1
2
Tijdens de gemeentebijeenkomst van 1 februari jl. heb ik toegezegd aandacht te besteden aan het samen gemeente zijn. Samen verder gaan in een tijd, dat er ook nagedacht moet worden over de toekomst van de gemeente, omdat op termijn het gebouw niet meer betaalbaar is. Wat we als kerkenraad in ieder geval niet willen, is een verwaarloosde gemeente. Pastoraat hoort daarbij en is niet afhankelijk van een predikant alleen. Het is ieders verantwoordelijkheid hierin zo mogelijk mee te doen. Zondag 13 september gaan we hierover met elkaar in gesprek. Een mooi thema voor een startzondag. Eerst vieren en lunchen, vervolgens het gesprek. Er is inmiddels een voorbereidingswerkgroep bezig en het programma krijgt inhoud. Het gaat dan vooral om een goede vraagstelling, die in groepen met elkaar besproken wordt. Zaken die misgaan mogen genoemd, verder vooruit kijken is onze opdracht. Vooral er samen iets van maken: gemeenschap zijn in vieren en daarbuiten. Christen zijn betekent ook omzien naar het kwetsbare en de krachten gebruiken tot eer van onze Vader. We gaan voor een goed gesprek, dat ons verder helpt. En daarvoor wordt u uitgenodigd!
Roel Ligthart Bosch, voorzitter kerkenraad.
3
1 januari t/m 2 augustus Collecten Kerkelijke middelen Diaconie Onderhoudsfonds Orgelfonds Cantatediensten Restauratiefonds Totaal
2.851,02 843,87 255,56 140,88 575,80 239,54 4.906,67
Collecten voor doelen buiten de gemeente Kerkinactie: Noodhulp 88,80 Kerkinactie: Werelddiaconaat 312,40 Missionair werk & Kerkgroei 156,54 Catechese en Educatie 73,64 Kerkinactie: Zending 315,81 Kerkinactie: Binnenlands diaconaat 165,04 Lutherse vrouwencontactdagen 60,20 JOP 179,12 St. Lutherse werkgroep voor kerkmuziek 55,62 Studentenpastoraat 106,27 SLOA 67,25 Totaal 1.580,69 Kinderkerk
0,90
Op 6 september collecteren we in 2e rondgang voor het Missionaire
Werk en Kerkgroei van KerkinActie.
We collecteren dan voor pioniersplekken van de Protestantse Kerk. Onze aandacht wordt gevraagd voor Nijkleaster, pioniersplek in Jorwerd op het Friese platteland. Deze pioniersplek zoekt naar nieuwe
4 wegen voor inspiratie en zingeving. De grote wens is om in Jorwerd een klooster te realiseren waar mensen zich in alle rust kunnen terugtrekken en elkaar kunnen ontmoeten in liturgie en gesprek, in stilte en wandeling. Er zijn nu al wekelijkse kloostervieringen met een wandeltocht en maandelijkse Nijkleasterdagen. Binnen afzienbare tijd is een locatie voor overnachtingen beschikbaar waardoor mensen die zoeken naar inspiratie en gemeenschap er langer kunnen verblijven. Onze bijdrage aan de collecte maakt deze plek voor mensen binnen en buiten de kerk mogelijk. Zondag 20 september collecteren we in de 1e rondgang voor het
diaconale AZA project in Gambia. (AZA = de combigemeente Apeldoorn, Zutphen en Arnhem). In ons land houdt niemand van die irritante zoemende en prikkende mug. Maar als je in Gambia wordt gestoken, kan het zijn dat je niet alleen vervelende jeuk krijgt, maar dat je heel ernstig ziek wordt en zelfs overlijdt. Als je onder een klamboe slaapt, kan dat veel narigheid voorkomen. Maar veel mensen in Gambia zijn arm en hebben geen geld om zo’n belangrijke klamboe te kopen. Een klamboe wordt extra groot gemaakt, want meestal slapen 4 of zelfs 5 kinderen in één bed. Eén grote klamboe, waaronder 5 kinderen kunnen slapen, kost 6.50 euro. De klamboes worden in Gambia gemaakt door lokale kleermakers. Ook werkgelegenheid, dus! Er zijn nog heel veel klamboes nodig. Nog lang niet elk dorp kon worden blij gemaakt. Uw steun is dan ook hard nodig. De 2e collecte is voor de onkosten van de Cantatediensten.
Bij de diensten Sinds najaar 2013 hebben we ruimhartig beproefd wat het nieuwe liedboek te bieden heeft. En dan zijn het niet zozeer de liederen zelf die gewenning kosten, maar vooral de ermee samenhangende veranderingen in de manier waarop wij de eredienst vieren. Telkens weer een ander gekleurd kartonnetje met voor ons nieuwe vaste onderde-
5 len. We willen deze proefperiode afronden door in de herfsttijd het ordinarium 'Op de berg' te verkennen, een set vaste onderdelen geschreven voor de Bergkerk in Amersfoort (liedboek 299g, 339d, 401, 404g, 407c, 408g, 429a). In de Bergkerk ontstond behoefte aan een nieuwe toonzetting en verwoording van de onderdelen die elke zondag terugkomen. Dichter/ tekstschrijver Andries Govaart kreeg opdracht om tot een compacte, maar wel gelaagde tekst te komen: zodat je telkens nieuwe betekenissen kunt ervaren. Christiaan Winter, cantor-organist van de Oude Kerk in Amsterdam, zorgde voor een toonzetting met diezelfde compactheid en gelaagdheid in een vrij modern klankidioom zoals we dat bijvoorbeeld kennen van zijn Johannespassie. Aan de hand van het Gloria (299g figuur 1) laat ik daar iets van zien. Opvallend is hoe de Drievuldigheid wordt benadrukt: in het midden richten we ons achtereenvolgens tot het 'scheppend woord', het 'verlossend woord' en het 'woord dat wegwijst'. Muzikaal is ook een driedeling herkenbaar. In het slotdeel komt het begindeel 'Gij in Uw licht' weer terug, maar nu majeur. Tussen deze hoekdelen heeft het middendeel driemaal dezelfde melodie, waarbij de regel over de heilige Geest een toon hoger klinkt.
figuur 1.
6 Waarna het Heilig verder gaat met de melodie van het middendeel van het Gloria. Dankzij dergelijke verbanden blijkt dit ordinarium in de praktijk goed zingbaar. De cantorij helpt ons daarbij op weg vanaf 20 september.
figuur 2.
We blijven benieuwd naar uw ervaringen. Bij de liedboeken kunt u reactieformulieren vinden, waarop u uw bevindingen kunt aangeven. U kunt deze retourneren aan de werkgroep via de blauwe doos of uw reactie mailen aan Anneke van den Berg
[email protected].
Namens de werkgroep Eredienst,
Klaas Spijker en Klaas Touwen
Ja, u leest het goed, we hebben weer een gastheer : Maarten v.d. Wouden heeft zich bereid verklaard als gastheer mee te doen! Ook Karla Schaap doet mee. Beiden hartelijk welkom! Helaas moeten we afscheid nemen van een zeer trouwe gastvrouw Corrie Godschalk, met heel veel dank voor haar altijd aandachtige inzet, die ze gelukkig in de ontmoetingsruimte blijft voortzetten.
In onze Concordia kunt u in het rooster op de middenpagina lezen wie er zondags koffiedienst heeft. Dat betekent niet dat genoemden vroeg aanwezig moeten zijn om koffie te zetten. Die staat al klaar,
7 gezet door de koster of door Hanneke van Witzenburg. Waar het om gaat is dat er twee mensen koffie of thee inschenken na de dienst, nog een tweede rondje rondbrengen en na afloop de kopjes weer ophalen en afwassen. Nu hebben we een aantal koppels die al jarenlang die diensten draaien, maar er zijn er ook afgevallen om verschillende redenen. Dat betekent dat ieder koppel wat vaker moet aantreden. En dat wordt soms een te grote belasting. Daarom graag bij deze een oproep:
Vindt u het leuk om zo nu en dan een koffiedienst te draaien en zo de anderen te ontlasten? Geeft u zich dan op bij Patty Besseling!!!
GEMEENTEVERGADERING / OPEN MONUMENTENDAG zondag 13 september
10.30 eredienst, met aansluitend lunch en gemeentevergadering 14.00 - 17.00 uur open monumentendag Ons laat-negentiende eeuwse kerkgebouw is het enig overgebleven religieuze bouwwerk van ingenieur A.R. Freem. [Van zijn hand zijn ook de meisjes-HBS aan de Apeldoornseweg en huize Klein Engelenburg in Brummen.] De stijl van de kerk is uitgesproken neogotisch, de consistorie heeft daarentegen kenmerken van de neorenaissance. Het geheel ligt
8 tegenwoordig verscholen achter het Rembrandttheater en de MediaMarkt, maar het is een parel wat ambachtelijke architectuur betreft. Dat is onder meer te zien aan het fraaie metsel-, en hout- en smeedwerk en aan de kleurrijke terrazzovloer in de hal en de gang. Een fraaie visuele eenheid met de rest van het interieur vormt de kas van het oorspronkelijke orgel, eveneens ontworpen door architect Freem. Het rijk uitgevoerde, zeldzame en originele interieur en verfijnde akoestiek verlenen het gebouw bijzondere allure als klinkend monument. Tijdens de openstelling wordt het ambacht van organist gedemonstreerd en zijn er deskundige en enthousiaste gidsen aanwezig om u rond te leiden. Voor uitgebreide en actuele informatie: www.openmonumentendagarnhem.nl en www.luthersegemeentearnhem.nl.
Op zondag 20 september a.s. om 10.30 uur zal Cantate 95 “Christus der ist mein leben” in onze kerk worden uitgevoerd. In 1724 schreef Bach een aantal “koraalcantates”, gebaseerd op een of meerdere lutherse koralen, zowel tekstueel als muzikaal. Meestal was er ook een relatie met de zondag waarvoor deze cantate werd geschreven. Cantate 95 is in die zin uniek, dat er maar liefst vier verschillende kerkliederen in verwerkt zijn. De (onbekende) tekstschrijver heeft zich hierbij wel laten leiden door het lied “Christus, der ist mein Leben” (tekst en melodie Melchior Vulpius). Het tweede couplet bij Vulpius luidt “Mit Freud fahr’ich von hinnen”- de tekstschrijver voegt hier het Lutherlied “Mit Fried und Freud ich fahr’dahin” in. De vier kerkliederen zijn door de cantate heen geweven. Hoewel de cantate uit zeven delen bestaat, bevat zij maar één aria. Bijzonder zijn hierin de doodsklokken, door tokkelende strijkers ten gehore gebracht. De cantate klinkt overigens helemaal niet somber.
9 Het thema eeuwigheid/leven na de dood verwachten we eigenlijk eerder op de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Vooral in de tijd van Bach gaven componisten aan hun composities over dood en eeuwigheid het karakter van hoop en zelfs vreugde. Aan de instrumentale bezetting is dit ook te horen : trompet (oorspronkelijk hoorn), hobo’s en strijkers.
:
‘ Vanaf 4 november gaat weer een serie leerhuisavonden van start over thema’s uit de Lutherse traditie. Net als de afgelopen twee jaren, zullen vier lutherse predikanten optreden als cursusleider. Dit keer is de aanpak anders. Wij zullen samen preken lezen. Preken over Lucas 10,25-37 (de Barmhartige Samaritaan). Preken van Luther en van lutherse theologen uit de traditie na hem, zoals Dietrich Bonhoeffer en Dorothée Sölle, maar ook preken van Johannes Calvijn, Martin Luther King en Willem Barnard. Niet alleen als contrast ten opzichte van een typisch lutherse manier van preken, maar vooral ook omdat we willen uitdragen dat de lutherse visie op hoe te preken juist uitgaat van verschillen in verkondiging en vooral van verschillen in situaties waarin verkondigd wordt. Daarom kiezen wij voor verschillende preken over deze ene ijzersterke gelijkenis van Jezus die zo’n duidelijk ethisch thema in zich draagt. Uiteraard zal het gesprek naar aanleiding van deze preken even zeer van belang zijn als de leeservaring! De avonden worden op vier woensdagavonden gehouden en beginnen om 19.30 uur. De exacte data zijn: 4 en 25 november, 13 januari en 3 februari. Ieder is hartelijk uitgenodigd! Na opgave ontvangt u te zijner tijd een cursusmap. De kosten bedragen 22,50 euro. Opgave graag bij :
[email protected] tel. 026-3255327.
ds. Klaas Touwen
10
Op maandagmiddagen, eens in de maand, kwam de filosofiekring in het protestante kerkje van Angeren samen om enkele hoofdstukken te bespreken uit het boek ‘Niet te geloven’ van prof. dr. Rochus Zuurmond over de Apostolische Geloofsbelijdenis. Het bleek een cursus te zijn over de grondslagen van geloof met de waarschuwing om niet te veel te geloven! Op de laatste middag kwam de auteur bij ons op bezoek om nader in te gaan op onze vragen. In het nieuwe seizoen bespreken we het traktaat ‘Eén met Christus’ (1541) van Johannes Calvijn dat voor veel verbazing zal zorgen. Het gaat over het avondmaal zoals dat Calvijn voor ogen stond en dat zo geheel anders is dan wat hervormd en gereformeerd gebruikelijk is geworden. Immers de calvinistische eucharistische spiritualiteit is op minstens drie plaatsen uit de bocht gevlogen. Namelijk door: 1. de scholastieke verzoeningsleer (de eerwraak theologie van kort gezegd Anselmus), 2. de vroeg-Romantiek die opeens de avondmaalsviering op Goede Vrijdag plaatste (waardoor het een begrafenismaal werd met bijbehorende rouwrand) 3. het Zwinglianisme dat teken en betekenis loskoppelde (zodat geloof iets is geworden dat tussen de oren zit). Daarbij vergeleken is Calvijn verrassend fris en veelzeggend en is het ook in oecumenisch perspectief interessant om zo’n brontekst te bestuderen. De eerste keer vindt plaats op maandag 14 september, 13.30 uur, in de Angerse kerk. Daarbij zal dr. Herman Speelman (Theologische Universiteit Kampen/Grootseminarie Bovendonk) die het traktaat vertaalde en inleidde, onze gast zijn. Het boek kan gezamenlijk worden ingekocht.
Op donderdagavonden, eens in de maand, kwam de filosofiekring in het protestante kerkje van Angeren samen om één of twee hoofdstuk-
11 ken te bespreken van het cultuurfilosofisch boek ‘Borderline Times’ van de Leuvense psychiater prof. dr. Dirk De Wachter. Hij legt de kenmerken van borderline uit over onze westerse cultuur, niet uit cultuurpessimisme maar om te analyseren en om aan te moedigen tot een levenskunst die tegenwicht biedt. Op de laatste avond waren we met ruim 50 deelnemers om de serie af te sluiten in het gezelschap van Dirk De Wachter die daar graag een reis van Leuven naar Angeren voor over had. In het nieuwe seizoen buigt de kring – weer op donderdagavonden vanaf september – zich opnieuw over een cultuurfilosofisch onderwerp. Ditmaal bestuderen we het boek ‘Eigentijds idealisme. Een afrekening met het cynisme in Nederland’ van prof. dr. Gabriël van den Brink (Amsterdam University Press), dat gebaseerd is op een onderzoek naar ‘geestelijke beginselen’ van Nederland. Die bezieling komt voort uit religie (sacraal), maar ook uit compassie (sociaal) of door toewijding aan sport, lichaam en natuur (vitaal). Het zijn verschillende spiritualiteiten die mensen in beweging brengen. Maar vindt inspiratie in onze samenleving wel voldoende speling? Daar doet zich het probleem voor van de laicité, de scheiding van kerk en staat, die in Nederland soms zo rigide wordt doorgevoerd dat bezieling slechts ruimte krijgt achter de voordeur. Beoogt het laïcisme een neutrale staat of een actief plurale staat? Moeten beginselen uit de openbare ruimte geweerd worden, met als gevolg dat er nog slechts één toegestane religie overblijft, die van het secularisme, of is de openbare ruimte per definitie een ontmoetingsruimte? Bij ieder hoofdstuk uit ‘Eigentijds idealisme’ lezen we een bijpassend hoofdstuk van Rowan Williams, ‘Geloof in de publieke ruimte’ (Skandalon). De boeken kunnen gezamenlijk (met korting) worden ingekocht. Verder informatie en aanmelding voor de kringen bij
[email protected], of tel. 026-3255 327. ds. Klaas Touwen
12
Datum
Eredienst
Zondag 30 augustus
Dertiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Pieter Endedijk
Zondag 6 september
Veertiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Hans Uytenbogaardt
Zondag 13 september
Vijftiende zondag na Trinitatis
10 .30 uur
Ds Klaas Touwen, Heilig Avondmaal, Startzondag
Zondag 20 september
Zestiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Klaas Touwen, Cantatedienst
Zondag 27 september
Zeventiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Klaas Touwen
Zondag 4 oktober
Achttiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Louisa Vos, Israëlzondag
Zondag 11 oktober
Negentiende zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds. Klaas Touwen, Heilig Avondmaal, Cantorij
Zondag 18 oktober
Twintigste zondag na Trinitatis
10.30 uur
Ds Anton Metske
13
Collecte
Kinderkerk
Koffiedienst
1e: Kerkelijke middelen
Hilbrand en Irene
2e: Orgelfonds
van Dijk
1e: Kerkelijke middelen
Martien Happel
2e: KiA Missionair Werk en Kerkgroei
Paul Bramme
1e: Kerkelijke middelen
Hanneke v. Witzenburg
2e: Vredeswerk
Patty Besseling
1e: Diaconaal project AZA Gambia
Alex Ruys
2e: Kosten Cantatediensten
Jeannette Uittenbogaard
1e: Kerkelijke middelen
Jan en Brigitte
2e: Onderhoudsfonds
Gundelach
1e: Kerkelijke middelen
Wil van Nieuwkerk
2e: Kerk en Israël
Karin van der Ende
1e: Diac. Project Kruispunt
Hilbrand en Irene
2e: KiA Werelddiaconaat
van Dijk
1e: Kerkelijke middelen
Martien Happel
2e: Restauratiefonds
Paul Bramme
14
Verhuisd: Mw. T. de Wit Mw. M.M. Zier Fam. Van Helden-Holm
Ingeschreven: Mw. B.E. Götte-Boonstoppel Mw. S.L. Yurt
Uitgeschreven: Mw. R. Croes-Höner Overleden: 26 juli Dhr. W. Klotz
Van harte feliciteren wij onze gemeenteleden die de komende tijd hun verjaardag vieren, maar vooral hen die daarbij een leeftijd boven de 80 hebben bereikt. Mocht u hun een kaartje willen sturen of even willen bellen, dan volgen hier de adressen: 3 sept. Mw. Y. Lubbers-Kraak 9 sept. Mw. S.L. Gerlach 19 sept. Mw. Th.J. Burghoorn-Kok 6 okt. Mw. A.R. Perwitz 15 okt. Mw. E.G. Brouwer-Hengeveld
Met hartelijke groet, Patty Besseling
15
14 juni 21 juni 28 juni 5 juli 12 juli 19 juli 26 juli 2 aug 9 aug
Jan Grandia Klaas Touwen Frieda Boom Truus Klein Hesselink Gabriela en Chris Avadu en Peter Kohlmann Hans van Opstal Oud-deken Henk Janssen Ernest & Suze Stender Bep Luppes
....voor zoekgeraakte kledingstukken". Dit is de tekst op een houten bordje in de gang van de kerk. Ik zou daaraan toe willen voegen dat dit ook geldt voor eventuele waardevolle zaken in die 'kledingstukken'. Wij brengen dit weer even onder uw aandacht naar aanleiding van een fietsdiefstal (alweer even geleden), waarbij de dief eerst het fietssleuteltje uit de jas van de gedupeerde in de gang had gevist. Namens de kerkenraad wil ik u dringend adviseren om niets van waarde in de jas achter te laten (en in geval van een waardevolle jas, ook deze mee te nemen in de kerk). In tegenstelling tot wat velen denken, gaat de voordeur tijdens de dienst niet altijd op slot. Meestal niet eigenlijk. Alleen als er een 'koffiezetter' (meestal Hanneke van Witzenburg) beschikbaar is en de koster tijdens de dienst dus in de kerk kan blijven, gaat de deur ca. 5 minuten na aanvang van de dienst dicht en de bel op lichtsignaal in de kostersbank. Laatkomers drukken op de bel en ipv de bel (die de dienst zou verstoren) gaat er een lampje branden bij de kosterszitplaats. Meestal moet de koster echter tijdens de dienst ook voor de koffie en thee na afloop zorgen en dan blijft de deur op de knip, omdat hij dan niet het 'bel-lampje' kan bewaken. Behalve laatkomers kunnen kwaadwillenden dan dus ook tijdens de dienst ongezien in de gang en consistorie komen op zoek naar waardevolle zaken. Daarom
16 het dringende advies om alles van waarde mee te nemen de kerk in. Overigens is het ook met een afgesloten deur niet gezegd dat uw bezittingen in de gang veilig zouden zijn. Het is natuurlijk altijd mogelijk dat iemand tijdens de dienst naar de wc gaat maar tevens van die gelegenheid gebruik maakt om in een verlaten gang en consistorie even de jaszakken na te lopen.
Tot een jaar geleden konden kerkgangers die de kerk vanaf Musis Sacrum benaderden (of die met de fiets kwamen) gebruik maken van de 'Ingang Van Muijlwijkstraat' om de kerk te betreden en de fiets te stallen. Eenmaal door het hek aan de Van Muijlwijkstraat konden de fietsers links de fiets stallen op het plaatsje voor de consistorie en vervolgens rechtsom via een zijportaal de kerk betreden. Ruim een jaar geleden moest ik deze ingang sluiten omdat de toegangsdeur van het zijportaal, dat direct toegang gaf tot de kerkzaal, letterlijk uit elkaar viel. De deur was onder de schone schijn van de verflaag totaal verrot en het onderste deel van de deur raakte los van de bovenkant en alleen met veel moeite kreeg ik de deur nog éénmaal dicht. Omdat het een monumentale deur betrof die, zoals gezegd, echt van ellende uit elkaar viel, was reparatie geen eenvoudige klus en, indien commercieel uitbesteed, ook nog eens een kostbare aangelegenheid. Met name de zogenaamde 'briefpanelen' die we ook elders in de kerk veel op de deuren zien en die het onderste deel van de deur sieren, zijn negentiende eeuws handwerk en dus een arbeidsintensieve, kostbare techniek. Briefpaneel is een decoratie die lijkt op omkrullend perkament of papier. Wijlen kerkrentmeester Ton van Achthoven stelde toen voor om contact op te nemen met met vrijwilligersorganisatie werkplaats 'De Helling' (genoemd naar de oude ASM Werf hier ter stede zie www.dehelling-arnhem.nl) waar gepensioneerde vakmensen hun talenten en vaardigheden inzetten voor de Arnhemse samenleving. Dit doen ze in opdracht van scholen, welzijnsinstellingen, zorgorganisa-
17 ties, etc. Ze maakten allerlei werkstukken zoals een podium voor een zangkoor, een zeepkist voor de Historische Herberg en het nieuwe waterrad voor de Begijnenmolen in park Sonsbeek. Voor onze kerk restaureerden ze enige jaren geleden de monumentale kapstok in de consistorie. Ook nu waren zij bereid voor ons een nieuwe deur te maken. Met veel vakmanschap hebben zij de briefpanelen uit de oude deur in de nieuwe deur geplaatst en zo een bijna identieke deur gemaakt die helemaal in de stijl van ons monumentale kerkgebouw past. We zijn daar zeer dankbaar voor !
Nu de deur van het zijportaal dus weer in functie is, kan ook de 'Ingang Van Muijlwijkstraat' weer in gebruik genomen worden als inen uitgang voor de zondagsdiensten. Het hek aan de Van Muijlwijkstraat en de deur van het zijportaal gaan, evenals de voordeur, elke zondag om 9.30 uur open (indien de cantorij of het Bachensemble repeteert om 9.00 uur).
18
Mensen die op de (brom)fiets naar de kerk komen, worden verzocht ook van de ingang Van Muilwijkstraat gebruik te maken. Na aanvang van de dienst gaat het hek op slot en staat uw fiets dus veilig. U kunt uw fiets niet (meer) in de gang van de kerk of op het binnenplaatsje stallen. Voor de kerk kan natuurlijk wel (dat is openbare weg) maar omdat daar vaak al veel fietsen staan en omdat het geen fraai gezicht is, verzoeken wij u zoveel mogelijk de (brom)fiets 'achter' te stallen.
Het zal de oplettende kerkganger zijn opgevallen, dat sinds een aantal weken geleden de zilveren kandelaars stilzwijgend waren vervangen door de oude (ook ooit verzilverde?) kandelaars. De reden hiervan was dat van één van de zilveren kandelaars de 'kop' was afgebroken. De kandelaar is weggebracht naar onze 'hofleverancier' juwelier Velthuizen in de Steenstraat (die ook maandelijks adverteert in Concordia) en gevraagd om een offerte. De reparatie bleek een kostbare aangelegenheid te kunnen worden maar terwijl wij wikten en wogen, bood de juwelier aan de reparatie voor een gereduceerd tarief uit te voeren. Een aanbod dat wij in dankbaarheid aanvaarden. Daardoor staan de kandelaars sinds medio augustus weer in oude glorie elke zondag op de altaartafel. De kandelaars zijn overigens in 1953 aan de gemeente geschonken door zuster Jans Tatgenhorst . Zij was één van de twee Lutherse Diaconessen die tot 1948 het Luthers Diaconessenwerk (wat nu de thuiszorg is) voor Lutheranen verzorgden. In 1948 ging dit werk op in de wijkverpleging van het 'Oranje-Groene Kruis'. Toen zuster Jans de kandelaars schonk liet zij dit vergezeld gaan van een briefje met de tekst: "Zoals het licht van God's Woord moge ook het licht, dat deze kandelaars verspreiden, strekken tot Gods eer en zegen der gemeente." U kunt het allemaal nalezen in 'Lutheranen in Arnhem' van K.G. Van Manen op pp. 142 - 145. Van dit boek zijn nog enkele exemplaren te koop (€10,00) bij de koster.
Peter Paul Kohlmann
19
Binnenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek 2015-2016. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 14,00 (exclusief verzendkosten). De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Bestellen is mogelijk bij de koster. U kunt ook rechtstreeks bestellen via het emailadres
[email protected] of per post/ telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Gravenhage, tel. 070-3648094
O.a. onder de kop “Strenge en guitige Bach komt thuis” las ik over het beroemdste portret van Johann Sebastiaan Bach, dat terugkwam naar Leipzig. Het gaat om een schilderij dat de componist toont toen hij ongeveer 60 jaar was. In zijn rechterhand heeft hij een blad muziek met daarop de tekst "Canon triplex à 6 Voc: per J. S. Bach". Een driedubbele canon voor zes stemmen, een puzzeltje voor kenners, waarmee Bach liet zien dat hij niet zomaar een musicus was, maar een geleerd componist. Het is voor zover bekend het enige portret dat tijdens Bachs leven gemaakt is. Wij gebruiken het vaak op onze posters of orde van dienst. De schilder, Elias Gottlob Haussmann, maakte twee versies, in 1746 en 1748. De beste van de twee was tot voor kort in het bezit van een Amerikaans Bach-liefhebber en -verzamelaar William H. Scheide, die vorig jaar op 100-jarige leeftijd overleed. Meer dan zestig jaar werd hij in zijn woonkamer door de grote musicus gadegeslagen. “Hij begroette Bach elke dag”, liet zijn weduwe weten. Hij schonk het portret
20 aan het Leipzig Bach Archiv, waarvan de bekende Engelse dirigent Sir John Elliot Gardiner voorzitter is. Het is begin juni jl. officieel gepresenteerd bij de opening van het Bach Festival. Elias Gottlob Haussmann werd 10 jaar na Bach geboren in Gera en was een Duitse hofschilder van de Saksische keurvorsten in Dresden. Vanaf 1720 was hij de officiële portretschilder van de stad Leipzig. Zijn bekendste werken vervaardigde hij in 1746 en in 1748; dat waren de bovenbedoelde portretten van Johann Sebastian Bach. Het origineel uit 1746 hangt thans in het Stadtgeschichtliches Museum in Leipzig, das Alte Rathaus. Daarop is Bach te zien in een formele pose, in burgerkleding, met een ernstig gezicht en voorzien van een witgepoederde pruik. De veel beter bewaard gebleven tweede versie, die Haussmann in 1748 vervaardigde, en die volgens John Elliot Gardiner tijdens de Tweede Wereldoorlog tot 1950 op de overloop van zijn ouderlijk huis hing ( een vluchteling had het schilderij uit veiligheidsoverwegingen naar Engeland gebracht), wordt nu beschouwd als het schilderij dat de gelaatstrekken van Bach het meest natuurgetrouw weergeeft. Het portret van Bach is na veel omzwervingen weer thuis in Leipzig op een voor het publiek toegankelijke plek. Een historische gebeurtenis!
Een denderend applaus ging door de Nikolai Kirche in Leipzig toen het portret onder een wit laken vandaan kwam. Bach is na 267 jaar weer thuis. Het Thomaner Jongenskoor kijkt toe. Elly Muurling
21
In het kader van de internationale Lutherdecade voert vanaf 2009 een route langs lutherse plekken in Nederland naar de Lutherherdenking op Hervormingsdag in Wittenberg in 2017. De zesde ontmoeting zal plaatsvinden in Breda op zaterdag 24 oktober, vanaf 10.00 uur. Het thema in 2015 is : “De Bijbel en het beeld”. De Lutherstichting geeft ruimte aan uitwisseling over internationale contacten. De dag is bedoeld voor inhoudelijke verdieping en onderlinge ontmoeting. Gastvrouw is de Evangelisch-Lutherse gemeente Breda.
Programma : Vanaf 10.00 uur inloop. Na het morgengebed “De Bijbel en het beeld in de Reformatie”, een lezing met beelden door dr. Dick Akerboom + nagesprek. Na de lunch “Luthers hier en daar”: uitwisseling over internationale gemeentecontacten en aandacht voor het werk t.b.v. lutherse minderheden en workshops: in drie groepen kijken naar kunstwerken als verbeelding van geloof en levensvisie. Hoe verhouden deze beelden zich tot ons eigen geloof? Afsluiting met eredienst en viering van het Heilig Avondmaal. Medewerking van het Luthers projectkoor.
Opgave bij drs. Femke Akerboom-Beekman (
[email protected]).
Op zondag 29 november a.s. viert de ELG Zeist dat de gemeente 50 jaar geleden de Lutherkapel betrok aan de Woudenbergseweg in Zeist. De gemeente doet dit met een feestelijke dienst geleid door ds. Neven, één van onze oud-predikanten en met een receptie na afloop. De kerkenraad wil deze bijeenkomst het karakter van een reünie geven.
22
Wij zouden het fijn vinden als zoveel mogelijk oud-leden die zijn verhuisd of anderszins uit ons zicht zijn verdwenen naar deze bijeenkomst toe zouden willen komen. We weten echter niet alle adressen, zodat we hen niet allemaal persoonlijk kunnen uitnodigen. Hierbij willen wij mensen die hiervoor belangstelling hebben oproepen zich op te geven bij de secretaris van de kerkenraad (
[email protected] ). U ontvangt dan te zijner tijd een officiële uitnodiging met een programma.
Dit leesrooster wijst dagelijks een lezing aan, bedoeld om thuis te lezen. Het houdt gelijke tred met de roosters van kerk en kinderkerk. Het zijn dezelfde lezingen als die in radio- en televisiediensten klinken. Kortom: dit rooster is een stimulans om thuis te lezen wat in brede kring aan de orde is. AUGUSTUS Zo. 30 Leviticus 26:1-13 Ma. 31 Leviticus 26:14-26 SEPTEMBER Di 1 Leviticus 26:27-39 Wo. 2 Leviticus 26:40-46 Do. 3 Leviticus 27:1-13 Vr. 4 Leviticus 27:14-25 Za. 5 Leviticus 27:26-34 Zo. 6 Jakobus 1:1-18 Ma. 7 Jakobus 1:19-27 Di. 8 Jakobus 2:1-13 Wo. 9 Jakobus 2:14-26 Do. 10 Jakobus 3:1-12 Vr. 11 Jakobus 3:13-18 Za. 12 Marcus 9:1-13 Zo. 13 Marcus 9:14-29 Ma. 14 Marcus 9:30-37 Di. 15 Marcus 9:38-50
23 SEPTEMBER vervolg Wo. 16 Jesaja 24:1-13 Do. 17 Jesaja 24:14-23 Vr. 18 Jesaja 25:1-12 Za. 19 Psalm 86 Zo. 20 Jakobus 4:1-10 Ma. 21 Jakobus 4:11-17 Di. 22 Jakobus 5:1-6 Wo. 23 Jakobus 5:7-12 Do. 24 Jakobus 5:13-20 Vr. 25 Psalm 119:97-104 Za. 26 Jesaja 26:1-6 Zo. 27 Jesaja 26:7-19 Ma. 28 Jesaja 26:20-27:6 Di. 29 Jesaja 27:7-13 Wo.30 Psalm 119:105-112 OKTOBER Do. 1 Maleachi 1:1-5 Vr. 2 Maleachi 1:6-14 Za. 3 Maleachi 2:1-9 Zo. 4 Maleachi 2:10-16 Ma. 5 Maleachi 2:17-3:5 Di. 6 Maleachi 3:13-18 Wo. 7 Maleachi 3:13-18 Do. 8 Maleachi 3:19-24 Vr. 9 Marcus 10:1-16 Za. 10 Marcus 10:1-16 Zo. 11 Marcus 10:17-31 Ma. 12 Psalm 119:121-128 Di. 13 Jesaja 28:1-6 Wo. 14 Jesaja 28:7-13 Do. 15 Jesaja 28:14-22 Vr. 16 Jesaja 28:23-29 Za. 17 Jesaja 29:1-8 Zo. 18 Jesaja 29:9-16
24
AUGUSTUS ma. 31 16.00 - 18.00 Zaal 18.15 - 20.00 Zaal SEPTEMBER di. 1 19.40 - 21.40 di. 8 19.40 - 21.40 vr. 11 20.00 – 22.00 zo. 13 12.15 – 14.00
Consistorie Zaal Kerk Kerk Zaal Zaal Zaal Zaal
Repetitie cantorij Repetitie cantorij Repetitie Cantate Gemeentebijeenkomst (na de eredienst) Kerkenraadsvergadering Repetitie cantorij Repetitie Cantate Repetitie Cantate Repetitie cantorij Kookploeg maaltijd Gemeentemaaltijd Repetitie cantorij
OKTOBER di. 6 19.40 - 21.40 Zaal ma. 12 19.45 - 22.00 Consistorie di. 13 19.40 - 21.40 Zaal
Repetitie cantorij Kerkenraadsvergadering Repetitie cantorij
ma. di. vr. zo. di. ma.
14 15 18 20 22 28
di.
29
19.45 - 22.00 19.40 - 21.40 19.00 – 22.00 09,30 – 10.00 19.40 - 21.40 16.00 - 18.00 18.15 - 20.00 19.40 - 21.40
Zaal Zaal Zaal Kerk
Kookploeg maaltijd Gemeentemaaltijd
Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 20 september 2015 naar: - Patty Besseling (
[email protected]) of - Elly Muurling, (
[email protected]) Deze uitgave bestrijkt de periode 18 oktober tot 13 december.
Christiaan de Wetstraat 4a 6861 DL Oosterbeek Tel. 026 - 33 33 500 Antiek restauratie & meubelstoffering
www.femkenout.nl
BUSJES HEBBEN VOOR* tot 2.70 m hoogte VAN STEIJN
DR. C. LELYWEG 31 VAN OLDEBARNEVELDTSTRAAT 91
Drogisterij Parfumerie
Glas- en Verfhandel
Al meer dan 110 jaar een begrip in Oosterbeek Weverstraat 71-75
Tel. 026 333 22 50
Wij maken uw leven aangenamer Scootmobielen – Rollators – Sta-op-stoelen - ADL Hulpmiddelen Toilet&Douche – Bedden&toebehoren – Matrassen/ dekbedovertrekken – Telefonie – Welness – Rolstoelen
Service, Kwaliteit, Ophaaldienst, Bezorgen, Monteren.
Voor alle leeftijden! Utrechts eweg 84, O ost erbeek 026-333 76 37 www. keijzer -c omfortwinkel. nl
Weverstraat 15 Oosterbeek 026-3332252 www.gijnet.nl
Uitvaartverzorging J. Mijnhart voor het verzorgen van begrafenissen, en crematies sedert 1911 Vestigingen in: Arnhem - Heteren - Oosterbeek - Wageningen telefoon:. 026 - 3 33 30 29 Vooruit regelingen geheel naar eigen inzicht; Ook dat kunt u met ons bespreken en laten vastleggen. Erkend lid van de NUVU Lid van de Ned. Kwaliteitsraad Uitvaartverzorging
Kennis van zaken. > Deskundig > Professioneel > Accuraat > Enthousiast
Mulder Arnhem accountancy & advies verzorgt de samenstelling van jaarrekeningen en belastingaangiften, de geautomatiseerde verwerking van salarissen en administraties. Ook voor adviezen op fiscaal en bedrijfseconomischterrein kunt u bij ons terecht.
MULDER arnhem
Kronenburgsingel 60-21 I 6831 GX Arnhem I Postbus 30063 I 6803 AB Arnhem Telefoon 026 - 323 33 43 I Fax 026 - 323 02 01 I E-mail
[email protected] I Website www.mulderarnhem.nl
Nu ook voor al uw tuinmaterialen! Kijk op: www.peterwildenbeest.nl Tel. Mob. E-mail
: 026 - 844 50 54 : 06 - 18 55 86 20 :
[email protected] Ruime collectie:
Dhr. H.P. Derksen Stationsplein 12 (t.o. N.S. station) 6811 KG Arnhem Tel.: 026 - 442 67 35 Fax: 026 - 442 86 12
Optometrist Low-Vision Specialist
*brilmonturen *optische artikelen *baro-, thermo- en hygrometers *contactlensartikelen
Leverancier voor alle ziektekostenverzekeringen! ’s Maandags gesloten
