Vrijetijdseconomie Drenthe Feiten en cijfers. (versie 31 juli 2014)

Vrijetijdseconomie Drenthe Feiten en cijfers 2014 (versie 31 juli 2014)

Colofon Dit is een uitgave van de Provincie Drenthe Auteur: Monica Wagenaar, De Afdeling Onderzoek www.deafdelingonderzoek.nl Grafische vormgeving omslag: Docucentrum Provincie Drenthe © 2014 Provincie Drenthe (versie juli 2014)

Overname van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. Ondanks de zorgvuldigheid waarmee deze uitgave is samengesteld zijn Provincie Drenthe en De Afdeling Onderzoek niet aansprakelijk voor fouten of onvolkomenheden en eventueel daaruit voortvloeiende schade. U kunt een digitale versie van deze uitgave gratis downloaden op: http://www.provincie.drenthe.nl/onderwerpen/ondernemen/vrijetijdseconomie/

Samenvatting Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector In 2013 nam, voor het eerst sinds de start van de crisis, het aantal vakanties licht af. Deze daling zet naar verwachting in 2014 voort. Vooral het aantal korte vakanties nam af. Het consumentenvertrouwen en de daarmee samenhangende koopbereidheid begint zich te herstellen. Dit leidt op termijn tot meer uitgaven aan vakanties en vrijetijdsactiviteiten. De behoefte aan beleving wint van de behoefte aan bezit. Dit heeft enerzijds te maken met de economische situatie, maar ook met de toegenomen behoefte samen dingen op te pakken en te ondernemen. Juist tijdens de vakantie zijn bijzondere ervaringen en belevenissen erg belangrijk. CBS voorspelt dat het aantal inwoners van Nederland nog zal groeien tot 2060. In Drenthe neemt het aantal inwoners juist af. Dit kan ertoe leiden dat bepaalde vrijetijdsvoorzieningen onder druk komen te staan.

Het aanbod Negen van de tien van de slaapplekken in Drenthe is te vinden op een camping of in een vakantiebungalow, dit is beduidend meer dan gemiddeld in Nederland. Het aantal verblijfsaccommodaties nam in Drenthe licht toe ten opzichte van vorig jaar, terwijl het aantal slaapplekken in de provincie juist licht afnam. Het aantal dagrecreatieve bedrijven blijft in Drenthe de afgelopen tien jaar redelijk stabiel. In 2013 waren er in Drenthe 1% meer bedrijven dan in 2004, landelijk is in dezelfde periode het aantal dagrecreatieve bedrijven met 5% afgenomen.

De consument Drenthe wordt relatief vaak bezocht door gezinnen met kinderen. Met name gezinnen met kinderen tussen de nul en de vijf jaar kiezen vaak voor Drenthe. Het grootste deel van de vakanties in Drenthe wordt ondernomen door tweepersoonshuishoudens van 35 jaar of ouder. De belangrijkste herkomstprovincies van de vakantiegangers in Drenthe zijn Zuiden Noord-Holland. Drenthe is vakantie-provincie nummer één voor de Groningers en Overijsselaren.

Verblijven in Drenthe Het aantal binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe vertoonde in de periode 2004-2012 een sterke positieve ontwikkeling. Het jaar 2012 was een topjaar voor de provincie Drenthe. In 2013 nam het aantal vakanties met 11% af tot bijna 1,4 miljoen vakanties. Ondanks de sterke afname van het aantal vakanties in Drenthe, bleef het aantal overnachtingen in de provincie ongeveer gelijk. Dit komt doordat het aantal korte vakanties is afgenomen, terwijl het aantal middellange vakanties juist toenam. De gemiddelde verblijfsduur per vakantie is dus gestegen. De provincie Drenthe staat in Nederland, met 7,7 miljoen overnachtingen, op de derde plek – na Gelderland en Limburg. Nederlanders overnachten tijdens een vakantie in Drenthe relatief vaak in een bungalowpark.

In 2013 hebben in totaal 170.000 buitenlanders 659.000 keer overnacht in Drenthe. Het aantal buitenlandse gasten is gestegen met 13% ten opzichte van 2012. Van iedere 1000 buitenlanders die Nederland bezoeken, gaan er 13 naar Drenthe. Bijna 60% van de buitenlandse bezoekers in Drenthe komt uit Duitsland, 18% uit België en 7% uit Groot-Brittannië.

Activiteiten Nederlanders kiezen voor een vakantie in Drenthe vanwege de natuur, om te relaxen of om tijd met familie of vrienden door te brengen. Populairste activiteiten zijn: uit eten gaan, wandelen en zwemmen. Zwemmen is in Drenthe significant populairder dan gemiddeld in Nederland. Dit komt doordat relatief veel vakanties in een bungalowpark met zwembad doorgebracht worden en door het grote aandeel gezinnen met kinderen in Drenthe. Tijdens uitstapjes vanaf het huisadres ondernemen de Nederlanders graag buitenrecreatieve activiteiten in Drenthe. Vooral fietsen, het recreëren in de natuur en het maken van tochtjes met de auto zijn bovengemiddeld populair. Daarnaast wordt in Drenthe vaker dan gemiddeld een bezoek gebracht aan een pretpark of een dierentuin.

Economische betekenis Nederlanders gaven in 2013 circa 249 miljoen euro uit aan toeristische vakanties in Drenthe en daarnaast nog eens 18 miljoen euro tijdens vakanties op een vaste standplaats. De bestedingen tijdens toeristische vakanties zijn licht gedaald ten opzichte van 2012. Drenthe heeft binnen Nederland een marktaandeel van 9,5%. Nederlanders besteedden gemiddeld 27,60 euro per persoon per dag aan een vakantie in Drenthe. Dit is minder dan gemiddeld in Nederland. Dit komt doordat er relatief veel – relatief voordelige – kampeer- en bungalowvakanties in Drenthe doorgebracht worden. Het verschil heeft ook te maken met het profiel van de vakantiegangers. Gezinnen met kinderen besteden gemiddeld per persoon per dag minder dan een stel dat met zijn tweeën op vakantie gaat. Buitenlandse verblijfsgasten gaven naar schatting 65 miljoen euro uit aan hun verblijf in Drenthe, circa twee derde hiervan wordt uitgegeven tijdens het bezoek en de rest voorafgaand aan het bezoek. Drenten en inwoners van de rest van Nederland gaven in 2012/2013 in Drenthe in totaal 688 miljoen euro uit aan uitstapjes vanaf het huisadres. Per uitstapje werd in Drenthe gemiddeld 15 euro besteed, dit is minder dan het landelijk gemiddelde van 19 euro. Deze lagere bestedingen per activiteit hangen vooral samen met het soort activiteiten dat in Drenthe wordt ondernomen. Met name de buitenrecreatieve activiteiten zijn populairder dan gemiddeld, tijdens deze activiteiten wordt echter minder uitgegeven dan tijdens activiteiten als uitgaan en funshoppen. In 2013 waren er in totaal 14.440 personen werkzaam in de vrijetijdssector in Drenthe, dit is 6,6% van de totale werkgelegenheid in de provincie. Zowel in Drenthe als in heel Nederland is de werkgelegenheid in de vrijetijdssector licht gedaald ten opzichte van 2012. Het aantal banen in de vrijetijdssector in Drenthe heeft zich positiever ontwikkeld dan de totale werkgelegenheid in de provincie.

Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................. 8 1 Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector ........................................... 10 1.1. Economische ontwikkelingen .................................................................................. 10 1.2. Demografische ontwikkelingen ............................................................................... 12 1.3. Trends in vrijetijd .................................................................................................. 13 2 Aanbod voor toerist en recreant .................................................................... 15 2.1. Landschap Drenthe ............................................................................................... 15 2.2. Aanbod logiesaccommodaties ................................................................................. 16 2.3. Aanbod dagrecreatie ............................................................................................. 19 3 De consument ................................................................................................ 21 3.1. Segmentatie op basis van leefstijl ........................................................................... 21 3.2. Profiel inwoners Drenthe ........................................................................................ 23 3.3. Profiel binnenlandse vakantiegangers Drenthe ......................................................... 24 4 Verblijven in Drenthe ..................................................................................... 33 4.1. Vakanties van Nederlanders ................................................................................... 33 4.2. Overnachtingen van Nederlanders .......................................................................... 37 4.3. Logiesvorm Nederlanders ....................................................................................... 39 4.4. Verblijfsbezoek van buitenlanders ........................................................................... 40 5 Activiteiten in Drenthe ................................................................................... 42 5.1. Natuurbeleving tijdens vakanties en dagjes uit ........................................................ 42 5.2. Populaire activiteiten tijdens de vakantie ................................................................. 44 5.2. Populaire vrijetijdsactiviteiten Nederlanders ............................................................. 46 5.3. Populaire activiteiten dagbezoek Duitsers ................................................................ 47 6 De vrijetijdseconomie in Drenthe .................................................................. 49 6.1. Bestedingen tijdens vakanties van Nederlanders ...................................................... 49 6.2. Bestedingen tijdens vakanties van Nederlanders naar logiesvorm.............................. 52 6.3. Bestedingen tijdens uitstapjes van Nederlanders...................................................... 55 6.4. Bestedingen tijdens verblijfsbezoek van buitenlanders.............................................. 58 6.5. Bestedingen tijdens dagjes uit van Duitsers ............................................................. 58 6.6. Totale bestedingen ................................................................................................ 59 6.7. Werkgelegenheid .................................................................................................. 59 Bronnen ................................................................................................................ 63

Inleiding Voor u ligt ‘Vrijetijdseconomie Drenthe, Feiten en cijfers 2014’. In deze uitgave zijn de belangrijkste feiten en cijfers over de vrijetijdssector in Drenthe bijeen gebracht. Er is voor gekozen om in deze uitgave zoveel mogelijk met bestaande landelijke bronnen te werken. Het gebruik van landelijke bronnen biedt de mogelijkheid om de cijfers van en ontwikkelingen in Drenthe te vergelijken met de andere provincies of met het Nederlands gemiddelde. De ontwikkelingen voor Drenthe kunnen zo in perspectief worden geplaatst. Vanwege het gebruik van landelijke bronnen is het niet mogelijk om in te zoomen op gemeentelijk niveau. Veelgebruikte bronnen in dit rapport zijn: - het Continu Vakantieonderzoek (CVO), een jaarlijks consumentenonderzoek onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking naar het vakantiegedrag van Nederlanders van NBTC-NIPO; - het Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO), een tweejaarlijks consumentenonderzoek onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking naar het vrijetijdsgedrag van Nederlanders van NBTC-NIPO; - de Statistiek Logiesaccommodaties (SLA), een onderzoek onder een deel van de Nederlandse logiesaccommodaties van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS); - de Leefstijlatlas dagrecreatie voor de provincie Drenthe, die de consumenten op basis van hun profiel indeelt in leefstijlen van SmartAgent; - het Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR) van de Provincie Drenthe en LISA het werkgelegenheidsregister van Nederland Voor het bepalen van de economische betekenis van de vrijetijdssector (hoofdstuk 6) wordt uitgegaan van de in 2009 ontwikkelde landelijke standaard1. In dit rapport wordt steeds gebruik gemaakt van de meest recente beschikbare informatie. Omdat niet alle rapporten en onderzoeken jaarlijks verschijnen is een klein deel van de informatie niet gewijzigd ten opzichte van ‘Feiten en Cijfers Vrijetijdseconomie Drenthe 2013’. Een andere publicatie over de vrijetijdseconomie in Drenthe is het rapport ‘Toerisme in Drenthe' dat inzicht geeft in de ontwikkeling van het economisch belang van toerisme voor de provincie. Dit onderzoek wordt in opdracht van Recreatieschap Drenthe door Ecorys uitgevoerd en brengt de economische betekenis (bestedingen en werkgelegenheid) op zowel gemeentelijk als provinciaal niveau in beeld. Bij de berekening van de economische betekenis worden de toeristisch recreatieve bestedingen als uitgangspunt genomen. Het rapport verschijnt eens in de twee jaar. In december 2014 zal een nieuwe uitgave verschijnen.

1

IPO, De landelijke R&T Standaard, Notitie over bepalen bestedingen en werkgelegenheid in de vrijetijdssector op provinciaal niveau, 2009.

8

Leeswijzer In hoofdstuk 1 wordt aandacht besteed aan trends en ontwikkelingen die de vrijetijdssector beïnvloeden. Vervolgens brengt hoofdstuk 2 het aanbod voor de toerist en recreant in beeld. Het derde hoofdstuk gaat in op het profiel van de consument, hierbij is specifiek aandacht voor de indeling van de inwoners van Drenthe en de binnenlandse toeristen in Drenthe op basis van leefstijlen. Het aantal vakanties en overnachtingen in Drenthe en de gebruikte logiesvormen komen in hoofdstuk 4 aan de orde. Hoofdstuk 5 geeft inzicht in populaire activiteiten tijdens vakanties in Drenthe en populaire vrijetijdsactiviteiten van de eigen inwoners en dagbezoekers. De vrijetijdseconomie, oftewel de economische betekenis van de vrijetijdssector, komt in hoofdstuk 6 aan bod. Ieder hoofdstuk start met een korte inleiding, met aandacht voor de in het hoofdstuk gebruikte termen en omschrijvingen. In de tekst wordt door middel van eindnoten (nummering o.b.v. romeinse cijfers) verwezen naar de gebruikte bronnen; dit overzicht vindt u achterin het rapport. De in de tekst gebruikte voetnoten (reguliere nummering) verduidelijken en/of geven een toelichting op de in de tekst gebruikte begrippen en omschrijvingen.

9

1

Trends en ontwikkelingen in de vrijetijdssector De vrijetijdssector wordt door diverse algemene trends beïnvloed: economische, maatschappelijke, demografische of technologische. Hiervan hebben er maar weinig specifiek betrekking op de sector. De trends die in dit hoofdstuk uitgewerkt worden hebben niet specifiek betrekking op Drenthe, maar zijn wel van toepassing op Drenthe.

1.1. Economische ontwikkelingen “De positievere stemming over de toekomst van de economie zet door. Dit kwartaal 2 verwacht 73% van de Nederlanders dat de economische situatie niet zal verslechteren. ” Dit was in april 2014 de mening van de Nederlandse bevolking volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau. De economische ontwikkelingen en het vertrouwen van de consument in deze ontwikkelingen zijn van invloed op de toeristische bestedingen en het vrijetijdsgedrag. i Grafiek 1

Consumentenvertrouwen,-economisch-klimaat-enkoopbereidheid-720047eerste-kwartaal-2014100$ 80$ 60$ 40$ 20$ 0$ ,20$ 2004$ 2005$ 2006$ 2007$ 2008$ 2009$ 2010$ 2011$ 2012$ 2013$ 2014$ ,40$ ,60$ ,80$ ,100$ $Consumentenvertrouwen:$indicator$ $Vertrouwen$in$de$economische$situa?e$komende$12$maanden$ $Guns?ge$?jd$voor$grote$aankopen$ Bron: CBS, Consumentenvertrouwen, economisch klimaat en koopbereidheid, 2014.

Het consumentenvertrouwen3 laat in het eerste kwartaal van 2014 duidelijk herstel zien. Hoewel er nog wel meer Nederlanders negatief dan positief zijn over de huidige economische situatie en de toekomstverwachtingen4 is er wel duidelijk een stijgende lijn te zien in het consumentenvertrouwen. ii

2

april 2014 Het consumentenvertrouwen verschaft actuele informatie over consumentenopvattingen met betrekking tot de algemene economische ontwikkeling en de financiële situatie van het eigen huishouden. De indicator van het consumentenvertrouwen is opgebouwd uit vijf vragen. De consumenten worden gevraagd naar hun mening over de huidige financiële situatie, de toekomstige financiële situatie, het oordeel over de huidige situatie voor de aankoop van duurzame goederen, de huidige economische situatie en op de verwachtingen voor de komende 12 maanden. Van iedere vraag wordt het saldo van positieve en negatieve antwoorden in procenten van het totaal aantal antwoorden bepaald. Het consumentenvertrouwen is het rekenkundig gemiddelde van de vijf vragen. 4 Eerste kwartaal 2014 is het saldo negatieve-positieve antwoorden -7. 3

10

Met name de verwachtingen voor de economische situatie van de komende twaalf maanden zijn positief. Er zijn meer Nederlanders die verwachten dat de economie zich positief ontwikkelt dan Nederlanders die verwachten dat het de komende twaalf maanden slechter zal gaan5. Dit betekent nog niet dat de consument gelijk grote aankopen wil gaan doen, meer dan de helft van de consumenten vindt het hier nog geen gunstige tijd voor6. ii Als deze positieve ontwikkeling zich doorzet zullen consumenten waarschijnlijk meer gaan uitgeven aan vakanties en vrijetijdsactiviteiten.

Vakanties Vakanties en reizen zijn steeds meer een eerste levensbehoefte voor Nederlanders. Dat blijkt wel uit het feit dat het grootste deel van de Nederlanders ondanks de economische crisis op vakantie is blijven gaan. In 2013 was er pas voor het eerst sinds het begin van de crisis een lichte daling van het aantal vakanties, zowel het aantal binnenlandse als het aantal buitenlandse vakanties is ongeveer met 3% afgenomen ten opzichte van 2012. Ten opzichte van tien jaar geleden is het totaal aantal binnenlandse vakanties met 6,5% gedaald, terwijl het aantal vakanties naar het buitenland met 8% toegenomen is. xi Grafiek 2

(x#mln)#

Ontwikkeling#aantal#binnenlandse#en#buitenlandse#vakan5es# van#Nederlanders#(x#mln)#8#200482013# 20$ 19$ 18$ 17$ 16$ 15$ 14$ 13$ 12$ 11$ 10$

18,1% 17,5%

2004$

2005$

2006$

2007$

Totaal$Binnenland$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

Totaal$Buitenland$

Bron: NBTC-NIPO Research, Continu Vakantieonderzoek 2004-2013, 2014.

Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen verwacht dat het aantal binnenlandse vakanties in 2014 licht zal afnemen. In vergelijking met 2013 is in 2014 een iets kleiner deel van de Nederlanders van plan op vakantie te gaan. Met name het aantal korte vakanties neemt naar verwachting af. Omdat Nederland relatief sterk afhankelijk is van korte vakanties, zal het totaal aantal binnenlandse vakanties waarschijnlijk licht afnemen (0% tot -2%).

5 6

Eerste kwartaal 2014 is het saldo positieve en negatieve antwoorden 20 (in % v.h. totaal) Eerste kwartaal 2014 is het saldo positieve en negatieve antwoorden -13 (in % v.h. totaal)

11

Het aantal buitenlandse vakanties zal naar verwachting stabiliseren. De bestedingen staan zowel bij de binnenlandse als bij de buitenlandse vakanties onder druk en de prognose is dat deze licht zullen dalen. De consument is prijs gedreven en gaat op zoek naar aantrekkelijke aanbiedingen en acties. iii In de toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2020 spreekt het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) de verwachting uit dat het aantal korte hotelvakanties de komende jaren nog zal stijgen. Prognose is een jaarlijkse stijging van 2% in de periode 2010-2015 en een stijging van 4% in de periode 2015-2020. Zij schatten verder in dat het aantal kampeervakanties de komende jaren verder afneemt. Prognose is een jaarlijkse daling van 1% in de periode 20102015 en in de periode 2015-2020 een jaarlijkse afname van 1,5%. Verder gaan zij ervan uit dat het aantal vakanties in bungalowparken tot en met 2015 ongeveer op het huidige niveau blijft en dat er daarna zal er sprake zijn van een lichte stijging van 0,5% per jaar. iv Vooralsnog ontwikkelt het aantal korte hotelvakanties zich inderdaad positief7 in de periode 2010-2013. Het aantal kampeervakanties neem in dezelfde periode, zoals voorspeld, af. In tegenstelling tot de prognose van het NBTC is het aantal bungalowvakanties licht afgenomen ten opzichte van 2010. xi

1.2. Demografische ontwikkelingen De meest recente prognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek voorspelt dat het aantal inwoners in Nederland nog zal toenemen tot en met 2060. v Grafiek 3

Drenthe$

2040$

2038$

Nederland((x(1.000)(

10.000$

2036$

250$

2034$

12.000$ 2032$

300$ 2030$

14.000$

2028$

350$

2026$

16.000$

2024$

400$

2022$

18.000$

2020$

450$

2018$

20.000$

2016$

500$

2014$

Drenthe((x(1.000)(

Bevolkingsprognose(Drenthe(en(Nederland(2014<2040(

Nederland$

Bron: CBS, Regionale prognose 2014-2040; kerncijfers, regio-indeling 2013, 2013.

Drenthe telde op 1 januari 2014 488.957 inwoners. vi Het aantal inwoners van Drenthe neemt, in tegenstelling tot de landelijk ontwikkeling, al vanaf 2011 af. In de periode 2025 tot en met 2036 zal er naar verwachting weer sprake zijn van een lichte groei, waarna de bevolkingsafname verder doorzet. vii

7

In Drenthe is in 2012 sprake van een daling ten opzichte van 2013 maar de trend over de hele periode is positief.

12

Het aantal eenpersoonshuishoudens neemt toe in vrijwel alle levensfasen. Dit heeft enerzijds te maken met de vergrijzing; een van de partners overlijdt. Daarnaast neemt het aantal echtscheidingen toe, wat tot gevolg heeft dat gezinnen uiteenvallen in eenpersoons- en eenouderhuishoudens. viii De vrijetijdssector zou nog meer kunnen inspelen op de wensen en behoeften van deze groepen. Grafiek 4

Prognose leeftijdsopbouw Drentse bevolking 2010-2040 (in procenten van de totale bevolking) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 2010

2020 0-15 jaar

2030 15-65 jaar

2040

65-plus

Bron: Provincie Drenthe, Bevolkingsprognose XVIII, 2012.

In tegenstelling tot de landelijke ontwikkeling, is er in Drenthe al sprake van bevolkingskrimp. Daarnaast neemt in Drenthe de potentiële beroepsbevolking8 sterker af dan gemiddeld in Nederland. viii Krimp van de bevolking in bepaalde gemeenten of regio’s kan ertoe leiden dat bepaalde (vrijetijds)voorzieningen onder druk komen te staan.

De afgelopen drie jaar is het aantal inwoners van Drenthe al afgenomen. Deze bevolkingskrimp kan er toe leiden dat voorzieningen onder druk komen te staan.

1.3. Trends in vrijetijd Sociaal cultureel De samenleving lijkt zich steeds meer in de richting van een meer sociale samenleving te ontwikkelen. De economische situatie zorgt ervoor dat Nederlanders samen initiatieven oppakken. Er is een groot verlangen naar saamhorigheid en kwaliteit van leven. Immaterieel wordt belangrijker dan materieel. Deels gedwongen –vanwege de economische situatie- , maar deels ook vanwege de behoefte aan beleving in plaats van aan bezit.

Belevingen en ervaringen worden belangrijker dan bezit. Immaterieel wordt belangrijker dan materieel. Juist tijdens een vakantie zijn – naast een goede basiskwaliteit – de ervaringen en belevingen erg belangrijk. Consumenten zoeken producten, diensten en ervaringen die aansluiten bij hun levensstijl en hun identiteit. Een topervaring voor de ene kan voor de ander een verschrikking zijn. Het is daarom van belang inzicht te hebben in de wensen en behoeften van de verschillende groepen consumenten.

8

Alle inwoners tussen 15-65 jaar.

13

Technologie Internet en social media zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij. In 2013 had 97% van de Nederlanders tussen de 12 en 75 jaar toegang tot internet. 95 Procent van de Nederlanders heeft toegang via de personal computer (desktop of laptop), 72% via de mobiele telefoon en 64% via andere apparatuur, zoals een tablet of spelcomputer. ix

97% van de Nederlanders (12-74 jaar) heeft toegang tot internet, 95% via de PC, 72% via de mobiele telefoon. Grafiek 5

Apparatuur'toegang'internet'-'alle'Nederlanders'12-75'jaar'(%)'-' 2005-2013' 100

95

90 80

79 72 71 64

70 60 %

50 40 30 20 10 0 2005

2006

2007

Personal computer

2008

PC / desktop

2009 Laptop

2010

2011

2012

Mobiele telefoon

2013

Andere apparatuur

Bron: CBS, ICT gebruik van personen, naar persoonskenmerken, 2014.

Grafiek 6 laat zien dat internet via de mobiele telefoon niet alleen iets is voor de jongere generaties. Hoewel de Nederlanders tot 55 jaar een voorsprong hebben op 55-plussers, is duidelijk te zien dat de groep van 55-65 en van 65-75 met een inhaalslag bezig is.

Het gebruik van mobiel internet neemt sterk toe, ook onder de oudere bevolkingsgroepen. Grafiek 6

Ontwikkeling*interne,oegang*mobiele*telefoon*2*alle*Nederlanders*van* 12275*jaar*(%)*2*200522013* 100

96 89 89 84

90 80

75

70 60 %

12 tot 15 jaar 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar

50

49

40

35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar

30

24

20

55 tot 65 jaar 65 tot 75 jaar

10 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Bron: CBS, ICT gebruik van personen, naar persoonskenmerken, 2014

14

2

Aanbod voor toerist en recreant Het aanbod van een provincie of een vakantieregio bestaat uit verschillende elementen. Het landschap is van belang bij de keuze voor een bestemming, maar ook het soort logiesaccommodaties en de aanwezigheid van voorzieningen zoals attracties, musea of uitgebreide fietsmogelijkheden. De ene consument kiest bewust voor Drenthe vanwege het aantrekkelijke landschap of de fietsmogelijkheden, terwijl de andere consument een bepaald bungalowpark kiest vanwege de authentieke huizen of het grote zwemparadijs. De volgende alinea’s gaan in op (de ontwikkeling van) het aanbod in de provincie Drenthe.

2.1. Landschap Drenthe Grafiek 7a en 7b

Landschap Drenthe 2010 2% 2% 16%

Landschap Nederland 2010 9%

11%

3% 17%

8%

2%

2%

11%

67%

Verkeersterrein (semi-) Bebouwd terrein Recreatieterrein Agrarisch terrein Bos en natuur Binnenwater

50%

Verkeersterrein (semi-) Bebouwd terrein Recreatieterrein Agrarisch terrein Bos en natuur Binnenwater Buitenwater

Bron: CBS, Uitgebreide gebruiksvorm, per gemeente 2010, Statline 2014.

Drenthe is een groene provincie. In 2010 bestond 85% van de provincie uit agrarisch terrein, bos en natuur of recreatieterreinen9, dit is aanzienlijk meer dan gemiddeld in Nederland (63%). Zowel in Drenthe als in geheel Nederland is in de periode 1996-2010 het aantal hectare agrarisch terrein afgenomen – met respectievelijk 3,7% en 4,1%. In Drenthe is er in absolute zin vooral een toename van het aantal hectare (semi-) bebouwd terrein (+5.430 ha) en het aantal hectare bosen natuurgebied (+2.387). x

Agrarisch terrein bedekt ruim twee derde van Drenthe, 16% van de provincie bestaat uit bos en natuur. Nederlanders die een binnenlandse toeristische vakantie in Drenthe doorbrengen omschrijven de verblijfsomgeving meestal als ‘bos en/of heide’ (71%) of ‘platteland/polder’ (18%). Met name het deel van de vakantiegangers dat het gebied omschrijft als ‘bos en/of heide’ ligt in Drenthe aanzienlijk hoger dan

9

Zoals parken en plantsoenen, sportterreinen, dagrecreatieterreinen, volkstuinen, verblijfsrecreatieterreinen.

15

gemiddeld tijdens een binnenlandse vakantie (in Nederland 36%). xi Hoewel 16% van de provincie Drenthe daadwerkelijk bestaat uit bos en natuur, omschrijft 71% van de vakantiegangers hun verblijfsomgeving in Drenthe als ‘bos en/of heide’. Ook het groene agrarische landschap (67% van de oppervlakte van de provincie) wordt door de vakantieganger blijkbaar als bos en/of heide gezien.

2.2. Aanbod logiesaccommodaties In 2013 is 7,6% van de logiesaccommodaties10 in Nederland in Drenthe gevestigd. Van alle slaapplekken11 op logiesaccommodaties bevindt zich 8,6% in Drenthe. Op 1 januari 2013 telde Drenthe in totaal 693 hotels, bungalowparken, campings en groepsaccommodaties met in totaal 121.290 slaapplekken. xii Grafiek 8a en 8b

Logiesaccommodaties Drenthe 2013

Slaapplaatsen Drenthe 2013 4%

14%

5%

26% 25% 14%

66% 46%

Hotels/pensions/jeugdaccommodaties

Hotels/pensions/jeugdaccommodaties

Kampeerterreinen

Kampeerterreinen

Huisjesterreinen

Huisjesterreinen

Groepsaccommodaties

Groepsaccommodaties

Bron: CBS, Accommodaties en capaciteit in logiesaccommodaties; logiesvorm per regio, 2013 (nader voorlopige cijfers), 2014.

Campings en vakantiebungalows zijn goed voor ruim 90% van het totale aanbod van slaapplekken in Drenthe. In vergelijking met Nederland zijn er in Drenthe relatief veel slaapplekken te vinden op een huisjesterrein (Drenthe 66%, landelijk 60%) of camping (Drenthe 25%, landelijk 19%). xii

10

Bij combinaties van een hotel/pension met een andere logiesvorm of bij mengvormen van kampeerterreinen, huisjescomplexen en/of groepsaccommodaties, worden alleen die onderdelen meegenomen die boven de waarnemingsgrens (CBS) liggen (hotels, jeugdherbergen en jeugdhotels ≥ 5 slaapplaatsen, kampeerterreinen, huisjescomplexen en groepsaccommodaties ≥ 20 slaapplaatsen), de andere onderdelen worden buiten beschouwing gelaten. Als de slaapcapaciteit van meerdere onderdelen van de samengestelde accommodatie boven de gestelde waarnemingsgrens ligt wordt de accommodatie beschouwd en behandeld als twee (of meer) accommodaties. 11 Een slaapplaats is ieder bed of andere ruimte in een logiesaccommodatie waar één persoon kan slapen (een tweepersoonsbed, telt dus als twee slaapplaatsen). Op kampeerterreinen telt een standplaats voor vijf slaapplaatsen, slaapplaatsen op vaste standplaatsen tellen niet mee.

16

Trendbreuk Statistiek Logiesaccommodaties In 2012 is er een trendbreuk in de Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dit heeft tot gevolg dat de cijfers van 2012 en 2013 niet vergeleken kunnen worden met voorgaande jaren12. CBS heeft in 2012 hun bedrijvenbestand verder gecompleteerd, het bestand is onder andere aangevuld met boerencampings. Het jaar 2012 is zowel in de oude als in de nieuwe Statistiek Logiesaccommodaties meegenomen. Indien de cijfers van 2012 (oud en nieuw) naast elkaar gezet zouden worden, dan blijkt dat in de nieuwe Statistiek Logiesaccommodaties het aantal logiesaccommodaties en slaapplekken is toegenomen ten opzichte van de voorgaande metingen. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat het nieuwe bedrijvenbestand dus completer is.

Ontwikkeling aanbod 2012-2013 Het totaal aantal accommodaties in Drenthe is in 2013 met 1,2% gestegen ten opzichte van 2012. Opvallend is dat – ondanks deze stijging van het aantal accommodaties - het aantal slaapplekken juist afnam met 2,3%. Landelijk nam het afgelopen jaar zowel het aantal accommodaties, als het aantal slaapplekken met 2,3% toe. xii

Alleen het aantal bedden in hotels is gestegen. Het aantal slaapplekken op campings, in bungalowparken en in groepsaccommodaties nam af. Grafiek 9 laat duidelijk het verschil tussen de accommodatievormen zien. Het aantal huisjesterreinen en het aantal hotels/pensions/jeugdaccommodaties is gestegen in Drenthe. Daarentegen zijn er juist minder kampeerterreinen en groepsaccommodaties. In de hotelsector is het aantal slaapplekken gestegen ten opzichte van vorig jaar. In alle andere logiesvormen daalde het aantal beschikbare slaapplekken ten opzichte van 2012. Grafiek 9

Ontwikkeling*aanbod*logiesaccommoda2es*en*slaapplekken*in* Drenthe*7*naar*logiesvorm*7*201272013** 12,5%%

10,1%%

10,0%% 7,5%% 5,0%%

4,9%% 3,4%%

2,5%% 0,0%% '2,5%% '5,0%%

Logiesaccommoda8es% '1,6%%

'2,0%%

Slaapplekken% '2,5%%

'3,0%%

Hotels/pensions/jeugdaccommoda8es% Kampeerterreinen% Huisjesterreinen% Groepsaccommoda8es%

'3,8%%


12

Het CBS rapporteert het jaar 2012 zowel volgens de oude als volgens de nieuwe methodiek.

17

In Drenthe nam in 2012-2013 het aantal slaapplekken in hotels/pensions toe. Op campings, in bungalowparken en in groepsaccommodaties nam het aanbod van slaapplaatsen juist af. De volgende tabel laat zien dat in vergelijking met Drenthe het aantal hotels en pensions in Nederland minder sterk gegroeid is. Het aantal kampeerterreinen groeide landelijk met een half procent, terwijl het aantal campings in Drenthe juist licht afnam. Opvallend is dat, ondanks de toename van het aantal huisjesterreinen met ruim 10%, het aantal slaapplekken op huisjesterreinen in Drenthe is afgenomen met 3%. (VERKLARING) Landelijk steeg het aantal huisjesterreinen iets sterker dan in Drenthe, maar was er ook sprake van een toename van het aantal slaapplaatsen. Het aantal groepsaccommodaties nam in Drenthe in de periode 2012-2013 met 2% af, landelijk steeg het aantal groepsaccommodaties met 2,2%. xii Tabel 1 Ontwikkeling aantal accommodaties en slaapplekken 2012-2013 Drenthe Nederland Hotel/pension Kampeerterreinen Huisjesterreinen Groepsaccommodaties Totaal

accommodaties

slaapplekken

accommodaties

slaapplekken

+3,4% -1,6% +10,1% -2,0% +1,2%

+4,9% -2,5% -3,0% -3,8% -2,3%

+0,1% +0,5% +13,5% +2,2% +2,3%

+3,1% -0,3% +9,5% +2,5% +2,3%


Ontwikkeling aanbod 2003-2012 Door de trendbreuk in het onderzoek is het niet mogelijk om de ontwikkeling van het aanbod van logiesaccommodaties in Drenthe en Nederland over een langere periode te laten zien en daarin ook het jaar 2013 mee te nemen. Hieronder een korte samenvatting van de cijfers zoals die in het rapport ‘Vrijetijdseconomie, Feiten en cijfers 2013’ te vinden waren. Deze cijfers hebben betrekking op de periode 2003-2012. Het aanbod van logiesaccommodaties ligt in Drenthe in 2012 8,5% boven het niveau van 2003; landelijk is er sprake van een stijging van 2,2%. Het aantal slaapplekken in logiesaccommodaties in Drenthe nam in de periode 2003-2012 toe met 11%, landelijk groeide het aantal slaapplekken in dezelfde periode met 4%. Inzoomen op de ontwikkeling bij de verschillende soorten logiesaccommodaties levert interessante inzichten op (grafiek 10). •

• •

•

In de periode 2003-2006 nam het aantal slaapplaatsen in hotels in Drenthe toe, daarna was er tot 2010 sprake van een daling. Na 2010 neemt het aantal bedden weer langzaam toe. In 2011 waren er in Drenthe ten opzichte van 2003 13% meer bedden in hotels; landelijk is er in dezelfde periode sprake van een stijging van 20%. Het aantal bedden in Drentse groepsaccommodaties is ten opzichte van 2003 bijna met een vijfde (19%) afgenomen (landelijk -14%). Het aantal slaapplekken op campings in Drenthe is in de periode 20032012 gestegen. Drenthe telde in 2012 circa 5% meer slaapplekken op kampeerterreinen dan in 2003 (landelijk -4%). Het aantal bedden in bungalows (huisjesterreinen) in Drenthe heeft zich

18

ten opzichte van 2005 sterk positief ontwikkeld (m.u.v. de periode 20072008). Het aantal slaapplekken op huisjesterreinen is in 2012 met ruim een derde (35%) toegenomen ten opzichte van 2003 (landelijk +25%). xiii

Het aantal slaapplekken op huisjesterreinen in Drenthe is in 2012 met 35% toegenomen ten opzichte van 2003. Grafiek 10

(index 2003 = 100)

140

Ontwikkeling aanbod van slaapplaatsen logiesacccommodaties in Drenthe 2003-2012 - naar soort accommodatie (index 2003 = 100) 135

130 120 113

110 100

105 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

90 81

80 hotel/pension

kampeerterrein

huisjesterrein

groepsaccommodatie

Bron: CBS, Accommodaties en capaciteit in logiesaccommodaties; logiesvorm per regio - 2012, 2013.

Landelijk nam in de periode 2003-2012 het aantal slaapplaatsen in bungalowparken of op huisjesterreinen met een kwart toe. Het aantal bedden in hotels, pensions en B&B nam met 20% toe. In tegenstelling tot de ontwikkeling in Drenthe (+5%) nam landelijk het aantal slaapplekken op campings met 4% af. Het aantal bedden in groepsaccommodaties is zowel in Drenthe als in heel Nederland gedaald. xii

2.3. Aanbod dagrecreatie Met 672.000 bezoekers staat Dierenpark Emmen op de 22e plek in de nationale top 50 van attracties. In de top 50 van Nederlandse attracties stond in 2013 Dierenpark Emmen met 672.000 bezoekers op de 22e plek. Dit is tevens de enige Drentse attractie in de top 50. xiv Binnen Drenthe was in 2013 het grootste deel van de bedrijven in de dagrecreatieve sector te vinden in de restaurant- en cafésector (74%), landelijk lag het aandeel van deze beide sectoren op 82% van het totale dagrecreatieve aanbod.

19

Drenthe telt ten opzichte van het gemiddelde voor Nederland relatief veel bedrijven in de categorieën: pret- en themaparken, zwembaden, sportaccommodaties en musea. xxv Tabel 2 Dagrecreatief aanbod Drenthe 2013

Aantal vestigingen Aandeel

Restaurants Cafés Sporthallen, -zalen, -velden en overige sportaccommodaties Zwembaden Pret- en themaparken Kunstgalerieën/-expositieruimtes Musea Kermisattracties Theaters, schouwburgen en evenementenhallen Dieren-/plantentuinen, e.d. Bioscopen Jachthavens Totaal aantal vestigingen

362 255

43% 31%

61

7%

33 32 25 26 16 9 7 5 3 834

4% 4% 3% 3% 2% 1% 1% 1% <1% 100%

Bron: Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013

Grafiek 11

Ontwikkeling'dagrecrea7eve'aanbod'(ves7gingen)'in'Drenthe' en'Nederland'2004?2013'op'basis'van'indexcijfers'' (index'2004'='100)'

(index'2004'='100)'

110$ 105$ 101#

100$

95#

95$ 90$ 85$ 2004$

2005$

2006$

Drenthe$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

Nederland$

Bron: Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013 en LISA 2013.

Het aantal dagrecreatieve bedrijven in Drenthe lag in 2013 ongeveer op het niveau van 2004. Landelijk is het aantal dagrecreatieve bedrijven in die periode met 5% afgenomen. Grafiek 11 laat zien dat het aanbod van dagrecreatieve bedrijven in Drenthe zich in de periode 2009-2012 positief heeft ontwikkeld. In 2013 daalde het aanbod licht ten opzichte van 2012. Landelijk is een heel ander beeld te zien. Het aanbod van dagrecreatieve bedrijven was stabiel in de periode 2004-2008. Vanaf 2008 neemt het aantal dagrecreatieve bedrijven af en in 2013 lag het aantal 5% onder het niveau van 2008. De stijging van het aantal dagrecreatieve bedrijven in Drenthe wordt met name veroorzaakt door een stijging van het aantal restaurants. xxv

20

3

De consument

De Provincie Drenthe, het Recreatieschap Drenthe, Tourist Info Drenthe en Marketing Drenthe hebben ervoor gekozen de toeristen en recreanten in de provincie Drenthe te segmenteren op basis van leefstijl. Deze speciaal voor de vrijetijdssector ontwikkelde segmentatiemethode wordt in diverse provincies en toeristische regio’s gehanteerd. De ontwikkeling van het aantal bezoekers met een bepaalde leefstijl kan gevolg worden, doordat het Continu Vakantieonderzoek (CVO) op het niveau van deze leefstijlen rapporteert. Er wordt bij deze methode niet gekeken naar de leeftijd of gezinssituatie van de toerist of recreant, maar naar wat zij zoeken tijdens een vakantie of een dagje uit. De verschillende leefstijlgroepen krijgen elk een kleur. Dit hoofdstuk gaat in op de leefstijlen, maar besteedt ook aandacht aan de meer traditionele kenmerken van de toerist en recreant.

3.1. Segmentatie op basis van leefstijl Traditioneel werden consumenten vaak gesegmenteerd op basis van leeftijd of gezinssituatie. Er zijn echter allerlei andere methoden ontwikkeld die de consumenten segmenteren op basis van bijvoorbeeld normen en waarden, gedrag of leefstijl. In Drenthe heeft men besloten ‘kleur te bekennen’ en gebruik te maken van de door RECRON en SmartAgent ontwikkelde systematiek.

Drenthe segmenteert toeristen en recreanten op basis van leefstijl. Basis voor deze segmentatiemethode naar leefstijl is het BSR-model dat consumenten indeelt op basis van belevingswerelden (de 4 gekleurde vlakken – rood, geel, groen en blauw). BSR-model met de 7 doelgroepen (leefstijlen) in de 4 belevingswerelden

SmartAgent, Leefstijlatlas dagrecreatie voor de provincie Drenthe 2011 en SmartAgent, Vakantie in Nederland, Nederlanders en de vakantie in eigen land. De leefstijlgerichte benadering, 2014.

21

De consumenten worden gesegmenteerd op basis van hun specifieke kenmerken en levensstijl13. Dit levert – binnen het BSR-model – zeven doelgroepen (kleuren) op, waarvan sommigen op de grenzen van de belevingswerelden.xv xvi De volgende groepen worden onderscheiden14 : Uitbundig geel

‘Joviaal, spontaan, vrolijk, energiek en enthousiast’

Uitbundig gele vakantiegangers zijn gezellige, vlotte mensen. Zij genieten van het leven en vinden het belangrijk om dat samen met anderen te doen. Ze houden enerzijds van strand- en zonvakanties, maar zoeken daarnaast ook graag de bos en heide op. Drenthe, Zuid-Holland en Noord-Brabant worden tijdens binnenlandse vakanties relatief veel bezocht door deze groep.

Gezellig lime

‘Vriendschap en genieten van het leven’

Gezellig Lime vakantiegangers zijn spontane, gezellige en zachtaardige mensen. Zij recreëren om even ‘de boel de boel te kunnen laten’. Samen met het gezin op vakantie op een camping of in een bungalow of uitstapjes vanaf het huisadres maken is belangrijk voor deze groep. Gelderland, Limburg, Noord-Brabant en Drenthe zijn populaire binnenlandse bestemmingen.

Rustig groen

‘Lekker buiten zijn in een vertrouwde omgeving

De Rustig Groene vakantieganger is serieus, nuchter en bedachtzaam. Zij zoeken graag het vertrouwde op, dus een vakantie in eigen land of ‘lekker thuisblijven’ spreekt hen aan. Ze genieten graag wandelend of fietsend van de natuur en zijn geïnteresseerd in musea of bezienswaardige gebouwen. Hotels en campings zijn relatief populair. Vanwege hun behoefte aan rust, vermijden ze meestal de schoolvakanties.

Ingetogen aqua

‘Behulpzaam, sympathiek en geïnteresseerd in anderen’

Als het om vakantievieren gaat, dan zijn cultuur en natuur belangrijke trefwoorden voor de Ingetogen Aqua vakantieganger. Het zijn serieuze, evenwichtige en eerlijke mensen. Zij ervaren graag een gevoel van vrijheid in de natuur, maar doen ook graag kennis op – bijvoorbeeld van andere culturen. Vaak wordt als accommodatie voor een hotel of een losse accommodatie (niet op een park) gekozen.

Comfortabel en luxe blauw

‘Kritisch, zelfbewust en zelfverzekerd’

Blauwe vakantiegangers leiden vaak een druk leven. Tijdens de vakantie willen ze tijd voor zichzelf, partner en vrienden. Blauwe recreanten houden van een luxe omgeving en exclusiviteit. Tijdens een binnenlandse vakantie gaan ze graag naar het strand of naar meren en plassen. Een verwenvakantie of stedentrip spreekt hen ook aan. Als accommodatie hebben zij de voorkeur voor een comfortabel hotel of bungalowpark.

13 De leefstijlindeling van de binnenlandse vakantiegangers is veranderd ten opzichte van voorgaande jaren. Belangrijkste verandering is dat de basis van de segmentatie nu niet meer alleen de vakantiegangers op campings en in bungalowparken betreft, maar álle binnenlandse vakantiegangers. De vakantiegangers worden nu – net als de dagrecreanten – ingedeeld in zeven doelgroepen. Voorheen waren er vijf doelgroepen. 14 De namen van de Blauwe, Paarse en Rode dagrecreanten wijken iets af van de namen van de Blauwe, Paarse en Rode vakantiegangers. In de opsomming wordt gebruik gemaakt van de omschrijving zoals gebruikt bij de vakantiegangers.

22

Sportief en avontuurlijk paars

‘Zichzelf ontplooien, avontuur en uitdaging’

Paarse vakantiegangers zijn rationeel en onafhankelijk. Ze zijn graag sportief en actief bezig, willen nieuwe dingen meemaken, andere culturen leren kennen en zoeken het avontuur op. Ze verblijven bij voorkeur in een hotelletje, maar een jeugdherberg of alternatieve accommodatie is ook geliefd. Naast de actieve vakanties zoeken ze soms ook wat meer luxe, bijvoorbeeld tijdens een stedentrip.

Cultureel en inspirerend rood

‘Anders dan anders, actief, cultuur en uitgaan’

Rode vakantiegangers zijn op zoek naar uitdagingen en avontuur. Ze zijn intelligent en assertief en willen graag uniek zijn. Ze gaan het liefst ver weg, om nieuwe dingen mee te maken en inspiratie op te doen, ook een stedentrip spreekt hen aan. Ze houden van cultuur en uitgaan. Rode vakantiegangers gaan graag met vrienden op vakantie, maar staan liever niet met nog meer mensen op een park. xv

Meer informatie over deze doelgroepen – zoals populaire activiteiten, mediagebruik, lidmaatschap sociale netwerken – is te vinden op www.drenthe.nl/kleurbekennen.

3.2. Profiel inwoners Drenthe Grafiek 12 en kaart 1

Inwoners Drenthe en Drentse gemeenten naar leefstijl en gemeenten Drenthe op basis van de meest voorkomende leefstijlgroep 2011

Bron: SmartAgent, Leefstijlatlas dagrecreatie voor de provincie Drenthe 2011. Kaart: Provincie Drenthe, bewerking De Afdeling Onderzoek.

23

Leefstijl Ruim een kwart (27%) van de inwoners van de provincie Drenthe hoort qua leefstijl bij de Gezellig Lime consumenten, dit is meer dan gemiddeld in Nederland (24%). Bijna één op de vijf (19%) inwoners van Drenthe is Uitbundig Geel, dit ligt iets boven het gemiddelde in Nederland (18%). Slechts 5% van de Drenten is Ondernemend Paars, duidelijk minder dan het landelijk gemiddelde van 9%. xv

In het merendeel van de Drentse gemeenten behoort het grootste deel van de inwoners tot de Gezellig Lime-groep. De kaart op de vorige pagina illustreert dat er wel verschillen zijn tussen de Drentse gemeenten, maar dat in het merendeel van de gemeenten de Gezellig Lime-groep het grootst is. In de gemeenten Emmen en Coevorden is de Uitbundig Gele consument de grootste groep, circa een kwart van de inwoners, behoort tot deze levensstijl. De groep Ingetogen Aqua inwoners is in de gemeenten Tynaarlo en Aa en Hunze het grootst. De taartdiagrammen geven de verhouding per gemeente weer. Indien een gemeente een significant hoger aandeel inwoners met een bepaalde leefstijl heeft, is het percentage in het diagram in een groter lettertype weergegeven. Bijvoorbeeld: in Meppel is Gezellig Lime de grootste groep (24% van de bevolking), maar de gemeente telt significant meer Rustig Groene- (21%) en Cultureel en inspirerend Rode-inwoners dan gemiddeld in Nederland. xv

Herkomst Het grootste deel van de Nederlanders (79%) die een vrijetijdsactiviteit (niet vanaf het vakantieadres) van een uur of langer (incl. voor- en natransport) uitvoeren in Drenthe, komt uit de eigen provincie. Na Drenthe zijn Groningen (9%), Friesland (3%) en Overijssel (2%) de belangrijkste herkomstprovincies van dagrecreanten in Drenthe. xvii

79% van de Nederlanders die recreëren in Drenthe komt uit Drenthe. Recreanten van buiten de eigen provincie komen relatief vaak uit Groningen.

3.3. Profiel binnenlandse vakantiegangers Drenthe De provincie Drenthe is bovengemiddeld populair bij vakantiegangers met een Uitbundig Gele leefstijl. Grafieken 13a en 13b geven inzicht in de verschillen tussen de gemiddelde binnenlandse toeristische vakantiegangers en de vakantiegangers in Drenthe. Drenthe wordt in vergelijking met het gemiddelde voor Nederland wat vaker bezocht door vakantiegangers uit het segment Uitbundig Geel (Drenthe 31% van de vakantiegangers, landelijk 25%). Drenthe is eveneens bovengemiddeld populair onder de Gezellig Lime- en Comfortabel en Luxe Blauw-vakantiegangers. De Rustig Groene vakantiegangers bezoeken Drenthe minder dan gemiddeld, dit is opvallend aangezien het aanbod in Drenthe juist relatief goed bij de wensen van deze doelgroep lijkt aan te sluiten. xv

24

Grafiek 13a en 13b

Leefstijlprofiel binnenlandse toeristische vakantiegangers 2013

Drenthe' 12%$

Nederland(

1%$

10%$ 31%$

7%$

1%$ 25%$

9%$

6%$

8%$

13%$

17%$

15%$ 19%$

12%$

Geel$ Groen$ Paars$ Blauw$

15%$

Lime$ Aqua$ Rood$ Niet$bekend$

Bron: NBTC-NIPO Research, Continu Vakantieonderzoek 2012/2013, 2014.

Leeftijd Grafiek 14

Profiel'binnenlandse'vakan0eganger'in'Drenthe'vergeleken' met'Nederland'op'basis'van'lee8ijd'(gemiddelde'2011>2013)' 12%#

65,plus#

16%# 21%#

50,64#jaar# 13%# 14%#

40,49#jaar# 30,39#jaar#

13%#

25,29#jaar# 3%#

19,24#jaar#

5%#

3%# 4%#

15,18#jaar#

5%#

8%#

0%#

5%#

17%#

6%#

6,14#jaar# 0,#5#jaar#

24%#

12%# 12%# 12%#

10%# Drenthe#

15%#

20%#

25%#

30%#

Nederland#

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantieonderzoek (CVO), 2011-2013, 2014.

De provincie Drenthe is bovengemiddeld in trek bij gezinnen met jonge kinderen. Ruim één op de vijf (21%) vakantiegangers in Drenthe is tussen de 50-64 jaar. Hoewel dit dus qua omvang een belangrijke groep vakantiegangers is, is deze leeftijdsgroep in Drenthe duidelijk kleiner dan gemiddeld in Nederland (24%). De provincie wordt eveneens minder dan gemiddeld bezocht door 65-plussers (Drenthe 12%, landelijk 16%). De groep vakantiegangers van 30 tot en met 39 jaar oud bezoekt de provincie Drenthe relatief veel. Jonge kinderen – tot zes jaar oud – zijn eveneens sterk oververtegenwoordigd. xi

25

Ontwikkeling aantal vakanties naar leeftijd Ten opzichte van 2004 is in Drenthe met name het aantal bezoekers van 0-5 jaar (+73%) en het aantal bezoekers tussen de 25-29 jaar (+68%) sterk gestegen. Het aantal 65 plussers nam toe met 20%. Het aantal 50-64 jarige vakantiegangers is de afgelopen paar jaar afgenomen in Drenthe. Landelijk (grafiek 16) nam met name de groep vakantiegangers van 65 jaar en ouder in omvang toe (+23%). Landelijk neemt het aantal 50-64 jarige vakantiegangers ook af, maar het aantal door deze groep ondernomen vakanties ligt nog wel boven het niveau van 2004. xi Grafiek 15 Ontwikkeling aantal binnenlandse vakanties in Drenthe naar leeftijd 3-jaarsgemiddelden 2004-2013 (index 2004 = 100) 0- 5 jaar

180

173 168

170 (index 2004 = 100)

160

6-14 jaar 15-18 jaar

150

19-24 jaar

140 130

123 120

120 110 100

2004

90

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

80

99 98 2013 92 86

25-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-64 jaar 65+ jaar

70

66

60

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013, 2014.

Grafiek 16 Ontwikkeling aantal binnenlandse vakanties in Nederland naar leeftijd 3-jaarsgemiddelden 2004-2013 (index 2004 = 100) 0- 5 jaar

130 125

123

(index 2004 = 100)

120 115 105 95

15-18 jaar 19-24 jaar

110 100

6-14 jaar

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

90 85

2012

106 104 104 101 100 2013 99 87

80 75

76

25-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-64 jaar 65+ jaar

70

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013, 2014.

26

Gezinssituatie Grafiek 17

Profiel'binnenlandse'vakan0eganger'in'Drenthe'vergeleken' met'Nederland'op'basis'van'gezinssitua0e'' (gemiddelde'2011>2013)' 42%#

2Cpersoons#huishoudens#(35+#jaar)# 2Cpersoons#huishoudens#(t/m#34#jaar)#

4%# 4%#

Gezinnen#met#kinderen#(13#C#17#jaar)#

4%#

46%#

7%# 17%# 16%#

Gezinnen#met#kinderen#(6#C#12#jaar)# Gezinnen#met#kinderen#(0#C#5#jaar)#

19%#

Eenpersoonshuishoudens#(35+#jaar)#

3%#

Eenpersoonshuishoudens#(t/m#34#jaar)#

2%# 2%#

0%# Drenthe#

28%#

6%#

10%#

20%#

30%#

40%#

50%#

Nederland#


Grafiek 17 laat zien dat in Drenthe het meest bezocht wordt door Nederlanders uit een tweepersoonshuishouden van 35 jaar of ouder. Het aandeel van deze groep is in Drenthe iets kleiner dan gemiddeld in Nederland. Opvallend is het grote aandeel gezinnen met jonge kinderen. Achtentwintig procent van de vakantiegangers maakt deel uit van een gezin met kinderen van 0-5 jaar, landelijk ligt dit op 19%.

Groepsgrootte Nederlandse vakantiegangers bezochten Drenthe in 2013 met gemiddeld 4,2 personen. Dit is significant meer dan de 3,8 personen waar een gemiddeld binnenlands reisgezelschap uit bestaat. xi

De gemiddelde groepsgrootte is in Drenthe significant groter dan gemiddeld in Nederland. Drie van de tien (30%) binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe zijn met zijn tweeën op vakantie. Dit is significant minder dan het gemiddelde voor Nederland (41%). Drenthe wordt daarentegen weer vaker bezocht door gezelschappen van vier personen. Ook de groepen van zes personen of meer kiezen relatief vaak voor Drenthe als vakantiebestemming.

27

Grafiek 18a en 18b Aantal personen in reisgezelschap - 2013

Nederland

Drenthe 16%

2%

14% 2% 5%

30%

4%

3%

8%

41%

7%

7% 11%

18%

22%

10%

1 persoon

2 personen

3 personen

4 personen

5 personen

6 personen

7 personen

> 7 personen

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantieonderzoek (CVO) 2013, 2014.

De grafieken 19a (Drenthe) en 19b (Nederland) laten voor de periode 2004-2013 de ontwikkeling van het aantal binnenlandse toeristische vakanties naar de grootte van het reisgezelschap zien. In Drenthe is een duidelijke stijging (+25%) van het aantal vakanties dat in een gezelschap van twee personen wordt ondernomen te zien. De stijging is wel minder sterk dan gemiddeld in Nederland (+37%). xi Grafiek 19a

Ontwikkeling*aantal*binnenlandse*toeris1sche*vakan1es*in* Drenthe*naar*groo6e*reisgezelschap*2004<2013*(x*1.000)** <*3*jaarsgemiddelden* 450$ 400$ 350$ 300$ 250$ 200$ 150$ 100$ 50$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

Alleen$ 3$personen$ 5$personen$

2009$ 2010$

2011$ 2012$

2013$

2$personen$ 4$personen$ 6$personen$of$meer$


28

Grafiek 19b

Ontwikkeling*aantal*binnenlandse*toeris1sche*vakan1es*in* Nederland*naar*groo6e*reisgezelschap*2004<2013*(x*1.000)** <*3*jaarsgemiddelden* 6.000$ 5.000$ 4.000$ 3.000$ 2.000$ 1.000$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

Alleen$ 3$personen$ 5$personen$

2009$ 2010$

2011$ 2012$

2013$

2$personen$ 4$personen$ 6$personen$of$meer$


Het aantal personen dat met zijn drieën op vakantie gaat is zowel in Nederland als in Drenthe toegenomen. De stijging in Drenthe is echter aanzienlijk groter (+93%) dan gemiddeld in Nederland (+35%).

In Drenthe stijgt – tegen de landelijke trend in – het aantal vakantiegangers dat met vier of met zes of meer personen op vakantie is. Het aantal binnenlandse toeristische vakantiegangers dat met zijn vieren op vakantie ging is in 2013 zowel in Drenthe als in Nederland licht afgenomen (-2%) ten opzichte van 2012. In de periode 2004-2012 groeide de groep die in een gezelschap van vier personen op vakantie ging juist sterk in Drenthe (+30%). Landelijk was er in dezelfde periode slechts sprake van een groei van 1%.

Landelijk neemt het vakanties door groepen van zes of meer personen gestaag af af; -15% in de periode 2004-2013. In Drenthe is er, over deze hele periode gezien, juist sprake van een stijging van 4%. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat laatste twee jaar ook in Drenthe het aantal vakanties met een gezelschap van zes of meer personen is afgenomen. xi

Herkomst Drenthe wordt het meest bezocht door toeristische vakantiegangers uit ZuidHolland; gemiddeld kwam - in de periode 2011-2013 - 22% van de binnenlandse vakantiegangers uit deze provincie. Zuid-Holland is ook de provincie met de meeste inwoners; 21% van de Nederlanders woont in deze provincie. Na Zuid-Holland zijn Noord-Holland (16%), Gelderland (12%) en Overijssel (10%) de belangrijkste herkomstprovincies van vakantiegangers in Drenthe. xi

29

Bijna vier op de tien binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe, komt uit Zuid- of Noord-Holland. In verhouding tot het aantal inwoners kiezen inwoners van Friesland, Groningen, Overijssel en Flevoland relatief vaker voor Drenthe als vakantiebestemming. Voor de Groningers en Overijsselaren staat Drenthe op de eerste plaats van de binnenlandse vakantiebestemmingen. Bijna 16% van de Groningers en 15,5% van de Overijsselaren bracht in 2013 hun binnenlandse vakantie in Drenthe door. Met name het aantal vakantiegangers uit Zeeland, Noord-Brabant en Limburg blijft achter bij het gemiddelde voor Nederland. xi Tabel 3 Herkomstprovincie binnenlandse toeristische vakantiegangers 2011-2013 en aantal inwoners per provincie 2013 (in %) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

Drenthe

Nederland

Aantal inwoners (2013)

5,5% 6,6% 3,7% 10,0% 3,6% 11,6% 7,1% 15,5% 22,2% 1,4% 9,2% 3,5% 100%

3,2% 4,1% 3,0% 7,1% 2,4% 14,7% 8,0% 14,6% 21,9% 2,3% 13,7% 5,0% 100%

3,5% 3,9% 2,9% 6,8% 2,4% 12,0% 7,4% 16,2% 21,2% 2,3% 14,7% 6,7% 100%

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantieonderzoek (CVO), 2011-2013, 2014, CBS, Bevolking naar leeftijd en regio, 2013, 2014.

De provincie Drenthe heeft voor wat betreft de binnenlandse toeristische vakanties de afgelopen drie jaar een gemiddeld marktaandeel van ruim 10%. Met andere woorden, van iedere 100 Nederlanders die in eigen land op vakantie gaan, gaan er tien op vakantie in Drenthe. Er zijn grote verschillen tussen de verschillende provincies. Het marktaandeel van Drenthe is het grootst in Friesland (16% van alle Friezen die een toeristische vakantie in eigen land doorbrengt gaat naar Drenthe), Groningen (15%), Overijssel (14%) en Flevoland (14%). xi

Van elke zes Friezen die in eigen land op vakantie gaan, gaat er één naar Drenthe. Waardering Nederlandse toeristische vakantiegangers zijn over het algemeen positief over hun binnenlandse vakanties. De mate waarin de bezoekers van Drenthe tevreden zijn over de kwaliteit van de dienstverlening of accommodatie en het prijsniveau van de horeca en de boodschappen wijkt weinig af van het gemiddelde voor Nederland. Alleen de kwaliteit van de accommodaties wordt significant beter dan gemiddeld beoordeeld door vakantiegangers in Drenthe. De rest van de verschillen kan op toeval berusten. xi

30

Grafiek 20

Tevredenheid)(rapportcijfer))over)prijs4)en)kwaliteitsaspecten) van)de)binnelandse)toeris9sche)vakan9e)en)algemeen)oordeel) Drenthe)en)Nederland)4)2013)) 9,0$ 8,5$ 8,0$ 7,5$ 7,0$ 6,5$ 6,0$ 5,5$ 5,0$

7,9$

7,8$

8,0$

8,3$ 7,9$ 7,1$

7,1$

Kwaliteit$ Kwaliteit$ dienstverlening$ accommoda:e$

Prijsniveau$ horeca$

Drenthe$

7,0$

8,2$

7,1$

Prijsniveau$ boodschappen$

Algemeen$ oordeel$

Nederland$


Mediagebruik Het merendeel van de Nederlanders die in 2013 in Drenthe op vakantie geweest zijn, luistert regelmatig naar de radio. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de zenders waar het meest naar geluisterd wordt. Sky Radio is het populairst, ongeveer een derde van de toeristen – die in Drenthe geweest zijn – luistert wel eens naar Sky Radio. Daarnaast stemt men graag af op Radio 538 en Q Music. Tabel 4 Populairste radiozenders onder binnenlandse vakantiegangers – Drenthe en Nederland (in % en ≥ 10%) Sky Radio Radio 538 Q Music Radio 1 Radio 3FM 100% NL Lokale omroep Radio 2 Radio Veronica

Drenthe

Nederland

33% 25% 24% 21% 21% 18% 13% 13% 13%

31% 23% 20% 21% 17% 15% 18% 16% 10%


De zenders Sky radio, Radio 538 en Q Music zijn het populairst onder de bezoekers van Drenthe. In vergelijking met het gemiddelde voor Nederland wordt door vakantiegangers die in Drenthe op vakantie zijn geweest significant meer naar Radio 3 en Radio Veronica geluisterd, lokale omroepen zijn juist significant minder populair dan gemiddeld in Nederland. Tabel 5 Krantenabonnementen onder binnenlandse vakantiegangers – Drenthe en Nederland (in % en ≥ 5%) Regionaal Dagblad Telegraaf AD - Algemeen Dagblad

Drenthe

Nederland

16% 13% 8%

19% 9% 10%


31

De vakantieganger die in 2013 in Drenthe op vakantie geweest is, heeft significant vaker dan gemiddeld een abonnement op de Telegraaf. De regionale kranten worden het meest gelezen, maar wel minder dan gemiddeld in Nederland. Achtendertig procent leest wel eens de Metro en 34% wel eens de spits. Het gebruik van de gratis dagbladen is vergelijkbaar met het gemiddelde voor Nederland. Tabel 6 Populairste weekbladen - onder binnenlandse vakantiegangers – Drenthe en Nederland (in % en >5%) Libelle Margriet Privé Story Flair Weekend Autoweek Voetbal International Viva Panorama

Drenthe

Nederland

37% 32% 17% 13% 13% 11% 11% 11% 11% 11%

38% 30% 17% 15% 11% 11% 11% 9% 9% 12%


Qua populariteit van de weekbladen lijkt de vakantieganger die in Drenthe op vakantie is geweest behoorlijk op de gemiddelde Nederlandse vakantieganger. Er zijn geen significante verschillen in de meest gelezen bladen.

Libelle en Magriet worden veruit het meest gelezen door toeristische vakantiegangers in Drenthe en geheel Nederland. Populairste maandbladen zijn VT-wonen (door 10% gelezen), Plus (9%), Linda (9%). Plus is significant minder populair dan gemiddeld, hetzelfde geldt voor glossy’s zoals Cosmopolitan, Avantgarde en Nouveau. Het blad Jij en je kinderen wordt juist vaker dan gemiddeld gelezen. xi

32

4

Verblijven in Drenthe

Dit hoofdstuk geeft inzicht in het aantal vakanties en overnachtingen van binnenlandse toeristen in Drenthe. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen toeristische vakanties15 en vakanties op een vaste standplaats16. Voor de grafieken is steeds alleen gebruik gemaakt van de cijfers over de toeristische vakanties. Bij de paragraaf over verblijfsbezoek uit het buitenland wordt bewust niet over ‘vakanties’ of ‘toeristen’ gesproken, omdat deze cijfers zowel betrekking hebben op toeristisch als zakelijk bezoek.

4.1. Vakanties van Nederlanders Nederlanders hebben in totaal in 2013 bijna 1,6 miljoen vakanties en ruim 9 miljoen nachten doorgebracht in Drenthe. Vier van de vijf vakanties (bijna 1,4 mln vakanties) zijn toeristische vakanties. De rest van de vakanties (19%) werd in 2013 op een vaste standplaats doorgebracht. xi Grafiek 21

1.800$

Ontwikkeling#aantal#binnenlandse#toeris7sche#vakan7es#in# Drenthe#2004>2013#(x#1.000)#

1.600$

(X#1.000)#

1.400$ 1.200$ 1.000$ 800$ 600$ 400$ 200$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013.

De jaren 2011 en 2012 waren topjaren voor Drenthe, in 2013 is het aantal vakanties weer op het niveau van 2008-2010. In 2013 is het aantal binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe met 11% afgenomen ten opzichte van het topjaar 2012. Landelijk daalt in dezelfde periode het aantal vakanties slechts licht (-1%). In Drenthe is met name het aantal korte vakanties gedaald (zie ook paragraaf 4.2). Ondanks de daling van het aantal vakanties in 2013, laat de provincie Drenthe nog steeds een bovengemiddelde groei van het aantal binnenlandse toeristische vakanties zien in de afgelopen tien jaar. In de periode 2004-2013 nam het aantal toeristische binnenlandse vakanties in Drenthe toe met 8,3%, landelijk is er sprake van een stijging van 5,2%.

15

Toeristische vakantie = bezoek, met minimaal één overnachting, aan een accommodatie die niet je hoofdverblijf is en die niet in eigen bezit is (niet met een zakelijk motief). 16 Vaste standplaatsvakantie = bezoek, met minimaal één overnachting, aan een accommodatie die niet je hoofdverblijf is, maar die wel in eigen bezit is (niet met een zakelijk motief).

33

Zowel in Drenthe als in geheel Nederland is het aantal vakanties op een vaste standplaats afgenomen ten opzichte van tien jaar geleden. In Drenthe worden relatief weinig vakanties op een vaste standplaats doorgebracht. Gemiddeld was in de jaren 2011-2013 17,5% van alle binnenlandse vakanties in Drenthe een vaste standplaatsvakantie. Landelijk werd één op de vijf vakanties (20%) op een vaste standplaats doorgebracht. xi

Marktaandeel In 2013 heeft Drenthe – voor wat betreft het aantal toeristische binnenlandse vakanties – een marktaandeel van 9,6%, in het topjaar 2012 bedroeg het marktaandeel nog 10,7%. Drenthe staat hiermee binnen Nederland op de vijfde plek – na Gelderland, Limburg, Noord-Brabant en Noord-Holland. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de ontwikkeling van het marktaandeel van Drenthe in de periode 2004-2013. xi Grafiek 22

Ontwikkeling*marktaandeel*binnenlandse*toeris2sche* vakan2es*in*Drenthe*2004:2013*(in*%)* 12%% 10%%

9,3%%

9,4%%

9,4%%

9,8%%

9,9%%

9,7%%

2004%

2005%

2006%

2007%

2008%

2009% 2010%

9,8%%

10,3%%

10,7%%

9,6%%

8%% 6%% 4%% 2%% 0%% 2011% 2012%

2013%


Eén op de tien toeristische vakanties van Nederlanders in Nederland heeft in 2013 Drenthe als bestemming. Concurrerende provincies en landen In grafiek 23 wordt de ontwikkeling van het aantal toeristische binnenlandse vakanties in Drenthe vergeleken met de ontwikkeling in de provincies met een concurrerend aanbod en met de ontwikkeling in de andere noordelijke provincies. Grafiek 23

Ontwikkeling#aantal#binnenlandse#toeris7sche#vakan7es#in# Drenthe#<#vergeleken#met#concurrerende#provincies#2004<2013## (x#1.000)#

(x#1.000)#

2.500$ 2.284%

Gelderland$

2.000$

1.994%

Limburg$

1.500$

1.549% 1.362% 1.184% 974%

Noord
1.000$ 500$

307%

0$

Drenthe$ Overijssel$ Friesland$ Groningen$

2004$2005$2006$2007$2008$2009$2010$2011$2012$2013$ Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013.

34

Over de gehele periode 2004-2013 ontwikkelt het aantal binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe zich positief, wel is er in 2013 sprake een sterke daling ten opzichte van het topjaar 2012. Ook in Limburg en Overijssel is het aantal vakanties in 2013 afgenomen ten opzichte van 2012. In Gelderland en Noord-Brabant is er – net als in Drenthe – over de gehele periode 2004-2013 sprake een licht stijgende trend. xi

Verblijfsduur Zowel in Nederland als in Drenthe heeft het aantal korte binnenlandse toeristische vakanties zich positief ontwikkeld in de periode 2004-2013. In 2013 werden in Drenthe bijna een kwart meer korte vakanties ondernomen dan in 2004 (landelijk +18%). Wel is het aantal korte vakanties in Drenthe in 2013 gedaald ten opzichte van 2011 en 2012. In Drenthe nam in dezelfde periode het aantal middellange vakanties (5-8 dagen) met 9% toe. Landelijk bleef het aantal middellange vakanties in deze periode ongeveer gelijk. xi Grafiek 24

800$

Ontwikkeling#aantal#binnenlandse#toeris7sche#vakan7es#in# Drenthe#naar#verblijfsduur#2004A2013#(x#1.000)#A# #3Ajaarsgemiddelden#

700$

(x#1.000)#

600$ 500$ 400$ 300$ 200$ 100$ 0$ 2004$

2005$

2006$

Kort$(2$1$4$dagen)$

2007$

2008$

2009$ 2010$

Middellang$(5$1$8$dagen)$

2011$ 2012$

2013$

Lang$(9+$dagen)$


In vergelijking met het gemiddelde voor Nederland worden er in Drenthe relatief veel middellange vakanties en juist weinig korte vakanties ondernomen. Landelijk is ruim de helft (52%) van de vakanties een korte vakanties, in Drenthe 45%. In Drenthe is 40% van alle binnenlandse toeristische vakanties in een middellange vakantie, landelijk gaat 34% van de vakantiegangers 5-8 dagen op vakantie. xi

Vakantieseizoen In de periode 2004-2013 ontwikkelden de vakanties in Drenthe zich positief in alle seizoenen. Het aantal vakanties in het voorjaar (maart, april, mei) steeg licht (+5%), het aantal zomervakanties (juni, juli, augustus) lag in 2013 9% boven het niveau van 2004. Het aantal vakanties in het najaar (september, oktober, november) is met circa een derde gestegen en het aantal vakanties in de winter (december, januari, februari) ligt – ondanks een daling in de periode 2011-2013 nog 28% boven het niveau van 2004. xi

35

Grafiek 25

Ontwikkeling overnachtingen tijdens toeristische vakanties in Drenthe naar seizoen - 2003-2012 - 3-jaarsgemiddelden (x 1.000)

(x 1.000)

600 500

513

400

347 337

300

221

200

Voorjaar Zomer Najaar Winter

100 0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013/

Landelijk is het aantal vakanties in het voorjaar in de periode 2004-2013 eveneens met 5% gestegen, het aantal zomervakanties bleef in dezelfde periode echter nagenoeg gelijk. In het najaar en de winter is er landelijk eveneens sprake van een positieve ontwikkeling van het aantal vakanties, maar deze stijging is beduidend minder sterk dan de stijging in Drenthe. xi

Fietsvakanties Vakanties waarbij tijdens meer dan de helft van de dagen gefietst wordt, worden fietsvakanties genoemd. Nederlanders hebben in 2013 circa 123.000 fietsvakanties doorgebracht in Drenthe, dit is 11% van alle fietsvakanties in Nederland. Alleen in Overijssel en Gelderland zijn in 2013 meer fietsvakanties ondernomen; respectievelijk 148.000 en 267.000 vakanties. Ten opzichte van 2012 is het aantal fietsvakanties in Drenthe met 8% tegenomen. xi

Eén op de negen fietsvakanties in Nederland werd in 2013 in Drenthe doorgebracht. Organisatiegraad en boekingsgedrag Een relatief groot deel (68%) van de vakanties die in Drenthe ondernomen worden, wordt geregeld via een boekingscentrale of reisorganisatie. De rest (32%) van de vakantiegangers regelt de vakantie in Drenthe zelf rechtstreeks bij de accommodatie (19%) of gaat op de bonnefooi (13%). Landelijk boekt 62% van de Nederlanders de binnenlandse vakantie via een boekingscentrale of reisorganisatie. In Drenthe werd in 2013 77% van de accommodaties via het internet of de e-mail geboekt, dit aandeel ligt iets boven het gemiddelde voor Nederland (73%). Het grootste deel van deze – via het internet geboekte – vakanties wordt via de websites van de grote bungalowverhuurders geboekt (Landal Greenparcs 20% en Center Parcs 11%). Landelijk wordt 5% van de vakanties via Center Parcs en 10% van Landal Greenparcs geboekt. Een vijfde (20%) van de binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe wordt rechtsreeks via de internetsite van de accommodatieverschaffer geboekt (landelijk 15%). xi

36

4.2. Overnachtingen van Nederlanders Grafiek 26

9.000$

Ontwikkeling#aantal#overnach7ngen#7jdens#binnenlandse# toeris7sche#vakan7es#in#Drenthe#2004?2013#(x#1.000)#

8.000$

(X#1.000)#

7.000$ 6.000$ 5.000$ 4.000$ 3.000$ 2.000$ 1.000$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$


Het aantal overnachtingen tijdens toeristische binnenlandse vakanties in Drenthe laat de afgelopen tien jaar een stijgende lijn zien. Nederlanders overnachtten in 2013 7,7 miljoen keer in Drenthe tijdens een toeristische vakantie. Daarnaast brachten zij nog bijna 1,4 miljoen nachten door op een vaste standplaats. De afgelopen vijf jaar is het aantal overnachtingen tijdens toeristische vakanties in Drenthe redelijk stabiel. Het jaar 2004 was een goed vakantiejaar voor Drenthe. In 2013 lag het aantal overnachtingen in Drenthe iets (+1,3%) boven het niveau van 2004. Landelijk nam het aantal overnachtingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties in de periode 2004-2013 af met 3,2%. De jaren 2005-2008 waren duidelijk mindere jaren voor Drenthe. In Drenthe lag het aantal overnachtingen tijdens toeristische binnenlandse vakanties in 2013 14% boven het niveau van 2005. xi

Het aantal overnachtingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe lag in 2013 1,3% boven het niveau van 2004 (landelijk -3,2%). Grafiek 27 geeft een overzicht van de ontwikkeling van het markt-aandeel van Drenthe op het gebied van overnachtingen tijdens toeristische vakanties van Nederlanders. Drenthe staat met 10,7% van alle overnachtingen op de derde plek in Nederland (na Gelderland 17,0% en Limburg 13,2%). Drenthe marktaandeel heeft verloren ten opzichte van 2012, behoudt de provincie wel de derde plek in Nederland. xi

37

Grafiek 27

Ontwikkeling*marktaandeel*overnach3ngen*3jdens* binnenlandse*toeris3sche*vakan3es*7*Drenthe*200472013*(in*%)* 14%& 12%&

10,2%&

10%&

9,5%&

9,6%&

2005&

2006&

10,3%&

10,2%&

2007&

2008&

10,8%&

10,9%&

10,9%&

11,2%&

10,7%&

8%& 6%& 4%& 2%& 0%& 2004&

2009& 2010&

2011& 2012&

2013&


Gemiddeld duurde een binnenlandse toeristische vakantie in Drenthe in 2013 5,6 nachten, dit ligt boven het landelijk gemiddelde (5,0). Zowel in Drenthe als in geheel Nederland is het gemiddeld aantal overnachtingen per toeristische vakantie in 2013 gestegen ten opzichte van 2011 en 2012. xi Grafiek 28

800$

Ontwikkeling#aantal#binnenlandse#toeris7sche#vakan7es#in# Drenthe#naar#verblijfsduur#2004A2013#(x#1.000)#A# #3Ajaarsgemiddelden#

700$

(x#1.000)#

600$ 500$ 400$ 300$ 200$ 100$ 0$ 2004$

2005$

2006$

Kort$(2$1$4$dagen)$

2007$

2008$

2009$ 2010$

Middellang$(5$1$8$dagen)$

2011$ 2012$

2013$

Lang$(9+$dagen)$


De stijging van de gemiddelde verblijfsduur heeft te maken met de daling van het aantal korte binnenlandse toeristische vakanties. Zowel in Drenthe als in geheel Nederland is het aantal korte binnenlandse vakanties afgenomen. Het aantal middellange vakanties nam in de periode 2004-2013 met 12% toe in Drenthe, landelijk name het aantal middellange vakanties licht af in dezelfde periode (-2%). Grafiek 28 geeft de ontwikkeling in Drenthe weer 17. xi Deze afname van het aantal korte vakanties en de toename van het aantal middellange vakanties in Drenthe, verklaart dus waarom het aantal vakanties is afgenomen met 11% (zie paragraaf 4.1), terwijl het aantal overnachtingen nagenoeg gelijk is gebleven.

17

In grafiek 28 wordt gebruik gemaakt van een voortschrijdend driejaarsgemiddelde. Dit is gedaan om de jaarlijkse schommelingen (die wellicht met de steekproefgrootte van de subcategorieën te maken heeft) af te zwakken en duidelijker de trend te laten zien.

38

4.3. Logiesvorm Nederlanders Grafiek 29

5.000$

Ontwikkeling#aantal#overnach7ngen#7jdens#binnenlandse# toeris7sche#vakan7es#in#Drenthe#naar#logiesvorm#2004@2013# #(x#1.000)#@#3@jaarsgemiddelden#

(x#1.000)#

4.000$ 3.000$ 2.000$ 1.000$ 0$ 2004$ Hotel$

2005$

2006$

Bungalow$

2007$

2008$

2009$ 2010$

Kamperen$

2011$ 2012$

2013$

Overig$


Het aantal overnachtingen van binnenlandse vakantiegangers in bungalows in Drenthe nam sterk toe in de periode 2004-2010. Vanaf 2010 stabiliseert het aantal overnachtingen van Nederlanders in Drentse bungalows zich op circa 4,4 miljoen nachten. In 2013 worden er voor het eerst minder aantal nachten in bungalows in Drenthe doorgebracht.

Het aantal overnachtingen in een bungalow ligt in 2013 22% boven het niveau van 2004. Ondanks deze daling in 2013, ligt het aantal nachten dat Nederlanders in een bungalow in Drenthe doorbrachten nog steeds 22% boven het niveau van 2004. Landelijk nam in deze periode het aantal overnachtingen in bungalows juist af (-7%). Het aantal overnachtingen in een hotel is in Drenthe in 2013 sterk gedaald ten opzichte van de topjaren 2011 en 2012. Landelijk nam het aantal overnachtingen slechts licht af18 . xi Het aantal overnachtingen op een camping neemt zowel in Drenthe als in heel Nederland af. Ten opzichte van 2004 zijn er in Drenthe in 2014 bijna 30% minder nachten op een camping doorgebracht; landelijk -15%. xi

18 Wellicht zijn in werkelijkheid de verschillen tussen de jaren kleiner. De steekproef voor het aantal overnachtingen in hotels is relatief klein. Voor het maken van de grafiek is daarom gekozen voor het gebruiken van voortschrijdende driejaarsgemiddelden.

39

Grafiek 30a en 30b

Overnachtingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties – naar logiesvorm (gemiddelde 2011-2013)

Drenthe

Nederland 9%

12%

20%

13%

22%

28%

39%

57%

Hotel Bungalow Kamperen Overig Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2011-2013.

Tijdens toeristische vakanties in Drenthe overnachtten Nederlanders relatief vaak in een bungalow. Het aandeel van alle andere logiesvormen – hotel, kamperen en overige logiesvormen19 – blijft achter bij het gemiddelde in Nederland. xi

16% van nachten die Nederlanders in een bungalow in eigen land doorbrengen, werd de afgelopen 3 jaar in Drenthe doorgebracht. Drenthe heeft in de periode 2011-2013 een gemiddeld marktaandeel van 16% voor wat betreft het aantal overnachtingen in een bungalow. Alleen in Gelderland en Limburg werden meer nachten in een bungalow doorgebracht. xi

4.4. Verblijfsbezoek van buitenlanders Drenthe is in 201320 circa 170.000 keer door buitenlanders bezocht voor een vakantie of een zakelijk bezoek. Van alle buitenlanders die Nederland bezoeken voor een verblijfsbezoek, bezoekt 1,3% Drenthe. In totaal brachten buitenlanders circa 659.000 nachten door in de provincie Drenthe, dit is 2,1% van het totaal aantal nachten dat buitenlanders in Nederland doorbrengen. xviii

1,3% van de buitenlandse verblijfsgasten in Nederland overnacht in Drenthe.

19

Overig = kamphuis, jeugdherberg, kampeerboerderij, volkstuinhuisje, boot en andere logiesvormen. In 2012 is er een trendbreuk in de Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dit heeft tot gevolg dat voor het verblijfsbezoek van buitenlanders de cijfers van 2012 en 2013 niet vergeleken kunnen worden met voorgaande jaren. Het CBS rapporteert het jaar 2012 zowel volgens de oude als volgens de nieuwe methodiek. 20

40

Uit de nader voorlopige cijfers van het CBS blijkt dat het aantal buitenlanders dat Drenthe in 2013 bezocht voor een vakantie of zakelijk bezoek 13% hoger lag dan in 2012. Landelijk nam het aantal buitenlandse verblijfsbezoekers met 5% toe. Het aantal overnachtingen steeg zowel in Nederland als in Drenthe nog wat sterker. Buitenlanders brachten 18% meer nachten door in Drenthe, het aantal nachten van buitenlanders in Nederland nam in de periode 2012-2013 met 8% toe.

In Drenthe nam in de periode 2012-2013 het aantal bezoekers uit het buitenland sterker toe dan gemiddeld in Nederland. Een kleine 60% van de buitenlandse verblijfsgasten in Drenthe kwam in 2013 uit Duitsland, 18% uit België en 7% uit het Verenigd Koninkrijk. Het aantal Duitse gasten in Drenthe is in 2013 met 18% gestegen ten opzichte van 2012. Het aantal Belgische verblijfsgasten nam in deze periode eveneens toe, namelijk met 11%. xviii

41

5

Activiteiten in Drenthe

Activiteiten die tijdens een vakantie in Drenthe of vanaf het huisadres worden ondernomen staan centraal in dit hoofdstuk. Bij de vrijetijdsactiviteiten vanaf het huisadres gaat het zowel om activiteiten van de eigen inwoners, als om activiteiten van dagbezoekers uit de rest van Nederland en uit Duitsland. Er is in dit hoofdstuk specifiek aandacht voor de meest uitgevoerde (populairste) activiteiten, maar ook voor activiteiten die – in vergelijking met het gemiddelde voor Nederland – relatief vaak of juist relatief weinig ondernomen worden in Drenthe. In dit hoofdstuk wordt dit jaar extra aandacht besteed aan het thema natuurbeleving.

5.1. Natuurbeleving tijdens vakanties en dagjes uit Vakanties Van alle binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe omschrijft 17% zijn vakantie als een op de natuur gerichte vakantie (landelijk 14%). De natuur wordt, samen met ‘gezelligheid, rust, ontspanning’, het meest genoemd als vakantietypering door vakantiegangers in Drenthe. xi

Natuur en relaxen belangrijkste motieven voor een vakantie in Drenthe. Tabel 7 De 5 meest ondernomen vakantietypen in Drenthe en Nederland in 2013 (in %) Natuurvakantie Relaxvakantie Vakantie met vrienden, familie, collega’s Vakantie vanwege speciale gelegenheid Sportieve/actieve vakantie Overige vakantietypen

Drenthe

Nederland

17% 17% 15% 11% 10% 30% 100%

14% 13% 11% 9% 9% 44% 100%

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantieonderzoek (CVO), 2011-2013, 2014, CBS, Bevolking naar leeftijd en regio, 2013, 2014.

Ongeveer een derde (32%) van alle binnenlandse toeristische vakantiegangers bezoekt tijdens hun vakantie in Drenthe één of meerdere keren een natuurgebied. Voor veel andere activiteiten, zoals fietsen en wandelen, zijn natuur en landschap een belangrijk decor. Tijdens 58% van de binnenlandse toeristische vakanties in Drenthe gaan de vakantiegangers één of meerdere keren wandelen. Tijdens 31% van de vakanties stapt men minstens eenmaal op de pedalen. xi

Vrijetijdsactiviteiten

38 Procent van de vrijetijdsactiviteiten in Drenthe (>2 uur) betreft een buitenrecreatieve activiteit.

Een groot deel (38%) van de vrijetijdsactiviteiten (>2 uur) in Drenthe betreft buitenrecreatieve activiteiten. In Nederland is gemiddeld 31% van de vrijetijdsactiviteiten van twee uur of langer een buitenrecreatieve activiteit.

42

Van alle buitenrecreatieve activiteiten van twee uur of langer die in Drenthe worden ondernomen is het grootste deel (35%) een fietstocht voor het plezier. Er wordt in Drenthe significant meer gefietst dan gemiddeld in Nederland. In vergelijking met het gemiddelde voor Nederland wordt er juist wat minder vaak een wandeling voor het plezier gemaakt. Het deel van de recreanten dat gaat recreëren in ‘overig landschap’ (park, bos, etc.) ligt in Drenthe significant hoger dan gemiddeld in Nederland. xvii

Fietsen en recreëren in overig landschap (park, bos, etc.) zijn in Drenthe significant populairder dan gemiddeld in Nederland. Grafiek 31a en 31b

Buitenrecreatieve activiteiten (>2 uur) naar soort activiteit (2012/2013)

Drenthe

Nederland 1%1%

2% 1% 16%

16% 30%

39%

8% 10% 8%

6%

35%

27%

Wandelen voor het plezier Fietstocht voor het plezier Recreëren aan water Recreëren in overig landschap Toertochtjes met de auto Toertochtjes met de motor Tocht met rondvaartboot Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO), 2012/2013.

4,8 Procent van alle buitenrecreatieve activiteiten van (van minimaal 2 uur incl. voor- en natransport) die Nederlanders vanaf het huisadres ondernemen, vindt in Drenthe plaats. Dit zijn ruim 17 miljoen buitenrecreatieve activiteiten in Drenthe. Figuur 1 op de volgende pagina laat zien dat tien miljoen van deze activiteiten worden ondernomen door de eigen inwoners. De overige 7,3 miljoen buitenrecreatieve activiteiten worden ondernomen door inwoners van de rest van Nederland. De Drenten zelf ondernemen bijna 2,8 mln buitenrecreatieve activiteiten buiten de eigen provincie. xvii

43

Dit levert een positief saldo op van ruim 4,5 miljoen activiteiten. Met andere woorden: er gaan ruim tweeënhalf keer zoveel Nederlanders naar Drenthe om buiten te recreëren, dan er Drenten de provincie uit gaan om elders een buitenrecreatieve activiteit te ondernemen.

Voor iedere inwoner van Drenthe die buiten de eigen provincie een buitenrecreatieve activiteit onderneemt, komt er tweeënhalve Nederlander naar Drenthe voor een dergelijke activiteit. Figuur 1 Buitenrecreatieve activiteiten (>2 uur incl. reistijd) in en vanuit Drenthe 2012/2013

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012-2013 – tabellen ‘eigen inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’ en ‘Drenthe - herkomst’, bewerking De Afdeling Onderzoek.

5.2. Populaire activiteiten tijdens de vakantie Zoals in paragraaf 5.1 al aangegeven zijn het bezoeken van een natuurgebied, wandelen en fietsen belangrijke activiteiten tijdens binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe. Grafiek 32 toont de top 10 van populairste activiteiten tijdens binnenlandse vakanties in Drenthe – vergeleken met Nederland. Het percentage staat voor het deel van de vakanties waarbinnen minimaal één keer een dergelijke activiteit is uitgevoerd. xvii

44

Grafiek 32

Top$10$populairste$ac0viteiten$0jdens$een$binnenlandse$ toeris0sche$vakan0e$in$Drenthe$9$vergeleken$met$Nederland$9$ 201192013$(%)$ 0#

20#

40#

60# 61# 64#

Uit#eten#gaan#(in#restaurant)# 55# 55#

Wandelingen#maken# 49#

Zwemmen#

35# 32# 29# 31# 36#

Bezoek#aan#natuurreservaat,#natuurgebied# Funshopping#(winkelen#voor#plezier)#

27# 27#

Tochtjes#met#de#fiets# Bezoek#aan#bezienswaardige#gebouwen# Bezoek#aan#pretpark,#aKracLepark#

10#

Bezoek#aan#museum,#oudheidkamer# Bezoek#aan#dierenpark,#safaripark,#dolfinarium# Drenthe#

80#

6#

21# 23# 20#

16# 13# 14#

Nederland#

Bron: NTBC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2011-2013, 2013.

Uit eten gaan (61%) en wandelen (55%) zijn de populairste activiteiten onder binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe. Landelijk zijn dit eveneens de populairste activiteiten onder vakantiegangers uit eigen land. Het aantal vakantiegangers dat tijdens hun binnenlandse toeristische vakantie in Drenthe gaat zwemmen (49%) ligt significant hoger dan gemiddeld (35%). Bovenstaande grafiek laat zien dat het bezoeken van een pretpark/attractiepark of dierentuin in Drenthe populairder dan gemiddeld is. Dit verschil is significant. Een activiteit die eveneens significant populairder dan gemiddeld is, is paard- of ponyrijden. In Drenthe gaat bijna 3% van de vakantiegangers wel eens rijden, landelijk stapt net iets meer dan 1% op een paard of een pony. Het aantal Nederlanders dat tijdens een vakantie in Drenthe gaat funshoppen blijft juist wat achter bij het gemiddelde voor Nederland. Ook gaat de vakantieganger in Drenthe minder vaak uit (naar een café of disco) dan gemiddeld. xi

Zwemmen en het bezoeken van de natuur, pretparken of dierenparken zijn tijdens vakanties in Drenthe bovengemiddeld populair. De bovengemiddelde populariteit van zwemmen, heeft te maken met het hoge aandeel bungalowvakanties (veel bungalowparken hebben een zwembad) en het grote aandeel gezinnen met kinderen die daar vertoeven.

45

5.2. Populaire vrijetijdsactiviteiten Nederlanders Nederlanders (zowel de eigen inwoners van Drenthe als de Nederlanders uit de overige provincies) hebben in 2012-2013 een kleine 46 miljoen vrijetijdsactiviteiten21 uitgevoerd (van 2 uur of langer inclusief reistijd) in Drenthe. Dit is 3% van het totaal aantal vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders in die periode. Dit percentage komt redelijk overeen met het aandeel dat je op grond van het aantal inwoners van de provincie zou verwachten; in 2013 woonde 2,9% van de Nederlanders in Drenthe. vi xxi Figuur 2 Uitstapjes (>2 uur incl. reistijd) in en vanuit Drenthe 2012/2013

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012-2013 – tabellen ‘eigen inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’ en ‘Drenthe - herkomst’, bewerking De Afdeling Onderzoek.

Drenten ondernamen in 2012/2013 bijna 28 miljoen uitstapjes in de eigen provincie. Inwoners uit de rest van Nederland gingen 17,59 miljoen keer voor een uitstapje van twee uur of langer naar Drenthe, terwijl Drenten in totaal 9,94 miljoen keer een uitstapje buiten de eigen provincie ondernamen (rest Nederland of buitenland). Dit levert Drenthe een positief saldo op (er komen meer Nederlanders in, dan er Drenten uitgaan) van 7,65 miljoen uitstapjes22. xxi xix

21

Het gaat hierbij om activiteiten die vanaf het huisadres worden ondernomen. Bij de berekening van dit aantal is geen rekening gehouden met buitenlanders die voor een uitstapje naar Drenthe komen. 22

46

Bijna veertig procent van alle vrijetijdsactiviteiten in Drenthe valt in de categorie buitenrecreatie23. xvii Grafiek 33

Vrijetijdsactiviteiten in Drenthe (minimaal 2 uur incl. reistijd) 2012/2013 Buitenrecreatie 17%

Waterrecreatie- en sport Sportwedstrijden bezoeken Wellness/beauty/ontspanning

38%

7%

Attracties bezocht Evenementen bezocht Winkelen voor plezier

13%

Cultuur Uitgaan

2%

6% 15%

2% 1%

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek 2012-2013, 2013.

Fietsen, recreëren in de natuur, tochtjes met de auto of motor en het bezoeken van pretparken of dierentuinen zijn in Drenthe populairder dan gemiddeld in Nederland. Buitenrecreatieve activiteiten zijn in Drenthe populairder dan gemiddeld in Nederland, dat geldt met name voor de fietstochten voor het plezier, het recreëren in de natuur (niet aan het water) en het maken van tochtjes met de auto of de motor. Het ‘bezoeken van attracties24’ en dan met name het bezoeken van een pretpark of dierentuin is eveneens bovengemiddeld populair. De interesse voor uitgaan blijft in Drenthe juist wat achter bij het gemiddelde voor Nederland. Dit neemt niet weg dat uitgaan (7,9 miljoen activiteiten) na buitenrecreatie (17,2 miljoen activiteiten) de meest uitgevoerde vrijetijdsactiviteit is. xvii

5.3. Populaire activiteiten dagbezoek Duitsers Duitsers hebben in 2010/2011 circa 1,2 miljoen dagtochten ondernomen in Drenthe. Meest uitgevoerde activiteiten zijn winkelen in de binnenstad, het bezoeken van een ‘attractiepark, dierentuin of zwemparadijs’ en het bezoeken van een stad. xx

Het bezoeken van een attractiepark, dierentuin of zwemparadijs, een museum/bezienswaardigheid of natuurgebieden/bossen is bovengemiddeld populair onder Duitse dagbezoekers.

23 De categorie buitenrecreatie omvat: recreëren aan het water, recreëren niet aan het water, wandeling voor plezier, fietstocht voor plezier, toertochtjes met de auto, toertochtjes met de motor, tocht met rondvaartboot. 24 De categorie attracties omvat: attractiepark/pretpark, ballonvaart ondernomen, dierentuin/vogelpark/zeeaquarium, kermis, rommelmarkt/vlooienmarkt, speeltuin, sier-/heemtuin, kinderboerderij, boerderij (agro-toerisme).

47

Het bezoeken van een ‘attractiepark, dierentuin of zwemparadijs’, van musea of bezienswaardigheden en van natuurgebieden of bossen is in Drenthe bovengemiddeld populair. Winkelen, het bezoeken van een stad en uit eten gaan zijn – hoewel deze activiteiten in absolute zin veel ondernomen worden – in Drenthe minder populair dan gemiddeld in Nederland. xx Grafiek 34

Populaire activiteiten tijdens dagbezoek Duitsers aan Drenthe 2010/2011 - vergeleken met Nederland Winkelen in de binnenstad Attractiepark, dierentuin, zwemparadijs Bezoek aan een stad Uit eten gaan in een restaurant Museum /bezienswaardigheid Bezoek natuurgebied/bos Bezoek winkelcomplex (buiten een stad) Uitgaan Drenthe

Nederland

0

10

20

30

40

50

60

70

%

Bron: NBTC, Monitor Inkomend Dagbezoek vanuit Duitsland, Eindrapportage 2010-2011, 2011.

48

6

De vrijetijdseconomie in Drenthe

Dit hoofdstuk gaat in op de economische betekenis van de vrijetijdssector in Drenthe. De economische betekenis van de sector wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van de werkgelegenheid en de bestedingen in de vrijetijdssector. In dit hoofdstuk wordt – waar mogelijk – gebruik gemaakt van de ‘landelijke R&T standaard25’, hierdoor is het mogelijk om de resultaten van Drenthe te vergelijken met andere provincies of met de landelijke resultaten.

6.1. Bestedingen tijdens vakanties van Nederlanders Nederlandse vakantiegangers gaven in 2013 bijna 267 miljoen euro uit tijdens vakanties in Drenthe. Hiervan werd 249 miljoen euro uitgegeven tijdens toeristische vakanties en 18 miljoen euro tijdens vaste standplaatsvakanties. Voor de binnenlandse toeristische vakanties heeft Drenthe een marktaandeel van 9,5%. Dit betekent dat 9,5% van het geld dat Nederlanders tijdens toeristische vakanties in eigen land uitgeven, wordt uitgegeven in Drenthe. Het marktaandeel is in 2013 afgenomen ten opzichte van 2011 (9,9%) en 2012 (10,2%). De bestedingen ontwikkelen zicht de afgelopen tien jaar in grote lijnen positief. In 201226 gaven binnenlandse toeristische vakantiegangers meer dan een kwart miljard euro uit in Drenthe. De bestedingen in 2013 liggen met 249 miljoen iets onder het niveau van het topjaar 2012. xi

Binnenlandse toeristische vakantiegangers gaven in 2013 ongeveer een kwart miljard euro uit in Drenthe. Grafiek 3526

300$

Ontwikkeling#totale#bestedingen#6jdens#binnenlandse# toeris6sche#vakan6es#in#Drenthe#2004?2013#(x#mln#euro)#

(x#mln#euro)#

250$ 200$ 150$ 100$ 50$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013 – trendbreuk in 2012.

25

IPO, De landelijke R&T Standaard, Notitie over bepalen bestedingen en werkgelegenheid in de vrijetijdssector op provinciaal niveau, 2009. 26 De resultaten van 2012 en 2013 mogen niet zonder meer vergeleken worden met voorgaande jaren omdat er sprake is van een trendbeuk in verband met een gewijzigde vraagstelling.

49

Grafiek 36 geeft inzicht in de manier waarop de bestedingen in Nederland zich hebben ontwikkeld in de periode 2004-2013. In Nederland zijn – in tegenstelling tot Drenthe – de bestedingen toegenomen sinds 2012. Grafiek 3626

3.000$

Ontwikkeling#totale#bestedingen#6jdens#binnenlandse# toeris6sche#vakan6es#in#Nederland#2004?2013#(x#mln#euro)#

(x#mln#euro)#

2.500$ 2.000$ 1.500$ 1.000$ 500$ 0$ 2004$

2005$

2006$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$


De bestedingen per persoon per dag liggen in Drenthe 2,70 euro lager dan gemiddeld in Nederland. Bestedingen per persoon per dag Binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe gaven in 2013 gemiddeld ruim 27,60 euro per persoon per dag uit aan hun vakantie (incl. verblijf), dit is 2,70 euro minder dan gemiddeld in Nederland (30,30 euro). xi Grafiek 3727

Ontwikkeling'bestedingen'per'persoon'per'dag'5jdens' binnenlandse'toeris5sche'vakan5es'in'Drenthe'en'Nederland' 2004?2013'' 35,0% 30,0%

(euro)'

25,0%

30,9% 29,4% 29,4% 29,3% 29,3% 28,4% 28,3% 27,7% 26,9% 26,3% 26,2% 26,8% 25,8% 25,8% 24,7% 25,5% 24,9% 23,7%

30,3% 27,6%

2004%

2013%

20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 2005%

2006%

2007%

2008%

Drenthe%

2009%

2010%

2011%

2012%

Nederland%


27

De resultaten van 2012 en 2013 mogen niet zonder meer vergeleken worden met voorgaande jaren, omdat er sprake is van een trendbeuk in verband met een gewijzigde vraagstelling. Om toch de ontwikkeling in hoofdlijnen te laten zien is ervoor gekozen de gegevens toch in één grafiek weer te geven.

50

De bestedingen per persoon per dag blijven in Drenthe achter bij het gemiddelde voor Nederland. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het relatief grote aandeel bungalowvakanties en het relatief kleine aandeel hotelvakanties in Drenthe. Tijdens hotelvakanties wordt per persoon per dag meer besteed dan tijdens een bungalowvakantie. Daarnaast wordt Drenthe meer dan gemiddeld bezocht door gezinnen met kinderen. Gezinnen geven per persoon per dag minder uit dan vakantiegangers die met zijn tweeën op vakantie gaan. xi

Gezinssituatie Vakantiegangers van 35 jaar of ouder die met zijn tweeën op vakantie gaan geven in Drenthe in 2013 per persoon per dag gemiddeld 32 euro uit. Gezinnen met kinderen tussen de 0-5 jaar spenderen per persoon dagelijks 24 euro aan een binnenlandse toeristische vakantie in Drenthe. Gezinnen met kinderen tussen de 6 en 12 jaar geven per persoon per dag 27 euro uit in de provincie. Een relatief hoog aandeel gezinnen met kinderen op het totaal aantal vakantiegangers levert gemiddeld dus relatief lage bestedingen per persoon per dag op. xi

Gekozen logiesvorm en gezinssituatie hebben invloed op de hoogte van de dagelijkse bestedingen van een vakantieganger. Bestedingen naar categorie

De volgende twee tabellen geven inzicht in de bestedingen per persoon per vakantie van binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe en Nederland. Deze bestedingen zijn onderverdeeld in bestedingscategorieën28. In tabel 8 worden de bestedingen in de jaren 2012 en 2013 in Drenthe vergeleken. Tabel 9 vergelijkt voor het jaar 2013 Drenthe en Nederland met elkaar. xi Tabel 8 Bestedingen per persoon per vakantie naar bestedingscategorie – Drenthe 2012- 2013 (in euro’s en procenten van het totaal) Vervoer naar bestemming Verblijf Vervoer op bestemming Horeca Excursies/entree Winkels Overig

2012 (euro)

2012 (%)

2013 (euro)

2013 (%)

19,00 90,50 5,60 28,40 7,10 22,10 5,40

10,7% 50,8% 3,1% 15,9% 4,0% 12,4% 3,0%

17,50 102,10 5,90 31,30 8,50 23,20 5,60

9,0% 52,6% 3,0% 16,1% 4,4% 12,0% 2,9%


De gemiddelde uitgaven aan verblijf zijn in Drenthe in 2013 met bijna 13% toegenomen ten opzichte van 2012. De bestedingen tijdens de vakantie, zoals de bestedingen in de horeca, aan entreeprijzen of excursies en in winkels zijn eveneens toegenomen ten opzichte van vorig jaar.

In Drenthe zijn in 2013 zowel de bestedingen aan logiesaccommodaties als de bestedingen bij horeca en winkels toegenomen. In 2013 werd in Drenthe ruim de helft van het geld (52,6%) uitgegeven aan de kosten van de logiesaccommodatie. Bijna een derde van het bedrag (32,5%) wordt ter plekke uitgegeven aan entree/excursies, horeca of in winkels. Landelijk is het aandeel van verblijf op het totaal in verhouding wat kleiner, namelijk 48,7% van de totale bestedingen. Ruim 35% van het geld wordt tijdens de vakantie besteed aan winkelen, horecabezoek, entree en excursies. In 28 Deze vraag is niet door alle respondenten beantwoord, daarom tellen de totale bestedingen per subcategorie bestedingen niet op tot de totale bestedingen in het CVO.

51

vergelijking met Drenthe wordt er in Nederland gemiddeld minder geld uitgegeven aan de accommodatie maar meer aan uitgaven in de horeca.xi

In Drenthe wordt in vergelijking met het gemiddelde voor Nederland meer uitgegeven aan de accommodatie en minder ter plekke. Tabel 9 Bestedingen aan vakanties naar categorie – Drenthe en Nederland 2013 (in euro’s en procenten van het totaal) Drenthe Nederland 2012 (euro)

Vervoer naar bestemming Verblijf Vervoer op bestemming Horeca Excursies/entree Winkels Overig

2012 (%)

17,50 102,10 5,90 31,30 8,50 23,20 5,60

2013 (euro)

9,0% 52,6% 3,0% 16,1% 4,4% 12,0% 2,9%

2013 (%)

18,70 92,70 5,60 36,10 7,00 24,60 5,60

9,8% 48,7% 2,9% 19,0% 3,7% 12,9% 2,9%


6.2. Bestedingen tijdens vakanties van Nederlanders naar logiesvorm Overnachtingen en bestedingen Tijdens 57% van de nachten die Nederlandse toeristen in de periode 2011-2013 in Drenthe doorbrachten, werd in een bungalow overnacht. Vakantiegangers die in een bungalow verblijven zijn verantwoordelijk voor 60% van de totale bestedingen tijdens toeristische binnenlandse vakanties in Drenthe. xi

Vakantiegangers die in een bungalow verblijven zijn verantwoordelijk voor 60% van de bestedingen tijdens toeristische binnenlandse vakanties in Drenthe. Grafiek 38a en 38b

Overnachtingen en bestedingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties – naar logiesvorm (gemiddelde 2011-2013)

Drenthe - overnachtingen

Drenthe - bestedingen

9%

12%

9%

19%

12% 22%

57% 60%

Hotel Bungalow Kamperen Overig Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2011-2013.

52

Negen procent van de nachten wordt in een hotel doorgebracht. Hotelgasten namen 19% van de totale bestedingen voor hun rekening. Tijdens ruim een vijfde (22%) van de nachten in Drenthe slaapt men op een camping. Twaalf procent van de uitgaven aan toeristische binnenlandse vakanties wordt tijdens een kampeervakantie gedaan. xi Nederlanders die hun toeristische vakantie doorbrengen in een hotel in Drenthe geven in 2013 gemiddeld 52 euro per persoon per dag uit. Vakantiegangers in een vakantiebungalow spenderen 30 euro per persoon per dag en Nederlanders die op een camping verblijven 18 euro.

Tijdens hotelvakanties in Drenthe besteedt men gemiddeld 52 euro per persoon per dag, tijdens vakantie op een camping gemiddeld 18 euro. De gemiddelde bestedingen per soort logiesaccommodatie lagen in Drenthe de afgelopen jaren steeds een paar euro lager dan gemiddeld in Nederland. Tijdens een hotelvakantie wordt landelijk per persoon per dag gemiddeld 2 euro meer uitgegeven aan een hotelovernachting en 1 euro meer aan een verblijf in een vakantiebungalow. In 2013 liggen de bestedingen per persoon per dag tijdens een kampeervakantie in Drenthe op het gemiddelde voor Nederland. xi

Ontwikkeling bestedingen

De grafieken in deze alineaxi geven de ontwikkeling van de bestedingen in de verschillende logiesvormen op een aantal manieren weer. Grafiek 39 Grafiek 40 Grafiek 41

ontwikkeling bestedingen per logiesvorm als percentage van de totale bestedingen tijdens binnenlandse toeristische vakanties ontwikkeling totale bestedingen per logiesvorm, weergegevens als absolute aantallen (in euro’s) ontwikkeling totale bestedingen per logiesvorm, weergegeven als indexcijfers (2004 = 100)

In grafiek 39 is te zien dat in de periode 2004-2013 het aandeel van de bestedingen tijdens bungalowvakanties op de totale bestedingen toeneemt. Dit gaat met name ten koste van het aandeel kampeervakanties. Het merendeel van alle bestedingen tijdens toeristische binnenlandse vakanties wordt tijdens de bungalowvakanties gedaan, de afgelopen jaren gemiddeld 60%. xi

53

Grafiek 3929

Hotel$

Bungalow$

Kamperen$

2009$ 2010$

2011$ 2012$

13%$10%$ 60%$ 17%$

12%$ 9%$ 60%$ 19%$

2008$

60%$

2007$

62%$

16%$

2006$

17%$

16%$

2005$

62%$

17%$

2004$

0%$

16%$

18%$

60%$

18%$

20%$

58%$

54%$

40%$

56%$

60%$

20%$

12%$8%$

13%$8%$

14%$ 9%$

15%$ 9%$

16%$ 10%$

19%$ 10%$

19%$ 11%$

80%$

52%$

(%#van#totaal)#

100%$

17%$ 10%$

Ontwikkeling#bestedingen#4jdens#binnenlandse#toeris4sche# vakan4es#in#Drenthe#naar#logiesvorm#2004>2013#>#als# percentage#van#de#totale#bestedingen#>#3>jaarsgemiddelden#

2013$

Overig$

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO), 2004-2013 – trendbreuk 2012.

De volgende grafiek geeft een overzicht van de totale bestedingen in miljoenen euro’s. De grafiek laat zien dat met name de absolute bestedingen tijdens bungalowvakanties zich positief ontwikkelen in de periode 2004-2013. De uitgaven tijdens hotelvakanties ontwikkelen zich positief in de periode 2009-2012, maar deze stijgende trend lijkt niet door te zetten. De uitgaven aan kampeervakanties zijn de afgelopen tien jaar met 14% afgenomen. xi Grafiek 4029

Ontwikkeling&bestedingen&4jdens&binnenlandse&toeris4sche& vakan4es&in&Drenthe&naar&logiesvorm&2004>2013&(x&mln&euro)&& 3>jaarsgemiddelden& 160$

(totaal&euro)&

140$ 120$ 100$ 80$ 60$ 40$ 20$ 0$ 2004$ Hotel$

2005$

2006$

Bungalow$

2007$

2008$

2009$ 2010$

Kamperen$

2011$ 2012$

2013$

Overig$


De bestedingen aan bungalowvakanties in Drenthe zijn in de periode 2004-2013 met circa 48% toegenomen, landelijk namen de bestedingen aan bungalowvakanties met 13% toe.

29 De resultaten van 2012 en 2013 mogen niet zonder meer vergeleken worden met voorgaande jaren omdat er sprake is van een trendbeuk in verband met een gewijzigde vraagstelling.

54

Doordat de cijfers in grafiek 41 geïndexeerd zijn (2004 = 100) is duidelijker te zien in welke mate de bestedingen zijn toegenomen of afgenomen in de periode 20042013. De sterkste stijging van bestedingen is te zien bij de bungalowvakanties. De bestedingen aan hotelvakanties groeiden met name in de periode periode 20092011, deze trend zet daarna niet door. Na een gestage daling van de uitgaven aan kampeervakanties in de periode 2004-2011, is er in de periode 2011-2013 een lichte stijging van de bestedingen te zien. Deze stijging heeft te maken met de toegenomen bestedingen per persoon per dag en niet met een groei van het aantal overnachtingen. xi Grafiek 4130

Ontwikkeling'bestedingen'6jdens'binnenlandse'toeris6sche' overnach6ngen'in'Drenthe'naar'logiesvorm'2004@2013'in' indexcijfers'(2004'='100)'@'3@jaarsgemiddelden' (index'2004'='100)'

160$ 140$ 120$ 100$ 80$ 60$ 2004$ Hotel$

2005$

2006$

Bungalow$

2007$

2008$

2009$

Kamperen$

2010$

2011$

2012$

2013$

Overig$


6.3. Bestedingen tijdens uitstapjes van Nederlanders In de landelijke standaard voor het bepalen van de economische betekenis van de vrijetijdssector is ervoor gekozen om voor het bepalen van de economische betekenis van dagrecreatieve activiteiten – in aansluiting op de in Europa gehanteerde afbakening – een ondergrens vajn twee uur (incl. voor- en natransport) te hanteren en deze ‘uitstapjes’31 te noemen. Nederlanders gaven tijdens uitstapjes in Drenthe in 2012/2013 in totaal circa 688 miljoen euro uit. xxi

Nederlanders gaven in 2012/2013 688 miljoen euro uit aan uitstapjes in Drenthe. Gemiddeld werd per uitstapje in Drenthe in 2012/2013 15,07 euro (incl. vervoerskosten) uitgegeven. Dit bedrag ligt duidelijk onder het landelijk gemiddelde van 19,11 euro. Grafiek 42 geeft inzicht in de bestedingscategorieën waaruit deze bedragen zijn opgebouwd. Duidelijk blijkt dat in Drenthe tijdens uitstapjes met

30 De resultaten van 2012 en 2013 mogen niet zonder meer vergeleken worden met voorgaande jaren, omdat er sprake is van een trendbeuk in verband met een gewijzigde vraagstelling. 31 Uitstapje = een recreatieve activiteit die buiten de eigen woning wordt ondernomen en waarbij men minimaal twee uur van huis is (inclusief reistijd) of een combinatie van twee of meer activiteiten die langer dan twee uur duurt. Bezoeken aan familie of kennissen zijn geen uitstapjes.

55

name minder uitgegeven wordt in winkels en dat ook de uitgaven aan consumpties (eten en drinken) achterblijven bij het gemiddelde voor Nederland. xxii

Tijdens een uitstapje in Drenthe wordt ruim 15 euro besteed, minder dan het landelijk gemiddelde van ruim 19 euro. Grafiek 42

Bestedingen per uitstapje in Drenthe en Nederland naar categorie 2012/2013 (euro)

Nederland

Drenthe 0

2,5

5

7,5

10

12,5

15

17,5

20

22,5

euro toegangsprijzen, deelname kosten, huurprijzen consumpties (eten en drinken) bestedingen in winkels overige kosten vervoerskosten Bron: NTBC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – Drenthe bestemming vs Nederland – R&T Standaard.

Het verschil tussen de gemiddelde bestedingen in Drenthe en in Nederland heeft waarschijnlijk te maken met het soort activiteiten dat in Drenthe uitgevoerd wordt. In Drenthe worden relatief veel ‘goedkope’ buitenrecreatieve activiteiten ondernomen. Activiteiten waarbij relatief veel uitgeven wordt, zoals uitgaan, worden juist minder vaak ondernomen in Drenthe. xxii Onderstaande figuur geeft inzicht in de bestedingen tijdens uitstapjes in Drenthe, zowel door de inwoners van Drenthe, als door de inwoners uit de rest van Nederland en in de bestedingen die Drenten doen tijdens uitstapjes buiten de eigen provincie. Figuur 3 Input-output-analyse: bestedingen tijdens uitstapjes (>2 uur incl. reistijd excl. vervoerskosten) in en vanuit Drenthe 2012/2013

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – tabellen ‘eigen inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’ en ‘inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’, aangevuld met bestedingscijfers NBTC-NIPO, bewerking De Afdeling Onderzoek.

56

Hoewel Nederlanders aanzienlijk meer uitstapjes maken in Drenthe (17,6 mln activiteiten) dan Drenten buiten de eigen provincie (9,9 mln activiteiten), betekent dit niet dat er ook geld de provincie ‘in stroomt’. Integendeel, de bestedingen van Drenten buiten Drenthe liggen zelfs iets hoger (198 mln euro) dan de bestedingen van Nederlanders uit de rest van Nederland in Drenthe (196 mln euro). Er stroomt dus 2 miljoen euro de provincie uit. Dit heeft te maken met de gemiddelde besteding per uitstapje. Nederlanders van buiten Drenthe besteden gemiddeld ruim 11 euro aan een uitstapje in Drenthe. Drenten geven relatief veel geld – bijna 20 euro per uitstapje – uit aan uitstapjes buiten de eigen provincie. De inwoners van Drenthe besteden tijdens uitstapjes in de eigen provincie ruim 12 euro per uitstapje (in totaal 341 miljoen euro). Naast de in figuur 2 weergegeven kosten per activiteit, wordt er ook geld uitgegeven aan vervoer naar de vrijetijdsactiviteit (vervoerskosten). Deze kosten hangen vooral samen met de afstand die men aflegt voor de activiteit. Drenten die een activiteit in de eigen provincie ondernemen geven gemiddeld 1,57 euro aan vervoer uit. De vervoerskosten van Drenten die activiteiten buiten de eigen provincie uitvoeren bedragen gemiddeld 7,01 euro. Nederlanders die een vrijetijdsactiviteit in Drenthe ondernemen, besteden gemiddeld 6,13 euro aan vervoer.32 De vervoerskosten zijn in de input-output-analyse buiten beschouwing gelaten, omdat deze uitgaven (bijv. tanken, treinkaartje) meestal niet gedaan worden in de provincie waar de activiteit uitgevoerd wordt. xxii/xix

Bestedingen aan activiteiten in de natuur Er worden relatief veel buitenrecreatieve activiteiten, zoals fietsen, wandelen en recreëren in de natuur, ondernomen in Drenthe. Tijdens deze activiteiten wordt, in vergelijking met bijvoorbeeld winkelen of uitgaan, relatief weinig besteed. Onderstaande figuur laat zien dat de buitenrecreatieve activiteiten er wel voor zorgen dat er geld de provincie in stroomt. Drenten die buiten de eigen provincie buitenrecreatieve activiteiten ondernemen geven 11,3 miljoen euro uit. Inwoners van de rest van Nederland geven 29,7 miljoen euro uit aan buitenrecreatieve activiteiten in Drenthe. Dit levert een positief saldo op van 18,4 miljoen euro. xxii/xix Figuur 4 Input-output-analyse: bestedingen tijdens buitenrecreatieve actviteiten (>2 uur incl. reistijd excl. vervoerskosten) in en vanuit Drenthe 2012/2013

Bron: NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – tabellen ‘eigen inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’ en ‘inwoners Drenthe vs andere Nederlanders’, aangevuld met bestedingscijfers NBTC-NIPO, bewerking De Afdeling Onderzoek.

32 NBTC heeft de voor de input-output-analyse gebruikte data geleverd als aanvulling op de informatie uit CVTO 2012/2013.

57

6.4. Bestedingen tijdens verblijfsbezoek van buitenlanders Buitenlandse verblijfsgasten (zowel zakelijk als toeristisch) gaven in 2013 naar schatting bijna 65 miljoen euro33 uit aan een verblijf in Drenthe. Hiervan werd circa 65% (42 mln euro) tijdens het bezoek uitgegeven en bijna 23 miljoen (35%) voorafgaand aan het bezoek. Duitsers gaven in 2013 naar schatting circa 28,5 miljoen euro uit, Belgen circa 10,5 miljoen. xviii/xxiii

Buitenlanders gaven in 2013 circa 65 miljoen euro uit aan een verblijf in Drenthe – zakelijk of toeristisch. In 200934 gaven Duitsers gemiddeld 67 euro en Belgen gemiddeld 90 euro per persoon per dag uit aan een verblijf (zakelijk of toeristisch) in Nederland. Of de bestedingen in Drenthe hiervan afwijken is niet bekend. xxiii

6.5. Bestedingen tijdens dagjes uit van Duitsers Het merendeel van de buitenlandse dagbezoekers in Drenthe komt uit Duitsland35. In de periode juni 2010 tot en met mei 2011 hebben Duitsers uit NordrheinWestfalen en Niedersachsen tijdens de circa 1,2 miljoen dagtochten in Drenthe, ongeveer 98,5 miljoen euro uitgegeven. xx Gemiddeld gaven de Duitse dagbezoekers ruim 83 euro per dagbezoek aan Drenthe uit, dit ligt iets onder het gemiddelde voor Nederland (85 euro). Hoewel de gemiddelde bestedingen in Drenthe en Nederland dicht bij elkaar liggen, zijn er wel duidelijke verschillen te zien in de opbouw van het bedrag. Duitse dagbezoekers in Drenthe geven relatief veel geld uit aan entree- of huurprijzen (deelnamekosten), terwijl ze juist minder uitgeven in winkels. xx Grafiek 43

Bestedingen per dagtocht door Duitsers in Drenthe en Nederland naar categorie 2010/2011 (euro)

Nederland

Drenthe 0"

10"

20"

30"

40"

50"

60"

70"

80"

90"

euro Entree-/ huurprijs, deelnamekosten Consumpties Winkels Overige kosten

Bron: NBTC, Monitor Inkomend Dagbezoek vanuit Duitsland, Eindrapportage 2010-2011, 2011.

33

Berekend volgends de landelijke R&T Standaard – methode Wagenaar. Op basis van CBS, Statistiek Logiesaccommodaties 2013 (nader voorlopige cijfers 2012 d.d. 06-05-2014), 2014 en NBTC, Onderzoek Inkomend Toerisme, De buitenlandse toerist uitgelicht – 2010. 34 Dit zijn de meest recente beschikbare gegevens. 35 Wat de omvang van het totale inkomende dagbezoek naar Nederland en Drenthe is, is niet bekend.

58

6.6. Totale bestedingen Onderstaande tabel geeft een totaal overzicht van de bestedingen in de vrijetijdssector op basis van de in de ‘landelijke R&T standaard’ gekozen bronnen en aangevuld met gegevens over dagbezoek vanuit Duitsland. Tabel 10 Bestedingen vrijetijdssector Drenthe 2013 Binnenlandse toeristische vakanties Binnenlandse vaste standplaatsvakanties Verblijfsbezoek buitenlanders (zakelijk en toeristisch) Uitstapjes Nederlanders (2012/2013) – incl. vervoerskosten Uitstapjes Duitsers (2010/2011)36

euro 249 mln 18 mln 65 mln 688 mln 99 mln

Bronnen: Continu Vakantieonderzoek (NBTC-NIPO), Statistiek Logiesaccommodaties (CBS), Onderzoek Inkomend Toerisme (NBTC), Continu Vrijetijdsonderzoek (NBTC-NIPO), Monitor Inkomend Dagbezoek vanuit Duitsland (NBTC).

In totaal wordt er jaarlijks ruim 1,1 miljard euro besteed in de vrijetijdssector in Drenthe.

6.7. Werkgelegenheid Binnen de ‘landelijke R&T- standaard’ is ervoor gekozen de werkgelegenheid te bepalen via het aanbod en daarbij gebruik te maken van LISA37. Dit is een landelijk dekkend systeem dat gevoed wordt uit 18 regionale vestigingsregisters, voor Drenthe wordt gebruik gemaakt van het Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR). Binnen LISA is een afbakening gemaakt van SBI codes (sectoren) die geheel of gedeeltelijk tot de vrijetijdssector horen.

Er is in de ‘landelijke R&T- standaard’ voor gekozen om bij het bepalen van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector zowel de ‘grote banen’ (≥12 uur) als de ‘kleine banen’ (<12 uur) mee te nemen38. Reden hiervoor is dat – juist in de vrijetijdssector – banen van minder dan 12 uur een belangrijk deel uitmaken van de totale werkgelegenheid. In 2013 was ruim een derde (35%) van de banen in de vrijetijdssector in Drenthe een ‘kleine baan’. xxv

Ruim een derde van de banen in de vrijetijdssector is een ‘kleine baan’ van minder dan 12 uur in de week. In 2013 waren er in totaal 14.440 personen werkzaam in de vrijetijdssector in Drenthe, dit is 6,6% van de totale werkgelegenheid in de provincie. De werkgelegenheid in de vrijetijdssector lag in 2013 16% hoger dan in 2004 (grafiek 44). Landelijk is de werkgelegenheid in de vrijetijdssector in de periode 2004-2013 met 12% gestegen. Ten opzichte van 2012 is de werkgelegenheid in de vrijetijdssector in zowel Drenthe als heel Nederland licht gedaald (-1%). xxiv

36

Er is geen onderzoek gedaan naar de bestedingen van dagbezoekers uit andere landen. LISA = Landelijk Informatiesysteem van Arbeidsplaatsen en Vestigingen. 38 In uitgaven van de Provincie Drenthe wordt meestal uitgegaan van banen van ≥12 uur. Doordat in dit hoofdstuk de ‘landelijke R&T standaard’ gevolgd wordt (zowel banen van ≥12 uur als van <12 uur), zullen de totale werkgelegenheidscijfers in deze rapportage hoger liggen dan in andere uitgaven van de Provincie Drenthe. 37

59

Het totale aantal banen nam in Drenthe in de periode 2004-2013 met 8% toe. De werkgelegenheid in de vrijetijdssector is beduidend meer gestegen dan de totale werkgelegenheid. xxv

Werkgelegenheid in de vrijetijdssector in Drenthe nam in de periode 2004-2013 met 16% toe. Grafiek 44

Ontwikkeling'aantal'banen'in'de'vrije9jdssector'in'Drenthe'en' Nederland'2004@2013'op'basis'van'indexcijfers'' (index'2004'='100)' (index'2004'='100)'

125$ 120$ 116#

115$

112#

110$ 105$ 100$ 95$ 90$ 2004$

2005$

Drenthe$

2006$

2007$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

Nederland$

Bron: Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013 en LISA 2013.

Grafiek 45

Ontwikkeling''totaal'aantal'banen'en'aantal'banen'in'de' vrije9jdssector'in'Drenthe'2004>2013'op'basis'van'indexcijfers'' (index'2004'='100)' (index'2004'='100'

125$ 120$ 116$

115$ 110$

108$

105$ 100$ 95$ 90$ 2004$

2005$

2006$

2007$

totale$werkgelegenheid$

2008$

2009$

2010$

2011$

2012$

2013$

werkgelegenheid$vrije;jdssector$

Bron: Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013.

Het aandeel van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid bedraagt in Drenthe gemiddeld 6,6%. Dit betekent dat in Drenthe één op de 15 à 16 banen samenhangt met de vrijetijdssector. Landelijk bedraagt het aandeel van de vrijetijdssector in de totale werkgelegenheid 6,2%.

60

Grafiek 46 laat zien hoe de vrijetijdssector zich verhoudt tot een aantal andere sectoren. Ter vergelijking: er werken drie keer zoveel mensen in de vrijetijdssector als bij financiële instellingen en er zijn meer banen in de vrijetijdssector dan in de gehele onderwijssector of bouwsector. xxv

Er werken in 2013 in Drenthe meer mensen in de vrijetijdssector dan in de bouw. Om de werkgelegenheid in de vrijetijdssector te bepalen zijn in de ‘landelijke R&T standaard’ bepaalde sectoren geheel of gedeeltelijk toegerekend aan de vrijetijdssector39. De vrijetijdssector is onderverdeeld in de categorieën: detailhandel/ groothandel, logiesverstrekking, horeca, vervoer, cultuur/recreatie/amusement, sport en overig. Grafiek 46

Aantal&banen&in&de&vrije.jdsector&(confrom&landelijke&R&T& Standaard)&in&Drenthe&=&afgezet&tegen&andere§oren&2013& 0&

20.000&

40.000&

44.123&

Gezondheids6&en&welzijnszorg&

38.851&

Groot6&en&detailhandel;&repara@e&van&auto’s& 24.038&

Industrie& 14.440&

Vrije@jdssector& Advisering,&onderzoek&en&ov.&spec.&zak.&dienstverl.&

13.511&

Bouwnijverheid&

13.174&

Openbaar&bestuur,&overheidsdiensten&en&verpl.&soc.&verzek.&

12.274& 11.941&

Onderwijs&

10.092&

Landbouw,&bosbouw&en&visserij&

10.046&

Verhuur&van&roerende&goederen&en&overige&zak.&dienstverl.& Vervoer&en&opslag& Overige&dienstverlening& Financiële&instellingen& Informa@e&en&communica@e&

60.000&

6.426& 4.765& 4.738& 3.694&

Winning&van&delfstoffen&

1.850&

Verhuur&van&en&handel&in&onroerend&goed&

1.758&

Bron: Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013.

Het grootste deel van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector in Drenthe is te vinden in de horeca (42%) en de logiesverstrekking (25%). In vergelijking met het gemiddelde voor Nederland (15% van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector) is de categorie logiesverstrekking opvallend groter en de categorie horeca (50% van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector) juist aanzienlijk kleiner in Drenthe. xxiv

39

De vrijetijdssector is een samengestelde sector, dat betekent dat de sector is opgebouwd uit (delen van) andere sectoren. Een volledig overzicht van sectoren die geheel of gedeeltelijk tot de vrijetijdssector toegerekend worden, is te vinden in op www.lisa.nl.

61

Grafiek 47

Verdeling banen vrijetijdssector (conform landelijke R&T standaard) Drenthe en Nederland naar categorie - 2013 Drenthe 5%

6%

Nederland 8%

12%

6%

5%

11% 3%

4%

8%

15%

25%

42%

50%

Cultuur,recreatie en amusement Detailhandel/groothandel Horeca Logiesverstrekking Overig Sport Vervoer LISA, Het werkgelegenheidsregister van Nederland 2004-2013, 2013 en Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013.

62

Bronnen i ii

iii

iv v

vi vii

viii ix x

xi xii

xiii xiv

xv xvi

xvii xviii

xix xx

xxi

xxii xxiii

xxiv xxv

Sociaal en Cultureel Planbureau, Continu Onderzoek Burgerperspectieven, Burgerperspectieven 2014/1, 2014 CBS, Consumentenvertrouwen, economisch klimaat en koopbereidheid, 2014. NBTC-NIPO Research, Nog geen herstel vakantiemarkt in 2014, persbericht 14 januari 2014. NBTC-NIPO Research, Toekomstvisie Nederlandse vakantiemarkt 2020, 2010. CBS, Prognose bevolking; geslacht, leeftijd, herkomst en generatie, 20132060, 2014. CBS, Bevolkingsontwikkeling, regio en maand, 2014. CBS, Regionale prognose 2014-2040; kerncijfers, regio-indeling 2013, 2014. Provincie Drenthe, Bevolkingsprognose XVIII, 2012. CBS, ICT-gebruik van personen, naar persoonskenmerken, 2014. CBS, Bodemgebruik; uitgebreide gebruiksvorm, per gemeente 2010, Statline 2014. NBTC-NIPO, Continu Vakantie Onderzoek (CVO) 2012/2013, 2014. CBS, Accommodaties en capaciteit in logiesaccommodaties; logiesvorm per regio, 2013 (nader voorlopige cijfers), 2014. CBS, Accommodaties en capaciteit in logiesaccommodaties; logiesvorm per regio, 2012 (voorlopige cijfers), 2013. Response/NBTC, Ranglijst op basis van het aantal bezoeken per dagattractie in 2013, 2014. SmartAgent, Leefstijlatlas dagrecreatie voor de provincie Drenthe, 2011. SmartAgent, Vakantie in Nederland, Nederlands en de vakantie in eigen land. De leefstijlgerichte benadering, 2014. NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – Bestemming Drenthe, 2013. CBS, Statistiek Logiesaccommodaties 2013 (nader voorlopige cijfers 2013 d.d. 25-04-2014), 2014. NBTC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – Herkomst Drenthe, 2013. NBTC, Monitor Inkomend Dagbezoek vanuit Duitsland, Eindrapportage 2010-2011, 2011. NTBC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – Drenthe bestemming – R&T Standaard, 2013. NTBC-NIPO, Continu Vrijetijdsonderzoek (CVTO) 2012/2013 – Drenthe bestemming vs Nederland – R&T Standaard. NBTC, Onderzoek Inkomend Toerisme, De buitenlandse toerist uitgelicht – 2010. LISA, Het werkgelegenheidsregister van Nederland 2004-2013, 2014. Provincie Drenthe, Provinciaal Werkgelegenheidsregister (PWR), 2013.

63

Vrijetijdseconomie Drenthe Feiten en cijfers. (versie 31 juli 2014)

Recommend Documents