Wo-master Embedded Systems. Technische Universiteit Eindhoven. 22 april NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Wo-master ‘Embedded Systems’ Technische Universiteit Eindhoven 22 april 2005 NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Parkstraat 28 | Postbus 85498 | 2508 CD Den Haag P.O. Box 85498 | 2508 CD The Hague | The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 | F +31 (0)70 312 2301 [email protected] | www.nvao.net

Paneladvies

Inhoud 1

Samenvatting van het advies.

3

2

Inleiding en werkwijze panel 2.1 Inleiding 2.2 Werkwijze Panel

5 5 5

3

Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen 3.2 Profiel instelling: Technische Universiteit Eindhoven. 3.3 Profiel nieuwe opleiding

6 6 6 7

4

Beoordeling per onderwerp 4.1 Doelstellingen opleiding 4.2 Programma 4.3 Inzet personeel 4.4 Voorzieningen 4.5 Interne kwaliteitszorg 4.6 Continuïteit

9 9 12 17 19 20 22

5

Overzicht advies

24

Bijlage 1: Samenstelling panel

25

Bijlage 2: Programma site-visit

26

Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten

27

Bijlage 4: Lijst met afkortingen

28

NVAO Wo-master ‘Embedded Systems’ Technische Universiteit Eindhoven | 22 april 2005

2

1 Samenvatting van het advies. De nieuwe WO-opleiding ‘Embedded Systems’ wordt in het strategische plan van de TU/e - zowel op institutioneel als departementaal vlak - als een prioriteit beschouwd. De opleiding is een wetenschappelijk onderbouwde ingenieursopleiding. Het profiel van de opleiding beantwoordt aan een behoefte die zich steeds duidelijker manifesteert in het werkveld, namelijk die van de ingenieur die in staat is de techniciteit, logica en taalgebruik uit de informatica en de elektrotechniek met elkaar te verbinden. De doelstellingen worden duidelijk geconcretiseerd naar de domeinspecifieke, de algemene wetenschappelijke en de professionele eisen en worden vertaald naar de internationaal erkende ‘Dublin-descriptors’. De beoogde eindkwalificaties sluiten aan bij de eisen die door vakgenoten in binnen- en buitenland gesteld worden m.b.t. de basiskwalificaties van een WO-master en aan de daaraan verbonden beroepspraktijk. Hierover werd door de opleidingscommissie intens nationaal en internationaal overleg gevoerd. Bij de opbouw van het curriculum werd rekening gehouden met de eisen vanuit het beroepenveld. Niettegenstaande er voor ‘ES’ geen gestandaardiseerde eindkwalificaties bestaan, werd het opleidingsprogramma consequent uitgebouwd rond de essentiële basiskennis noodzakelijk voor een nieuwe opleiding ES. Voor deze basiskennis wordt beroep gedaan op constituerende onderzoeksdomeinen. De opleiding integreert theorie en praktijk op een academisch verantwoorde wijze. Het curriculum is evenwichtig en verantwoord samengesteld. Het beantwoordt aan de WO-eisen met een duidelijke interactie tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek en waarborgt de ontwikkeling van academische vaardigheden. De samenhang tussen de beoogde doelstellingen, het gekozen didactisch concept en het ingezette personeel getuigen van een onderbouwde onderwijsvisie m.b.t. ES op korte en middellange termijn. Individuele visies worden hierbij overstegen. De TU/e opteert voor een nieuwe opleiding en niet voor een afstudeerrichting. Het accent ligt hierbij op het garanderen van de interdisciplinaire generieke- en basistechnologie. Hierdoor is de opleiding ook minder afhankelijk van actuele tendenzen. Interdisciplinariteit wordt gegarandeerd door de geïntegreerde samenstelling en samenhang in het curriculum en door het ingezette personeel. De stages en de afstudeerprojecten leveren ook een belangrijke bijdrage aan de interdisciplinariteit. De studielast is 120 ECTS punten en de opleiding is ‘studeerbaar’ binnen de vooropgestelde studietijd. Er is bovendien een uitgebreide ‘studentenbegeleiding’ voorzien. Er is een sterk uitgebouwd instroombeleid met schakelprogramma’s voor HBO-instromers en rechtstreekse toegang voor bepaalde WO-bachelors en/of instroom na het volgen van deficiëntieprogramma’s.. Het voorziene docentencorps bestaat uit vooraanstaande, actieve onderzoekers afkomstig uit de verschillende constituerende onderzoeksgebieden, die in sommige gevallen speciaal voor ES werden aangetrokken De opleiding wordt georganiseerd op de Campus van de TU/e en dit garandeert voldoende en geactualiseerde accommodatie voor studenten en personeel. De opleiding is ingebed in de Campus van de TU/e en zal ingeschakeld worden in de reeds sterk uitgebouwde kwaliteitszorgsystemen op de universiteit. Dit goed uitgebouwd interne kwaliteitszorgsysteem waarin de verschillende ‘stakeholders’ worden betrokken ( medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding worden actief betrokken) heeft al zeer gunstige beoordelingen gekregen (o.a. van VSNU) en staat dus garant voor voldoende kwaliteitswaarborgen voor de nieuwe opleiding De continuïteit en de betrokkenheid van het departement bij de uitbouw van de nieuwe opleiding wordt gegarandeerd door de ‘strategische keuzen’ van de TU/e voor de uitbouw van deze nieuwe opleiding op institutioneel en departementaal vlak. Op financieel vlak is in de begroting een budget voorzien voor de uitbouw van deze opleiding de komende vijf jaar.


3

De TU/e heeft financiële reserves voorzien waarop de nieuwe opleiding in de toekomst een beroep kan doen. De budgettaire reserves moeten het mogelijk maken de opleiding in de toekomst te blijven organiseren. Men gaat uit van een minimale instroom van 20 studenten en een minimaal aantal vroegtijdige stopzettingen. De eerste 5 jaar wordt een negatieve cash flow voorzien. Deze nieuwe Master heeft volgens het panel duidelijk potentieel om als volwaardige WO-Master erkend te worden. Het panel spreekt zijn waardering uit voor de grondige wijze waarop de aanvraag voor certificering is voorbereid. Zij heeft er alle vertrouwen in dat de opleiding, gezien de voortreffelijke kwalificaties en bewezen capaciteiten van de beoogde staf, in zowel het verzorgen van onderwijs als het ontwikkelen van een visie, succesvol zal zijn. Den Haag, 22 april 2005 Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding WO Master Embedded Systems Technische Universiteit Eindhoven

Prof. Drs. M. Boasson (voorzitter)

Ignace Van Dingenen (secretaris)


4

2

Inleiding en werkwijze panel

2.1

Inleiding

Bij brief d.d. 07 07 2004 heeft de College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven (hierna TU/e) bij de Nederlands – Vlaamse Accreditatie Organisatie (hierna NVAO) een aanvraag ‘Toets nieuwe opleidingen’, als bedoeld in artikel 5a.11 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, hierna WHW (Stb. 2002, 302), voor de opleiding ‘Embedded Systems’ ingediend. Bij deze aanvraag werd een uitgebreid informatiedossier gevoegd. De opleiding ‘Embedded Systems ‘ is één van 5 nieuwe opleidingen die de TU/e vanaf het academiejaar 2006-2007 wenst te programmeren. Het gaat om een tweejarige nieuwe WO-masteropleiding. De beoogde opleiding past in het kader van het sectorplan ‘Wetenschap en Technologie’. In Nederland bestaat momenteel geen vergelijkbare opleiding. Na erkenning door de NVAO zal deze opleiding aangeboden worden op de campus van de TU/e. Bij brief d.d. 14 oktober 2004 (kenmerk NVAO/20041556/FV) werd door de NVAO aanvullende informatie opgevraagd. De aanvullende informatie werd bezorgd op 27 oktober 2004 (kenmerk: CVB/2004.2808).

2.2

Werkwijze Panel

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag een panel van deskundigen samengesteld. De samenstelling van het panel is opgenomen als Bijlage 1. De beoordeling werd verricht aan de hand van het ‘Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs’, zoals vastgesteld door het bestuur van de NVAO op 14 februari 2003 en goedgekeurd door de Staatssecretaris van OCW op 22 mei 2003 (Stcrt. 2003, 120). Een eerste werkvergadering van het panel vond plaats op 11 februari 2005. Tijdens deze vergadering werd het dossier uitvoerig besproken en werden afspraken gemaakt m.b.t. de te volgen werkwijze. Er werd ook een tijdsplanning afgesproken. Naar aanleiding van deze bespreking werden een eerste reeks info- en verduidelijkingsvragen opgestuurd naar de TU/e. Alle vragen werden door de instelling schriftelijk beantwoord. Na grondige lezing van het dossier werden de beoordelingsformats door alle panelleden schriftelijk ingevuld. Uit de synthese van de beoordelingsformats werden bijkomende vragen opgesteld en naar de instelling verstuurd op 08 03 05. Op 22 03 05 werd hierop door de instelling schriftelijk geantwoord. De sitevisit TU/e vond plaats op 30 maart 2005. Vooraf werd het programma doorgestuurd (zie bijlage 2). Op basis van de beoordeling van het informatiedossier en de bijkomende gegevens verkregen tijdens de sitevisit werd een concept-toetsingsrapport opgesteld. Het panel heeft zich aan de hand van door de nieuwe opleiding verstrekte documenten (informatiedossier en aanvullende gegevens ) op de beoordeling voorbereid. Hiertoe werden het informatiedossier en de bijkomende informatie bestudeerd, gebruik makend van het ‘beoordelingsformat’. Opmerkingen en vragen werden op voorhand doorgestuurd naar de instelling. Het totaal aan beschikbare gegevens werd verwerkt tot een concept-toetsingsrapport. Het concept-toetsingsrapport werd ter beoordeling gestuurd naar alle panelleden op 5 april 2005. De feedback werd nadien verwerkt en het resultaat opnieuw ter beoordeling aan de panelleden gestuurd op 16 april. Het definitieve toetsingsrapport werd naar de NVAO gestuurd op 18 april 2005. Het panel heeft alle verkregen informatie besproken, kritisch beoordeeld aan de hand van het beoordelingskader van de ‘Toets Nieuwe opleidingen’ en de daarin vermelde onderwerpen, facetten en criteria. Per facet is een oordeel gegeven. Op basis van de beoordelingen per facet werd per onderwerp eveneens een globale beoordeling gegeven. Het panel heeft deze conclusies in volledige onafhankelijkheid gevormd.


5

3

Beschrijving van de opleiding

3.1

Algemeen

Opleiding: Land: Instelling : Sector: Oriëntatie: Graad : Locatie:

3.2

Embedded Systems (hierna ES) Nederland Technische Universiteit Eindhoven Techniek WO Master of Science Den Dolech 2 Postbus 513 5600 MB Eindhoven telefoon: (040) 2479111

Profiel instelling: Technische Universiteit Eindhoven.

Onderwijs De Technische universiteit Eindhoven is één van de 14 universiteiten van Nederland. Het is bovendien één van de drie Technische universiteiten naast de Technische Universiteit Delft (hierna TUD) en de Universiteit Twente (hierna UT). De TU/e heeft 9 faculteiten met 11 wetenschappelijk bacheloropleidingen (BSc) en 25 wetenschappelijke masteropleidingen (MSc) (waarvan 9 speciale masteropleidingen) en 8 post-doctorale opleidingen. De Bacheloropleidingen duren 3 jaar, de Masteropleidingen 2 jaar. De TU/e telde anno 2003 ca. 3000 medewerkers, 220 hoogleraren, 6800 studenten, 200 post-doctorale onderzoekers. Er zijn circa 100 studentenverenigingen en 15 alumni verenigingen. De TU/e maakt deel uit van de Europese universitaire netwerken CESAER, Santander en CLUSTER en heeft samenwerkingsovereenkomsten met universiteiten over de gehele wereld. De TU/e vervult een leidende rol in het Dutch Polymer Institute (DPI), één van de vier Technologische Topinstituten in Nederland. Andere universiteiten die hierin participeren zijn o.a.: de Universiteiten van Groningen, Twente, Utrecht, Amsterdam, en Wageningen en de Technische Universiteit Delft. De TU/e maakt samen met de Technische Universiteit Delft, de Universiteit van Twente en de Universiteit van Groningen deel uit van het Technologisch Topinstituut, het Netherlands Institute for Metals Research (NIMR). De TU/e is penvoerder van verschillende - door de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen erkende - onderzoekscholen, waaronder ‘Communication Technology, Basic Research and Applications’ (COBRA) en het ‘Euler Institute for Discrete Mathematics and its Applications’ (EIDMA). De TU/e participeert in elf onderzoeksscholen. Onderzoek De TU/e profileert zich op volgende onderzoeksdomeinen: Biomedical Technologies, New Materials en Adaptive Systems. Er zijn 13 interfacultaire onderzoeksthema’s: Biomedical Technologies , Biomedical Engineering Sciences, Parts of Nano-engineering, Dynamics of Fluids and Solids, Catalysis and Process Engineering, Polymer Science and Technology, New Materials, Nano-engineering of functional materials and devices , Dynamics of Fluids and Solids, Catalysis and Process Engineering, Polymer Science and Technology, Adaptive Systems, Broadband Telecommunication Technologies, Science and Engineering of Embedded Systems, Business Process Engineering and Innovation, Ambient Intelligence, Comfort Technology and Design. De TU/e wil op al deze onderzoeksterreinen een leidende rol spelen in Europa.


6

3.3

Profiel nieuwe opleiding

‘Embedded systems’ spelen een steeds belangrijker rol in onze samenleving. Het samenspel van informatica (sofware) en elektrotechniek (hardware) maakt een geïntegreerde aanpak van het ontwerpproces noodzakelijk. In deze nieuwe masteropleiding ligt de nadruk op het ontwerpen van efficiënte en betrouwbare systemen. Een wetenschappelijke houding wordt gecombineerd met een ingenieursaanpak. Het NOAG hanteert de volgende definitie van ‘embedded systems’: “Een embedded system is een informatieverwerkend systeem dat is "ingebouwd" of "ingebed" in een apparaat of systeem waarvan het de functionaliteit en de besturing geheel of gedeeltelijk bepaalt. Het informatieverwerkende systeem en het omvattende systeem zijn zodanig van elkaar afhankelijk, dat het één zonder het ander geen betekenis heeft. Het betreft apparatuur voor een scala aan toepassingen, zoals industriële processen, consumentenelektronica, alsmede diagnostische, analytische en wetenschappelijke systemen. Draadloze netwerken van embedded systems maken geheel nieuwe toepassingen mogelijk. De softwarecomponent van embedded systems wordt daarbij steeds belangrijker. Embedded systems kunnen processen optimaliseren en apparaten gebruiksvriendelijker, energiezuiniger en milieuvriendelijker maken. Zij kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan verhoging van de duurzaamheid en de kwaliteit van de samenleving”. Uit de zwaartepuntenmatrix van het ‘Nederlands wetenschappelijk ICT-onderzoek’ blijkt dat de zwaartepunten voor ‘embedded systems’ - in Nederland - Eindhoven, Twente, Leiden en Nijmegen zijn. Onder een zwaartepunt wordt verstaan dat de instelling gedragen wordt door 1 of meerdere hoogleraren, minimaal 5 onderzoekers en dat de instelling nationale en internationale zichtbaarheid heeft. De opleiding ES is een nieuwe WO-masteropleiding ter vervanging van de afstudeerrichting Embedded Systems, die nu nog formeel valt onder de masteropleiding Computer Science and Engineering of onder de masteropleiding Electral Engineering and Information Technology. Deze opleiding beantwoordt – volgens het informatiedossier - aan de prioriteiten vastgelegd in het ‘Dutch ICT Forum Vision Report ‘ “Innovation through ICT” (edition 2003) en aan de beleidsoptie opgesteld door de drie technische universiteiten van Nederland (TU/e, UT en TUD) m.b.t. ‘macrodoelmatigheid’ bij het inrichten van nieuwe opleidingen. De motivatie van de macrodoelmatigheid is gedetailleerd opgenomen in het sectorplan ‘Wetenschap en Technologie’ en het position paper van de TU/e ‘Profilering Onderzoek aan de TU/e’. Het onderzoeksprofiel is gebaseerd op de onderzoeksprofielen van de faculteiten ‘Wiskunde en Informatica‘ en ‘Elektrotechniek’. In de faculteit Wiskunde en Informatica is het onderzoek geconcentreerd in drie expertise domeinen: software engineering, computational engineering en Systems engineering. De nadruk bij het onderzoek ligt op de toepassing ervan in ‘embedded systemen’ en in ‘bedrijfsinformatiesystemen’. In de faculteit elektrotechniek wordt onderzoek verricht op de gebieden elektrotechniek en informatietechnologie. Voertaal: de voertaal van de masteropleiding ‘Embedded Systems’ is Engels. Graad : de te behalen graad is Master of Science (MSc). Nieuwe opleiding : De WO-Master “Embedded Systems” is een nieuwe opleiding voor de Technische Universiteiten Eindhoven (TU/e). De WO-Master Embedded Systems zal – volgens het informatiedossier enkel worden georganiseerd in de TU/e. Opmerking : Tijdens de sitevisit werd aan het panel meegedeeld dat ook de Technische Universiteiten van Delft en Twente plannen hebben om ’een vergelijkbare masteropleiding te organiseren. Studieomvang : De masteropleiding ES is een tweejarige opleiding. Het aantal studiepunten van de opleiding bedraagt 120 ECTS (European Credit Transfer System).


7

De masteropleiding zal zowel voltijds als deeltijds aangeboden worden. De inhoud van de programma’s van de voltijd- en deeltijdvarianten is identiek. Het verplichte deel van het programma wordt, evenals het schakelprogramma, zo ingeroosterd dat de deeltijdstudent, elk trimester een vaste onderwijsdag per week cursus heeft. Het specialisatiedeel wordt gekozen uit het voltijds programma en wordt in overleg ingevuld. Elk jaar heeft 60 ECTS-punten. Stage : In het keuzegedeelte van het programma kan een stage van maximaal 20 ECTS opgenomen worden. De studielast is voor deeltijdstudenten ongeveer vijftien studiepunten per semester, oftewel ca. 420 uur. Afstudeerproject : De opleiding wordt afgesloten met een afstudeerproject, dat kan bestaan uit een project in het bedrijfsleven of een bijdrage aan het wetenschappelijk onderzoek op de universiteit.


8

4

Beoordeling per onderwerp

4.1

Doelstellingen opleiding

Voor de bespreking van de doelstellingen van deze nieuwe masteropleiding wordt door de instelling verwezen naar het algemene concept voor de opbouw van masterprogramma’s opgenomen in het’ Research Profile’ van de TU/e en naar de standpunten van de Externe Advies Commissie (EAC) van de TU/e. Dit profiel wordt geconcretiseerd naar de opleiding ES. De doelstellingen van de opleiding worden heel duidelijk geconcretiseerd naar de domeinspecifieke eisen en naar de algemene wetenschappelijke en professionele eisen van een WO-master. De WO-oriëntatie wordt volgens de instelling gegarandeerd door het specifieke didactische concept van ‘Design-based learning’ (DBL) oftewel Ontwerpgericht onderwijs (OGO). Wetenschappelijke, technologische kennis wordt meteen vertaald naar toepassingen die in de maatschappij bruikbaar zijn en de student wordt opgeleid tot een ingenieur die in staat moet zijn de maatschappij van betere en/of nieuwe, technische systemen en producten te voorzien . In een gedetailleerd document worden (d.m.v. een kruistabel) de ‘Dublin Descriptors’ één voor één geconcretiseerd en gekoppeld aan de domeinspecifieke en wetenschappelijke eisen van de opleiding. 4.1.1 Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) – De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Overwegingen en bevindingen – De domeinspecifieke eisen worden o.a. gerealiseerd door (generieke) projecten en cases. – De specifieke te verwachten vaardigheden worden opgesomd in een gedetailleerde tabel waarin de doelstellingen van de opleiding gekoppeld worden aan de domeinspecifieke eisen. – Er werd bij het vaststellen van de eindkwalificaties voor de WO-master rekening gehouden met (buitenlandse) vakgenoten en met vakgenoten uit de verschillende betrokken disciplines in de onderzoeksgebieden van ‘embedded systems’ . Dit gebeurde via besprekingen binnen het EC project Artist2, a European Network of Excellence on Embedded systems. – Binnen de TU/e werd bij het vastleggen van de domeinspecifieke eisen ook overleg gepleegd met vertegenwoordigers van de verschillende constituerende faculteiten en onderzoeksdomeinen. – De meerwaarde van de opleiding ligt in de integratie en de combinatie van verschillende onderzoeksdomeinen en daarin bestaande onderzoeksculturen: communicatie hierover wordt mogelijk gemaakt doordat studenten vanuit verschillende hoeken aan hetzelfde probleem werken. – Voor het formuleren van de doelstellingen werd een (internationaal) interuniversitair overleg georganiseerd (o.a. met Stanford, Lausanne, Dortmund, Grenoble) bij het vastleggen van de domeinspecifieke eisen. Het voorgestelde curriculum ‘ES’ werd gezamenlijk besproken. – Het curriculum is voorgelegd aan de externe adviescommissie informatica, waarin vertegenwoordigers van het afnemende bedrijfsleven zitting hebben en is ook besproken met het ESI en met verschillende locale industrieën. – Er werd rekening gehouden met de onderzoeksresultaten en beleidsadviezen geformuleerd in verschillende nationale en internationale studies zoals o.a. embedded systems Roadmap 2002- vision on technology for the future of PROGRESS (Maart 2002) en Progress (= Program for research on embedded systems and software), versie 2.2 (6 December 2002). – Eén van de kerndocenten van de nieuwe opleiding maakt deel uit van de core group van PROGRESS. – De TU/e heeft een traditie in het uitbouwen van een nauwe samenwerking tussen het (regionale) beroepenveld (o.a. Philips) en ‘onderzoek’. – Het beroepenveld (ESI, Philips, lokale industrie) werd zeer sterk betrokken bij het formuleren van de domeinspecifieke eisen van de WO-Master.


9

– – –

Studenten zullen een uitgebreide ‘arbeidsmarkt’ vinden in Eindhoven en omgeving. Er wordt bewust niet geopteerd voor bi- en/of multidiplomering om de specificiteit en eigenheid van de opleiding te garanderen. De ‘contextgebondenheid’ van ES wordt gegarandeerd door het multidisciplinaire aspect van de opleiding.

Aandachtspunten – geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.1 ‘Domeinspecifieke eisen’ als voldoende. Aandachtspunt volgens het panel: het blijvend bewaken van multidisciplinariteit in de opleiding. 4.1.2 Master (facet 1.2) – De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Overwegingen en bevindingen – De doelstellingen van de opleiding worden gekoppeld aan de algemene en wetenschappelijk eisen en aan de ‘professioneel gerichte eisen van een WO-opleiding’. – De eindkwalificaties worden uitgebreid opgesomd en gedetailleerd besproken. – D.m.v. een kruistabel worden de ‘Dublin Descriptors’ één voor één geconcretiseerd en gekoppeld aan de domeinspecifieke en wetenschappelijke eisen van de opleiding. – ‘Embedded Systems’ is geen apart onderzoeksgebied maar de betrokken hoogleraren en docenten zijn allen wel actief in de specifieke constituerende onderzoeksdomeinen waardoor de doelstellingen gekoppeld worden aan de algemeen en wetenschappelijke eisen en aan de professioneel gerichte eisen van de constituerende onderzoeksdomeinen met het accent op het generieke in functie van ES. – Internationaal geaccepteerde inhoudelijke beschrijvingen van eindkwalificaties voor ES bestaan op dit moment niet. Er bestaan dus ook geen gestandaardiseerde eindkwalificaties voor dit curriculum. De instelling heeft in het kader van Artist2 wel de vereisten en doelstellingen voor zo’n curriculum opgesteld. – Het curriculum werd vergeleken met een aantal gelijksoortige opleidingen. Kennis en inzicht – De geconcretiseerde doelstellingen tonen duidelijk aan dat de opleiding gericht is op integratie van theorie en praktijk. – Het overzicht van de te verwachten vaardigheden die de studenten moeten verwerven geeft een duidelijk overzicht van de kennisinhouden en de inzichten die de opleiding nastreeft. – De opleiding geeft duidelijk aan welke kennisinhouden en inzichten van de constituerende opleidingen/onderzoeksgebieden opgenomen worden in het curriculum. Toepassing kennis en inzicht – Een wetenschappelijke houding wordt gecombineerd met een ingenieursaanpak. – De opleiding is heel expliciet gericht op toepassingen van verworven kennisinhouden en inzichten. – De toepassing wordt nagestreefd via de afstudeeropdracht en de mogelijkheid tot een stage. – De opleiding heeft tot doel de kloof tussen kennis, inzichten en praktijk van ‘informatica’ en ‘elektrotechniek’ te overbruggen. – De opleiding wordt afgesloten met een afstudeerproject, dat kan bestaan uit een project in het bedrijfsleven of een bijdrage kan zijn aan het wetenschappelijk onderzoek op de universiteit. – Voor elk opleidingsonderdeel wordt duidelijk aangegeven welke eindkwalificaties en doelstellingen worden nagestreefd en hieruit blijkt duidelijk dat de opleiding gericht is op toepassing van inzichten en kennis op WO-niveau. Oordeelsvorming en Communicatie – De doelstellingen en eindkwalificaties die nagestreefd worden met deze opleiding tonen duidelijk dat oordeelsvorming en communicatieve vaardigheden nagestreefd worden.


10

Leervaardigheden – Het integreren van leervaardigheden wordt duidelijk doorheen de doelstellingen die nagestreefd worden via de afstudeeropdracht, de concrete projecten en de stagemogelijkheid. Aandachtspunten – geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 ‘Master’ als voldoende. 4.1.3 Oriëntatie WO (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de beschrijvingen van een master in WO: – De beoogde eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de constituerende wetenschappelijke disciplines, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen uit de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. – De WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is. Overwegingen en bevindingen – De opleiding is een wetenschappelijk onderbouwde ingenieursopleiding. Naast ‘theorievorming’ zijn ook ‘ontwerpen’ en ‘toepassen’ belangrijk. Het gaat niet alleen om de analyse, modellering, verklaring of interpretatie van bepaalde fenomenen, maar ook om de synthese van kennis ten behoeve van het ontwerpen en maken van nieuwe technische artefacten en systemen in een concrete maatschappelijke context. Daarom zijn voorstellingsvermogen, creativiteit, probleemoplossing en integratie belangrijke kenmerken van de eindkwalificaties. – De beoogde eindkwalificaties van de WO-master worden uitvoerig beschreven. – De WO oriëntatie wordt ook gegarandeerd door de ‘didactische aanpak’ die gekenmerkt wordt door: – de evolutie van leraar-gecentreerde/georiënteerde kennisoverdracht naar student-gecentreerde kennisconstructie en - verzameling; – ‘Design-based-learning’ waarin verschillende didactische werkvormen worden gehanteerd; – competentiegericht leren: het aanleren van wetenschappelijke vaardigheden door effectief ‘onderzoek’ te doen in de vorm van een ‘masterproef’; – ‘probleemgestuurd onderwijs’. – De student heeft in het tweede jaar een keuze tussen een afstudeerproject in het bedrijfsleven of een bijdrage aan het wetenschappelijk onderzoek op de universiteit. Indien de student opteert voor een project in het bedrijfsleven dan wordt de WO-oriëntatie bewaakt doordat de eindverantwoordelijkheid en de eindbeoordeling voor projecten in het bedrijfsleven geheel ligt binnen de universiteit. – Bij de aanvaarden van het afstudeerproject gaat de afstudeerdocent na of de opdracht van voldoende wetenschappelijk niveau is. – De instelling maakt een duidelijk onderscheid tussen de praktijkgerichte dimensie van de opleiding en de academisch of wetenschappelijk georiënteerde aspecten van de opleiding. – Het evenwicht tussen de wetenschappelijke en de beroepsgerichte kwalificaties wordt ingebouwd in de afstudeerprojecten en stages waarbij de afstudeerprojecten een duidelijke wetenschappelijke dimensie hebben. Stages zijn eerder praktijk- en ervaringsgericht. Beiden zijn complementair. De student kiest in functie van vooraf vastgelegde criteria m.b.t. de wetenschappelijk gerichtheid. De keuze moet goedgekeurd worden door de afstudeercommissie die hoofdzakelijk uit docenten en hoogleraren bestaat. Zij beoordelen het eindwerk op haar wetenschappelijke merites. – Veel aandacht gaat ook naar het specifieke wetenschappelijke aspect van abstractie. – Gedurende het project is een afstudeerdocent verantwoordelijk voor het handhaven van het beoogde wetenschappelijk niveau. – Het evenwicht tussen de na te streven wetenschappelijke en de beroepsgerichte eindkwalificaties in de opleiding wordt bewaakt door de opleidingscommissie.


11

Aandachtspunten – ‘Benchmarking’ met andere opleidingsprogramma’s is strikt genomen niet mogelijk. In Nederland bestaan immers geen gelijkwaardige opleidingen. Uit het informatiedossier blijkt echter wel dat men de opleidingsprogramma’s van andere (internationale) instellingen heeft geanalyseerd en vergeleken zoals die van o.a. : Oakland, Irvine, Singapore, Lausanne, Lugano en Oldenburg. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.3 ‘Oriëntatie WO als voldoende. 4.1.4 Samenvattend oordeel onderwerp 1 ‘Doelstellingen opleiding’ De facetten ‘Domeinspecifieke eisen’, ‘Master’ en ‘Oriëntatie WO’ werden door de panelleden als positief beoordeeld. Het onderwerp ‘Doelstellingen opleiding’ werd derhalve als voldoende beoordeeld.

4.2 –

– –

– –

– – –

– –

Programma Binnen de TU/e is duidelijk geopteerd voor een nieuwe opleiding in plaats van een afstudeerrichting binnen een bestaande opleiding (bvb. ‘informatica) omdat men ervan uitgaat dat op lange termijn een ‘afstudeerrichting’ niet levensvatbaar is. Het gevaar van een ‘afstudeerrichting’ is dat alle betrokken docenten ES blijven bekijken vanuit hun eigen discipline en dat er daardoor minder kans is op een geïntegreerde visie op ES. Er is duidelijk behoefte aan een aparte opleiding met een aparte examencommissie, een aparte opleidingscommissie, een eigen personeelsstaf en een aparte financiering. Niettegenstaande de inhoudelijke bestanddelen van de constituerende vakken op zich deel uitmaken van andere, bestaande, opleidingen bestaat de eigenheid van de opleiding uit het feit dat men de essentiële generieke elementen gecombineerd heeft in het nieuwe programma in functie van ES. Het curriculum is samengesteld uit cursussen van de departementen ‘Mathematics en Computer science’ en ‘Electrical Engineering’. In het programma worden drie typen cursussen geprogrammeerd: ‘Mandatory courses’ (= verplicht gedeelte) (40 ECTS), ‘Elective courses’ (= keuzepakket) (40 ECTS) en het Masters Project and Thesis (= afstudeerproject) (40 ECTS). Het opleidingsprogramma (120 ECTS) wordt zeer gedetailleerd beschreven: er wordt een gedetailleerde beschrijving gegeven van elke cursus en de plaats in het curriculum wordt verduidelijkt. Een zeker specialisatie is mogelijk rekening houdend met de onderzoeksknow-how in de constituerende onderzoeksgebieden van de twee departementen. In principe kunnen alle keuzevakken van de universiteit gekozen worden maar de docent, verantwoordelijk voor het afstudeerproject, moet hiermee akkoord gaat in functie van het gekozen afstudeerproject en de daarvoor noodzakelijk wetenschappelijk ondersteuning; de student kiest immers voor een afstudeergroep en het keuzepakket wordt tegen die achtergrond ook door de afstudeercommissie beoordeeld. De student is dus niet helemaal vrij bij het samenstellen van zijn keuzepakket. Het kiezen van een afstudeerproject is een 'proces' en de student moet ervoor zorgen dat er een docent is die zich kan vinden in het voorstel en die in overleg een aantal keuzevakken zal voorstellen. De master’s thesis wordt sterk ‘constructief’ uitgebouwd.

4.2.1 Eisen WO (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een WO-opleiding – Kennisontwikkeling bij studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. – Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. – Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek.


12

–

Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen.

Overwegingen en bevindingen – Er wordt door de opleidingscommissie ES duidelijk werk gemaakt van visieontwikkeling op het onderwijs en onderzoek in ES. – De opleiding beantwoordt aan de eisen WO. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een gedetailleerde kruistabel waarin de domeinspecifieke en algemene wetenschappelijke eisen worden geduid naar de cursussen waarin deze eisen van het WO aan bod komen. – Onderzoek en onderzoeksmateriaal worden op verschillende manieren in de cursussen geïntegreerd: als ‘voorbeeld’ , als cursusmateriaal, ‘research/design-tasks’ worden gerelateerd/verbonden aan wetenschappelijk onderzoek en opdrachten kunnen tenslotte ook een bijdrage leveren aan wetenschappelijk onderzoek. – Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. – Het programma heeft aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen in dit onderzoeksdomein: dit wordt gegarandeerd door de samenstelling van het curriculum (keuzevakken versus verplichte vakken) en de wetenschappelijke eisen die worden gesteld aan het afstudeerproject; de wetenschappelijke eisen leiden op zich niet tot een duidelijk verband met de praktijk; het is meer het afstudeerproject zelf dat een relatie met de praktijk tot stand brengt: de toepassing als het project in de industrie plaatsvindt, en het onderzoek als het binnen de universiteit blijft. – De ‘interactie met de omgeving’ – eigen aan ES - komt vooral aan bod in het vak Context of Embedded Systems Design; – Er zijn voldoende verbanden met de relevante beroepen en actuele wetenschappelijke theorieën. Aandachtspunten – Kanttekening : het panel waardeert visieontwikkeling op het onderwijs en onderzoek in ES maar stelt dat de individuele visies wel nog verder geïntegreerd moeten worden; de ‘integratie van de cultuurverschillen’ tussen de constituerende onderzoeksgebieden moet gestimuleerd en bewaakt worden. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.1 ‘Eisen WO’ als voldoende. 4.2.2 Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) – Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen zeker de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. – De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Overwegingen en bevindingen – In gedetailleerde kruistabellen wordt per cursus de relatie weergegeven tussen de doelstellingen van elke cursus en de domeinspecifieke en algemene wetenschappelijke eisen. – De verantwoordelijken voor het curriculum hebben een duidelijke korte en lange termijnvisie over hoe te anticiperen op de ‘snel evoluerende ‘embedded systems’ wereld. – De opleidingscommissie opteert duidelijk voor generieke- en basistechnologie waardoor men minder afhankelijk is van actuele (modieuze) ontwikkelingen. – Interdisciplinariteit’ in de opleiding is meer dan voldoende ingebouwd doordat de opleiding wordt verzorgd door de faculteiten Wiskunde en Informatica, enerzijds, en Elektrotechniek anderzijds. Hierdoor ontstaat door primair disciplinaire bijdragen op het interdisciplinaire snijvlak een interdisciplinaire focus. – In de praktische opdrachten binnen het curriculum moet samengewerkt worden. – Binnen het docentencorps van de constituerende onderzoeksdomeinen is sprake van ‘gedeeld onderzoek’, waardoor zij ook beter in staat zijn de interdisciplinariteit in te bedden via de projecten. Het vak skk53 is bovendien één groot project waarin alle facetten van architectuur, ontwerp, implementatie en testen worden samengebracht. – Actualisering van het programma wordt gegarandeerd doordat de opleidingsdirecteur een hoogleraar is uit het vakgebied ES. Hij heeft o.a. als taak de opleiding inhoudelijk te monitoren. In samenspraak met


13

–

collega’s, opleidingscommissies, het beroepenveld en docenten is hij verantwoordelijk voor de permanente actualisering van het opleidingsprogramma. Naast het vijfjaarlijks ‘evalueren’ van het curriculum, is jaarlijks een fine-tuning van doelen voorzien. De pedagogische aanpak is gebaseerd op ‘Design-Based Learning’, waarbij generieke projecten en casestudies cruciaal zijn in het aanleren van algemene academische vaardigheden. Dit zijn geen ‘standaardopdrachten’.

Aandachtspunten – Aandachtspunt panel: het panel waardeert de inter- en multidisciplinariteit van de opbouw van het programma maar vraagt dat dit verder dient geborgd te worden in de afstudeerprojecten. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.2 ‘Relatie tussen doelstelling en programma’ als voldoende. 4.2.3 Samenhang programma (facet 2.3) – Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Overwegingen en bevindingen De samenhang tussen de beoogde eindkwalificaties, de didactische onderwijsvorm en de evaluatie- en examensystemen wordt duidelijk toegelicht. Voor het verplichte gedeelte zijn nieuwe cursussen ontwikkeld t.b.v. de nieuwe master ES. Deze worden i.v.m. efficiency ook, wanneer mogelijk, gedeeld met de andere masteropleidingen. Studenten hebben de mogelijkheid om in hun keuzeruimte uit alle vakken binnen en zelfs buiten de universiteit te kiezen, onder goedkeuring van de examencommissie. Er wordt van de studenten verwacht dat ze in staat zijn om na het verplichte deel de keuzevakken in hun bestaande vorm te volgen. De samenhang wordt ook bewaakt door afstudeerprojectcommissie; voorstellen voor afstudeerprojecten worden gecontroleerd op hun wetenschappelijke merites. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.3 ‘Samenhang programma’ als voldoende. 4.2.4 Studielast (facet 2.4) – Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Overwegingen en bevindingen – De studielast is 120 ECTS. Het eerste jaar is vooral uitgebouwd met ‘compulsory courses’ en ‘electives’. De studielast wordt permanent opgevolgd gebruik makend van evaluatieformulieren en interviews met studenten. Het doel is dat 80% van de studenten binnen de reguliere studietijd de opleiding kan afronden. Dit lijkt volgens het panel haalbaar. – EVC/EVK : voor buitenlandse studenten geldt dat de toelatingscommissie de vooropleiding (op basis van Nuffic advies) en de werkervaring (zoals is vermeld in cv) expliciet meeneemt bij haar beslissing omtrent toelating. Hiertoe bekijkt zij het CV. Zij geeft ook vaak een advies over te volgen homologatievakken. Dit advies zal in het algemeen worden overgenomen. Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.4 ‘Studielast’ als voldoende. 4.2.5 Instroom (facet 2.5) – Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: wo-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.


14

Overwegingen en bevindingen – Instromen kan vanuit HBO-opleidingen of vanuit WO-opleidingen. Er wordt met nadruk gewezen op de noodzaak van het bezitten van een zeker vermogen tot abstractie dat zeker verworven is na een WObachelor. De HBO-bachelor heeft in het algemeen minder abstractievermogen. – De primaire doelgroep zijn WO-bachelors in de informatica en elektrotechniek. Secundair zijn de HBObachelors. Vanuit het bedrijfsleven blijkt er vooral belangstelling te zijn bij niet Europese werknemers met een relevante bachelorgraad. – Een belangrijker motivator voor deze master is echter de behoefte aan afgestudeerden op het snijvlak tussen informatica en elektrotechniek. – Instroommogelijkheden: a) vanuit een hbo-opleiding – De afgestudeerden vanuit het hbo kunnen niet direct instromen in de masteropleiding. Om toch toegelaten te kunnen worden tot de masteropleiding is er een schakelprogramma dat met goed gevolg moeten worden afgerond. – Dit schakelprogramma bestaat uit 20 ECTS. Desgewenst kan het schakelprogramma ook tijdens de hbo-opleiding gevolgd worden in de vorm van een hbo+ - programma. – Instromen na een andere hbo-opleiding met veel informatica en/of technische bedrijfskunde kan eventueel ook na een toelatingsgesprek. – Het schakelprogramma bestaat uit volgende vakken voor in totaal ongeveer 20 studiepunten: Logica & verzamelingen, Automatentheorie & formele talen en Ontwerp van algoritmen 1&2. – Hiervoor moet de student in de periode van september tot en met maart (de eerste twee trimesters) een dag in de week op de TU/e onderwijs volgen. Afhankelijk van de gevolgde hboopleiding en de gekozen masteropleiding kan hierop een aanvulling van ca. 10 studiepunten noodzakelijk zijn. Er zijn afspraken gemaakt met Hbo-instellingen (o.a. Fontys) omtrent de vorm en de duur van schakelprogramma’s voor instromers. b)

vanuit een WO-opleiding Na een bachelor-of-science-diploma kan de afgestudeerde – drempelloos doorstromen: (= rechtstreeks toegang tot de TU/e-masteropleiding Embedded Systems) met een van de volgende TU/e-bacheloropleidingen: Technische informatica en/of Elektrotechniek; – rechtstreeks toegang krijgen tot de TU/e-masteropleiding Embedded Systems vanuit bepaalde bacheloropleidingen van de TU Delft en de Universiteit Twente; – via een deficiëntieprogramma van 30 ECTS doorstromen naar de TU/e-masteropleiding Embedded Systems. Dit is van toepassing na de volgende TU/e-bacheloropleidingen: Industrial design , Technische bedrijfskunde ,Technische natuurkunde, Technische wiskunde, Werktuigbouwkunde. Daarnaast zijn er in het ‘landelijk overleg opleidingsdirecteuren’ afspraken gemaakt over erkenning van elkaars bacheloropleidingen met recht op rechtstreekse instroom en eventuele deficiëntieprogramma’s. De duur van de bestaande schakelprogramma’s en de globale afspraken inzake de duur van deficiëntieprogramma’s zijn hierin leidend geweest. Na verloop van tijd zal geëvalueerd worden of deze keuzes werkbaar blijken.

–

– –

Inzake studieduurverkorting blijkt in het algemeen dat de aanwezige voorkennis ver af staat van de inhoud van de vakken. Indien er sprake is van gedeeltelijke overlap hanteert de opleidingscommissie het beleid dat iemand toch het gehele vak moet doen, wat in dat geval weinig inspanning zal vergen. Alleen bij overduidelijke doublures verleent de examencommissie vrijstellingen. Dit kan worden voorgelegd aan en voorbereid met de studiecoördinator. M.b.t. de instroomeisen en het instroombeleid zal in de toekomst gewerkt worden minors van 30 ECTSpunten. De TU/e werkt met een toelatingscommissie.


15

–

Personeelsleden uit de bedrijfswereld kunnen een verzoek tot toelating indienen bij de toelatingscommissie, en worden toegelaten onder gelijke voorwaarden als studenten van elders.

Aandachtspunten – Sterk uitgebouwd ‘instroombeleid’: waar niet ‘getoetst’ mag worden gebeurt het niet en waar het wel kan zal het ook effectief en nauwgezet uitgevoerd worden. – Deficiënties worden niet weggewerkt binnen de ES opleiding. De basiskwalificaties moeten verworven zijn voor de studenten instromen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.5 ‘Instroom’ als voldoende. 4.2.6 Duur (facet 2.6) – De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: WO-master met minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding Overwegingen en bevindingen – – –

Het aantal studiepunten van de masteropleiding bedraagt 120 ECTS gespreid over 2 jaar. De masteropleiding zal zowel voltijds als deeltijds aangeboden worden. De instelling beoogt op dit moment geen grote flexibiliteit in de duur van de opleiding. Wel is flexibele instroom mogelijk qua aanvangstijdstip van de opleiding.

Aandachtspunten –

M.b.t. de studieduur: Het panel is van mening dat zowel onderzoeksdomein als praktijk van de embedded systems zo breed zijn dat het aangeboden programma en de te realiseren eindkwalificaties, rekening houdend met de oriëntatie, het niveau, het domeinspecifieke referentiekader en de intenationale dimensie van deze nieuwe WO-master, een studieduur van 2 jaar (120 STP) noodzakelijk maken. Nergens in Nederland wordt momenteel een opleiding ES aangeboden op WO niveau. Deze opleiding beantwoordt aan de prioriteiten vastgelegd in het ‘Dutch ICT Forum Vision Report ‘ “Innovation through ICT” (edition 2003) en aan de beleidsoptie opgesteld door de drie technische universiteiten van Nederland (TU/e, UT en TUD) m.b.t. ‘macrodoelmatigheid’ bij het inrichten van nieuwe opleidingen. De beoogde opleiding past volledig in het kader van het sectorplan ‘Wetenschap en Technologie”. Het onderzoeksprofiel is gebaseerd op de onderzoeksprofielen van de faculteiten ‘Wiskunde en Informatica‘ en ‘Elektrotechniek’ en is geconcentreerd in drie expertise domeinen: software engineering, electrical engineering en systems engineering. De nadruk bij het onderzoek ligt op de toepassing ervan in ‘embedded systemen’ en op het ontwerpen van efficiënte en betrouwbare systemen. Een wetenschappelijke houding wordt gecombineerd met een ingenieursaanpak. De multi-disciplinariteit die opleiding nastreeft kan onmogelijk in 1 jaar of met 60 STP gerealiseerd worden. Van beide basisdisciplines (Informatica en Elektrotechniek) moeten zowel kennis als vaardigheden worden geleerd en die moeten dan ook nog in hun onderlinge samenhang worden toegepast. Het is onmogelijk om zowel de multidisciplinaire embedded kennis als het kunnen communiceren/meedenken met de andere disciplines en de daaraan verbonden eindkwalificaties voor deze WO-master binnen 1 jaar zodanig te beheersen dat dit voor het afnemend veld toegevoegde waarde zou hebben. De TU/e kiest dan ook bewust voor een aparte volwaardige tweejarige WO-master. De geconsulteerde vertegenwoordigers uit het beroepenveld wijzen ook op de noodzaak van deze opleiding en de voorgestelde studieduur. Binnen het 'embedded systems'-domein moet de afgestudeerde naast de wetenschappelijk WO-master eindkwalificaties ook nog de bovengenoemde multidisciplinaire


16

communicatieve vaardigheden bezitten. Voor het panel meer dan voldoende wetenschappelijke en inhoudelijke argumenten om een 2-jarige master opleiding te rechtvaardigen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.6 ‘Duur’ als voldoende. 4.2.7 Samenvattend oordeel onderwerp 2 ‘Programma’ Op de facetten ‘Eisen WO’, ‘Relatie tussen doelstelling en programma’,’Samenhang Programma’ , ‘Studielast’ ‘Instroom en selectie’ en ‘Duur’ scoort de opleiding voldoende. Het oordeel voor het onderwerp ‘Programma’ is dan ook in zijn totaliteit voldoende. 4.3

Inzet personeel

4.3.1 Eisen WO (facet 3.1) – De opleiding sluit aan bij de criteria voor de inzet van personeel van een WO -opleiding: het onderwijs zal voor een belangrijk deel worden verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Overwegingen en bevindingen – Om te beantwoorden aan de WO-eisen wordt in de TU/e gebruik gemaakt van ‘Department’s ProfessorAssociate Professor Plan”. Dit plan geeft een gedetailleerd overzicht van het personeel van de faculteiten van waaruit personeel gedetacheerd zal worden naar de nieuwe opleiding. In het informatiedossier wordt een overzicht gegeven van het personeel dat zal worden ingezet. Het personeel is voornamelijk afkomstig uit de faculteiten: ‘Computer Science’ en ‘Electrical Engineering’. – De plannen en de daarin voorziene samenstelling van het personeelskader garanderen volgens het panel dat de nieuwe opleiding voldoende wetenschappelijk ondersteund wordt door onderwijzend personeel en onderzoekers (PhD) om het academisch gehalte van de nieuwe opleiding te garanderen. – Er wordt voornamelijk geput uit personeel dat zijn bekwaamheid heeft aangetoond in de individuele constituerende onderzoeksdisciplines die samen het vakgebied Embedded Systemen vormen. – Het docentencorps bij Embedded Systemen bestaat uit vooraanstaande, actieve onderzoekers afkomstig uit de verschillende constituerende vakgebieden. – Beoordeling van afstudeeropdrachten vindt plaats door een afstudeercommissie die uit minimaal drie leden bestaat, waarvan twee een wetenschappelijke, niet verwante achtergrond moeten hebben.; – Externen en/of het docenten korps kunnen afstudeeropdrachten definiëren. – De student mag ook een eigen voorstel formuleren. – De hoogleraar waarbij de student afstudeert is verantwoordelijk voor het niveau van de opdracht. – De TU/e zal vooralsnog geen bijkomend personeel aanstellen geheel ten behoeve van deze opleiding. Dit zou afbreuk kunnen doen aan het interdisciplinaire karakter, maar meer in het bijzonder staat de verwachte omvang van de opleiding voorlopig geen eigen staf toe. – De multidisciplinariteit van de opleiding wordt maximaal gegarandeerd doordat 1. de docenten verbonden zijn aan verschillende constituerende disciplines; 2. sommige docenten zelf een multidisciplinaire achtergrond hebben; 3. voor studenten er een vrije, maar gecontroleerde, keuzeruimte in het programma is voorzien; 4. de toepassingsopdrachten. – Het personeel heeft voldoende kwaliteit voor de te onderwijzen vakken, het multi-/interdisciplinaire karakter van de opleiding zal echter permanent bewaakt moeten worden. Aandachtspunten – Kanttekening: het bewaken van de multi- en/of interdisciplinariteit moet een permanent aandachtspunt blijven volgens het panel.


17

Conclusie Het panel beoordeelt het facet 3.1 ‘Eisen WO’ als voldoende. 4.3.2 Kwantiteit personeel (facet 3.2) – Er wordt voldoende capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen starten. – Er wordt voldoende capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen continueren. Overwegingen en bevindingen –

–

– –

Het doel is om al het beschikbaar (onderzoeks)personeel te kunnen inzetten in de ontwikkeling van het vakgebied. Door deze onderzoeksbetrokkenheid wordt het onderwijs permanent ondersteund door geactualiseerd onderzoek. Dit wordt gerealiseerd door job-rotatie . Verder worden ook bepaalde opdrachten specifiek toegewezen aan bepaalde opleidingen. Er wordt een ‘nieuw model voor faculteitgebonden werkallocatie’ gehanteerd dat opgesteld werd door de Werkverdelingscommissie van de TU/e. Al het beschikbaar personeel zou 40% van zijn/haar opdracht moeten besteden aan onderwijsopdrachten, 50% aan onderzoek en 10% aan management en/of ondersteuningopdrachten. Er wordt een overzicht gegeven van het personeel dat gealloceerd wordt bij de nieuwe opleiding en het aantal uren dat zij ingezet worden in de nieuwe opleiding. Daarnaast wordt ook concreet opgegeven hoeveel tijd geïnvesteerd wordt in onderwijs en ondersteuning van de nieuwe opleiding.

Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 3.2 ‘Kwantiteit personeel’ als voldoende. 4.3.3 – – – – – – –

Kwaliteit personeel (facet 3.3)

Het in te zetten personeel is voldoende gekwalificeerd voor een inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De noodzakelijke functies zijn reeds ingenomen. Toekomstige personeelsnoden kunnen mogelijks ingevuld worden door promovendi. Eventuele nieuwe staf wordt zowel intern als extern gerekruteerd uit vooraanstaande gepromoveerde onderzoekers. De staf bestaat nu uit onderzoekers die onderwijs- en managementervaring hebben in de constituerende onderzoeksdomeinen. Er worden programma’s voor onderwijsprofessionalisering voorzien en nieuwe onderzoekers krijgen een cursus van 190 uur didactiek met het oog op hun onderwijsopdracht. De onderzoeksgroepen die ingezet worden beschikken over voldoende onderzoeksexpertise m.b.t. de constituerende inhouden van de nieuwe opleiding.

Overwegingen en bevindingen A. Inhoud – Het beoogde personeel beschikt over de nodige opleidings- en onderzoekservaring in functie van de nieuwe opleiding. Het onderwijs wordt verzorgd door gekwalificeerd personeel. B. Didactiek – Het binnen de TU/e opgezette systeem van interne kwaliteitszorg met het oog op onderwijsprofessionalisering en didactische vorming biedt voldoende garanties. C. Organisatie – de organisatie is transparant.


18

Aandachtspunten – Er werden specifieke hoogleraren in dienst genomen die een aantoonbare affiniteit hebben met ES. – De visies op ES moeten nog verder geïntegreerd worden. Conclusie Het in te zetten personeel is voldoende gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische opdrachten voor een goede realisatie van het programma. Het panel beoordeelt het facet 3.3 ‘Kwaliteit personeel’ als voldoende. 4.3.4 Samenvattend oordeel onderwerp 3 ‘Inzet personeel’ Het panel heeft vastgesteld dat de facetten ‘kwaliteit’ en ‘kwantiteit’ van het in te zetten personeel voldoende kunnen beoordeeld worden. Het onderwerp ‘Inzet Personeel’ beantwoordt aan de eisen van de WO-master en krijt een beoordeling ‘voldoende’. 4.4

Voorzieningen

4.4.1 Materiële voorzieningen (facet 4.1) – De beoogde huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Overwegingen en bevindingen Onderwijsfaciliteiten voor studenten – Er wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van de specifieke voorzieningen voor het onderwijzend personeel en voor de studenten. Hierin wordt uitvoerig melding gemaakt van aanwezige onderwijsaccommodatie zoals auditoria (capaciteit van 150 tot 300 studenten), instructieklaslokalen, computerlokalen enz…. – Alle auditoria beschikken minimaal over de klassieke basisonderwijsmodaliteiten zoals ‘Elektronische leeromgevingen’, overheadprojectors, audiovisuele middelen enz….. – De meeste lokalen beschikken over de voor de cursussen noodzakelijke accommodaties en audiovisueel didactisch materiaal. Ze hebben ook laptopconnecties. – Computerlokalen zijn uitgerust met X-terminals en met krachtige unix CPU servers.; Stafaccommodatie – De lokalen voor het onderwijzend personeel beschikken over alle noodzakelijke faciliteiten. ICT-faciliteiten – Elke student kan beschikken over de noodzakelijke ICT-toegang afhankelijk van de aard van de gedoceerde cursussen. – De masterstudenten kunnen beschikken over een laptop. – Documentatie over hardware en software zijn te verkrijgen via het BCF of zijn downloadbaar via de website. Bibliotheek – beschikt over professionele bibliothecarissen en bibliotheekassistenten. – Er wordt gebruik gemaakt van databanken zoals VUBIS. – Studie materiaal kan gekocht worden in een eigen winkel en boeken worden in samenwerking met GEWIS voor gereduceerde prijzen ter koop aangeboden. Aandachtspunten – Geen commentaar, maar wel de suggestie van het panel dat het wellicht aanbeveling zou verdienen meer aandacht te geven aan begeleiding vanuit industriële hoek, gezien het sterk toegepaste karakter van de nieuwe opleiding.


19

Conclusie Het panel stelt vast dat zoweel voor de studenten als voor de staf voldoende materiële voorzieningen en accommodatie aanwezig is om in optimale omstandigheden de opleiding te organiseren. Het panel beoordeelt het facet 4.1 ‘Materiële voorzieningen’ als voldoende. 4.4.2 Studiebegeleiding (facet 4.2) – Er is voorzien in personele capaciteit voor studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten die adequaat zijn met het oog op de studievoortgang. – Er is voorzien in voldoende personeel voor studiebegeleiding en informatievoorziening van de studenten. Overwegingen en bevindingen A. Studiebegeleiding – In het Studenten Service centrum (STS) kunnen studenten terecht voor informatie, advies en trainingen op het vlak van studievaardigheden en studiekeuze. – Er is een studievoortgangproject uitgewerkt: de studieprestaties worden systematisch gevolgd. B. Informatievoorzieningen – Zie Onderwijsfaciliteiten en ICT faciliteiten. Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel stelt vast dat er een veelzijdige en intense studiebegeleiding is voorzien. Hierbij wordt intensief gebruik gemaakt van een specifieke webstek voor studenten www.tue.nl/stu . Er wordt ook intens gebruik gemaakt van ‘Elektronische leeromgevingen’. 4.4.3

Samenvattend oordeel onderwerp 4 ‘Voorzieningen’

De materiële voorzieningen en de studiebegeleiding beoordeelt het panel als voldoende. Daarmee krijgt het onderwerp 4 ‘Voorzieningen’ als geheel een positieve beoordeling.

4.5 – – – –

Interne kwaliteitszorg De instelling verwijst naar de uitgebouwde kwaliteitszorg in de departementen waarmee samengewerkt wordt voor de uitbouw van de nieuwe master die in 2002 zeer goed werd beoordeeld. Het ‘Computer Sciences departement’ kreeg in 2002 van de VSNU met een 9/10 een ‘zeer goede’ beoordeling. Het Electrical Engineering departement heeft van ABET in juni 2002 een ‘substantially equivalent’beoordeling gekregen. Dit impliceert volgens het panel dat de nieuwe opleiding in een kwaliteitsvolle omgeving wordt georganiseerd.

4.5.1.Systematische aanpak (facet 5.1) – Er is voorzien in een systeem van interne kwaliteitszorg, waarbij mede aan de hand van toetsbare streefdoelen en periodieke evaluaties verbetermaatregelen worden getroffen. Overwegingen en bevindingen 1. -

-

interne kwaliteitsborging Specifiek voor het Masterprogramma wordt een gedetailleerde beschrijving gegeven van de systematische geïmplementeerde kwaliteitsborging gebaseerd op gespecialiseerde cursussen, een multidisciplinaire integratie, DBL, trainerschap en een Master-project. Het examen- en evaluatiesysteem wordt gedetailleerd toegelicht.


20

-

-

2. -

-

-

Personen uit andere onderzoeksgroepen maken deel uit van de jury en de rapporten van de studenten worden publiek gemaakt. Proactief wordt vooral gewerkt aan het verbeteren van de onderwijskundige competenties van het onderwijzend personeel. Hiervoor wordt verwezen naar de werking van het OSC en naar het binnen de TU/e gehanteerde ‘Education Training plan voor Lecturers’ gebaseerd op: on-the-job learning, een ‘mentor-systeem’, pedagogische opleidingscursussen en het opbouwen van een portfolio m.b.t. onderwijsprofessionalisering. Speciale aandacht gaat naar het bevorderen van de Engelse taalvaardigheden. Hiervoor wordt verwezen naar het CTT. systeem van kwaliteitscontrole Er wordt een zeer gedetailleerd overzicht gegeven van welke acties systematisch worden uitgevoerd. In een ‘overzichtstabel’ wordt een overzicht gegeven van de acties, de gebruikte methodes, het gehanteerde tijdspad, de rapportering en de follow-up in volgende domeinen of aspecten van de opleiding: objectieven en doelstellingen, inhoud van het opleidingsprogramma, onderwijsproces, efficiency, organisatie van opleiding, alumni, externe contacten en internationalisering. De verschillende acties worden jaarlijks of 5-jaarlijks opgezet. Naast de bestaande mechanismen op instellingsniveau zullen primair de eveneens al bestaande mechanismen op faculteitsniveau (opleidingen Technische Informatica en Technische Wiskunde) worden benut. Het docentencorps wordt regelmatig samen geroepen voor evaluatie. E.S. zal de uitstroom systematisch opvolgen en waar nodig de opleiding bijsturen.

Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 5.1 ‘Systematische aanpak’ als voldoende. 4.5.2 Betrokkenheid (facet 5.2) – Bij de interne kwaliteitszorg zullen medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief worden betrokken. Overwegingen en bevindingen – Er wordt verwezen naar initiatieven die nu al in verschillende faculteiten werden opgezet en die ook van toepassing zullen zijn op de nieuwe opleiding. A. Medewerkers: – Betrokkenheid van de werknemers wordt gegarandeerd doordat 10% van het opdrachtvolume van het onderwijzend personeel wordt gevrijwaard voor medewerking aan initiatieven voor kwaliteitsverbetering en organisatorische betrokkenheid in allerlei projecten en werkgroepen op faculteitsniveau. B. Studenten en alumni – Studenten worden systematisch betrokken bij de uitbouw van de kwaliteitszorg door participatie van studenten in het OCI en door de mogelijkheid actief betrokken te zijn in de werking van de studentenraad. – Er is een uitgebreid alumnibeleid georganiseerd. – Alumni – uit de constituerende onderzoeksdomeinen - kunnen gebruik maken van het ‘Alumninet van de TU/e’. Op stedelijk niveau werd een ‘Eindhovens Alumni Platform’ opgericht. Jaarlijks worden de Alumni bevraagd over kwaliteit en relevantie van de masteropleiding en dit zal ook toegepast worden op de nieuwe opleiding. – De afgestudeerde Masters of ES zullen als specifieke alumnigroep worden beschouwd: deze groep zal de eerste jaren na uitstroom zeer relevant zijn om te blijven volgen. In de hiervoor op instellingsniveau beschikbare alumni-raadpleegsystemen zullen zij traceerbaar zijn vermits de masteropleiding ES een zelfstandig karakter heeft.


21

C. Afnemend beroepenveld – Het afnemend beroepenveld – met vertegenwoordigers uit de voor de TU/e meest relevante industriële sectoren - wordt actief betrokken via de ‘Externe Adviescommissie’ (EAC) van de opleidingen Elektrotechniek en Technische Informatica. Deze EAC adviseert de TU/e op domeinen zoals bijv.: strategische keuzen, D-B-L, voorbereiding van VSNU audits en de meest relevante domeinen waarop de kwaliteitszorg zich moet richten. Deze zullen regelmatig worden geraadpleegd over voorgenomen programmawijzigingen, en wijzigingen in strategie, en worden bevraagd op hun ervaringen met aangestelde alumni, en op relevante ontwikkelingen vanuit de beroepspraktijk die van invloed kunnen zijn op de opleidingen. Aandachtspunten – Aanbeveling: koesteren van de adviesraad met vertegenwoordiging vanuit industriële wereld. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 5.2 ‘Betrokkenheid’ als voldoende. 4.5.3

Samenvattend oordeel onderwerp 5 ‘Interne kwaliteitszorg’

Het panel beoordeelt de facetten ‘Systematische aanpak’ en ‘Betrokkenheid’ van de interne kwaliteitszorg en dus ook het ‘Onderwerp Interne Kwaliteitszorg als voldoende’. 4.6 –

–

Continuïteit De continuïteit van de betrokkenheid van het departement bij de uitbouw van de nieuwe opleiding wordt gegarandeerd door de ‘strategische keuzen’ van de TU/e voor de uitbouw van deze nieuwe opleiding op institutioneel en departementaal vlak. Op financieel vlak is in de begroting een budget voorzien voor de uitbouw van deze opleiding de komende vijf jaar.

4.6.1 Afstudeergarantie (facet 6.1) – De instelling geeft aan studenten de garantie dat het programma volledig kan worden doorlopen. Overwegingen en bevindingen – Gezien de specifieke ‘inbedding’ van deze opleiding en de financiële garanties is er de facto een duidelijke afstudeergarantie. Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 6.1 ‘Afstudeergarantie’ als voldoende. 4.6.2 Investeringen (facet 6.2) – De voorziene investeringen zijn toereikend om de opleiding (inclusief voorzieningen) tot stand te brengen. Overwegingen en bevindingen – De eerste 5 jaar wordt uitgegaan van een negatieve cash flow. Om deze kosten te compenseren wordt beroep gedaan op de reserves die voor deze nieuwe opleiding zijn voorzien. Binnen de TU/e werd een ‘Notitie Reservebeleid TU/e’ opgesteld waarin gestipuleerd staat dat het departement voor de uitbouw van de nieuwe opleiding gebruik mag maken van begrote reserves omdat de inrichting van de nieuwe Master een ‘strategische keuze is’ van de TU/e en omdat verwacht wordt dat er op lange termijn een grote toestroom zal zijn van nieuwe studenten. – Het reservebudget van het departement bedraagt 4.3 miljoen Euro waarvan 2.7 miljoen is gereserveerd voor de ontwikkeling van nieuwe opleidingen.


22

Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 6.2. ‘Investeringen’ als voldoende. 4.6.3 Financiële voorzieningen (facet 6.3) – De financiële voorzieningen voor de gecalculeerde negatieve resultaten zijn voldoende voor dekking van de aanloopverliezen. Overwegingen en bevindingen –

–

De nieuwe opleiding kadert volledig in de strategische prioriteiten van de TU/e. De nieuwe opleiding wordt in het strategische plan (zie Strategieschets 2002-2006) - zowel op institutioneel als departementaal vlak als een prioriteit beschouwd. De TU/e heeft financiële reserves voorzien waarop de nieuwe opleiding in de toekomst een beroep kan doen. De budgettaire reserves moeten het mogelijk maken de opleiding in de toekomst te blijven organiseren. Er wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van de ‘kosten-baten’-simulatie voor de volgende 5 jaar. Deze analyse is gebaseerd op een minimale instroom van 20 studenten en een minimaal aantal vroegtijdige stopzettingen. De eerste 5 jaar wordt een negatieve cash flow voorzien . Dit heeft te maken met de verhouding tussen de opstartkosten en de instroom van nieuwe studenten.

Aandachtspunten – Geen commentaar Conclusie Het panel beoordeelt het facet 6.3 ‘Financiële voorzieningen’ als voldoende. 4.6.4 Samenvattend oordeel onderwerp 6 ‘Continuïteit’ Het panel beoordeelt de facetten ‘afstudeergarantie’, ‘investeringen’ en ‘financiële voorzieningen’ als voldoende en beoordeelt dus ook het onderwerp ‘Continuïteit’ als voldoende.


23

5

Overzicht advies De onderstaande tabel geeft per onderwerp en per facet het oordeel van het panel uit hoofdstuk 4 weer. Onderwerp

oordeel

1 Doelstellingen

2 Programma

3 Inzet personeel

4 Voorzieningen

5 Interne kwaliteitszorg

6 Continuïteit

V

V

V

V

V

V

Facet

oordeel

1.1 domeinspecifieke eisen

V

1.2 master

V

1.3 oriëntatie WO

V

2.1 eisen WO

V

2.2 relatie doelstellingen – programma

V

2.3 samenhang programma

V

2.4 studielast

V

2.5 instroom

V

2.6 duur

V

3.1 eisen WO

V

3.2 kwantiteit

V

3.3 kwaliteit

V

4.1 materiële voorzieningen

V

4.2 studiebegeleiding

V

5.1 systematische aanpak

V

5.2 betrokkenheid

V

6.1 afstudeergarantie

V

6.2 investeringen

V

6.3 financiële voorzieningen

v


24

Bijlage 1: Samenstelling panel Voorzitter: Maarten Boasson Hoogleraar Universiteit van Amsterdam, Instituut voor Informatica Panellid:

Patrick Pelgrims Projectleider EMSYS Research Group, Hogeschool voor Wetenschappen en Kunst (WENK)

Panellid:

Durk O. Van Der Ploeg ASML-Nederland

Alle panelleden hebben een onafhankelijksverklaring ingevuld en ondertekend. Secretaris: Ignace Van Dingenen Erasmushogeschool Brussel

Procescoördinator: Christel Verhas beleidsmedewerker NVAO


25

Bijlage 2: Programma sitevisit Toets Nieuwe Opleidingen Master “Embedded Systems” Het panel heeft een bezoek gebracht aan de locatie op 30 03 2005 voor de toetsing van de nieuwe opleiding Embedded systems van de Technische universiteit Eindhoven. Locatie: Den Dolech 2 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Bijlage Programma Sitevisit 30 maart 2005 Vertegenwoordigers Tu/e 9.00

Ontvangst Panel

09.0011.00

Gesprek met vertegenwoordiger(s) Bestuur en vertegenwoordiger(s) Management

11.0011.30 11.3013.00

Pauze + Overleg panel

13.0015.00

Nabespreking Panel

Gesprek met docentenvertegenwoordiger(s)

Drs. D.W.J.M. Mulders (contactpersoon OSC) Prof.dr.R.A. van Santen (portefeuillehouder onderwijs CvB) prof.dr.ir. C.J. van Duijn (decaan W&I) prof.dr.ir. Blom (decaan E) mw. drs. S. Udo (directeur Bedrijfsvoering W&I) prof.dr.ir. R.H.J.M. Otten (opleidingsdirecteur E ) prof. dr. ir. J.F. Groote (opleidingsdirecteur CSE) prof.dr. J.C.M. Baeten (vz. OCI) drs. D.W.J.M. Mulders (contactpersoon OSC) mw. dr. D.M. de Haan (beleidsmedewerker. Informatica)

dr.ir. A.A. Basten dr. M.R.V. Chaudron prof.dr. H. Corporaal prof.dr.ir. P.R. Groeneveld prof. dr.ir. J.F. Groote dr.J.C.S.P. van der Woude (mastercoördinator) (dr.D.M. de Haan)


26

Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten Informatiedossier opleiding/instelling Informatiedossier (Engelstalig): 29 p. Aanvullende informatie (kenmerk: CVB/2004.2808): • Additional information to support the accreditation of the Master Program Embedded Systems-EU/e • Appendix A: CV’s Faculty Members involved in the new MSc Program Embedded Systems (TU/e) • Appendix B : ARTIS document • Appendix C ABET Criteria Appendix A: Dutch ICT Forum Vision Report “Innovation through ICT” edition 2003 Appendix B : Research Profile TU/e, April 2004 Appendix C : Sectorplan Wetenschap en Technologie Appendix D: Programma horizon Zuidoost Nederland, Commissie Regionale Kansen, June 2002 Appendix E: Voortgangsrapportage Wetenschapsbeleid 2002 (OC&W) Appendix F: Course Descriptions Appendix G: Electives Appendix H: The embedded Systems Institute Appendix I: Letters of Recommendation • I1: Embedded systems Institute; • I2: Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij; • I3: Philips Research Appendix J : Strategieschets 2002-2006 Appendix K : About IPA Appendix L: Beleidsnota doelmatigheid hoger onderwijs enaccreditatiekaders, 8 mei 2003 Appendix M: Hoogleraren en UHD Plan Appendix N: Overzicht Leerstoelen EE Appendix o: Criteria Academische Vorming Appendix P: Nota Ruimte voor Ontwikkeling. Ministeries van VROM, LNV,Ven W en EZ, 23 april 2004 Appendix Q: Actieplan Concurreren met ICT-competenties- Regie en rendement in de ICTkennisketen, mei 2004 Studeren aan de TU/e : Bacheloropleidingen Studeren aan de TU/e : Masteropleidingen Embedded Systems Roadmap 2002- vision on technology for the future of PROGRESS ( Maart 2002) Progress: Program for research on embedded systems and software, versie 2.2. , 6 December 2002 www.tue.nl www.abet.org www.mincocw.nl www.nvao.net


27

Bijlage 4: Lijst met afkortingen ba/BA BCF CROHO CTT DBL ESI ECTS hbo IO ma/MA NVAO NOAG OSC SSC TU/e TU/d UT WO

Bachelor Computer Services Office Centraal register Opleidingen Hoger Onderwijs Center for Communication Language and Technique Design Based Learning Embedded Systems Institute European Credit Transfer System hoger beroepsonderwijs International office Master Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Nationale onderzoeksagenda - informatica Educational Service Center Student Service Center Technische Universiteit Eindhoven Technische Universiteit Delft Technische Universiteit Twente Wetenschappelijk onderwijs


28

Het paneladvies is tot stand gekomen in opdracht van de NVAO met het oog op toetsing van de nieuwe opleiding Embedded Systems van de Technische universiteit Eindhoven (TU/e). Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) Parkstraat 28 Postbus 85498 | 2508 CD DEN HAAG T 31 70 312 23 30 F 31 70 312 23 01 E [email protected] W www.nvao.net

Aanvraagnummer # 5197834


29

Wo-master Embedded Systems. Technische Universiteit Eindhoven. 22 april NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Recommend Documents