Werken met data in de onderzoekende school SOK-congres Affligem, 6 juni 2014
Meta Krüger Lector leiderschap in het onderwijs
• Waarom onderzoeksmatig werken? • Onderzoekende scholen: perspectieven op werken met data • Veranderde rol van docenten en schoolleiders
Opkomst kennismaatschappij en computertijdperk 21ste eeuwse vaardigheden maatschappij
internet globalisering
informatie is nog geen kennis
burgerschapsvorming
sociale media
kennis veroudert snel
veranderde betekenis van kennis
- Denkvaardigheden
- Sociale competenties - Metacognitie
onderzoekende houding
Tenminste twee gevolgen • Behoefte aan vernieuwing van onderwijs
• Meer ruimte in scholen voor eigen verantwoordelijkheid en beleid
Behoefte aan data!
Vernieuwing van onderwijs Behoefte aan onderzoeksgegevens • ‘evidence-based’ werken: op zoek naar externe onderzoeksresultaten die aangeven ‘wat werkt en wat niet werkt’
• interne onderzoeksresultaten voor inzicht in effectieve leerstrategieën, leerlingprestaties, doorstroomcijfers, arbeidssatisfactie van leraren en oudertevredenheid in de school
Ruimte voor eigen verantwoordelijkheid en beleid Schoolleiders krijgen meer verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit Inspectie van het Onderwijs controleert Prestaties van scholen worden openbaar gemaakt en vergeleken
Schoolleiders kunnen het niet alleen! Vergroot het eigenaarschap van docenten over de kwaliteit van het onderwijs Geef professionele ruimte aan docenten
Op weg naar de onderzoekende school Ergo: scholen maken gebruik van al beschikbare data en gaan steeds vaker zelf gegevens verzamelen, interpreteren en verwerken Internationaal ontwikkelen scholen zich naar professionele leergemeenschappen waarin schoolleiders en leraren samen werken aan schoolontwikkeling en aan verbetering van het onderwijs Vesterking van de behoefte aan onderzoek en aan de benutting van de verzamelde data (Geijsel & Krüger, 2005; Geijsel, Krüger & Sleegers, 2010)
Ministerie van OCW 2011: Slechts 20% van de VO scholen en 30% van de PO scholen werkt opbrengstgericht Streven: 60 % van de scholen werkt opbrengstgericht in 2015 90% van de scholen werkt opbrengstgericht in 2018
De professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur
data
data
data data data data
data data
data data data
data data data
data
data
Dit vergt een cultuuromslag in alle lagen van de school
Leren van leraren is sleutelfactor voor onderwijs- en schoolontwikkeling Maar ook: ´De schoolleider als leerling´ (oratie 2010) Rikkerink & Verbeeten (2011): Leidinggeven aan leren. “In scholen met een lerende cultuur nemen leidinggevenden actief deel aan het proces van gezamenlijk leren en scheppen daar voorwaarden voor.”
Perspectieven op werken met data Verantwoordingsperspectief: data verstrekken aan de Inspectie van Onderwijs
Ontwikkelingsperspectief: hoe kunnen wij als school leren van data en hoe kan de schoolleider hieraan leiding geven?
Anderson, Leithwood & Strauss (2010): leading data use in schools ´The systematically collected type of data available to schools is often limited in its breadth to the current status of student achievement.´ Accountability oriented
organizational learning oriented
Verantwoordingsgericht
ontwikkelingsgericht
Glimmende oogjes!!
In scholen: overgang van datagebruik voor externe verantwoording naar datagebruik voor interne school- en onderwijsontwikkeling
Maar: Scholen doen op dit moment weinig met data
Een smalle kijk op Onderwijskwaliteit. De stand van educatief Nederland 2013
Te weinig visie op wat leerlingen moeten leren. Aandacht eenzijdig gericht op taal- en reken/wiskunde prestaties, op rendementen en doorstroomcijfers Scholen hebben te weinig ruimte om te variëren en te vernieuwen door te veel bemoeienis van de overheid De eigenwaarde van leerlingen die cognitief niet goed presteren staat onder druk.
Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid november 2013
`We hebben een onderwijs nodig dat veel sterker gebaseerd is op talentmanagement voor alle leerlingen en gericht op het bijbrengen van een groot aantal vaardigheden – niet slechts cognitieve vakken`.
Het begrip data in de Kenniskring lectoraat Leiderschap in het onderwijs • het gaat om zowel leerlingdata (cognitief én affectief) als om data op schoolniveau (schoolcondities, klassecondities, leiderschapspraktijken, wijzen van leren, oudertevredenheid, arbeidssatisfactie enz.)
• leerlingdata gebruiken op leerling-, groeps- en schoolniveau • het gaat om zowel kwantitatieve data (digitaal opgeslagen gegevens) als om kwalitatieve data (interviews, observaties, leerlingwoordrapporten, documentanalyses)
Hoofdstuk 5 (Meta) Onderzoekend leidinggeven in de onderzoekende school
Meten is weten (alleen wat we kunnen meten is waar) versus
Weten is meten (als je iets kunt meten, weet je meer)
Kenmerken van de onderzoekende school • • • • • • •
•
Onderzoekende houding van schoolleiding, leraren, leerlingen Zoeken naar bewijs (uit oz) voor het nemen van beslissingen Leraren gericht op leeropbrengsten gestuurd door gegevens De schoolleiding maakt gebruik van gegevens om samen met het team beslissingen te nemen (visie, strategie, onderwijs) Onderzoek door groepen leraren, schoolleiding en leerlingen Leraren zijn in staat om leerlingen te begeleiden in het doen van onderzoek Schoolleiders zijn in staat om leraren te motiveren: onderzoekende houding, doen van onderzoek, gebruikmaken van onderzoeksgegevens bij het vernieuwen van onderwijs Iedereen leert
Veranderde rol van de docent • Professionele ruimte en gespreid leiderschap eigenaarschap!
• Onderzoekende houding en onderzoeksvaardigheden • Earl & Katz (2006): Tacit knowledge en informed professional
Veranderde rol van de docent Lorna M. Earl & Steven Katz (2006) Leading schools in a data-rich world: Harnessing data for school improvement
Vereist een omslag (mind shift): onbewuste impliciete kennis expliciete kennis tacit knowledge (weerstand) evidence-based (verandering)
Onderzoekende houding van leerlingen, dus niet:
Veranderde rol van de schoolleider De rol van de schoolleider is veranderd! (Levin & Datnow, 2012, Andersen & Krüger, 2012, 2013) • Leiding geven aan leren en gespreid leiderschap • Opdracht schoolleiders: het creëren van een professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur (Earl & Fullan, 2003; Earl & Katz 2006; Krüger, 2007; Saunders, 2000)
onderzoeksmatig leiderschap Onderzoeksevidentie: meer gebruik maken van data verhoogt de leerlingprestaties (Schildkamp et al, 2012)
Onderzoeksmatig leiderschap Het stimuleren van het gezamenlijk benutten van interne en externe data voor onderwijs- en schoolontwikkeling Earl & Katz (2006): de schoolleider • heeft een onderzoekende houding • beheerst onderzoeksvaardigheden • creëert een onderzoekende cultuur Is in staat tot ´capacity building´: het ontwikkelen van het vermogen in scholen om te leren van data over de eigen school met het doel deze data te gebruiken voor veranderingsprocessen (Boonstra, 2004; Fullan, 2007; Stoll et al, 2006)
De rol van de schoolleider in het creëren van een PLG met een onderzoekende cultuur teneinde de leerlingresultaten te verhogen • Hoe het onderzoeksmatig denken en handelen in gang te zetten in je school? • Hoe het leren van leraren te stimuleren? • Hoe het onderzoeken en leren te organiseren in de school? • Hoe een cultuuromslag in de school te bewerkstelligen? • • • •
Hoe krijgen leraren plezier in werken met data? Hoe neem je het wantrouwen tegen data weg? Hoe beleven leraren onderzoek doen? Hoe bouw je een samenwerkingscultuur?
Kenniskring lectoraat leiderschap in het onderwijs:
praktijkonderzoek naar onderzoeksmatig leiderschap
Een paar aanbevelingen voor schoolleiders uit het boek: • Visie op onderzoekend werken
• Betrek alle lagen in de school • Stimuleer het leren van leraren • Geef het voorbeeld in collegiaal leren, professionaliseren en in gebruik van data • Voer dialogen in de school op basis van data en organiseer gezamenlijke besluitvorming • Houd het sturing geven aan het creëren van de onderzoekende cultuur in eigen hand; pressure and support
• Haal externe onderzoekers de school in om samen met de leraren onderzoek te doen: professionalisering!
DE KWALITEIT VAN SCHOOLLEIDERS in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs
Onderzoek onder 298 schoolleiders en 269 schoolbesturen
Schoolleiders zijn Goed in: opbouwen van vertrouwen, betrouwbaar en geloofwaardig handelen, omgaan met het team, bekendheid met en inzetten van regelgeving
Minder goed in: • hogere orde denken (oplossen van complexe problemen, anticiperen op risico’s en dilemma’s, reflecteren op eigen handelen) • onderzoeksmatig leidinggeven (analyseren en interpreteren van gegevens, gebruik data voor schoolontwikkeling, zorgen voor een professionele cultuur)
Ziet u overeenkomsten en verschillen tussen Nederland en Vlaanderen?
