GEZONDHEIDSZORG ook uw zorg! Verspreidingsgebied: Jutphaas/Wijkersloot, Zuilenstein, Huis de Geer, Stadscentrum en Blokhoeve
Herfst 2011 nummer 118
31e jaargang, nr.3, 118de editie, herfstnummer 2011 Redactiesecretariaat:
Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein
Vormgeving en druk:
drukkerij Van den Boogaard Nieuwegein
Coördinatie en verspreiding:
C. Swart, 030-6076760
Oplage:
7500 exemplaren
Verschijning: 4 x per jaar in de wijken Jutphaas/Wijkersloot, Zuilenstein, Huis de Geer, Stadscentrum en Blokhoeve in de gemeente Nieuwegein. Overname van artikelen uit deze krant is toegestaan, na toestemming van de auteur en de redactie, met bronvermelding.
Inhoud
Bladzijde
Van de redactie
13
Totaalaanpak ouderenzorg
14
Huidveranderingen bij ouderen
15
Ondervoeding
16
Sociale kaart ouderen EMC Nieuwegein
18
Ouderen en psychische klachten
12
Griep
14
Nuldelijnstandaard Moedervlekken
17
Nuldelijnstandaard Wratten
18
Wratten
19
Alcohol en medicijnen
21
Ouderzorg: ook onze zorg
23
Kunst in het Gezondheidscentrum
24
Even voorstellen …
25
Samenstelling redactie
27
2
Herfst 2011
Van de redactie Door N. de Hartog, huisarts Mondriaanlaan Geachte lezer, Voor u ligt weer een nieuwe uitgave van de gezondheidskrant. Wederom hebben we er voor gekozen om een aantal specifiek op ouderen gerichte artikelen te plaatsen. Dit in de eerste plaats omdat we meer bekendheid willen geven aan het aanbod van de verschillende zorgverleners binnen het EMC, specifiek gericht op de oudere mens. (EMC staat voor Eerstelijns Medisch Centrum Nieuwegein.) We weten allemaal dat de vergrijzing toeneemt. Ook in Nieuwegein is dat niet anders dan elders in het land. Wellicht behoort u zelf tot deze groeiende groep. Daarnaast hebben we allemaal met ouderen te maken. Denk aan de ouders, opa of oma, de buurman of buurvrouw, een vriend of vriendin. Misschien bent u wel mantelzorger voor een ouder iemand. Mantelzorg wordt omschreven als zorg die niet wordt gegeven in het kader van een hulpverlenend beroep, maar door een of meer leden uit de directe omgeving van de hulpbehoevende. Daarbij vloeit de zorgverlening voort uit de directe sociale relatie. Wij als redactie vinden dat er meer bekendheid moet komen wat betreft de mogelijkheden die er zijn voor ouderen met vragen en beperkingen. Dit kan allerlei zaken betreffen, zowel op lichamelijk, psychisch als praktisch vlak. In een aantal artikelen gaan wij in op een deel van het totale aanbod. We hopen hiermee dat u beter op de hoogte bent wat wij kunnen bieden, maar bovenal dat u of uw naaste er van kan profiteren, hetzij als mantelzorger, of als partner, als familielid of als goede buur en niet in de laatste plaats als zorgvrager zelf. Wij wensen u weer veel leesplezier toe.
Herfst 2011
3
Totaalaanpak ouderenzorg Door L. Dekker, Coördinator EMC Nieuwegein Sinds jaar en dag kiest EMC Nieuwegein – met een duur woord - voor geïntegreerde zorg. Dit betekent dat de zorgverleners elkaar informeren, onderling afspraken maken en hun werkwijze afstemmen. Zo’n integrale aanpak is er nu ook voor de ouderenzorg. De praktijk leert dat dit zijn vruchten afwerpt. Wat is het probleem? Eerst een paar cijfers: uit landelijk onderzoek is bekend dat twee derde van alle 65-plussers twee of meer chronische aandoeningen heeft. Ook weten wij uit onderzoek dat 16% van de ouderen last heeft van ernstige depressieve klachten in één jaar. Bij ouderen is vaak sprake van multi-problematiek, hetgeen ook duidelijk blijkt uit de zogenaamde wijkscan. Vandaar dat EMC Nieuwegein extra aandacht wil geven aan kwetsbare ouderen. De EMC-aanpak De gezamenlijke aanpak is zeker niet nieuw. Bij veelgebruikers van medicijnen bijvoorbeeld is een patiëntgebonden medicatie-overleg tussen huisartsen en apotheker van EMC Nieuwegein al langere tijd gemeengoed. Bij de behandeling van chronische zorg (Diabetes, COPD en CVRM) werken de zorgverleners aan de hand van een vaste samenwerkingsafspraken. In de projectgroep ‘Zorg voor kwetsbare ouderen’ zitten alle disciplines van EMC Nieuwegein: huisartsen, apotheker, fysiotherapeuten, psychologen en diëtisten. Ook de poh-ers (praktijkondersteuners huisartsen) van de huisartsenpraktijken Mondriaanlaan en Jutphaas nemen deel. Zo zijn er afspraken in de maak over ondervoeding, derde levensfase problematiek, geheugenstoornissen, emotionele stoornissen, verminderde mobiliteit en valpreventie. Intussen zijn de poh-ers onder begeleiding van de huisarts begonnen met een preventief huisbezoek onder de groep 75-plussers. Wat moet het opleveren? De extra aandacht moet ertoe leiden dat de zorgverleners beter gebruik maken van elkaars kennis, deskundigheden en mogelijkheden, met als resultaat: meer succesvolle interventies, kortweg betere zorg. Verder is het van belang dat preventie bij ouderen deel uitmaakt van een wijkgerichte aanpak, waarin gezondheid, welzijn en welbevinden centraal staan en de gemeente een deel van de regie op zich neemt. Bij de zorg voor ouderen in de wijk kan EMC Nieuwegein een voortrekkersrol vervullen.
4
Zomer 2011
Huidveranderingen bij ouderen Door A. van der Kuip, huid-oedeemtherapeut Wanneer een mens ouder wordt, verandert de huid. De huid wordt slapper waardoor er rimpels en plooien ontstaan. Op de huid kunnen onregelmatigheden en kleurveranderingen voorkomen. Deze tekenen van huidveroudering beginnen vanaf het 30e levensjaar. Deze huidverandering neemt in de loop van de jaren toe. De factoren van de huidverandering Vanuit het lichaam zelf: • Vermindering van het vermogen om nieuwe cellen aan te maken, • Minder actieve talg- en zweetklieren, • Lagere oestrogeenproductie. Factoren van buiten af: • Blootstelling aan UV-straling, • Gebruik van genotmiddelen, zoals roken en alcohol, • Klimaat en weersinvloeden. Wat heeft dit tot gevolg? De huid wordt dun en kwetsbaar omdat de genezing langzamer gaat. Hierdoor wordt de huid gevoeliger voor infecties. Doordat de talgklieren minder talg aanmaken wordt de huid droger en kan gaan jeuken. Nagels gaan langzamer groeien en worden dikker. Omdat er minder elastische vezels zijn kunnen er verwijde bloedvaatjes (couperose) in het gezicht, vooral de wangen en neus, ontstaan. Bij oudere dames kan er overbeharing in het gezicht ontstaan. We kunnen dit proces van ouder worden niet remmen maar wel beïnvloeden, door middel van verzorgende crème, bescherming tegen de zon, goede voeding en niet roken. Couperose en zwarte overbeharing kunnen worden behandeld met licht- of laserbehandelingen. Blonde en grijze haren kunnen behandeld worden met elektrisch epilatie. Herfst 2011
5
Ouderdomswratten Deze wratten komen veelvuldig voor op de oude dag. Ze geven geen last, behalve dat ze ontsierend zijn. Je ziet ze het meest op de slapen in het gezicht. De kleur varieert van lichtgeel tot donkerbruin. Ze liggen iets verheven boven het huidniveau. Soms kunnen ze jeuk veroorzaken. Ze verdwijnen niet spontaan. Medisch zijn ze niet van groot belang, behalve dat ze soms moeten worden onderscheiden van wel kwaadaardige aandoeningen. Zie de Nuldelijnsstandaard verderop in deze krant. Hoe worden ouderdomswratten behandeld? Omdat deze wratten goedaardig zijn, hoeven ze niet te worden verwijderd. Veel mensen willen ze toch graag weg hebben om cosmetische redenen of omdat ze in de weg zitten. In mijn praktijk verwijder ik de plekken doormiddel van wegbranden (elektrocoagulatie). Andere behandeltechnieken zijn afschrapen met een scherpe lepel, bevriezen met een vloeibare stikstof en wegsnijden. Na verloop van tijd kunnen er weer nieuwe wratten ontstaan. Deze zijn dan vaak stukken kleiner en daardoor gemakkelijker te behandelen.
Ondervoeding Door P. Koenjer, diëtist Vialente Helaas is ondervoeding bij ziekte nog steeds een groot probleem in de Nederlandse gezondheidszorg. Wist u dat ongeveer 15% van de 65-plussers ondervoed is? Er zijn bepaalde situaties en ziektes waarbij een groter risico op ondervoeding aanwezig is, zoals bij mensen met kanker, COPD of Parkinson of als er slikproblemen zijn. Het risico neemt toe bij 75-plussers, omdat de smaak vermindert en de eetlust afneemt.
6
Herfst 2011
Wanneer is er sprake van ondervoeding? We spreken van ondervoeding als iemand: - ongewenst meer dan 3 kilo afvalt in een maand, - meer dan 6 kilo afvalt in 6 maanden, - een BMI heeft die lager is dan 18,5. Bij ouderen > 65 jaar bij een BMI onder de 20 en bij COPD geldt dat al onder de 21. (BMI staat voor Body Mass Index. Dat is een rekensom om de verhouding tussen gewicht en lengte van het lichaam te bepalen), - een armomtrek heeft lager dan 25 cm. Risico’s van ondervoeding Ondervoeding brengt de volgende risico’s met zich mee: - afname van de spiermassa en daardoor krachtsverlies, waardoor iemand bijvoorbeeld minder goed kan lopen of sneller kan vallen, - langzamer herstel en meer complicaties bij ziekte en operaties, - daling van de weerstand, - verhoogde kans op decubitus (doorligwonden) en vertraagde wondgenezing, - afname van kwaliteit van leven, - verhoogde kans op overlijden. Het is belangrijk dat ondervoeding op tijd wordt ontdekt. De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor het probleem en worden patiënten eerder behandeld. Daarnaast vindt er steeds eerder een screening plaats op ondervoeding door middel van bijvoorbeeld een vragenlijst waarin op eenvoudige wijze kan worden bepaald of iemand risico loopt om ondervoed te raken. Aanpassen van de voeding Over het algemeen zal een patiënt, als er sprake is van (dreigende) ondervoeding, worden doorverwezen naar een diëtist. De diëtist zal samen met de patiënt bespreken of er mogelijkheden zijn om de huidige voeding energieen eiwitrijker te maken, bijvoorbeeld door meer beleg op het brood, producten te kiezen met meer calorieën of meerdere keren op een dag gebruik te maken van tussendoortjes. Als dit onvoldoende helpt zijn er medische voedingen, meestal drinkvoeding dat in de volksmond astronautenvoeding wordt genoemd, die kunnen helpen om de energie- en eiwitinname te verhogen. Indien ook dit onvoldoende resultaat oplevert is er eventueel, afhankelijk van de situatie van de patiënt, de mogelijkheid om (tijdelijk) sondevoeding te starten. Het uiteindelijke doel is het verbeteren van de conditie van de patiënt.
Herfst 2011
7
Sociale kaart ouderen EMC Nieuwegein In deze sociale kaart staan de voorzieningen die in Nieuwegein bestaan voor ouderen. Met dank aan Bianca Wildenburg, praktijkondersteunster huisartsen, voor het verzamelen van de gegevens. • Algemene hulpdienst Nieuwegein: Telefoonnummer: 030-6067409, maandag t/m vrijdag van 10.30-12.00 uur. www.hulpdienst.nl. E-mail:
[email protected]. De algemene hulpdienst Nieuwegein is een stichting die erop is gericht om inwoners van Nieuwegein te ondersteunen in hun sociale functioneren. Iedereen die door ziekte, leeftijd, eenzaamheid of andere beperking behoefte heeft aan hulp kan bij hen terecht. Zij werken met vrijwilligers. Zij bemiddelt tussen vraag en aanbod van vrijwillige hulpverlening in de zorg- en dienstsector, bijvoorbeeld: klussen in en om het huis, boodschappen en vervoer. • CIZ: Tel: 088-7891500 op werkdagen 9.00-16.30 uur bereikbaar. www.ciz.nl. Indicatiestelling voor persoonlijke verzorging, dagopvang, grotere hulpmiddelen (bijvoorbeeld ziekenhuisbed), medisch-technische apparatuur, plaatsing verzorgingshuis, opname verpleeghuis. • Gemeente Nieuwegein loket WMO: Tel: 030-6071280, maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 8.30-13.00 uur, woensdag 8.30-20.00 uur bereikbaar. www.nieuwegein.nl. Hier kunnen mensen terecht voor: woonvoorzieningen: aanpassingen in woning, traplift, tillift, douche-/toiletstoel en verhuiskostenvergoeding, vervoersvoorzieningen: scoot-mobiel, driewielerfiets, gesloten buitenwagen, aanpassingen aan eigen auto en/of fiets en vervoerspas voor de regiotaxi. Voor regiotaxi zijn er 2 mogelijkheden: WMO pas (wanneer patiënt door ziekte niet meer zelf naar bus/tram kan lopen) en de 65+ pas (patiënten die zelf nog naar bus/tram kunnen lopen). hulp in de huishouding rolstoelen voor langdurig gebruik (langer dan 6 maanden): handbewogen rolstoelen, elektrische rolstoelen en sportrolstoelen.
8
Herfst 2011
• Rijbewijs: Rijbewijshouders van 70 jaar of ouder moeten medisch worden gekeurd. Deze procedure kost tijd, dus op tijd aan beginnen! U hebt een zogenaamde “verklaring van geschiktheid” nodig. Deze verklaring is tegen betaling bij Burgerzaken te verkrijgen. Deze verklaring moet worden ingevuld door een arts (keuring),dit is dus niet uw eigen huisarts. De ingevulde verklaring verstuurt u naar het CBR. Voor het aanvragen van het rijbewijs bij de gemeente kan een afspraak gemaakt worden. Tel: 030-6071251 maandag t/m vrijdag 8.30-17.00 uur. • Rollator: Verzekeringsmaatschappijen hebben verschillende manieren om een rollator aan te vragen. Zie de websites van de betreffende verzekeraars. • Rouwverwerking: Vitras Algemeen Maatschappelijk Werk tel: 0900-8212382 (9.00-17.00 uur) Humanitas: tel: 030-2524030. E-mail;
[email protected]. Humanitas is een landelijke vereniging voor maatschappelijke dienstverlening en samenlevingsopbouw, die in haar werk uitgaat van een algemeen-humanistische visie. De dienstverlening is veelal kleinschalig (maatjescontacten, huisbezoek) persoonlijk en wordt lokaal georganiseerd. Centraal staan de humanistische waarden; gelijkwaardigheid, zelfbeschikking, verantwoordelijkheid en verbondenheid. Landelijke Steunpunt Rouw (LSR): 033-4616896 ma-vr.9.00-12.00) www.landeljksteunpuntrouw.nl E-mail:
[email protected] • Stichting MEE Nieuwegein: valt onder regio Zuid-west Utrecht tel: 0900-6336363. MEE biedt ondersteuning bij leven met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking of beperkingen ten gevolge van een chronische ziekte. Zij zijn vertrouwd met praktische problemen, regels en instanties en kunnen u bij vragen helpen.
Herfst 2011
9
• SWN (Stichting Welzijn Nieuwegein) Tel: 6033748. www.welzijnnieuwegein.nl Activerend huisbezoek De vrijwillige medewerkers van het Activerend Huisbezoek bezoeken en geven maximaal een half jaar tijdelijke ondersteuning aan kwetsbare mensen (55+) in Nieuwegein. Helpen met het weer oppakken van de draad van hun leven. Vriendschapsbemiddeling (55+) Voor zelfstandig wonende 55+ers die mensen willen ontmoeten met dezelfde interesses, vriendschap willen sluiten of hun vriendenkring willen uitbreiden. Meer bewegen voor ouderen De MBVO activiteiten bieden de mogelijkheid om in eigen tempo mee te doen aan sport. Plezier en ontspanning lopen als een rode draad door elke les. Bovendien biedt MBVO de mogelijkheid om sociale contacten op te doen, te ontspannen en de eigen grenzen te verleggen. Informatiepunt ouderen Voor vragen over activiteiten, zorg/verzorging, vervoer, adressen voor hulpmiddelen, patiëntenverenigingen etc. Daarnaast kunt u terecht voor het invullen van formulieren zoals bijvoorbeeld het formulier huurtoeslag en zorgtoeslag en belasting formulieren. Maandag en woensdag van 09.30 - 11.30 uur en donderdag van 14.00-16.00 uur. Tel: 030-6031540 • Thuisadministratie: tel: 030-6031540 Hulp bij het ordenen van administratie en het invullen van formulieren. • Vitras: Tel: 0900-8212382. Op werkdagen 8.00-17.00 uur bereikbaar. www.vitras.nl voor: Uitleen van zorgmaterialen voor kortdurend gebruik (maximaal 6 maanden): handbewogen rolstoelen, loophulpmiddelen zoals een rollator of looprek, hoog/laagbed, anti-decubitusmateriaal en elleboogkrukken Aanvraag personenalarmering Dagsoos voor ouderen (indicatie CIZ nodig) Maaltijdservice Mantelzorgondersteuning
10
Herfst 2011
• Zorgspectrum: www.zorgspectrum.nl Tel. servicebureau: 030-6575045, maandag t/m donderdag 9.00-12.00 uur. Zorgspectrum is een zorgorganisatie die zich richt op het welbevinden van ouderen. Zorgspectrum biedt u hulp-, advies-, en zorgdiensten aan in onze zorgcentra, in zorgspectrum dag voorzieningen en bij u thuis. Ondersteunen, helpen, begeleiden en zorgen. Thuis of vlakbij, in één van de zorglocaties in Nieuwegein, Houten of Vianen. Ook voor informatie over de wachtlijsten in een woon-zorgcomplex van Zorgspectrum (Zuilenstein/Vreeswijk). • Zorgverzekeraar: Voorzieningen/hulpmiddelen voor langdurig gebruik (langer dan 6 maanden) kunnen worden aangevraagd via de zorgverzekeraar (valt onder ZVW zorgverzekeringswet) Dit gaat om: rollator, trippelstoel, loopfiets, sta-op stoel, hoog-laagbed, gehoorapparaat, incontinentiemateriaal en hulpmiddelen voor diabetici. • Handige internetadressen: www.regelhulp.nl www.senioren.pagina.nl www.ouderenzorgutrecht.nl www.ouderengeneeskunde.info
Herfst 2011
11
Ouderen en psychische klachten Door C. Bartels, psycholoog Bij ouderen komen vaak psychische klachten voor. Net als mensen in andere leeftijdscategorieën kunnen zij te maken krijgen met klachten als angst en depressie. Er kunnen verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen. Maar ook problemen passend bij de leeftijd van ouderen, kunnen een rol spelen in het ontstaan en verloop van psychische klachten. Hierbij spelen zowel psychische, als lichamelijke en sociale factoren een rol. Somberheid Mensen op hogere leeftijd krijgen sneller te maken met het verlies van geliefde personen in hun omgeving. Het overlijden of dementeren van een echtgenoot, maar ook het verhuizen van de kinderen kan er voor zorgen dat het sociale netwerk krimpt en de oudere zich eenzaam gaat voelen. Ook het verminderen van de conditie en het krijgen van lichamelijke beperkingen kan dit gevoel versterken. Door de verminderde mobiliteit kan het moeilijker worden afspraken buiten de deur te hebben, waardoor een isolement kan ontstaan. Dit kan leiden tot somberheid en angstgevoelens. Geheugenproblemen Achteruitgang van (cognitief) functioneren kan op oudere leeftijd ook een rol spelen. Geheugenproblemen en (beginnende) dementie kunnen gepaard gaan met onzekerheid, angstig voelen en depressieve gevoelens. Geheugenproblemen zijn soms te genezen, afhankelijk van de oorzaken. Ze kunnen bijvoorbeeld samenhangen met slechte voeding, bloedarmoede, suikerziekte, het gebruik van verkeerde of teveel medicijnen of alcoholverslaving. Vroege signalering is hierbij van belang. Piekeren Ook kunnen ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden nog dwars zitten. Vaak ook juist doordat een stuk afleiding wegvalt, besteden mensen meer tijd met het piekeren hierover. Dit kan leiden tot vragen rondom zingeving en kan somberheid en interesseverlies veroorzaken. Reflectie Iedere oudere beleeft het ouder worden anders. Veel ouderen nemen in deze fase van hun leven de tijd voor reflectie. Ze staan stil bij het leven wat ze hebben geleefd.
12
Herfst 2011
Ook kan een oudere het fijn vinden dat er minder verantwoordelijkheden bij hem of haar liggen en kunnen dan meer genieten van de tijd die ze doorbrengen met anderen, zoals de kleinkinderen. Het is dan ook niet zo dat psychische klachten bij het ouder worden horen. Het hangt vaak samen met de positie waarin de oudere zich bevindt en is onder meer afhankelijk van iemands persoonlijkheid, financiële mogelijkheden, levensgeschiedenis, geslacht van de oudere en de gezondheidstoestand. Kwaliteit van leven Wanneer u iemand kent, of als u zelf een oudere bent die te maken heeft met psychische klachten als somberheid, angstgevoelens en onzekerheid, dan is het altijd raadzaam om met de huisarts hierover te praten. Hij/zij kan met u kijken wat er mogelijk is om deze klachten te verminderen, waardoor de kwaliteit van leven –ook op oudere leeftijd- zoveel mogelijk gewaarborgd blijft.
Herfst 2011
13
Griep Door N. de Hartog, huisarts Mondriaanlaan Elke winter krijgt gemiddeld één op de tien mensen griep. Verkoudheid wordt vaak griep of grieperigheid genoemd, maar “echte”griep is iets anders. Als u echt griep heeft, bent u flink ziek. Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus en heet daarom ook wel influenza. Het griepvirus verspreidt zich via heel kleine druppeltjes tijdens hoesten of niezen en via de handen. Griep gaat gemakkelijk over van de ene mens op de andere, bijvoorbeeld door hoesten, niezen of praten of door elkaar een hand te geven. Omdat we in de winter allemaal dichter op elkaar zitten en minder ventileren, verspreidt het virus zich gemakkelijk onder de mensen. Goed ventileren van de ruimten is dus essentieel. Griep kan bij sommige mensen ernstige gevolgen hebben. De griepprik verkleint de kans op griep. Voor wie is de griepprik? • mensen van 60 jaar en ouder • mensen van alle leeftijden met: – hart- en vaatziekten – longziekten – diabetes (suikerziekte) – nieraandoeningen – weinig weerstand door andere ziekten of door een medische behandeling, zoals chemotherapie. Voor deze groepen geldt dat de gevolgen van griep ernstiger kunnen zijn dan voor mensen jonger dan 60 jaar die deze ziektes niet hebben. Hun ‘eigen’ ziekte kan ook erger worden. De jaarlijkse griepprik helpt dit voorkomen. Dat geldt ook voor vrouwen uit bovenstaande groepen die zwanger zijn. Zwangere vrouwen kunnen gewoon de griepprik halen.
14
Herfst 2011
Waarom vanaf 60 jaar? Mensen hebben al vanaf 60 jaar een grotere kans op ernstige gevolgen van griep. Ook al voelt u zich heel fit, als mensen ouder worden, veroudert ook hun afweersysteem. Hoe werkt de griepprik? Als u een griepprik krijgt, dan gaat uw lichaam afweerstoffen maken tegen het griepvirus. De griepprik werkt na twee weken. Als u daarna besmet wordt met het griepvirus,kunnen de afweerstoffen in uw lichaam het griepvirus onschadelijk maken. Als u de jaarlijkse griepprik heeft gehad, dan is de kans dat u griep krijgt kleiner. Ook de kans op complicaties zoals een longontsteking is kleiner. Door de griepprik is de kans ook kleiner dat uw ‘eigen’ ziekte erger wordt door griep. Beschermt de griepprik tegen influenza A ( H1N1) 2009 (Mexicaanse griep?) Ja, de prik die u dit jaar krijgt, beschermt ook tegen het virus Influenza A (H1N1) 2009. Dit virus veroorzaakte twee jaar geleden de Mexicaanse griep en komt naar verwachting komende winter opnieuw voor. De jaarlijkse griepprik beschermt u tegen de meest voorkomende griepvirussen. Elk voorjaar voorspellen deskundigen welke griepvirussen komende winter het meest zullen voorkomen. Stukjes van die virussen komen in de griepprik. Kunt u van de griepprik bijwerkingen krijgen? Soms kunt u bijwerkingen krijgen van de griepprik. De plaats van de prik op uw arm kan de eerste dag pijnlijk, rood of dik zijn. U kunt zich na de griepprik een paar dagen minder lekker voelen. Van de griepprik kunt u géén griep krijgen. Heeft u een bijwerking na de griepprik? Meld dit dan bij uw huisarts. Waarom elk jaar een griepprik? Het griepvirus verandert regelmatig. Daardoor kunt u elk jaar opnieuw griep krijgen. Daarom heeft u ook elk jaar een nieuwe griepprik nodig. Zo kan uw lichaam elk jaar nieuwe afweerstoffen aanmaken. De samenstelling van de griepprik wordt elk jaar opnieuw bepaald. In de griepprik zitten stukjes van de virussen die naar verwachting de komende winter veel voor gaan komen. Haal dus elk najaar tussen half oktober en half november de griepprik. Herfst 2011
15
Belangrijk • U krijgt de griepprik in uw bovenarm. Wilt u kleding aandoen waarbij u gemakkelijk uw bovenarm bloot kunt maken? • Bent u allergisch voor kippenei-eiwit? U mag dan misschien de griepprik niet hebben. Neem contact op met uw huisartsenpraktijk of de arts van de zorginstelling waar u verblijft. • De griepprik is op de praktijk of in de zorginstelling aanwezig. U hoeft dus niet naar de apotheek te gaan. Uitnodiging voor de griepprik Wilt u de brief meenemen wanneer u de griepprik komt halen? Griepprik halen bij de Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan Als u in aanmerking komt voor de griepprik, krijgt u automatisch begin oktober een uitnodiging in de brievenbus. De griepprikken worden gegeven op: woensdag 26 oktober van 9.00-10.30,14.00-16.00 en van 19.00-20.00 uur en op vrijdag 28 oktober van 9.00-10.30 uur en van 14.00-16.00 uur. Griepprik halen bij de Huisartsenpraktijk Jutphaas De griepprikken in de huisartsenpraktijk Jutphaas worden gegeven op: woensdag 26 oktober van 16.00-17.00 uur en op dinsdag 1 november van 19.00-20.00 uur. Griepprik op eigen verzoek Ook als u medisch gezien niet in aanmerking komt voor de griepprik, kunt u deze wel krijgen. Hier zijn wel kosten aan verbonden. De kosten voor een griepprik op eigen verzoek bedragen €13,50. Wilt u dit bedrag contant (en het liefst gepast) meenemen? Het vaccin kost € 22,15 en dit betaalt u bij de apotheek. U kunt de griepprik op eigen verzoek aanvragen aan de balie van de huisartsenpraktijk. U krijgt dan een oproep voor de griepprik en een recept voor het vaccin. Met het recept haalt u bij de apotheek het griepvaccin op en u komt met het vaccin en de oproep naar de huisartsenpraktijk op een van bovenstaande data en tijden. Meer informatie Voor meer informatie over de griepprik kunt u kijken op www.rivm.nl/griepprik.
16
Herfst 2011
✂
Moedervlekken De klachten - moedervlekken zijn donker gekleurde vlekjes in de huid - soms zijn ze vanaf de geboorte aanwezig
Naar de dokter? - nee, moedervlekken zijn gewoonlijk ongevaarlijk - ja, wanneer een moedervlek donkerder wordt of meerdere kleuren krijgt - ja, wanneer een moedervlek groter wordt of een andere vorm krijgt - ja, wanneer de rand of de omgeving om een moedervlek rood wordt - ja, wanneer een moedervlek gaat jeuken of steken, wanneer er een korstje op komt - of wanneer de plek gemakkelijk gaat bloeden
Wat kunt u zelf doen? - verstandig zonnen maakt de kans kleiner dat moedervlekken kwaadaardig worden. Dat betekent beginnen met korte periodes (30 minuten) en niet zonnen tussen 11.00 en 15.00 uur - gebruik zonnebrandcrème. Hoe hoger de beschermingsfactor hoe langer men in de zon kan blijven - gebruik na het zonnen opnieuw crème omdat de inwerking van de zon nog een tijdje doorgaat .
Copyright © Paul van Dijk
Herfst 2011
17
✂
Wratten De klachten - kleine eeltachtige uitwassen op de huid, meestal met een ruw oppervlak - wratten zitten vaak op de handen of voeten - wratten kunnen ook op de voetzool zitten. Door het lopen worden ze plat en komen terecht in de eeltlaag van de voet - waterwratjes zijn gladde doorschijnende kleine bolletjes. Ze zitten in groepen bij elkaar - ze komen vooral voor bij jonge kinderen
Naar de dokter? - nee, wratten zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf - ja, wanneer wratten pijn doen, of wanneer iemand het storend en vies vindt - ja, wanneer wratten op de geslachtsdelen zitten
Wat kunt u zelf doen? - mogelijk kunnen wratten worden voorkomen door schoenen of slippers te dragen in gymzaal en zwembad - door peuteren en bijten kan het aantal wratten zich uitbreiden - aanstippen met wrattentinctuur of vloeibaar stikstof. Beiden zijn verkrijgbaar in de apotheek of drogist - waterwratjes kunnen het best onbehandeld blijven. Ze gaan meestal snel (binnen een jaar) vanzelf weer weg
Copyright © Paul van Dijk
18
Herfst 2011
Wratten Door A. Denteneer, huisarts Mondriaanlaan Wratten zijn vervelend. Onze doktersassistentes en huisartsen krijgen er geregeld vragen over. In dit artikel kunt U lezen wat er bekend is over wratten en wat eraan valt te doen. Er zijn nogal wat soorten wratten: gewone wratten, waterwratten, ouderdomswratten, genitale wratten…Dit artikel gaat over de gewone wratten. Virus oorzaak van wratten Gewone wratten worden veroorzaakt door een virus. Huidcellen worden geïnfecteerd en als reactie produceren de cellen extra eelt. Dat geeft het typische wrat-aspect. Niet elke besmetting met het wrattenvirus leidt tot wratten en ook besmette personen zonder wratten (virusdragers) kunnen het virus overdragen. Deze overdracht kan plaatsvinden door direct contact of via huidschilfers; bijvoorbeeld in het gezin, in de klas, via vloeren van gymzalen of zwembaden. Wratten komen vooral voor aan de handen, de voeten en de knieën en vooral bij kinderen, maar ze komen ook wel bij andere leeftijdsWaterwratten groepen voor. Mensen met een gestoorde afweer kunnen erg veel wratten hebben. In een groep van 1000 kinderen hebben er 47 wratten. Wratten veroorzaken meestal geen klachten. Soms geven ze echter pijn (vooral wratten onder de voetzolen), ongemak (bijvoorbeeld wratten bij de nagelriemen) of geven cosmetische klachten. Soms worden kinderen gepest of gemeden vanwege wratten. Tweederde van de wratten verdwijnt binnen twee jaar zonder behandeling. Ze dienen dus alleen behandeld te worden als ze veel hinder geven. Soms weegt de hinder van de wrat niet op tegen de hinder en de pijn van de behandeling. De behandeling De meest toegepaste behandeling van wratten is het aanstippen met vloeibare stikstof. Deze heeft een temperatuur van -196 graden Celcius. De wrat wordt hiermee bevroren: dat is te zien door het wit worden van de wrat en een paar millimeter huid eromheen. Herfst 2011
19
De cellen met het wratvirus worden zo vernietigd. Er ontstaat een blaar en bij de genezing laat het blaardak met daarin de wrat los. Soms is het nodig de behandeling een paar keer te herhalen. Een andere manier van behandelen is het aanbrengen van een zalf met daarin salicylzuur (20-40%). Hiermee wordt het eelt verweekt. Regelmatig kan met een vijl, een rasp of een mesje de verweekte huid met daarin de besmette cellen worden weggeschraapt. De gezonde huid rondom de wrat moet bij deze procedure wel worden beschermd, bijvoorbeeld met vaseline of door een pleister (met daarin een gat waar de wrat uitsteekt. Het opbrengen van de salicylzuurzalf kan het beste met een wattenstokje gebeuren en niet met de vinger, want dan verweekt ook het dunne eeltlaagje op de vinger. Soms worden deze twee behandelingen ook gecombineerd. Onderzoek Er is onlangs onderzoek gedaan in de Nederlandse huisartspraktijken naar het effect van de wratbehandelingen. Dertien weken na de start van de behandeling is gekeken of de wratten weg waren. Bij de stikstofbehandeling was het genezingspercentage 39%, bij de zalf 24% en een afwachtend beleid (niets doen) 16%. Daarbij moet gezegd dat de laatste 2 opties het minst pijnlijk zijn. Heel soms worden wratten weggesneden of met een scherpe lepel weggehaald. Dit geeft altijd een risico op littekenvorming en ook daarbij is niet zeker of de wrat wegblijft. Daarnaast bestaat het gevaar dat het virus zich verspreid. Verwijzing naar een dermatoloog (huidarts) komt slechts in aanmerking bij langdurig bestaande (jaren) wratten die niet verdwenen zijn na behandelingen van de huisarts.
20
Herfst 2011
Alcohol en medicijnen Door Rick Henderik, apotheker in opleiding Alcohol komt via de slokdarm, de maag en de dunne darm in het bloed. Via het bloed verspreidt het zich over het hele lichaam. Het kan dan ook in het hele lichaam effect hebben. Hoe sterk deze effecten zijn, verschilt per persoon en per situatie, afhankelijk van leeftijd, geslacht, lichaamsgewicht, conditie en of de persoon heeft gegeten. Alcohol is voor het lichaam een vreemde stof. De lever zorgt voor de afbraak van vreemde stoffen. De afbraak kost tijd; met één glas drank is de lever één tot anderhalf uur bezig. Effecten op het lichaam Verdoving van de hersenen is één van de belangrijkste effecten van alcohol. De stemming verandert, u voelt zich suffer, en kunt zich moeilijker concentreren. Als een man meer dan twee glazen drinkt, gaan zijn reactie- en concentratievermogen achteruit. Bij een vrouw gebeurt dit al na ruim één glas. Autorijden is daarom verboden als u meer dan 0.5 promille alcohol in uw bloed heeft. Voor beginnende bestuurders (gedurende de eerste vijf jaar na het behalen van het rijbewijs) is autorijden verboden bij meer dan 0,2 promille alcohol in het bloed. Alcohol onttrekt vocht aan het lichaam, zodat u vaker moet plassen. U kunt een laag bloedsuikergehalte krijgen als u alcohol drinkt en weinig eet. U merkt dit doordat u duizelig wordt, een raar gevoel in de maag krijgt, wazig gaat zien en gaat zweten en trillen. Wetenschappers zijn het nog niet eens over het effect van alcohol op hart- en vaatziekten. Waarschijnlijk vermindert een matig gebruik van alcohol (één tot twee glazen per dag) het risico op hart- en vaatziekten. Dit gunstige effect geldt alleen voor gezonde mannen boven de 40 jaar en gezonde vrouwen na de overgang. Medicijnen Bij sommige medicijnen vindt u op het etiket of in de bijsluiter een waarschuwing voor het gebruik in combinatie met alcohol. Hoe beïnvloeden alcohol en medicijnen elkaars werking? Herfst 2011
21
- Medicijnen kunnen de afbraak van alcohol vertragen. Hierdoor blijft een giftig afbraakproduct van alcohol langer in het lichaam. Dit kan onaangename effecten geven, zoals een warm en rood gezicht, misselijkheid, hoofdpijn, daling van de bloeddruk, duizeligheid en hartkloppingen. - Alcohol kan de afbraak van sommige medicijnen vertragen, waardoor deze langer in het lichaam blijven. Dat kan hetzelfde effect hebben als een overdosering van dat medicijn. - Alcohol kan de werking en bijwerking van sommige medicijnen versterken. Waarschuwingsstickers De apotheek waarschuwt u op verschillende manieren voor het gebruik van alcohol in combinatie met medicijnen. Een gele sticker op de verpakking met de tekst ‘Dit geneesmiddel kan uw reactievermogen verminderen': als u alcohol gebruikt in combinatie met zo`n middel zal uw reactievermogen nog slechter worden. Het is daarom voor uw veiligheid en die van anderen niet verstandig alcohol te drinken als u zo'n medicijn gebruikt. Een etiket met de tekst ‘Gebruik geen alcohol bij dit middel': als u bij deze medicijnen alcohol drinkt, kunt u last krijgen van onaangename effecten, zoals een warm en rood gezicht, misselijkheid, hoofdpijn, daling van de bloeddruk en hartkloppingen. Een etiket met de tekst ‘Pas op met alcohol': als u bij deze medicijnen alcohol drinkt, zullen bepaalde effecten van het medicijn versterkt worden. Gebruikt u bijvoorbeeld een middel waar u suf van wordt, zoals een kalmeringsmiddel, dan zult u door alcohol te drinken extra suf worden. Als u aan het verkeer wilt deelnemen of andere activiteiten wilt ondernemen waarbij u goed moet opletten, is de combinatie van zo`n medicijn met alcohol dus af te raden. Een etiket met de tekst ‘Pas op met alcohol in verband met maagklachten`: bepaalde medicijnen hebben als bijwerking dat zij het maagslijmvlies irriteren. Alcohol versterkt deze bijwerking, waardoor u eerder last krijgt van uw maag. Wilt u meer informatie of weet u niet zeker of uw medicijnen te combineren zijn met alcohol, vraag het gerust in de apotheek.
22
Herfst 2011
Ouderenzorg: ook onze zorg! Door M. Wijma, Paramedisch Centrum Nieuwegein Zoals u ook elders in deze uitgave kunt lezen, werken voor het plan ‘geïntegreerde ouderenzorg’ binnen het EMC verschillende disciplines samen. Het Paramedisch Centrum Nieuwegein is hier onderdeel van en kan u het volgende bieden. Intake Na het eerste gesprek met een 75-plusser zal bepaald worden welke aanpassingen, voorzieningen of zorg kunnen worden ingeschakeld. Wat paramedische zorg betreft kunt u dan denken aan ondersteuning bij twee belangrijke pijlers binnen de ouderenzorg: valpreventie en een beweegprogramma voor senioren gericht op 75-plussers. Voor beide onderdelen geldt dat er veel aandacht zal zijn voor de specifieke situatie per persoon. Door middel van een bezoek aan huis wordt in kaart gebracht hoe het staat met uw beweeggedrag, eventuele bewegingsangst, stabiliteit en mobiliteit. Plan op maat Desgewenst zal de paramedicus voor u een plan op maat samenstellen, waarbij naast valpreventie en een beweegprogramma ook, indien nodig, ergotherapie en oedeemtherapie kunnen worden betrokken. Bij ergotherapie kunt u denken aan het aanleren van alternatieve beweegstrategieën om bepaalde moeilijk uit te voeren bewegingen op een aangepaste wijze toch te kunnen blijven doen, zoals het lopen met een rollator. Bij oedeemtherapie kunt u onder andere denken aan het aanmeten van elastische kousen, zodat het voor u prettiger en veiliger wordt in beweging te blijven.
Herfst 2011
23
Kunst in het Gezondheidscentrum Gedurende het vierde seizoen van dit jaar exposeren een moeder en dochter hun schilderijen in het Gezondheidscentrum aan de Mondriaanlaan. Zij stellen zich aan u voor. Pauline van Driel geboren 9 februari 1937 te Oengaran Midden Java. Na hard werken tot mijn 59-ste, was schilderen een uitkomst om mijn vrije tijd te vullen. Het is een hobby geworden met passie. Soms kan het een obsessie zijn als iets niet lukt. Maar schilderen geeft mij uiteindelijk rust en het verruimt de geest. Mijn jongste dochter heeft net als ik, van het schilderen haar hobby gemaakt. Ik ben er trots op dat ik van mijn dochter zoveel plezier mag beleven in deze kunstvorm. Afgelopen zomer hebben we een expositie gehouden in de Synagoge in Buren. Het was een hele ervaring om samen te genieten van elkaars makelij. Dit laatste kwartaal van 2011 wederom een expositie, hier in het Gezondheidscentrum aan de Mondriaanlaan. Monique Willemse geboren 21 september 1961 te Zeist. Een aantal jaren geleden heb ik net als mijn moeder van het schilderen mijn hobby gemaakt. Naast mijn baan lukt het niet altijd om regelmatig te schilderen. Maar…. als het even kan pak ik de kwast en hoop dit in de toekomst meer te mogen doen. Het schrijven van korte verhalen is ook een hobby; ik wissel het schrijven en schilderen een beetje af. Soms ontstaat er een verhaal tijdens het schilderen, maar het kan ook dat een schilderij zomaar blijkt te passen bij een verhaal wat ik al eerder heb geschreven. Als ik schilder, experimenteer ik met diverse technieken; acrylverf, zand , papier, textiel, hout, draden en kleine objecten. Ik bouw de schilderijen op; laag over laag, dikke verf, dunne verf. Een fout of vergissing haal ik weg en dit leidt mij regelmatig naar een beter resultaat; hoe meer lagen, hoe mooier. Zo gaat het vaak ook bij het schrijven; tekst opbouwen en weer strepen om tot een beter resultaat te komen. Ik boetseer als het ware een schilderij of een verhaal! Kunst of kunnen? Doet het ertoe? Schilderen betekent voor ons, zoeken, spelen, leren, kwellen, ervaren, genieten! We willen dit graag met u delen……
24
Herfst 2011
Even voorstellen … Marike Zeeuwen Via deze weg wil ik me graag aan u voorstellen. Ik ben Marike Zeeuwen, 34 jaar en moeder van drie jongens. Per 1 september 2011 start ik met mijn opleiding tot huisarts via het UMC. Voor deze opleiding zal ik 3 dagen per week gedurende 1 jaar werken in de Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan onder supervisie van dokter Blommestein. Maandag, dinsdag en vrijdag zal ik in de praktijk aanwezig zijn. Op donderdag volg ik onderwijs aan het opleidingsinstituut in De Bilt. Ik heb erg veel zin om aan deze nieuwe uitdaging te beginnen. De basisopleiding Geneeskunde heb ik gevolgd aan de Universiteit van Amsterdam van 1997 tot 2004. Gedurende deze opleiding heb ik 6 maanden een wetenschappelijke stage gedaan aan de Johns Hopkins University in Baltimore, USA. Na het afronden van mijn studie in 2004 ben ik moeder geworden van mijn oudste zoon. Begin 2005 ben ik gestart met de opleiding tot consultatiebureau-arts en heb sindsdien met veel plezier op het consultatiebureau in De Meern gewerkt. Tijdens deze periode is ons gezin uitgebreid met nog 2 kleine mannetjes. Gezien het mijn ambitie is om een goede huisarts te worden, vind ik het na ruim 6 jaar als consultatiebureau-arts geweldig om deze kans te krijgen. In mijn vrije tijd ben ik natuurlijk veel met mijn 3 jongens bezig samen met mijn man. De jongens zijn 7, 4 en 3 jaar oud en het is heerlijk hen te zien ontwikkelen en opgroeien. Heerlijk naar het bos, strand of park in het weekend om te ontdekken wat daar leeft, groeit en bloeit. ….genieten! Verdere hobby’s van mij zijn skiën, skeeleren en fotografie. Maar de komende 3 jaar zullen veel in het teken staan van mijn opleiding tot huisarts. Ik hoop op een leerzame en fijne tijd bij de huisartsenpraktijk Mondriaanlaan in Nieuwegein. Herfst 2011
25
Bram Sikking Mijn naam is Bram Sikking en onder de vleugels van Yvonne van der Helm zal ik dit jaar beginnen aan mijn opleiding tot huisarts. Momenteel woon ik samen met mijn vriendin in Utrecht, 10 km van Nieuwegein, een mooie fietsafstand! Ik ben regelmatig te vinden op de racefiets/tennisbaan of ontspannen in een zeilbootje op de Loosdrechtse plassen. Al op jonge leeftijd wilde ik graag huisarts worden, ik ben blij met de mogelijkheid dit te gaan realiseren. Het intensieve patiëntencontact (veel meer dan in ziekenhuis!) en de veelzijdigheid zijn voornaamste redenen dat ik heb gekozen voor het vak. Geen dag in de praktijk is hetzelfde. Na het behalen van mijn artsenbul in 2009 heb ik bijna 2 jaar ervaring opgedaan als arts-assistent bij de Gynaecologie in Nieuwegein, in Malawi op de kinderafdeling en in Utrecht in het verpleeghuis. Deze ervaring komt goed van pas omdat je regelmatig met ziekenhuis of verpleeghuis in overleg moet treden en je dan dus weet hoe zo’n organisatie van binnenuit werkt. Het eerste jaar van de opleiding tot huisarts bestaat uit twee delen: een praktijk gedeelte op dinsdag, woensdag en vrijdag een theoretisch deel op donderdag die ik zal volgen bij de huisartsenopleiding van het UMC in Utrecht. Bovendien zal ik samen met mijn opleider te vinden zijn op de huisartsenpost. Mijn eerste indruk van de praktijk op de Mondriaanlaan is erg goed. Tot ziens in de praktijk!
26
Herfst 2011
Samenstelling redactie Mw. C. Bartels, psycholoog Psychologenpraktijk Mondriaanlaan, Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein Dhr. L Dekker, coördinator EMC Nieuwegein Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein Dhr. J. Dubbers, fysiotherapeut Paramedisch Centrum Nieuwegein, Mondriaanlaan 9, 3431 GA Nieuwegein Mw. M. Frankhuisen, apotheker Apotheek Nieuwegein, Mondriaanlaan 5, 3431 GA Nieuwegein Mw. N. de Hartog, huisarts Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein Dhr. H. van der Heu, wijkbewoner/patiënt, foto’s Salamanderweide 9, 3437 VH Nieuwegein Mw. M. Jaklofsky, diëtist Vialente, Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein Mw. C. Swart, praktijkmanager Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan , Mondriaanlaan 7, 3431 GA Nieuwegein Mw. Y. van Viegen, oefentherapeut Cesar Paramedisch Centrum, Mondriaanlaan 9, 3431 GA Nieuwegein
Ook uw bijdragen in de vorm van vragen, opmerkingen, verzoeken om artikelen over een bepaald onderwerp blijven zeer gewenst. U kunt altijd contact opnemen met een van de redactieleden of een briefje sturen naar het redactieadres: Redactie gezondheidskrant Mondriaanlaan 7 3431 GA Nieuwegein. E-mail:
[email protected] Herfst 2011
27
