ee L s ut tic n qu euk s e lek elt ker iz, S pu ke ips s, a pa zz r l , e ns ar els an en ic ka , Do g st pri htka art na ri jsv a en ld pve ra rte , Du rh ag n, ck aa e ! lv ne an en
kn
WaterSpaarders Doeboekje e toekomst Denk aan d rd laneet. Wo van onze p n e r e rd WaterSpaa rgie el veel ene bespaar he n! r te douche door korte
Dit Doeboekje is van …......... Naam:
Pasf oto
Leeftijd: Woonplaats: School: Groep:
Hallo!
jij aan de eboekje ga o D t rs e rd a mgaan me terSpa n. Zuinig o Met dit Wa re a t p a s d e e b o nergie e aarde. H slag met e jk voor onz ri zelf op g t n n la u e k b e ekje. J o b energie is r it d in paren: doo , lees je nergie bes e precies zit r g! e ie o n n a e m g on udige ten is scho u een eenvo we in n m re 5 a . p n s n, be ouche e d o d te e r e e m rt k o k bij oo dragen we milieleden Als jouw fa heel veel energie en je it Doeboek en atuur. In d met zijn all n , e s d je n lt a e v puzz houd chillende aan het be rs e v n re e e d jd ti er an m douche vind je ond schema's o e om te h n c e u o rt a d , a nsichtk een quiz a , van rs e k c ti en, s leuke strip n e e n e bij te houd ip elt nen, een knuts je ook teke k e o b it d versturen, t in oen aan ck. Je kun kunt meed je n e n Donald Du e jv g je ën opschri terSpaarder en draa eigen idee a ag. Word W een prijsvra ij! steentje b
Los deze rebus op v=m +W n=r
Tip:
Als je d e en de S ansichtkaa rt paarka arten u en kaft ge kn it d je je D ipt hebt, dan e oeboek k je losh un alen van de kaft!
- ars 2
-s
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
ie = oo
k =t
Energie besparen: natuurlijk noodzakelijk! Je hebt het vast al vaak gehoord: het is niet goed voor de aarde om veel energie te gebruiken. Maar waarom? Het is eigenlijk heel eenvoudig: we willen zuinig zijn op onze aarde. Hoe zit het precies? Als je ademt, komt er een gas vrij. Dit gas heet koolstofdioxide (CO2). Ook bij vulkaanuitbarstingen of brand komt dit gas in de lucht. Bomen en planten hebben CO2 nodig om te groeien en nemen dus een deel van de CO2 op. Ook komt er CO2 terecht in de luchtlaag rondom de aarde, de atmosfeer. De zon schijnt door deze CO2-deken heen op de aarde en kaatst dan terug. De CO2-laag zorgt ervoor dat een deel van die warmte rondom de aarde blijft hangen. Dit heet het broeikaseffect. Dat is fijn, want zo blijft de temperatuur op aarde warm genoeg om erop te kunnen leven. Tot zover is er niets aan de hand. Het hoort zo.
Wist je
dat ...
... CO broeik 2 ook wel asgas gen wordt? oemd
Woordzoeker: Energie en klimaat Zoek de twintig woorden in de woordzoeker. Alle woorden staan horizontaal of verticaal.
aarde aardgas aardolie atmosfeer besparen
bomen brandstof broeikasgas dieren duurzaam
energie klimaat natuur planten stroom
temperatuur verbruik warmer water wind
b r a n d s t o f g r k m r u u t a r e p e t l w o u o e r e r a n i m e t e e i l o d r a a m i a d n i a t e r e a w k n e t n a l p d e i a m a t o s f e e r n g t m s t r o o n e a e r n g a a r d g a s a r e e a r g b e s p a r e n m s d u u r z a a i e o m i v e r b r u i k d e b Welke letters blijven over? Zet deze letters op volgorde in de hokjes hieronder.
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje. 3
Versterkt broeikaseffect Doordat er steeds meer mensen op aarde komen, gebruiken we met zijn allen steeds meer energie. Om energie te krijgen, moeten we brandstoffen, zoals aardgas, aardolie of steenkool, verbranden. Door die verbranding komt er veel CO2 in de lucht. Meer dan goed is voor de aarde. De bomen en planten kunnen geen extra CO2 weghalen en de CO2-deken wordt dikker en dikker. Dit heet het versterkte broeikaseffect. De temperatuur op aarde stijgt, waardoor het klimaat verandert. En zelfs als de temperatuur maar heel langzaam stijgt, zijn de gevolgen ervan voor de mensen, de dieren en de planten op aarde groot.
Vul a
Ik vi n ....... d energ ....... ie be .. ....... ....... ............ sparen b ....... ....... Mijn elan .. .. �....... ouders ............ ............. grijk, om .. v .. .. ....... ............ inden en ............. ............ dat ....... . ....... . e r gie b .......... ............ ....... ....... Mijn . . . . . . b . . . . . e . ....... esparen ............ ............. ....... ste v omd . ... . . . . . . b r . .. . . iend . a e . �....... t (in) ............. ............ langrijk ............. ....... vind ....... ....... , om . t en . .. ....... ergi ............ ............ dat ....... ............ e . .. ....... besp ......... .......... ....... ............ . ... aren . . . ....... . Miss bela ............ ....... ............ chie ngri .. ....... n ke jk, be ....... ............ ....... ....... iede sparen n jij iem . . .. niet reen ....... and ....... ............ b .. ....... En d kan bijd elangr in jouw ijk v ....... omg at je rage i . . e n n daar v d mee om de a t? Vert ing die el di ener ook arde eg g veel l geld eefbaa ene dat ie r te kun h t be spar ouden. en!
an:
Als we ervoor zorgen dat we minder energie verbruiken, dan verminderen we de hoeveelheid CO2 in de lucht. Iedereen kan energie besparen, ook jij en je gezin! Wist je bijvoorbeeld dat het opwarmen van water, zoals bij douchen, veel energie kost? Als we allemaal korter douchen, besparen we met elkaar miljoenen liters warm water en dus heel veel energie. Zo zijn we zuinig op onze aarde!
Energiebespaarder of energieslurper? Het is duidelijk: we moeten zuinig doen met onze energie. Er zijn veel eenvoudige manieren om zelf thuis energie te besparen. Hoeveel energie bespaar jij al? Doe de test en ontdek of jij een energiebespaarder bent of een energieslurper.
Na mijn fa vo op televis riete programma ie ... a. la
at ik de te levisie aa nstaan vo gezelligh or eid op de achtergro b. zet ik d nd. e televisie helemaal c. zet ik d uit. e televisie op stand-b y.
drie oont w d rien rop. ste v e Je be eter verd een? h r m kilo a jij daa engen mij r g b e s Ho n ouder
Als ik mijn tanden poets ... a. draai ik de kraan even dicht en daarna spoel ik mijn mond onder de kraan. b. laat ik de kraan lopen totdat ik helemaal klaar ben. c. vul ik een half bekertje water, draai de kraan dicht en spoel mijn mond met het water uit het bekertje.
van je last bed b e h r naar winte In de oeten als je v koude at doe je? f leg een o W . t a n aan voeten. ga sokke
ijn oe n a. Ik d deken op m ruik op mij a r e t m k r ex a w g een b. Ik le n. d mijn er altij n. t t in voe e w e a at in d chts a c. Ik la rming ‘s na a verw
4
Ik heb ... a. een computer (desktop), die twee uur per dag aanstaat en de rest van de tijd op standby staat. b. een laptop of tablet, die twee uur per dag aanstaat en daarna helemaal uitgezet wordt. c. geen pc, laptop of tablet.
j a. Mi de auto. us en met s altijd. t de b e m t e e t fi b. Ik a één hal e. g kj u k t I s . c een p o o l
Jouw o in een ma en opa erhee grote flat. wonen ho og n Hoe g a. Ik n ? a jij eem
altijd b. Ik n de e c. Ik n em altijd d trap. eem d e lift. el vijf tr appen ift als ik m ee moet lopen r dan .
Om m te h ijzelf o sch u d a. d oon ouc en ... h
e ik do b. g uchebe tien m a ik inut urt. a c. d en p ouc ltijd in er h b e a min uten ik maxi d. was m tafe of was aal vi l. ik m jf ij bi j de
van gdeie r ebruiken e n e e, is het g e, aardgas rd e a a m Duurza om zuinig te zijn op nding van aardoli rgie, ne rbra re manier je geen ve n CO2 vrij! Zonne-e ls A . . Een ande ie rg e e ne energie orten en r ook ge n we groe e m andere so nodig hebt, komt e e o n t ol rkrach ergie. of steenko en energie uit wate gie is duurzame en r ie e n windenerg ord voor groene e r wo Een ande
Wat is jouw score? Tel je punten op. 1. a=2 punten, b=1 punt, c=0 punten 2. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt 3. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt 4. a=1 punt, b=0 punten, c=2 punten 5. a=2 punten, b=0 punten, c=1 punt 6. a=0 punten, b=1 punt, c=2 punten 7. a=1 punt, b=0 punten, c=2 punten 8. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt 9. a=1 punt, b=0 punten, c=2 punten 10. a=2 punten, b=0 punten, c=2 punt
Op je k am badkam er kleed je je e u poetse r ga je nog ev it. In de n voord en je ta at je in n Wat do bed sta den e pt. a. Ik laa je? ta
ll omdat e lichten in m ik ijn brandt het prettig vin kamer aan, a d ls als e ik te b. Ik do e alle li rugkom in m r licht ijn k c h ten uit. vind ik Ook in amer. c. Ik laa mijn weg. het don t all ker er een een mijn bed lampje klein li cht aa in mijn kamer. je brandt als n, zodat ik terug kom
Totaalscore van 0-6 punten
Jij bent een echte energieslurper! Energie besparen is gemakkelijker dan je denkt. Gebruik bijvoorbeeld de WaterSpaarders stopwatch-app en de Verbetermeter om korter te douchen. Misschien kun je een deal maken met je ouders? Als jullie allemaal je best doen om energie te besparen thuis, dan gaan jullie iets leuks doen van het geld dat daarmee uitgespaard wordt. Goed idee?
n lefoo le te e i b o ijn m r uit .. Als m aden is, . de oplade l n etee opge
d k ik m act. t ein a. tre stopcont s aan he k de i a het dat p dan trek act. t rk ik n b. me de dag e t stopcon ele i e b h o t van i gen m der u opla t geen ei heb c. Ik foon. tele
Was jij w el
eens af ? a. Ja, ik w as wel ee ns af o mijn oude rs met afw f help b. Nee, wa assen. nt we heb ben een vaatwass er die ied ere avond aanstaat, ook al zit hij niet helemaal v c. Nee, wa ol. nt we spa ren de vaa totdat de t op vaatwass er helema , vol zit. al
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Er is nóg een andere naam voor deze energie! Weet jij welke? Zet de letters in de zeepbellen op de juiste plek in de hokjes!
Totaalscore van 7-14 punten
Tip:
Besp deze reek de ui quiz tsla of vri met klas g van punte enden. O genoten pw n meer kunnen j elke u e llie n n erg Motiv eer e ie bespar og en? l k aa energ ie te r nóg mee besp aren! r
Jij bent al goed op weg om energie te besparen en weet waarschijnlijk goed op welke manieren dit allemaal kan. Kijk of je nog vaker energie kunt besparen. Het is makkelijk en zo draag jij je steentje bij.
Totaalscore van 15-20 punten
Super! Jij bent een top-energiebespaarder! Jij bent je bewust van het belang om zuinig te zijn met energie. Heb je nog eigen tips om energie te besparen? Ga naar www.waterspaarders.nl/ doeboekje en deel jouw tips met je vrienden op het forum. Als iedereen zoveel energie bespaart als jij, dan is dat goed voor onze aarde.
5
Maak kennis met Ursel, Sjeel en ... ! Ursel en alle andere ijsberen leven op de Noordpool rondom de Noordelijke IJszee. Hun favoriete hapjes zijn zeehonden en zeerobben. In de zomer lopen de ijsberen op het ijs van de bevroren zee. Ze wandelen aan de rand van het ijs of zoeken naar gaten en spleten in het ijs. Hier komen zeehonden boven water om adem te halen. ik ben coole De ijsbeer hoeft zijn poot maar uit te slaan en vangt zo zijn maaltijd. In de winter leeft de ijsbeer op de bevroren ijsvlakte, waar geen voedsel te vinden is. Hij moet dus in de zomer veel eten om een dikke speklaag te krijgen, waarmee hij de winter kan doorkomen.
Hallo,
Ursel!
Door de opwarming van de aarde smelt het zee-ijs snel. Het jachtgebied van de ijsberen wordt steeds kleiner. Bovendien bestaan de jachtgebieden die er nog zijn voor een kortere periode in het jaar. Minder voedsel betekent een ramp voor Ursel en zijn vrienden!
Hoi,
Sjeel behoort tot de zeeschildpadden. Zeeschildpadden bestaan al miljoenen jaren en komen overal ter wereld voor. Zeeschildpadden leggen hun eieren op het strand waar ze geboren zijn.
ik heet
Sjeel
Doordat de temperatuur op aarde stijgt, smelten de ijskappen rondom de poolgebieden. Hierdoor stijgt de zeespiegel. Veel stranden, waar zeeschildpadden hun eieren graag leggen, verdwijnen onder water. Als de zee een halve meter stijgt, gaat een derde van alle legstranden van zeeschildpadden verloren! Als hun geboortestrand onvindbaar is, weten de zeeschildpadden niet waar ze hun nest moeten bouwen. De temperatuur van de nesten stijgt natuurlijk ook. Dat is heel vervelend, want hoe warmer het nest wordt, hoe minder jongens-zeeschildpadden er geboren worden. Als een nest warmer dan 31 graden is, komen er zelfs helemaal geen jongens meer!
Mijn naam is ...
Schrijf de letter die om elk leeg vakje twee keer voorkomt in het lege vakje. Zet de acht gevonden letters achter elkaar en ontdek de naam van het dwergzeepaardje.
p s a r n
e i m
s h n z e
r a s
u a l r e
t v i
l e o c r
i i n
a w o a t
Check of je antwoord goed is op www.waterspaarders.nl bij 'waarom WaterSpaarders' of bekijk de antwoorden op de website. Op de website kun je ook de filmpjes van de drie dieren bekijken!
6
Hi, ik ben een dwergzeepaardje, maar
mijn naam verklap ik niet.
Puzzel zelf maar! Dwergzeepaardjes zijn pas in 1970 ontdekt. Ze leven tussen het koraal op de bodem van de zee en lijken zoveel op het koraal dat ze goed beschut kunnen leven. Ze vallen niet op waardoor vijanden van de dwergzeepaardjes hen niet snel ontdekken. Door de klimaatverandering stijgt de temperatuur van de zee. Koraal kan daar heel slecht tegen. Het koraal verbleekt, wordt ziek of sterft zelfs af. Hierdoor verliest het dwergzeepaardje zijn beschutte omgeving en is niet meer onzichtbaar voor vijanden. Gevaarlijk!
Hoeveel r warm wate arorndojmeh? et hoofd bledeszeeppba ellen annetje.
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Te em te douchend van het eers epbellen ze e ld l gete Zet het aanta eronder. het ellen rondom ende Tel de zeepb ouch et tweede d e hoofd van h antal geteld a t a d et ook mannetje. Z eronder. zeepbellen
Wist
Ik douche 5 minuten
je dat …
… er wat ongeve e e Dat r in een r 114 lit drie is bijna bad ga er a douc e hebe venveel t? urte als minu n ten! van vij f
Ik douche 9 minuten
………… zeepbellen
Net als jij helpen duizenden andere kinderen hun gezin om korter te douchen en daarmee energie te besparen met WaterSpaarders.
………… zeepbellen Iedere zeepbel stelt 4 liter water voor. Hoeveel liter warm water verbruik je als je 9 minuten doucht? …… liter Hoeveel liter warm water verbruik je als je 5 minuten doucht? …… liter Hoeveel liter warm water bespaar je dus als je vier minuten korter doucht? .... liter
Nog meer verschillen ...
Kun jij goed speuren? Zoek de zes verschillen.
7
Hoe verder? De doucheschema’s hieronder gebruik je om de komende weken de douchetijden bij te houden. Zo werkt het: 1. Zet je WaterSpaardersfles, die je gemaakt hebt, in de douche om iedereen eraan te herinneren minder lang te douchen. 2. Houd elke dag bij hoe lang iedereen doucht. 3. Schrijf iedere dag de douchetijden achter de naam van je familielid (minuten en seconden). Gaan er gezinsleden in bad? Vul dan het aantal minuten dat de badkraan aanstaat in, en wanneer er meerdere gezinsleden samen in bad gaan, deel dit dan door dit aantal en vul de uitkomst in bij elk gezinslid.
vul hier de namen van je familieleden in
vul hier de namen van je familieleden in
8
Doucheschema week 1 Ma
Di
Wo
Do
Vr
Doucheschema week 2 Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
Za
Zo
vul hier de namen van je familieleden in
Doucheschema week 3 Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
Gebruik nooit een smartphone in een vochtige badkamer; daar kan hij niet goed tegen.
lok, horloge, k n e e n e g n peciale or je meti nt ook de s loaden u k e J . Gebruik vo h tc wn of stopwa tch-app do zandloper ers stopwa oor Android in de rd a a p rS gratis Wate Store en v in de App e n o h iP r k op (voo tore) of kij S y la kje! P le g Goo .nl/doeboe rs e rd a a p rs www.wate
vul hier de namen van je familieleden in
Tip:
Doucheschema week 4 Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
4. Ga op school of thuis naar de website www.waterspaarders.nl/ doeboekje en ga naar de Verbetermeter. Je kunt hier ook het filmpje bekijken om te zien hoe de Verbetermeter precies werkt. Maak een profiel aan en typ alle douchegegevens over uit deze doucheschema’s. Als je met de klas meedoet, heb je al een doucheschema voor de 0-meting ingevuld. Neem die ook mee in de Verbetermeter. De 0-meting kun je invullen in week 0. De Verbetermeter houdt de komende weken precies bij wie er het kortst doucht en wie het meest zijn of haar best doet. Ook de effecten van jullie gezamenlijke douchegedrag worden getoond. Doe je met de klas mee, dan doe je automatisch met de hele klas mee aan de wedstrijd ‘Goed verbeterd!’. De klas kan een schoolkamp winnen naar een Stayokayvestiging.
Vul in: De uitslag van mijn Verbetermeter is ................................. ................................. 9
Knutseltip Maak je eigen zandloper!
Benodigdheden
Knip uit het stukje karton een rondje dat precies past op de opening van een fles.
twee gelijke, kleine plastic flesjes een klein stukje karton (droog en fijn) zand of zout schaar plakband
Maak voorzichtig met de punt van je schaar een klein gaatje in het midden van het ronde stuk karton.
Vul een van de twee flesjes voor een deel met droog zand of zout.
Zet de gevulde fles neer. Leg het ronde karton met het gat in het midden op de opening en zet dan de lege fles er met de opening bovenop.
Meet ook na hoeveel tijd al het zand/zout doorgelopen is. Probeer een zandloper van precies vijf minuten te maken. Je doet dit door de juiste hoeveelheid zand/zout te gebruiken.
Weet ji j om de een andere c tijd ond r er de d eatieve man te houd ier ouche en? Br in d klasge a noot, e instorm een e gaten s met en hierove ee r en de vriend of ee n famil n el jullie forum ielid beste van ww id w.wat erspaa ee op het rders. doeboe nl/ kje!
Als de zandloper in precies vijf minuten doorloopt, dan plak je de openingen van de flesjes met plakband stevig aan elkaar. Houd het ronde kartonnetje goed vast! 10
Tip:
Als je zandloper goed gelukt is, kun je deze gebruiken om binnen vijf minuten te douchen! Draai de zandloper om zodra je in de douche stapt. Lukt het je om de kraan uit te draaien voordat al het zand doorgestroomd is?
(Idee van www.knutselidee.nl)
Houd de flessen stevig vast en draai de flessen om. Kijk of het zand/zout netjes doorstroomt. Eventueel kun je het gaatje iets groter maken als het zand er niet gemakkelijk doorheen gaat.
Jij maakt het verschil! Misschien denk je stiekem dat het niet veel uitmaakt als jij iets langer dan vijf minuten doucht, omdat je de klimaatverandering in de wereld niet kunt tegenhouden in je eentje. Samen kunnen we verandering in gang zetten. Jouw gedrag doet ertoe! Als iedereen in Nederland samenwerkt en we dus allemaal een steentje bijdragen, dan kunnen we met zijn allen wél zorgen voor grote veranderingen. Het is dus belangrijk dat iedereen weet, dat we op een gemakkelijke manier, namelijk door korter te douchen, energie kunnen besparen. Hoe meer WaterSpaarders, hoe beter! Een uitdaging voor jou: vertel zoveel mogelijk mensen over WaterSpaarders, zodat iedereen mee kan doen! Gebruik hiervoor de tips die hieronder staan. Bedenk zelf jouw eigen manier om andere mensen over WaterSpaarders te vertellen, deel deze ultieme tip op www.waterspaarders.nl/doeboekje en maak zo kans op een prachtig prijzenpakket!
: jouw Prijsvraag ultieismjouew bteipste tip om zzoevtteeenl tot
n te Wat ensen aa minder warm m jk li e g oor mo sparing d eel deze tip op e b ie g r e en n? D gebruike s.nl/doeboekje water te er d r es'. terspaa gelijk 'lik o m www.wa l e e v mel zo ooie en verza op een van de m tten! s n enpakke z Maak ka ij r -p s r aarde ie en de WaterSp informat r e ebsite. e m r n op de w e Kijk voo d r a a w voor wedstrijd
Tips om aan zoveel mogelijk mensen te vertellen wat WaterSpaarders inhoudt: Knip de twee ansichtkaarten aan de achterzijde van dit Doeboekje uit. Ze zijn nog niet helemaal af! Op deze ansichtkaart hoort nog een goede spreuk om iemand te motiveren om korter te douchen. Op de andere ansichtkaart houdt iemand de douchetijd bij van het douchende mannetje. Maar wie? Gebruik je fantasie en maak de tekening af. Verstuur de kaarten aan familieleden of vrienden. Op deze manier kun je familieleden en vrienden die je niet vaak ziet, ook vertellen over WaterSpaarders.
Bedenk een WaterSpaardersdansje op een van de WaterSpaarders-app liedjes die je kunt vinden op de website. Deel je dansje op YouTube. Ontwerp een mooie poster over WaterSpaarders en hang deze op in jouw sportclub. Ook de frisse douche na de sporttraining kan korter!
Vijf minu ten is schoon genoeg
Wie houdt de tijd bij?
.... ................ ................ ..... .. .. .. ............ ................ .... .. .. .. ............ ................ .............. .. ................
Maak hier een schets van jouw ontwerp van de poster.
11
Wat levert het op?
gezin Hoeveel kan jouw bespaucrhte,nge?bruik je warm water. Jouw oubrdeuirskt.
Stel je voo r: alle Ned erlanders Iedereen in zijn WaterS Nederland paarders g doucht sle douchebe eworden. urt. Dat zo chts vijf m in u geweldig dat op? zijn! Welke uten per besparing en levert We bespare n 77.000 (! )O warm wate r. Stel je vo lympische zwembad en vol met o r dat je in baantje zo al die zwe u moeten mbaden e trekken! en We bespare n per jaar eve huizen in N ederland m nveel energie als no dig is om a eer dan tw lle ee jaar lan g te verlich ten!
Als je do ater die je ge eelheid (koud) w warmen van betalen de hoev kosten van het op de k óó n le ta water warm Maar, ze be het kost om het e di e gi er en de er eurocent per dit water, het ongeveer vi st ko al ta to In . te maken minuut douchen.
Bereken stap voor stap hoeveel geld jullie kunnen besparen door korter te gaan douchen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Voorbeeldberekeningen
1. Je vader doucht gemiddeld zeven minuten, je moeder heeft gemiddeld negen minuten nodig, jouw broertje staat gemiddeld acht minuten onder de douche en jij bent in zes minuten klaar. Bekijk de meetresultaten van het doucheschema van 2. 7 + 9 + 8 + 6 = 30 minuten week 1 op bladzijde 8. Bereken de gemiddelde douchetijd 3. 30 x 4 eurocent = 120 eurocent (€ 1,20) per persoon in jouw gezin. Rond af op hele minuten. 4. We douchen iedere dag. Tel dit aantal minuten bij elkaar op. Dus € 1,20 x 365 (dagen) = € 438 Bereken hoeveel geld jullie uitgeven als jullie allemaal 5. – eenmaal douchen. 6. 20 minuten douchen per keer x 4 eurocent = 80 eurocent. Hoeveel keer douchen jullie per week? En hoeveel keer € 0,80 x 365 = € 292 dus per jaar? Reken uit hoeveel geld jullie gezin jaarlijks 7. € 438 - € 292 = € 146 uitgeeft aan warm water voor het douchen. Stel je voor dat jullie allemaal korter gaan douchen: vijf Van dat bedrag kun je minuten per douchebeurt. leuke dingen met elkaar doen! Bereken de stappen 1 t/m 4 opnieuw. Hoeveel geld kan jouw gezin besparen door vijf minuten Jouw gezin bespaart ........... te gaan douchen?
Wat gaan jullie doen? pretparkkaartje bioscoopkaartje uit eten iets anders
sten Gemiddeldoenko per perso € 17,50 € 10 € 25 € ...?
Wat kies jij? ………………………………………
Geld verdienen als water. Dat valt in het water. Water naar de zee dragen. Het is als een druppel water op een gloeiende plaat. Veel beekjes maken een groot water. Geld in het water gooien. Hij spaart het water.
Geld verdiene n als water ... met water Je
hebt net uitger ekend hoevee l geld jouw ou zusjes en jij ku ders, je broert nnen besparen jes of als iedereen ui gaat douchen. t jullie gezin ko Dat is heel wat rter ! Hieronder zie je zeven spreek woorden met he erin. Ernaast st t woord 'water aan zeven bete ' kenissen. Trek spreekwoord na een lijn van he ar de juiste be t tekenis.
Iets doen wat totaal zinloos is. Geld verspillen. Hij wast zich bijna nooit. Veel geld verdienen. Veel kleine dingen samen kunnen tot iets groots leiden. Dat mislukt. Het helpt bijna niets.
Welke twee spreekwoorden passen goed bij wat je kunt bereiken met WaterSpaarders? Kleur deze twee spreekwoorden groen. 12
Kijk voor de goede antwoorden op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Waar of
Wie staat er onder jouw douche?
niet waar?
Tekenen maar!
Ben jij een echte WaterSpaarder? Test je WaterSpaarderskennis! Een makkie voor alle WaterSpaarders die met veel plezier in dit Doeboekje hebben gewerkt. Omcirkel 'waar' of 'niet waar'. We hebben in Nederland voldoende water, dus het is niet nodig om zuinig daarmee te zijn. waar- niet waar Koolstofdioxide (CO2) is slecht voor de natuur. waar – niet waar Planten en bomen hebben koolstofdioxide nodig om te leven. waar – niet waar Het broeikaseffect zorgt ervoor dat de temperatuur op aarde stijgt. waar – niet waar Windenergie is een vorm van duurzame energie. waar - niet waar Als het klimaat verandert, krijgen zeeschildpadden problemen met het bouwen van hun nesten. waar - niet waar Als je samen met je broertje of zusje in bad gaat, verbruiken jullie minder water dan wanneer jullie allebei apart vijf minuten douchen. waar – niet waar Als iedereen vijf minuten doucht, kunnen we met zijn allen per jaar bijna evenveel energie besparen als nodig is om alle huizen in Nederland twee jaar lang te verlichten. waar – niet waar
Tip:
Kies m vriend inimaal twe en o e en test f familielede n de ke deze p ersone nnis van n. W de mee ste ant ie heeft wo goed e n is de orden best WaterS paarde e r?
De goede antwoorden vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
13
Waarom z§n w§ VOOR energiebesparing, mannen?
Duurzaam leven. Veel inwoners van Duckstad z§n ermee bezig. En vaak om verschillende redenen…
*Alt§d Goed En Zorgzaam Op De Aarde Lettende OpperWoudloper.
H2014-302
Zet de r§st maar in de hooikist! Daar bl§ft het warm, dus dat scheelt gas!
Als het maar smaakt, oma!
Duurzaam werken EN geld besparen? Daar zeg ik geen nee tegen, juffrouw Eugenia!
Niet overal snapt men de betekenis van het woord… Nee, burgemeester! Een peperdure limousine is niet per se duurzaam! Integendeel… Oh…
Althans, b§na iedereen… Ga je vanmiddag mee zeilen, Katrien?
14
Dat is beter voor het milieu, grote A.G.E.Z.O.D.A.L.O.W*!
…maar verantwoord omgaan met water en energie wil iedereen wel… Uitspugen in het bekertje, Arie! Dat water kan ik nog wel ergens voor gebruiken!
Hoezo niet? Helaas! Ik kan niet!
Ja, meneer Duck!
Oké!
Vanmiddag wordt de nieuwe badkamer die Guus heeft gewonnen feestel§k geopend!
Een feestel§ke opening van je badkamer… hoe verzin je 't!
Wat gaan ze doen? Juichen om een paar tegels, kranen en handdoeken?
In dat geval zegt m§n oude douche niet veel goeds over m§!
Hmm… ik heb flink gespaard voor een vakantie! Van dat geld kan ik ook…
Katrien geeft de voorkeur aan de wastafel van Guus boven een zeiltochtje met m§!
Of zou Shakespeare toch gel§k hebben gehad toen h§ zei: “Toon m§ uw bad en ik zal u zeggen wie u bent”?
Kalkaanslag, roest, veren in het afvoerputje… om je kapot te schamen!
Ik ga Katrien verrassen met een badkamer die tien keer mooier is dan die van Guus!
15
Even later…
Goedemiddag! Ben ik hier aan het juiste adres voor een SUPERBADKAMER?
Jazeker! B§ ons vindt u douches, baden, wastafels en jacuzzi’s in alle soorten en maten!
Van wit marmer, zwart marmer, groen marmer…
…tot giet§zer, porselein…
Geweldig!
Met deze luxe spullen kan ik de perfecte badkamer maken!
En ook dat wordt door ons keurig op maat geleverd!
16
Wel… b§na!
Grutjes! Een eigen zwembad?
B§na?
Ik weet niet of ik dat wel nodig heb!
Uw badbeleving is pas compleet met een eigen BUITENZWEMBAD!
U maakt er enorm veel indruk mee, meneer!
Maar verspil ik dan niet heel veel water?
Ach, iedereen is tegenwoordig zo zuinig…
…dus bl§ft er genoeg over voor uw zwembad!
Weet u wat? Ik doe het! Ik wil een nieuwe badkamer en een buitenbad in de tuin!
Dat is waar! En ik weet zeker dat Katrien het geweldig zal vinden!
Heel f§n, meneer! Ik ga meteen het koopcontract opstellen!
Graag!
Een paar dagen later…
Hopel§k kan oom Donald er ook nog wat van opsteken!
We hebben op zomerkamp veel geleerd over energiebesparing!
En groente- en tuinafval kan beter op de composthoop dan b§ het grofvuil!
…z§n auto te Precies! wassen! H§ hoeft echt niet elke dag…
Ik heb alles opgemeten, meneer Duck! Morgen beginnen we! Zo is het! F§n!
17
Wat is er opgemeten, oom Donald?
Onze nieuwe badkamer!
En niet zomaar een badkamer, maar eentje met een douche, bad, jacuzzi en drie wastafels! Huh? Maar oom Donald…
…dat past toch nooit in die kleine ruimte!
Maar waar moeten w§ dan slapen?
Jawel, hoor!
Op zolder! Daar is plek genoeg!
Want ik trek jullie slaapkamer erb§!
Daar komt trouwens ook de duikplank voor ons zwembad! Een ZWEMBAD?
Met zo’n buitenbad verspil je tienduizenden liters water!
18
Ach, volgens de man van “De Badderkoning” is dat geen probleem!
Tuurl§k niet! Die wil alleen maar verkopen!
Voor ons hoeft dit allemaal niet!
Wat later… Echt, we hebben aan een simpele douche meer dan genoeg!
Te laat! Ik heb het koopcontract al getekend! Als ik het afzeg, kr§g ik een boete!
Ik doe het niet alleen voor ons, maar ook voor Katrien!
AL ons geld?
En die kan ik niet betalen, want al ons geld zit in de nieuwe badbeleving!
Ah, daar komt ze net aan!
Mooi is dat!
Ha, Katrien! Hoe was het b§ Guus? Fantastisch! De hele badkamer is van roze marmer!
Zeg, hoor ik daar een jaloerse toon?
Jaloers? Ik? Terw§l ikzelf de mooiste badkamer van Duckstad kr§g?
En h§ kr§gt een jaar lang gratis washandjes en zeep!
De mooiste badkamer van Duckstad?
Welja…
Precies! Kom volgende week maar weer k§ken! Je weet niet wat je ziet!
19
Vergeet je zwemkleding niet, Katrien!
Ik ben benieuwd! Je kunt me beter niet teleurstellen, Donald Duck!
Zwembad? M§ te koud!
Weet u wel wat het kost…
Met als gevolg…
20
Welnee! Het water wordt dag en nacht heerl§k verwarmd!
…om al dat water te verwarmen?
…smeltende poolkappen en zielige §sberen…
Heel veel geld en energie!
…die hun leefgebied kw§traken!
Dan duiken we ook nog even m§n nieuwe zwembad in!
Huh?
Ook…
…dat…
…nog!
En van al dat nodeloze stoken wordt de aarde warmer en warmer…
Wat overdreven! Wacht maar tot ons badderpaleis klaar is, dan piepen jullie wel anders!
Een week later…
Wat weten jullie daar nou van?
En? Hoe vinden jullie het? Eh… wel aardig…
Alles! Maar duurzaam is anders!
W§ hebben een WATERSPAARDERSAPP!
V§f minuten douchen is namel§k genoeg!
Een
En geen kwartier… …oom Donald!
Jullie gunnen m§ gewoon niks! Maar Katrien zal trots op me z§n!
Een waterspaarders-app! Die vertelt ons hoe je zo veel mogel§k warm water kunt besparen!
Als iedereen vier minuten korter doucht…
…scheelt dat net zo veel water…
Er zit zelfs een stopwatch op!
…als er in 77.000 olympische zwembaden past!
Met de kennis die ik nu heb valt dat zeer te betw§felen!
Huh?
21
Vorige week ging je nog plat voor het roze marmer van Guus!
M§n nieuwe motto is: “Geen gesnater! Minder warm water!” Ik ga alleen nog maar met mensen om die duurzaam leven!
Die heeft de Damesclub ALLES verteld over duurzaamheid!
J§ trapt ook overal in!
Door die nieuwe badkamer heeft h§ z§n huis met dikke winst verkocht! En van dat geld heeft h§ loten…
Help me, jongens! Als ik Katrien terug wil winnen, zal ik m§n leven drastisch moeten veranderen!
22
H§ is jong en knap en doet alles op zonne-energie! Daar kun j§ nog een voorbeeld aan nemen, VERSPILLER!
Laat me raden! Meneer is zeker weer in de pr§zen gevallen?
W§ zullen u helpen, oom Donald!
Klopt! Maar toen had ik de lezing van professor Oogopener nog niet gehoord!
Maar dan wel…
H§ heeft een elektrische boot gewonnen! Daarmee wil h§ een wereldreis gaan maken! En IK mag mee!
…op ONZE voorwaarden!
En Guus dan?
W§ gaan slapen in de jacuzzi…
…en in het zwembad komt een moestuin!
Dat is wel vaker gedaan!
Zo heeft iedereen in Duckstad z’n eigen redenen om energie te besparen… Lekkere r§st, G§s?
Smaakt je soep, Arie?
Heerl§k, oma!
Ja! Naar tandpasta!
Inderdaad… …en door die energiebesparing houd ik geld over voor avondjes als deze!
Wat goed van je!
Op het dak plaatsen we een zonneboiler!
Geen duurzamer bad dan een geldbad, juffrouw Eugenia!
Die Duck is ALWEER uit eten met z§n vriendin!
Maar vertel eens, Katrien, waarom ben je niet op wereldreis gegaan met Guus?
Zo helpt u de §sberen… …en houdt u geld over!
Ja, meneer Duck!
Ik vraag me af waar-ie het van doet!
Het leek hem uiteindel§k veel te vermoeiend! En als ik eerl§k ben, besteed ik m§n kostbare energie toch liever aan jou!
uit 23
WaterSpaarders-sudoku
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Teken in de lege vakjes de juiste plaatjes: Op elke horizontale rij komt elk plaatje één keer voor. In elke verticale kolom komt elk plaatje één keer voor. In elk hokje van zes komt elk plaatje één keer voor.
Colofon De drie initiatiefnemers van WaterSpaarders zijn het Wereld Natuur Fonds, Unilever en de Missing Chapter Foundation. WaterSpaarders wordt mede mogelijk gemaakt door Vitens, Eneco, Enexis, Stayokay, Vewin, Unie van Waterschappen, Scouting Nederland en Natuur & Milieu. Nudge en Zorn ondersteunen WaterSpaarders. Het lesprogramma WaterSpaarders is ontwikkeld in samenwerking met Zorn Uitgeverij B.V. Ook zijn kinderen, leerkrachten en onderwijsdeskundigen betrokken bij de ontwikkeling. Het materiaal sluit aan op de kerndoelen voor het primair onderwijs. Het lesprogramma bestaat uit gedrukte materialen en de website www.waterspaarders.nl. Met dank aan Sanoma voor het stripverhaal van Donald Duck dat is opgenomen in dit Doeboekje. Concept WaterSpaarders: Tekst: Illustraties: Vormgeving: WaterSpaarders is een initiatief van :
Mede mogelijk gemaakt door:
DDB & Tribal Amsterdam Pitti Redeker Christian Borstlap en Angelique Rijnsburger Denise Tijssen
Distributie: Zorn Uitgeverij B.V. Postbus 4001 2301 RA Leiden telefoon: (071) 514 91 41 e-mail:
[email protected] fax: (071) 512 02 78 www.zorn.nl www.kenmerk.nl ij B.V. Uitgever n r o Z 4 ht © 201 Copyrig mer: 5820 m Bestelnu
