INHOUD
Bericht van de voorzitter
2
Bestuursfuncties
4
Kerncijfers RSDB
5
Bericht van de Raad van Commissarissen
6
Corporate Governance
10
Verslag van de Raad van Bestuur
15
Bestuursrapportage inzake interne risicobeheersings- en controlesystemen
35
Korte vennootschappelijke beschrijving
38
Jaarrekening: Grondslagen van de financiële verslaggeving
40
Geconsolideerde balans
44
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
46
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
47
Toelichting op de geconsolideerde balans
48
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
53
Vennootschappelijke balans
56
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening
58
Toelichting op de vennootschappelijke balans
59
Overige gegevens
63
Enige belangrijke cijfers over vijf jaren
66
Personalia
68
Groepsgegevens
70
1
BERICHT VAN DE VOORZITTER
Geachte aandeelhouder en alle overige bij RSDB
Consequentie: de vervreemding van de op de zake-
betrokkenen,
lijke markt gerichte vellendrukactiviteiten van PlantijnCasparie.
Voor elk van de drie merken van RSDB lag er aan het begin van het jaar een uitdagende financiële
Het personeelsbestand, als gevolg van onvermijd-
taakstelling, mede gegeven de geprojecteerde prijs-
bare rationalisaties, werd met 288 fte’s beheerst
erosie.
teruggebracht. De kracht van de zorgvuldige en open overlegcultuur tussen bestuur en onderne-
Wel of geen herstel van de economie, feit is dat de
mingsraad en medewerkers werd opnieuw aange-
papierindustrie in rotatie meer volume heeft
toond.
afgezet dan in 2003. Dat vormde een goed bericht. De operationele prestatie per merk laat zich als De concurrentie bleef ongekend hevig. Ondanks
volgt samenvatten:
faillissementen, financiële problemen en bedrijfssluitingen in de branche, nationaal en internatio-
Roto Smeets heeft vooral in de eerste helft van het
naal.
jaar volumegroei gerealiseerd. In de tweede jaar-
Tegelijkertijd werden in de rotatie-industrie in één
helft werd verdere groei belemmerd doordat sprake
jaar tijd meer investeringsplannen gepubliceerd dan
was van volledige capaciteitsbenutting.
ooit tevoren.
In Hongarije werd de volumegroei oplopend in het
In dat krachtenveld werd er binnen RSDB in alle
jaar gerealiseerd na het succesvol aanlopen van een
bedrijven en op alle niveaus hard gewerkt. En
derde pers.
daarmee is veel bereikt. Allereerst voor onze aandeelhouders: met een
PlantijnCasparie moest tot resultaatherstel komen.
koersstijging van ruim 35% werd de bestaande
Naast de operatie was er onverminderd aandacht
onderwaardering goeddeels weggenomen, met een
voor de uitvoering van omvangrijke reorganisatie-
rendement van 10,4% op geïnvesteerd vermogen
plannen.
werd de nagestreefde rendementsdoelstelling waar-
Ondanks belangrijk hoger dan begrote prijsdruk,
gemaakt en herstelde de winst per aandeel tot
heeft PlantijnCasparie de operationele resultaatdoel-
€ 4,24, een toename van € 3,24. Het dividendvoorstel ad € 1,70 betekent een
stelling nagenoeg gerealiseerd.
toename van 70% ten opzichte van vorig jaar.
Media Partners zag als aanjagers voor een prima resultaat en een sterke finish het afgelopen jaar:
Na eerder daarover de gedachten te hebben geuit, is de strategische ontwikkelrichting van het concern
– de ingezette jacht op new business, onder andere door het nieuwe merk SLiM;
nader in focus bepaald:
– toegenomen productiviteit;
– concentratie op industriële rotatiedruk inclusief
– en in het 4e kwartaal steun door het aantrekken
ketenoptimalisatie in prepress en afterpress/
van het advertentievolume bij bestaande titel-
pre-distributie;
contracten.
– concentratie op communicatie en creatie alsmede projectmanagement- en marketingauto-
Terugblikkend op 2004 wil ik alle betrokkenen bij
matisering;
RSDB dankzeggen voor het in RSDB gestelde
– zonder de profilering met de vertrouwde merken los te laten naar de introductie van de businesslines ‘Print Productions’ en ‘Marketing Communications’.
2
vertrouwen. Onze medewerkers wil ik danken voor hun inzet in het afgelopen jaar.
DOOR NAAR 2005
De marktplaats – nationaal en internationaal – is definitief veranderd. De mechanismen van weleer functioneren nu anders of werken niet meer. Klantloyaliteit neemt af en maakt plaats voor verdere professionalisering van de inkoop, later bestellen, sneller besluiten tot het veranderen van leverancier. Door RSDB worden deze aspecten als nieuwe zekerheden beschouwd. Zekerheden waar wij ons energiek, zeer alert en met permanent verandervermogen op zullen aanpassen en inrichten. Vooral doorgaan met waar wij als RSDB bewezen hebben goed in te zijn, nadat is vastgesteld dat de markt daartoe de mogelijkheden biedt: Print Productions. Parallel daaraan uitbouw van product-dienstverlening waarin een positie is opgebouwd waar bij marktherstel de groeivoet hoger zal zijn en waar het rendement op een hoger niveau ligt dan in drukken: Marketing Communications. RSDB beschikt op het werkterrein van communicatie en creatie alsmede op het werkterrein van projectmanagement- en marketingautomatisering over een gedegen basis. Autonoom, maar ook door acquisitie, is het onze ambitie deze positie de komende jaren verder te versterken, naast het openstaan voor consolidatie in de rotatiedrukkerij- activiteiten wanneer dit leidt tot verbetering van marktpositie en rendement. De wijziging van de bestaande marktprofilering van RSDB naar de twee business lines Print Productions en Marketing Communications vormt een geweldige uitdaging die wij met vertrouwen tegemoet zien!
3
BESTUURSFUNCTIES
RAAD VAN COMMISSARISSEN
G. Lodewijk, voorzitter
Drs. J. L. Brentjens, plaatsvervangend voorzitter
Drs. C. A. M. Busch H. C. A. Groenen Drs. A. P. Lugt
RAAD VAN BESTUUR
Drs. H. de Jong, voorzitter
J. P. Caris
STICHTING PREFERENTE AANDELEN
Ir. J. J. Slechte, voorzitter
P. J. F. Tack Mr. R. P. Voogd
DAGELIJKS BESTUUR CENTRALE ONDERNEMINGSRAAD
M. Ungheretti, voorzitter
T. G. J. M. de Wit J. W. J. de Vooght Mw. A. T. M. Stevens, ambtelijk secretaris
Situatie per 9 maart 2005
4
KERNCIJFERS RSDB
(bedragen x € 1.000)
Som der bedrijfsopbrengsten Toegevoegde waarde
2004 €
612.815
2003 €
623.922
301.827
311.651
Bedrijfsresultaat
25.250
10.782
Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering
13.965
8.263
Nettoresultaat
13.965
3.294
Kasstroom uit operationele activiteiten
61.262
55.059
Netto-investeringen in materiële vaste activa
31.837
7.268
214.620
218.522
Materiële vaste activa Werkkapitaal Eigen vermogen Aantal medewerkers ultimo (fte)
13.339
37.915
142.055
131.305
3.177
3.465
Aantal uitstaande aandelen ultimo boekjaar
3.290.275
3.290.275
Gemiddeld aantal aandelen
3.290.275
3.290.275
18,62
16,73
Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering*)
4,24
2,51
Nettoresultaat*)
4,24
1,00
Dividend
1,70
1,00
Intrinsieke waarde
43,17
39,91
Hoogste koers
35,25
26,80
Laagste koers
23,80
15,00
Gegevens per uitstaand aandeel (bedragen x €1)
Kasstroom uit operationele activiteiten*)
*) Op basis van het gemiddeld aantal uitstaande aandelen.
5
BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN aan de aandeelhouders en alle overige bij Roto Smeets De Boer NV – RSDB – betrokkenen
JAARREKENING
ACTIVITEITEN
Hierbij heeft de Raad van Commissarissen het
De vraag naar informatiedragers op papier nam ten
genoegen om de jaarrekening en het jaarverslag
opzichte van vorig jaar toe. Aan de aanbodzijde
over het boekjaar 2004 zoals deze door de Raad
was sprake van zowel toegenomen investeringsacti-
van Bestuur is opgesteld en met de commissarissen
viteit als toename van het aantal faillissementen.
is besproken, alsmede het verslag van de Raad van
Per saldo hadden deze ontwikkelingen een
Commissarissen ter bespreking voor te leggen aan
drukkend effect op de prijsvorming.
de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
Rendementsherstel moest derhalve vooral komen
De jaarrekening wordt tevens ter vaststelling voor-
uit procesverbetering en kostenreductie.
gelegd aan de Algemene Vergadering van
De grafische markt wordt nog steeds gekenmerkt
Aandeelhouders. De jaarrekening is door Ernst &
door overcapaciteit en daarmee samenhangende
Young Accountants gecontroleerd en van een goed-
prijsdruk.
keurende verklaring voorzien. Wij stellen de
In dit licht beschouwd, werd de kern van de verga-
Algemene Vergadering voor na de vaststelling van
deringen met de Raad van Bestuur gevormd door
de jaarrekening decharge te verlenen aan de Raad
enerzijds de strategische ontwikkelrichting van het
van Bestuur voor het gevoerde beleid en aan de
concern, anderzijds door de operationele resultaat-
Raad van Commissarissen voor het daarop
ontwikkeling.
gehouden toezicht gedurende het boekjaar 2004.
Uitgebreid werd stilgestaan bij de nadere focussing
Op grond van de in artikel 17 van de statuten neer-
in strategie van het concern. Het concept met de
gelegde regeling inzake de verdeling van de winst,
business lines Print Productions en Marketing
hebben wij goedkeuring gehecht aan het desbetref-
Communications, met als consequentie het verlaten
fende voorstel van de Raad van Bestuur. Wij stellen
van de kleinzakelijke markt en de vervreemding
u voor een dividend van € 1,70 per gewoon
van de op die markt gerichte vellendrukactiviteiten
aandeel vast te stellen. Na vaststelling van de jaar-
van PlantijnCasparie, wordt door de Raad van
rekening en het dividendvoorstel zal het dividend
Commissarissen onderschreven.
per 20 april 2005 betaalbaar worden gesteld. Passend in de strategie werden ter versterking van COMMISSIES
de positie van Roto Smeets, de kern van de business line Print Productions, consolidatie-
De Raad van Commissarissen van RSDB heeft
ontwikkelingen in de rotatie-industrie en daarmee
gegeven de omvang van de vennootschap geen
samenhangende acquisitiemogelijkheden
aanleiding gezien om aparte commissies binnen
besproken.
haar college aan te stellen en treedt derhalve als
Deze besprekingen hebben niet tot een concrete
één geheel op. Zij hanteert daarbij wel de taakop-
uitkomst geleid.
drachten van de afzonderlijke commissies zoals
In datzelfde kader werden omvangrijke investe-
opgenomen in de Corporate Governance Code en
ringsvoorstellen in drukpersen voor de lokaties in
het Reglement van de Raad van Commissarissen
Deventer en Weert alsmede nabewerkingsappara-
dat te vinden is op de website van de onderneming.
tuur voor De Wit in Eindhoven goedgekeurd.
De onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn vermeld in dit bericht.
Vast agendapunt vormde de operationele resultaatontwikkeling. Roto Smeets heeft in de NoordwestEuropese markt goed gepresteerd: opnieuw volumegroei, terwijl de prijserosie gecompenseerd werd door groei in bezettingsgraad en kostenreducties. Media Partners heeft in een markt die in volume nauwelijks groeide het recordresultaat van vorig jaar geprolongeerd.
6
De omvangrijke reorganisatie bij PlantijnCasparie
De uitgangspunten in de huidige beloning van de
werd eveneens periodiek gevolgd door middel van
Raad van Bestuur, die bestaan uit een vast en een
een monitoring systeem. Operationeel heeft
variabel deel, zijn:
PlantijnCasparie het jaar nagenoeg overeen-
– evenwicht in het beloningsniveau dat volgens de
komstig plan afgesloten en daarmee substantieel
dienaangaande best verwerkbare informatie in
bijgedragen aan de verbetering van het concern-
Nederland geldt voor bestuurders van onderne-
resultaat.
mingen met vergelijkbare omvang, importantie
Met enige regelmaat werden de standpuntbepaling
en winstbasis, opdat RSDB zich niet met een
en uitvoeringsgevolgen van de code inzake
financiële handicap plaatst in de markt, waarin
Corporate Governance van de commissie Tabaksblat
bestuurstalent zijn bestemming vindt;
geagendeerd. Hetzelfde betrof de aanloop naar de verslaggevingsinrichting op basis van IFRS.
– evenwicht in de inkomensverhouding ten opzichte van de onder de Raad van Bestuur volgende lagen van de ondernemingsleiding,
Specifiek werd aandacht besteed aan innovatie en
zodat de verschillen rationeel te verantwoorden
de ICT-ontwikkelingen binnen het concern. Met
zijn vanuit de vergelijking van de omvang van
betrekking tot het meerjarige implementatieproces
taken, verantwoordelijkheden alsmede de
van het drukkerij informatie- en management
competenties die voor de hoogste bestuursfunc-
systeem – DiMS – werd vooruitgang volgens
ties zijn vereist;
planning gerealiseerd. Tijdens de jaarlijkse ‘tour d’horizon’ schetste het bestuur de samenstelling van de directies van de
– evenwicht met de ontwikkeling van de rentabiliteit / winst van RSDB; – evenwicht met de zekerheden, rechten en
werkmaatschappijen alsmede het potentieel voor de
verplichtingen, die voortvloeien uit het sociaal
kernfuncties van het concern. De waarde die het
beleid van RSDB, dat ook van toepassing is op
concern hecht aan mens en milieu werd bevestigd
ieder lid van de Raad van Bestuur.
door de publicatie van zowel het sociaal jaarverslag als het milieujaarverslag waarvan de Raad met
Het niveau van de bezoldiging wordt bepaald op
belangstelling kennis heeft genomen.
basis van uitgevoerd marktonderzoek binnen
Evenals voorgaande jaren werden de overlegverga-
Nederland onder bestuurders van ondernemingen
deringen van de Centrale Ondernemingsraad met
met vergelijkbare omvang, belang en winstbasis -
de bestuurder roulerend door één van de commis-
de zogenaamde peer groep - de inschaling binnen
sarissen bijgewoond.
de bestaande structuur, de ontwikkeling van de resultaten, alsmede andere factoren van belang
REMUNERATIERAPPORT
voor de groei van de onderneming. Middels de variabele component wordt een relatie
Het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur is in
gelegd tussen de bezoldiging van de individuele
2004 vastgesteld door de Algemene Vergadering
leden van de Raad van Bestuur en de prestaties van
van Aandeelhouders. Passend binnen dit beleid stelt
de onderneming. Naast specifieke doelstellingen,
de Raad van Commissarissen tweejaarlijks de
vormen de absolute hoogte van het concern-
bezoldiging vast van de voorzitter en de leden van
respectievelijk groepsresultaat en de ontwikkeling
de Raad van Bestuur.
van de winst per aandeel de basis voor deze variabele component. RSDB kent geen aandelen- of
Het doel van het beloningsbeleid is om gekwalifi-
optieplan.
ceerde mensen, die kunnen bijdragen aan het succes van RSDB, aan te trekken, te motiveren en te
Op basis van de beschreven tweejaarlijkse toetsing
binden.
heeft per primo 2004 aanpassing van de vaste
Dit beleid is erop gericht om de Raad van Bestuur
bezoldiging plaatsgevonden.
te belonen op basis van hun bijdrage aan de resul-
Conform beleid is de vaste bezoldiging van de Raad
taten van de onderneming.
van Bestuur per primo 2005 niet gemuteerd.
7
De uitbetaling van de variabele bezoldiging in enig
Volgens rooster zullen per 6 april 2005 de heren
jaar is gebaseerd op de ontwikkelingen in het jaar
drs. J. L. Brentjens, plaatsvervangend voorzitter, en
daarvoor.
drs. C. A. M. Busch aftreden als lid van de Raad.
De resultaatuitkomst in 2004 zal conform beleid tot
Beide heren zijn niet herkiesbaar. De Raad van
een toename van de variabele bezoldiging leiden.
Commissarissen dankt de heren Brentjens en Busch voor hun bijdrage aan de totstandkoming van de
De leden van de Raad van Bestuur kennen een
vennootschap in de huidige vorm en de jarenlange
prepensioen- en pensioenregeling die in de basis
inbreng in hun rol als toezichthouder van de
aansluiten op hetgeen van toepassing is op de
vennootschap.
meerderheid van de medewerkers binnen de bedrijfstak. De premie van de prepensioenregeling
De Raad van Commissarissen heeft, mede gegeven
wordt gedragen door de werkgever en de werk-
de grootte van de vennootschap, besloten de
nemer. De pensioenregeling is premievrij.
omvang van haar college te beperken tot vier leden.
Met betrekking tot het beleid ten aanzien van de voorgestelde periodieke benoeming van bestuur-
De nadere focussing binnen RSDB leidde tot
ders hanteert RSDB het standpunt dat de arbeids-
discussie inzake de bestuurssamenstelling van de
contracten van de huidige bestuurders, aangegaan
vennootschap.
voor onbepaalde tijd, met een opzegtermijn van
In goed overleg werd besloten het dienstverband
minimaal 6 maanden worden gerespecteerd.
van bestuurder drs. M. J. Bos per 1 mei 2005 te
In deze overeenkomsten zijn afvloeiingsregelingen
beëindigen.
opgenomen welke afhankelijk van de aard tot een
Daarop vooruitlopend trad de heer Bos per
exitvergoeding leidt van minimaal 12 tot maximaal
1 november 2004 terug als bestuurder van de
36 maanden.
vennootschap en als algemeen directeur van PlantijnCasparie.
De toename van de vaste en variabele bezoldiging
De Raad van Commissarissen dankt de heer Bos
alsmede de pensioenverplichtingen worden
voor zijn inzet gedurende een lange reeks van jaren
weergegeven in de toelichting op de jaarrekening.
in diverse functies binnen de vennootschap.
BESTUUR
De herbezetting binnen de Raad van Bestuur wordt in deze fase van implementatie van de nadere
De Raad van Commissarissen is dit jaar negen keer
focussing van het concern vooralsnog aange-
met de Raad van Bestuur in vergadering bijeenge-
houden.
weest. Twee daarvan waren extra vergaderingen waarin aandacht werd besteed aan de strategische
Tot slot willen wij de leden van de Raad van
ontwikkelrichting, acquisitiemogelijkheden alsmede
Bestuur, directies, management en medewerkers
de voor- en nadelen van de beursnotering.
danken voor hun grote inzet voor en bijdrage aan
Ook werd driemaal voorafgaand aan een reguliere
de onderneming in het afgelopen jaar.
vergadering onderling overleg gevoerd. Hierbij kwamen het eigen functioneren, de omvang en de samenstelling van beide bestuurlijke colleges
Raad van Commissarissen
en het functioneren van de Raad van Bestuur aan de
Hilversum, 9 maart 2005
orde. Alle vergaderingen, die deels werden gecombineerd met bedrijfsbezoeken, kenden de aanwezigheid van de voltallige Raad van Commissarissen en de voltallige Raad van Bestuur.
8
CORPORATE GOVERNANCE
ALGEMEEN
Met betrekking tot het beleid ten aanzien van de voorgestelde periodieke benoeming van bestuur-
RSDB heeft vorig jaar activiteiten in het kader van
ders (II.1.1) hanteert RSDB het standpunt dat de
de toepassing van de Corporate Governance Code
arbeidscontracten van de huidige bestuurders
voortvarend opgepakt en daarover gerapporteerd in
worden gerespecteerd. Bij indiensttreding van
het jaarverslag over 2003. Tevens werd dit onder-
nieuwe bestuurders zal bekeken worden of met het
werp geagendeerd op de Algemene Vergadering
oog op de uitvoering van lange termijn strategieën
van Aandeelhouders in 2004. Aangezien RSDB
en lange termijn continuïteit vaste termijn
reeds vanaf 1997 de aanbevelingen van de
contracten wenselijk zijn.
Commissie Peters heeft toegepast, zijn de meeste Best Practices van de huidige Corporate Governance
Door middel van een klokkenluiderregeling wordt
Code ‘Standard Practice’ in onze onderneming.
gewaarborgd dat medewerkers zonder gevaar voor hun rechtspositie eventuele onregelmatigheden van
De nieuwe Best Practices die door de Commissie
algemene, operationele en financiële aard binnen
Tabaksblat zijn geformuleerd, en waaraan, zoals
de vennootschap kunnen rapporteren.
gemeld in het jaarverslag over 2003, in 2004 aandacht zou worden besteed, zijn praktisch
Ter bewaking van de bedrijfscultuur en ter onder-
allemaal ingevoerd. Daar waar van de Code wordt
steuning van het respect voor het algemeen
afgeweken, wordt dit toegelicht.
geldend stelsel van normen en waarden en wet- en regelgeving is er voor alle medewerkers een RSDB
De onderdelen van de Code zijn gepubliceerd op
Gedragscode van kracht.
de website: www.rsdb.nl / financieel / corporate
Beide regelingen zijn op de website van de onder-
governance.
neming gepubliceerd.
I.
2. BEZOLDIGING
NALEVING EN HANDHAVING VAN DE CODE
Hoogte en samenstelling van de bezoldiging De Raad van Commissarissen en de Raad van
Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Bestuur zullen de principes en best practice bepa-
is in 2004 het beloningsbeleid van de Raad van
lingen van de Corporate Governance Code, daar
Bestuur voorgelegd waarna goedkeuring heeft
waar deze van toepassing zijn op RSDB en voor
plaatsgevonden. De bestuurders van RSDB
zover deze nog niet tot de best practice bepalingen
ontvangen een bezoldiging die bestaat uit een vast
van RSDB behoren, respecteren en daar waar
en een variabel deel. Het variabele deel is gekop-
mogelijk toepassen.
peld aan vooraf bepaalde, meetbare en beïnvloedbare doelen. In het bezoldigingsbeleid is geen
II. HET BESTUUR
aandelenbezit of optieregeling opgenomen zodat de best practice bepalingen daaromtrent niet op
1. TAAK EN WERKWIJZE
RSDB van toepassing zijn. Met betrekking tot de
De Raad van Bestuur van RSDB onderschrijft
exit-regeling worden de afspraken zoals vastgelegd
volledig het principe van de taak en werkwijze van
in de bezoldigingscontracten van het huidige
de Raad van Bestuur zoals vermeld in de Corporate
bestuur gerespecteerd. Bij het benoemen van
Governance Code en past het merendeel van de
nieuwe bestuursleden zal gekeken worden naar de
genoemde best practice bepalingen al geruime tijd
dan geldende marktconforme arbeidsvoorwaarden
toe in de vennootschap. In een aparte paragraaf in
voor het aantrekken van bestuurders die aan ons
dit jaarverslag wordt het huidige op de vennoot-
profiel voldoen.
schap toegesneden intern risicobeheersings- en controlesysteem beschreven en beoordeeld.
10
Vaststelling en openbaarmaking van de bezoldiging
taak binnen de Raad. Elke commissaris is geschikt
Met ingang van het jaarverslag over 2004 worden
om de hoofdlijnen van het totale beleid te beoor-
de hoofdlijnen van het remuneratierapport betref-
delen.
fende het bezoldigingsbeleid van de vennootschap in het verslag van de Raad van Commissarissen weergegeven. In de toelichting op de jaarrekening is de door de wet voorgeschreven informatie over
4. ROL VAN DE VOORZITTER VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN EN DE SECRETARIS VAN DE VENNOOTSCHAP
de hoogte en de structuur van de bezoldiging van
De Raad van Commissarissen van RSDB onderkent
de individuele bestuurders opgenomen. Wijzigingen
volledig het principe van de rol van de voorzitter
op het bezoldigingsbeleid dat in 2004 door de
van de Raad van Commissarissen van de vennoot-
Algemene Vergadering van Aandeelhouders is goed-
schap zoals vermeld in de Corporate Governance
gekeurd zullen ter vaststelling aan de Algemene
Code en past de genoemde best practice bepa-
Vergadering van Aandeelhouders worden voorge-
lingen al geruime tijd toe in de vennootschap.
legd.
Gezien de omvang van de bestuursstructuur van RSDB is ervoor gekozen ondersteunende taken voor
Met betrekking tot het opstellen van een reglement
de Raad van Commissarissen bij de Secretaris van
voor effectenbezit en -transacties door de Raad van
de Raad van Bestuur onder te brengen.
Bestuur in andere vennootschappen dan RSDB, acht
Het toezicht houden op de te volgen procedures en
de Raad van Commissarissen de wettelijke
op het handelen in overeenstemming met de
regelgeving toereikend.
wettelijke en statutaire verplichtingen zal door de juridisch adviseur van de vennootschap worden
3. TEGENSTRIJDIGE BELANGEN
uitgevoerd.
Binnen RSDB zijn geen tegenstrijdige belangen tussen vennootschap en bestuurders. Mocht dit in
5. SAMENSTELLING EN ROL VAN DE DRIE KERN-
de toekomst wel het geval zijn, dan zullen de best
COMMISSIES VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN
practice bepalingen met betrekking tot dit principe
De Raad van Commissarissen van RSDB heeft tot nu
gevolgd worden.
toe geen aanleiding gezien om aparte commissies binnen haar Raad aan te stellen en treedt derhalve
III. RAAD VAN COMMISSARISSEN
als één geheel op. De van toepassing zijnde best practice bepalingen gelden derhalve voor de hele
1. TAAK EN WERKWIJZE
Raad van Commissarissen en worden reeds toege-
De Raad van Commissarissen van RSDB onder-
past.
schrijft volledig het principe van de taak en werkwijze van de Raad van Commissarissen zoals
6. TEGENSTRIJDIGE BELANGEN
vermeld in de Corporate Governance Code en past
Binnen RSDB zijn geen tegenstrijdige belangen
de best practice bepalingen reeds geruime tijd toe
tussen vennootschap en Raad van Commissarissen.
in de vennootschap.
Mocht dit in de toekomst wel het geval zijn, dan zullen de best practice bepalingen met betrekking
2. ONAFHANKELIJKHEID
tot dit principe gevolgd worden.
De Raad van Commissarissen is vanaf april 2005 zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte
7. BEZOLDIGING
van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook
De bezoldiging van de commissarissen van RSDB is
onafhankelijk en kritisch kunnen opereren.
niet afhankelijk van de resultaten van de vennootschap.
3. DESKUNDIGHEID EN SAMENSTELLING
Het bezoldigingsbeleid van de commissarissen is in
Aan de hand van een profielschets zijn de commis-
2004 aan de Algemene Vergadering van
sarissen geselecteerd op hun specifieke deskundig-
Aandeelhouders voorgelegd en goedgekeurd.
heid die noodzakelijk is voor de vervulling van hun
Wijzigingen op dit bezoldigingsbeleid zullen
11
evenals wijzigingen in de bezoldiging ter vaststel-
beschikbaar te maken. Wel zullen de volledige
ling aan de Algemene Vergadering van Aandeel-
presentaties, op het moment van de bijeenkomsten,
houders worden voorgelegd.
toegankelijk zijn via de website www.rsdb.nl /
Met betrekking tot het opstellen van een reglement
financieel / investor relations / presentaties.
voor effectenbezit en -transacties in andere vennootschappen dan RSDB, acht de Raad van
4. VERANTWOORDELIJKHEID INSTITUTIONELE
Commissarissen de wettelijke regelgeving toereikend.
BELEGGERS
Het principe met betrekking tot de verantwoordelijkheid institutionele beleggers en de daarbij
8. ONE-TIER BESTUURSSTRUCTUUR
genoemde best practice bepalingen zijn niet op
Het principe met betrekking tot de One-tier
RSDB van toepassing.
bestuursstructuur is niet op RSDB van toepassing. 5 BESCHERMINGSMAATREGELEN IV. DE (ALGEMENE VERGADERING VAN) AANDEELHOUDERS
In de AvA van RSDB d.d. 20 april 2000 is het voorstel goedgekeurd om de Stichting Preferente Aandelen een optie te verlenen om preferente
1. BEVOEGDHEDEN
aandelen RSDB te nemen tot maximaal het aantal
De bevoegdheden van de aandeelhouders, zoals
op dat moment geplaatste gewone aandelen. De
vermeld in de Corporate Governance Code zullen in
Stichting Preferente Aandelen heeft ten doel het
acht genomen worden en de besluiten van het
behartigen van de belangen van de vennootschap
bestuur omtrent een belangrijke verandering van
op zodanige wijze dat de belangen van de vennoot-
de identiteit of het karakter van de vennootschap
schap en van alle daarbij betrokkenen zo goed
of de onderneming worden, volgens de richtlijnen
mogelijk worden gewaarborgd, en dat invloeden
van de statuten van de onderneming, ter goedkeu-
welke de zelfstandigheid en/of continuiteit en/of
ring aan de Algemene Vergadering van
identiteit van de vennootschap in strijd met die
Aandeelhouders voorgelegd. Het best practice prin-
belangen zouden kunnen aantasten, naar maximaal
cipe met betrekking tot de invoering van een
vermogen worden geweerd, zomede het verrichten
registratiedatum is in de gewijzigde statuten opge-
van al hetgeen met het bovenstaande verband
nomen en wordt ter goedkeuring aan de eerstko-
houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. De Stichting
mende Algemene Vergadering van Aandeelhouders
tracht haar doel te bereiken door het verwerven en
voorgelegd.
houden van preferente aandelen in het kapitaal van de vennootschap en door het uitoefenen van de
2. CERTIFICERING VAN AANDELEN
aan die aandelen verbonden rechten, waaronder in
Het principe met betrekking tot de certificering van
het bijzonder begrepen het stemrecht op die
aandelen en de daarbij genoemde best practice
aandelen. Ultimo 2004 beschikt de Stichting over
bepalingen zijn niet op RSDB van toepassing.
een optierecht op 3.290.274 preferente aandelen. Het bestuur van de Stichting Preferente Aandelen
3. INFORMATIEVERSCHAFFING / LOGISTIEK
bestaat uit drie onafhankelijke leden.
ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS
De Raad van Bestuur en de Raad van
V.
DE AUDIT VAN DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING
Commissarissen van RSDB onderschrijven het
EN DE POSITIE VAN DE INTERNE AUDIT
principe van de informatieverschaffing / logistiek
FUNCTIE EN VAN DE EXTERNE ACCOUNTANT
Algemene Vergadering van Aandeelhouders zoals
12
vermeld in de Corporate Governance Code en past
1. FINANCIËLE VERSLAGGEVING
vrijwel alle genoemde best practice bepalingen
De Raad van Bestuur van RSDB onderkent haar
reeds geruime tijd toe. Gezien de omvang van de
verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en de volle-
onderneming heeft RSDB ervoor gekozen de bijeen-
digheid van de openbaar gemaakte financiële
komsten met pers en analisten niet via een webcast
berichten. Ook de rol van de Raad van
Commissarissen in het toezicht houden op de vervulling van deze verantwoordelijkheid wordt zowel door de Raad van Bestuur als door de Raad van Commissarissen onderkend. 2. ROL, BENOEMING, BELONING EN BEOORDELING VAN HET FUNCTIONEREN VAN DE EXTERNE ACCOUNTANT
De Raad van Commissarissen zal, met inachtneming van het advies van de Raad van Bestuur, indien aan de orde de benoeming van de externe accountant aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorleggen. 3. INTERNE AUDIT FUNCTIE
Het principe met betrekking tot de interne audit functie is niet op RSDB van toepassing. 4. RELATIE EN COMMUNICATIE VAN DE EXTERNE ACCOUNTANT MET DE ORGANEN VAN DE VENNOOTSCHAP
Het principe met betrekking tot de relatie en communicatie van de externe accountant met de organen van de vennootschap en de genoemde best practice bepalingen worden door RSDB toegepast.
14
VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR
door productiviteitsstijging en kostenreductieprogramma’s goed weerstand geboden tegen omvangrijke marge-erosie. PlantijnCasparie heeft nagenoeg de gestelde operationele rendementsdoelstelling van break-even bereikt en daarmee de zware verliessituatie achter zich gelaten. Media Partners is in staat gebleken om in een terughoudende markt met een toenemende kostenfocus het recordresultaat van 2003 te verbeteren. RESULTAAT
Het gewogen gemiddeld aantal geplaatste gewone Over 2004 heeft RSDB een nettoresultaat behaald
aandelen is onveranderd ten opzichte van 2003 en
van € 14 mln, 69% hoger dan het nettoresultaat uit
bedraagt 3.290.275 stuks.
gewone bedrijfsvoering van € 8,3 mln in 2003,
De winst per aandeel over 2004 komt uit op € 4,24
terwijl in 2003 het nettoresultaat na aftrek van
(2003 € 1,00).
reorganisatievoorzieningen € 3,3 mln bedroeg.
Het dividendvoorstel bedraagt € 1,70
Mede als gevolg van desinvesteringen, integraties
(2003 € 1,00) per gewoon aandeel in contanten.
en sluitingen bij PlantijnCasparie, daalde de concernomzet met 1,8% tot € 612,8 mln (2003
STRATEGISCHE ONTWIKKELRICHTING
€ 623,9 mln) en kwam de toegevoegde waarde 3,2% lager uit op € 301,8 mln (2003 € 311,7 mln).
ALGEMEEN
De som der bedrijfskosten nam met 4,2% af van
In de strategienota 2003–2005 werd voor dit jaar
€ 613,1 mln tot € 587,6 mln. Dit is voornamelijk
discussie voorzien over actuele marktontwikke-
het gevolg van de daling van de personeelskosten
lingen en markttrends en de mogelijke gevolgen
met € 7,9 mln, daling van de afschrijvingen met
hiervan voor de positionering van de eigen merken
€ 4,1 mln en een afname van de overige bedrijfs-
in de markt en binnen het concern. Hoogste prio-
kosten inclusief reorganisatievoorziening met
riteit op korte termijn vormde het vereiste winst-
€ 12,3 mln. Het bedrijfsresultaat bedroeg € 25,3 mln (2003 € 10,8 mln). Het bedrijfsresultaat over
herstel nadat over 2003 de afstand tot het
2004 is enerzijds negatief beïnvloed door het saldo
geïnvesteerd vermogen verder was vergroot en de
van getroffen voorzieningen en bijzondere posten
winst per aandeel was afgenomen. Een groot aantal
ad € 2 mln dat betrekking heeft op de in oktober
acties was dan ook gericht op resultaatherstel en
aangekondigde strategie-aanpassing en de in dat
versterking van de marktposities. Daarbij lag het
kader voorgenomen vervreemding van de vellen-
accent op PlantijnCasparie met een herstructurering
drukactiviteiten van PlantijnCasparie. Het bedrijfs-
gericht op het verder terugbrengen van het aantal
resultaat werd anderzijds positief beïnvloed door
locaties, in combinatie met het opvoeren van de
vrijval van onder meer milieuvoorzieningen bij
schaalgrootte van de hoofdvestigingen.
Roto Smeets, per saldo ruim € 2 mln.
Naast het operationele proces voltrok de hiermee
Het saldo van de financiële baten en lasten daalde
samenhangende personeelsreductie van 231 fte’s
van € 5,3 mln tot € 4,4 mln. De kasstroom uit
zich beheerst. PlantijnCasparie behield ondanks
operationele activiteiten bedroeg € 61,3 mln
capaciteitsreductie haar positie als marktleider en
(2003 € 55,1 mln). De solvabiliteit bedroeg ultimo
realiseerde de nagestreefde resultaatverbetering.
nagestreefde rendementsdoel van 10% over het
2004 39,6% tegenover 36,2% ultimo 2003. In de meerjarenprojectie was voor Roto Smeets in Alle drie de merken hebben bijgedragen aan deze
2004 weliswaar prijserosie voorzien, de feitelijke
forse verbetering van het resultaat, waarbij het
druk lag op een hoger niveau. De aanpassing van
vierde kwartaal doorslaggevend is geweest:
de organisatie – overeenkomstig de in het meer-
Roto Smeets heeft haar marktaandeel vergroot en
jaren project Roto Smeets Sterker uitgezette lijnen –
15
werd in tempo opgevoerd, de activiteiten gericht op
Binnen dit concept is niet langer ruimte voor de op
procesmanagement werden geïntensiveerd. Roto
de zakelijke markt gerichte vellendrukactiviteiten
Smeets versterkte haar marktleiderspositie natio-
van PlantijnCasparie. De voorgenomen vervreem-
naal, groeide in de Noordwest-Europese markt frac-
ding van deze activiteiten werd in oktober 2004
tioneel, terwijl de financiële prestaties tot de top
bekend gemaakt.
van de vergelijkbare industrie behoorden.
De aanscherping van de strategische ontwikkelrichting wordt ondersteund door:
Media Partners verbeterde onder moeilijke marktomstandigheden de ‘all-time-high’ winstgevendheid van 2003 fractioneel, versterkte haar positie in de nationale markt en heeft volgens plan de basis
– de sterke positie van Roto Smeets in NoordwestEuropa en Hongarije; – de verbrede basis in marketingcommunicatie dienstverlening.
gelegd voor bredere dienstverlening op het gebied van marketing communications.
De positionering van de merken Roto Smeets en Media Partners staat niet ter discussie. De profile-
De nagestreefde korte termijn doelstelling, herstel
ring van deze vertrouwde merken wordt versterkt
richting normrendement en verbetering van de
binnen de business lines Print Productions en
winst per aandeel, werd gerealiseerd.
Marketing Communications. Beleidsmatig zal binnen Print Productions de
2005–2007
aandacht gericht zijn op vervolginvesteringen in
Gevoed door ontwikkelingen in de markt, de
bestaande locaties ten behoeve van autonome
techniek, het recente verleden en op basis van
groei, naast het aangaan van mogelijke samen-
inschattingen voor de toekomst en de eigen
werkingsvormen. In dit verband is inmiddels
sterktes en zwaktes, is in het perspectief van de
vervolginvesteringsactiviteit in een aantal locaties
nagestreefde financiële doelstellingen, een
in gang gezet.
aanscherping van de strategische ontwikkelrichting
De aandacht in de business line Marketing
van het concern geformuleerd.
Communications zal op korte termijn gericht zijn
De markt voor rotatiedrukwerk zal groei blijven
op de inrichting van deze activiteit: vanuit de eigen
vertonen minimaal in lijn met de groei van het
organisatie, vervolgens autonome uitbouw, parallel
bruto nationaal product terwijl de markt van
aan een mogelijke groei door middel van
promotioneel drukwerk de komende jaren bovenge-
acquisities.
middeld zal groeien. De markt van vellendrukwerk, de afgelopen jaren met 15% tot 20% gekrompen ten opzichte van het ‘topjaar’ 2000, zal mogelijk dit historisch hoogste niveau niet meer bereiken. De markt voor marketingcommunicatie is een markt met een bovengemiddeld groeipotentieel, meer onderscheidend vermogen en hogere marges dan in drukken. Gegeven bovenstaande ontwikkelingen verlegt RSDB haar focus van brede dienstverlener in de grafimedia industrie naar specialist op het gebied van: – industrieel full service rotatiedrukwerk en – marketingcommunicatie dienstverlening.
16
In het catalogi-segment leidde de combinatie van oplagedaling en verhoging van de verschijningsfrequentie tot een praktisch vlakke volumeontwikkeling. De teruggang in volume in het tijdschriftensegment werd zeker in de nationale markt Consumenteninformatie met de hoofdproduct-
afgeremd door een recordaantal nieuwe tijdschrift-
groepen tijdschriften, postordercatalogi,
lanceringen.
promotioneel drukwerk en indexboeken, nationaal en internationaal actief, gericht met
Aan de aanbodzijde vormden financiële problemen,
name op de consumentenmarkt.
faillissementen en bedrijfssluitingen, zowel nationaal als internationaal, de bevestiging van het moeilijke ondernemingsklimaat in onze industrie.
CONSUMENTENINFORMATIE
Tegelijkertijd is 2004 het jaar gebleken waarin de De kern van Roto Smeets bestaat uit de verkoop-
rotatie-industrie een recordaantal investerings-
organisatie met eigen verkoopkantoren in zeven
plannen voor het tijdvak 2004–2008 heeft aange-
landen van de Europese Unie en zes rotatiebe-
kondigd. In Duitsland werd het voorgenomen
drijven, waarvan vijf in Nederland en één in
samengaan van drie partijen bekendgemaakt.
Hongarije.
Onder voorbehoud van goedkeuring door de
Daarnaast beschikt Roto Smeets over drie gespecia-
Europese mededingingsautoriteit zal hierdoor op
liseerde bedrijven op het gebied van pre-publishing
afstand de grootste rotatiedrukkerijcombinatie van
en prepress en drie gespecialiseerde bedrijven op
Europa ontstaan.
het gebied van grafische nabewerking.
De geschetste vraag- en aanbodverhoudingen,
Roto Smeets is in Nederland op afstand marktleider.
deels in het perspectief van toekomstige marktver-
In Noordwest-Europa heeft Roto Smeets in de
houdingen, hebben de druk op de prijsvorming
betreffende markt een aandeel van ca. 5%.
verhoogd.
Roto Smeets biedt de markt korte doorlooptijden en leverbetrouwbaarheid gepaard aan kosteneffecti-
In dit Europese krachtenveld heeft Roto Smeets met
viteit.
een groei van ruim 5% in verwerkt papiertonnage
De brede Europese oriëntatie samen met een
de marktmogelijkheden goed benut. Ten opzichte
grondige kennis van de markt en gedegen vakman-
van de matige eerste helft van 2003 werd over
schap geeft Roto Smeets een vooraanstaande
hetzelfde tijdvak in 2004 ruim 6% meer volume
positie binnen haar vakgebied.
verwerkt. In de tweede helft van het jaar werd over de volle breedte van het productieapparaat een nagenoeg volledige bezetting gerealiseerd, zowel in
ACTIVITEITEN 2004
rotatiediepdruk als in rotatieoffset. De beperking x € mln
2004
Index
Omzet
464,5
100
Toegevoegde waarde
218,5
101
24,7
111
Bedrijfsresultaat
van capaciteit vormde een rem op verdere groei van marktaandeel in dat tijdvak. In het tijdschriftensegment werden bij bestaande opdrachtgevers aflopende contracten, waaronder
De door de papierindustrie afgeleverde hoeveelheid
Computer Idee, Volkskrant- en AD Magazine,
papier is in de voor Roto Smeets relevante
Kinderen, Tina, Tip, Elsevier Magazine en
Noordwest-Europese rotatiediepdruk- en rotatie-
FEM Business verlengd.
offsetmarkt met ruim 4% gestegen. De groeivoet
Talrijke nieuwe productlanceringen in de nationale
lag daarbij in de eerste helft van het jaar op een
markt, waaronder Esta, Zin, Pulse, Quest, Camping
hoger niveau dan in de tweede helft.
Life, Toute Royale en TVFilm werden door Roto
Binnen de onderscheiden segmenten was sprake
Smeets als drukopdracht verworven.
van groei in promotioneel drukwerk, met name ongeadresseerde brievenbusreclame.
17
VESTIGINGEN ROTO SMEETS
Roto Smeets Hilversum
Roto Smeets Sweden AB Täby
Roto Smeets Denmark AS Kopenhagen
Roto Smeets Ltd. Watford
Roto Smeets Deutschland GmbH Bielefeld
Roto Smeets Belgium NV/SA Brussel
Roto Smeets France SA Parijs
Antok Nyomdaipari KFT Celldömölk
Roto Smeets Deventer Roto Smeets PrePress Hilversum Rotopack Deventer Logic Use Hoofddorp Roto Smeets Utrecht
Hoogte 80 Arnhem PSH Arnhem
De Wit Grafische Projecten Eindhoven Nadruk Binders Eindhoven
Senefelder Misset Doetinchem Roto Smeets Weert
Roto Smeets Etten
18
Een nieuwe opdracht voor Roto Smeets vormt Party,
Het onderstaande schema illustreert de kracht per
terwijl de VPRO Gids en Canal Plus Nederland belang-
productiebedrijf naarmate de oplage en omvang van
rijke uitbreidingen zijn in het segment rtv-bladen.
het product toenemen, in combinatie met de
Per saldo bleef de omzet in het tijdschriften- en
complexiteit in uitvoering.
catalogisegment, ondanks prijserosie en lagere kosten van grondstoffen, op niveau.
De vervolgstap in dit meerjarenprogramma wordt
Groei werd gerealiseerd in het segment
gevormd door het verbeteren van de schaalgrootte
promotioneel drukwerk.
per locatie. In dit verband werden investeringsprojecten goedgekeurd, deels ter vervanging van
Het exportvolume is verder toegenomen, deels
technisch en economisch verouderde capaciteit.
bestaande uit producties waartoe de opdrachtgever
Roto Smeets Weert heeft geïnvesteerd in een tweede
zelf het papier inkocht en bijleverde. Deze papier-
48-pagina rotatieoffsetpers. De pers zal medio 2005
component maakte uiteraard geen deel uit van de
gaan aanlopen.
omzet en directe kosten van Roto Smeets. Hiervoor
Roto Smeets Deventer treft in 2005 de voor-
gecorrigeerd is het exportaandeel toegenomen van
bereidingen voor de tweede 368 cm brede diepdruk-
35% tot 37%.
rotatiepers, die volgens planning in 2006 gaat
In België, Duitsland, Frankrijk en Scandinavië werd
aanlopen.
groei gerealiseerd terwijl in het Verenigd Koninkrijk
De Wit Grafische Projecten, gespecialiseerd in het
en in de Verenigde Staten sprake was van
garenloos binden van tijdschriften en catalogi,
omzetafname.
installeert in 2005 een nieuwe garenloos bindstraat. Hiermee zal de in 2004 uitgebouwde positie verder
Naast programma’s gericht op verbetering van de
worden versterkt.
procesbeheersing vormde intern het definitief vormgeven van de organisatie het belangrijkste
In Hongarije heeft de eerder vanuit Roto Smeets
aandachtspunt. Roto Smeets Sterker staat: één
Utrecht overgeplaatste rotatieoffsetpers bij drukkerij
centrale verkooporganisatie die de markt de faci-
Antok volgens planning bijgedragen.
liteiten van de afzonderlijke productiebedrijven als
De productie nam opnieuw sterk toe. Inmiddels
één geheel aanbiedt. De productiebedrijven zelf zijn
mogen ook in West-Europa bekende merken in het
door een centraal geregisseerd investeringspro-
segment food/non-food tot de opdrachtgevers
gramma in focus gezet, van alleseters tot specia-
gerekend worden. Aan vervolgplannen voor verdere
listen, gericht op onderscheiden segmenten in de
uitbreiding wordt inmiddels gewerkt.
markt. Binnen de segmenten zelf werd een verdeling gemaakt naar productspecificaties als grootte, klasse in omvang en oplage, formaat, papiersoort en prepress/afterpress deelbewerkingen.
oplage Roto Smeets Deventer
Roto Smeets Etten
Roto Smeets Weert
Roto Smeets Utrecht
Senefelder Misset Doetinchem
omvang
19
leerd door de DRUPA, de vakbeurs voor toeleveranciers aan de grafimedia industrie, die eens in de vier jaar plaatsvindt in Düsseldorf. Hoewel in veel gevallen het aantal oude machines dat wordt stilgeConsumenten-, vaktechnische en
legd groter is dan het aantal nieuw aangeschafte,
wetenschappelijke informatie, door middel
betekenen deze vervangingsinvesteringen per saldo
van pre-publishing, drukwerk en direct
toch een capaciteitsuitbreiding. Daarbij moet het
marketing, gericht met name op de business-
gegeven in ogenschouw genomen worden dat het
to-business markt.
merendeel van de vellendrukkerijen in Nederland niet in drieploegendienst produceert waarmee de
BUSINESS-TO-BUSINESS
verborgen overcapaciteit wordt geïllustreerd.
PlantijnCasparie is in deze sector een toonaange-
PlantijnCasparie heeft met haar activiteiten –
vende speler en marktleider in een ruime markt
drukken, pre-publishing en direct marketing – een
met veel en zeer diverse aanbieders.
zeer turbulent jaar gekend. De reorganisatierondes
PlantijnCasparie biedt opdrachtgevers alle faci-
zoals die werden aangekondigd in 2002 en 2003
liteiten voor het organiseren van communicatie-
en die tot doel hadden het terrein van met name
stromen. Hiertoe worden diensten op het gebied
het klein handelsdrukwerk te verlaten, zijn voor
van pre-publishing, drukwerk en direct marketing
wat betreft de afbouw van operationele activiteiten
ingezet.
afgerond.
Door de omvang van de organisatie en de onder-
Er werd een belangrijke stap gezet in resultaat-
ling afgestemde samenwerking van productiebe-
herstel en de beoogde break-even situatie over
drijven kan PlantijnCasparie elke opdracht optimaal
2004 werd, rekening houdend met een getroffen
uitvoeren.
voorziening ad € 2 mln, met een resultaat uit
Dat geldt voor het drukwerk maar zeker ook voor
gewone bedrijfsvoering van € -0,4 mln, nagenoeg
de realisatie van vele andere denkbare communica-
gerealiseerd.
tiemiddelen zoals internetsites, mailings en direct marketing acties.
Als onderdeel van de in 2002 geformuleerde strategie om in de activiteit ‘drukken’ tot een procesmatige industriële aanpak te komen, zijn een vijftal
ACTIVITEITEN 2004
vellendrukkerijen aangewezen als hoofdvestiging. x € mln
Omzet Toegevoegde waarde Bedrijfsresultaat
Dit betreft de PlantijnCasparie vestigingen in
2004
Index
137,5
91
Almere, Capelle a/d IJssel, Eindhoven, Utrecht en
73,1
86
Zwolle.
-2,4
17
Zonder uitzondering is er dit jaar op deze vijf locaties een aanzienlijke groei van het productie-
20
De trend van marktkrimp zoals ervaren over het
volume gerealiseerd, varierend van 28% tot 54%.
tijdvak 2001 tot en met 2003 heeft zich in 2004 in
Alhoewel het bij de integratie van vestigingen
beperkte mate voortgezet. Deze ontwikkeling heeft
onvermijdelijk is dat er klanten afscheid nemen,
de prijsconcurrentie verder verhevigd. Hinder van
mag gesteld worden dat het behoud van orders c.q.
toenemende buitenlandse concurrentie heeft
klanten naar wens is verlopen.
PlantijnCasparie nauwelijks ondervonden. In het
In Almere is de capaciteit uitgebreid door de instal-
segment hoogwaardig, kleuren- en tijdsgebonden
latie van zowel een nieuwe pers als de overname
drukwerk is, met uitzondering van leveringen over
van een pers en garenloos bindstraat uit
en weer in de grensstreken, sprake van een natio-
Heerhugowaard. Het gebouw is daartoe uitgebreid.
nale markt. Van capaciteitsreductie door bedrijfs-
De drukcapaciteit in Capelle a/d IJssel werd verder
beëindiging was nauwelijks sprake. De aanschaf
vergroot en gestandaardiseerd door de aanschaf
van nieuwe persen werd mogelijk mede gestimu-
van een derde 70/100 machine met laktoren. Een
VESTIGINGEN PLANTIJNCASPARIE
PlantijnCasparie Groningen G oningen Gr Ten Klei Purmerend PlantijnCasparie Almere A Almer e Design Domain Purmerend
PlantijnCasparie Amsterdam PlantijnCasparie Zwolle PlantijnCasparie Digital Print Amsterdam PlantijnCasparie Data Amsterdam PlantijnCasparie Data Deventer Deve enter GPB Leiderdorp PlantijnCasparie Den Haag
PlantijnCasparie Plan ntijnCasparie Utrecht
2organize Rotterdam PlantijnCasparie Nieuwegein PlantijnCasparie IJsselstein
Design Domain Best GPB Best
PlantijnCasparie Capelle a/d IJssel PlantijnCasparie Eindhoven PlantijnCasparie DM Capelle a/d IJssel
vrijwel identieke machine werd geplaatst in
De locaties waar in de loop van 2004 de activiteiten
Eindhoven. Ook in Zwolle werd de productie-
volledig werden afgebouwd zijn:
capaciteit vergroot.
Schiedam/Rotterdam, Vlaardingen, Logistiek
De hoofdvestigingen beschikken nu ieder over een
Rotterdam, Breda, Hilversum en Heerhugowaard.
zeer modern en jong machinepark met een schaalgrootte die in een stevige positie als kostprijsleider
Terugkijkend mag geconcludeerd worden dat het
in de Nederlandse markt moet resulteren.
afbouwproces zich voorspoedig heeft voltrokken. De afname van het personeelsbestand met 231 fte’s
Binnen het activiteitengebied pre-publishing werd
was omvangrijk en heeft beheerst plaatsgevonden.
de samenwerking tussen de pre-publishing
PlantijnCasparie heeft met deze reorganisaties
bedrijven onderling en in combinatie met Roto
geïnvesteerd in een fundament van waaruit een
Smeets onderdelen en Media Partners het afgelopen
gezonde continuïteitsbasis voor de toekomst is
jaar versterkt. Vastgesteld moet worden dat de
ontstaan.
prijsconcurrentie in volle hevigheid ook in dit segment van de markt is losgebarsten, waarbij
Gezien de aanzienlijke overcapaciteit in de lande-
geautomatiseerde oplossingen het menselijk
lijke vellensector, de marginale groeiperspectieven
handelen in toenemende mate vervangt.
en substitutie aan zowel de onderkant – digital print – als aan de bovenkant – offsetrotatie – is een
Binnen het activiteitengebied direct marketing was
herschikking van marktposities noodzakelijk. Er zal
sprake van grote terughoudendheid in bestedingen
meer stabiliteit in de sector ontstaan indien de
bij opdrachtgevers. De teruggang in de vraag
marktverhoudingen zich bewegen in een richting
vormde aanleiding tot een reorganisatie bij Ten Klei
waarbij het marktleiderschap met een aandeel van
in Purmerend.
omstreeks 20% gecombineerd wordt met een top
De activiteiten van het op de IT-sector gespeciali-
drie van aanbieders die gezamenlijk circa de helft
seerde call center PlantijnCasparie Teleservices
van de markt bestrijken. RSDB heeft geen ambitie
werden in september overgedragen aan de Ad Hoc
om in dit consolidatieproces een actieve rol te
Groep uit Alphen a/d Rijn. De verwachte synergie-
spelen. Op 20 oktober werd dan ook het voor-
effecten met collega PlantijnCasparie bedrijven
nemen bekendgemaakt om de op de zakelijke
bleven uit en het rendement was door het verlies
markt gerichte vellendrukkerijen plus een drietal
van twee grote opdrachtgevers zwaar onder druk
gelieerde ondernemingen te vervreemden.
komen te staan.
Voor de vellensector dient zich een geweldige kans
De activiteiten op het gebied van de
aan om een belangrijke stap te zetten in dit consoli-
automatisering van direct-marketingcampagnes
datieproces nu RSDB heeft aangekondigd de vellen-
rendeerden conform verwachting.
bedrijven van de marktleider PlantijnCasparie te
De PlantijnCasparie bedrijven bedienen daarbij een
zullen vervreemden.
aantal A-merken waarbij de verwachting gerechtvaardigd is dat bij een bundeling van deze acti-
De bestaande projectmanagement- en marketingau-
viteiten met Media Partners binnen de businessline
tomatiseringsactiviteiten van PlantijnCasparie zullen
Marketing Communications een verdere groei moet
worden ondergebracht in de business line
kunnen worden gerealiseerd.
Marketing Communications.
23
ACTIVITEITEN 2004
Communicatiedragers in opdracht van derden
x € mln
2004
Omzet
17,8
105
Toegevoegde waarde
10,2
104
2,9
104
Bedrijfsresultaat
Index
bedacht en vervaardigd, op basis van advisering vanuit marketingcommunicatie en gericht
Reclamebestedingen in zijn algemeenheid stonden
op zowel consumenten als zakelijke afnemers
in 2004 onverminderd onder druk. De besteding
in- en extern, nationaal en internationaal.
van reclamegelden wordt daardoor steeds kritischer bezien. Hierin liggen kansen besloten voor de niet
RELATIECOMMUNICATIE
traditionele massamedia, het domein van de Media Partners bedrijven. Grote A-merk adverteerders
Media Partners ontwikkelt effectieve communicatie-
hebben in de tweede helft van 2004 uitgesproken
concepten voor ondernemingen en organisaties die
hun advertentie-activiteiten te intensiveren.
een intensieve relatie met hun klant willen
Tegelijkertijd zetten zij ook meer en meer eigen
opbouwen of onderhouden. Media Partners werkt
media in om direct met hun doelgroeprelaties te
daarbij samen met gespecialiseerde partners binnen
communiceren. Het aantal voorstellen dat uitge-
en buiten het RSDB-concern, waardoor zij beter dan
bracht kan worden om nieuwe projecten te
haar concurrenten in staat is invulling te geven aan
verwerven neemt toe. De doorlooptijd van het
complexe cross-media projecten en producties.
besluitvormingsproces wordt echter steeds langer.
Redactionele marketingcommunicatie is zeer
Inmiddels moet rekening worden gehouden met
geschikt om loyaliteit te bevorderen en wordt om
een periode van een halfjaar tussen het moment
die reden een steeds belangrijker communicatie-
van het uitbrengen van een voorstel en het nemen
instrument.
van een besluit over dit voorstel door een opdracht-
Media Partners ontwikkelt en produceert verschil-
gever. De terughoudendheid bij opdrachtgevers
lende mediavormen, variërend van conventionele
wordt veelal geïllustreerd door het feit dat geplande
informatiedragers als papier tot en met digitale
beslismomenten zeer frequent worden uitgesteld.
media als het internet. In toenemende mate is synergie hierbij uitgangspunt, waardoor de moge-
Media Partners heeft in dit krachtenveld opnieuw
lijkheden van een multimedia-aanpak optimaal
een goed jaar afgesloten. Een mix van licht
worden benut.
aantrekkende advertentievolumina bij bestaande opdrachten met name in het vierde kwartaal van
In Nederland is Media Partners marktleider binnen
2004, acquisitie van nieuwe projecten, gekoppeld
een veld van tien tot vijftien grotere aanbieders.
aan inkoopoptimalisatie en efficiencyslagen in de
Naast Media Partners is ook dem communications,
eigen organisatie, hebben geleid tot deze
met name gericht op response en interactie tussen
resultaatuitkomst.
bedrijf en haar doelgroep, op de Nederlandse markt
Nieuwe opdrachtgevers voor Media Partners in
actief. En nieuw in 2004 is SLiM, een bureau dat is
Nederland waren onder andere Deloitte en het
gespecialiseerd in redactionele en creatieve oplos-
Rode Kruis.
singen voor mediawensen, gericht op het middenen kleinbedrijf. Media Partners heeft buitenlandse vestigingen in België en Zweden en is verder internationaal actief in de alliantie World Network of Contract Publishers (WNCP).
24
VESTIGINGEN MEDIA PARTNERS
Media Partners Amstelveen dem communications Amstelveen Slim Amstelveen
RS Media Partners Scandinavia Täby
Media Partners Belgium Brussel
26
Naast de bestaande merken Media Partners en dem
In België en Zweden consolideerde Media Partners
communications werd in Nederland een nieuwe unit
haar positie, die in absolute omvang beperkt is, in
gestart. Het bureau heet 'SLiM in tekst, beeld en
een marktkrachtenveld vergelijkbaar met de
vorm’ en specialiseert zich in zeer kostenefficiënt
Nederlandse situatie.
geproduceerde relatiemedia: magazines, nieuwsbrieven, brochures, e-zines, websites. SLiM richt
Gesteld kan worden dat het relatief jonge medium-
zich op het midden- en kleinbedrijf, voor advies en
type relatiemedia in de groeifase verkeert waarbij
ondersteuning op het gebied van redactie en vorm-
terughoudendheid in het maken van keuzes ener-
geving en begeleiding bij inkoop van alle beno-
zijds en budgetdruk anderzijds een rem vormen op
digde middelen, van stockfotografie tot en met
het groeitempo.
postale verzending.
Desalniettemin mag geconcludeerd worden dat er
De aansturing van Design Domain, onderdeel van
sprake is van een aantrekkelijk renderende activiteit
PlantijnCasparie, werd in 2004 in handen gegeven
waarbij intensivering van de samenwerking met de
van Media Partners om tot synergiebenutting te
marketingautomatiseringsactiviteiten van
komen. Concernbreed werden over de drie merken
PlantijnCasparie binnen de business line Marketing
Roto Smeets, PlantijnCasparie en Media Partners
Communications de groei een impuls zal geven.
nieuwe commerciële initiatieven ontplooid, intern onder de projectnaam Total Action. Gezien de aard van de activiteiten heeft Media Partners met name contacten op communicatie-directieniveau bij opdrachtgevers, waardoor zij een leidende rol kan vervullen om de brede dienstverlening van RSDB bij – potentiële – opdrachtgevers te presenteren. De kracht van een eigen medium wordt geëtaleerd door de bereikcijfers van AllerHande, één van de meest prestigieuze projecten van Media Partners. Over de periode mei 2003 – april 2004 scoorde het huisblad van Albert Heijn ten opzichte van het jaar daarvoor een bereikstijging van 32,7% naar 35,5%. De effectiviteit van het relatiemedium AllerHande wordt hierdoor nadrukkelijk onderstreept. Ook Holland Herald, het inflight magazine van KLM, kwam goed uit een onderzoek. Begin 2004 werd het blad volledig gerestyled en uit het daarop volgende kwalitatief onderzoek kreeg de nieuwe Holland Herald veel waardering van de klanten van KLM. Spin-offs van deze sterke tijdschriftentitels, zoals bijvoorbeeld een door Media Partners ontwikkeld kookboek voor Albert Heijn, zijn eveneens zeer succesvol gebleken.
27
minder vergaande publicatie-eisen. Dit geldt ook voor de aangescherpte eisen met betrekking tot Corporate Governance voor beursgenoteerde ondernemingen. Het met deze positionering samenhangende risicoprofiel wordt hierna beschreven, waarbij is uitgegaan van opgedane ervaringen en een voorbehoud wordt gemaakt ten aanzien van risico's die thans RISICOPROFIEL
niet van materiële invloed zijn en van onvoorziene risico's op korte en langere termijn.
POSITIONERING
RSDB is een grafische onderneming en maakt in
OPDRACHTENSTROOM
algemene zin deel uit van de informatie- en
RSDB-bedrijven beschikken voor het verwerven en
communicatie-industrie, in de financiële wereld ook
uitvoeren van opdrachten over hoogopgeleide en
wel aangeduid als de sector TMT – Telecom Media
zeer ervaren medewerkers en een outillage die
Technology.
voldoet aan de hoogste eisen die de markt stelt. De
RSDB levert in binnen- en buitenland een breed
activiteiten kenmerken zich door een grote diver-
scala aan multimedia diensten en producten die
siteit van opdrachten en opdrachtgevers in binnen-
kunnen worden samengevat in kleinschalige 'need-
en buitenland.
to-know' informatie voor de zakelijke markt en
Volledige benutting van de capaciteit bepaalt het
grootschalige 'nice-to-know' informatie voor de
rendement. Stagnatie van de opdrachtenstroom kan
consumentenmarkt.
leiden tot tijdelijke onderbezettingsverliezen.
RSDB hanteert een business-model van kernacti-
De opdrachten bestaan deels uit jaarcontracten,
viteiten die elkaar onderling aanvullen en
circa 35% van de groepsomzet, en deels uit kortlo-
versterken.
pende orders, circa 65% van de groepsomzet, die
Deze kernactiviteiten zijn gebundeld in twee
echter in toenemende mate voortkomen uit langdu-
business lines:
rige 'preferred supplier' overeenkomsten.
– Print Productions, gericht op het efficiënt
De outillage – apparatuur en machines voor druk-
vervaardigen van rotatiedrukwerk door gespecia-
voorbereiding, drukken en afwerking – is gespreid
liseerde full service bedrijven die als uitvoerder
opgesteld. In geval van storingen kan flexibel
of regisseur, de totale keten van prepress tot
worden uitgeweken naar capaciteit elders binnen de
distributie bestrijken;
groep van RSDB-bedrijven, zodat te allen tijde kan
– Marketing Communications, gericht op het optimaal faciliteren van het ‘eigen communicatie-
worden voldaan aan afgesproken specificaties en levertijden.
kanaal’ van opdrachtgevers met de focus op
28
creatie van cross-media – concept, creatie,
VRAAGZIJDE VAN DE MARKT
uitwerking en levering – enerzijds en vastlegging
Het volume van de voor RSDB-bedrijven relevante
van afnemersdata en mediamomenten ander-
vraag naar diensten en producten wordt in overwe-
zijds.
gende mate bepaald door de ontwikkeling van
RSDB maakt in specifieke zin deel uit van de top-vijf
reclame-uitgaven, marketingbudgetten en koop-
van onafhankelijke grafische ondernemingen in
kracht van consumenten in Nederland en elders in
Europa, die papier als belangrijkste informatie-
Europa. De relatie daartussen is nagenoeg 1 op 1,
drager toepassen en dus drukwerk produceren en
zo leert onze ervaring. In de zakelijke markt, waar
leveren.
'need-to-know' informatie voorop staat, is de relatie
RSDB noteert met aandelen aan de effectenbeurs
met reclame-uitgaven minder duidelijk aanwijsbaar.
Euronext Amsterdam.
Een verband met de stand van de conjunctuur is
Het merendeel van de vele kleinere, middelgrote en
wel aanwezig.
grotere concurrenten in binnen- en buitenland is
De vraag hangt hier dus samen met het al dan niet
daarentegen niet beursgenoteerd en kent daardoor
floreren van de economie en van kapitaalmarkt-
transacties in de financiële wereld, waaronder
datie- en saneringsproces in combinatie met het uit
beursintroducties en dergelijke.
de markt nemen van capaciteiten is dus niet
Het wegvallen van reclame-uitingen, zoals bijvoor-
vanzelfsprekend.
beeld het verbod op tabaksreclame, kan worden
Alle activiteiten van RSDB-bedrijven worden in meer
gecompenseerd door extra reclame-uitingen,
of mindere mate met deze situatie geconfronteerd.
bijvoorbeeld ten behoeve van gezond leven, maar
Het risico van shoppende opdrachtgevers is een
gaat veelal gepaard met een overgangstermijn
‘fact of life’.
waarbij slechts gedeeltelijke compensatie plaats-
De ervaring leert echter dat niet alleen de prijs,
vindt.
maar ook de kwaliteit en levertijd en de extra
Binnen de met elkaar concurrerende, maar ook
logistieke diensten gericht op de eindafnemer
elkaar aanvullende media zoals tv, radio, krant, tijd-
belangrijk gewicht in de schaal leggen bij opdracht-
schrift, internet, reclamefolders en buitenreclame,
gevers.
weet rotatiedrukwerk zich door de jaren heen goed
Door de kostenstructuur van elk van de merken van
te handhaven. De gemakkelijke toegankelijkheid
RSDB stringent te bewaken, door het bevorderen
van drukwerk weegt op tegen de snelle elektroni-
van cross-selling tussen elkaar aanvullende en
sche media en blijft voor adverteerders die hun
versterkende activiteiten, door het afbouwen van
boodschap effectief onder de aandacht willen
onrendabele capaciteiten en door het blijven
brengen bij de consument prioriteit houden.
investeren in moderne outillage, worden de
Naast de massamedia ten behoeve van de merken-
hiervoor genoemde risico' s beteugeld.
bouwers, zet de ontwikkeling van en de vraag naar diensten en producten die zich richten op indivi-
AFHANKELIJKHEID VAN GRONDSTOFFEN
duele interesses nog steeds goed door. Op basis
Papier en inkt maken samen circa 35% uit van de
van betere en verfijnde kennis van de markt vindt
kosten van de netto-omzet en vormen daarmee de
steeds meer segmentering plaats en groeit de vraag
belangrijkste grondstoffen voor de producten van
in de markt naar direct marketing en special
RSDB-bedrijven.
interest uitgaven.
Prijsfluctuaties van papier en inkt zijn van directe
Op deze marktniches spelen RSDB-bedrijven met
invloed op het resultaat van niet-contractorders,
hun grote ervaring en marktkennis effectief in door
circa 65% van de groepsomzet.
samen met opdrachtgevers op maat diensten en
Door RSDB-bedrijven wordt papier ingekocht voor
producten te ontwikkelen, te produceren en te
bijna 75% van onze opdrachtgevers en meegeteld in
leveren. Voortdurend vinden productvernieuwingen
de exploitatierekening. Bij buitenlandse grafische
en productlanceringen plaats, deels gepaard gaand
ondernemingen wordt het papier overwegend door
met verdringing van bestaande producten.
de klant zelf aangeleverd en derhalve niet verant-
Een ander kenmerk van de vraagzijde van de markt
woord in de omzet. Voor vergelijkingsdoeleinden is
is dat opdrachtgevers steeds professioneler
daarom de toegevoegde waarde een betere
inkopen.
maatstaf dan de omzet.
AANBODZIJDE VAN DE MARKT
AFHANKELIJKHEID VAN VALUTA
Belangrijkste kenmerk van de aanbodzijde in de
Het overgrote deel van de groepsomzet wordt
voor RSDB-bedrijven relevante markten is het feit
behaald in het Eurogebied. In de afgelopen jaren is
dat de capaciteiten zich niet of nauwelijks
gemiddeld 15% van de groepsomzet buiten het
aanpassen aan de vraag. Bij een afnemende vraag
Eurogebied behaald, voornamelijk in Britse ponden
leidt dit tot overcapaciteit met een hevige prijscon-
en in mindere mate Amerikaanse dollars.
currentie. Surseances en faillissementen zijn weliswaar al
MISSION STATEMENT
enige jaren achtereen aan de orde van de dag, maar worden veelal gevolgd door her- en doorstarts
Het is de ambitie van RSDB om met haar merken,
tegen aanzienlijk lagere kostprijzen, waardoor de
binnen het totale communicatieproces van haar
felle prijsconcurrentie blijft voortduren. Een consoli-
opdrachtgevers met hun doelgroepen, kwalitatief
29
hoogwaardige toegevoegde waarde te creëren en te
In 2005 zal dit akkoord leiden tot aanpassingen van
produceren.
het RSDB-arbeidsvoorwaardenpakket.
RSDB wil dit realiseren in een cultuur die mensge-
Het CAO-overleg in de Grafimedia bedrijfstak heeft
richt is en gekenmerkt wordt door een drang naar
in 2004 niet geleid tot arbeidskostenstijging.
perfectie, respect en vertrouwen in elkaar en met
Competentiemanagement wordt binnen RSDB meer
een marktgerichtheid waarbinnen het plezier in het
en meer beschouwd als een goed instrument om
werk en het tevreden stellen van klanten voorop
het beschikbaar potentieel in te zetten en te beoor-
staat.
delen. Bij Roto Smeets Grafische Nabewerking is een
Daarbij moeten verandervermogen, schaalgrootte,
pilot afgerond waarbij de totale organisatie op basis
eigentijdse productiemiddelen en snelheid van
van competentiemanagement in kaart is gebracht.
handelen bijdragen aan een gezonde ontwikkeling
Met het vertegenwoordigend overleg is een
van de winst per aandeel.
studiedag gehouden met als thema Leeftijdsbewust
Op concernniveau wordt een solvabiliteit van 30%
Personeelsbeleid. Dit geheel in lijn met de maat-
en een rentedekkingsratio van 3 als ondergrens
schappelijke ontwikkeling gericht op een hogere
gezien.
participatiegraad van oudere werknemers.
De rendementsdoelstelling voor de middellange
Instemming is door de COR gegeven aan de
termijn uitgedrukt in procenten van het in de
klokkenluiderregeling.
onderneming geïnvesteerd vermogen ‘ROCE’
De strategische ontwikkelrichting van RSDB, twee
bedraagt voor Roto Smeets 10% terwijl voor Media
business lines en de vervreemding van de vellenca-
Partners een ROS wordt nagestreefd van 12%. Per
paciteit van PlantijnCasparie werd door de COR
saldo voor RSDB resulterend in 10% rendement over
onderschreven.
het in de onderneming geïnvesteerd vermogen. MILIEU HOLDINGACTIVITEITEN
De zorg voor veiligheid, gezondheid en welzijn vormt een integraal onderdeel van het onderne-
HUMAN RESOURCE MANAGEMENT
mingsbeleid. Ondernemen in een milieugevoelige
Het aantal fulltime arbeidsplaatsen daalde van
omgeving betekent een beleid gericht op het voor-
3.465 ultimo 2003 met 288 tot 3.177 ultimo 2004.
komen van verontreiniging en hinder voor de
Deze daling werd vooral veroorzaakt door de in
omgeving. Effectief gebruik van grondstoffen en
2003 reeds ingezette organisatie-aanpassingen bij
energie vormt een hoge prioriteit. RSDB hanteert
PlantijnCasparie.
een intern milieuzorgsysteem dat voldoet aan inter-
Het beleid gericht op beperking van het ziekte-
nationale eisen conform ISO 14001. Inmiddels zijn
verzuim heeft RSDB een stap dichter bij het doel
alle productiebedrijven van RSDB gecertificeerd
van 5% gebracht. Over het jaar 2004 was het
volgens deze norm. De norm verplicht RSDB tot
gemiddelde verzuim 5,7% (2003 6,2%).
continue aanpassing om de milieuprestaties te
Met een aantal partijen zijn overeenkomsten in dit
verbeteren. Als hulpmiddel om deze prestaties in
kader afgesloten die vooral met preventieve maat-
kaart te brengen heeft RSDB een balans van in- en
regelen moeten leiden tot een verdere beperking
uitgaande grondstoffen ontwikkeld, de RSDB
van het verzuim. Deze contracten zijn in lijn met de
Ecobalans. De uitkomsten over 2004 liggen in het
te verwachten liberalisering van de arbomarkt in
verlengde van de gerealiseerde verbeteringen gedu-
2005.
rende de afgelopen jaren.
Het in 2003 gesloten najaarsakkoord zou in het
30
voorjaar van 2004 moeten leiden tot nieuwe
De papierindustrie vormt de belangrijkste toeleve-
afspraken in het kader van arbeidsongeschiktheid
rancier. RSDB ondersteunt milieubesparende ontwik-
en VUT, prepensioen en pensioen.
kelingen bij de papierindustrie.
Afspraken bleven uit en dit leidde tot een beperkte
Daarnaast wordt het ‘milieuverleden’ van het inge-
mate van arbeidsonrust.
kochte papier bewaakt. Bij de keuze van papierle-
In november werd de harde, door de overheid inge-
veranciers zijn duurzame houtwinning en de
zette lijn versoepeld en werd een akkoord gesloten.
registratie van de herkomst van het vezelmateriaal
belangrijke aspecten. Dit vormt de garantie dat het
netwerk een belangrijke aanzet gegeven worden in
hout afkomstig is van duurzaam beheerde bossen.
een betere beheersing van deze werkplekken.
RSDB informeert alle belangstellenden over ontwik-
IFRS
kelingen inzake milieu. RSDB geeft alle werknemers de vereiste voorlichting en ontwikkelt met hen
Met ingang van het boekjaar 2005 moet door beurs-
programma’s op de werkplek om milieubelasting
genoteerde ondernemingen in de Europese Unie de
verder te beperken. RSDB staat in open dialoog met
door de IASB vastgestelde en door de Europese
andere betrokkenen over haar milieubeleid zoals
Commissie goedgekeurde IFRS-regelgeving worden
overheid en niet-gouvernementele organisaties.
toegepast bij het opstellen van de geconsolideerde
Een uitvoerige beschrijving van het standpunt van
jaarrekening.
RSDB met betrekking tot haar verantwoordelijkheid
De jaarrekening 2005 zal met inachtneming van deze
inzake milieu-aspecten en een verslag daarvan over
regels worden opgesteld, waarbij de vergelijkende
2004 is weergegeven in het separaat gepubliceerd
cijfers over het boekjaar in overeenstemming met de
RSDB Maatschappelijke Verslag 2004.
IFRS-regels zullen worden opgesteld. Onderstaand zijn de voor RSDB belangrijkste
INFORMATIETECHNOLOGIE
elementen van verschil tussen de huidige waarderingsgrondslagen en de IFRS-waardering weerge-
Dit jaar werd veel energie gestoken in de imple-
geven. In 2005 zal RSDB rekening houden met de
mentatie van DiMS-Enterprise: een ERP-applicatie
voorschriften zoals die dan zullen gelden. Gezien de
waarbij alle relevante informatie op één centrale
ontwikkelingen binnen de IRFS regelgeving is het
database online beschikbaar is zoals planning,
mogelijk dat onderstaande gegevens zullen afwijken.
calculaties en uitstaande offertes. Dit is met name voor een geografisch verspreide organisatie als
VUT-REGELING
Roto Smeets van belang.
De huidige bedrijfstak VUT-regeling waar nagenoeg
Door de inzet van een nieuwe data-opslag infra-
alle binnenlandse vennootschappen aan deelnemen,
structuur werd een aanzienlijke verbetering in de
wordt gefinancierd door middel van een omslag-
betrouwbaarheid en snelheid van de opslagcapa-
stelsel. De hoogte van de voorziening conform de
citeit en backup- en restoremogelijkheden van de
IAS-19 richtlijn is sterk afhankelijk van de toekom-
primaire productiesystemen gerealiseerd.
stige instroom in het fonds.
Er werd een pilot gestart en inmiddels afgerond
Bij de gehanteerde uitgangspunten wordt ervan
voor de integrale automatisering van de logistieke
uitgegaan dat het FWG ( Werktijdvermindering
en administratieve papierafhandeling in de rotatie-
Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven) geen
drukkerijen. De definitieve uitrol zal in 2005
nieuwe VUT-toezeggingen meer toekent en dat het
afgerond worden, hetgeen een belangrijke efficien-
fonds alleen nog openstaat voor medewerkers
cyverbetering zal betekenen.
geboren vóór 1 juni 1945. De actuariële berekening conform de voorgeschreven ‘projected unit credit
De eerste bedrijven van RSDB zijn overgegaan naar
method’ bedraagt dan per ultimo 2004 € 29,8 mln.
telefonie over IP. Dit zal het rendement van het
Indien de grens gelegd wordt gelijk aan de huidige
bestaande netwerk – waarover reeds grote hoeveel-
fiscale facilitering – dus openstelling voor medewer-
heden productiedata worden afgewikkeld – verder
kers geboren vóór 1 januari 1950 – bedraagt de actu-
optimaliseren.
ariële berekening € 55,5 mln.
Het verder integreren van de systemen maakt het
Welke leeftijdsgrens uiteindelijk voor de actuariële
noodzakelijk dat ook de geautomatiseerde werk-
berekening wordt gehanteerd zal mede afhangen van
plekken optimaal ingericht moeten zijn om de inte-
de afspraken rond de VUT-problematiek in de
griteit van vertrouwelijke data te garanderen.
lopende CAO-onderhandelingen.
Na uniformering van deze werkstations en het inrichten van een beheersstructuur zal door middel
PENSIOENREGELINGEN
van geautomatiseerde softwaredistributie via het
De pensioenverplichtingen van RSDB zijn onderge-
31
bracht bij de Grafische Bedrijfsfondsen – GBF – en
RESULTATENREKENING
een ondernemingspensioenfonds – Pensioenfonds
Toepassing van IFRS zal door een wijziging van de
Misset. Het ondernemingspensioenfonds is te kwali-
operationele lease-effecten invloed hebben op het
ficeren als een toegezegde pensioenregeling en
bedrijfsresultaat en de financiële lasten; per saldo
derhalve dienen alle daaruit voortvloeiende rechten
heeft het geen invloed op het nettoresultaat. Een
en verplichtingen in de jaarrekening van RSDB te
eventuele aanpassing van de VUT-verplichting als
worden opgenomen. Per 31 december 2004 is het
gevolg van CAO-uitkomsten zal in het jaar van de
effect hiervan nagenoeg nihil.
totstandkoming van die CAO als resultaat worden verwerkt. Gevolg zou mogelijk kunnen zijn dat in
De GBF heeft aangegeven niet over een objectieve
toekomstige jaren – afhankelijk van de uitkomsten
sleutel te beschikken om beleggingen en
van de CAO-onderhandelingen – aanmerkelijke
verplichtingen op basis van IAS 19 toe te rekenen
resultaateffecten zichtbaar worden.
aan RSDB. Verder is de GBF van mening dat de pensioen-regeling te kwalificeren is als een toege-
FINANCIËN
zegde bijdrageregeling. Met de GBF zijn geen specifieke financieringsovereenkomsten gesloten. Op
De concernomzet daalde per saldo met € 11,1 mln,
basis van bovengenoemde informatie kunnen wij
ofwel met 1,8% tot € 612,8 mln.
deze regeling als een toegezegde bijdrageregeling
Positief was de invloed vanuit een autonome groei
verwerken en heeft de GBF derhalve geen invloed op
van bijna 5% – € 30 mln – waarbij het accent lag op
het vermogen op 31 december 2004 overeenkom-
Roto Smeets. In omzettermen werd deze verbetering
stig IFRS-waardering.
teniet gedaan door de in 2003 ingezette verkoop van bedrijven, sluitingen en herallocatie bij
VOORZIENING VOOR HERSTEL- EN OPRUIMINGSKOSTEN
PlantijnCasparie. Hoewel 66% – gepland was 60% –
Bij het vaststellen van de herstel- en opruimings-
van de omzet van de gesloten bedrijven werd
kosten van materiële vaste activa zijn alleen de
geheralloceerd, nam de omzet vanuit reorganisaties
herstel- en opruimingskosten van de diepdrukpersen
met € 14 mln af. Aanpassingen in grondstofprijzen
in de beide diepdruklocaties materieel te noemen.
en met name een tot ruim 26% (2003: 23%)
De totale omvang bedraagt circa € 1,5 mln.
toegenomen aandeel van het door opdrachtgevers bijgeleverde papier, welk aandeel niet verantwoord
OPERATIONELE LEASECONTRACTEN
wordt in de geconsolideerde winst- en verliesreke-
Een aantal operationele leasecontracten wordt onder
ning, bepaalden voor € 12 mln de omzetafname.
IFRS als financiële lease aangemerkt. De contante
Tot slot werd de omzetontwikkeling negatief
waarde van deze leasecontracten bedraagt per
beïnvloed door prijserosie met een omvang van
31 december 2004 € 23,4 mln.
€ 15 mln, die volledig doorwerkte in de toegevoegde waarde.
VALUTA/RENTEDERIVATEN
De toegevoegde waarde zelf nam met € 9,8 mln
Ultimo 2004 heeft RSDB een aantal valutacontracten
ofwel 3,2% af tot € 301,8 mln. De afname bij
en rentederivaten. Per 31 december 2004 is de
PlantijnCasparie bedroeg € 11,5 mln. Bij Roto
marktwaarde van deze contracten € 2,1 mln.
Smeets en Media Partners steeg de toegevoegde waarde ondanks de negatieve invloed van prijs-
Indicaties effecten van de IFRS-regels op:
32
erosie met € 1,3 mln respectievelijk € 0,4 mln.
EIGEN VERMOGEN
De som der bedrijfslasten daalde met € 25,6 mln,
De invloed van bovenstaande op het eigen
ofwel een afname met 4,3% tot € 587,6 mln. De
vermogen is vooral afhankelijk van de gehanteerde
bedrijfslasten werden voor ruim € 2 mln positief
uitgangspunten van de VUT-regeling en heeft een
beïnvloed door vrijval van baten bij Roto Smeets
mogelijke invloed op het vermogen na verrekening
waaronder milieuvoorzieningen en een hogere ESF-
van vennootschapsbelasting tussen de € 22 mln en
subsidie. Een negatieve invloed ging uit van het
€ 40 mln.
saldo van getroffen voorzieningen en bijzondere
posten ad € 2 mln bij PlantijnCasparie in samen-
De winst per aandeel over 2004 van € 4,24
hang met de voorgenomen vervreemding van de
gecombineerd met een payout van 40% leidt tot een
vellendrukactiviteiten.
dividend van € 1,70 per gewoon aandeel.
De totale personeelskosten namen met € 7,9 mln ofwel 4,6% af. In vergelijking met 2003 kende het
Het nettoresultaat van € 14,0 mln zal verminderd
jaar 2004 één loonbetalingsweek extra, de 53ste
met het dividendvoorstel van € 5,6 mln worden
week. De invloed hiervan op de personeelskosten
toegevoegd aan de reserves. Aan de aandeelhouders
bedroeg circa 2%. De overige bedrijfskosten
zal worden voorgesteld om het resterende bedrag als
daalden met 13,7% terwijl de afschrijvingen exclu-
contant dividend uit te keren. De voorgestelde winst-
sief waardeverminderingen afnamen met 5,3%.
verdeling is in de jaarrekening verwerkt binnen het
Het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering –
eigen vermogen.
gecorrigeerd voor de reorganisatievoorziening ad
€ 7,6 mln in 2003 – nam toe met 37% tot € 25,3 mln. De toename werd met name bepaald
De ex-dividend datum is vastgesteld op 8 april 2005.
door PlantijnCasparie waar een operationeel verlies
Na vaststelling van de jaarrekening en het dividend-
in 2003 van € 6,7 mln, in 2004 met een operatio-
voorstel zal het dividend per 20 april 2005 bij
neel verlies van € 0,4 mln tot praktisch break-even
ABN AMRO Bank NV en ING Bank NV betaalbaar
werd teruggebogen. Het saldo van financiële baten
worden gesteld.
en lasten daalde door een afgenomen schuldpositie alsmede lagere tarieven met 17,9% tot € 4,4 mln.
VOORUITZICHTEN
De rentedekking nam hierdoor toe tot 5,8. Het nettoresultaat kwam met € 14 mln 69% hoger uit
Het ontbreken van voldoende consumentenver-
dan het nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering
trouwen lijkt nog steeds een rem te zetten op de
van € 8,3 mln in 2003. De operationele kasstroom
marktgroei. In het tijdschriftensegment worden
liep met € 6,2 mln op tot € 61,3 mln. Van de
weliswaar nieuwe titels gelanceerd, tegelijkertijd
kasstroom werd € 31,8 mln aangewend voor
staan bij de massabladen de oplagen en de ontwik-
investeringsbetalingen, € 3,3 mln voor dividenduit-
keling van het advertentievolume onder druk.
betaling en € 20,4 mln voor aflossing van leningen.
Marketingcommunicatiebudgetten worden nauwelijks
De rentedragende schulden namen met € 26,6 mln
verruimd. Tegenover deze vraagfactoren staat een
af tot € 75,8 mln. Het saldo van de kasstromen
ruim capaciteitsaanbod. Deze marktverhoudingen
bedroeg € 5,7 mln. De huidige financieringsover-
leiden tot een niet aflatende margedruk, waarbij aan
eenkomsten zijn ruim voldoende voor de beta-
de inkoopzijde de ontwikkeling van papierprijzen en
lingen die het gevolg zijn van de onderhanden
de tarieven van energiedragers onzekere factoren
investeringsprojecten in persen en nabewerkingsap-
vormen.
paratuur. Het groepsvermogen nam met € 10,8 mln
RSDB reageert op deze marktdynamiek zowel met
toe tot € 142,4 mln, terwijl het balanstotaal fractio-
een aanscherping van de strategische ontwikkel-
neel afnam tot € 358,6 mln, hetgeen resulteerde in
richting als met een omvangrijk investerings-
een solvabiliteit van 39,6%.
programma, waarvan de uitvoering doorloopt tot
Het rendement op het geïnvesteerd vermogen
medio volgend jaar. Het lopende jaar staat daardoor
kwam uit op 10,4%.
in het teken van activiteiten welke vooral de komende jaren tot resultaatbijdrage moeten leiden.
DIVIDEND
Een tijdvak dat vol vertrouwen tegemoet gezien wordt. Thans achten wij het tegelijkertijd te vroeg
Het door RSDB gevoerde dividendbeleid gaat uit
om verantwoord uitspraken te doen over de
van een payout in contanten van 40% van het netto-
resultaatontwikkeling in het lopende jaar.
resultaat per gewoon aandeel zolang de solvabiliteit voldoet aan de gestelde ondergrens van 30%. De Raad van Bestuur Hilversum, 9 maart 2005
34
BESTUURSRAPPORTAGE INZAKE INTERNE RISICOBEHEERSINGS- EN CONTROLESYSTEMEN
ALGEMEEN
– er is een collectief contract afgesloten met één arbodienst voor alle RSDB bedrijven zodat er
Het bestuur van Roto Smeets De Boer NV is verant-
volgens één arbeidsongeschiktheidsprocedure
woordelijk voor de risicobeheersing en de daartoe
wordt gewerkt. Regelmatig worden bij de
geïmplementeerde systemen van risicobeheersing
bedrijven Risico Inventarisatie en Evaluaties
en controle binnen de organisatie. Deze systemen
uitgevoerd.
hebben tot doel de risico’s van het niet realiseren van de bedrijfsdoelstellingen optimaal te
De per jaar vastgelegde overlegstructuur zorgt voor
beheersen. Zij kunnen echter nimmer absolute
tijdige rapportage over de gang van zaken bij de
zekerheid bieden dat zich geen onjuistheden van
bedrijven. Zo is er onder meer:
materieel belang zullen voordoen.
– periodiek overleg met de directies van de
Gedurende het boekjaar worden de interne
bedrijfsonderdelen; vaste punten van overleg
risicomanagement- en controlesystemen van de
zijn middellange termijnplannen, marktanalyses,
onderneming gevolgd, waarmee inzicht in de
resultaten en begrotingen;
significante en voor de onderneming specifieke
– door schematisch vastgelegde periode- en
risico's wordt verkregen.
begrotingsbesprekingen bij de significante
(Zie ook pagina 28 en 29 van dit jaarverslag.)
bedrijfsonderdelen op locatie, wordt tijdig over eventuele operationele en financiële risico's
Binnen alle RSDB werkmaatschappijen bestaan
gerapporteerd.
richtlijnen en procedures.
Het management van deze bedrijfsonderdelen
Enkele belangrijke procedures zijn:
maakt zelfstandig vergelijkbare evaluaties en
– de taken en bevoegdheden van directieleden
rapporteert hieromtrent aan de Raad van Bestuur.
zijn beschreven in een bevoegdheden- en
Deze rapporteringen worden geëvalueerd,
machtigingenschema. Daarnaast zijn alle taken
tezamen met de rapporteringen inzake de
en bevoegdheden van de medewerkers beschreven in individuele functiedocumenten die
uitkomsten van interne en externe audits; – zeven keer per jaar vindt er overleg met de
jaarlijks door middel van functioneringsge-
Centrale Ondernemingsraad plaats, waarin de
sprekken worden geëvalueerd;
ondernemingsraden van de diverse bedrijven
– ten aanzien van de beheersing van financiële
zijn vertegenwoordigd.
risico's zijn er procedures inzake begrotingsinstructies, investeringsaanvragen, debiteurenbeheer, valutabeheer en cash-management; – operationele systemen van de RSDB bedrijven zoals calculatie, planning en procesbesturing zijn alle gekoppeld binnen één systeem zodat monitoring optimaal kan geschieden. Voor dit systeem zijn adequate backup systemen en noodstroomvoorzieningen aangelegd om ieder risico van uitval uit te sluiten; – de administraties van alle RSDB bedrijven werken volgens één financieel systeem zodat adequate controle en consolidatie kan worden uitgevoerd; – alle productiebedrijven van RSDB zijn gecertificeerd volgens ISO 14001 waarmee milieurisico's voldoende beheerst worden;
35
GEGEVENS PER AANDEEL
€ 18
16
14
12
10
8
6
4
2
0 2000
2001
kasstroom uit operationele activiteiten / aandeel
bedrijfsresultaat / aandeel
nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering / aandeel
2002
2003
2004
Door middel van een klokkenluiderregeling wordt gewaarborgd dat medewerkers zonder gevaar voor hun rechtspositie eventuele onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen de vennootschap kunnen rapporteren. Ter bewaking van de cultuur en ter ondersteuning van het respect voor het algemeen geldend stelsel van normen en waarden en wet- en regelgeving is er voor alle medewerkers een RSDB Gedragscode van kracht. Het geheel van werkzaamheden inzake de interne risicobeheersing en controle wordt regelmatig besproken met de Raad van Commissarissen. CONCLUSIES
Het beschreven stelsel van procedures en werkzaamheden vormt een degelijke en betrouwbare basis in het beheersbaar maken van de mate waarin de strategische en operationele doelstellingen van de onderneming worden gerealiseerd, waaronder de betrouwbaarheid van in- en externe rapportages. Dit neemt niet weg dat er zich risico’s kunnen voordoen die de onderneming niet of niet volledig heeft kunnen beoordelen en die thans geacht worden niet wezenlijk van invloed te zijn, maar die wellicht in de toekomst wel een wezenlijke invloed kunnen hebben op de resultaten van de onderneming. Vervolginspanningen van de hiertoe ingerichte projectorganisatie zijn gericht op een meer volledige en systematische aanpak van het interne risicomanagement- en controlesysteem.
37
KORTE VENNOOTSCHAPPELIJKE BESCHRIJVING
Roto Smeets De Boer NV is een Nederlandse
Voor de huidige leden van de Raad geldt het
vennootschap, gevestigd te Hilversum, die functio-
volgende rooster van aftreden:
neert als houdstermaatschappij van de nationale en internationale ondernemingen van het
benoemd
Roto Smeets De Boer concern.
herbenoeming herkiesbaar
Roto Smeets De Boer is krachtens wettelijke
J.L. Brentjens
verplichtingen een zogenaamde volledige structuur-
C.A.M. Busch
1993
2001
–
vennootschap.
G. Lodewijk*
1989
2002
–
De gewone aandelen van Roto Smeets De Boer zijn
A.P. Lugt
2000
2004
2008
in het NextPrime segment opgenomen in de
H.C.A. Groenen
2004
–
2008
1993
2001
–
notering bij Euronext te Amsterdam. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap
*
Eerste benoeming bij Koninklijke De Boer Boekhoven.
bedraagt € 85 mln en is verdeeld in 8.500.000 gewone aandelen en 8.500.000 preferente
De Raad van Bestuur bestaat uit meerdere leden en
aandelen, elk € 5 groot.
kent een collectieve verantwoordelijkheid waarbij
Per 31 december 2004 zijn 3.290.275 gewone
de voorzitter een doorslaggevende stem heeft.
aandelen uitgegeven en geplaatst.
Bij de huidige taakverdeling houden de leden van de Raad van Bestuur zich bezig met de operationele
De Stichting Preferente Aandelen
aansturing van de business units. De voorzitter is
Roto Smeets De Boer, gevestigd te Hilversum,
tevens verantwoordelijk voor strategie, vennoot-
behartigt de belangen van de vennootschap en van
schappelijke zaken, financiën, inkoop en human
alle daarbij direct en indirect betrokkenen. Het
resource management.
stichtingsbestuur is onafhankelijk. De honorering van de Raad van Bestuur en de De Raad van Commissarissen bestaat statutair uit
directies van de grote werkmaatschappijen kent een
tenminste drie leden.
vaste en een variabele component.
Een profielschets alsmede een reglement voor de
De laatste is afhankelijk van de ontwikkeling van
Raad van Commissarissen zijn beschikbaar via de
het nettoresultaat en het resultaat per aandeel
corporate website en liggen ten kantore van de
waarbij rekening wordt gehouden met een fran-
vennootschap.
chise die gebaseerd is op een normatief rendement
De gehele Raad van Commissarissen vormt tevens
over het eigen vermogen.
de commissie die belast is met de uitvoering van het selectie-, remuneratie- en auditbeleid van de
Het concern heeft een volwassen functionerend
vennootschap.
vertegenwoordigend overleg bestaand uit een
De commissarissen kennen een honorering die
Centrale Ondernemingsraad, een Groepsonder-
onafhankelijk is van de winst en een zittingsperiode
nemingsraad voor PlantijnCasparie en de gebruike-
die in principe maximaal drie termijnen van vier
lijke bedrijfsondernemingsraden.
jaar bedraagt.
Voor de medewerkers van de vennootschap geldt naast de gebruikelijke CAO-bepalingen, een winstdelingsregeling. De vennootschap hanteert een concernagenda, waarin alle relevante data met betrekking tot formele gebeurtenissen en publicaties, overlegcircuits van de Raad van Bestuur met aandeelhouders, de Raad van Commissarissen en de Centrale Ondernemingsraad, alsook de verschijningsdata van de periodieke financiële rapportages, zijn opgenomen.
38
Grootaandeelhouders volgens de bij de vennootschap per primo maart 2005 bekende aantallen zijn: Laxey Partners Ltd.
16,0%
Riva Investments BV
15,3%
VNU NV
13,5%
ING Groep NV
12,1%
Marsala BV
6,8%
BELANGRIJKE DATA
Algemene Vergadering van Aandeelhouders Betaalbaarstelling contant dividend Persbericht halfjaarcijfers 2005
6 april 2005 20 april 2005
18 augustus 2005
Persbericht jaarcijfers 2005 Algemene Vergadering van Aandeelhouders
16 maart 2006 12 april 2006
39
JAARREKENING - Grondslagen van de financiële verslaggeving
ALGEMEEN
A. VREEMDE VALUTA
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met
Balansposten in vreemde valuta worden omgere-
toepassing van de grondslagen voor de waardering
kend tegen de koersen per balansdatum.
en resultaatbepaling van RSDB en is in overeen-
Transacties in vreemde valuta worden omgerekend
stemming met in Nederland algemeen aanvaarde
tegen de koersen per transactiedatum. De resul-
grondslagen voor financiële verslaggeving en
taten van buitenlandse deelnemingen worden per
voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaar-
kwartaal omgerekend tegen de gemiddelde koers.
rekening zoals opgenomen in Titel 9 boek 2 BW.
Koersverschillen, welke voortvloeien uit de omreke-
De waardering en de bepaling van het resultaat
ning van activa en passiva van buitenlandse deel-
vinden plaats op basis van historische kosten.
nemingen, worden rechtstreeks toegevoegd c.q.
Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders
onttrokken aan het eigen vermogen.
wordt vermeld, worden de activa en passiva opge-
Verschillen tussen de resultaten, berekend op basis
nomen tegen nominale waarde. Baten en lasten
van de gemiddelde kwartaalkoers en de koers per
worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrek-
balansdatum, komen eveneens ten gunste of ten
king hebben. Winsten worden slechts opgenomen
laste van het eigen vermogen. De overige koers-
voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.
verschillen worden ten gunste of ten laste van het
Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor
resultaat gebracht.
het einde van het verslagjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
2. WAARDERINGSGRONDSLAGEN VOOR DE BALANS
De waarderingsgrondslagen zijn ten opzichte van het voorgaande jaar niet gewijzigd.
A. MATERIËLE VASTE ACTIVA
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op 1. GRONDSLAGEN VAN DE CONSOLIDATIEBALANS
verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen worden gebaseerd
In de geconsolideerde jaarrekening worden
op de geschatte economische levensduur en
verwerkt de jaarrekeningen van alle groepsmaat-
worden lineair berekend op basis van een percen-
schappijen waarin de vennootschap, rechtstreeks of
tage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend
middellijk deelneemt. Consolidatie vindt plaats
met eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven
volgens de integrale methode.
vanaf het moment van ingebruikneming. Indien van
Het aandeel van derden in het groepsvermogen en
toepassing, vindt waardering plaats tegen een
de groepswinst is vermeld onder minderheids-
lagere realiseerbare waarde.
belang van derden.
Kosten van vernieuwing worden slechts geactiveerd indien zij leiden tot een verlenging van de bedrijfseconomische levensduur van het actief. Kosten van groot-onderhoud worden geactiveerd op de grondslag van de componentenbenadering. Niet aan het productieproces gerelateerde activa worden gewaardeerd tegen verwachte directe opbrengstwaarde of, wanneer deze hoger is dan de boekwaarde, tegen boekwaarde. Materiële vaste activa in bestelling worden uitsluitend in de balans opgenomen voorzover vooruitbetalingen zijn verricht.
40
B. FINANCIËLE VASTE ACTIVA
– De voorziening voor pensioen- en VUT-verplicht-
De onder financiële vaste activa opgenomen deelne-
ingen houdt verband met in eigen beheer
mingen, waarop invloed van betekenis bestaat op
gehouden pensioenen, VUT- en backservice-
het zakelijke en financiële beleid, worden
verplichtingen en een tijdens VUT-jaren door te
gewaardeerd naar het aandeel in de netto vermo-
betalen pensioenpremie. Deze voorziening is
genswaarde bepaald conform de grondslagen van
gewaardeerd tegen de contante waarde. De
RSDB.
gehanteerde rekenrente bedraagt 4%. – De voorziening reorganisatiekosten betreft de
C. VOORRADEN
kosten samenhangend met in gang gezette
De voorraden grond- en hulpstoffen en overige
reorganisaties. De vorming van een reorganisa-
voorraden worden gewaardeerd tegen historische
tievoorziening vindt plaats op het moment dat
uitgaafprijs of lagere marktwaarde. Onderhanden
een gedetailleerd plan tot aanpassing van de
werk wordt gewaardeerd tegen integrale kostprijs.
organisatie is geformaliseerd en de verwachting
Voorzover noodzakelijk worden voorzieningen voor
gewekt is dat de reorganisatie zal worden uitge-
incourantheid, negatieve orderresultaten en respectievelijk lagere marktwaarde hierop in mindering gebracht.
voerd. – De milieuvoorzieningen betreffen met name de voorzieningen verband houdende met bodemsanering.
D. VORDERINGEN
– De voorziening voor arbeidsongeschiktheid
De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale
betreft de contante waarde (4% rekenrente) van
waarde, voorzover nodig onder aftrek van
de WAO-doorbetalingsverplichting aan bestaande
voorzieningen voor oninbaarheid.
arbeidsongeschikten waarbij rekening is gehouden met reïntegratiekansen. Bij het bepalen van
E. LIQUIDE MIDDELEN
de voorziening wordt geen rekening gehouden
De liquide middelen worden gewaardeerd tegen
met toekomstige premiebesparing.
nominale waarde. Indien niet anders vermeld, staan deze ter vrije beschikking.
G. NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN
Hieronder zijn begrepen de investeringsverplichF. VOORZIENINGEN
tingen en de verplichtingen die voortvloeien uit
– Voorzieningen worden gevormd tegen concrete
contracten met een looptijd van langer dan een jaar.
of specifieke risico’s en verplichtingen die op de
Dit betreft verplichtingen uit hoofde van huur- en
balansdatum bestaan, maar waarvan de omvang
operationele leasecontracten.
onzeker is. Deze voorzieningen dragen in het algemeen een langlopend karakter. – Bij de bepaling van de noodzakelijk geachte
3. GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING
voorziening latente belastingverplichtingen, zijnde een gevolg van de afwijking tussen de
A. NETTO-OMZET
commerciële en fiscale waardering van activa en
De netto-omzet is de opbrengst van aan derden
passiva, wordt rekening gehouden met de
geleverde goederen en diensten onder aftrek van
nominale waarde van de latent verschuldigde
aan afnemers toegestane kortingen, exclusief de
vennootschapsbelasting.
over de omzet geheven belastingen. B. GRONDSTOFFEN EN OVERIGE KOSTEN
Hieronder zijn ook begrepen de voorzieningen voor afboekingen tot lagere opbrengstwaarde en voor incourantheid van voorraden.
42
C. AFSCHRIJVINGEN OP MATERIËLE VASTE ACTIVA
De in de winst- en verliesrekening verwerkte afschrijvingen zijn berekend op basis van de aanschaffingswaarde en de geschatte economische levensduur. D. RENTEBATEN EN -LASTEN
De rentebaten en -lasten in de verslagperiode betreffen de van derden ontvangen respectievelijk door derden opeisbare rente. E. RESULTAAT DEELNEMINGEN
Als resultaat van deelnemingen wordt verantwoord het aan RSDB toekomende aandeel in het resultaat van deze niet-geconsolideerde deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij RSDB geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Onder resultaat deelnemingen is mede begrepen het verschil tussen de gerealiseerde verkoopopbrengst van een deelneming enerzijds en de boekwaarde ervan op het moment van verkoop anderzijds. F. BELASTINGEN OP BEDRIJFSRESULTAAT
Het in de winst- en verliesrekening opgenomen bedrag geeft weer de ten laste van het resultaat komende vennootschapsbelasting, berekend over het bedrijfseconomische resultaat naar geldende bepalingen en tarieven.
4. GRONDSLAGEN VOOR HET GECONSOLIDEERD KASSTROOM-OVERZICHT
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van rente en vennootschapsbelasting worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt worden niet als kasstroom verantwoord.
43
JAARREKENING - Geconsolideerde balans per 31 december (na voorstel winstbestemming)
(bedragen x € 1.000)
2004
2003
Vaste activa Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen
€
Machines en installaties
79.433
€
88.468
102.003
111.306
Overige vaste activa
18.777
17.951
Activa in bestelling of uitvoering
14.407
797
€
214.620
€
–
€
218.522
Financiële vaste activa Deelnemingen
€
Overige vorderingen
122
– 113
€
122
€
113
€
10.094
€
11.590
Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen Onderhanden werk
12.203
Gereed product en handelsgoederen
16.262
804
540
€
23.101
€
€
109.256
€
28.392
Vorderingen Handelsdebiteuren Overige vorderingen
6.173
Overlopende activa
44
99.512 10.010
1.706
1.626
€
117.135
€
111.148
Liquide middelen
€
3.610
€
4.081
Totaal
€
358.588
€
362.256
2004
2003
Vermogen Eigen vermogen
€
Minderheidsbelang derden
142.055
€
333
€
131.305 245
142.388
€
131.550
5.456
€
11.948
Voorzieningen Latente belastingverplichtingen
€
Reorganisatiekosten
4.508
7.510
Pensioen- en vutverplichtingen
4.227
4.114
Milieu
4.463
5.970
Overige voorzieningen
4.452
€
5.530
23.106
€
17.017
€
35.072
Langlopende schulden Leningen
€
22.486
Kredietinstellingen
12.348
19.521
Overige schulden
11.745
20.234
€
41.110
€
21.477
€
62.241
Kortlopende schulden Financiering banken
€
Schulden aan leveranciers en handelscrediteuren
27.687
37.743
33.063
22.900
12.304
Aflossingen langlopende schulden
13.199
12.418
Overige schulden
56.665
Schulden terzake van belastingen en premies sociale verzekeringen
Totaal
47.921
€
151.984
€
133.393
€
358.588
€
362.256
45
JAARREKENING - Geconsolideerde winst- en verliesrekening
(bedragen x € 1.000)
2004
Netto-omzet
€
619.007
Mutatie onderhanden werk
-/-
6.192
Som der bedrijfsopbrengsten
€
612.815
Kosten van grond- en hulpstoffen Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen en salarissen
2003
€
619.871
€
623.922
4.051
236.509
239.068
74.479
73.203
134.062
137.395
Sociale lasten
16.572
20.575
Pensioen- en VUT-lasten
12.842
13.445
Afschrijvingen / waardevermindering materiële vaste activa
35.939
40.015
Overige bedrijfskosten
77.162
89.439
Som der bedrijfslasten
€
587.565
€
613.140
Bedrijfsresultaat
€
25.250
€
10.782
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
€
149
€
603
Rentelasten en soortgelijke kosten
-/-
4.530
-/-
5.936
Uitkomsten der financiële baten en lasten
-/-
4.381
-/-
5.333
Resultaat voor belastingen
€
20.869
€
5.449
Belastingen
-/-
6.831
-/-
1.609
–
-/-
499
-/-
73
-/-
47
€
13.965
€
3.294
Resultaat deelnemingen netto Aandeel van derden in het geconsolideerde resultaat na belastingen Nettoresultaat
Winst per aandeel
4,24
1,00
Toegevoegde waarde Som der bedrijfsopbrengsten
€
612.815
€
623.922
Directe kosten
-/-
310.988
-/-
312.271
Toegevoegde waarde
€
301.827
€
311.651
Het geconsolideerde kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
46
JAARREKENING - Geconsolideerd kasstroomoverzicht
(bedragen x € 1.000)
2004
2003
Kasstroom uit operationele activiteiten Nettoresultaat
€
Afschrijvingen en waardeverminderingen
€
13.965 35.939
3.294 40.015
Mutaties in: Voorraden Handelsdebiteuren
-/-
5.291
945
9.744
16.872
Handelscrediteuren
4.680
-/-
Overige vorderingen en overlopende activa
3.757
-/-
Schulden belastingen en overige schulden
1.341 847
24.069
335 2.438
Latente belastingverplichtingen
-/-
6.492
Overige voorzieningen
-/-
5.474
272
€
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
€
65.991
Betaalde en ontvangen rente
-/-
3.924
-/-
6.204
Betaalde belastingen over het resultaat
-/-
805
-/-
720
Kasstroom uit operationele activiteiten
61.983
-/-
4.729
-/-
6.924
€
61.262
€
55.059
-/-
6.774
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto-investeringen in materiële vaste activa
-/-
31.837
-/-
Mutatie leningen u/g
-/-
9
-/-
Mutatie deelnemingen
–
7.268 5 499
-/-
31.846
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitbetaald dividend
-/-
3.290
-/-
3.616
-/-
21.131
-/-
9.212
-/-
1.978
Mutaties in: Rentedragende langlopende schulden Minderheidsbelang derden Aflossing langlopende schulden
88
26
781 -/-
23.552
-/-
14.780
Omrekenverschillen vreemde valuta
-/-
125
€
206
Saldo kasstromen
€
5.739
€
33.711
Financiering banken / liquide middelen Op 1 januari
-/-
23.606
-/-
57.317
Op 31 december
-/-
17.867
-/-
23.606
47
JAARREKENING - Toelichting op de geconsolideerde balans
(bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)
Materiële vaste activa Het volgende overzicht geeft het verloop weer van onder dit balanshoofd opgenomen vaste activa gedurende 2004: Bedrijfs-
Machines en
Overige vaste
gebouwen
installaties
activa*)
Activa in
Totaal
bestelling of
en -terreinen
uitvoering
Stand per 1 januari 2004 Cumulatieve aanschaffingswaarde
€ 161.417
€ 429.883
€
69.859
€
797
€ 661.956
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen
72.949
318.577
€
88.468
€ 111.306
Investeringen
€
1.335
€
Desinvesteringen
-/-
755
-/-
Overige incl. herrubriceringen
-/-
2.927
Bijzondere verminderingen
-/-
1.000
Afschrijvingen
-/-
5.688
-/-
25.207
Saldo
-/-
9.035
-/-
9.303
€
826
€ 156.088
€ 430.514
€
62.038
76.655
328.511
79.433
€ 102.003
Boekwaarde
–
443.434
€
51.908 17.951
€
797
€ 218.522
16.948
€
3.572
€
16.090
€
37.945
4.968
-/-
385
–
-/-
6.108
Mutaties in boekwaarde
3.924
1.683
– -/-
-/-
2.480
200
–
–
-/-
1.000
4.044
–
-/-
34.939
€
13.610
-/-
3.902
€
14.407
€ 663.047
–
448.427
14.407
€ 214.620
Stand per 31 december 2004 Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde
€
43.261
€
18.777
€
Onder machines en installaties zijn begrepen machines welke in de vorm van financiële lease ter beschikking van de vennootschap staan tot een boekwaarde van € 24,7 mln. De hiermee verband houdende langlopende verplichtingen zijn opgenomen onder ’Overige schulden’.
*) Onder overige vaste activa zijn gebouwen en terreinen gerubriceerd, met een boekwaarde van € 9,8 mln, die op 31 december 2004 niet aan het productieproces dienstbaar zijn.
Financiële vaste activa Deelnemingen Betreft aandeel in de niet geconsolideerde deelnemingen tegen de netto vermogenswaarde volgens de waarderingsgrondslagen van de vennootschap. Deelnemingen met een negatieve vermogenswaarde, worden tegen nihil gewaardeerd. MKT Participations Partnership CV
48
37,02%
MKT Holding Holland BV
37,02%
Business Media BV
40,00%
Axon Publishing Ltd.
50,00%
Overige vorderingen
€
113
Ontvangen aflossingen
-/-
26
Stand op 31 december 2004
€
122
Stand op 1 januari 2004 Verstrekt
35
Het betreft vorderingen op derden en personeel met een looptijd langer dan 1 jaar.
Onderhanden werk
2004
2003
Kostprijs onderhanden werk
€
23.279
€
Af: voorziening
-/-
3.124
-/-
27.437 4.449
20.155
22.988
Af: vooruitgefactureerd
-/-
7.952
-/-
6.726
Stand op 31 december
€
12.203
€
16.262
Eigen vermogen
2004
2003
Stand op 1 januari
€
131.305
€
131.800
Dividend
-/-
3.290
-/-
3.616
75
-/-
Valutawijziging buitenlandse groepsmaatschappijen Resultaat Stand op 31 december
173
13.965
€
142.055
3.294
€
131.305
Voor de specificatie van de vermogenscomponenten van het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke balans.
49
Voorzieningen Latente belastingverplichtingen Stand op 1 januari 2004 Overgeboekt naar te betalen belasting
-/-
5.972
Ten gunste van vennootschapsbelasting
-/-
520
Stand op 31 december 2004
€
11.948
-/-
6.492
€
5.456
De opgenomen belastinglatentie betreft de nominale belastingdruk over het verschil tussen de commerciële en fiscale waardering van activa en passiva. In 2004 is voor € 0,5 mln aan latente belastingverplichtingen vrijgevallen ten gunste van het resultaat door de verlaging van het nominale tarief naar 31,5%. De latente belastingverplichtingen hebben een overwegend lang karakter.
Reorganisatiekosten Stand op 1 januari 2004 Toevoeging ten laste van het bedrijfsresultaat
€
3.332
In 2004 aangewend
-/-
6.334
Stand op 31 december 2004
€
7.510
-/-
3.002
€
4.508
€
4.114
Pensioen- en VUT-verplichtingen Stand op 1 januari 2004 Toevoeging ten laste van het bedrijfsresultaat
€
585
In 2004 aangewend / vrijval ten gunste van het bedrijfsresultaat
-/-
472 113
Stand op 31 december 2004
€
4.227
€
5.970
-/-
1.507
€
4.463
Milieu Stand op 1 januari 2004 Vrijval ten gunste van het bedrijfsresultaat
-/-
1.200
In 2004 aangewend
-/-
307
Stand op 31 december 2004
De voorziening is gevormd voor geconstateerde bodemverontreiniging bij vestigingen van RSDB. De voorziening is toereikend voor de inmiddels ontwikkelde en in uitvoering genomen plannen tot bodemsanering.
50
Overige voorzieningen Voorziening arbeids-
Voorziening verlies-
ongeschiktheid
latende contracten
€
5.001
€
–
345
Vrijval ten gunste van het bedrijfsresultaat
-/-
1.170
In 2004 aangewend
-/-
253
Stand op 31 december 2004
€
3.578
Stand op 1 januari 2004 Toevoeging ten laste van het bedrijfsresultaat
€
5.530
–
-/-
1.170
–
-/-
253
874
€
4.452
529
€
Totaal
345
Langlopende schulden 2004 Totaal
Waarvan looptijd
2003 Totaal
Waarvan looptijd
langer dan 5 jaar
AAR-krediet
€
Overige leningen
–
€
17.017
langer dan 5 jaar
_
€
10.659
669
€
21.817
_ 11.409
Kredietinstellingen
12.348
–
19.521
–
Overige schulden
11.745
–
20.234
–
€
41.110
€
10.659
€
62.241
€
11.409
De gemiddelde rentevoet van de leningen die langer dan één jaar uitstaan bedraagt 4,7% (vorig jaar 5,0%). Het bedrag van de kredietinstellingen betreft het opgenomen deel van het roll-over krediet van maximaal € 16,3 mln. De overige schulden bestaan uit financiële leaseovereenkomsten, waarbij het juridisch eigendom van het vast actief is overgedragen.
51
Financiering banken
Kortlopende schulden
Buiten de hiervoor genoemde leningen zijn door de
Onder de overige schulden zijn begrepen de
ABN AMRO Bank NV en de ING Bank NV rekening-
vakantietegoeden, de aan personeel uit te betalen
courantfaciliteiten en/of kasgeldleningen beschik-
winstdeling, te betalen provisies, personeels-
baar gesteld tot een bedrag van € 88,8 mln.
tegoeden en overlopende passiva.
Door onder andere leasemaatschappijen zijn er operationele en financiële leasefaciliteiten beschik-
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
baar gesteld tot een maximum van € 77,6 mln:
Per balansdatum waren investeringsverplichtingen
hiervan was ultimo 2004 een bedrag van
aangegaan tot een bedrag van € 22,6 mln
€ 43,6 mln opgenomen.
(2003 € 1,7 mln).
Ter zekerheid van de door de banken verstrekte
Langlopende verplichtingen uit hoofde van huur-
geldleningen en kredietfaciliteiten zijn door RSDB
contracten zijn aangegaan voor een bedrag van
zekerheden verstrekt.
€ 6,5 mln (2003 € 6,6 mln).
Er is een bankhypotheek, eerste in rang, verstrekt
Langlopende verplichtingen uit hoofde van operati-
tot een bedrag van € 31,8 mln in hoofdsom,
onele leaseovereenkomsten zijn aangegaan voor
vermeerderd met 40% voor rente en kosten op
een bedrag van € 28,4 mln (2003 € 35,1 mln).
onroerende zaken en een zogenaamde ‘negative
Van deze operationele leaseovereenkomsten
pledge’ verklaring.
heeft € 1,2 mln een looptijd langer dan 5 jaar.
Door de banken zijn eisen gesteld ten aanzien van
In de winst- en verliesrekening zijn onder overige
solvabiliteit en rentedekking.
bedrijfskosten € 10,8 mln (2003 € 11,5 mln) aan
Van de totaal ter beschikking gestelde faciliteiten
leasebetalingen verwerkt.
was ultimo 2004 € 105,2 mln financieringsruimte beschikbaar.
De vennootschap heeft zich op grond van artikel 403 lid 1f BW 2 hoofdelijk aansprakelijk gesteld
Financiële instrumenten
voor de uit rechtshandelingen voortvloeiende
De vennootschap maakt gebruik van diverse finan-
schulden van alle binnenlandse 100% groeps-
ciële instrumenten teneinde valuta- en renterisico’s
maatschappijen.
te beperken.
Een overzicht van deze groepsmaatschappijen is
De op 31 december 2004 afgesloten valutacon-
gedeponeerd bij het Handelsregister van de
tracten ten behoeve van verkoopcontracten buiten
vennootschap.
het eurogebied hebben betrekking op Britse ponden
De aansprakelijkheidsverklaringen zijn ter inzage
(5,5 mln), Zweedse kronen (99,0 mln) en US dollars
gelegd ten kantore van het Handelsregister waar de
(6,6 mln).
rechtspersoon, waarvoor de aansprakelijkheidsstel-
Voor de afdekking van het renterisico van de finan-
ling is geschied, statutair is gevestigd.
ciering met variabele interest zijn een tweetal renteswaps ad € 10,0 mln afgesloten.
Bij het opstellen van de vennootschappelijke winst-
De contracten zijn gebaseerd op een vaste rente
en verliesrekening is gebruik gemaakt van de in
van 2,95% resp. 3,36% op basis van 3 maands
artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW geboden faciliteit tot
Euribor met als einddatum 1 maart 2006 en
beperkte publicatie.
1 oktober 2007. Bovengenoemde contracten zijn niet verwerkt in de balans op 31 december 2004. De waarde van deze contracten ultimo 2004 bedraagt circa € 2,1 mln. De verantwoording in het resultaat van opbrengsten respectievelijk kosten vindt plaats bij realisatie van de contracten.
52
JAARREKENING - Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
Omzet De geografische spreiding van de netto-omzet: (bedragen x € 1.000)
Nederland
2004
€
446.445
2003
€
457.887
België
20.284
19.722
Denemarken
27.751
17.533
Zweden
26.304
26.946
Frankrijk
13.988
12.737
Duitsland
29.075
21.310
Verenigd Koninkrijk
35.834
42.617
Verenigde Staten
8.808
10.689
Hongarije
6.746
5.083
Oostenrijk Noorwegen Overige export Totaal
693
1.298
1.305
1.354
1.774
€
Percentage export
619.007
2.695
€
619.871
27,9%
26,1%
2004
2003
De splitsing van de netto-omzet naar productieproces: (bedragen x € 1.000)
Rotatie-diepdruk
€
Rotatie-offset
242.752
€
217.316
244.605 206.205
Plano-offset
91.036
98.687
Pre-publishing en direct marketing
67.903
70.374
Totaal
€
619.007
€
619.871
De splitsing van de netto-omzet naar productcategorie: (bedragen x € 1.000)
Tijdschriften
2004
€
213.341
2003
€
212.948
RTV-bladen
44.317
50.988
Catalogi
53.995
53.681
209.421
195.797
Promotioneel drukwerk Directories Overig Totaal
€
6.823
6.720
91.110
99.737
619.007
€
619.871
53
Grond- en hulpstoffen (bedragen x € 1.000)
2004
€
Papier Inkt
193.919
2003
€
24.692
Overige hulpstoffen en materialen
24.888
17.898
€
Totaal
236.509
197.724 16.456
€
239.068
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten (bedragen x € 1.000)
2004
€
Vracht- en distributiekosten Uitbesteed werk
13.874
2003
€
13.209
€
73.203
60.605
€
Totaal
74.479
59.994
Afschrijvingen / waardeverminderingen (bedragen x € 1.000)
2004
2003
Afschrijvingen Bedrijfsgebouwen
€
Machines en installaties
€
5.688 25.207
Overige vaste activa
4.044
4.455
€
Totaal
6.096 26.338
34.939
€
36.889
€
40.015
Waardeverminderingen Bedrijfsgebouwen
€
Machines en installaties
€
1.000 –
1.000 2.126
1.000 Totaal
€
3.126
35.939
Overige bedrijfskosten (bedragen x € 1.000)
Flexibele arbeidskrachten
2004
€
Overige personeelskosten*)
€
10.918
6.404
7.809
Reparatie en onderhoud machines
16.382
16.199
Energiekosten (incl. water)
10.421
10.336
Huisvestingskosten
5.207
5.386
Autolease
3.899
4.300
Huur en lease machines
6.923
7.193
Reorganisatiekosten inclusief dotatie voorziening
3.392
8.556
Overige algemene kosten Totaal *) Inclusief bijdrage ESF-3 subsidie.
54
11.448
2003
13.086
€
77.162
18.742
€
89.439
Personeel Totaal waren er in het verslagjaar gemiddeld 3.205 personeelsleden (fte’s) werkzaam (2003 3.544). De uitsplitsing over de groepen was als volgt: 2004 Roto Smeets
2003
2.170
2.224
921
1.206
Media Partners
77
77
Bestuur, staf en ondersteunende diensten
37
37
3.205
3.544
2004
2003
34,5%
34,5%
PlantijnCasparie
Totaal
Belastingdruk
Nominaal tarief Verschil belastingdruk buitenlandse entiteiten
-/-
0,5%
Vrijval latente belastingverplichting i.v.m. tariefsverlaging
-/-
2,5%
Belastingen voorgaande jaren
-/-
0,7% –
1.3%
Fiscale subsidies
-/-
0,1%
Effectief tarief
_ -/-
4,3%
32,7%
29,5%
Segmentatie (bedragen x €1.000)
Roto Smeets 2004
2003
PlantijnCasparie*)
Media Partners
2004
2004
2003
2003
Som der bedrijfsopbrengsten € 464.477
€ 463.115 € 137.516 € 150.595 € 17.831
€ 17.062
Grond- en hulpstoffen
-/-245.980
-/-245.963
-/- 7.633
-/-
Toegevoegde waarde
€ 218.497 € 217.152 € 73.132 € 84.661 € 10.198
€
9.838
Bedrijfslasten
-/-193.768
Bedrijfsresultaat
€ 24.729 € 22.290 -/-
€ 26.418 € 28.143 €
-/-194.862
-/- 64.384 -/- 75.503
-/- 65.934
7.224
-/- 98.948
-/- 7.306
-/-
7.059
2.371
-/- 14.287
€
2.892
€
2.779
9.389
€ 11.742 €
132
€
130
-/-
Afschrijvingen/ waardeverminderingen Netto-investeringen in 29.481
8.332
2.246
1.162
111
98
Totaal activa
vaste activa
267.237
262.709
93.793
101.433
9.692
7.575
Totaal verplichtingen
181.649
176.335
82.381
89.335
2.442
2.314
*) Op 20 oktober 2004 werd het voornemen bekendgemaakt om de op de zakelijke markt gerichte vellendrukkerijen plus drie gelieerde ondernemingen te vervreemden. Deze activiteiten zijn nagenoeg geheel in dit segment ondergebracht.
55
JAARREKENING - Vennootschappelijke balans per 31 december (na voorstel winstbestemming)
(bedragen x € 1.000)
2004
2003
Vaste activa Financiële vaste activa Deelneming Roto Smeets De Boer Holding BV
€
Vordering op Roto Smeets De Boer Holding BV
141.641
€
127.976
19.104
17.979
€
160.745
€
145.955
Overige vorderingen
€
71
€
71
Totaal
€
160.816
€
146.026
Vlottende activa Vorderingen
56
2004
2003
Eigen vermogen Geplaatst aandelenkapitaal
€
Agio Overige reserves Dividend
16.451
€
16.451
12.833
12.833
107.178
98.731
5.593
3.290
€
142.055
€
131.305
€
5.355
€
11.847
€
–
€
669
€
669
€
1.293
Voorzieningen Latente belastingverplichtingen Langlopende schulden AAR-krediet Kortlopende schulden Aflossingen langlopende schulden Vennootschapsbelasting
12.661
Overige schulden
Totaal
835
76
77
€
13.406
€
2.205
€
160.816
€
146.026
57
JAARREKENING - Vennootschappelijke winst- en verliesrekening
(bedragen x € 1.000)
Resultaat exclusief groepsmaatschappijen
2004
€
Resultaat groepsmaatschappijen Nettoresultaat
375
2003
€
13.590
€
13.965
385 2.909
€
3.294
Gebruik is gemaakt van de in artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW geboden faciliteit tot beperkte publicatie van de vennootschappelijke winst- en verliesrekening.
58
JAARREKENING - Toelichting op de vennootschappelijke balans
(bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)
Financiële vaste activa Groepsmaatschappijen De waardering van de groepsmaatschappijen is geschied tegen netto vermogenswaarde. Wijziging in het aandeel van de vennootschap in groepsmaatschappijen: Stand op 1 januari 2004 Resultaat groepsmaatschappijen
€
€
127.976
€
141.641
13.590
Mutatie in verband met valutawijzigingen buitenlandse groepsmaatschappijen
75 13.665
Stand op 31 december 2004
Een lijst van groepsmaatschappijen en het belang hierin ligt ter inzage bij de vennootschap en ten kantore van het Handelsregister.
Eigen vermogen Maatschappelijk kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 85 mln en is verdeeld in 8.500.000 gewone aandelen en 8.500.000 preferente aandelen, elk € 5 groot. Optierecht Stichting Preferente Aandelen
De Stichting Preferente Aandelen heeft een optierecht op maximaal 3.290.274 preferente aandelen waarop 25% gestort dient te worden ofwel € 4.112.843. Ten behoeve van de uitoefening van het optierecht beschikt de Stichting Preferente Aandelen over een financieringsarrangement. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van RSDB d.d. 20 april 2000 is het voorstel goedgekeurd om aan de Stichting een optie te verlenen om preferente aandelen RSDB te nemen tot maximaal het aantal geplaatste gewone aandelen minus 1 aandeel. Geplaatst aandelenkapitaal Stand op 1 januari 2004
€
16.451
€
16.451
€
12.833
Mutaties Stand op 31 december 2004
–
Het aandelenkapitaal betreft geplaatste en volgestorte aandelen, te weten 3.290.275 aandelen à € 5 nominaal.
Agio Stand op 1 januari 2004 Mutaties Stand op 31 december 2004
–
€
12.833
Deze agio is fiscaal te beschouwen als gestort kapitaal.
59
Overige reserves
€
Stand op 1 januari 2004 Resultaat 2004
€
13.965
Beschikbaar voor dividend
-/-
5.593
98.731
8.372 Mutatie in verband met valutawijzigingen buitenlandse groepsmaatschappijen
75
€
107.178
Stand op 1 januari 2004
€
669
Aflossingen in het jaar 2005
-/-
669
Stand op 31 december 2004
€
–
Stand op 31 december 2004
Langlopende schulden
Remuneratie bestuurders en commissarissen Raad van Bestuur (bedragen x € 1)
2004 vast periodiek
variabel pensioen-
2003 vast periodiek
verplichtingen
H. de Jong
€ 318.047 €
81.345
variabel pensioenverplichtingen
€
49.757
€ 299.522 €
79.153
€
30.598
M. J. Bos*)
187.951
33.317
18.072
177.265
31.000
21.384
J. P. Caris
212.798
49.504
47.984
192.607
47.312
49.130
€ 718.796 € 164.166 € 115.813
€ 669.394 € 157.465 € 101.112
*) Exclusief een in 2004 overeengekomen en in 2005 te betalen beeïndigingsvergoeding ad € 325.000.
Raad van Commissarissen
2004
(bedragen x € 1)
vast
vast
33.957
€ 28.135
26.461
23.597
C. A. M. Busch
22.965
20.193
H. C. A. Groenen
16.762
–
A. P. Lugt
22.965
20.193
€ 123.110
€ 92.118
G. Lodewijk J. L. Brentjens
€
De remuneratie van de Raad van Bestuur alsmede die van de Raad van Commissarissen is opgenomen in de winst- en verliesrekening onder de arbeidskosten. Het variabele deel 2004 heeft betrekking op het boekjaar 2003.
60
2003
Posities in aandelen RSDB per 9 maart 2005 C. A. M. Busch
aantal 269
G. Lodewijk
1.613
A. P. Lugt
1.000
61
JAARREKENING - Winstverdeling
(bedragen x € 1.000)
62
Nettoresultaat
€
Toevoeging aan de overige reserves
-/-
8.372
Dividend 40%
€
5.593
13.965
JAARREKENING - Overige gegevens
Wettelijke/statutaire bepaling inzake de
ten kantore van het handelsregister binnen acht
winstbestemming
dagen na de dag waarop het besluit tot
1. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en
Op de uitbetaling van een uitkering tussentijds
uitkering wordt bekend gemaakt. andere gerechtigden tot de voor uitkering
is het bepaalde in lid 9 van dit artikel van over-
vatbare winst slechts winstuitkeringen doen
eenkomstige toepassing.
voorzover haar eigen vermogen groter is dan
8. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders
het bedrag van het gestorte en opgevraagde
kan uitsluitend op grond van een door de Raad
deel van het kapitaal vermeerderd met de
van Commissarissen goedgekeurd voorstel van
reserves die krachtens de wet moeten worden
de Raad van Bestuur besluiten tot winstuit-
aangehouden.
kering ten laste van een voor uitkering vatbare
2. Uit de winst voorzover die mag worden uitgekeerd wordt allereerst op de preferente
reserve. 9. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders
aandelen op jaarbasis uitgekeerd het hierna te
kan op grond van een door de Raad van
noemen percentage van het verplicht op die
Commissarissen goedgekeurd voorstel van de
aandelen gestorte bedrag.
Raad van Bestuur besluiten tot uitkeringen in
Het hiervoor bedoelde percentage is gelijk aan
aandelen en / of certificaten van aandelen van
de door de Europese Centrale Bank vastgestelde
de vennootschap, zulks onverminderd het in
herfinancieringsrente – gewogen naar het aantal dagen waarvoor dit percentage gold – gedu-
artikel 4 van deze statuten bepaalde. 10. Betaalbaarstelling van uitkeringen vindt plaats
rende het boekjaar waarover de uitkering
veertien dagen na de vaststelling daarvan, tenzij
geschiedt, verhoogd met twee en een kwart
de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
procent (2,25%). Op de preferente aandelen
anders bepaalt, ter plaatse en ten tijde door de
geschieden geen verdere winstuitkeringen. 3. De Raad van Bestuur is bevoegd met vooraf-
Raad van Bestuur te bepalen. 11.De vordering van de aandeelhouders vervalt ten
gaande goedkeuring van de Raad van
behoeve van de vennootschap door het
Commissarissen de na toepassing van het
verstrijken van een termijn van vijf jaren, sedert
vorige lid resterende winst geheel of gedeelte-
de tweede dag waarop zij opeisbaar is
lijk te reserveren.
geworden.
4. De na reservering als bedoeld in het vorige lid eventueel resterende winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. 5. Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. 6. Voorzover de Algemene Vergadering van Aandeelhouders niet besluit tot uitkering van winst over enig boekjaar, wordt die winst bij de reserves gevoegd. 7. De Raad van Bestuur kan, met goedkeuring van de Raad van Commissarissen, tussentijds besluiten tot het doen van een uitkering indien aan het vereiste van lid 1 van dit artikel is voldaan en daarvan blijkt uit een tussentijdse vermogensopstelling, als genoemd in artikel 2:105, lid 4 Burgerlijk Wetboek, welke vermogensopstelling moet worden gedeponeerd
63
JAARREKENING - Accountantsverklaring
OPDRACHT
OORDEEL
Wij hebben de jaarrekening 2004 van
Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een
Roto Smeets De Boer NV te Hilversum
getrouw beeld geeft van de grootte en de samen-
gecontroleerd.
stelling van het vermogen op 31 december 2004 en
De jaarrekening is opgesteld onder verantwoorde-
van het resultaat over 2004 in overeenstemming
lijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is
met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen
onze verantwoordelijkheid een accountants-
voor financiële verslaggeving en voldoet aan de
verklaring inzake de jaarrekening te verstrekken.
wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW.
WERKZAAMHEDEN
Onze controle is verricht overeenkomstig
Amsterdam, 9 maart 2005
in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met
Ernst & Young Accountants
betrekking tot controle-opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.
64
ENIGE BELANGRIJKE CIJFERS OVER VIJF JAREN
(bedragen x € 1.000)
2004
2003
2002
2001
2000
W&V gegevens Som der bedrijfsopbrengsten 612.815
623.922
658.607
712.243
702.807
Toegevoegde waarde
301.827
311.651
329.303
344.004
357.112
Arbeidskosten
163.476
171.415
177.001
175.789
178.495
Afschrijvingen
34.939
36.889
40.016
42.214
43.214
Bedrijfsresultaat
25.250
10.782
15.481
31.470
39.926
4.381
5.333
7.703
8.222
7.580
13.965
8.263
10.319
15.549
21.727
214.742
218.635
252.255
256.863
250.020
13.339
37.915
44.648
54.267
46.785
Te financieren
228.081
256.550
296.903
311.130
296.805
Eigen vermogen
142.055
131.305
131.800
138.658
143.046
333
245
219
178
260
142.388
131.550
132.019
138.836
143.306
–
–
–
5.298
13.126
142.388
131.550
132.019
144.134
156.432
64.216
97.313
103.816
98.302
99.027
206.604
228.863
235.835
242.436
255.459
61.262
55.059
66.162
57.270
65.326
31.837
7.268
37.873
47.183
37.203
Financieringskosten Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering Balansgegevens Vaste activa Werkkapitaal
Minderheidsbelang derden Groepsvermogen Achtergestelde leningen Risicodragend vermogen Langlopende verplichtingen Financierend vermogen Kasstroom uit operationele activiteiten Netto-investeringen in materiële vaste activa
66
2004
2003
2002
2001
2000
49,3
50,0
50,0
48,3
50,8
4,1
1,7
2,4
4,4
5,7
Kengetallen / overige gegevens Toegevoegde waarde / som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfsresultaat / som der bedrijfsopbrengsten Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering / 2,3
1,3
1,6
2,2
3,1
Bedrijfsresultaat / geïnvesteerd vermogen*)
som der bedrijfsopbrengsten
10,4
3,9
5,1
10,4
13,2
Rentabiliteit eigen vermogen
10,2
2,5
3,8
11,0
16,0
62,4
51,3
44,5
46,3
52,7
39,6
36,2
32,0
31,2
33,2
5,76
3,4
3,0
3,8
5,3
3.177
3.465
3.790
4.025
4.010
51,0
48,4
45,5
44,3
44,1
94,2
87,9
84,7
86,7
88,2
Risicodragend vermogen / geïnvesteerd vermogen Solvabiliteit Interest coverage ratio uit gewone bedrijfsvoering Aantal medewerkers ultimo (fte) Arbeidskosten / gemiddeld aantal medewerkers (x € 1.000) Toegevoegde waarde / gemiddeld aantal medewerkers (x € 1.000) Aantal uitstaande aandelen ultimo boekjaar Gemiddeld aantal aandelen
3.290.275
3.290.275
3.290.275
3.650.275
4.030.275
3.290.275
3.290.275
3.477.672
3.791.956
4.048.510
16,14
Gegevens per uitstaand aandeel (bedragen x € 1)
18,62
16,73
19,03
15,10
Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering**)
Kasstroom uit operationele activiteiten**)
4,24
2,51
2,97
4,10
5,37
Dividend
1,70
1,00
1,10
1,40
1,65
43,17
39,91
40,06
37,99
35,49
Intrinsieke waarde Hoogste koers
35,25
26,80
28,50
35,70
35,00
Laagste koers
23,80
15,00
16,00
21,70
21,75
*) Het geïnvesteerd vermogen (ROCE) is hier gedefinieerd als ‘totaal activa verminderd met kortlopende schulden exclusief financiering banken’. **) Op basis van het gemiddeld aantal uitstaande aandelen.
67
PERSONALIA
Curriculum vitae leden Raad van Commissarissen
DRS. C. A. M. BUSCH
Geboortedatum
G. LODEWIJK
17 augustus 1937 Nationaliteit
Geboortedatum
Nederlandse
22 mei 1938
Voormalige hoofdfunctie
Nationaliteit
Lid Raad van Bestuur VNU NV
Nederlandse
Nevenfunctie(s)
Voormalige hoofdfunctie
–
Voorzitter Nederlandse Aardappel Organisatie
Commissariaten
Commissariaten
Roto Smeets De Boer NV
Voorzitter Roto Smeets De Boer NV
Voorzitter Airspray NV
Voorzitter Ouwehand Visverwerking
Parcom BV
Voorzitter Beekenkamp Beheer
Eerste benoeming
Eerste benoeming
1993
1989 bij Koninklijke De Boer NV
Lopende termijn
Lopende termijn
2005
2006 H. C. A. GROENEN DRS. J. L. BRENTJENS Geboortedatum Geboortedatum
31 juli 1944
30 maart 1940
Nationaliteit
Nationaliteit
Nederlandse
Nederlandse
Voormalige hoofdfunctie
Voormalige hoofdfunctie
Algemeen Directeur NMB Heller Holding NV
Voorzitter Raad van Bestuur VNU NV
Commissariaten
Nevenfunctie(s)
Roto Smeets De Boer NV
Voorzitter Stichtingsbestuur Katholieke Universiteit
Triple P N.V.
Nijmegen
Eerste benoeming
Vice-voorzitter Van Leer Group Foundation
2004
Commissariaten
Lopende termijn
Plaatsvervangend-voorzitter
2008
Roto Smeets De Boer NV Voorzitter Heijmans NV
DRS. A. P. LUGT
Voorzitter Océ NV P. Bakker Hillegom BV
Geboortedatum
Fortis Obam NV
15 juli 1939
VNU NV
Nationaliteit
Eerste benoeming
Nederlandse
1993
Voormalige hoofdfunctie
Lopende termijn
Voorzitter Raad van Bestuur Roto Smeets De Boer NV
2005
Commissariaten
Roto Smeets De Boer NV Eerste benoeming
2000 Lopende termijn
2008
68
Curriculum vitae leden Raad van Bestuur DRS. H. DE JONG
Geboortedatum
6 februari 1954 Nationaliteit
Nederlandse Voormalige hoofdfunctie
Lid Raad van Bestuur Roto Smeets De Boer NV Hoofdfunctie
Voorzitter Raad van Bestuur Roto Smeets De Boer NV Nevenfunctie(s)
Member Board ERA J. P. CARIS
Geboortedatum
31 maart 1948 Nationaliteit
Nederlandse Voormalige hoofdfunctie
Algemeen Directeur Roto Smeets Hoofdfunctie
Lid Raad van Bestuur Roto Smeets De Boer NV
69
GROEPSGEGEVENS
ROTO SMEETS DE BOER HOLDING BV
VERKOOPKANTOREN
HANDELSNAAM RSDB HOLDING
Roto Smeets Belgium NV/SA Brussel Zeverijnstraat 6 Postbus 507
Roto Smeets Denmark A/S Kopenhagen
1200 AM Hilversum Telefoon : 035 - 625 86 11 Fax
: 035 - 623 19 39
E-mail
:
[email protected]
Site
: www.rsdb.com
Roto Smeets Deutschland GmbH Bielefeld Roto Smeets France SA Parijs Roto Smeets Ltd. Watford
ROTO SMEETS BV
Roto Smeets Sweden AB Täby
Zeverijnstraat 6 Postbus 467
GRAFISCHE DIENSTEN
1200 AL Hilversum Telefoon : 035 - 625 89 11 Fax
: 035 - 625 89 55
E-mail
:
[email protected]
Site
: www.rotosmeets.com
De Wit Grafische Projecten BV Eindhoven Logic Use BV Hilversum Nadruk Binders met een Accent BV Eindhoven
ROTATIEDRUKKERIJEN
Periodieken Service Holland BV Handelsnamen
Roto Smeets Deventer BV Deventer
PSH Publishing Support/ Hoogte 80 strategische media Arnhem
Roto Smeets Etten BV Etten-Leur Rotopack BV Deventer Roto Smeets Utrecht BV Utrecht Roto Smeets PrePress BV Hilversum Roto Smeets Weert BV Weert Roto Smeets Grafische Nabewerking BV Eindhoven Senefelder Misset BV Doetinchem Antok Nyomdaipari KFT (85%) Celldömölk, Hongarije
PLANTIJNCASPARIE HOLDING BV
Paasbosweg 14 Postbus 1063 3860 BB Nijkerk Telefoon : 033 - 245 56 66
Situatie per 9 maart 2005
70
Fax
: 033 - 246 04 33
E-mail
:
[email protected]
Site
: www.plantijncasparie.nl
PRE-PUBLISHING
DIRECT MARKETING
Draft Artwork & Designhouse NV
2organize BV Rotterdam
Handelsnaam Design Domain Best, Purmerend PlantijnCasparie DM BV Capelle a/d IJssel Grafisch Productie Bureau BV Handelsnaam GPB Best, Leiderdorp
Ten Klei Grafische Nabewerking BV Purmerend
PlantijnCasparie Data Amsterdam PlantijnCasparie Data Deventer
MEDIA PARTNERS GROUP BV
Stroombaan 4 DRUKWERK
Postbus 2215 1180 EE Amstelveen
PlantijnCasparie Almere BV Almere PlantijnCasparie Amsterdam BV Amsterdam
Telefoon
: 020 - 547 36 00
Fax
: 020 - 547 35 59
E-mail
:
[email protected]
Site
: www.mediapartners.nl
PlantijnCasparie Capelle a/d IJssel BV Capelle a/d IJssel
Media Partners Amstelveen
PlantijnCasparie Den Haag BV Den Haag
Media Partners Belgium / Stamp BVBA Brussel
PlantijnCasparie Digital Print Amsterdam
Media Partners Scandinavia Täby
PlantijnCasparie Eindhoven BV Eindhoven
dem communications BV Amstelveen
Roto Smeets Services BV Eindhoven
SLiM Amstelveen
PlantijnCasparie Groningen BV Groningen MINDERHEIDSDEELNEMINGEN
PlantijnCasparie Nieuwegein Nieuwegein MKT Participations Partnership CV (37,02%) Utrecht PlantijnCasparie Utrecht BV Utrecht MKT Holding Holland BV (37,02%) Utrecht PlantijnCasparie IJsselstein BV IJsselstein Business Media BV (40%) Ede PlantijnCasparie Zwolle BV Zwolle Axon Publishing Ltd. (50%) Londen
71
ROTO SMEETS DE BOER HOLDING BV
Zeverijnstraat 6 1216 GK Hilversum Postbus 507 1200 AM Hilversum Telefoon
: 035 - 625 86 11
Fax
: 035 - 623 19 39
E-mail
:
[email protected]
Site
: www.rsdb.com
(ingeschreven in het Handelsregister te Hilversum onder nr. 32017953)
FOTOGRAFIE
Hamoen Fotografie, Bodegraven
REALISATIE EN DRUK
PlantijnCasparie Utrecht
72
