Jaarverslag
2007
Inhoud Voorwoord van de Directie Introductie Bericht van de Raad van Commissarissen
5 7 8
Verslag van de Directie Evides in de maatschappij Maatschappelijke verantwoord ondernemen binnen Evides Ontwikkelingen Drinkwater Ontwikkelingen Industriewater Personeel en organisatie Corporate Governance Deelnemingen Financiën Vooruitzichten
11 13 16 17 19 20 22 24 28
Jaarrekening 2007 Geconsolideerde balans per 31 december 2007 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2007 Kasstroomoverzicht Algemene toelichting en grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening Vennootschappelijke balans per 31 december 2007 Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2007 Toelichting op de vennootschappelijke balans
31 32 33 34 36 41 42 43 44
Overige gegevens Winstbestemming Accountantsverklaring
49 50
Bijlagen Kengetallen Organisatiestructuur Structuur deelnemingen Nevenfuncties Raad van Commissarissen
53 54 55 56
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
3
4
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Voorwoord van de Directie In 2007 is veel en goed werk verzet op alle fronten. De benchmark die in 2007 opnieuw gehouden is, onderstreept dit beeld: Evides scoort – met uitstekende operationele resultaten tegen een lage kostprijs – een 7,9 als rapportcijfer. Het financiële voordeel dat de fusie van Waterbedrijf Europoort en DELTA Water Bedrijf van begin af aan heeft geleverd, bleek in 2007 structureel. Dit liet zich doorvertalen in een tariefsverlaging van 5% voor de huishoudelijke klant, met ingang van 1 januari 2008. Binnen de divisie Drinkwater is in 2007 het punt bereikt dat alle zuiveringen volautomatisch draaien, ondersteund door een goede storingssignalering en -afhandeling. Ook de crisisoefeningen die Evides met regelmaat uitvoert, zijn essentieel voor de continuïteit van de waterlevering. De oefening met een nooddrinkwaternet op het Noordereiland in Rotterdam kreeg nationale mediaaandacht.
Het effect op onze naamsbekendheid is duidelijk zichtbaar en dit zal alleen maar stijgen, als we in de loop van 2008 ook de klanten in de rest van Zuid-Holland zelf gaan factureren. Bovenstaande is slechts een kleine greep uit de ontwikkelingen en activiteiten die in het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden. Want natuurlijk hebben we ook tijd besteed aan zaken als innovaties, het openstellen van traineeships, management development en cultuurverandering binnen Evides. In dit verslag leest u meer over deze en andere onderwerpen. Samenvattend kan ik stellen dat mijn voorgangers Ger Vogelesang en Henk de Kraa een sterk bedrijf hebben neergezet met prima resultaten. De komende jaren zullen we de tendens zeker vasthouden en verder uitbouwen.
Rotterdam, 16 april 2008 Peter Vermaat
De divisie Industriewater ligt op koers en heeft een aantal nieuwe contracten afgesloten. De groei van de activiteiten zet zich onverminderd voort. Eén van de activiteiten die Evides Industriewater in een publiek-private samenwerking heeft verricht met Dow Terneuzen en Waterschap Zeeuws Vlaanderen – het hergebruik van stedelijk afvalwater is drie keer in de prijzen gevallen: voor de Zeeuwse Milieuprijs en de nationale en de European Responsible Care Award. Voor Drinkwater zijn de buitenlandactiviteiten dankzij de samenwerking met Vitens in onze strategie verder verankerd en geconcretiseerd. In 2007 is een grote stap gezet in de klantcontacten, door gefaseerd het meeliften op de energienota af te bouwen. De klant ontvangt een specifieke waternota en heeft direct contact met het waterbedrijf. Als eerste is de facturering van Westland en Midden Delfland uitgevoerd door de Vitens-Evides facturatie B.V.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
5
6
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Evides N.V. Hoofdkantoor Schaardijk 150 3063 NH Rotterdam Postbus 4472 3006 AL Rotterdam
Telefoon 010-2935000 Telefax 010-2935980 Internet www.evides.nl
Introductie
Postrekening 228710 Bankrekening Bank Nederlandse Gemeenten 28.50.42.394 Handelsregister Kamer van Koophandel Rotterdam 24170650
Evides is een veelzijdig en vooruitstrevend waterbedrijf dat verschillende watersoorten levert uit een verscheidenheid aan bronnen. Dagelijks levert Evides drinkwater aan circa 2,5 miljoen consumenten en bedrijven in het zuidwesten van ZuidHolland, Zeeland en de Brabantse Wal. Evides verzorgt de industriewatervoorziening voor grote industriële klanten in Nederland en Duitsland en bezit en beheert verschillende afvalwaterzuiveringsinstallaties. Evides is door de combinatie van de solide, robuuste drinkwaterpoot en de ondernemende, commerciële industriewaterpoot een sterk en aantrekkelijk bedrijf.
Aandeelhouders B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides (50%) DELTA N.V. (50%)
Raad van Commissarissen
per 31 december 2007
Voorzitter Leden Mr. G.H.N.L. van Woerkom1 ir. P.G. Boerma2 R.P. Binnendijk 2 ir. J. Haijkens2 J.P. de Kreij2 RA M.W. Lubbi1 F.K. Hamelink
Statutaire directie 8FTUMBOE %FMGU
)PFL WBO )PMMBOE
.JEEFO%FMGMBOE
*OGSB3JKONPOE/PPSE 3P[FOCVSH
4DIJFEBN .BBTTMVJT 7MBBSEJOHFO
3PUUFSEBN
$BQFMMFBE*+TTFM ,SBMJOHFO
#SJFMMF 8FTUWPPSOF 3PUUFSEBN )FMMFWPFUTMVJT
4QJKLFOJTTF #FSFOQMBBU #FSOJTTF
*OGSB 3JKONPOE;VJE
0VEEPSQ
#BSFOESFDIU "MCSBOETXBBSE )FFSKBOTEBN
0VE#FJKFSMBOE #JOOFONBBT %PSESFDIU
,PSFOEJKL
.JEEFMIBSOJT
#BBOIPFL
4USJKFO
1FUSVTQMBBU
3FOFTTF #SPVXFSTIBWFO
$SPNTUSJKFO
)BBNTUFEF
0VEF5POHF
;JFSJL[FF
*OGSB;FFMBOE 0PTULBQFMMF %PNCVSH
#SVJOJTTF /JFVXFSLFSL
,BNQFSMBOE ;BOELSFFL
4FSPPTLFSLF
4DIFSQFOJTTF
8PMQIBBSUTEJKL
,SVJOJOHFO
)VJKCFSHFO #BUI
0TTFOESFDIU
,MPPTUFS[BOEF 5FSOFV[FO
0PTUCVSH
tot 1 maart 2008
Directeur tot 1 maart 2008
Directeur m.i.v. 1 maart 2008
#FSHFOPQ;PPN ,SBBJKFOCFSH
8SBOHIF /JFVXEPSQ 7MJTTJOHFO
Directeur (directievoorzitter)
)BMTUFSFO
(PFT
.JEEFMCVSH
ir. G. Vogelesang ir. H.J.L de Kraa (MBA) ir. P. Vermaat (MBA) Secretaris ir. R.H.F. Kreutz
7PHFMXBBSEF
#SBBLNBO )VMTU 4U+BOTUFFO ,BQFMMFCSVH
Voorzieningsgebied Evides Evides levert aan de volgende regio’s/gemeenten: Infra Rijnmond Albrandswaard, Barendrecht, Bernisse, Binnenmaas, Brielle, Capelle aan den IJssel, Cromstrijen, Delft, Den Haag (alleen Wateringse Veld), Dordrecht, ‘s-Gravendeel, Hellevoetsluis, Korendijk, Maassluis, Midden-Delfland, OudBeijerland, Rotterdam-Noord (inclusief Hoek van Holland), Rotterdam-Zuid (inclusief havens), Rozenburg, Schiedam, Spijkenisse, Strijen, Vlaardingen, het Westland, Westvoorne en Zwijndrecht (alleen voormalig Heerjansdam).
Ondernemingsraad Voorzitter drs. G.J.C. van Meijel Secretaris ing. M.A.J. Joosten
per 31 december 2007
Leden ing. R.A.G. Biemans (vicevoorzitter) W.M. Dolislager M.C. Heij ing. A. Karreman D. Korbee ing. P. de Pagter (communicatie) J.J. Rijkers A.A. Smit R.A. van der Wal
Managementteam
drs. M. Flick, Industriewater drs. P.S.G. Fransman RA, Finance en Control ir. E. Ter Keurst, Infra Zeeland, Brabantse Wal ir. R.H.F. Kreutz, Bestuursondersteuning Bergen op Zoom (alleen Halsteren en Lepelstraat), Borsele, M. van der Veer, Human Resources* Dirksland, Goedereede, Goes, Hulst, Kapelle, Middelburg, ir. R. Wever, Productie Drinkwater Middelharnis, Noord-Beveland, Oostflakkee, Reimerswaal, Tevens lid Remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie Schouwen-Duiveland, Sluis, Terneuzen, Tholen, Veere, Tevens lid Auditcommissie Vlissingen en Woensdrecht. * Tot 1 februari 2008. B. van den Eijnden, m.i.v. 1 april 2008 1
2
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
7
Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Evides houdt toezicht op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken en staat het bestuur met raad terzijde.
-
Samenstelling en profiel De RvC bestaat uit zeven personen, benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In de profielschets van de Raad van Commissarissen is onder meer vastgelegd dat Evides bij de invulling van de RvC streeft naar een balans tussen kennis, ervaring en achtergrond van de individuele leden van de RvC, alsook een ruime mate van affiniteit met de aard en cultuur van het bedrijf. In de RvC dient vakinhoudelijke kennis aanwezig te zijn op de volgende gebieden: • drink- en industriewater, afvalwater en rioolwater, alsmede de hieraan gerelateerde industriële dienstverlening; • ondernemerschap, politiek, publiek private verhoudingen, juridische zaken en Corporate governance; • financiële zaken; zo mogelijk is minimaal één lid van de RvC een financieel expert. • klantrelaties, marketing en communicatie; • sociaal beleid, bedrijfsorganisatie, veranderingsmanagement en Human Resources Management.
-
als volgt: - de heer G.H.N.L. van Woerkom (voorzitter, tevens voorzitter remuneratie-, selectie en benoemingscommissie) - de heer R.P. Binnendijk (tevens lid auditcommissie) de heer J. Haijkens (tevens lid auditcommissie) de heer P. G. Boerma (tevens lid auditcommissie) mevrouw M.W. Lubbi (tevens lid remuneratie-, selectie en benoemingscommissie) de heer. A.J.G. Poppelaars (tevens lid remuneratie-, selectie en benoemingscommissie) de heer J.P. de Kreij (tevens voorzitter auditcommissie)
Per 31 mei 2007 is de heer Poppelaars teruggetreden in verband met wijziging van zijn portefeuille als gedeputeerde bij de provincie Zeeland. Hij wordt per 1 januari 2008 opgevolgd door de heer F.K. Hamelink.
Vergaderingen en overige activiteiten
De Raad van Commissarissen vergaderde in 2007 zes maal in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. In deze vergaderingen werden onder meer de volgende onderwerpen behandeld: • de strategie en het beleid voor de komende jaren, aan de hand van het Ondernemingsplan; • de ICT strategie; • verschillende financiële rapportages, zoals het Ondernemingsplan, inclusief Meerjaren Investeringsplan, de kwartaalrapportages, de accountantsverslagen, het Treasury Jaarplan, de managementletter en de jaarstukken; Met betrekking tot de onafhankelijkheid van de leden • de uitgangspunten bij aanbesteding door Evides; van de RvC wijkt Evides af van de Nederlandse Corporate • de werving van de opvolger van de zittende RvB; Governance code. De statuten bepalen dat aandeelhouder • verschillende investeringsbeslissingen, met name voor DELTA N.V. kandidaten voordraagt voor twee zetels (de omvangrijke industriewaterprojecten; heer Boerma en per 1 januari 2008 de heer Hamelink) • de positie van Evides in de VEWIN Benchmark; evenals de aandeelhouder B.V. Gemeenschappelijk Bezit • het onderzoeken van mogelijkheden tot samenwerking Evides (de heren De Kreij en Binnendijk). Kandidaten voor met andere waterbedrijven, bijvoorbeeld op het gebied de overige drie zetels worden door de RvC voorgedragen van de waterlaboratoria; (de heer Van Woerkom als voorzitter, mevrouw Lubbi en • de ontwikkelingen rondom de waterwinningen op de de heer Haijkens op aanbeveling van de OndernemingsBrabantse Wal; raad). Er zijn twee subcommissies ingesteld, te weten de • het reserverings- en dividendbeleid; Auditcommissie en de Remuneratiecommissie. De Selec• de heroverweging en aanbesteding van de verzekeringstie- en Benoemingscommissie wordt ad hoc ingesteld. In portefeuille; afwijking van de code is de voorzitter van de RvC tevens • de persoonlijke doelstellingen van de directie voor het voorzitter van de Remuneratiecommissie. jaar 2008; • het voornemen van de overheid tot het reguleren van Aan het begin van het jaar 2007 was de samenstelling tarieven, winst en dividenduitkeringen;
8
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
• d e tarieven voor drinkwater voor 2008; tariefsdaling voor huishoudelijke klanten met 5%; • de verdere bedrijfsbrede implementatie van het cultuurtraject. Naast deze vergaderingen van de RvC zijn er zes vergaderingen geweest van de Auditcommissie, waarin besluiten van de RvC over interne financiële beheersing, beheersing van financiële risico’s, externe verslaggeving en grote investeringen inhoudelijk werden voorbereid. De remuneratiecommissie heeft in 2007 één maal vergaderd, waarbij de opvolging van de huidige RvB een centrale plaats innam. Tevens is gesproken over de persoonlijke doelstellingen van de leden van de RvB. Ten slotte zijn telkens twee RvC leden aanwezig geweest bij twee vergaderingen van de RvB en OR. Geen van de commissarissen is frequent afwezig geweest. De RvC heeft in 2007 buiten aanwezigheid van de RvB gesproken over het functioneren van de RvC als college en van de individuele commissarissen. Daar is ook gesproken over het functioneren van de RvB als college en van de individuele bestuurders.
Bezoldigingsbeleid RvB Het beleid voor de bezoldiging van de RvB is in 2007 niet gewijzigd. Uitgangspunten blijven dan ook: • de bezoldiging dient hoog genoeg te zijn om goed management te kunnen aantrekken en behouden; • de bezoldiging dient te passen binnen die van vergelijkbare bedrijven in een vergelijkbare markt; • de bezoldiging stimuleert zowel de korte termijnals de lange termijndoelstellingen van de onderneming; • de bezoldiging bestaat uit een vast inkomen en een bonus van maximaal 30%, gebaseerd op een aantal criteria die jaarlijks worden gedefinieerd. Voor 2007 waren deze criteria: - realiseren van het begrote bedrijfresultaat; - operationele samenwerking met Vitens op de gebieden facturatie drinkwater, industriewater en drinkwater buitenland; - samenwerking met diverse partijen op het gebied van industriewaterprojecten; - bijdrage aan de opstelling en invulling van de toekomstige directiestructuur; - verhogen klanttevredenheid; - verdere implementatie Cultuurtraject Vertrouwd met Ontwikkelen; - persoonlijk functioneren;
- de overige arbeidsvoorwaarden zijn marktconform binnen de sector; - de bezoldiging wordt geïndexeerd op basis van de Hay-systematiek. De indexering wordt vastgesteld door de RvC; De leden van de RvB beëindigden hun dienstverband als statutair directeur per 1 maart 2008. Voor de hoogte van de bezoldiging in 2007 wordt verwezen naar de toelichting op de jaarrekening.
Bezoldigingsbeleid RvC Het uitgangspunt van het beleid is een marktconforme bezoldiging die onafhankelijk is van het bedrijfsresultaat. De bezoldiging is opgebouwd uit een basisvergoeding voor het lidmaatschap van de RvC en uit een aanvullende vergoeding voor het lidmaatschap van de Auditcommissie (25% van de basisvergoeding) en Remuneratiecommissie (12,5%). Voor de hoogte van de bezoldiging in 2007 wordt verwezen naar de toelichting op de jaarrekening.
Jaarverslag Hierbij leggen wij u het door de RvB opgestelde jaarverslag van Evides N.V. voor, met daarin opgenomen de jaarrekening over 2007. De jaarrekening is door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. van een goedkeurende accountantsverklaring voorzien. Wij hebben het verslag inclusief jaarrekening met de RvB besproken in aanwezigheid van de accountant. Het jaarverslag en de door de RvB voorgestelde winstbestemming hebben onze instemming. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om het jaarverslag, de jaarrekening en de winstbestemming in de vergadering van 11 juni 2008 vast te stellen. Tevens verzoeken wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om voor het jaar 2007 décharge te verlenen aan de leden van de RvB voor het gevoerde beleid en aan de leden van de RvC voor het uitgeoefende toezicht. Tenslotte wil ik namens de RvC graag de vertrokken Raad van Bestuur – in de personen van Ger Vogelesang en Henk de Kraa – bedanken voor hetgeen ze voor Evides bereikt hebben. Mede door hun bijdrage is Evides Waterbedrijf uitgegroeid tot een sterke speler op de markt van drink-, industrie- en afvalwater. Namens de Raad van Commissarissen, G.H.N.L. van Woerkom, voorzitter 16 april 2008 Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
9
Verslag van de Directie
10
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Evides in de maatschappij
nen is Evides op crises en calamiteiten voorbereid. Om ook in de praktijk voldoende scherp gesteld te staan, houdt Evides enkele malen per jaar een interne oefening. Bovendien neemt Evides ook deel aan oefeningen van anderen. In 2007 heeft Evides meegedaan aan een oefening met het landelijke Alerteringssysteem terrorismebestrijding. De drinkwatersector is één van de aangesloten (vitale) sectoren. Evides heeft daarom maatregelensets Als leverancier van betrouwbaar drinkwater aan ontwikkeld voor elk niveau van dreiging. Tijdens de 2,5 miljoen consumenten en belangrijke speler oefening heeft Evides zoveel mogelijk maatregelen op de (inter)nationale markt voor industriewater daadwerkelijk uitgevoerd. Om te zorgen dat tijdens een en afvalwaterzuivering staat Evides midden in de maatschappij. De volgende maatschappelijke ont- crisis zo goed mogelijke beslissingen genomen worden, is samenwerking en goede communicatie tussen alle bewikkelingen zijn in 2007 voor Evides van belang trokken partijen essentigeweest. “Op deze manier maakt eel. Om dit te bevorderen, Evides het maatschappelijk heeft Evides in 2007 het Drinkwaterwet symposium ‘SamenwerEind 2006 is er een wetsvoorstel voor de nieuwe Drinkaspect van de drinkwaterkingsverband of noodwaterwet aan de Tweede Kamer aangeboden. Naast voorziening en dus ook verband?’ georganiseerd, kwaliteit heeft de leveringszekerheid hierin een centrale van het drinkwaterbedrijf plaats. Nieuw is de verplichte benchmark tussen de water- waaraan onder meer bedrijven om doelmatigheid te bevorderen. Uit onderzoe- burgemeesters, hulpdien- zichtbaar”. sten en veiligheidsregio’s Wim van Gelder, voormalig commissaris ken van VROM blijkt, dat het huidige decentrale toezicht van de koningin in Zeeland, over het deelnamen. voldoet en dat de benchmark voldoende informatie aan Evides-symposium over de veiligheidstoezichthouders levert. Desondanks is het, mede vanwege keten. de discussie over winsten, solvabiliteit en dividend, de Risico’s in kaart verwachting dat waterbedrijven niet ontkomen aan een In 2006 heeft Evides via een grondige risico-inventarisatie verdergaande vorm van regulering. Evides wijst regulering alle risico’s in beeld gebracht en hierin prioriteiten gesteld. niet af, maar is wel van mening dat aandeelhouders een Voor elk van deze risico’s heeft Evides actieplannen redelijke vergoeding dienen te blijven ontvangen. Bovenopgesteld om de kans en het effect te beheersen. In 2007 dien is het van belang dat de regulering verdergaande ef- is hier verdere invulling aan gegeven. Zo is bijvoorbeeld ficiency stimuleert. Naar verwachting wordt de wet begin het verzekeringspakket herijkt op basis van de verwachte 2008 in de Tweede Kamer behandeld. risico’s. Er is sprake van een adequaat en effectief risicobeheersings- en controlesysteem.
Tarieven In 2007 is besloten om het tarief van het drinkwater te verlagen. De klant profiteert hierdoor van de behaalde efficiencywinst en gaat per 1 januari 2008 5% minder voor zijn waternota betalen. Evides zal per 1 januari 2009 de precarioheffing van iedere gemeente die precario heft herkenbaar, en onafhankelijk van het drinkwatertarief, weergeven op de factuur van de klanten. In de gemeenten die het betreft betaalt de klant dus een bedrag voor het drinkwater (vast en variabel) én daarnaast een bedrag voor precario. In 2007 is in de aandeelhoudersvergaderingen een discussie gestart over de te volgen koers van Evides Drinkwater en Evides Industriewater.
Aparte drinkwaternota voor klanten Evides Voortaan lift drinkwater niet meer mee op de factuur van het regionale energiebedrijf, maar krijgen de klanten van Evides een eigen drinkwaternota. In 2007 hebben Evides en Vitens samen een B.V. opgericht die de facturatie en klantcontacten afhandelt. Als eerste kregen in oktober 2007 de 50.000 klanten uit de gemeenten Westland en Midden-Delfland een Evides-nota. Voorheen rekende Westland Energie het drinkwater met hen af. In 2008 krijgen ook de klanten uit het Eneco-gebied een Evides-nota. De klanten uit het DELTA-gebied krijgen voorlopig nog een geïntegreerde factuur met energie. Naar verwachting volgen zij in 2009.
Op crisis voorbereid Met een complete crisisorganisatie en crisisbeheersplan-
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
11
Benchmark 2006: efficiency opnieuw toegenomen In 2007 zijn de resultaten bekend gemaakt van de voor de drinkwatersector verplichte benchmark (VEWIN) over 2006, waaraan ook Evides heeft deelgenomen. Hieruit bleek dat de drinkwatersector haar prestaties steeds verder verbetert. De klanten van Evides waardeerden de waterkwaliteit met een 7,9 en de dienstverlening met een 7,5. Bovendien heeft Evides de laagste operationele kosten van alle oppervlaktewaCommissaris René Binnendijk over de terbedrijven. Uit de benchmarkresultaten: “Binnen vier benchmark kwam jaar na de fusie hebben we tevens naar voren dat een heel mooi bedrijf neer- de telefonische bereikbaarheid nog niet gezet met goed en goedkoop optimaal was. Evides drinkwater dat altijd geleverd onderneemt actie om deze te verbeteren. wordt.”
Naamsbekendheid blijft stijgen In 2007 heeft Evides een actieplan uitgevoerd om de naamsbekendheid verder te verhogen. Zo was Evides present op diverse sportieve en culturele evenementen, zoals de Rotterdam Marathon, het Zomercarnaval en de Wereldhavendagen, de Zeeuwse Kustmarathon en de Havendagen in Terneuzen. Aan het eind van het jaar heeft Evides een naamsbekendheidsonderzoek laten houden dat naar regio is uitgesplitst. Met de resultaten is het in de toekomst mogelijk om gerichter te communiceren. Uit het onderzoek blijkt, zoals verwacht, dat het verzenden van een eigen factuur een positieve invloed heeft op de naamsbekendheid. In het gebied waar Evides zelf factureert (Westland en Midden-Delfland), ligt de naamsbekendheid significant hoger dan in de rest van het verzorgingsgebied.
Internationale ambities In 2007 heeft Evides haar internationale ambities verder vormgegeven. Zo wil Evides onder meer haar kennis en ervaring op het gebied van drinkwater inzetten voor de door de VN gestelde Millennium Development Goals. Daarvoor heeft Evides met Vitens Vitens-Evides International B.V. (VEI) opgericht die waterprojecten uitvoert in de derde wereld. Inmiddels zijn er onder meer projecten in Ghana, Mozambique, Vietnam en Yemen. In 2007 is VEI een project gestart voor managementondersteuning van de waterbedrijven in Danang en Ho Chi Minh. Daarnaast nemen Vitens en Evides Cees van Riel, bestuurslid van de deel in de stichting Water for Life. Sinds 2007 kunnen klanten van Stichting Water for life en hoogleraar Evides hieraan deelnemen: door Corporate Communicatie aan de Erasmus een paar cent per dag extra voor Universiteit: “Met Water for Life het drinkwater te betalen, kunnen zij helpen de waterproblemen in de tonen de twee waterbedrijven “ontwikkelingslanden” op te lossen. hun maatschappelijke betrokWater for Life financiert in de landen kenheid en wenden ze hun waar VEI projecten heeft lopen kennis aan op een zinvolle kleinschalige drinkwaterprojecten manier.” die door medewerkers van VEI gemanaged worden.
Bestuursakkoord rond ketenintegratie
In de waterketen zijn drinkwaterpartijen, gemeenten, waterschappen en het Rijk actief. Eind 2007 is een bestuursakkoord tot stand gekomen voor verdere samenwerking. Hiermee is een extra impuls gegeven aan de ontwikkeling van een meer doelmatige en transparante waterketen. Partijen vinden dit nodig om de lastenstijging voor de burger als gevolg van noodzakelijke extra investeringen in vooral de rioleringszorg, zoveel mogelijk te beperken. Volksgezondheid, leveringszekerheid en milieukwaliteit vormen daarbij de basis. Evides wil op eigen wijze invulling geven aan deze integratie. Dit kan bijvoorbeeld door het beheer van een afvalwaterHoofdlijnenakkoord voor Brabantse Wal zuivering voor derden te verzorgen. Voorbeeld hiervan is In het kader van de verdrogingsproblematiek staan de het project waarbij Evides het gezuiverde afvalwater van winningen op de Brabantse Wal al enige tijd ter discusde gemeente Terneuzen hergebruikt voor de productie sie. Evides neemt al jaren deel aan projecten om de verdroging tegen te gaan. Eind 2007 hebben de provincies van demiwater. Noord-Brabant en Zeeland met Brabant Water en Evides een hoofdlijnenakkoord gesloten, dat voorziet in het zetten van stappen die de verdroging op de Brabantse Wal moeten bestrijden door vermindering van de grondwaterwinningen. In 2008 zal dit akkoord verder worden uitgewerkt.
12
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen Evides De essentie Evides levert continu goed drinkwater aan de inwoners van en bedrijven in haar verzorgingsgebied. In deze kerntaak ligt onze maatschappelijke verantwoordelijkheid al besloten: als drinkwaterbedrijf bevorderen wij de volksgezondheid doordat wij de voorziening van schoon drinkwater aan alle gebruikers borgen. De maatschappelijke verantwoordelijkheid reikt voor Evides echter verder dan alleen de levering van betrouwbaar drinkwater van uitstekende kwaliteit. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is binnen Evides onderdeel van de bedrijfsvoering.
People, Planet, Profit Bij MVO gaat het primair om het vinden van een balans tussen People, Planet en Profit. Dit houdt in dat wij als ondernemend en innovatief waterbedrijf behalve voor aspecten van economisch belang (Profit) tevens oog hebben voor de mensen binnen en buiten het bedrijf (People) én voor de gevolgen van ons handelen voor het (leef)milieu (Planet). In de praktijk blijkt dat die balans leidt tot betere resultaten voor zowel het bedrijf als voor de samenleving. Evides vervult meerdere rollen in de samenleving. MVO komt terug in de wijze waarop we deze rollen (binnen de drie P’s) vervullen. Het gaat om vijf rollen: 1. Evides als moderne werkgever (People) Evides neemt haar rol als werkgever van ruim 500 betrokken medewerkers serieus. We willen onze medewerkers een goede kwaliteit van arbeid bieden in een omgeving waarin zij zich kunnen ontwikkelen. In haar rol van moderne werkgever: • Investeert Evides in de ontwikkeling van mensen. Onder andere door middel van persoonlijke ontwikkelingsplannen en trainingen wordt gericht en individueel invulling gegeven aan het afstemmen van de wensen
van medewerkers op die van het bedrijf. • Wil Evides in positieve zin en op allerlei manieren bijdragen aan de gezondheid van de werknemers (onder andere door het stimuleren van beweging). 2. Evides als betrokken en klantgerichte deelnemer aan de maatschappij (People) Evides neemt actief deel aan de maatschappij en is veelvuldig in interactie met de gemeenschap. Evides is een gesprekspartner en een partij die nieuwe ontwikkelingen ondersteunt en daarmee mogelijk maakt. • Evides vindt gezondheid en bewegen belangrijk en is van mening dat drinkwater een goede rol kan spelen bij het bevorderen van een gezonde levensstijl. Daarom is Evides één van de partners in het Convenant Overgewicht, levert ze een bijdrage aan tal van sportevenementen, waaronder de Marathon van Rotterdam en de Kustmarathon in Zeeland, plaatst ze waterkoelers op middelbare scholen en stelt ze aan restaurants die drinkwater serveren karaffen ter beschikking. • Evides streeft naar schoon drinkwater voor iedereen en steunt de Millennium Development Goals van de Verenigde Naties. Dit doet Evides onder meer door klanten de mogelijkheid te geven een donatie aan ‘Water for life’ te schenken. Verder ondersteunt Evides het educatieve project ‘Wandelen voor water’ op Wereldwaterdag. • Evides stimuleert educatie ten aanzien van alle aspecten behorend bij drinkwater door aanwezig te zijn op een aantal Natuur en Milieu Educatiecentra, door scholen te voorzien van informatie en door lesmateriaal voor scholen te ontwikkelen. 3. Evides als duurzaam ondernemend waterbedrijf (Planet) De productie en distributie van drinkwater is een relatief schoon proces. Evides streeft ernaar haar ‘footprint’ zo minimaal mogelijk te houden door een duurzame balans te vinden tussen waterwinning, milieubeheer en natuurbeheer. De rol van duurzaam ondernemend waterbedrijf uit zich in de volgende zaken: • Evides stimuleert hergebruik van haar afvalproducten (circa 94% van alle restproducten die vrijkomen bij de productie van drinkwater wordt nuttig hergebruikt) • Evides hergebruikt huishoudelijk afvalwater als bron voor industriewater bij DOW Chemical in Terneuzen. Ook op diverse andere plaatsen doet Evides research naar hergebruik. • Evides maakt zich hard voor schone bronnen door zich in RIWA-verband in te zetten voor een schone Maas.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
13
• E vides gaat bewust om met grondwateronttrekkingen door actief te participeren in projecten en initiatieven gericht op het tegengaan van verdroging. • Evides probeert energie te besparen, onder meer door onderzoek te doen naar alternatieve technieken die minder energie kosten (duurzaamheid). 4. Evides als excellente bedrijfsvoerder (Profit) Evides wil in haar kernprocessen uitblinken. Daarom is gekozen om de strategie met betrekking tot Evides Drinkwater te richten op Operational Excellence. Het uitrollen van deze strategie moet ertoe leiden dat Evides tot de top van meest effectieve en efficiënte drinkwaterbedrijven van Nederland blijft behoren. • Evides doet mee aan nationale maar ook aan internationale benchmarkonderzoeken. Hierbij kunnen wij onze bedrijfsvoeringkosten en dienstverlening verder optimaliseren, maar geven we ook andere bedrijven de kans te leren van hetgeen wij goed doen. • De efficiencyslag die Evides Waterbedrijf na de fusie van Waterbedrijf Europoort en DELTA Water Bedrijf heeft geboekt heeft een kostenvoordeel opgeleverd dat de afgelopen drie jaar heeft geresulteerd in ‘bevroren’ tarieven en in 2008 in een tariefsverlaging van 5%. • Evides investeert fors in het handhaven en waar gewenst verhogen van de leveringszekerheid. • Evides heeft de Code Tabaksblat geïmplementeerd. 5. Evides als exporteur van kennis en know how ten behoeve van schoon drinkwater in ontwikkelingslanden (People en Planet) Evides pakt tezamen met Vitens projecten op het vlak van drinkwater in het buitenland op. Daartoe is door beide bedrijven een joint venture opgericht, waarin ze jaarlijks ieder één miljoen euro doneren. De beide bedrijven willen hiermee een wezenlijke bijdrage leveren aan het bereiken van Millennium Development Goals van de Verenigde Naties. De nadruk ligt op het realiseren ofwel het ingrijpend verbeteren van de openbare drinkwatervoorziening in landen buiten Nederland. Dit betreft onder meer het plannen van investeringen in de drinkwaterinfrastructuur en het opleiden van lokale operators in het beheren van de drinkwaterinfrastructuur en in de meest vergaande vorm van het managen van waterbedrijven in ontwikkelingslanden.
14
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
15
Ontwikkelingen Drinkwater
het uitvoeren van een pilot benut Evides de mogelijkheid om deze expertise te ontwikkelen om op de lange termijn zowel in haar eigen verzorgingsgebied als daarbuiten zeewater te kunnen gebruiken als bron voor de bereiding van drinkwater.
Leveringszekerheid voor alles Beveiliging staat voorop Sinds de terroristische aanslagen van september 2001 in de Verenigde Staten werkt Evides aan verbetering van de beveiliging. De waterbedrijven hebben in 2006 collectief afgesproken aan welk beveiligingsniveau ze willen voldoen. Dit wordt ook wel ‘goed huisvaderschap’ genoemd. Deze maatregelen zijn afgestemd met de ministeries van Binnenlandse Zaken en VROM. Evides voldoet inmiddels aan het genoemde niveau en heeft in 2007 een eerste interne audit gehouden en een controle bezoek gehad van de VROM-inspectie. Bovenop de overheidscriteria neemt Evides nog enkele aanvullende maatregelen, bijvoorbeeld met betrekking tot de toegangsregistratie op de locaties: iedereen die de locaties betreedt moet zich registreren. Ook zijn alle medewerkers en bezoekers vanaf maart 2008 bedrijfsbreed verplicht om hun legitimatiebewijs of bezoekerspas zichtbaar te dragen.
Uitblinken Evides streeft naar Operational Excellence. Dit betekent uitblinken in hetgeen we doen. Deze strategie, die in 2006 is gestart, heeft in 2007 verder vorm gekregen. Zo gebruikt productie Drinkwater inmiddels haar onderhoudssysteem, om ervaringen met onderhoud en storingen structureel te benutten in kwaliteitscirkels. Alle installaties beschikken over een draaiboek ‘hoe door te draaien bij uitval van de procesautomatisering’. Eind 2007 is er een 72 uur durende oefening geweest met het uitvallen van de procesautomatisering op één van de productielocaties. De installatie is toen met de hand bediend. De oefening is goed verlopen.
Operational Excellence: uitblinken in dat wat we doen
16
Evides heeft leveringszekerheid hoog in haar vaandel staan. In 2007 heeft Evides een aantal projecten uitgevoerd die de leveringszekerheid verhogen. Zo werkt Evides aan de optimalisatie van de drinkwaterinstallaties. Locatie Huijbergen heeft een nieuwe opjager en een noodstroominstallatie gekregen. Bij locatie Braakman is de bouw van een nieuwe reinwaterkelder van start gegaan. Ook op het gebied van Infra staat leveringszekerheid voorop. In 2007 heeft Evides een integrale lange-termijn visie geformuleerd op het Biesboschsysteem, die gericht is op het veiligstellen van de beschikbaarheid van water uit de Biesbosch voor huishoudens en industrie in midden Zeeland, Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzende gebieden. Dit heeft ertoe geleid dat Evides reeds in 2008 start met de aanleg van een 15 kilometer lange leiding met een doorsnee van 1,2 meter, waardoor de capaciteit van de Biesboschleiding richting Zeeland wordt vergroot. Ook heeft Evides eind augustus 2007 een nieuwe drinkwatertransportleiding onder de Oude Maas geboord. De nieuwe drinkwatertransportleiding heeft een diameter van 1,2 meter en een lengte van 980 meter. De combinatie van deze diameter en lengte maakt dit tot een uniek project in de drinkwatersector. De nieuwe drinkwatertransportleiding zal voor extra leveringszekerheid gaan zorgen richting Rotterdam-Zuid/Albrandswaard.
Evides gaat Oasen drinkwater leveren Eind 2007 heeft Evides een contract getekend met Oasen voor levering van drinkwater vanuit de productielocatie Baanhoek. Hiermee stelt Evides Oasen in staat om in Zwijndrecht zachter water te leveren, zonder dat hiervoor investeringen in de productie noodzakelijk zijn. Om de levering te realiseren leggen de waterbedrijven een nieuwe leiding aan die Dordrecht en Zwijndrecht met elkaar zal verbinden. De levering van drinkwater aan Zwijndrecht zal medio 2009 een feit zijn.
Zeewater wordt drinkwater
Eén loket voor alle nutsvoorzieningen
In het najaar van 2007 is Evides gestart met de voorbereidingen van een pilot om drinkwater te maken uit zeewater. De proefinstallatie is in de zomer van 2008 operationeel. De reden voor de pilot is dat Evides zich wil oriënteren op verdere verzilting van het deltagebied in zuidwest Nederland door de klimaatverandering en stijgende zeespiegel. Door
Het aanvragen van een aansluiting in het Rijnmondgebied gaat sinds 2007 via www.aansluitingen.nl. Dit is een internetloket waar bijvoorbeeld projectontwikkelaars alle nutsen kabelvoorzieningen tegelijk kunnen aanvragen. Voor de klant betekent dit gebruiksgemak en voor Evides efficiencyverbetering.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Ontwikkelingen Industriewater
Dow Benelux B.V. in Terneuzen, die het gebruikt voor de productie van stoom. In het verdere vervolg van dit project zullen Evides Industriewater en het Waterschap ZeeuwsVlaanderen verder onderzoeken in hoeverre de upgrading van de afvalwaterzuivering en de nazuivering van het effluent tot gemeenschappelijke investeringen kunnen leiden. Daartoe zal begin 2008 een pilot-onderzoek plaatsvinden op basis van membraan bioreactortechnologie. Nieuwe demi-installaties De voordelen die verband houden met het sluiten van In juni 2007 produceerde de demi-installatie, die Evides Industriewater op het terrein van Shell Refining Nederland de waterketen zijn divers: o.a. energiebesparing, waterbesparing reductie heeft gebouwd, haar eerste water. Het water voldeed chemicaliënverbruik. “Zonder deze samenwerking aan de gewenste specificaties. De installatie gaat water Door het innoverende was de investering in de leveren aan een warmtekrachtinstallatie die Air Liquide karakter won dit bouwt op het terrein van Shell voor de productie van industriewaterzuivering voor project in 2007 de stoom. In 2008 zal de demi-installatie – in Europa één Dow veel hoger geweest en van de grootste in haar soort – officieel in gebruik worden Zeeuws Milieupijs en het milieu is er ook nog mee in het najaar ook de genomen. In 2007 heeft Evides Industriewater twee nieuwe contrac- nationale (VNCI) en gediend,” Europese (CEFIC) Res- zegt Jan van Seters, lid van het ten verworven voor de levering van gedemineraliseerd ponsible Care Award water (demi). dagelijks bestuur van het Waterschap van de chemische • In oktober sloot Evides een omvangrijk DBFO-contract Zeeuws-Vlaanderen. industrie. (Design, Build, Finance and Operate) af voor de bouw van een nieuwe demi-installatie op het terrein van Kunstmestfabriek Yara B.V. te Sluiskil. Conform het Nieuwe afvalwaterprojecten nieuwe contract, dat een looptijd heeft van 12 jaar, 2007 heeft voor Evides Industriewater in het teken levert Evides Industriewater voortaan niet alleen de gestaan van twee grote afvalwaterprojecten. Op 28 maart grondstof, industriewater, maar neemt zij ook de pro2007 nam prins Willem-Alexander de afvalwaterzuiveringsductie van demiwater voor haar rekening. De nieuwe installatie Harnaschpolder officieel in gebruik. Deze instalproductie-installatie zal jaarlijks ruim drie miljoen latie, die 75% van het afvalwater in de Haagse regio gaat kubieke meter demiwater produceren plus additioneel zuiveren, behoort tot de grootste in Europa. De realisatie twee miljoen kubieke meter gereinigd condensaatis een Publiek Private Samenwerking van het Hoogheemwater. De bouwwerkzaamheden starten eind februari raadschap van Delfland met het internationale consortium 2008; de fabriek wordt in juni 2009 in gebruik genomen. Delfluent, waarin Evides partner is. Delfluent heeft de • Verder verwierf North Water, een samenwerkingsverAWZI ontworpen, gebouwd en gefinancierd. Bovendien band van Evides Industriewater, Waterbedrijf Groningen exploiteert Delfluent Services, dat voor 50% het eigendom en waterleidingmaatschappij Drenthe, de opdracht om is van Evides, de zuivering de komende dertig jaar. de demiwaterinstallatie van Kisuma in Veendam uit te In Delfzijl is de voorbereiding van de bouw van een instalbreiden. latie voor de biologische zuivering van zout afvalwater nagenoeg afgerond. Deze afvalwaterzuivering zal het industriële afvalwater zuiveren van een aantal grote cheAfvalwater gemeente Terneuzen wordt mische fabrieken op het bedrijventerrein Oosterhorn. De demiwater voor Dow bouw van deze installatie is een belangrijke stap naar de Sinds februari 2007 gebruikt Evides Industriewater geen realisatie van een al jaren gekoesterde wens van zowel zeewater meer voor de productie van proceswater voor Dow. Daarvoor in de plaats neemt Evides een paar miljoen bedrijven als maatschappelijke- en bestuurlijke organisaties om het bedrijventerrein te verduurzamen door een kubieke meter effluent uit de rioolwaterzuiveringsinstalsterke reductie van de lozing op het oppervlaktewater. Het latie ‘De drie Ambachten’ in en verwerkt dat. Het afvalproject wordt gerealiseerd door North Water. De installatie water is afkomstig van de huishoudens uit de gemeente wordt in 2008 gebouwd en opgeleverd. Terneuzen en wordt door het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen, na zuivering, geleverd aan Evides. Evides verwerkt dit effluent tot proceswater en levert het vervolgens aan
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
17
Evides Industriewater via Neth Water naar China en Verenigde Arabische Emiraten De Nederlandse bedrijven Evides, Norit Membrane Technology, Royal Haskoning en Witteveen+Bos hebben onder de naam NethWater een consortium gevormd om de export van Nederlandse waterkennis te bevorderen door het realiseren en opereren van installaties voor de industrie (op basis van DBFO). Dit houdt in dat het consortium haar klanten een totaaloplossing biedt: financiering, ontwerp, bouw, bedrijfsvoering en onderhoud van de installatie. Het consortium richt zich op de levering van proces- en industriewater en de zuivering en hergebruik van afvalwater. Kansrijke markten zijn China en de Golfstaten in het Midden Oosten. De eerste contacten met potentiële klanten in China en de Verenigde Arabische Emiraten zijn gelegd.
18
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Personeel en organisatie Vertrouwd met Ontwikkelen Het cultuurtraject, dat eind 2006 is opgezet, heeft in het afgelopen jaar zijn beslag gekregen en tot de eerste resultaten geleid. Onder de noemer ‘Vertrouwd met Ontwikkelen’ is gewerkt aan de kernwaarden en aan verbeterprojecten, waarvan een deel zich richt op de gehele organisatie en een aantal specifiek is bestemd voor leidinggevenden binnen het bedrijf. Een deel van de projecten is voltooid en geborgd in de organisatie. De andere zullen in de eerste helft van 2008 afgerond worden en aan verschillende afdelingen worden overgedragen om structureel te worden ingebed in de bedrijfsvoering.
Human Resources Instroom-uitstroom Na een bescheiden stijging in 2006 is de formatie van Evides in 2007 verder toegenomen met 12 fte tot 515. In 2007 is het dienstverband met 31 medewerkers beëindigd, waarvan negen medewerkers met pensioen gingen. Evides is in 2007 met 46 nieuwe medewerkers een arbeidsovereenkomst aangegaan. CAO Met een vertraging van anderhalf jaar hebben de waterbedrijven in Nederland een nieuwe CAO afgesloten. Leeftijdsfasebewust personeelsbeleid is hierin speerpunt. Ziekteverzuim In 2007 lag het ziekteverzuim gemiddeld op 3,7%. Ten opzichte van een jaar eerder is dat een daling van 0,7%, waarmee het laagste verzuim van de afgelopen vijf jaar is gerealiseerd.
Kernwaarden De vastgestelde kernwaarden van Evides – klantgericht, samenwerken, deskundig, betrouwbaar, ondernemend, innovatief – zijn uitgewerkt in concreet gedrag. Vervolgens zijn de leidinggevenden met hun eigen team een vertaalslag gaan maken voor de afdeling. De uitwerking per afdeling komt regelmatig terug op de agenda van het afdelingsoverleg en zal worden gebruikt voor de invulling van een bedrijfsspecifiek competentiewoordenboek.
Nieuwe functie-indeling Alle functies binnen Evides zijn in 2007 gewaardeerd met het nieuwe functiewaarderingssysteem, dat bij alle waterbedrijven in Nederland in gebruik genomen is. Iedere medewerker is op de hoogte gesteld van zijn/haar nieuwe indeling en geïnformeerd over het nieuwe functiegebouw. Zes medewerkers hebben bezwaar aangetekend tegen de indeling. Eén bezwaar is door de interne toetsingscommissie functie-indeling gegrond verklaard.
Projectgroepen Een veertiental projectgroepen – bestaande uit vertegenwoordigers vanuit verschillende afdelingen – is aan de slag gegaan met verbetervoorstellen. Deze betreffen uiteenlopende thema’s: variërend van een introductiebeleid voor nieuwkomers en een gestructureerde vorm van werkoverleg tot het creëren van dialoog van MT/directie met de collega’s in het veld. De voortgang en aansluiting bij de praktijk werd gevolgd door de zogeheten antennegroep.
Buitenlandactiviteiten Het afgelopen jaar is een verder vervolg gegeven aan het uitzenden van Evides-medewerkers naar het buitenland, onder de vlag van Vitens-Evides International. Inmiddels hebben ongeveer 15 medewerkers via een aantal korte uitzendingen kennis gemaakt met deze nieuwe projectactiviteiten. Een groep van drie medewerkers heeft zich voor langere tijd (ca. drie jaar) in het buitenland gevestigd.
Consultatief leiderschap Om het begrip consultatief leidinggeven concreet invulling te geven, is een start gemaakt met het Management Development traject. In juni heeft de eerste leidinggevendendag plaatsgehad, waaraan ook een afvaardiging van de RvC een bijdrage leverde. De dag stond in haar geheel in het teken van Vertrouwd met Ontwikkelen en de rol van de lijnmanagers in een dergelijk verandertraject. De betrokkenheid van de afdelingshoofden bleek groot.
Opleiding In 2007 heeft Evides veel geïnvesteerd in diverse opleidingstrajecten, zowel bedrijfsbreed – bijvoorbeeld Officetrainingen op verschillende niveaus – als voor specifieke groepen. Voorbeelden van dit laatste zijn: voeren van selectiegesprekken, Management Development en verzuimbegeleiding. Door de ingebruikname van specifiek op opleidingen gerichte software kan het opleidingsniveau van de individuele Evides-medewerker beter in kaart worden gebracht en kan op individueel niveau worden bepaald welke opleidingen nog gewenst zijn.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
19
Pilot thuiswerken en 4 x 9 uur werken In 2007 zijn proeven gestart om thuiswerken mogelijk te maken en om op vier dagen per week negen uur te werken. Om een beeld te krijgen van de (on)mogelijkheden van deze instrumenten binnen Evides is gekozen voor zo min mogelijk voorwaarden vooraf. De belangstelling voor deelname onder de medewerkers bleef wat achter bij de eerdere verwachtingen. Of deze instrumenten structureel zullen worden ingevoerd zal afhangen van de evaluatie die in 2008 plaatsvindt en het daaraan gekoppelde besluitvormingsproces. Directie en ondernemingsraad Directie en ondernemingsraad hebben regelmatig in verschillende vormen met elkaar gesproken. De benoeming van de nieuwe directeur, de invulling van een MT-functie en het opvolgen “Het cultuurtraject Vertrouwd van het beleid dat voortvloeit uit het met Ontwikkelen is een voorwaarde voor het waar- cultuurtraject hebben veel tijd en energie maken van de grote ambities gevraagd maar zijn waar Evides voor staat.” afgerond of in gang R vC-lid Greetje Lubbi op de leidinggezet. gevendendag van Evides.
Corporate Governance In 2005 heeft Evides besloten de uitgangspunten en best practices van de Nederlandse Corporate Governance Code vrijwillig te volgen. De uitgangspunten en best practices zijn opgenomen of verwerkt in de reglementen van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Ten aanzien van de Corporate Governance Code geeft Evides hierna aan op welke punten zij afwijkt van de Code (principe van “pas toe of leg uit”): • de regels die uit hun aard niet van toepassing zijn omdat ze geschreven zijn voor beursgenoteerde ondernemingen of structuurvennootschappen worden niet toegepast; • (groepen van) de aandeelhouders hebben het recht tot voordracht van de leden van de Raad van Commissarissen, hun zittingstermijn te bepalen en de voorzitter te benoemen; • de website van Evides fungeert niet als communicatiemiddel met haar aandeelhouders, omdat er sprake is van een rechtstreekse aandeelhoudersrelatie; • de totale beloning van leden van de Directie en de Raad van Commissarissen wordt gerapporteerd. Evides is een naamloze vennootschap. Een aantal belangrijke besluiten is voorbehouden aan de goedkeuring van de aandeelhouders: • de Raad van Bestuur bestond in 2007 uit 2 statutaire bestuurders. Per 1 maart 2008 zijn deze bestuurders afgetreden en is er 1 directeur benoemd. Benoeming, ontslag en bezoldigingsbeleid is in handen van de AVA. De RvC regelt de concrete bezoldiging en arbeidsvoorwaarden. • de RvC bestaat uit 7 leden. De RvC heeft een onafhankelijke voorzitter. Er fungeert een Auditcommissie, een Remuneratiecommissie en een (ad hoc) Selectie- en Benoemingscommissie. • de AVA van Evides bestaat uit een vertegenwoordiging van DELTA N.V. (houdt 50% van de aandelen) en een vertegenwoordiging van Gemeenschappelijk Bezit Evides B.V. (een samenwerkingsverband van de gemeente die de andere 50% van de aandelen houden).
20
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
21
Deelnemingen Evides N.V.heeft twee dochterondernemingen waarin zij voor 100% participeert: Evides Drinkwater B.V. en Evides Industriewater B.V. In deze dochters zijn de activiteiten ondergebracht voor de winning, productie en levering van drinkwater respectievelijk de winning, productie en levering van industriewater en zuivering van afvalwater. Evides N.V. heeft de volgende deelnemingen: Facturatie B.V. i.o. Evides heeft samen met Vitens een 50/50 joint venture voor het factureren en incasseren van watergelden bij huishoudelijke waterklanten. Deze onderneming is in 2008 formeel opgericht. Vitens-Evides International B.V. Evides heeft samen met Vitens een 50/50 joint venture voor de verwerving en uitvoering van internationale drinkwaterprojecten, met name in het kader van de realisatie van de VN Millennium Development Goals. Evides Drinkwater heeft de volgende deelnemingen: N.V. Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch (WBB) Het Maaswater, dat via de spaarbekkens van de WBB naar de zuiveringsinstallaties van Evides wordt getransporteerd, vormt de voornaamste bron voor de drink- en industriewatervoorziening in het leveringsgebied van Evides. WBB is voor 60% in handen van Evides en voor 40% van Brabant Water. Evides is veruit de grootste afnemer (96%) en verzorgt de exploitatie van WBB tegen een marktconform langjarig contract. Aqualab B.V. Dit gecertificeerde laboratorium voert wateranalyses uit ten behoeve van aandeelhouders en externe klanten. Aqualab is voor 80% in handen van Evides en voor 20% van WBB. Indirect zijn de eigendomsverhoudingen 92% Evides en 8% Brabant Water. KIWA Water Research N.V. Via dit instituut heeft Evides toegang tot de research en development met betrekking tot drink- en ander water die de branche aan KIWA in opdracht heeft gegeven. Evides heeft een aandelenpositie van 13,3%.
22
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Evides Industriewater heeft de volgende deelnemingen: Evides Afvalwater B.V. Deze onderneming zuivert het afvalwater van de klanten die zijn aangesloten bij de AWZI Sloe en AWZI Schiphol. Evides Industriewater is 100% eigenaar van deze onderneming. Brielse Meer water B.V. (BMw) Het water uit het Brielse Meer, dat via BMw beschikbaar is, vormt een belangrijke bron voor de industriewatervoorziening in het Rotterdamse havengebied. Evides Industriewater is 100% eigenaar van BMw. Delfluent B.V. en Delfluent Services B.V. (DBV en DSBV) Het consortium DBV heeft van het Hoogheemraadschap van Delfland het DBFO-contract (ontwerpen, bouwen, financieren en exploiteren) verworven voor de bouw van de AWZI Harnaschpolder, het aanpassen van de bestaande AWZI Houtrust en het exploiteren van beide AWZI’s met bijbehorende transportstelsels. DBV is eigendom van Evides (40%), Veolia Water (40%), Heijmans/Strukton (10%) en Rabobank (10%). DSBV beheert voor 30 jaar, tegen marktconforme tarieven, de AWZI’s Houtrust en Harnaschpolder. DSBV, de exploitatiemaatschappij, is een 50/50 joint venture van Evides en Veolia Water. Evides Terneuzen Water B.V. Deze onderneming levert industriewater aan Dow Terneuzen via lokale installaties. Evides Industriewater is 100% eigenaar van deze onderneming. Evides Stade Wasserbetrieb GmbH Deze onderneming nabij Bremen (Duitsland) levert industriewater aan Dow Stade via lokale installaties. Evides Industriewater is 100% eigenaar van deze onderneming. North Water B.V. Evides heeft samen met de waterbedrijven van Groningen en Drenthe een joint venture ‘North Water’ opgericht om de krachten te bundelen met betrekking tot het verwerven en exploiteren van projecten op de markt van proces- en afvalwater in de noordelijke provincies. Evides participeert voor 50% in North Water.
Evident Industriewater B.V. Evides heeft de vennootschap Evident Industriewater opgericht om gezamenlijke activiteiten met Vitens te ontplooien met betrekking tot het verwerven en exploiteren van projecten op de markt van proces- en afvalwater in de provincies Flevoland, Utrecht, Overijssel, Gelderland en Friesland. Evides Industriewater is 100% eigenaar van deze onderneming.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
23
Financiën Algemeen Evides N.V is 100% aandeelhouder van Evides Drinkwater B.V (EDW) en Evides industriewater B.V. (EIW). Door het gescheiden onderbrengen van de niet-markten marktactiviteiten in respectievelijk EDW en EIW is de nagestreefde financiële transparantie van de drinkwater- en industriewateractiviteiten gerealiseerd, als waarborg voor het publieke belang. De diensten en kosten van Evides N.V (ENV) en haar dochters EDW en EIW zijn geïnventariseerd en in onderlinge dienstverleningsovereenkomsten contractueel vastgelegd. In het hoofdstuk ‘Deelnemingen’ zijn de belangen van EDW en EIW aangegeven. Gezien de vennootschappelijke structuur van de Evidesgroep is er sprake van een geconsolideerde jaarrekening. Hierbij worden de rechtspersonen geconsolideerd waarin Evides N.V direct of indirect beslissende zeggenschap kan uitoefenen.
De verkorte balans voor winstverdeling per eind 2007 en de winst- en verliesrekening over 2007 van EDW, EIW en ENV is (in € miljoenen): EDW EIW ENV Gecon solideerd ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa 0 3,8 0 3,8 Materiële vaste activa 134,2 69,3 687,1 890,6 Financiële vaste activa 2,1 15,4 294,5 17,5 Totaal vaste activa 136,3 88,5 981,6 911,9 Vlottende activa Voorraden 3,0 13,8 0 16,8 Vorderingen 27,6 1,2 17, 2 46,0 Liquide middelen 1,5 0 2,0 3,5 Totaal vlottende activa 32,1 15,0 19,2 66,3 Totaal activa 168,4 103,5 1.000,8 978,2 PASSIVA Eigen vermogen 203,7 90,8 388,1 388,1* Minderheidsbelang 7,0 0 0 7,0 Voorzieningen 3,2 2,7 8,7 14,6 Langlopende schulden 19,1 5,9 423,1 448,1 Kortlopende schulden 46,4 6,1 67,9 120,4 Intercompany vorderingen en schulden -111,0 -2,0 113,0 0 Totaal passiva 168,4 103,5 1.000,8 978,2
*B ij de consolidatie valt het eigen vermogen van EDW en EIW weg tegenover de waarde van de financiële vaste activa van ENV. De solvabiliteitspercentages van EDW en EIW voor winstverdeling zijn respectievelijk 73% en 86%. EDW EIW ENV Gecon solideerd Omzet Inkoopwaarde omzet Toegevoegde waarde Bedrijfskosten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat derden Resultaat voor belastingen Belasting Netto resultaat
24
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
231,6 30,8 200,8 126,0 74,8 -19,1 -0,3 55,4 0 55,4
64,1 27,5 36,6 18,0 5,2 18,6 -5,2 +2,5 0 0 0 21,1 -5,2 -0,5 0 20,6 -5,2
282,5 45,1 237,4 149,2 88,2 -16,6 -0,3 71,3 -0,5 70,8
Afzet In 2007 werd door EDW 157,7 miljoen m3 drinkwater afgezet. Dit is ten opzichte van 2006 een daling van 1,8 miljoen m3. De afzet van industriewater betreft een reeks van verschillende producten, zoals industriewater (drinkwaterkwaliteit), industriewater, destiwater, demiwater en spaarbekkenwater. De totale afzet van EIW bedraagt in 2007 105,4 miljoen m3, dat is 1,3 miljoen m3 meer dan in 2006.
Tarieven Het tarief voor huishoudens in het verzorgingsgebied van Evides, met uitzondering van de Brabantse Wal, bedraagt: voor vastrecht € 62,88/jaar en € 1,001 per m3. In het gebied van de Brabantse Wal bedragen de tarieven voor huishoudens: voor vastrecht € 43,80/jaar en € 0,86 per m3. Vanwege de stijging van de energieprijzen en de hogere afschrijvingen door investeringen, daalt het genormaliseerde resultaat, zoals weergegeven op pagina 26. Ondanks deze daling is besloten om het tarief van het drinkwater per 1 januari 2008 te verlagen met 5%.
Resultaat In het jaar 2007 is een netto resultaat behaald van € 70,8 miljoen. Dit is € 48,5 miljoen minder dan het in 2006 gerealiseerde resultaat. Dit verschil is als volgt tot stand gekomen: (x € 1 mln.)
Tenslotte is de omzet € 5,8 miljoen hoger als gevolg van de toename van de omzet werk voor derden in verband met de afronding van een aantal grote werken in 2007. Meer inkoopwaarde omzet (€ 4,1 miljoen) Invloeden op de inkoopwaarde omzet 2007 waren: - stijging van de energieprijzen, effect € 2,1 miljoen; - hogere kosten chemicaliën, effect € 0,7 miljoen; - lagere grondwaterbelasting van € 1,0 miljoen in verband met in 2006 ontvangen naheffing over 2005 en 2004; - hogere kostprijs werk voor derden van € 2,5 miljoen. Inkoopwaarde omzet (x € 1 mln.) 2007 Winst- en verliesrekening 45,1 Nagekomen grondwaterbelasting Na correctie bijzondere posten 45,1
2006 41,0 -1,0 40,0
Meer personeelskosten (€ 3,1 miljoen) De genormaliseerde personeelskosten (exclusief mutatie voorzieningen) stijgen in 2007 ten opzichte van 2006 door met name de CAO-verhoging van 3% medio 2007 en door extra opleidingskosten. Personeelskosten (x € 1 mln.) Winst- en verliesrekening Dotaties overige personeelsvoorzieningen Na correctie bijzondere posten
2007 39,8 -1,8 38,0
2006 36,7 -2,1 34,6
effect op resultaat
meer omzet +10,3 meer inkoopwaarde omzet -4,1 meer personeelskosten -3,1 meer overige bedrijfskosten -10,3 meer waardeveranderingen vaste activa -3,8 meer afschrijvingen -31,4 meer rentelasten -3,5 minder winst uit deelnemingen -2,8 minder resultaat derden +0,3 meer belastingen -0,1 per saldo minder resultaat -48,5
Deze verschillen worden hieronder nader toegelicht. Meer omzet (€ 10,3 miljoen) De tarieven voor drinkwater zijn in 2007 niet verhoogd. De omzet drinkwater is in 2007 € 1,8 miljoen hoger dan in 2006. De omzet industriewater is in 2007 € 2,6 miljoen hoger dan voorgaand jaar.
De dotaties aan de overige personeelsvoorzieningen betreffen met name aan de reorganisatievoorziening van € 1,1 miljoen. Deze dotatie was noodzakelijk in verband met een aantal nieuwe einde dienstverbandzaken. Meer overige bedrijfskosten (€ 10,3 miljoen) De hogere kosten zijn het gevolg van de volgende bijzondere posten: - in 2006 is de slibvoorziening met € 15,0 miljoen vrijgevallen omdat op basis van een in 2006 verstrekte vergunning het slib op een andere wijze kan worden behandeld. De kosten om het slib te behandelen waren in 2006 geschat op ongeveer € 5,4 miljoen. Op basis van een inmiddels concreet detailontwerp kon in 2007 nog een additioneel bedrag van € 2,9 miljoen vrijvallen; - de vrijval van de voorziening claims van € 4,8 miljoen. De dotatie was voorgaand jaar € 1,3 miljoen; - de aanloopkosten van zelffacturatie en de conversiekosten van de WEB-bestanden naar Facturatie B.V. ten bedrage van € 1,1 miljoen.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
25
Overige bedrijfskosten (x € 1 mln.) Winst- en verliesrekening Vrijval slibvoorziening Vrijval voorziening claims Aanloop- en conversiekosten zelffacturatie Na correctie bijzondere posten
2007 46,6 +2,9 +4,8 -1,1 53,2
2006 36,3 +15,0 -1,3 50,0
Meer waardevermindering vaste activa (€ 3,8 miljoen) Dit betreft de afwaardering van de boekwaarde van de landbouwwater installaties van € 3,8 miljoen die structureel verlieslatend zijn. Waardeverandering vaste activa (x € 1 mln.) Winst- en verliesrekening Afschrijving landbouwwater installaties Na correctie bijzondere posten
2007 2006 3,8 0 -3,8 0 0
Meer afschrijvingen (€ 31,4 miljoen) In 2006 is besloten tot harmonisatie van de afschrijvingstermijnen van EIW met die van EDW. Deze harmonisatie heeft in 2006 geleid tot een incidentele verlaging van de afschrijvingen van € 29,8 miljoen. In 2007 is de afschrijvingsmethodiek van N.V. WBB gewijzigd van annuïtair naar lineair en is hiermee qua methodiek gelijkgetrokken met die van Evides N.V. Hierdoor zal de boekwaarde per begin 2007 van deze betreffende activa gelijkmatig over de resterende looptijd worden afgeschreven. Deze gewijzigde methodiek leidt tot € 1,1 miljoen hogere afschrijving in 2007. Daarnaast is door verkoop van activa boekwinst van € 1,1 miljoen gerealiseerd, waarvan € 0,8 miljoen betrekking heeft op activa van N.V. WBB, die voor 60% in eigendom van Evides is. Afschrijvingen (x € 1 mln.) 2007 Winst- en verliesrekening 59,0 Correctie afschrijvingstermijnen industriewater activa Wijziging afschrijvingssystematiek N.V. WBB Verkoop winst vaste activa +1,1 Na correctie bijzondere posten 60,1
2006 27,6 +29,8 +1,1 +0,9 59,4
Meer rentelasten (€ 3,5 miljoen) De rentelasten zijn toegenomen door stijging van de korte rente, de omzetting van kortrentende leningen naar langrentende leningen en door de extra financieringsbehoefte in verband met in 2007 uitgekeerde dividenden.
26
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Minder winst uit deelnemingen (€ 2,8 miljoen) Door de positieve resultaatsontwikkeling van Delfluent B.V. en North Water B.V. neemt het resultaat uit deelnemingen toe met € 1,2 miljoen. In 2006 is het resultaat deelnemingen positief beïnvloed door de verkoop en ruil van de KIWA aandelen bij Evides en N.V. WBB van in totaal € 4,1 miljoen. Resultaat deelnemingen (x € 1 mln.) 2007 Winst- en verliesrekening 2,9 Verkoop en ruil KIWA aandelen Na correctie bijzondere posten 2,9
2006 5,7 -4,1 1,6
Minder resultaat derden (€ 0,3 miljoen) Onder deze post wordt het aandeel van het resultaat van Brabant Water in N.V. WBB verantwoord. N.V. WBB heeft normaliter een nul resultaat. De winst in 2007 is het gevolg van de verkoop van activa van N.V. WBB. Resultaat derden (x € 1 mln.) 2007 2006 Winst- en verliesrekening 0,3 0,6 Verkoop en ruil KIWA aandelen -0,6 Verkoop activa N.V. WBB -0,3 Na correctie bijzondere posten 0 0
Meer belastingen (€ 0,1 miljoen) De belastinglasten zijn met € 0,1 miljoen toegenomen vanwege hogere winsten van Evides Stade Wasserbetrieb GmbH. Genormaliseerd resultaat Het jaarrekening resultaat (inclusief bijzondere posten) is in 2007 € 70,8 miljoen en was in 2006 € 119,3 miljoen. De genormaliseerde nettowinst 2007 gecorrigeerd voor de hiervoor beschreven bijzondere posten is € 69,0 miljoen, een daling van € 4,4 miljoen ten opzichte van voorgaande jaar. Deze daling wordt met name veroorzaakt door: - hogere omzet drinkwater en industriewater, per saldo + € 4,4 miljoen; - hogere resultaat werk voor derden, + € 3,3 miljoen; - stijging van de energieprijzen, - € 2,1 miljoen; - hogere personeelskosten in verband met o.a. de CAOverhogingen en de extra opleidingsinspanningen, - € 3,4 miljoen; - hogere rentekosten als gevolg van rentestijgingen in 2007 en door de benodigde financiering van de uitgekeerde dividenden, - € 3,5 miljoen.
Resultaat exclusief 2007 2006 bijzondere posten (x € 1 mln.) Omzet 282,5 270,2 Inkoopwaarde omzet 45,1 40,0 Toegevoegde waarde 237,4 232,2 Bedrijfskosten Personeelskosten 38,0 34,6 Overige bedrijfskosten 53,2 50,0 Afschrijvingen 60,1 59,4 Totaal bedrijfskosten 151,3 144,0 Bedrijfsresultaat 86,1 88,2 Financieringskosten Rentelasten -19,5 -16,0 Resultaat deelnemingen 2,9 1,6 Totaal financieringskosten 16,6 14,4 Resultaat voor belastingen 69,5 73,8 Winstbelasting - 0,5 - 0,4 Genormaliseerd resultaat 69,0 73,4
Vreemd vermogen Aanvullend op het eigen vermogen wordt voor de bedrijfsfinanciering geld via de kapitaal- en geldmarkt aangetrokken. De omvang van het vreemd vermogen voor winstdeling bedraagt per einde van het verslagjaar 590,1 miljoen. Dat is 60% van het balanstotaal. Het aandeel kort vreemd vermogen is € 120,4 miljoen. Inclusief de voorzieningen en het minderheidsbelang derden bedraagt het lang vreemd vermogen € 469,7 miljoen. De omvang van de voorzieningen is € 14,6 miljoen ofwel 1% van het balanstotaal. Op grond van de winst van € 70,8 miljoen en de afschrijvingen van de vaste activa van in totaal € 59,0 miljoen komt de cashflow uit op € 129,8 miljoen. Voor (her)financiering is in 2007 € 180,0 miljoen aan nieuw vreemd vermogen aangetrokken. In totaal werd € 35,5 miljoen afgelost. Door deze mutaties is het vreemd vermogen met 144,5 miljoen toegenomen. In 2007 is voor langlopende rentedragende schulden gemiddeld 4,3% rente betaald en voor kortlopende rentedragende schulden gemiddeld 4,0%. Het gemiddelde rentepercentage over 2007 bedraagt 4,2%.
Investeringen De uitkomsten met betrekking tot de als investering aangemerkte projecten zijn eind 2007: (x € 1 mln.) Opgeleverd Mutatie werken in uitvoering Totaal investeringen
29,0 12,0 41,0
De investeringen in 2006 waren in totaal € 63,6 miljoen. In 2006 werd € 52,5 miljoen aan investeringen opgeleverd. De stand van de onderhanden werk is € 43,3 miljoen (voorgaand jaar € 31,3 miljoen).
Vermogensverhouding Eigen vermogen Evides kent een gebonden klanten markt met bijbehorend monopolie en een concurrerende markt van industriële afnemers. Het aandeel van de industriële waterafzet bedraagt € 105,4 miljoen m3. Dat is 40% van de totale waterafzet. De omvang van het concurrerend marktaandeel voor industriële waterklanten beïnvloedt het door Evides na te streven solvabiliteitspercentage. Het solvabiliteitspercentage van EIW voor winstbestemming is 86,7% en na winstbestemming 75%. Na winstbestemming bedraagt het solvabiliteitspercentage van Evides N.V. conform het vastgestelde solvabiliteitsbeleid eind 2007 36%.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
27
Vooruitzichten Naar verwachting zal de afzet van zowel drinkwater als industriewater in 2008 geen grote wijzigingen laten zien. Door de tariefdaling van 5% zal de drinkwateromzet in 2008 dalen. Het investeringsprogramma voor drinkwater bedraagt de komende vijf jaar in totaal € 416 miljoen. In 2008 zal € 86,6 miljoen worden geïnvesteerd. Daarvan zal € 7 miljoen betrekking hebben op het bemeteringsproject dat in 2009 zal zijn afgerond. De geraamde investeringen voor industriewater bedragen de komende vijf jaar € 100 miljoen. Het betreft nieuwe en onderhoudsprojecten voor afvalwater en industriewater in binnen- en buitenland. Evides voorziet in 2008 de volgende ontwikkelingen: • Evides streeft ook in 2008 strategische samenwerkingsverbanden met derden na. Dit betreft zowel Evides Drinkwater als Evides Industriewater; • Evides Industriewater (EIW) zal in 2008 verder doorgroeien op de Nederlandse markt. Voorts zal EIW zich gaan toeleggen op de ons omringende landen (België en Duitsland) welke een interessante groeimarkt zijn; • In 2008 zal worden bezien welke stappen gezet kunnen worden om de komende jaren een fusie mogelijk te maken met een gelijkgezinde partner; • In 2008 zullen de internationale activiteiten stapsgewijs worden uitgebouwd. • In 2008 zullen, op basis van het in december 2007 gesloten Hoofdlijnenakkoord met de provincie Zeeland, de provincie Noord-Brabant en Brabant Water, nadere afspraken worden gemaakt over de wijze waarop partijen een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan het opheffen van de verdroging op de Brabantse Wal; • Evides streeft naar intensivering van de samenwerking met waterschappen en zal daarover in 2008 nadere afspraken maken met Waterschap Zeeuws Vlaanderen; • Evides zal nader onderzoeken of en in hoeverre samenwerking met één of meer gemeenten in haar voorzieningsgebied op het gebied van rioleringsbeheer tot meerwaarde leidt voor het bedrijf; • In het kader van het facturatieproject zullen in 2008 ook de klanten die voorheen hun factuur kregen van Eneco door Evides worden gefactureerd;
28
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
• In november 2008 zal Evides deelnemen aan de landelijke overstromingsoefening ‘Waterproef’; • Door middel van het formuleren én implementeren van beleid met betrekking tot arbeidsmarktcommunicatie zal Evides effectief kunnen werken aan de werving van nieuwe getalenteerde collega’s.
Rotterdam, 16 april 2008 Peter Vermaat
Jaarrekening 2007
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
29
30
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Geconsolideerde balans per 31 december 2007 (voor winstverdeling)
(in e miljoenen)
ACTIVA
Ref.
31 december 2007
31 december 2006
Vaste activa Immateriële vaste activa 1.1 3,8 4,2 Materiële vaste activa 1.2 890,6 914,2 Financiële vaste activa 1.3 17,5 7,2 Totaal vaste activa 911,9
925,6
Vlottende activa Voorraden 2.1 16,8 3,3 Vorderingen 2.2 46,0 38,2 Liquide middelen 3,5 2,4 Totaal vlottende activa 66,3
43,9
Totaal activa
978,2
969,5
3 4 5 6
388,1 7,0 14,6 448,1 120,4
443,2 6,7 23,6 303,6 192,4
Totaal passiva
978,2
969,5
PASSIVA Eigen vermogen Minderheidsbelang derden Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
31
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2007
(in e miljoenen)
32
Ref.
2007
2006
OMZET 7 Water 266,3 261,8 Werk voor derden 16,2 10,4 Totaal omzet 282,5
272,2
INKOOPWAARDE OMZET Grond- en hulpstoffen 36,6 35,0 Kostprijs werk voor derden 8,5 6,0 Totaal inkoopwaarde omzet 45,1 Toegevoegde waarde 237,4
41,0 231,2
BEDRIJFSKOSTEN Personeelskosten 8.1 39,8 36,7 Overige bedrijfskosten 46,6 36,3 Waardeveranderingen vaste activa 8.2 3,8 0 Afschrijvingen 8.3 59,0 27,6 Totaal bedrijfskosten 149,2
100,6
BEDRIJFSRESULTAAT
88,2
130,6
FINANCIËLE BATEN EN LASTEN 9 Rentelasten en -baten -19,5 -16,0 Resultaat deelnemingen 2,9 5,7 Totaal financiële baten en lasten 16,6
10,3
Resultaat voor belastingen Resultaat derden Belastingen
71,6 0,3 0,5
120,3 0,6 0,4
RESULTAAT NA BELASTINGEN
70,8
119,3
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Kasstroomoverzicht (volgens de indirecte methode)
(x e miljoenen) 2007 2006 Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat 88,2 130,7 Aanpassingen voor: Afschrijvingen 60,1 28,5 Waardeveranderingen vaste activa 3,8 0,0 Mutaties voorzieningen -9,0 -14,7 Veranderingen werkkapitaal: Mutatie vorderingen/overlopende activa -7,8 0,4 Mutatie voorraden -13,5 0,3 Mutatie kortlopende schulden 3,2 -18,0 -18,1 -17,3 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 125,0 127,2 Rentelasten en -baten -19,5 -16,0 Vennootschapbelasting -0,5 -0,4 -20,0 -16,4 Kasstroom uit operationele activiteiten 105,0 110,8
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie financiële vaste activa -8,3 3,1 (Des)investeringen in materiële vaste activa 39,9 -63,0 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -48,2
-59,9
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangen dividend 0,9 0,4 Betaald dividend -125,9 -54,5 Ontvangsten uit langlopende schulden 180,0 50,0 Aflossingen langlopende schulden -35,5 -34,5 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 19,5 Toename/afname geldmiddelen 76,3 Consolidatie liquide middelen N.V. WBB 0,0 Toename/afname geldmiddelen* 76,3
-38,6 12,3 -38,0 -25,7
* inclusief de mutatie in de kortlopende kasgeldleningen en leningen van banken.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
33
Algemene toelichting en grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen In 2005 is de nieuwe vennootschappelijke structuur van Evides doorgevoerd door de oprichting van Evides Drinkwater B.V. en Evides Industriewater B.V. De resultaten van Evides N.V. zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening. Op basis van artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek is de vennootschappelijke winst- en verliesrekening van Evides N.V. in verkorte vorm opgenomen. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van titel 9 BW 2 en de in Nederland algemeen geldende grondslagen voor financiële verslaggeving. In 2007 is de afschrijvingsmethodiek van N.V. WBB gewijzigd van annuïtair naar lineaire afschrijving. Dit heeft geleid tot een verlaging van het resultaat in 2007 van € 1,1 miljoen ten opzichte van de oude methodiek.
Grondslagen voor consolidatie In de consolidatie worden opgenomen de financiële gegevens van Evides N.V. en haar groepsmaatschappijen. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin Evides direct of indirect beslissende zeggenschap kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. De groepsmaatschappijen worden voor 100% in de consolidatie betrokken. Het aandeel van derden in het vermogen en het resultaat wordt afzonderlijk in de balans en winst- en verliesrekening tot uiting gebracht onder respectievelijk de posten minderheidsbelang derden en resultaat derden. Deelnemingen in joint ventures worden, gezien het ontbreken van overwegende zeggenschap, niet mee geconsolideerd. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd, tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. De in de consolidatie begrepen vennootschappen zijn: - EDW en haar deelnemingen Aqualab B.V. en N.V. WBB; - EIW en haar 100% deelnemingen Evides Afvalwater B.V., Brielse Meer water B.V., Evides Terneuzen Water B.V., Evides Stade Wasserbetrieb GmbH en Evident Industriewater B.V.
Waarderingsgrondslagen
34
Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, onder aftrek van lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. In de verkrijgings- of vervaardigingsprijs zijn de door het eigen personeel bestede en in geld gewaardeerde arbeidsuren opgenomen. Afschrijving vangt aan op 1 januari van het boekjaar volgend op ingebruikname van het activum. Projecten met een projectbedrag ≥ € 10 miljoen en een looptijd van minimaal twee jaar worden geacht naar rato van de voortgang van het project te zijn gereedgekomen. Bij deze projecten start de afschrijving van het deelbedrag aan het begin van het volgende boekjaar. Uitgaven voor onderhoud worden slechts geactiveerd indien de uitgaven een bedrag van € 50.000,- te boven gaan en de economische levensduur van het actief met tenminste vijf jaar wordt verlengd. Voor onderhoud aan informatietechnologie geldt in afwijking hiervan een verlenging van de economische levensduur van tenminste één jaar. Financiële vaste activa De deelnemingen in joint ventures worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde. Het niet uitgekeerde gedeelte van het aan Evides toekomende aandeel in de resultaten van deelnemingen waarin Evides geen beslissende zeggenschap kan uitoefenen, wordt in een wettelijke reserve opgenomen. De onder de post financiële vaste activa begrepen overige aandelen en obligaties zijn tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde opgenomen. Voorraden De magazijnvoorraden bestaan uit materiaal dat is gewaardeerd tegen vaste verrekenprijzen, gebaseerd op de laatst bekende inkoopprijzen. De waardering van de post onderhanden werk vindt plaats tegen de direct daaraan toe te rekenen kosten, verminderd met de als voorschot gefactureerde bedragen. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen voor de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid.
Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden de activa en de passiva opgenomen tegen nominale waarde.
Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan 12 maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.
Immateriële vaste activa De op de balans opgenomen immateriële vaste activa worden in tien respectievelijk vijftien jaar lineair afgeschreven. De afschrijvingstermijn is gebaseerd op de geschatte economische levensduur.
Voorzieningen De voorzieningen zijn samengesteld uit personeelsvoorzieningen en overige voorzieningen.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
De personeelsvoorzieningen zijn gewaardeerd op basis van de contante waarde van de verplichtingen. De toename in de voorziening door het verstrijken van de tijd is verwerkt als dotatie aan de voorziening. De overige voorzieningen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
Belastingen De vennootschap is, behoudens de in Duitsland gevestigde onderneming Evides Stade Wasserbetrieb GmbH, vrijgesteld van vennootschapsbelasting.
Aandeel derden Het aandeel derden als onderdeel van het groepsvermogen wordt gewaardeerd tegen het bedrag van het nettobelang in de desbetreffende groepsmaatschappijen.
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en het bankkrediet dat is opgenomen onder de kortlopende schulden. Ontvangen en betaalde rente en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde en ontvangen dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.
Grondslagen voor de resultatenbepaling Algemeen De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.
Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht
Inkoopwaarde omzet Onder de inkoopwaarde van de omzet wordt verstaan de aan de omzet toe te rekenen directe en indirecte kosten, waaronder grond- en hulpstoffen, kosten uitbesteed werk en andere externe kosten, zoals energiekosten en kosten voor chemicaliën en overige bedrijfskosten die toerekenbaar zijn aan de kostprijs van de omzet. Omzet De wateropbrengsten betreffen de omzet uit aan verbruikers geleverd water en uit de behandeling van water. Er is bemeterd- en onbemeterd waterverbruik. De facturatie voor onbemeterd verbruik in Rotterdam e.o. is gebaseerd op de oppervlakte van de woning en in Dordrecht op een vast bedrag per woning. Voor het bemeterde verbruik bestaan de opbrengsten uit vastrecht en het afzetvolume vermenigvuldigd met de m3-prijs. Voor wat betreft werk voor derden wordt het resultaat genomen in het jaar van gereedkomen van het betreffende werk. Afschrijvingen De afschrijvingstermijnen van de materiële- en immateriële vaste activa zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur, waarbij de activa lineair worden afgeschreven. Op gronden wordt niet afgeschreven. De boekwinsten en -verliezen bij verkoop van de vaste activa zijn begrepen onder de post afschrijvingen. Pensioenen Er is sprake van een toegezegd-pensioenregeling. In geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds bestaat geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
35
Toelichting op de geconsolideerde balans (in E miljoenen)
1 Vaste activa 1.1 Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa hebben betrekking op betaalde goodwill bij de overname van 50% van de aandelen Evides Terneuzen Water B.V. (ETW) en van Brielse Meer water B.V. (BMw) (100%). Zij worden op basis van de verwachte economische levensduur ten laste van het resultaat lineair afgeschreven. De afschrijvingstermijnen zijn 10 en 15 jaar.
Overzicht opbouw en verloop van de boekwaarde in 2007 2007 2006 Boekwaarde per 1 januari Afschrijvingen
4,2 -0,4
4,6 -0,4
Boekwaarde per 31 december Cumulatieve afschrijvingen
3,8 1,7
4,2 1,3
Aanschafwaarde per 31 december
5,5
5,5
1.2 Materiële vaste activa Overzicht opbouw en verloop van de boekwaarde in 2007 Terreinen Gebouwen enz. Leidingnet Installaties Boekwaarde per 1 januari 222,4 501,8 149,8 Investeringen 2,8 18,8 6,9 Waardeveranderingen 0 -3,8 0 Desinvesteringen -0,9 0 -0,2 Afschrijvingen -9,3 -28,7 -19,3
Totaal 914,2 41,0 -3,8 -1,1 -59,7 890,6 753,7
Boekwaarde per 31 december Cumulatieve afschrijvingen
215,0 139,7
488,1 420,5
137,2 151,8
7,0 43,3 41,7
Aanschafwaarde per 31 december
354,7
908,6
289,0
48,7
Er is voor een bedrag van € 26,9 miljoen (vorig jaar € 19,5 miljoen) aan verplichtingen aangegaan. Deze verplichtingen zijn niet in de balans opgenomen aangezien nog geen goederen en facturen zijn ontvangen. De geldende afschrijvingspercentages zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur.
36
Andere vaste Werken in middelen uitvoer 8,9 31,3 0,5 12,0 0 0 -2,4
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
43,3
1.644,3
Soort activa Afschrijvingstermijn (in jaren) 1. Terreinen, gebouwen, enz. - Grond n.v.t. - Afgekochte erfpacht 50 - Terreinvoorziening 30 - Gebouwen 40 - Spaarbekkens 40 - Kunstwerken 50 2. Leidingnet 30 3. Installaties 15 4. Overige vaste bedrijfsmiddelen - Informatietechnologie 3-5 - Procesautomatisering 5 - Schepen 30 - Overige (voertuigen, gereedschappen, etc.) 5 -
1.3 Financiële vaste activa Het verloop van de boekwaarde van de deelnemingen (inclusief obligaties) gedurende 2007 is als volgt:
Onder de post Werk voor derden is een actief van € 13,7 miljoen ten behoeve van een financieel leasecontract opgenomen. Deze zal bij ingang van het contract als financieel actief worden verantwoord.
Boekwaarde per 1 januari Aandeel in resultaat*: Delfluent B.V. 1,5 Delfluent Services B.V. 1,0 North Water B.V. 0,4 Investering: North Water B.V. 8,5 Desinvestering: Aflossingen leningen - 0,2 Dividenduitkering: Delfluent Services B.V. - 0,9
7,2
10,3
Boekwaarde per 31 december
17,5
2.2 Vorderingen
* op basis van concept jaarrekeningen 2007
2007
2006
Debiteuren Overige vorderingen Overlopende activa
36,4 7,1 2,5
28,2 8,2 1,8
Totaal
46,0
38,2
In de post debiteuren is een voorziening voor oninbaarheid van € 0,1 miljoen (voorgaand jaar € 0,2 miljoen) opgenomen. De post overige vorderingen heeft voor een bedrag van € 0,1 miljoen een looptijd langer dan één jaar.
3 Eigen vermogen
Hiervan heeft betrekking op: Deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Aandelen en obligaties gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde Overige vorderingen N.V. WBB
15,4
17, 5
1,5
Geconsolideerd resultaat na belastingen Overige baten en lasten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen
0,6
Totaal toevoeging aan eigen vermogen
De vennootschap houdt de volgende aandelen in andere vennootschappen, die zijn gewaardeerd op basis van de vermogensmutatie methode. Vennootschap Vestigingsplaats Delfluent B.V. Amsterdam Delfluent Services B.V. Den Haag North Water B.V. Groningen Vitens-Evides International B.V. Apeldoorn
2006
70,8
119,3
0
0
70,8
119,3
De mutaties in het eigen vermogen worden in de toelichting op de vennootschappelijke balans uiteengezet.
Deelnemingspercentage 40% 50% 50% 50%
4 Voorzieningen De balanspost voorzieningen is als volgt opgebouwd:
Ref.
Personeelsvoorzieningen Overige voorzieningen
4.1 4.2
Totaal
2 Vlottende activa 2.1 Voorraden De samenstelling van de voorraden is als volgt:
2007
2007
2006
8,8 5,8
9,5 14,1
14,6
23,6
Van deze voorzieningen is € 8,7 miljoen als langer dan één jaar aan te merken, en € 1,4 miljoen langer dan vijf jaar.
2007
2006
Kosten werk voor derden Gefactureerd Onderhanden werk Magazijnvoorraden
20,7 5,3 15,4 1,4
2,9 1,2 1,7 1,6
Totaal
16,8
3,3 Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
37
4.1 Personeelsvoorzieningen Verloop overzicht van de personeelsvoorzieningen in 2007:
Stand per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval
Stand per 31 december
Aanspraken wachtgeld Voorzieningen reorganisatie Voorzieningen jubilea-uitkeringen Voorziening gratificaties Voorziening langdurig zieken
0,8 6,0 2,0 0,4 0,3
0,4 1,3 0,2 0,2 0
0,3 1,8 0,3 0,2 0
0 0,2 0 0 0
0,9 5,3 1,9 0,4 0,3
Totaal
9,5
2,1
2,6
0,2
8,8
Voorzieningen reorganisatie Deze voorziening betreft toekomstige kosten die direct samenhangen met in gang gezette reorganisaties.
Voorziening langdurig zieken Deze voorziening heeft betrekking op de plicht tot salarisdoorbetaling die Evides heeft ten aanzien van haar langdurig zieken.
Voorziening jubilea-uitkering en gratificatie Deze voorziening heeft betrekking op te betalen jubileauitkeringen en gratificaties. Bij de berekening is rekening gehouden met ‘blijfkansen’. 4.2 Overige voorzieningen Het verloop van de overige voorzieningen in 2007 is als volgt: Voorziening claims Voorziening reststoffenzuiveringsproces Voorziening verlieslatende contracten Overige voorzieningen Totaal
Stand per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval 4,8 5,4 2,8 1,1
0 0 0,1 0
0 0 0,5 0,2
4,8 2,9 0 0
0 2,5 2,4 0,9
14,1
0,1
0,7
7,7
5,8
Voorziening claims Deze voorziening hing samen met mogelijke claims in het kader van een tariefdiscussie en is in verband met een gerechtelijke uitspraak vrijgevallen. Voorziening reststoffenzuiveringsproces De voorziening heeft betrekking op de geschatte kosten voor afvoer en verwerking van het uit het zuiveringsproces voortkomend slib op de productielocatie Berenplaat dat zich sinds de ingebruikneming van dit bedrijf in 1966 heeft gevormd. Op basis van een in 2006 ontvangen vergunning is er een alternatieve methode van behandeling van het slib mogelijk. Hierdoor kon een deel van deze voorziening in 2006 vrijvallen. In 2007 kon op basis van een concreet detailontwerp een additioneel bedrag van € 2,9 miljoen vrijvallen.
38
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Stand per 31 december
Voorzieningen verlieslatende contracten Deze voorziening is getroffen in verband met de overname van BMw, waardoor verwachte verliezen op contracten, met een verkoopprijs lager dan de kostprijs, voor de gehele looptijd van het contract worden voorzien. Deze voorziening wordt getroffen bij het ontstaan van een verlieslatend contract en de voorziening valt naar rato van de looptijd vrij. Overige voorzieningen Deze voorziening is onder andere gericht op een afnemer die momenteel minder afneemt dan contractueel overeengekomen, maar het recht heeft om op later tijdstip de achterstand in te lopen. Deze inloop wordt deels uit de voorziening onttrokken. Daarnaast valt hieronder een voorziening voor het verwijderen van kalkslib bij N.V. WBB.
5
Langlopende schulden
De samenstelling van de langlopende schulden, inclusief kortlopend deel is als volgt: Rente % 2 - < 3 3 - < 4 4 - < 5 5 - < 6 6 - < 7 7 - < 8 8 - < 9 9 - < 10 Totaal
Schuld per 31-12-07 18,1 0 351,1 74,7 1,5 0,2 0 2,5
Af te lossen in 2008 1,4 0 40,0 3,9 0,2 0,1 0 0,7
Schuld per 31-12-06 19,5 126,0 140,0 12,5 1,8 0,2 0,1 3,5
448,1
46,3
303,6
De gepresenteerde schulden zijn inclusief roll over leningen met variabele rentepercentages per kwartaal/per jaar.
In het verslagjaar is voor € 180 miljoen aan nieuw vreemd vermogen aangetrokken. De schulden met een resterende looptijd langer dan vijf jaar bedragen € 223,4 miljoen (in 2006: € 162,8 miljoen). Voor bovenstaande leningen zijn geen zekerheden gesteld. Over 2007 bedraagt het gemiddelde, over de langlopende leningen verschuldigde rentepercentage 4,3% (in 2006: 3,7%).
6
Kortlopende schulden
Deze post is als volgt te specificeren: Belastingen en premies sociale verzekeringen Crediteuren Kasgeldleningen Banken Overige schulden Te betalen rente Overige overlopende passiva
2007
2006
9,7 12,0 35,5 43,6 6,4 3,6 9,6
8,0 10,0 95,5 58,8 7,7 1,6 10,8
Totaal
120,4
192,4
Niet uit balans blijkende verplichtingen De aandelen van Delfluent B.V. zijn verpand. Evides heeft in 2009 een stortingsplicht richting Delfluent B.V. van € 18,0 miljoen in het kader van de financiering van de afvalwaterzuiveringsinstallatie Harnaschpolder. Met DELTA N.V. en Eneco bestaan dienstverleningsovereenkomsten met resterende looptijden tussen de één en twee jaar. Naar KIWA bestaat een verplichting inzake jaarlijkse bijdragen
in onderzoekskosten voor een bedrag van € 0,7 miljoen per jaar tot en met 2011. Er bestaan huurverplichtingen ter zake van huisvesting en leaseverplichtingen ten aanzien van maatwerkinstallaties. De opbouw van deze huurverplichtingen is als volgt: Tot 1 jaar Tussen 1-5 jaar Langer dan 5 jaar Totaal
2007
2,3 7,7 11,1 21,0
Financiële risico’s Evides is als onderneming onderhevig aan diverse financiële risico’s. Wij noemen in dit kader: • Kredietrisico’s • Renterisico’s • Prijsrisico’s Het kredietrisico met betrekking tot leveringen aan kleinverbruikers is contractueel afgedekt via de incasso-overeenkomsten die met de betrokken energiebedrijven zijn overeengekomen. Per 1 oktober 2007 zijn wij echter gestart met de migratie van klantprocessen. Evides en Vitens gaan namelijk gezamenlijk hun klantcontacten en facturatie ten behoeve van de kleinverbruikers afhandelen. Door de samenwerking gaan klanten van Evides in de toekomst een aparte rekening voor hun drinkwater ontvangen en zal Evides rechtstreeks het kredietrisico van de vorderingen op kleinverbruikers dragen. Sinds oktober 2007 krijgen de klanten uit de gemeenten Westland en Midden-Delfland al een aparte drinkwaternota. Evides zal in 2008 de facturatie van de bij Eneco ondergebrachte adressen weer in eigen hand nemen. Het renterisico wordt bepaald door de mate waarin fluctuaties in de lange of korte rente effect hebben op het resultaat. Om renterisico’s te beperken maken wij in beperkte mate gebruik van financiële instrumenten. Evides financiert haar vaste activa en een deel van de vlottende activa met eigen vermogen, voorzieningen en langlopende schulden deels tegen een variabele rente. Het resterende deel van de vlottende activa wordt gefinancierd met kortlopende schulden, waaronder bankkrediet met een variabele rente. Uitgaande van de financieringspositie per ultimo 2007 heeft een stijging of daling van 1%-punt in de eurogeldmarktrente ongeveer een effect op het financieringsresultaat van circa E 5,4 miljoen. Het beleid is dat maximaal 40% van onze leningen kortrentend zijn. Prijsrisico’s worden, indien mogelijk en economisch gerechtvaardigd, gemitigeerd. Voor de inkoop van o.a. energie en chemicaliën hebben wij meerjarige contracten afgesloten waarbij de omvang van prijsstijgingen worden beperkt. Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
39
Verbonden partijen Als verbonden partijen (als bedoeld in RJ 330) zijn aan te merken: 1. aandeelhouders (gemeenten en provincies vertegenwoordigd door DELTA N.V. en B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides, dan wel natuurlijke personen die gemachtigd zijn de betreffende gemeenten en provincie te vertegenwoordigen in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders); 2. statutaire directeuren; 3. Delfluent B.V., Delfluent Services B.V., Vitens-Evides International B.V. en North Water B.V. Transacties met verbonden partijen zijn tegen marktconforme tarieven verwerkt. De door DELTA N.V. geleverde diensten betreffen: • levering van electriciteit; • aanleg, onderhoud en beheer van leidingen en aansluitingen in Zeeland en de Brabantse Wal; • verzorgen van de verbruikersadministratie, facturatie en incasso van de klanten woonachtig in Zeeland en de Brabantse Wal. Evides levert aan Delfluent Services B.V. ondersteunende diensten en detacheert personeel, daarnaast detacheert Evides personeel aan Vitens-Evides International B.V.
40
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening (in E miljoenen)
7
Omzet
8.3 Afschrijvingen
De samenstelling van de omzet is als volgt: 2007
2006
Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Boekwinsten verkoop activa
0,4 59,7 - 1,1
0,4 28,1 -0,9
Totaal
59,0
27,6
2007
2006
Drinkwater Industriewater Werk voor derden
203,1 63,2 16,2
201,0 60,8 10,4
Totaal
282,5
272,2
8
Bedrijfskosten
8.1 Personeelskosten De personeelssterkte (omgerekend naar voltijdbanen) ultimo 2007 is 556,6 (voorgaand jaar 540,8). Het gemiddelde aantal personeelsleden in 2007 bedraagt 547,3 (voorgaand jaar: 542,7). De specificatie van de personeelskosten is als volgt:
2007
2006
Salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Overige personeelskosten Dotaties/vrijval personeelsvoorziening Tijdelijk personeel
28,4 2,0 3,5 3,8 1,4 4,7
26,6 1,8 3,2 2,2 2,1 4,6
Subtotaal Geactiveerde uren eigen personeel
43,8 -4,0
40,5 -3,8
Totaal
39,8
36,7
De afschrijvingslasten zijn gebaseerd op de afschrijvingspercentages, zoals die in de toelichting op de immateriële- en materiële vaste activa zijn uiteengezet.
9
Financiële baten en lasten
Rentelasten Rente langlopende leningen Overige rentelasten Rentebaten Ontvangen rente Subtotaal rentelasten en -baten Resultaat deelnemingen Totaal
2007
2006
-14,3 -5,4
-12,4 -3,8
0,2
0,2
-19,5
-16,0
2,9
5,7
16,6
10,3
De bij ‘geactiveerde uren eigen personeel’ genoemde bedragen betreffen de loonkosten samenhangend met de inzet van eigen personeel op investeringsactiviteiten. In de personeelskosten is een bedrag van € 117.000 (voorgaand jaar € 103.000) opgenomen voor bezoldiging van commissarissen. De bezoldiging van de statutaire directie is in totaal € 431.000. Hierbij is een bonusstructuur overeengekomen met een maximum van 30%. In 2008 is de huidige directie teruggetreden en is een nieuwe directeur aangesteld. 8.2 Waardeveranderingen vaste activa Deze post betreft de afschrijving van de boekwaarde van de specifieke landbouwwater installaties. De boekwaarde van € 3,8 miljoen is in 2007 op basis van de berekening van de realiseerbare waarde ineens afgeschreven.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
41
Vennootschappelijke balans per 31 december 2007 (voor winstverdeling)
(in e miljoenen)
ACTIVA
Ref.
2007
2006
Vaste activa 1 Materiële vaste activa 687,1 745,8 Financiële vaste activa 1.1 294,5 218,5 Totaal vaste activa 981,6 Vlottende activa Voorraden Vorderingen 2 Liquide middelen Totaal vlottende activa
0 36,6 2,0 38,6
Totaal activa
964,3
0 25,3 0,3
1.020,2
25,3
989,6
PASSIVA Eigen vermogen Aandelenkapitaal 3.1 0,2 0,2 Agio reserve 83,9 83,9 Algemene reserve 3.2 223,6 232,7 Wettelijke reserve 3.3 9,6 7,1 Onverdeeld resultaat 70,8 119,3 Totaal eigen vermogen 388,1
443,2
Voorzieningen 4 Langlopende schulden Kortlopende schulden 5
9,4 261,5 275,5
Totaal passiva
42
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
8,7 429,0 194,4 1.020,2
989,6
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2007
(in e miljoenen)
2007
2006
Resultaat deelnemingen na belasting Overige resultaten
76,0 -5,2
95,9 23,4
Resultaat na belasting
70,8
119,3
Grondslagen van vennootschappelijke waardering en resultaatbepaling De waarderingsgrondslagen voor de balans en de grondslagen van de resultaatbepaling zijn gelijk aan die zoals toegelicht bij de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
43
Toelichting op de vennootschappelijke balans (in E miljoenen)
3.3 Wettelijke reserve deelnemingen
De vennootschappelijke jaarrekening van Evides N.V. is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Uitsluitend de specifieke posten inzake de vennootschappelijke balans worden hier toegelicht.
1 Vaste activa 1.1 Financiële vaste activa Boekwaarde per 1 januari 2007 Resultaat deelnemingen Evides N.V. - Winst EDW 55,4 - Winst EIW 20,6 Boekwaarde per 31 december 2007
218,5
+76,0
294,5
2007
2006
Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen
10,7 7,5 18,4
12,9 0 12,4
Totaal
36,6
25,3
2 Vlottende activa 2.1 Vorderingen Deze post is als volgt te specificeren:
3 Eigen vermogen 3.1 Aandelenkapitaal Het maatschappelijk aandelenkapitaal bedraagt € 0,25 miljoen en bestaat uit 5 miljoen aandelen met een nominale waarde van € 0,05. Het geplaatst en gestort kapitaal is € 0,2 miljoen en is als volgt verdeeld over de aandeelhouders: Aandeelhouders B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides Delta N.V.
0,1 0,1
Totaal
0,2
3.2 Algemene reserve
44
Stand per 1 januari 2007 Bij: Resultaat boekjaar 2006 Af: Dotatie wettelijke reserve 2007 Af: Slotdividend 2006 Af: Interim dividend 2007
232,7 119,3 -2,5 -23,7 -102,2
Stand per 31 december 2007
223,6
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Stand per 1 januari 2007 Bij: Niet uitkeerbare resultaat deelnemingen 2007 Af: Uitkering dividend Delfluent Services B.V. in 2007
7,1 3,4 -0,9
Stand per 31 december 2007
9,6
De wettelijke reserve deelnemingen wordt aangehouden voor winsten uit deelnemingen waarvan Evides niet alleen de uitkering kan bewerkstelligen.
4 Voorzieningen Verloop overzicht van de voorzieningen in 2007: Stand per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval
Stand per 31 december
Aanspraken wachtgeld Voorzieningen reorganisatie Voorzieningen jubilea-uitkeringen Voorziening gratificaties Voorziening langdurig zieken
0,8 6,0 2,0 0,3 0,3
0,4 1,3 0,2 0,2 0
0,3 1,8 0,3 0,2 0
0 0,2 0 0 0
0,9 5,3 1,9 0,3 0,3
Totaal
9,4
2,1
2,6
0,2
8,7
Per saldo is in 2007 € 1,9 miljoen aan de voorzieningen toegevoegd, waarvan € 0,5 miljoen is doorbelast aan EDW en EIW.
5
Kortlopende schulden
De samenstelling van de kortlopende schulden is als volgt: 2007
2006
Belastingen en premies 9,4 sociale verzekeringen Crediteuren 10,6 Kasgeldleningen 0 Banken 38,9 Overige schulden 4,1 Te betalen rente 3,2 Overige overlopende passiva 2,6 Schulden aan groepsmaatschappijen 125,6
2,7 10,0 60,0 58,7 0 1,6 17,6 124,9
Totaal
275,5
194,4
Niet uit balans blijkende verplichtingen De vennootschap heeft zich uit hoofde van Boek 2, titel 9 Burgerlijk Wetboek artikel 403, hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor uit de rechtshandelingen van haar groepsmaatschappijen, Evides Drinkwater B.V., Evides Industriewater B.V., Evides Afvalwater B.V. en Evides Terneuzen Water B.V. en Brielse Meer water B.V., vloeiende schulden. Er is een fiscale eenheid voor de BTW met Evides N.V., Evides Drinkwater B.V., Evides Industriewater B.V., Evides Afvalwater B.V. en Evides Terneuzen Water B.V. Op grond hiervan is Evides N.V. aansprakelijk voor de belastingschulden van de fiscale eenheid. Rotterdam, 16 april 2008 Statutaire Directie, Ir P. Vermaat MBA De Raad van Commissarissen, mr. G.H.N.L. van Woerkom, voorzitter R.P. Binnendijk, lid ir. J. Haijkens, lid M.W. Lubbi, lid ir. P.G. Boerma, lid J.P. de Kreij CMA, RA, lid
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
45
46
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Overige gegevens
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
47
48
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Winstbestemming
Statutaire bepalingen (artikel 28 lid 1 van de Statuten) De Raad van Bestuur stelt voor welk gedeelte van de in het boekjaar behaalde winst zal worden gereserveerd. Na voorafgaand advies van de Raad van Commissarissen besluit vervolgens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders welk gedeelte van de winst zal worden gereserveerd. De daarna overblijvende winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
Winstbestemming (in e miljoenen) De winst over het boekjaar 2007 bedraagt:
70,8
Voorgesteld wordt het voordelig saldo volledig ter beschikking te stellen van de aandeelhouders
70,8
Financiering dividend: Winst over boekjaar Ten laste van de algemene reserve
70,8 67,4
Totaal uit te keren dividend Reeds als interim dividend uitgekeerd
138,2 102,2
Nog uit te keren slotdividend
36,0
Na uitkering van het interimdividend en het slotdividend bedraagt het solvabiliteitspercentage van Evides N.V. 36%, conform het vastgestelde solvabiliteitsbeleid.
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
49
Accountantsverklaring
Aan de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Evides N.V.
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 29 tot en met 45 opgenomen jaarrekening 2007 van Evides N.V. te Rotterdam bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2007 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2007 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van de Directie De Directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van de Directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste
50
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Evides N.V. per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het verslag van de Directie, voor zover wij kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Den Haag, 25 april 2008 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. A. Sierverdink RA
Bijlagen
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
51
52
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Bijlage 1
Kengetallen
Eenheid
2007
2006
% % dagen e miljoen % e miljoen % x 1 miljoen m3 miljoen m3 miljoen m3 v.e. x 1.000 e miljoen
55,1 39,7 49,9 -54,1 9,2 129,8 22,0 31,6 6,5 157,7 105,4 71,8 282,5
22,8 45,7 49,2 - 148,5 14,0 146,8 27,9 0,4 6,5 159,5 104,1 70,2 272,2
Bedrijfsmiddelen 14. Aantal verbruikersadressen 15. Aantal watermeters 16. Lengte transport- en distributieleidingen 17. Lengte desti-leidingen 18. Lengte bron-/ruw-/industriewaterleidingen 19. Aantal storingen 20. Aantal kwalitatieve klachten
x 1 x 1 km km km x 1 x 1
984.929 916.013 12.758 50 777 9.986 156
973.286 882.711 12,686 50 777 10.801 164
Personeel 21. Aantal personeelsleden (ultimo jaar) 22. Gemiddelde loonkosten per personeelslid 24. Ziekteverzuim
x 1 x e 1.000 %
547,3 61,9 3,7
542,7 58,2 4,4
Financieel* 1. Liquiditeitsratio 2. Solvabiliteitsratio 3. Gemiddelde krediettermijn debiteuren 4. Netto werkkapitaal 5. Rentabiliteit totaal vermogen 6. Cashflow 7. Cashflowratio 8. Interne financieringsratio 9. Inkoop drinkwater 10. Afzet drinkwater 11. Afzet industriewater 12. Behandeling afvalwater (excl. Delfluent) 13. Omzet
* voor winstbestemming
Toelichting kengetallen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Liquiditeitsratio Solvabiliteitsratio Gemiddelde krediettermijn debiteuren Netto werkkapitaal Rentabiliteit totaal vermogen Cashflow Cashflowratio Interne financieringsratio
= = = = = = = =
(vlottende activa: vlottende passiva) x 100% (eigen vermogen: totaal vermogen) x 100% (debiteuren + omzet) x 365 dagen vlottende activa - vlottende passiva (winst + interest : totale vermogen) x 100% winst + afschrijvingen (cashflow : vreemd vermogen) x 100% investeringen : cashflow
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
53
Bijlage 2
Organisatiestructuur
Directie Peter Vermaat*
Bestuursondersteuning Rob Kreutz
Finance en Control Peter Fransman
Human Resources Brigitte van den Eijnden**
Infra Evert ter Keurst
Productie Drinkwater Robbert Wever
Industriewater Markus Flick
Directiesecretariaat
ICT
Personeels- en Organisatieadviseurs
Projectmanagement bijzondere projecten
Technologie en Bronnen
Sales en Marketing
Communicatie
Inkoop en Logistiek
Salarisadministratie
Controle drinkwaterinstallaties
Controle Centrum
Process & Proposals
Strategie
Centrale Administratie
Arbo
Stafbureau Infra
Stafbureau Productie
Finance en Contracts
Juridische Zaken
Bedrijfseconomische Zaken / Beheer Klanten Contacten
Diverse specialisaties
Infra Noord
Productieregio Baanhoek
Projectdevelopment & deelnemingen
Infra Zuid
Productieregio Groot Berenplaat
Operations
Infra Zeeland
Productieregio Braakman
Productregio Zeeland Zuid
Productieregio Huijbergen
Productregio Zeeland Midden
Productieregio Kralingen
Productregio Rijnmond
Productieregio Petrusplaat
Productregio Schiphol
Advisering Bedrijfsprocessen Facilitair Beheer Documentair Beheer
* per 1 maart 2008 ** per 1 april 2008
54
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
Administratieve Organisatie/ Interne Controle
Productregio Stade (Duitsland)
Bijlage 3
Structuur deelnemingen B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides
DELTA N.V.
(50%)
(50%) Facturatie B.V. (50%)
Evides N.V. VEI B.V. (50%)
Evides Industriewater B.V. (100%)
Brielse Meer water B.V. (100%)
Evides Afvalwater B.V. (100%)
Delfluent Services B.V. (50%)
Delfluent B.V. (40%)
Evides Terneuzen Water B.V. (100%)
Evides Stade Wasserbetrieb GmbH (100%)
Evident Industriewater B.V. (100%)
North Water B.V. (50%)
Evides Drinkwater B.V. (100%)
Aqualab B.V. (80%)
N.V. WBB (60%)
KIWA Water Research (13,3%)
= commerciële activiteiten = drinkwaterbedrijf
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
55
Bijlage 3
Nevenfuncties Raad van Commissarissen De heer mr. G.H.N.L. van Woerkom (1955), voorzitter Nationaliteit: Nederlands Beroep/hoofdfunctie: Directeur ANWB Tijdstip benoeming: 1 juli 2004 Lopende termijn van benoeming: tot 1 juli 2008 Nevenfuncties: - Vice voorzitter Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) - Voorzitter Nederland Natuurlijk - Vice President FIA World Council for Mobility and the Automobile - Board Member FIA Management Council and FIA World Council - Vice President Euroboard FIA - Board Member ARC Transistance - Lid Dagelijks Bestuur Algemene Werkgevers Vereniging (AWVN) - Lid Raad van Toezicht Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen - Lid Raad van Toezicht Hogere Hotelschool Den Haag - Lid Board of non-Executive Directors Meteo Consult - Lid Raad van Advies SenterNovem
De heer R.P. Binnendijk (1957) Nationaliteit: Beroep/hoofdfunctie: Tijdstip benoeming: Lopende termijn van benoeming:
Nederlands Wethouder Capelle aan den IJssel 1 juli 2004 tot 1 juli 2008
Nevenfuncties: - Voorzitter Raad van Toezicht CWI (Capelle/Krimpen) - Voorzitter (plv.) Ab en Db Werkvoorzieningschap Promen - Ab-lid financieel koepelschap buitenstedelijke openluchtrecreatie - AB- en DB-lid Recreatieschap Hitlandbos - Vice voorzitter Ab en Db Openbaar lichaam volwasseneneducatie Rijnmond (Oliver) - Lid Stichting Rawi - Lid Raad van Toezicht RIAGG-Noordwest - Voorzitter stichting MARE - Voorzitter bestuur Stichting Sorghdrager - Secretaris International Huscie Foundation - Lid Steering committee European Fundraising association (EFA)
56
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
De heer ir. P.G. Boerma (1954) Nationaliteit: Beroep/hoofdfunctie: Tijdstip benoeming: Lopende termijn van benoeming:
Nederlands voorzitter statutair bestuur Delta N.V. 28 juni 2006 tot 1 juli 2010
Nevenfuncties: - Lid bestuur Brabants-Zeeuwse Werkgeversorganisatie - Lid bestuur EnergieNed
De heer ir. J. Haijkens (1943) Nationaliteit: Nederlands Tijdstip benoeming: 1 september 2004 Lopende termijn van benoeming: tot 1 september 2008 Nevenfuncties:
-
De heer F.K. Hamelink (1943) Nationaliteit: Nederlands Beroep/hoofdfunctie: lid van Gedeputeerde Staten van Provincie Zeeland Tijdstip benoeming: 1 januari 2008 Lopende termijn van benoeming: tot 31 december 2011 Nevenfuncties:
-
De heer J.P. de Kreij CMA, RA (1959) Nationaliteit: Nederlands Beroep/hoofdfunctie: lid Raad van Bestuur en CFO Koninklijke Vopak N.V. Tijdstip benoeming: 28 juni 2006 Lopende termijn van benoeming: tot 1 juli 2010 Nevenfuncties: - Lid Adviesraad Uitgevende Instellingen Euronext Amsterdam - Lid Raad van Advies Antaurus Capital Management B.V.
Mevrouw M.W. Lubbi (1954) Nationaliteit: Beroep/hoofdfunctie: Tijdstip benoeming: Lopende termijn van benoeming:
Nederlands zelfstandig adviseur 1 september 2004 tot 1 september 2008
Nevenfuncties: - Voorzitter Jubilee Nederland - Lid Raad van Commissarissen van de Alliantie - Lid Raad van Commissarissen Vidomes - Voorzitter Greenpeace Nederland - Voorzitter Nederlands Migratie Instituut - Lid bestuur Nationaal Register voor Commissarissen
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007
57
Colofon Redactie: Evides N.V. Fotografie: VvL E-mage, Pijnacker Vormgeving: Frank’A Concept & Vormgeving, Gouda Drukwerk: Tromp Drukkerij, Rotterdam © 2008 Evides N.V.
58
Evides Waterbedrijf | Jaarverslag 2007