Een boeiende expositie en een lang verwachte wandeling

U i t g av e H I S T O R I S C H E V e r e n i g i n g H a e rl e m

•

jun i 2 0 1 0

•

Jaargang 19

•

numm e r 2

•

oplage 1950

109 jaar

Voorzitter Frans Willem Lantink en Wethouder Jan Nieuwenburg ontvangen uit handen van Martin Busker het eerste exemplaar van de gevelsteenwandeling

Een boeiende expositie en een lang verwachte wandeling De jaarlijkse tentoonstelling die de Vereniging Haerlem altijd in de Hoofdwacht organiseert wordt dit keer verzorgd door de Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem. De tentoonstelling is ingericht door Henk Michels, Martin van Bleek, Martin Busker en de oud voorzitter van de Stichting Peter van Graafeiland die ons geweldig heeft geholpen met ideeën, eigen materiaal en de inrichting. Expo, wandeling en site

Op 24 april werd de expositie “Geveltekens van Toen en Nu” door scheidend Wethouder Monumentenzorg Jan Nieuwenburg geopend. Hiervoor mocht hij samen met zijn dochter de nieuwste aanwinst van de Stichting, de gevelsteen “De Drukkerij” onthullen. De Stichting kon tijdens de opening ook onthullen waar de gevelsteen vroeger gezeten heeft. De gevelsteen blijft tijdens de tentoonstelling in de Hoofdwacht opgesteld. Bij dezelfde gelegenheid kon de de SGVH ook de al lang verwachte gevelsteenwandeling presenteren. De voorzitter van de Stichting, Martin Busker, reikte het eerste exemplaar

van deze ongeveer 1,5 uur durende wandeling uit aan de Voorzitter van de Vereniging Haerlem Frans Willem Lantink en aan Wethouder Jan Nieuwenburg. Verder kon hij mededelen dat de eerste 75 geveltekens op de website www.haarlemsegevelstenen.nl staan. Overzicht van eeuwen

De tentoonstelling geeft een overzicht van de gehele geschiedenis van het eerste stukje reclame dat in de 15e eeuw bestond uit uithangtekens en -borden en overging in gevelstenen en –schilderingen, tegeltableaus en neonreclames. Ook kunt u zien hoe gevelstenen worden gerestaureerd, ontworpen, gemaakt en geplaatst. Naast etsen, gravures, foto’s en boeken vindt u er een origineel uithangteken, lichtreclame van de Haarlemmerolie, maar ook originele oude en nieuwe gevelstenen. Verder hebben we al een kleine op schaal uitgevoerde gevelsteen waarvan de straat en de huizen in Haarlem nog gebouwd moeten worden. Martin Busker

Excursieverslag

Geen extra kaarsen nodig: het zijn protestanten! Met als thema ‘In het spoor van de heilige Bavo’ vertrok op 17 april een 50-tal Haerlem-leden naar Gent.

2

In Mendonk werd het gezelschap heel toepasselijk ontvangen in de St. Bavo’sHoeve door Bert Vervaet, bestuurslid van de historische vereniging OostOudburg. Na een verkwikkende lunch werd een bezoek gebracht aan de plaatselijke Rooms-Katholieke kerk, waarin zich enkele afbeeldingen van Bavo en een penitentiesteen bevinden. De penitentiesteen, een zwaargewicht van 162 kilo, zou volgens overlevering als Bavo’s hoofdkussen hebben gediend. Na dit kerkbezoek liepen we onder een stralende lentezon naar een klein kapelletje, gelegen in de akkers rond Mendonk. Volgens overlevering zou Bavo in dit gebied als kluizenaar zijn gestorven. Langs het Kanaal van Gent naar Terneuzen reden we vervolgens naar Gent, alwaar we, in twee groepen verdeeld, met ervaren stadgidsen verder in Bavo’s sporen zouden treden. De voormalige abdij St. Baafs werd op de strategische plaats waar Leie en Schelde

samenvloeien gesticht door Amandus, een geloofsverkondiger. Bavo werd er kloosterling en in de 9e eeuw werd de abdij naar hem vernoemd. Keizer Karel liet de abdij in 1540 voor een groot deel slopen om er een Spaanse dwangburcht van te maken. En toen moest het hoogtepunt nog komen. Het bezoek aan de St. Baafskathedraal in de binnen­ stad van Gent. Misschien is de St.Baafskathedraal bij toeristen meer bekend om het beroemde altaarstuk ‘Het Lam Gods’ van de gebroeders Van Eyck. Haarlemmers moeten deze kathedraal vooral bezoeken om het grote schilderij van Rubens te zien. Daarop is Bavo vereeuwigd, liggend op de knieën, zich overgevend aan Amandus om kloosterling te worden. Zijn dochter kijkt wel met enige afschuw toe, haar vader geeft immers al zijn bezittingen weg aan de armen. Het schilderij is onlangs schoongemaakt en gerestaureerd, zeer de moeite waard . Kijk voor het volledige verslag van Marjorie Vroom op www.haerlem.nl

Lezing en busexcursie

Het Neoclassicisme in handen van Husly en Viervant Op zaterdag 28 augustus 2010 vindt de volgende excursie van de Vereniging Haerlem plaats. Vooruitlopend op de open monumentendagen in het kader van de ‘smaak van de 19e eeuw’ hebben wij gekozen voor de architectuur van het Neoclassicisme. Haarlem zelf heeft twee prachtige voorbeelden daarvan, de Ovale Zaal van Teylers Museum en Teylershofje. Beide zullen we bezoeken, inclusief de regentenkamer van het Teylershofje, nadat u op sprankelende wijze door historicus Thomas von der Dunk ingewijd bent in het oeuvre van de architecten en stucwerkkunstenaars Jacob Otten Husly en Leendert Viervant en de politieke betekenis van het Neoclassicisme. Om u voor te bereiden kunt u de bundel van Thomas von der Dunk ‘Een Hollands heiligdom; de moeizame architectonische eenwording van

Uw gift of contributie voortaan aftrekbaar bij de aangifte De Historische Vereniging Haerlem (tot bevordering der kennis van het heden en verleden van Haarlem en Omstreken) heeft van de belastingdienst in Den Bosch de zogenaamde ANBI-status gekregen. Dit houdt in dat u met een gerust geweten uw gift of contributie in uw belastingaangifte als aftrekbare gift in mindering kunt brengen.   De penningmeester, W.D. Slik.  

Steen herkend, verhaal compleet! In de Nieuwsbrief van Maart 2010 vroegen we: “Wie maakt het verhaal van deze steen compleet?” Dit verhaal ís nu compleet. Nog dezelfde dag dat de Nieuwsbrief bij u op de mat viel, kwam er al een mailtje met deze foto van Daan Kerkvliet. Zijn toelichting luidde: “De gevelsteen uit de Nieuwsbrief zat bij het Enschedé complex. Er was vroeger in de Wijde Appelaarsteeg, schuin tegenover het Hofje van Bakenes, een poort naar het Enschedé-terrein. Mogelijk dat het ooit een straatje geweest is evenwijdig aan de Nauwe Appelaarsteeg.

Boven die poort zat de steen, zoals te zien is op de bijgevoegde foto.” Op 19 maart kregen we deze voor ons zo waardevolle reactie. Op 13 april kregen wij deze loodzware steen van de conservator Johan de Zoete van het Enschedé-museum overgedragen. Het vervoer werd voor de Stichting geregeld door aannemingsbedrijf Holleman uit Santpoort. Martin Busker, Voorzitter Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem

3

Nederland’, uitgegeven bij Bert Bakker, 2007, raad­plegen. En niet te vergeten zijn bijdrage aan het Jaarboek van de Vereniging Haerlem 1996 onder de titel ‘In een deftig en wel geschikte bouworde’, Viervants ontwerpen voor het Teylershofje in Haarlem’. Daarna per bus naar Weesp. Aan de oevers van de Vecht gaan we lunchen, onderwijl genietend van het Sluis- en Bruggenfeest aldaar. Het stadhuis in Weesp is ons volgende doel. We bekijken onder deskundige leiding alle architectonische bijzonderheden van dit gebouw, wederom onder architectuur van Husly en Viervant. Daarnaast biedt het Historisch Museum, dat ook gevestigd is in het stadhuis, een interessante collectie Weesper porselein, archeologische voorwerpen en schutterskettingen en een afdeling gewijd aan de historische industrie van Weesp: denk aan Van Houten chocola en andere voedingsmiddelen. Voor aanmeldingen zie de achterpagina. Dineke Lentz, Werkgroep Excursies en Lezingen

Lid van de Historische Werkgroep onderscheiden Marijke Braakhuis, al jarenlang een trouw en actief lid van de Historische Werkgroep van de Vereniging Haerlem, is op 29 april benoemd tot lid van de Orde van Oranje Nassau. Burgemeester Bernt Schneiders voorzag haar van de bijbehorende versierselen. In zijn toespraak maakte hij melding van het vele vrijwilligers­ werk dat Marijke heeft verricht, voor nogal wat verschillende organisaties. Haar activiteiten bij onze Vereniging maken daarvan slechts een deel uit. Wij feliciteren haar van harte met deze onderscheiding.   

Koninklijke Roei- en Zeilvereniging het Spaarne 125-jaar

Lustrum aan de Spaarne4

In het Haarlemsch Advertentieblad van 25 juli 1885 konden belangstellende Haarlemmers het volgende bericht lezen: “Eenige weken geleden maakten wij met ingenomenheid melding van het, door eenige Heeren Liefhebbers hier ter stede, voorgenomen plan tot oprichting eener Roeivereeniging te vestigen te Haarlem. Het is ons aangenaam thans te kunnen mededelen dat de pogingen van het voorlopig Bestuur met gunstigen uitslag zijn bekroond geworden.” Verder maakte het bericht melding van de oprichtingsvergadering van de Haarlemsche Roei- en Zeilvereeniging “het Spaarne” in café Brinkmann op de Grote Markt op 18 juli daarvoor. Nu 125 jaar later bestaat de vereniging uit heel wat meer dan “eenige Heeren”: 1100 leden, van jeugd tot veteranen, beoefenen hun sport vanuit het prachtige clubgebouw aan het Spaarne, net over de grens met Heemstede. Zij kunnen daarbij gebruik maken van tientallen boten, die zorgvuldig onderhouden, in de loods hun eigen plek hebben. Dat was wel anders in die begintijd. De eerste boten worden tweedehands bij de beroemde Parijse botenbouwer Dossunet gekocht, en men huurt een botenloods aan het Spaarne in de buurt van de spoorbrug. Omdat roeien dan nog uitsluitend een zomersport is, worden de activiteiten na half oktober naar Café Brinkmann verplaatst, dat gedurende vele jaren het trefpunt van de leden in het winterseizoen zal blijven. Het jeugdige bestuurslid Anthony Fokker maakt zich onsterfelijk door over een lange plank op het dak van de loods, die aan één zijde over het water uitsteekt, te fietsen en onder luid gejuich van de omstanders het Spaarne in te storten. Het gaat zo goed met “het Spaarne” , dat er een eigen behuizing aan de Friesche Varkensmarkt kan worden gebouwd. Bij de opening met vlootschouw en veel vlaggen mogen de dames als introducée het feest opluisteren, maar lid worden kunnen ze pas in 1916, als “hunne heeren werkende leden” na een jarenlange discussie daarin toestemmen. Eén probleem wordt echter nog niet opgelost: het roeien van de dames

in jurken. Dat vinden de heren bestuurders mooier staan. Hoezeer de dames zich tegen dit gebod ook verweren, pas in 1931 mogen ze de broek aantrekken. In de loop van de twintiger jaren kijkt men vanwege een toenemend aantal leden en de ongunstige ligging tussen spoorbrug en afmeerplaats van beurtschippers uit naar een nieuwe huisvesting binnen Haarlem Er wordt niets geschikts gevonden, dat de clubkas nog kan bekostigen. Dan blijkt Heemstede, dat met de bouw van de schilderswijk is begonnen, de vereniging graag binnen zijn grenzen te hebben. Er wordt dan ook een stuk grond aangekocht op de huidige locatie. Daarop verrijst een door architect Jonkheid ontworpen gebouw, dat op 26 februari 1927 wordt overgedragen. Het nieuwe gebouw blijkt aantrekkelijk, want er melden zich vele nieuwe leden. Zo ontwikkelt zich de vereniging voorspoedig tot er in 1944 een einde aan het roeien komt. De clubzaal wordt als uitdeelpost voor de Haarlemse gaarkeuken gebruikt.

Het terrein en het clubgebouw van de Roei- en Zeilvereniging “Het Spaarne” rond 1909, aan de Friese Varkenmarkt, kijkend naar het zuidwesten.

Historische Werkgroep

Vraagbaak of doorgeefluik? De Historische Werkgroep krijgt dikwijls vragen over de Haarlemse geschiedenis. Soms weten we die te beantwoorden, soms moeten we doorverwijzen naar het Noord-Hollands Archief en ook komt het voor dat de vraag onbeantwoordbaar is wegens gebrek aan archiefmateriaal. Een enkele keer is niet meer mogelijk dan het begin van een antwoord. Hier een voorbeeld van zo’n vraag.

-oever Na de oorlog komen de activiteiten langzaam op gang en groeit de vereniging gestaag naar het huidige ledental. Tal van activiteiten worden voortgezet of uitgebreid, van jeugdroeien, lessen voor gehandicapten tot de traditionele Oliebollen- en Glühweintochten aan het eind van het jaar. De zeilafdeling van het Spaarne geeft instructie op de Mooie Nel, een ideaal stukje water daarvoor. Uiteraard worden de lustra gevierd met als hoogtepunt het 100-jarig bestaan in 1985, waarbij ook prinses Margriet acte de présence geeft. Op 11 april jl. is de opening van dit lustrumjaar gevierd met champagne en taart, een clubchantykoor en de openingstocht. Een prachtig vormgegeven en uitvoerige website www.hetspaarne.nl geeft een scala aan historische en actuele informatie, onder andere over alle lustrumactiviteiten van dit jaar. Klaas de Jong

Roeiwedstrijden bij het clubgebouw, kijkend naar het noordwesten, op 11 juli 1910.

De werkgroep ontving de vraag wat het oudste deel van de stad is: Bakenes of de Grote Markt. Op sommige kaarten staat Bakenes immers aangegeven als ‘de oude stad’ of ‘oud-Haarlem’. Daarover doen de bronnen geen directe uitspraak, naar logisch redeneren kan ons wel een eind brengen: • De term ‘oud Haarlem’ komt pas vrij recent voor op kaartmateriaal. Voor zo ver wij weten pas in de 19e eeuw. Op oudere kaarten komt de term niet voor. Als bronnen zwijgen kan dat veelzeggend zijn. • De Grote Markt is de kern waaromheen de nederzetting groeide die later de stad Haarlem werd, daarover zijn historici het over het algemeen wel eens. • Op Bakenes, zoals in de prehistorie overal langs rivieroevers, hebben van tijd tot tijd groepen mensen gewoond. Het ging waarschijnlijk vooral om groepjes jagers en vissers. Dit is wel duidelijk geworden door de archeologie, want een onverstoord bodemarchief spreekt altijd de waarheid. Maar bewoningssporen op Bakenes betekenen nog niet dat daar de kern ligt van wat Haarlem is geworden. • Sterker nog: Bakenes behoorde aanvankelijk niet tot de stad Haarlem. Dit is, zij het indirect, gedocumenteerd. De oude kapel op Bakenes lag volgens een bron rond 1250 ‘buten onder die stede’, dat wil dus zeggen, buiten de stadsmuren. Dat is veelzeggend. Oude kaarten laten ook duidelijk zien waar de oudste stadsomwalling liep. We moeten dus onderscheid maken tussen bewoningssporen en stadsontwikkeling. • De groeiende stad heeft Bakenes in de loop der tijden als het ware omarmd en ingesloten. Na het verval en de sloop van de stadsmuren leek Bakenes altijd bij de stad te hebben gehoord, vandaar dat de gedachte voorstelbaar was dat daar de oorsprong van Haarlem lag. Maar, zoals gezegd, dat was dus niet zo. • Juist omdat het buiten de stadsmuren lag, bleef Bakenes gespaard tijdens de hevige stadsbranden die van tijd tot tijd in Middeleeuwse steden als Haarlem voorkwamen. Terwijl binnen de stadsmuren telkens nieuwe gebouwen werden opgetrokken, kon de bebouwing op Bakenes rustig verouderen. Met andere woorden, het zag er ouder uit dan de Haarlemse binnenstad, waar branden voor noodgedwongen vernieuwing hadden gezorgd. Kortom, helemaal zeker weten we het niet, maar we denken dat de aanduiding ‘oud Haarlem’ vooral gebaseerd was op een zichtwaarneming! Leny Wijnands

5

Waar de Zomervaart in het Spaarne uitmondt is het startpunt van de wandeling. Hier was houthandel Peltenburg 1 gevestigd, een onderneming die groeide van scheepstimmerbedrijf naar scheepswerf voor ijzeren schepen en houthandel (vanaf 1827).

Van het Spaarne naar de Ringvaart

Langs de Zomervaart ligt de Amsterdamse Buurt met diverse stadsarchitectuur, zoals gerenoveerde woningbouw uit het begin en nieuwbouwcomplexen uit het einde van de 20e eeuw en enkele boerderijen uit het eind van de 19e eeuw. Dit laatste toont dat de Zomervaart en Fuikvaart het voormalig agrarisch gebied van de Roomolenpolder en Schalkwijk doorsnijden. Een stukje geschiedenis

6

Iets ten noorden van de Zomerkade lag de Rusten­burger­ schans. Rond 1250 werd een verbinding gegraven tussen het Spaarne en het Spieringmeer voor de afwatering en het vervoer van mensen en goederen. Het eerste deel van dit kanaal kreeg de naam Fuikvaart, naar de fuikvormige invaartopening aan de kant van het meer. Dit werd een deel van het Haarlemmermeer door de grote overstroming van 1509. Tijdens het Haarlems beleg (1572-1573) vormde de Rusten­ burgerschans een bruggenhoofd in het verzet tegen de Spanjaarden. Via de Fuikvaart en de Rustenburgervaart (nu Zomervaart) kon de bevolking lange tijd bevoorraad worden. In 1573 werd de schans ingenomen; daarna viel de stad snel door gebrek aan voedsel en munitie in Spaanse handen. Op een kaart uit 1740 wordt de schans nog vermeld, maar daarna is er geen spoor meer van te vinden. Kaartonderzoek leert dat de Rustenburgerschans ter hoogte van de huidige De Genestetstraat/H.J.Schimmelstraat heeft gelegen.

Loopt u mee op 29 augustus?

Het Zomervaartnoorden worden gelopen, langs boerderijen en de nieuwbouw van de Zuiderpolder erachter. De weg wordt vervolgd langs de Ringvaart naar het zuiden, langs een voormalig brugwachtershuis (vanaf 1870 tot de jaren 60 van de vorige eeuw lag hier een draaibrug over de Ringvaart) en verder door al vanaf de 16e eeuw bewoond agrarisch gebied, getuige enkele oude boerderijen. Richting centrum voert de wandeling opnieuw richting Reinaldapark en Prins Bernardlaan. Iets uit de route, maar een omweg waard, ligt de Catherina van Rennesplaats, met een project van sociale koopwoningen (1997). De blauw-groene dwarsbanden: ‘treden’ in de groenstructuur

De Zomervaart-Fuikvaart route is de vijfde van de totaal elf dwarsverbindingen, ‘treden’ in het noord-zuid georiënteerde hoofdwegenpatroon, gebaseerd op de ligging van de strandwallen, die door de werkgroep Parken en Groen zijn getraceerd. Ten tijde van het ontstaan waren die dwarswegen belangrijk voor verkeer, vervoer en waterhuishouding. Tegenwoordig zijn het niet alleen geschikte recreatieve routes voor wandelen en fietsen langs bezienswaardigheden op het gebied van natuur, cultuur, architectuur en waterhuishouding.

Verdere wandeling

Hierna maakt de Zomervaart een paar bochten, met als opvallend gebouw de Oosterkerk (1925-1926) en een groepje aardige ouderenwoningen. Iets verderop verbreedt de Zomervaart zich , als gevolg van een stedebouwkundige ingreep uit de jaren 50 om meer ruimte voor water en groen te creëren. Na de oversteek van de Prins Bernardlaan volgt het herbouwde Reinaldahuis (2006) met een gedeeltelijk openbare tuin (koffiestop). Op dit kruispunt sloot vroeger De Fuikvaart aan op de Zomervaart; beide vaarten staan via een duiker met elkaar in verbinding. De wandeling vervolgt langs de noordkant van het Reinaldapark , dat momenteel helemaal wordt gerenoveerd. Het park is vanaf 1974 in fasen aangelegd, gedeeltelijk op de restanten van een voormalige vuilnisberg. Het bruggetje over de Fuikvaart ligt op de fundamenten van een vroegere spoorbrug in de Haarlemmermeerlijn (in gebruik tussen 1912 en 1935), waarvan het talud nog goed in het landschap te volgen is. Via het ingelopen voetpad noordwaarts van de Fuikvaart gaat de wandeling verder naar het Liewegje, dat grotendeels over een oude strandwal loopt . In de oever van de Ringvaart ligt een damsluis, die ooit onderdeel was van de Stelling van Amsterdam (aangelegd tussen 1880 en 1920). Het is een waterinlaat, om het achterliggende gebied- ter verdediging onder water te zetten. Het Liewegje kan een stukje naar het

1

2

2 1

4

Jonge

Muggen

Fuikvaartpad Ze vormen bovendien stuk voor stuk routes van ‘rood naar groen’, die grote en kleine groengebieden aaneenrijgen tot een groene dwarsband, dikwijls door groenarme wijken. Daarom zijn ze van belang in de totale groenstructuur van Haarlem. Andere voorbeelden zijn Het Slaperdijkpad, Het Jan Gijzen­pad, Het Brouwerspad en Het Parkenpad, vier andere dwarsroutes die reeds als folder zijn uitgebracht. Actuele betekenis

Zo beschouwd heeft Het Zomervaart-Fuikvaartpad niet slechts een cultuurhistorische, maar ook een actuele betekenis. De werkgroep Parken en Groen wil met de wandeling dan ook de aandacht van de deelnemers vestigen op de kwaliteit van deze groen-blauwe route en de noodzaak om hem in de groenarme, omringende wijken te behouden en met het oog op de toekomst waar mogelijk te verbeteren. De werkgroep hoopt met deze wandeling meer bekendheid te geven aan de Zomervaart-Fuikvaart route in het bijzonder, en aan het belang van de genoemde elf groen-blauwe dwarsverbindingen in de groenstructuur van Haarlem het algemeen. Werkgroep Parken en Groen

3

4 3

Ook voor kinderen is de gevelstenenexpositie een aanrader 7 Altijd vertellen wij in deze rubriek over vrolijke belevenissen met kinderen in de Hoofdwacht. Ditmaal moeten wij echter met een triest bericht beginnen. Marianne Langeveld, onze trouwe hulp bij de ontvangsten, voelde zich eind januari niet goed en na een reeks medische onderzoeken bleek zij een nare ziekte onder de leden te hebben. Opgewekt als zij was, zag zij de komende tijd van ziekenhuisopnames en kuren met vertrouwen tegemoet. Maar helaas, op 16 april is zij thuis overleden. Onze werkgroep zal haar missen en gedenkt haar met dankbaarheid. Het schooljaar 2009/2010 loopt bijna ten einde. Eind mei staan ons nog 2 groepen van de Koningin Emmaschool te wachten. Extra leuk voor de werkgroepers Anneke en Marleen, die als leerkracht aan deze school waren verbonden. Als de kinderen straks met vakantie zijn, gaat de werkgroep ErfgoedEducatie Haarlem de nieuwe aanvragen voor het volgend schooljaar verzamelen en het rooster indelen. Voor zover de leerkrachten nog niet met het ‘Wie wat bewaart-project’ kennis hebben gemaakt, krijgen zij in mei daartoe de gelegenheid. Samen met het Archeologisch Museum treedt onze Vereniging op als gastvrouw voor deze ontvangst. Ten slotte: de steen ‘Als de school kon spreken … ‘ (op initiatief van onze werkgroep vorig jaar op 4 mei aangebracht in de Bavoschool) is op onze gevelstenententoonstelling met een foto vertegenwoordigd. Ons is gebleken dat de kinderen veel belangstelling toonden voor de grote gevelsteen van Bilderdijk, die de hele winter in de Tademakamer stond opgesteld. Ouders en grootouders wordt dus zeker aangeraden de tentoonstelling met kinderen te bezoeken. Marjorie Vroom

Agenda

Punten

Maandag 21 juni

Zondag 29 augustus 2010

Historisch Café In de Janskerk, het publiekscentrum van het Noord-Hollands Archief. Het Historisch Café is bestemd voor iedereen met belangstelling voor de geschiedenis van Haarlem en omstreken. Thema is dit keer Tourisme. In verband met de beperkte ruimte is reservering verplicht: u kunt een berichtje sturen naar [email protected] of bellen met (023) 517 27 00. Het adres van de Janskerk is Jansstraat 40, 2011 RX Haarlem. Als bijdrage in de organisatiekosen betaalt u € 2,50 toegang.

Wandelexcursie Het Zomervaart-Fuikvaartpad, o.l.v. werkgroep Parken en Groen

Zaterdag 28 augustus 2010 8

Het Neoclassicisme van Viervant en Otten Husly Lezing in Teylers Museum en busexcursie naar Weesp voor leden en partnerleden van de vereniging Haerlem

Tijdstip: 11:00 uur Duur: ca. 2 uur Start en eindpunt: Schalkwijkerstraat, t.o.v. het Peltenburg-terrein (bij de banken aan de Spaarne). Deelname: gratis

Het vanouds noord-zuid georiën­ teerde wegenpatroon van Haarlem wordt doorsneden door een elftal dwarsverbindingen. Veel van die oost-west gerichte wegen en paden ontstonden langs een duinrel, een duinstroompje richting stad, zoals de Brouwersvaart. De dwarsroute Zomervaart-Fuikvaart daarentegen heeft als oorsprong een

ca. 1250 door mensenhand gegraven waterverbinding van het Spaarne naar het Spieringmeer, dat na een overstroming in 1509 onderdeel werd van het Haarlemmermeer. Deze cultuurhistorische wandeling voert vanaf het Spaarne naar de Ringvaart. Onderweg is aandacht voor architectuur en de rol van ‘groen’ en water (o.a. Reinaldapark) en de militaire, agrarische en water­ huishoudkundige geschiedenis in de oostelijke stadsrand van Haarlem. (Zie ook bladzijde 6) Aanmelden: voor woensdag 25 augustus 2010 o.v.v. het aantal personen, naam en telefoonnummer/ mailadres bij : Guy Wilms Floet, werkgroep Excursies en Lezingen e-mail: [email protected]; telefoon 023 - 5323592.

Jaarvergadering en lezing

In verband met de vakantieperiode opgeven vóór 15 juli: Mevrouw D. Lentz, Parklaan 12, 2011 KV Haarlem, of mail [email protected] Vermeld uw naam, adres, telefoonnummer en/of emailadres en uw lidmaatschapsnummer. De deelname kosten tegelijkertijd overmaken: € 45,00 per persoon inclusief lunch, op gironummer 377882 tnv Historische Vereniging Haerlem te Haarlem o.v.v. Busexcursie Weesp, uw naam en adres of uw lidmaatschapsnummer. Er is een maximum van 50 deelnemers. Leden op de wachtlijst krijgen hiervan bericht en ontvangen als dit maximum bereikt mocht zijn hun geld terug. Bent u verhinderd, zeg dan tijdig af, iemand van de wachtlijst kan dan meegaan. Restitutie deelnamesom is niet meer mogelijk vanaf zondag 15 augustus. Kijk voor het volledige programma op www.haerlem.nl Deelname op eigen risico.

Welkom in de Gehoorzaal van Teylers Museum De Historische Vereniging Haerlem houdt op woensdag 23 juni 2010 haar algemene ledenvergadering in de gehoorzaal van Teylers Museum, Spaarne 16 te Haarlem. De vergadering begint om 20.00 uur, de deur gaat open om 19.30 uur. U bent van harte uitgenodigd om deze vergadering bij te wonen. De vergaderstukken worden gelijktijdig met het Jaarboek verzonden en worden z.s.m. gepubliceerd op www.haerlem. Aansluitend lezing. Na afloop van het huishoudelijke gedeelte van de vergadering zal mevrouw Scharloo, directeur van Teylers Museum een lezing houden onder de titel Monument én museum.  Teylers Museum vierde enkele maanden geleden zijn 225-jarig jubileum als publieksinstelling. Dit was zowel nationaal als inter­ nationaal een uitzonderlijke gebeurtenis. Er bestaat namelijk geen enkel ander museum in Europa dat zo lang op dezelfde plek in de authentieke interieurs met de oorspronkelijke collecties van kunst en wetenschap dezelfde missie uitvoert. Daarom heeft Teyler zich onlangs kandidaat gesteld voor een plaats op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De historische waarde van het gebouw en het interieur is van grote betekenis. De museale functie van de instelling brengt mee dat zoveel mogelijk mensen worden geprikkeld om kennis te nemen van kunst en wetenschap. De vraag waar het museum voor staat is: hoe houd je het belang van het behoud van het monument in evenwicht met het belang van de bezoeker? Waar liggen de kansen en bedreigingen? Wat voor plannen bestaan er voor de komende jaren? Vorig jaar heeft de Gemeente Haarlem Teylers Museum de eerste Lieven de Key penning toegekend als blijk van waardering voor de omgang met cultureel erfgoed. Dat schept verplichtingen!

Meer informatie over de Vereniging Haerlem op onze website: www.haerlem.nl Colofon: Haerlem Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Haerlem Verenigingszetel: de Hoofdwacht, Grote Markt 17 Postadres: postbus 1105, 2001 BC Haarlem www.haerlem.nl. Secretaris: (023) 529 39 00 Gironr: 377882. Het blad verschijnt vier keer per jaar. ISSN: 1570-4785

Redactie: Theo van der Vlugt. Vormgeving: Sinas, Haarlem Druk: drukkerij Excelsior Haarlem (sponsor) Verzending: Paswerk