Wij werken bewust aan kwaliteit!
Colofon Tekst en vorm Afdeling Communicatie Koraal Groep, Sittard Fotografie Marc Bolsius, Rosmalen
“Werken aan kwaliteit is een bewuste keuze!”
Voorwoord Het Driespan is trots! Trots dat wij u deze uitgave kunnen
aantal medewerkers, uit de verschillende lagen van onze
aanbieden. Het gaat in dit boekje om de kwaliteit van ons
organisatie, gevraagd wat zij vinden van ‘werken’ aan
onderwijs en hoe wij als organisatie die kwaliteit borgen.
kwaliteit en of het een meerwaarde heeft. Voor henzelf en voor hun leerlingen.
Het jaar 2011 was daarin voor ons cruciaal. U kunt deze uitgave dan ook zien als een soort jaardocument waarin
Eén punt komt in elk van de zes gesprekken duidelijk naar
we verantwoording afleggen over één thema: onze
voren: we werken aan kwaliteit in het belang van onze
kwaliteitszorg.
leerlingen. Hun ontwikkeling, hun kansen en mogelijkheden, hun toekomst staan aan de basis van ons dagelijkse werk.
Werken aan kwaliteit is voor Het Driespan een bewuste
Wij wensen u veel leesplezier met deze verhalen.
keuze. Wij doen dat samen met een grote groep betrokken medewerkers en leidinggevenden. Maar ook in nauwe
Namens de directie van Het Driespan,
dialoog met onze leerlingen en hun ouders. Stan Hofkes, Het liefst willen wij in deze uitgave iedereen aan het woord
Algemeen Directeur Het Driespan
laten. Dat kan natuurlijk niet. Daarom hebben wij een
April 2012
3
“2011... een jaar in het teken van kwaliteitszorg!”
Het Driespan heeft een heldere visie op moeilijke doelgroepen. Wij zijn goed in wat we doen en willen daar ook verantwoording over afleggen. Wat heeft ons onderwijs bijvoorbeeld bijgedragen aan de ontwikkeling van onze leerlingen? Heeft de school er uitgehaald wat er in zit bij de leerling? Kunnen wij die meerwaarde aantonen en zo ja, hoe? Om deze en andere vragen goed te beantwoorden heb je een kwaliteitssysteem nodig. Ik spreek uit ervaring. Vóór mijn huidige functie bij Het Driespan ben ik jarenlang inspecteur geweest in de sector speciaal onderwijs. Naast de eigen ambitie om goed onderwijs te bieden aan onze leerlingen met veelal (zeer) complexe gedragsproblemen, schrijft de wet ons voor zorg te dragen voor de kwaliteit van het onderwijs op onze scholen. Dat betekent dat het bestuur wordt geacht de kwaliteit van het onderwijs te borgen en te verbeteren in nauwe dialoog met belanghebbenden, zoals leerlingen en hun ouders. Een initiatief dat wij alleen maar toejuichen! Eigen audit-team Begin 2011 zijn we aan de slag gegaan. Wij hebben de criteria van de Inspectie gecombineerd met een eigen, aanvullend systeem op basis van zelfevaluaties. Daarvoor hebben we een driekoppig audit-team samengesteld
dat regelmatig interne audits uitvoert op onze scholen. Dat was een bewuste keuze. Natuurlijk leggen we, zoals elke andere school, regelmatig verantwoording af aan de inspectie. Dus aan een externe toezichthouder. Het Driespan gaat echter een stap verder. Wij willen op elk moment kunnen meten hoe wij ervoor staan en antwoorden krijgen op vragen als: gaat het nog goed en is onze aanpak nog de juiste? Ons interne audit-team heeft hierin een belangrijke rol en hanteert bij de toetsing dezelfde criteria als de Inspectie. Aangevuld met onze eigen opvattingen over goed onderwijs, die wij hebben beschreven en vastgelegd in elf zogenoemde kwaliteitskaarten. Deze kaarten zijn een goed middel om zelfevaluaties toe te passen en onszelf scherp te houden Zij vormen een gemeenschappelijk referentiekader om ons handelen aan te toetsen. Dat dit zijn vruchten heeft afgeworpen, blijkt wel uit de inmiddels gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs op de scholen. Onze kwaliteit = goed! In een het bestuursgesprek dat wij in februari 2011 met de Inspectie voerden, is afgesproken dat Het Driespan een interne audit afneemt op vier door de Inspectie
◄ Hans Riel, directeur kwaliteitszorg Het Driespan
5
geselecteerde scholen. De Inspectie heeft vervolgens ook zelf op deze scholen en andere scholen van Het Driespan onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het onderwijs. In het daarop volgende bestuursgesprek van 22 november 2011 heeft de Inspectie gerapporteerd van oordeel te zijn dat de interne audits hun vruchten afwerpen. Zij geven belanghebbenden inzicht in waar het bij goed onderwijs echt om gaat én in de stand van zaken wat betreft de kwaliteit van het onderwijs op de school. De voornaamste conclusie is echter dat de scholen van Het Driespan in de afgelopen twee jaren een aanzienlijke kwaliteitsverbetering tot stand hebben gebracht. De aanscherping van het kwaliteitszorgbeleid begin 2011 en de op basis daarvan getroffen maatregelen blijken effectief. Hadden in 2010 nog zeven locaties van
Het Driespan een vorm van verscherpt toezicht. Aan het einde van 2011 kende nog slechts één school een aangepast arrangement. De kwaliteit van het onderwijs is op alle andere scholen, volgens de Inspectie van voldoende kwaliteit. Zijn we in onze missie geslaagd? Ja! Het Driespan verzorgt goed, gespecialiseerd onderwijs aan leerlingen met een gedragsmatige beperking. Het kwaliteitsonderzoek door de Inspectie en het interne audit-team laten zien dat onze scholen blijk geven goed inzicht te hebben in wat goed onderwijs is. Zijn we nu klaar met kwaliteitszorg? Natuurlijk niet. Werken aan kwaliteit is een continu en dynamisch proces. Of naar analogie van een ander bekend spreekwoord..... kwaliteit is een werkwoord! ▀
Het Driespan maakt deel uit van Koraal Groep: elf werkstichtingen die volgens een uniek full service-concept geïntegreerde zorg, onderwijs, arbeidstoeleiding, observatie, diagnostiek en behandeling bieden. Hierdoor kan altijd die zorg worden geboden die past bij de voorkeuren en mogelijkheden van onze leerlingen. www.koraalgroep.nl
7
“Door onze aanpak zijn meer leerlingen doorof uitgestroomd naar het reguliere onderwijs”
Bewust kiezen voor kwaliteit heeft op De Kornalijn zijn sporen nagelaten. Positieve wel te verstaan! Zoals bij elke school voor speciaal onderwijs ging ook bij ons de aandacht vooral uit naar de pedagogische kant van ons vak. Zit een kind goed in zijn vel en hoe kunnen wij ervoor zorgen dat het nog beter met hem gaat? Wij waren minder gericht op leerprestaties en -resultaten. Dat veranderde in de loop der jaren. Door aan de slag te gaan met kwaliteit, brachten wij ons onderwijs op een hoger plan. Vragen als: doen we het goed en krijgt een leerling het onderwijs dat hij nodig heeft om later een vak te leren, kwamen meer centraal te staan. Op beide vragen kan ik inmiddels volmondig ‘ja’ antwoorden! Wij zijn heel vernieuwend te werk gegaan. Dat heeft er in 2011 toe geleid dat meer van onze leerlingen
zijn uitgestroomd of doorgestroomd naar het reguliere onderwijs. Daarmee zeg je twee dingen: je onderwijs is op hetzelfde niveau als dat van een reguliere school en je leerlingen presteren ook op dat niveau! Het vernieuwende zit vooral in de aanpak van onze leerlingen. Op onze school zitten vooral kinderen met een autisme spectrum stoornis. Kinderen die het liefst alleen werken en het moeilijk vinden iets met anderen samen te doen. Toch hebben wij juist dat gestimuleerd: samenwerken! Het resultaat is verbluffend. Door samen aan een opdracht te werken, leren de kinderen met elkaar te overleggen, hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en elkaars mening te respecteren. Op De Kornalijn zien wij steeds meer trotse kinderen. Kinderen die vertrouwen hebben in hun eigen kunnen. Is er een betere basis voor hun toekomst denkbaar? ▀
◄ Natasja Smout, teamleider bij De Kornalijn in Bergen op Zoom
Op De Kornalijn zitten leerlingen van 4 tot en met 13 jaar met een IQ vanaf 80. Dat betekent dat deze leerlingen op een gemiddeld of hoger niveau functioneren. De vorm en de inhoud van het onderwijs op De Kornalijn passen prima bij de specifieke mogelijkheden en ambities van deze leerlingen.
9
“Er ontstaat een gezamenlijke visie op goed onderwijs. Wij leren van elkaars goede voorbeelden”
Nieuwsgierigheid én mijn ambitie om de goede dingen te doen vanuit een professioneel kader. Dit zijn wat mij betreft de belangrijkste redenen om lid te zijn van het audit-team. Ik ben mijn loopbaan begonnen als leerkracht en zag het als mijn taak leerlingen een goede basis te geven voor hun toekomst. Laten we eerlijk zijn. Het onderwijs dat je hebt genoten, bepaalt voor een groot deel jouw functioneren in de maatschappij. Dat onderwijs moet dus goed zijn!
De leidraad van het audit-team is gebaseerd op het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs. Natuurlijk, in het begin is het wel even wennen om je eigen collega’s te beoordelen. Het werpt echter zijn vruchten af. We werken nu veel meer vanuit dezelfde kaders en kijken met eenzelfde bril naar kwaliteit. Er is dus een gezamenlijk gedragen visie op goed onderwijs en we leren van elkaars goede voorbeelden.
Maar wat is dat eigenlijk ‘goed onderwijs’? Hoe weten wij als Het Driespan dat wij goed bezig zijn? Hoe is het gesteld met onze onderwijskwaliteit en is deze voldoende?
De belangrijke meerwaarde van een goed kwaliteitsbeleid is dat je jezelf en elkaar steeds kritische vragen blijft stellen. Een vraag die wat mij betreft voortdurend terug mag
Stuk voor stuk vragen die aan de orde komen tijdens de interne audits die wij regelmatig bij onze scholen uitvoeren. Het is een vorm van zelfevaluatie die ons scherp houdt. Het prikkelt de scholen om te kijken ‘waar staan we nu’ en ‘is dat goed’.
komen is ‘Doe ik voor mijn leerlingen de dingen die ik moet doen en doe ik ze goed?’ Daarmee laat je zien dat de toekomst van onze leerlingen ook jouw zorg is! ▀
◄ Matthieu Roozen in onderwijskundig locatiemanager bij De Kei en lid van het driekoppige audit-team van Het Driespan.
De Kei in Breda biedt kleuteronderwijs aan kinderen van 4 t/m 6 jaar, speciaal onderwijs aan leerlingen van 6 t/m 12 jaar en voortgezet speciaal onderwijs vanaf 12 jaar. Het speciaal onderwijs is gericht op kinderen met een IQ hoger dan 80.
11
“Een compliment van de Inspectie is mooi, maar we doen het voor onze leerlingen”
Werken aan de kwaliteit van je onderwijs doe je allereerst voor je leerlingen. Natuurlijk is het mooi als je als school een compliment van de Inspectie krijgt. We hebben klaarblijkelijk een aantal zaken goed voor mekaar. Daar hebben we samen ook hard voor gewerkt. Als je inzichtelijk maakt waarom kwaliteit zo belangrijk is, zie je het draagvlak daarvoor binnen je organisatie groeien. Bij Het Driespan leek het wel een olievlek! En het resultaat? Breed gedragen beleid, meer professionaliteit, een organisatie die kritisch naar zichzelf durft te kijken en leerkrachten die over alle tools beschikken om tegemoet te komen aan de hulpvragen van onze leerlingen. Het effect van dit alles is dat meer leerlingen met succes naar het reguliere onderwijs gaan! Betekent dit dat we voorheen geen oog hadden voor onze onderwijskwaliteit?
Natuurlijk wel! Echter, bij een school voor speciaal onderwijs ligt het accent anders. Wij zijn vooral pedagogisch bezig. Dat houdt in dat wij ervoor zorgen dat onze leerlingen goed in hun vel zitten en dat ze speciale aandacht krijgen om tot leren te komen. Die pedagogische aanpak beheersen wij optimaal. Uiteraard wil je als school meer voor je leerlingen doen; een goede basis leggen voor hun toekomst bijvoorbeeld. Dan moet je ook kijken naar de prestaties van leerlingen en dus naar de kwaliteit van je onderwijs. Dat hebben we in 2011 gedaan en dat blijven we doen. Wij zeggen wel eens... bij Het Driespan werken we met ons hart en met expertise! Het zijn de belangrijkste kwaliteiten die wij nodig hebben om met deze kinderen te kunnen én te mogen werken! ▀
◄ Sacha Vingerhoeds is integraal directeur van Het Aventurijncollege en van De Kornalijn.
Het Aventurijncollege biedt voortgezet speciaal onderwijs vanaf 12 jaar en is gevestigd in Bergen op Zoom en Halsteren. De Kornalijn geeft onderwijs aan leerlingen van 6 tot en met 13 jaar met een IQ vanaf 80. De school is gevestigd in Bergen op Zoom. Beide scholen hebben een regiofunctie voor leerlingen uit de regio Bergen op Zoom, Roosendaal en omstreken.
13
“Een goed kwaliteitssysteem biedt rust en structuur. Voor onze leerkrachten én leerlingen”
Op het Mozaïekcollege, het Warandecollege en ook op
Dat leidt tot veel meer rust en stabiliteit. Zowel bij
Het Ginnekencollege zitten jongeren met extreem moeilijk
leerkrachten als leerlingen! Eigenlijk kun je zeggen dat door
gedrag. Wij zien veel verschillende gedragsproblemen bij
het werken met een kwaliteitssysteem iedereen weet waar
deze groep leerlingen. Er is vaak sprake van agressie of
hij of zij aan toe is. Je spreekt samen af wat je wilt en kunt
van conflicten met mensen om hen heen. Wij noemen dat
en hoe je dat wilt bereiken. Ik ben zelf een voorstander
externaliserend gedrag. De jongeren uiten hun emoties
van duidelijkheid en transparantie. Ook dat hebben
door, soms letterlijk, van zich af te slaan. Onze ervaring
wij met dit systeem bereikt. Een mooi voorbeeld is dat
leert inmiddels dat deze groep leerlingen veel baat heeft
onze leerkrachten hun klassen openstellen voor ‘kijkers’.
bij duidelijke regels, heldere afspraken en structuur.
Dat zijn leidinggevenden, maar ook ons eigen audit-team. Ze staan open voor suggesties en er heerst een sfeer van
Het kwaliteitssysteem helpt ons daarbij. We hebben
‘best practices en van elkaar leren’. Daarmee hebben we
een
een geweldig taboe doorbroken.
groot
aantal
procedures
duidelijk
beschreven
en er staan heldere afspraken op papier. Wat doe je bijvoorbeeld als een leerling wordt gepest? Hoe verbeter
Het mooiste resultaat is echter dat wij leerlingen nog beter
je het schoolklimaat? Wat doe je als een leerling geschorst
kunnen ondersteunen. Dat is belangrijk! We werken met
wordt? Over deze en andere vragen hebben wij duidelijke
een groep kwetsbare jongeren. Hun ontwikkeling en hun
afspraken gemaakt. De resultaten daarvan zijn zichtbaar:
toekomst staan in onze aanpak voorop! ▀
er is structuur en een zekere vorm van voorspelbaarheid.
◄ Koert van der Linden is integraal directeur van Het Ginnekencollege, Het Warandecollege en van Het Mozaïekcollege.
Het Mozaïekcollege is een school voor voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen met een veelal (zeer) ernstige gedragsproblemen. Het Warandecollege is een school voor voortgezet speciaal onderwijs op vmbo-niveau. De school werkt nauw samen met jeugdzorginstelling ‘Juzt’. Het Ginnekencollege verzorgt onderwijs aan jongeren uit heel Nederland (tussen 12 en 24 jaar) die geplaatst zijn in Justitiële Jeugdinrichting Den Hey-Acker.
15
“We willen eruit halen wat erin zit. Op didactisch en sociaal-emotioneel gebied!”
Ik vind het goed dat wij als school aandacht hebben
welke aanpak wel of niet bij hem past. Daarnaast kijken we
voor de kwaliteit van ons onderwijs. Bij De Kei, de school
ook naar bevorderende factoren. Met andere woorden:
waar ik werk, zijn de eerste verbeteringen al goed te zien.
wat helpt een leerling bij het leren? Als een leerling zich
Het is natuurlijk een school voor speciaal onderwijs en
bijvoorbeeld niet lang kan concentreren, bieden wij hem
dat betekent dat wij veel aandacht blijven houden voor
de taken verdeeld over de dag aan. Het kerndocument
pedagogische vragen. Je wilt immers dat een leerling goed
is een document op maat dat wij samen met de leerling
in z’n vel zit en zich houdt aan klassen- en schoolregels.
en zijn ouders maken. We kijken regelmatig of we de gemaakte afspraken nakomen. Voor mij als leerkracht
Maar naast die pedagogische kant is er nu ook veel
is dat heel prikkelend! En er zijn nog mogelijkheden om
aandacht voor de mogelijkheden van de leerlingen.
verder te ontwikkelen.
Voor hun leerprestaties. Simpel gezegd: we willen eruit halen wat erin zit! Ook een kind met ADHD kan immers
Ons onderwijs sluit steeds meer aan bij het reguliere
goed het HAVO of VWO aan.
onderwijs en dat heeft natuurlijk heel wat voordelen. Het mooiste vind ik echter dat onze kinderen gewoon
We werken met kerndocumenten. Elke leerling heeft zijn
over school kunnen meepraten met de kinderen uit hun
eigen persoonlijk document. Hierin staat wat de behoeften
buurt over lesmethoden. Ze zijn geen buitenbeentjes meer.
van een leerling zijn, welke ontwikkelwensen hij heeft en
Dat is toch fantastisch! ▀
◄ Marleen Vermeeren is leerkracht en intern begeleider bij De Kei.
De Kei in Breda biedt kleuteronderwijs aan kinderen van 4 t/m 6 jaar, speciaal onderwijs aan leerlingen van 6 t/m 12 jaar en voortgezet speciaal onderwijs vanaf 12 jaar. Het speciaal onderwijs is gericht op kinderen met een IQ hoger dan 80. Het onderwijs aan kleuters heeft naast de orthopedagogische en didactische opdracht ook een observatiekarakter. De Kei werkt nauw samen met zorgpartner GGz Breburg Centrum Jeugd.
17
Waar in Noord-Brabant liggen de locaties van Het Driespan?
O
DEN BOSCH OOSTERHOUT ETTEN-LEUR HALSTEREN 1
4
5
ROOSENDAAL
BERGEN OP ZOOM 2
6
7
BREDA
15 16
9 10 11 12 13 14
8
TILBURG
RIJSBERGEN
3
EINDH
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Het Aventurijncollege, Halsteren Het Aventurijncollege, Bergen op Zoom De Kornalijn, Bergen op Zoom De Fakkel, Roosendaal Het Mozaïekcollege, Roosendaal REC-4 Meander Het Driespan, Etten-Leur Algemeen Directiekantoor Het Driespan, Etten-Leur De Koperakker, Rijsbergen
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
De Kei, Breda Het Brederocollege, Breda Het Kristal, Breda De Singel, Breda Het Berkenhofcollege, Breda Het Ginnekencollege, Breda Het Warandecollege, Oosterhout De Koperakker HBK, Oosterhout
19
Waar is Het Driespan gevestigd? Algemeen directiekantoor Het Driespan/Saltho Onderwijs Hof van den Houte 61 4873 AZ Etten-Leur Meer informatie Heeft u als ouder/verzorger vragen over het onderwijs van Het Driespan? Dan kunt u contact opnemen met: T (076) 502 59 90 E
[email protected] I www.hetdriespan.nl
