Wat krijgen we op ons bord? duurzame voeding (s)maken
Vanuit welke visie? duurzame voeding => duurzame landbouw 9 zorg voor de planeet(Brundtland 1987) aandacht ook voor dier- en planten‘rijk’
9 9
welzijn voor elke mens WERVELvisie
Inhoud vorming DRIE ONDERDELEN De kapstok met ingrediënten Achtergrondinformatie, ‘voedzame brokken’ voor de inhoud mogelijke bereidingswijzen: 4 invalshoeken
4 invalshoeken of bereidingswijzen vanuit vanuit vanuit vanuit
de de de de
consument producent wereldhandel wereldmaaltijd
Bereidingswijze 1 Vanuit de consument
consument Wat ‘verleidt’ ons? Reclame(zelf aan te vullen) • geur, kleur, voorstelling, goesting, variatie, gemak, portemonnee • opvoeding - cultuur • ‘in’ zijn t.o.v. nood hebben aan • Leven met ‘hypes’
Duurzaam? 9 We zijn met veel: groeiende wereldbevolking 6, 79 miljard mensen in 2009 Elke dag + 200.000, laatste jaar + 77 miljoen
9 We willen zelf ook allemaal meer…de ‘drang’ of dwang om te groeien
Universele Verklaring van de rechten van de mens 1948 artikel 25: iedere wereldburger heeft recht op een levenstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin voedsel - water kleding beschutting - dak boven het hoofd - huisvesting geneeskundige verzorging noodzakelijke sociale diensten
1. De ecologische voetafdruk definitie De oppervlakte aarde die nodig is om te voorzien in de levensstijl van een persoon, stad of land => manier om sociale rechtvaardigheid en respect voor milieu te meten Het eerlijke aardeaandeel: ieder van ons heeft recht op 1,8 ha(beschikbaar aantal ha delen door aantal mensen) MAAR: Europeaan: 5ha, Belg 6,7 - Amerikaan 9,7 Tanzaniaan 1ha - Indiër 0,8 ha
de ecologische VOEDSELafdruk ecologisch? Eten en drinken bepalen 30% van de hoeveelheid ruimte die je nodig hebt op de wereld(slechts 10% van ons budget) wereldwijd 50% van het eerlijk aardeaandeel
2. gezondheid vers: van dichtbij: tuin, boer(thuisverkoop), boerenmarkt, voedselteam, Van dichtbij => niet alles is voorhanden dus seizoensgebonden(verlangen naar iets...) bewerkt: gedroogd, gesuikerd, gepekeld, geconserveerd, diepgevroren(Bonduelle) - eigen tuin zonder bewaarmiddelen(ook suiker en zouten), kleurstoffen zonder pesticiden, antibioticavrij, ggo-vrij zonder is gezonder biologisch? Beter voor het milieu - gezonder - korte keten - kringloop
=> verpakking en transport: gezond voor de aarde? specialisatie in landbouw na WOII minder diversiteit dus meer transport + verpakking
Ruimte voor wegen en sporen: België is koploper in voorziening van wegen! Productie en verbruik van energie kost ook ruimte Biomassa, energiegewassen, brandhout, kernenergie!
CO2 komt vrij bij verbranding en wordt best terug vastgelegd => CO2 bossen
2. gezondheid niet de hoeveelheid maar de kwaliteit evolutie van de mens te veel suiker, vetten vlees en vis basisvoedsel krijgt een andere invulling
2. gezondheid VLEES EN VIS: eiwitten We hebben eiwitten nodig: voor bouw en herstel van lichaamscellen We eten er meer dan genoeg We letten best op de essentiële
Het verhaal achter het vlees: SOJA soja in onze voeding soja als veevoeder mogelijke oplossingen wereldhandel: WTO-overeenkomsten
Soy is good for you! De sojaboon (Glycine max) is een eenjarige peulvrucht van de familie ‘Vlinderbloemigen’ Met: 18% 38% 25%
olie eiwit koolhydraten
Voor menselijke consumptie De sojaboon heeft een hoge voedingswaarde, werkt cholesterolverlagend en heeft veel verwerkingsmogelijkheden. Ze is niet goed verteerbaar, heeft een lange kooktijd, flauwe smaak Afgeleide (goed verteerbare) producten: Sojamelk, sojasaus, miso, sojameel, geroosterde sojabonen, sojalecithine(emulgator), tempeh, tofu...
Hoofdzakelijk als ingrediënt voor veevoer voor miljoenen:
20% van de totale sojaoogst gaat naar Europa: 39 miljoen ton 89% daarvan is sojameel voor veevoeding
gevolgen: ontbossing
Gevolgen: milieuvervuiling en impact op de volksgezondheid Om opbrengsten te verhogen gebruiken de sojaproducenten op grote schaal kunstmest en pesticiden en Roundup Ready soja. Door onzorgvuldige toepassing van pesticiden komt vergiftiging bij arbeiders regelmatig voor.
(Gedwongen) plattelandsvlucht
Gevolg : werkloosheid Traditionele landbouw: 40 arbeiders per 200 ha sojaproductie: slechts 1 door vergaande mechanisatie.
Impact bij ons ¾ Intensieve landbouw, niet meer grondgebonden Europees soja-import: 16.7 miljoen hectare (= 5x opp. België) Belgische soja-import: 500.000 ha
¾ Monotone maïsvelden:
eiwitten (soja) van overzee, aanvullende energie geleverd door maïs.
¾ ¾
Mestoverschot Productie-overschotten & dumping, te lage prijzen voor de landbouwers
www.sojaconnectie.be
bereidingswijze 2 Vanuit de wereldhandel
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
Oorsprong sojaverhaal = handelsakkoord(deal) 1962 EEG (1957): uitstippelen van een GLB dat voorzag in gegarandeerde prijzen voor o.a. graan, suiker, rundvlees en melk en de afscherming van Europese grenzen Deal tussen VS en Europa tijdens de Dillon-ronde (601962) Kort samengevat: Europa mocht zijn landbouw beschermen als de (toen nog vooral Amerikaanse) graanvervangers zoals maïsgluten, soja en sojaschroot onbeperkt Europa mochten ingevoerd worden zonder betaling van invoerrechten.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
Soy is good for you? Terug inspelen op publiciteit(vergelijk met consument) Verkoopstechnieken Verdoken voedselkilometers Ecologische voetafdruk Vers? Transport - voorschriften, controle Verdwijnen van boeren, sociale onrust Biodiversiteit neemt af: ontbossing Degradatie van de bodem Volksgezondheid Vlees/visconsumptie en alternatieven
Om te begrijpen hoe soja van de akker in Zuid-Amerika in de supermarkt en op uw bord (of op uw plank) terecht komt, is het nodig de sojaketen te begrijpen.
En in de veeteelt sojasector zijn er: veel sojaproducenten
veel sojaproducenten een paar handelsmaatschappijen
een paar handelsmaatschappijen
zeer veel consumenten De sojaketen – van sojaveld tot supermarkt
Veeteelt
heel weinig retailers
Food & non-food
weinig verwerkers (industrie)
weinig veevoederproducenten veel boeren weinig vlees/zuivel verwerkers heel weinig retailers zeer veel consumenten Figuur © AIDEnvironment
Wat is dan eerlijke handel? Handel: prijs: dekt de productiekost Maar houdt ook rekening met sociale aspecten, gezondheidsvoorschriften, milieu-impact, voetafdruk,... Fairtrade
Fairtrade Wil de economische positie van kleine producenten versterken door hun rechten te garanderen en door betere handelsvoorwaarden garandeert • • •
minimumprijs premie en voorfinanciering een contract op lange termijn
Van WTO naar Fairtrade Handel Prijs:wie bepaalt de prijs, wie wordt er beter van? Eerlijk
Invalshoek bereidingswijze 3 Vanuit de wereldmaaltijd
De korte voedselketen
4 vanuit de wereldmaaltijd Vergelijk de foto’s: wat valt er op?
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
wereldmaaltijd Foto’s: wat eten we in één week Is er genoeg voor iedereen? Wereldmaaltijd(2003) Ondertussen meer wereldburgers en ook meer hongerigen 6, 79 miljard mensen in 2009 Elke dag + 200.000, laatste jaar + 77 miljoen Tarweproductie +10% =>tarweprijs daalt en is dus negatief voor gespecialiseerde akkerbouwers > 40% van graan gaat naar veevoeder!
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een -decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
Bereidingswijze 4 Vanuit de producent film
Duurzame landbouw dicht bij huis Onze landbouw – onze boeren en boerinnen locavoren
kapstok Ingrediënten Verpakking - afvalberg Diversiteit aan producten: focus op kwaliteit Suikers, zetmeel, vetten: calorieën Eiwitten(vlees, vis, alternatieven) Opgepast voor lange voedselketen: vele handen Voorraad goed opvolgen Afstand - transportmiddelen: (gewogen en verborgen voedselkilometers) Toerist - cultuur, eetgewoontes
Vormingsaanbod Wervel
LANDBOUW & NATUUR: een pleidooi voor meer verweving GGO tov eigen zaadteelt: de instandhouding van biodiversiteit in de landbouw VERBODEN VRUCHTEN KEMP voor een KOEL klimaat AGROFORESTRY: hefbomen voor een duurzame landbouw LANDBOUW EN GLOBALISERING: denk globaal, eet lokaal! SOJA, heilig boontje
Dank je wel!
