CULTURELE BUITENPLAATS DE HOORNEBOEG
WERKBOEK 5 | IN DE LUWTE
Dit is de rustigste -en misschien wel mooiste- plek van De Hoorneboeg. En dat willen we zo houden. In 1906 werd hier een bibliotheek voor 70.000 boeken gebouwd. Het gebouw is later onherkenbaar gerenoveerd, maar de magie van rust en kennis is gebleven. Wij vinden daarom dat een nieuwe functie, of er nu voor hergebruik-uitbreiding of sloop-nieuwbouw wordt gekozen, altijd bij deze ietwat introverte sfeer moet passen.
1
Het verhaal van de plek De geschiedenis van De Hoorneboeg begon in 1792 met het enkele hoofdhuis van een Amsterdamse patriciër op de top van de heuvel. Elke daaropvolgende eigenaar sloopte en bouwde naargelang zijn eigen inzicht en behoefte. Zo ontstond een ensemble met Het Grote Huis (1880; gesloopt 1986) in het midden van een spiraalvormige lanenstructuur. Daar omheen lagen het oudere Stalheim & Schuur uit 1842, Het Rode Huis uit 1882 en tuinmanswoning uit 1884. Staheim & Schuur zijn nu rijksmonument; de andere twee gebouwen zijn gemeentelijke monumenten. Broer en zus Pijnappel kochten de buitenplaats, toen nog Hilveroord geheten, in 1906. Zij woonden in Het Grote Huis en lieten voor hun 70.000 boeken over de Humanoria -dat zijn filosofie, sociale wetenschappen, rechtswetenschappen en cultuurwetenschappen- een bibliotheek bouwen. Zij droegen deze collectie in 1935 over aan de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, waarna het vooral als geïmproviseerde kapel voor de Remonstrantse Broederschap ging dienen. De voormalige bibliotheek annex kapel werd in de jaren ‘90 grondig gerenoveerd en uitgebreid ten behoeve van haar nieuwe functie als conferentieoord. Daarbij werden onder andere de kleine ramen in de kopgevels dichtgezet en grote openslaande deuren in de langgerekte zuidgevel geplaatst. Het idee van een donkere (want goed voor de boeken) schatkamer is daarmee verloren gegaan. Het gebouw heeft om die reden dan ook geen hoge cultuurhistorische waarde.
2
Bestaande situatie De voormalige bibliotheek ligt ingeklemd tussen een majestueuze beukenrij die de buitenplaats omzoomt en de historische ‘binnenring’. Deze spiraalvormige laanstructuur ontsluit van oudsher alle gebouwen. Vanaf de locatie loopt een bospad naar de Engelse tuin, het hart van De Hoorneboeg. De bibliotheek ligt onopvallend in zijn landschappelijke kamer. Dat is vooral te danken aan de geringe hoogte (ca. 4 meter). Het vigerende bestemmingsplan maakt een bouwhoogte van 9 meter mogelijk.
DATA HUIDIG GEBOUW footprint : 160m2 bruto vloer oppervlak : 160 m2
gevel van voormalige bibliotheek
Heide Het Grote huis 1880 ~ 1986 De Bibliotheek 1906-nu
kamer = tuin
3
onzichtbaar vanaf binnenring
Culturele Buitenplaats Wij werken aan een duurzame instandhouding van De Hoorneboeg en kiezen daarom voor de stapsgewijze transformatie tot Culturele Buitenplaats. Ons concept bestaat uit vier complementaire pijlers:
In de Luwte Dit is de rustigste -en misschien wel mooiste- plek van De Hoorneboeg. En dat willen we zo houden. In 1906 werd hier een
NATUUR
bibliotheek voor 70.000 boeken gebouwd. Het gebouw is later
De Hoorneboeg is een enclave van oud loof- en naaldbos in een open heidelandschap. Eiken en beuken zijn vaak ouder dan 100 jaar, een heerlijke plek voor mens en dier. Hier vindt je de grote lijster, groene specht, gekraagde roodstaart, grauwe vliegenvanger en diverse soorten vleermuizen.
onherkenbaar gerenoveerd, maar de magie van rust en kennis is gebleven. Wij vinden daarom dat een nieuwe functie, of er nu voor hergebruik-uitbreiding of sloop-nieuwbouw wordt gekozen, altijd bij
CULTUUR
>
De Hoorneboeg was vroeger een zomerresidentie van rijke Amsterdammers. Zij genoten van de jacht, filosofie, poëzie, muziek, bloemen & planten, tuinarchitectuur en beeldende kunst. Dat verleden is onze inspiratiebron voor de toekomst, maar dan voor meer mensen toegankelijk.
SPIRITUALITEIT De Hoorneboeg heeft een sereen karakter. Wij willen die kwaliteit beter gaan benutten en zien kansen voor ‘spiritual hill’: een plek voor bezinning en spiritualiteit in harmonie met de natuur. Het open en verdraagzame geloof van de Remonstranten krijgt zo een nieuwe dimensie.
MET JOU De Hoorneboeg bestaat uit een groen raamwerk met ‘kamers’ in het parkbos. Het raamwerk wordt collectief beheerd. Voor de kamers zoeken wij kleinschalige initiatieven op het gebied van kunst, bezinning & spiritualiteit, genieten, wonen, natuur en gezondheid. Heb jij een idee, meld je dan aan.
4
deze ietwat introverte sfeer moet passen.
boommarters kunnen een plek vinden in De Hoorneboeg
de oude toegangspoort is weer open voor iedereen
5
Uitgangspunten LANDSCHAPPELIJKE KAMER Wij respecteren de huidige contour van de landschappelijke kamer. Deze bepaalt de omvang van het zoekgebied: 14-19 x 47-53 meter. Daarbinnen mogen een of twee gebouwen met een totale footprint van 240 m2 worden gerealiseerd. Hergebruik-uitbreiding van de voormalige bibliotheek behoort tot de mogelijkheden, maar is vanuit cultuurhistorisch perspectief geen must. Sloop-nieuwbouw geldt daarom als een gelijkwaardige optie, zeker als daarmee functies worden gefaciliteerd die een verrijking van de Culturele Buitenplaats vormen. Wij hechten daarnaast aan het luwe en nagenoeg ‘onzichtbare’ karakter van de plek. Om dat te bereiken, wordt de maximale bouwhoogte uit het vigerende bestemmingsplan omlaag gebracht: van 9 meter naar 7 meter - dat is twee bouwlagen.
5m 53m 15m
19m
14m
PROGRAMMA In de luwte ligt in de rust/besloten zone. Het heeft een bruto vloeroppervlak van 480 m2 en is geschikt voor functies met een ietwat introvert karakter. Introvert betekent niet hetzelfde als geïsoleerd. Ook deze locatie dient een unieke bijdrage te leveren aan de Culturele Buitenplaats als geheel, bijvoorbeeld in de vorm van een beschermde woonvorm of kleinschalige hospice, meditation & welness of studiecentrum.
47m
15m
ORIENTATIE & ONTSLUITING
5m
Wandelaars op de Hoorneboegse heide hechten aan de ongestoorde bosrand. Het is daarom belangrijk om de verleiding te weerstaan: creëer geen wijdse ‘view’ over de heide, maar oriënteer deze locatie vooral op zichzelf. Door een van de historische entrees te openen, kunnen wandelaars en fietsers het gebied gemakkelijk bereiken. Parkeren gebeurt op afstand. Bij de dimensionering van het collectieve parkeerterrein wordt rekening gehouden met 5 tot 24 parkeerplaatsen voor dit cluster, afhankelijk van het type functie waarvoor gekozen wordt. Dit aantal is geen recht, maar wordt afgewogen in relatie tot de parkeerdruk elders in het gebied. Eventueel laden & lossen gebeurt in principe met een klein milieuvriendelijk voertuig. Tuin
6
Zoekgebied
het beeld als de beplanting zou worden weggehaald
het beeld met beplanting - wij waarderen het ‘onzichtbare’ karakter van de plek
7
Beeldkwaliteit Voor het slagen van de Culturele Buitenplaats is het belangrijk dat er synergie tussen activiteiten ontstaat. De architectuur van bestaande gebouwen en nieuwe interventies onderstreept ons streven naar samenhang en harmonie.
Natuur
Cultuur
Spiritualiteit
Elke kamer ligt in een specifieke micro-biotoop, zoals landschapstuin, eiken-beukenbos en moestuin. Architectuur voegt zich daarnaar en creëert ‘tussenruimte’ waar mensen het eigene van de plek kunnen ervaren.
Onze buitenplaats heeft een rijk en kunstzinnig verleden. Architectuur verbindt die geschiedenis met een toekomst waarin mensen worden uitgedaagd om hun gedachte of idee te delen met anderen - om zo verder te komen.
Spiritual Hill is het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt dat ook de andere kamers raakt. De architectuur creëert daar telkens weer een bijzondere ervaring die de dagelijkse routine doorbreekt.
Het thema ‘In de luwte’ impliceert een terughoudende en intieme architectuur die harmonieus opgaat in het omringende landschap.
De omliggende tuin is van alle gebruikers. Zij genieten hier van rust en vrijheid in een omgeving die niet om privacy, maar om sharing draait.
Het ensemble streeft naar zelfvoorzienend zijn (energie, water) en herbergt slimme voorzieningen voor bestaande en nieuwe flora en fauna.
Is er behoefte aan een collectief terras, dan wordt dat geïntegreerd in de bebouwing. De tuin behoudt daardoor haar ongekunstelde karakter.
8
Elke plek in het gebouw heeft een unieke kwaliteit, zodat gebruikers met en zonder een beperking zich gemakkelijk kunnen oriënteren. Die kwaliteit is het resultaat van een subtiel samenspel tussen binnen en buiten: een bijzondere lichtinval, het zicht op die ene speciale boom of het regenwater dat zich langzaam een weg baant naar een poeltje. Deze alledaagse en toch betekenisvolle dingen bepalen de spirit van de plek.
Inspiratie
de besloten en groene patio van Maggie’s Centre
de overgang tussen binnen & buiten
MAGGIE’S CENTRE, GLASGOW
ECO MEDITATION CENTER, MELBOURNE
Kankerpatiënten en hun familie kunnen hier niet wonen, maar wel informatie krijgen of gewoon even op adem komen. Maggie’s Centre hecht daarbij grote waarde aan architectuur als ‘healing environment’, of het centrum nu middenin de stad ligt -zoals in Glasgow- of in een rurale setting.
Dit 100% duurzame meditatiecentrum is onderdeel van een middelbare school. Leerlingen leren hier om te mediteren, zodat zij zich beter bewust worden van henzelf, de wereld om hen heen en de ‘indigenous’ cultuur van de plek waar het centrum staat.
www.maggiescentres.org
9
interieur
2
6
5
1
3
4
1 | SPIRITUAL HILL 2 | STALHEIM & SCHUUR 3 | DE MOESTUIN 4 | DE VILLA
5 | IN DE LUWTE 6 | LOGE
10
Overzicht
HUIDIGE SITUATIE FUNCTIE
NIEUWE SITUATIE
FOOTPRINT
BVO
FUNCTIE
FOOTPRINT
BVO
1. SPIRITUAL HILL
woning
100 m2
100 m2
Remonstrant 2.0
150 m2
250 m2
2. STALHEIM & SCHUUR
conferentieoord
550 m2
1.090 m2
woongemeenschap, cultuurwerkplaats of anders
700 m2
1.280 m2
3. DE MOESTUIN
woning
250 m2
300 m2
440 m2
610 m2
4. VILLA
conferentieoord
190 m2
360 m2
190 m2
360 m2
5. IN DE LUWTE
conferentieoord
160 m2
160 m2
beschermd wonen, hospice, meditation & wellness of anders
240 m2
480 m2
slaaphuisjes / niet in gebruik
280 m2
280 m2
horeca & expositie
280 m2
560 m2
1.530 m2
2.290 m2
2.000 m2
3.540 m2
6. LOGE TOTAAL
uitbreidingsruimte conform vigerend bestemmingsplan nieuwbouw hart buitenplaats
1.250 m2 monumenten
sloop / herschikken
11
agritourismo cultuurwerkplaats, private gallery of anders
COLOFON
AMSTERDAM 25KM
CULTURELE BUITENPLAATS DE HOORNEBOEG
ZORGPARK MONNIKENBERG
WERKBOEK 5 | IN DE LUWTE
20 MIN. WANDELEN
AMERSFOORT
HILVERSUM
15KM
15 MIN. WANDELEN
OKTOBER 2015 EEN PROJECT IN OPDRACHT VAN: STICHTING DE HOORNEBOEG, HILVERSUM
LANDGOED ZONNESTRAAL 5 MIN. WANDELEN
DE MAKERS: URBANMIND (INITIATIEF) WE LOVE THE CITY (STEDENBOUW) SIMONE DROST ARCHITECTURE (ARCHITECTUUR) CONTACT: WOUTER GROOTE
[email protected] 06-215 83 588
Culturele Buitenplaats DE HOORNEBOEG
CAMPING ZONNEHOEK
5 MIN. WANDELEN
Culturele Buitenplaats
VLIEGVELD HILVERSUM
15 MIN. WANDELEN
ZWALUWENBERG 15 MIN. WANDELEN
7 MIN. WANDELEN
UTRECHT 10KM
12
HOORNEBOEG
LANDGOED UYTWIJCK
