Wandelen in Romeinse luwte

Onbekende wijken in Rome

Wandelen in Romeinse luwte Pantheon, Colosseum en Forum Romanum al gezien? Ga eens rondslenteren in een Romeinse wijk (dag drukte, hallo rust). Rome Cityexpert Matthijs de Winter ontdekt de Joodse buurt en Benito Mussolini’s droom EUR. Wandelen door wijken die werkelijk in álles elkaars tegenpolen zijn. Tekst: Matthijs de Winter b Fotografie: Maarten Stolp

www.reizen.nl september 2009

29

Wandelen in Rome

1 Grote Synagoge

De Romeinse Joden behoren tot de oudste Joodse gemeenschap van Europa. Sinds 300 voor Christus wonen er al Joden in Rome. Toch is het Romeinse getto niet het oudste van Italië, dat vind je in Venetië. Lange tijd heeft men de Joden in Rome ongemoeid gelaten, tot in 1555 Paus Paulus IV een pontificaat uitvaardigt waarin hij de Joden verplicht om in één buurt te gaan wonen. De gevolgen zijn enorm: er komt een muur rondom de wijk, Joden mogen niet meer werken en worden verplicht kerkdiensten bij te wonen. Resultaat: een overvol getto, eigenlijk een stad in een stad. De onderdrukking eindigt pas in 1870, bij de unificatie van Italië. In 1943 slaat het noodlot opnieuw toe, wanneer tweeduizend Romeinse Joden worden gedeporteerd naar Auschwitz, slechts zestien van hen overleven. Bij binnenkomst in de huidige Joodse wijk vind je bij de Porta d’Ottavia een gedenksteen.

Joodse wijk + klein, goed beloopbaar - weinig ‘slecht weer’+ veel eetgelegenheden opties in de wijk, zoals + ligging, in de buurt van musea andere bezienswaardigheden Duur wandeling: ½ dag

30


2 Koosjer fastfood

Als je vanaf de Synagoge het getto in loopt, kom je vanzelf in de Via del Portico d’Ottavia. Dit is het hart van de Joodse wijk, met iets verderop de Piazza delle Cinque Scole. Hier vind je koosjere restaurants en terrasjes (ga voor de grap eens kijken bij Fast Kosher, een soort Joodse McDonald’s). Heerlijke plek voor de lunch, avondeten of gewoon om mensen te kijken.

Rome, begin 1960. Het is koud. Toch gaat Anita te water, Marcello volgt. Het water van wat? Weet u dat? Ga dan naar www.reizen.nl en maak kans op een Wensbon. (www.wensbon.nl)

Als je in de Joodse wijk bent, ga dan zeker eens … ‘...naar banketbakkerij Il Forno del Ghetto. Een must voor veel Romeinen. Uiteraard op zaterdag dicht. In dezelfde straat (Via del Portico D’Ottavia) zit ook het koosjere specialiteitenrestaurant Ba’ Ghetto. Smaakvol modern ingericht, maar ouderwets goed.’ Andrea Vreede (Italië-correspondent NOS Journaal) Meer tips van Andrea over het Romeinse getto lees je in haar boek De Magie van Rome, wandelingen door de eeuwen heen (2007) of kijk op www.vreede.it. foto: Cristina Bolzani

Het getto in Rome

Is dit een Casino? Een duur hotel? Mis, het is de Tempio Maggiore, de Grote Synagoge van Rome. Deze synagoge aan de rand van het getto is een groots pronkstuk. Met nadrukkelijke opzet zo gebouwd door de plaatselijke Joodse gemeenschap. Een statement, zo krijgen we te horen. Na alle eeuwen van onderdrukking zijn de Joodse Romeinen er nog steeds. Dit is een goed beginpunt voor de wandeling en kennismaking met het Romeinse getto. Als je de synagoge wilt bezoeken, krijg je eerst te maken met de beveiliging. In 1982 heeft de PLO hier een aanslag gepleegd, sindsdien is er 24 uur per dag bewaking. In de synagoge vind je het Museo Ebraico di Roma, het Joods Museum. Vroeger stonden er wel vijf synagoges in het getto (nog te zien aan de naam Piazza delle Cinque Scole, achter de huidige synagoge), tegenwoordig huizen er twee in de Tempio Maggiore. Tijdens een bezoek kun je vrij rondlopen door een kleine tentoonstelling met o.m. informatie over de deportaties uit het Romeinse getto in 1943. Onder begeleiding kun je ook de synagoge in. Bij de synagoge starten begeleide wandelingen door de Joodse wijk, zie voor meer informatie www. reizen.nl. Museo Ebraico di Roma, www.museoebraico.roma.it, entree € 7,50. Engelstalige rondleidingen om het uur. Open: zondag t/m donderdag van 10 - 16.15 uur, vrijdag van 9 -13.15 uur.

e www.reizen.nl september 2009

31

Wandelen in Rome

3 Bernini’s schildpaddenfontein?

Echt waar: een van de mooiste fonteinen in Rome staat in het getto. Oké, het is geen Trevi-spektakel en schoonheidskoningin Anita Ekberg had hier niet rond kunnen poedelen, maar de marmeren beelden van jongens en schildpadden zijn zeer verfijnd. Sommige mensen menen in de marmeren beelden de hand van Bernini te zien, maar of dat echt zo is weet niemand. Ook het ontstaan van de fontein is in mysteriën gehuld. Zo zou een verliefde hertog het geheel in één nacht (en dat in Italië!) voor zijn geliefde hebben laten bouwen en zo haar hand veroverd hebben. Best aardig om daar op de rand van de fontein eens over te mijmeren, maar het blijft een volksverhaal. Het is een heerlijk La-Dolce-Vitaplekje. De schildpaddenfontein ligt aan de Piazza Mattei. Leukste weg er naar toe is via het steegje Via Reginella.

5 Kattenforum

4 Dood in de achterbak

In het getto hangt de dood letterlijk nog in de straten: je komt er veel gedenkstenen tegen. Deze zijn niet allemaal Joods. Net achter het Piazza Mattei begint de Via Michelangelo Caetini. Op het eerste gezicht een doorsnee achterafstraatje waar iedereen aan voorbij loopt. Toch was deze steeg op 9 mei 1978 wereldnieuws. Op die dag werd hier in de achterbak van een simpele Renault 4 het lichaam gevonden van Aldo Moro, de toenmalige premier van Italië. Hij was twee maanden eerder ontvoerd door de Brigate Rosse, een marxistische terroristengroep. Een gedenkplaat aan de muur hangt precies boven de plek waar Moro levenloos is teruggevonden.

Aan de noordelijke rand van het getto ligt de Via Argentina met de ruïnes van Largo di Torre Argentina. Vier Romeinse tempels hebben hier ooit in volle glorie gestaan. Tegenwoordig is deze opgraving vooral bekend vanwege de bewoners: tientallen Romeinse straatkatten. Er is zelfs een heuse kattenopvang (zie het filmpje op www.reizen.nl). Je kunt bijvoorbeeld kennismaken met Bloody Mary (nogal agressief), Obama (allemansvriend) en we zijn net te laat voor Van Gogh (twee weken geleden overleden). Karin, een Nederlandse vrijwilliger die hier iedere dag de katten komt verzorgen, vertelt dat ze hier de katten ‘helpen’ (lees: castreren of steriliseren) en nieuwe baasjes voor ze zoeken. Je kunt de kattenopvang iedere dag bezoeken van 12 tot 18 uur. Momenteel lopen er 250 katten rond over de ruïnes van Torre Argentina. Meer weten over deze Romeinse katten? Zie www.romancats.com

Het vervolg van deze Rome-reportage leest u vanaf pagina 34 e

32



33

Wandelen in Rome

In EUR moet je zeker eens..... ‘….bij ons komen lunchen! Kijk hoe leuk de mensen zijn die in EUR werken. Saai? Welnee, hier gebeurt altijd wat!’ Luigi, ober bij Caffè Palombini

EUR: Mussolini’s kijk op de wereld

EUR (spreek uit è-oer) is een imperialistische droom van Benito Mussolini. Hier wilde hij het nieuwe Rome bouwen, geheel volgens het steriele fascistische keurmerk. Ook erfgoed, maar van een heel andere dimensie dan het historische centrum enkele kilometers verderop. EUR of E42 staat voor Esposizione Universale di Roma. De wijk is speciaal gebouwd voor de wereldtentoonstelling in 1942. Uiteindelijk ging de hele expositie niet door vanwege de Tweede Wereldoorlog en is het merendeel van de wijk nooit afgemaakt. Wat overbleef is een macabere en futuristische nalatenschap van een donkere episode uit de geschiedenis van Italië. Tussen brede wegen en stenen kolossen hangt nog altijd de sfeer van een mislukt en onaf project. Tegenwoordig herbergt EUR het ambtenarendistrict van Rome en enkele musea. In 1960 was EUR nog het decor van de Olympische Zomerspelen in Rome. eur + unieke architectuur - weinig eetmogelijkheden + goede bereikbaarheid - ver buiten historisch + diverse musea centrum Duur wandeling: volle dag, inclusief bezoek musea

34


3 Paleis van kantoren

2 Verlaten volksmuseum

1 Levensgrote maquette

Brede wegen, dreigende gebouwen: in EUR voel je je als wandelaar heel klein. Soms heb je het idee dat je door een spookachtige maquette loopt. Vanaf metrostation EUR Fermi is het Museo Civilta het eerste gebouw uit het oorspronkelijke E42 dat je tegenkomt. De entree is neerbuigend, de zuilengalerij duizelingwekkend. Een grote adelaar boven de deur kijkt verlekkerd naar zijn prooi beneden. Binnen vind je een aardig museum met een maquette van het oude Rome uit de tijd van Constantijn. De hoge muren en grote ruimtes binnen zijn even indrukwekkend als de buitenkant al doet vermoeden. Informatie: www.museociviltaromana.it Toegang € 6,50

De tweede stop van de wandeling is het Museo delle arti e Tradizioni Popolari. Misschien niet het meest bijzondere gebouw, maar de omgeving is dat wel. Het Piazza Guglielmo Marconi en de obelisk op het plein degraderen alle auto’s en bussen tot Dinky Toys. Dat is trouwens wel opvallend: het aantal auto’s hier. Mussolini had met parkeergelegenheid geen rekening gehouden. Het museum zelf is vooral een verzameling van volkenkundige relikwieën. Je vindt er traditionele poppen, boten uit Venetië en kleding uit alle Italiaanse windstreken. Helaas geen Engelstalige uitleg, dus het blijft een beetje gokken wat je ziet. Druk is het hier nooit, hoogstwaarschijnlijk ben je de enige bezoeker en heb je het hele gebouw voor jezelf. Toegang € 4

Hier, in het Palazzo degli Uffici, zetelde de bouwcommissie van het EUR42 project. Niet verrassend dus dat dit ook het enige gebouw is dat klaar was vóór de Tweede Wereldoorlog. Onderdeel van dit gebouw is de Salone della Fontane, hier zou de kaartjesverkoop plaatsvinden voor de expositie. Bij de huidige ingang is een groot reliëf te zien, met daarop Mussolini te paard afgebeeld (zie foto). Recente geschiedenis komt opeens heel dichtbij (helemaal als we even verderop in een kiosk een Mussolini agenda te koop zien liggen!). Naast het Palazzo staat een bronzen beeld. Voorheen de Genio del Fascismo (de kracht van het fascisme), na de Tweede Wereldoorlog kreeg het beeld handschoenen aan en heet het officieel de Genio dello Sport. e www.reizen.nl september 2009

35

Romeinse wandelingen Praktisch Het Palazzo degli Uffici

5 Het vierkante Colosseum

Het pronkstuk van EUR staat ergens in de hoek, achteraan, maar torent hoog boven alles en iedereen uit. Spierwit en met haarscherpe hoeken lijkt het Arbeiderspaleis net een kruising tussen een tekening van Escher en een Fisherprice blokkendoos. Dit bouwwerk telt zes verdiepingen en 216 arcaden. Buurtbewoners hebben het liefkozend over de ‘Gruyère kaas van Rome’ of het ‘Vierkante Colosseum’. Loop er om heen, voor zover dat gaat met de omheining en bewonder de strakke lijnen en streng kijkende standbeelden. De tekst op de gevel steekt de Italianen een hart onder de riem: een volk van dichters, kunstenaars, helden, heiligen, denkers, wetenschappers, zeevaarders, landverhuizers. Momenteel wordt het Arbeiderspaleis verbouwd op z’n Italiaans (gaat dus jaren duren, oplevering onbekend) en kun je niet naar binnen.

Hoe kom je er?

Reisgidsen

Het goedkoopst vlieg je naar Rome met Ryanair (www.ryanair.com). Deze prijsvechter vliegt dagelijks vanaf Eindhoven én Niederrhein Airport Weeze naar Rome Ciampino. Tarieven wisselen per dag, maar wie vroeg boekt én flexibel is, kan voor minder dan € 50 een retour vinden (incl. alle taxen en toeslagen). Tip: vliegen vanaf Weeze is doorgaans een stuk goedkoper dan vanaf Eindhoven. Parkeertarieven zie: www.eindhovenairport.nl en www.airportweeze.de. Vanaf Ciampino kun je met de Sit Shuttlebus (www.sitbusshuttle.com) van/naar station Termini voor € 3, terug kost je € 6 p.p. Een taxi is aanzienlijk duurder: tussen € 30 à € 40.

In verschillende reisgidsen vind je beschrijvingen van de Joodse wijk, EUR komt er helaas bekaaid af. Kijk voor informatie over de Joodse wijk in SPQR, anekdotische gids Rome van L. Verhuyck en in De magie van Rome, wandelingen door eeuwen heen van Andrea Vreede. Voor EUR hadden wij het meeste aan de Rough Guide to Rome (2007, € 17). Handig voor alle musea: Museums of Rome. Gratis uitgave van Comune di Roma, te verkrijgen bij de Romeinse toeristenkantoren, bijv. op luchthaven Ciampino.

Informatie ENIT Italiaans Verkeersbureau in Nederland: tel. 020-6168244, www.enit.it. http://en.turismoroma.it Officiële toeristische website van Rome.

Cityexpert Rome Meer foto’s en informatie over deze twee wandelingen vind je op www.reizen.nl. Hier staan ook twee kaartjes met de wandelingen en een filmpje van het kattenforum én een 3D simulatie van EUR, zoals de wijk had moeten worden als die was afgebouwd. Naast deze wandelingen kun je op de website uitgebreid rondkijken voor meer tips & trucs over Rome. Kijk onder Stedentrips bij Rome Cityexpert op www.reizen.nl.

3 dagen Rome

4 Plakplaats voor ambtenaren

Al 30 jaar een punt van leven in het EUR district: Caffè Palombini. Rond lunchtijd verzamelen zich hier alle Romeinse ambtenaren. Ook in de oorspronkelijke plannen voor de wijk was dit gebouw ontworpen als restaurant. Hier zouden alle fascistische leiders kunnen dineren tijdens een bezoek aan de wereldtentoonstelling. Maar het adelaarsservies kwam er nooit en na de Tweede Wereldoorlog opende uiteindelijk dit café hier de deuren. Het is een plek vol maatpakken, donkere zonnebrillen, lange sigaren en goed eten. Lunchplekken zijn in dit deel van EUR dungezaaid, dus grijp je kans. Bovendien is het lopend buffet zeer smakelijk en niet duur. Informatie: Caffè Palombini, Piazzale Adenauer 12, www.palombini.it

36


€ 373 p.p.

Speciaal voor de lezers van REIZEN Magazine heeft Sunair deze stedenreis samengesteld. Ontdek op eigen gelegenheid ‘de geheimen’ van Rome. De Hop-on Hop-off bus staat 24 uur voor je klaar.

20 t/m 31 maart 2010 € 435 € 86 Dagelijks vertrek mogelijk van 1 september 2009 t/m 31 maart 2010. Voor het 3-daags arrangement dient er een zaterdagnacht in het verblijf te vallen.

Niet inbegrepen: transfers, evt. toeslagen en bijdrage Calamiteitenfonds € 2,50 per boeking.

Hotel

Inclusief

Boeking en informatie

U verblijft in Hotel Giolli***, gelegen a.d. Via Nazionale in hartje Rome. Hier vindt u vele gezellige barretjes en restaurants en loopt u in ca. 15 minuten naar o.m. het Colosseum, de Spaanse Trappen en de Trevi-fontein. Het hotel heeft comfortabele kamers met o.a. een kluisje, minibar en airconditioning.

b Retourvlucht Amsterdam – Rome met KLM in de V-klasse (op basis van beschikbaarheid, voor andere klasses geldt een toeslag) b Luchthavenbelasting, brandstoftoeslag en veiligheidsheffing €104 (onder voorbehoud van wijzigingen) b 2 overnachtingen op basis van verblijf in een 2-persoonskamer, inclusief ontbijt b Ticket voor Hop-on Hop-off Tour, 24 uur geldig b ANWB Extra Reisgids Rome (1 per kamer)

Bij de ANWB Winkels, tel. 0900-9008070 (lokaal tarief) of www.reizen.nl Op alle arrangementen zijn de ANVR-reisvoorwaarden van toepassing.

Prijs p.p.

Extra nacht

1 t/m 30 september € 389 1 t/m 30 oktober € 415 1 nov. t/m 31 maart ’10 € 373

€ 61 € 74 € 55

v.a.


37

Wandelen in Romeinse luwte

Recommend Documents