Inhoudsopgave Voorwoord onderzoeksverslag 2003
3
Programma Vraagstukken van Vermogensrecht Deelprogramma Rechtshandeling en overeenkomst Deelprogramma Aansprakelijkheid Deelprogramma Goederenrecht
5 9 15 17
Programma Geschillenbeslechting Deelprogramma Geschillenbeslechting algemeen Deelprogramma Rechtspleging nationaal Deelprogramma Rechtspleging internationaal Deelprogramma ADR (niet-overheidsrechtspleging)
19 23 31 33 35
Programma Global Governance Deelprogramma Volkenrecht en internationale organisaties Deelprogramma Mensenrechten Deelprogramma Internationaal strafrecht Deelprogramma Samenwerking tussen staten Deelprogramma De rol van de rechter Deelprogramma Marktwerking
37 41 43 47 49 51 53
Programma Sociale Cohesie en de rol van het recht Deelprogramma Sociale cohesie en multiculturaliteit Deelprogramma Informatie en Communicatie Technologie (ICT) en recht Deelprogramma Sociale cohesie en sociaal-economische verhoudingen
57 61 65 73
Programma Fiscaal Ondernemerschap
79
Programma Maatschappelijke Veiligheid
91
De niet-programmagebonden publicaties
97
Overzicht boeken verschenen in de facultaire Meijers-reeks
107
Promoties 2003
109
2
Voorwoord onderzoeksverslag 2003 Voor u ligt het onderzoeksverslag 2003 van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden. Het verslag bevat behalve de wetenschappelijke publicaties ook een opsomming van de vak- en populariserende publicaties. Anders dan in de afgelopen jaren beperkt het verslag zich tot de publicaties. Lezingen, functies, interviews enz. zijn niet langer opgenomen. De faculteit hanteert sinds enige tijd strengere normen voor wat wetenschappelijke- en wat vakpublicaties zijn. Deze normen zijn in de meest recente onderzoeksvisitatie (2002) door de beoordelingscommissie overgenomen. Het aantal wetenschappelijk en vakpublicaties is inmiddels redelijk stabiel en omdat de totale onderzoeksformatie na de ingrijpende facultaire reorganisatie sterk is afgenomen, is feitelijk van een stijging sprake. Het aantal promoties in 2003 bedroeg 16, tegen 14 in 2002 en 8 in 2001. Er waren in 2003 420 wetenschappelijke publicaties (tegen 405 in 2002) en 467 vakpublicaties (tegen 480 in 2002), in beide jaren inclusief annotaties. Dit verslag is op twee manieren te lezen: men kan kennisnemen van de publicaties die binnen de facultaire onderzoeksprogramma's hebben plaatsgevonden met daarbij de programmabeschrijvingen. Daarnaast zijn de resultaten ingedeeld naar departementen en afdelingen waar het onderzoek heeft plaatsgevonden – maar dan zónder verdere programmatische beschrijving. Binnen het facultaire onderzoeksinstituut, het E.M. Meijers Instituut, is de afgelopen jaren binnen de volgende programma's gewerkt: . . . . . .
Vraagstukken van vermogensrecht, Geschillenbeslechting, Global Governance, Sociale cohesie en de rol van het recht, (Fiscaal) ondernemerschap, en Maatschappelijke veiligheid, in het kader van de gelijknamige onderzoekschool.
Elk van de programma's heeft een of meer coördinatoren. Het jaar 2003 heeft in het teken gestaan van een herijking van de programma’s naar aanleiding van het Rapport Onderzoeksbeoordeling Rechtsgeleerdheid 1995-2000 van de eerder genoemde visitatiecommissie. De Leidse faculteit komt daar als `goed’ tot `gezaghebbend’ uit. De commissie beoordeelde het ene programma sterker dan het andere; dat had veelal te maken met de mindere of betere samenhang binnen de programma’s. Het rapport bestaat uit een algemeen deel waarin de commissie thema’s aan de orde stelt als het belang van programmatische samenwerking, het belang van samenwerking in instituten en interuniversitaire samenwerking, een paragraaf over zogenoemde bedreigde vakgebieden, een paragraaf over interdisciplinariteit, over kwaliteitszorg, en over derdegeldstroomonderzoek en onafhankelijkheid. Voorts komt in het algemene deel de promotieopleiding ter sprake. Het is goed dat men zich, met alle belangwekkende opmerkingen van de commissie, ook de beperkingen van het rapport realiseert. Zo hoorde het niet tot de opdracht van de commissie om individuen te beoordelen. Bovendien vond de visitatie plaats op basis van door de faculteiten zélf aangeboden kern- en uitstekende publicaties. Ook over de omvang van de wetenschappelijke output kon de commissie geen uitspraken doen. In haar rapport vraagt de commissie de bijzondere aandacht van de faculteit voor het probleem dat sommige instituten of vakgebieden niet als zodanig kenbaar zijn omdat zij als het ware opgaan in een groter interdisciplinair programma. De verklaring ligt in het feit dat de faculteit heeft gekozen voor grensoverschrijdende programma’s. In de nieuwe onderzoeksprogramma’s is deze kritiek evenwel ter harte genomen. Het jaar 2003 heeft in het teken gestaan van een herijking en gedeeltelijke vernieuwing van de facultaire programma’s. In de meeste gevallen is er voor gekozen om op de bestaande
3
programma’s voort te bouwen, maar wel te zoeken naar een wat kleinschaliger nieuwe indeling van de programma’s in deelprogramma’s. Sommige programma’s, zoals Geschillenbeslechting, zijn in de loop van de tijd wel heel omvangrijk geworden, en het leek goed om daarin een nieuwe (soms ook aansprekender) onderverdeling in deelthema’s te maken. De nieuwe programma’s en alle verdere informatie vindt men op de website van het instituut: www.emmeijers.nl Het aantal publicaties van meer dan één auteur neemt toe. Dat is in lijn met wat in andere wetenschappelijke disciplines gebeurt. Soms gaat het om auteurs van verschillende universiteiten. Om de herkenbaarheid te vergroten heeft de redactie van dit jaarverslag in die gevallen de Leidse auteur voorop geplaatst, ook als de eigenlijke publicatie een andere volgorde aanhield. Men passe dus op met verwijzingen vanuit dit verslag. Enkele belangrijke ontwikkelingen die het onderzoeksbeleid raken, zijn hier nog kort te vermelden. De faculteit maakte de afgelopen jaren, op bedrijfseconomische gronden, een ingrijpende en in sommige gevallen pijnlijke reorganisatie door. Vele afdelingen hebben vanwege die reorganisatie de afgelopen periode een onderformatie gekend. Evenals vorige jaren betuigen het faculteitsbestuur en het bestuur van het Meijers Instituut respect aan alle medewerkers die, gegeven de vele extra uren die moesten worden besteed aan onderwijs, zich zo hebben ingezet voor het facultaire wetenschappelijk onderzoek. Inmiddels staat wel vast dat de Leidse faculteit samen met die van Amsterdam de meest ongunstige student-stafratio kent. In goed overleg met het Leidse College van Bestuur en met het oog op een herijking van het universitaire financiële verdeelmodel, hoopt het faculteitsbestuur die ratio in de komende jaren fors te kunnen verbeteren. Een van de uitkomsten van de reorganisatie was de overgang van de meeste bestuurskundigen en politicologen naar de Faculteit der Sociale Wetenschappen. Hun publicaties uit 2003 zijn voor de laatste maal nog in dit jaarverslag opgenomen. Dat geldt vanzelfsprekend ook voor publicaties uit wetenschapsgebieden die na de reorganisatie werden beëindigd. Een belangrijke ontwikkeling in de reorganisatie is geweest de overgang van het aio-systeem naar een systeem van PhD-fellows. Deze laatsten geven meer onderwijs dan aio's, maar daar staat tegenover dat zij een aanstelling voor zes jaren (drie maal twee jaren) krijgen, in plaats van voor vier jaren. Het afgelopen jaar is opnieuw veel aandacht besteed aan een adequate opleiding van de promovendi. De verwachting is dat er de komende jaren velen zullen promoveren. Naar verwachting zal het aantal promoties, na een stijging in de jaren 2004 en 2005, stabiliseren rond 15 per jaar. De eerste resultaten met het nieuwe systeem zijn gunstig. Op het terrein van het wetenschappelijk onderzoek gebeurt meer dan men in dit verslag terugvindt. De faculteit betoont zich steeds actiever in het verwerven van tweede- en derdegeldstroom onderzoek en zowel het Meijers Instituut als de afdelingen en instituten zelf organiseren jaarlijks vele tientallen presentaties, lezingen, workshops en conferenties. Wie meer informatie wenst, kan die vinden op de eerdergenoemde website of te rade gaan bij de verschillende afdelingen en instituten. Ten slotte spreekt het faculteitsbestuur zijn dankbaarheid uit jegens diegenen in de departementen en het E.M. Meijers Instituut, die bij het maken van dit onderzoeksverslag betrokken waren. Het faculteitsbestuur Leiden, juni 2004
4
Programma
Vraagstukken van Vermogensrecht
Prof. mr. J.H. Nieuwenhuis programmacoördinator
5
6
Het programma Vraagstukken van Vermogensrecht Het onderzoeksprogramma 'Vraagstukken van Vermogensrecht' richt zich op de steeds belangrijker wordende internationale perspectieven van het Nederlandse vermogensrecht. In de drie deelprogramma's komen aan bod de thema's rechtshandeling en overeenkomst, aansprakelijkheid en goederenrecht. Het programma richt zich op de grote vraagstukken van deze tijd, en met name op de 'reikwijdte' van het recht. Fundamentele grondrechten en mensenrechten van nationaal-constitutionele of supranationale origine vormen een vruchtbaar toetsingskader voor rechtshandelingen en contracten. Zo rijst de vraag naar de horizontale werking van fundamentele grondrechten en mensenrechten en de vraag naar de mogelijkheid van bijzondere publiekrechtelijke posities ter zake van die grondrechten en mensenrechten. Belangrijk is voorts de vraag of, en zo ja in hoeverre, bij overeenkomst afstand kan worden gedaan van fundamentele grondrechten en mensenrechten. Essentiële leerstukken en rechtsfiguren, als contractvrijheid, lijken soms te kort te schieten in het licht van nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en vragen om een nieuwe overdenking. Dat geldt ook voor de rechtshandeling en de overeenkomst en dan juist in een confrontatie met ander recht dan het algemeen vermogensrecht waarin deze rechtsfiguren zijn ingebed. Binnen het deelprogramma aansprakelijkheid wordt fundamenteel onderzoek gedaan naar de functie en de omvang van het aansprakelijkheidsrecht ('claimcultuur'). Op het terrein van het (buitencontractuele) aansprakelijkheidsrecht moet de gangbare opvatting dat de vergeldende rechtvaardigheid het dominante richtsnoer behoort te zijn, steeds meer plaats maken voor overwegingen van distributieve signatuur. Welke consequenties hebben deze ontwikkelingen voor het aansprakelijkheidsrecht? In het deelprogramma goederenrecht, wordt soms geraakt aan de hierbovengenoemde thema's, met name dat van rechtshandeling en overeenkomst. Ook hier richten de onderzoekers zich op fundamentele vragen naar de reikwijdte van – in dit geval – het goederenrecht en de zakelijke rechten. Wat dient (nog) onder `goed' te worden verstaan en tot welke consequenties leidt dat bijvoorbeeld voor de wijze van overdracht? Hoever reikt, in letterlijke zin, het eigendomsrecht?; nieuwe technieken van efficiënt bouwen (ondertunneling, drijvend bouwen) roepen nieuwe juridische vragen op. Welke invloed heeft het EVRM (art. 1 Eerste Protocol) op ons burgerlijk recht? Op dit type vragen beoogt dit deelprogramma antwoorden te formuleren. (a) Missie De missie van het programma 'Vraagstukken van vermogensrecht' is gericht op het doen van fundamenteel onderzoek, mogelijk leidend tot een herijking van de traditionele begrippen van het vermogensrecht zoals: persoon (de steeds luider klinkende roep om erkenning van nietmonetaire persoonlijkheidsrechten), contractsvrijheid, eigendom (right to property; art. 1 Eerste Protocol EVRM), en schuld en risico als grondslagen voor aansprakelijkheid. Bovendien wordt het programma mede gekenmerkt door de doelstelling van grensoverschrijding zoals geformuleerd in de 'missie' van het E.M. Meijers Instituut. Zo wordt binnen de deelprogramma's samengewerkt door onderzoekers uit verschillende domeinen van het recht (burgerlijk recht en handelsrecht, staats- en bestuursrecht, strafrecht, rechtsgeschiedenis, mensenrechten, Europees recht, rechtseconomie, gezondheidsrecht enz.). In toenemende mate blijkt ook meer interdisciplinair onderzoek mogelijk te zijn, bijvoorbeeld met psychologen, economen en bestuurskundigen. Grensoverschrijdend onderzoek in de zin van rechtsvergelijkend onderzoek is al veel langer een kenmerk van het Leidse vermogensrechtelijke onderzoek. Juist dit type onderzoek vindt men ook nu weer in vele wetenschappelijke publicaties terug. Het rechtsvergelijkende onderzoek kan worden versterkt door de samenwerking die de faculteit kent met (vooral) de Universiteit Gent, de Universiteit van Oxford en de Amerikaanse University of California Hastings. (b) Probleemstelling Er is, in dit omvangrijke programma, dat bovendien al vele jaren loopt en waarbinnen een groot aantal onderzoekers samenwerkt, niet gekozen voor één (meer beperkte) probleemstelling. Het onderzoek richt zich in algemene zin op de reikwijdte van het privaatrecht, op de invloed van
7
het internationale recht op het nationale vermogensrecht, op de invloed van mensenrechten op het vermogensrecht, op de vragen die nieuwe technieken aan juristen stellen (zoals ICT), en op de historische fundamenten van ook thans nog vitale begrippen als contractvrijheid, aansprakelijkheid en eigendom. (c) Methodiek en beoogde onderzoeksresultaten De methodiek is deels disciplinair, maar in toenemende mate (zie onder a) ook interdisciplinair, en wel aldus dat civilisten en commercialisten nauw samenwerken met beoefenaren van het Europese recht, het internationaal privaatrecht, rechten van de mens, metajuridica en de rechtsgeschiedenis. Steeds beter lukt het ook de samenwerking met niet-juridische disciplines van de grond te krijgen, zoals de rechtseconomie, de bestuurskunde, de rechtssociologie en de rechtspsychologie.
8
Deelprogramma Rechtshandeling en overeenkomst Fundamentele grondrechten en mensenrechten van nationale of supranationale origine vormen een vruchtbaar toetsingskader voor dit deelprogramma. Zo rijst de vraag naar de verhouding met de contractsvrijheid, onder meer in samenhang met de vraag naar de horizontale werking van fundamentele grondrechten en mensenrechten en de vraag naar de mogelijkheid van bijzondere publiekrechtelijke posities terzake van die grondrechten en mensenrechten. Dissertaties (intern voorbereid) Scheltema, A.H. (17-09-2003). De goederenrechtelijke werking van de ontbindende voorwaarde. In: Meijers-reeks, nr. 61. Universiteit Leiden. (Deventer: Kluwer). ((Co)promotor: prof. mr. W. J. Zwalve). Steur, J.C. van der (06-02-2003). Grenzen van rechtsobjecten. Een onderzoek naar de grenzen van objecten van (intellectuele) eigendomsrechten. In: Meijers-reeks, nr. 50. Universiteit Leiden. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. mr. H. J. Snijders). Wetenschappelijke publicaties Breedveld, C.G. Herleeft de bedenktijd wanneer de akte van levering afwijkt van de koopakte? WPNR, p. 715-719. Breedveld, C.G. Het schriftelijkheidsvereiste in de nieuwe regeling voor de koop van onroerende zaken. NbBW, p. 89-94. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M., Groot, C. de, Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. (Ed(s).). Zekerheidshalve.Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.M. Mendel. In: Meijers-reeks, nr. 51. Deventer: Kluwer, 164 p. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. & Mulder, S.J.A. Eigen schuld en bereddingsplicht. In: Hartlief, T., Hijma, Jac. & Reurich, L. (Ed.), Coherente instrumenten in het contractenrecht. In: Meijers-reeks, nr. 67. (p. 129-142). Deventer: Kluwer. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. & Mulder, S.J.A. Slachtoffer en de aansprakelijkheidsverzekering van de dader. In: Delfos-Roy, Y.L.L.A.M., Groot, C. de, Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. (Ed.), Zekerheidshalve. Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.M. Mendel. In: Meijers-reeks, nr. 51. (p. 15-29). Deventer: Kluwer. Dortmond, P.J. De besturende commanditaire vennoot, de openbare houdstermaatschappij. Ondernemingsrecht, p. 104-108. Dortmond, P.J. Extra verplichtingen voor aandeelhouders. Ondernemingsrecht, p. 333-336. Dortmond, P.J. Royering van certificering. Ondernemingsrecht, p. 395-396. Dunk, F.G. von der. Galileo and Liability: Towards a Coherent System? International Bar Association Committee Z News, p. 5-13. Dunk, F.G. von der. Launching Alcantara into the global space economy - The 2001 Brazilian national space law. Revista Brasileira de Direito Aeroespcial, 86, p. 23-29. Dunk, F.G. von der. Towards one captain on the European spaceship - Why the EU should join ESA. Space Policy, 19, p. 83-86.
9
Dunk, F.G. von der. Launching Alcantara into the global space economy - The 2001 Brazilian national space law. Proceedings of the Forty-Fifth Colloquium on the Law of Outer Space. (p. 310-320). Washington D.C.: AIAA. Dunk, F.G. von der. Of Co-operation and Competition: GALILEO as a Subject of European Law. In: Hobe, Stephan & Schmidt-Tedd, Bernhard (Ed.), Legal Aspects of the Future Institutional Relationship between the European Union and the European Space Agency. (p. 47-64). Keulen. Es, P.C. van. De afwikkeling van een legitiemeschending, in het bijzonder de werking van art. 4:87 lid 3. WPNR, p. 187-191. Groot, C. de & Kooij, P.A.C.E. van der. Uitleg van polisclausules. In: Groot, C. de, Delfos-Roy, Y.L.L.A.M., Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. (Ed.), Zekerheidshalve. Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.M. Mendel. In: Meijersreeks, nr. 51. (p. 37-55). Deventer: Kluwer. Hartlief, T., Hijma, Jac. & Reurich, L. (Ed(s).). Coherente instrumenten in het contractenrecht. In: Meijers-reeks, nr. 67. Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Algemene voorwaarden. Monografieën Nieuw BW, B55. Deventer: Kluwer, 105 p. Hijma, Jac. De rechtsmiddelen van de consument-koper; richtlijn 1999/44 en de Nederlandse wet. In: Smits, J. (Ed.), De richtlijn consumentenkoop in perspectief. (p. 29-39). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Hijma, Jac. Drie dagen denktijd. In: Struiksma, J., Velten, A.A. van, Vlas, P. & Waaijer, B.C.M. (Ed.), Vast en goed. (p. 93-106). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Terug tot Liszkay/Harman. In: Hondius, E.H. & Maanen, G.E. van (Ed.), Civiele klassiekers revisited. (p. 177-187). Deventer: Kluwer. Hoogervorst, E.M. Nietigheid en vernietigbaarheid. Tijdschrift voor Privaatrecht, p. 237-250. Hoogervorst, E.M., Houben, I.S.J., Memelink, P., Reurich, L. & Verburg, G.J.M. (Ed(s).). Doel en effect van civielrechtelijke sancties. Deventer: Kluwer, 192 p. Huijgen, W.G. Koop en verkoop van onroerende zaken. Studiepockets privaatrecht, 58. Deventer: Kluwer, 144 p. Huijgen, W.G. Conform uw verwachtingen? In: Struiksma, J., Velten jr., A.A. van, Vlas, P. & Waaijer, B.C.M. (Ed.), Vast en Goed (Liber Amicorum prof. mr. A.A. van Velten). (p. 107-114). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Het Rijnzichtarrest en het Ter Kuile Kofmanarrest. In: Bruijn-Lückers, M.L.C.C. de, Giele, J.F.M., e.a., (Ed.), EB Klassiek. (p. 99-102). Deventer: Kluwer. Janssen, J.F.M. Opschortingsrechten. In: Hartlief, T., Hijma, Jac. & Reurich, L. (Ed.), Coherente instrumenten in het contractenrecht. In: Meijers-reeks, nr. 67 (p. 21-40). Deventer: Kluwer. Mendel, M.M. Motiveren met: 'de aard van de overeenkomst' en 'de aard van de rechtsregel'? Deventer: Kluwer, 13 p. Mulder, S.J.A. Bijzondere overeenkomsten; verzekering. In: Dahm, P., Kleijn, W.M., Wedekind, W.G.Ph.E. & Willems, J.H.M. (Ed.), Jaarboek rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2002. (p. 107-110). Deventer: Kluwer.
10
Nieuwenhuis, J.H. Caveat emptor in digital times. In: Snijders, H.J. & Weatherill, S. (Ed.), E-commerce law, National and Transnational Topics and Perspectives. In: Meijers-reeks, nr. 54 (p. 89-92). The Hague/London/New York: Kluwer international. Polak, M.V. Shylock v. Antonio & Bassanio - Choice of law variations on a theme of Shakespeare. In: Drobnig, U., Sagel-Grande, H.I. & Snijders, H.J. (Ed.), Neuere Entwicklungen im Recht der persönlichen Kreditsicherheiten in Deutschland und in den Niederlanden. (p. 103-114). München: Sellier. European Law Publishers. Snijders, H.J. & Weatherill, S. E-commerce Law, National and Transnational Topics and Perpectives. In: Meijers-reeks, nr. 54. Den Haag/London/New York: Kluwer Law International, 144 p. Zwalve, W.J. (2002). Callistus' Case. Some Legal Aspects of Roman Business Activities. In: Blois, L. de & Rich, J. (Ed.), The transformation of economic life under the roman empire. (p. 116-127). Amsterdam: J.C. Gieben. Zwalve, W.J. Tekst en uitleg. In: Lokin, J.H.A., Brandsma, F., Jansen, C.J.H. & Zwalve, W.J. (Ed.), Groninger opmerkingen en mededelingen. (p. 115-136). Groningen: Chimaira. Zwalve, W.J. & Vries, T. Ulpianus en de actuaristiek van zijn tijd. In: Delfos-Roy, Y.L.L.A.M., Groot, C. de, Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. (Ed.), Zekerheidshalve. Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.M. Mendel. In: Meijersreeks, nr. 51. (p. 97-113). Deventer: Kluwer. Annotaties Hijma, Jac. Noot bij : HR 14-06-2002, NJ 2003, 112, (Bramer/Colpro). Hijma, Jac. Noot bij : HR 11-01-2002, NJ 2003, 255, (Schwartz/Gnjatovic). Hijma, Jac. Noot bij : HR 04-10-2002, NJ 2003, 257, (Fraanje/Götte). Vossestein, G.-J. Noot bij : EHRM 25-07-2002, Jor 2003, 111, (Sovtransavto/Oekraine). Vossestein, G.-J. Noot bij : EHRM 07-11-2003, Jor 2003, 112, (Olczak/Polen). Vossestein, G.-J. Noot bij : HvJ EG 13-05-2003, Jor 2003, 137, (Commissie/Spanje). Vossestein, G.-J. Noot bij : HvJ EG 13-05-2003, Jor 2003, 138, (Commissie/Verenigd Koninkrijk). Vossestein, G.-J. Noot bij : EHRM 12-12-2002, Jor 2003, 224, (Cesnieks/Letland). Vossestein, G.-J. Noot bij : HvJ EG 30-09-2003, Jor 2003, 249, (Inspire Art/KvK Amsterdam). Vakpublicaties Breedveld, C.G. Beroepsaansprakelijkheid in het Wetsvoorstel Personenvennootschappen. NbBW, p. 146-150. Breedveld, C.G. Huwelijksvermogensrecht: verrekening van waardevermeerdering van een woning, die vóór het huwelijk is gekocht (HR 6 december 2002, RvdW 2002, 201). Ars Aequi, p. 4637-4638.
11
Breedveld, C.G. Voorkeursrecht in koopovereenkomst geen kernbeding in de zin van de algemene voorwaardenregeling. NbBW, p. 73-76. Breedveld, C.G. Boek 1 Titel 8. In: Breedveld-de Voogd, C.G., Beltzer, R.M., Broekema-Engelen, B.J. & Broekhuijsen-Molenaar, A.M.L. (Ed.), Tekst & Commentaar BW. (p. 161-203). Deventer: Kluwer. Breedveld, C.G. Boek 1, Titel 7 afd. 3. In: Breedveld-de Voogd, C.G., Beltzer, R.M., Broekema-Engelen, B.J. & Broekhuijsen-Molenaar, A.M.L. (Ed.), Tekst & Commentaar BW, vijfde druk. (p. 145-156). Deventer: Kluwer. Duynstee, M.C.I.M. Koop en verkoop. TPR, p. 278-285. Es, P.C. van. De schulden van artikel 4:7 lid 1 onder f. WPNR, p. 367-368. Es, P.C. van. Naschrift bij reactie op "De afwikkeling van een legitiemeschending, in het bijzonder de werking van art. 4:87 lid 3". WPNR, p. 610-610. Hijma, Jac. Algemene voorwaarden. TPR, p. 250-260. Hijma, Jac. Dwaling. Verbintenissenrecht. (losbladig, 5 nieuwe en 30 bewerkte pagina's). (febr., 102). Hijma, Jac. Titel 6.4 BW. In: Nieuwenhuis, J.H., Stolker, C.J.J.M. & Valk, W.L. (Ed.), T & C Burgerlijk Wetboek. (Tekst en Commentaar, p. 2327-2346). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Titels 3.2 en 3.3 BW. In: Nieuwenhuis, J.H., Stolker, C.J.J.M. & Valk, W.L. (Ed.), T & C Burgerlijk Wetboek. (Tekst en Commentaar, p. 1261-1320). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Wilsgebreken. Vermogensrecht. (losbladige; 25 bewerkte pagina's, 3 nieuw geschreven pagina's). (maart, 58). Hijma, Jac., Snijders, H.J. & Beenders, D. (Ed(s).). TPR 2003-1, Overzicht van rechtspraak, Hoge Raad der Nederlanden 1997-2001. Antwerpen: E. Story-Scientia, 245 p. Hijma, Jac. Bedenktijdoverpeinzingen. WPNR, p. 813-814. Hoogervorst, E.M. Art. 49 t/m 55. Vermogensrecht (losbladige, 20 bewerkte pag., 90 pag. supplement). Houben, I.S.J. Overzicht van rechtspraak. Rechtshandeling en overeenkomst. Totstandkoming: precontractuele fase. TPR, p. 207-219. Huijgen, W.G. Gemeentelijke anti-speculatiebedingen: geldig of niet? JBN, p. 11-12. Huijgen, W.G. Nogmaals: verkoop van verontreinigde grond. JBN, p. 10-11. Huijgen, W.G. Pensioenverevening bij reparatiehuwelijk. JBN, p. 16-18. Huijgen, W.G. Aansprakelijkheid van juridische beroepsbeoefenaren en overige dienstverleners. Onrechtmatige daad. (losbladig). Huijgen, W.G. Titels 2.4, 2.5, 3.1 en 3.9. In: Nieuwenhuis, J.H., Stolker, C.J.J.M. & Valk, W.L. (Ed.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. (p. 699-962). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Titels 2.4, 2.5, 3.1 en 3.9. In: Nieuwenhuis, J.H., Stolker, C.J.J.M. & Valk, W.L. (Ed.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. (p. 1227-1259). Deventer:
12
Kluwer. Huijgen, W.G. Titels 2.4, 2.5, 3.1 en 3.9. In: Nieuwenhuis, J.H., Stolker, C.J.J.M. & Valk, W.L. (Ed.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. (p. 1439-1485). Deventer: Kluwer. Koot, R.M.C.M. Contractenrecht. Ars Aequi, p. 4769-4769. Mulder, S.J.A. Bijzondere overeenkomsten; verzekering. In: Dahm, P., Kleijn, W.M., Wedekind, W.G.Ph.E. & Willems, J.H.M. (Ed.), Jaarboek rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2002. (p. 217-218). Deventer: Kluwer. Mulder, S.J.A. Bijzondere overeenkomsten; verzekering. In: Dahm, P., Kleijn, W.M., Wedekind, W.G.Ph.E. & Willems, J.H.M. (Ed.), Jaarboek rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2002. (p. 294-295). Deventer: Kluwer. Nijland, J. Huwelijksvermogensrecht. Ars Aequi, p. 4836-4838. Peter, J.A.J. Rechtshandelingen. Vermogensrecht. (losbladig). Pleysier, A.J.H. Annexaties en fusies van gemeenten en de plaats van vestiging van een notaris. De notarisklerk, p. 51-52. Snijders, H.J. losbladig werk (195 bewerkte pagina's). Modellen voor de rechtspraktijk. (losbladig). (september, 210). Verburg, G.J.M. Contractenrecht. Ars Aequi, p. 4701-4702. Verburg, G.J.M. Redelijkheid en billijkheid. TPR, p. 228-237. Verburg, G.J.M. Uitleg van rechtshandelingen. TPR, p. 219-228. Vossestein, G.-J. Wijziging Duitse corporate governance code. Ondernemingsrecht, p. 490-491. Vossestein, G.-J. & Wessels, B. Effectenrecht 2003/2004. Den Haag: Sdu Uitgevers, 676 p. Vossestein, G.-J. & Wessels, B. Ondernemingsrecht 2003/2004. Den Haag: Sdu Uitgevers, 599 p. Zippro, E.J. Contractenrecht. Ars Aequi, p. 4833-4834. Zwalve, W.J. Zo moet het niet. WPNR, p. 667-668. Zwalve, W.J., Verstappen, L.C.A., Huizink, J.B. & Hartkamp, A.S. Bekrachtiging en aanverwante rechtsfiguren. Den Haag: Vermande, 227 p. Zwalve, W.J. Hoofdstukken uit de geschiedenis van het Europese privaatrecht. Groningen: Kluwer, 619 p. Populariserende publicatie Huijgen, W.G. Pays-Bas: des notaires tres tres liberaux. Notaires Vie Professionelle, p. 50-51. Overige producten van wetenschappelijke activiteit
13
Dunk, F.G. von der. GALILEO Inside - Legal Aspects of offering service guarantees in the context of LBS. The European Navigation Conference: Graz - Austria. CD-rom. Dunk, F.G. von der. What goes up....- improvements to Space Object Registration and Other Possible Legal Tools. Europe and Space Debris: Toulouse - France. CDrom. Dunk, F.G. von der. Working Towards A Liability Regime for GNSS. European Group of Institutes of Navigation: Graz, Austria. CD-rom.
14
Deelprogramma Aansprakelijkheid Binnen het aansprakelijkheidsrecht concurreren twee perspectieven: enerzijds het rechtseconomische perspectief: hoe houden we de som van de maatschappelijke kosten van preventie van schade en de kosten van schade (letsel, winstderving) zo laag mogelijk, en anderzijds het groeiend besef dat het aansprakelijkheidsrecht een onafwijsbare, niet primair monetaire taak heeft: erkenning dat jegens het slachtoffer onrecht is geschied. In dat verband wordt een gedegen exploratie van het thema 'persoonlijkheidsrechten', mede bezien in het licht van de claim-cultuur, steeds belangrijker. Wetenschappelijke publicaties Bunt, J.E. van de. Erkenning door fondsen voor immateriële schade. In: Maanen, G. van (Ed.), De rol van het aansprakelijkheidsrecht bij de verwerking van persoonlijk leed. (p. 249-265). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Hijma, Jac. Factoren binnen de toerekening naar redelijkheid. In: Spier, J. & Schendel, W.A.M. van (Ed.), Schadevergoeding: een eeuw later. (p. 79-81). Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. Aansprakelijkheid van de werkgever voor psychische schade. Aansprakelijkheid, Verzekering & Schade, p. 14-25. Lindenbergh, S.D. Blij met de geboorte van... een schadeclaim. Ars Aequi, p. 365374. Lindenbergh, S.D. De vermogensrechtelijke lotgevallen van het recht op smartengeld. Tijdschrift voor vergoeding Personenschade, p. 1-6. Lindenbergh, S.D. Doeleinden en effecten van civielrechtelijke sancties. In: Hoogervorst, E.M., Houben, I.S.J., Memelink, P., Reurich, L. & Verburg, G.J.M. (Ed.), Doel en effect van civielrechtelijke sancties. (BW-krant Jaarboek, 19, p. 9-20). Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. & Verburg, G.J.M. Personal Injury Compensation in the Netherlands. In: Bona, M. & Mead, Ph. (Ed.), Personal Injury Compensation in Europe. (p. 355-384). Deventer: Kluwer. Nieuwenhuis, J.H. Tragedie en recht; twee manieren om wraak te temmen. Justitiële Verkenningen, p. 9-18. Nieuwenhuis, J.H. Weet het recht nog raad met de zonde? TPR, p. 53-75. Nieuwenhuis, J.H. Onrechtmatige daden, Unerlaubte Handlungen, Torts. Deventer: Kluwer, 103 p. Nieuwenhuis, J.H. Weet het recht nog raad met de zonde? In: Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. In: Meijers-reeks, nr. 58. (p. 4356). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Stolker, C.J.J.M. & Sombroek-van Doorm, M.P. De wrongful life-vordering: schadevergoeding of euthanasie? Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, p. 496-506. Stolker, C.J.J.M. & Sombroek-van Doorm, M.P. Une existence illégitime aux PaysBas. European Review of Private Law, 2, p. 227-237.
15
Annotaties Lindenbergh, S.D. Noot bij : HR 11-07-2003, Nieuwsbrief BW 2003, p. 138-142, (Vergoeding van buitengerechtelijke kosten). Lindenbergh, S.D. Noot bij : HR 28-03-2003, Nieuwsbrief BW 2003, 13, p. 68-72, (Aansprakelijkheid bij sport en spel). Vakpublicaties Bunt, J.E. van de. Risico-aansprakelijkheden. TPR, p. 327-340. Koot, R.M.C.M. Onrechtmatige daad. Ars Aequi, p. 4834-4835. Koot, R.M.C.M. Overheidsaansprakelijkheid. TPR, p. 309-318. Koot, R.M.C.M. Verkeersaansprakelijkheid. TPR, p. 318-327. Lindenbergh, S.D. Schadevergoeding. TPR, p. 352-371. Lindenbergh, S.D. Smartengeld wegens geestelijk letsel. Nieuwsbrief Personenschade, p. 2-3. Lindenbergh, S.D. Vergoeding van verzorgingsinspanningen. Nieuwsbrief Personenschade, p. 2-3. Lindenbergh, S.D. Aansprakelijkheid bij de uitvoering van bouwwerken. Onrechtmatige Daad. (losbladig werk). Lindenbergh, S.D. Aansprakelijkheid bij sport en spel. Onrechtmatige Daad. (losbladig werk). Lindenbergh, S.D. Inleiding, art. 95, 96, 97, 100, 106. Schadevergoeding. (losbladig werk). Lindenbergh, S.D. Ongevallen. Onrechtmatige Daad. (losbladig werk). Verburg, G.J.M. Onrechtmatige daad en overige verbintenissen uit de wet. Ars Aequi, p. 4770-4771. Zippro, E.J. Onrechtmatige daad en overige verbintenissen uit de wet. Ars Aequi, p. 4634-4636. Zippro, E.J. Overige verbintenissen uit de wet; ongerechtvaardigde verrijking en onverschuldigde betaling. Tijdschrift voor Privaatrecht; Overzicht van Rechtspraak; Enkele belangrijke uitspraken van de Hoge Raad der Nederlanden 1997-2001. (p. 340-352). België: E. Story-Scientia. Populariserende publicatie Lindenbergh, S.D. Brusselse Storm. Aansprakelijkheid, Verzekering & Schade, p. 185-185.
16
Deelprogramma Goederenrecht Wat is een 'goed'? Wat is 'eigendom'? De traditionele antwoorden zijn toe aan herijking. 'Ontstoffelijking' en voortschrijdende digitalisering zijn de ijkpunten die het perspectief bepalen. Dissertatie (intern voorbereid) Broekveld, L.P. (08-05-2003). Derdenbeslag. Universiteit Leiden. ((Co-)promotor: prof. mr. H. J. Snijders & prof. mr. Jac. Hijma). Wetenschappelijke publicaties Huijgen, W.G. Naar een meer positief stelsel van grondboekhouding? WPNR, p. 381-384. Huijgen, W.G. Nieuw erfrecht in werking. Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, p. 2-6. Snijders, H.J., Drobnig, U & Sagel-Grande, H.I. Neue Entwicklungen im Recht der persöhnlichen Kreditsicherheiten in Deutschland und in den Niederlanden. Munchen: European Law Publishers, 114 p. Vakpublicaties Huijgen, W.G. Naschrift bij reactie mr. S. Perrick inzake tenietgaan van wilsrechten. WPNR, p. 597-597. Huijgen, W.G. Vereffening van nalatenschap na beneficiaire aanvaarding. JBN, p. 15-16. Janssen, J.F.M. Huwelijksvermogensrecht. TPR, p. 146-155. Janssen, J.F.M. Zekerheidsrechten. TPR, p. 183-194. Koot, R.M.C.M. Goederenrecht. Ars Aequi, p. 4636-4637. Koot, R.M.C.M. Goederenrecht. Boom basics, 2. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 107 p. Lindenbergh, S.D. Bevoegdheden en verplichtingen van eigenaars van naburige erven. Zakelijke Rechten. (losbladig werk). Memelink, P. Overzicht van rechtspraak 1997-2000, gebruiks- en genotsrechten. TPR, p. 194-207. Peter, J.A.J. Eigendom en mede-eigendom. TPR, p. 166-173. Peter, J.A.J. Erfdienstbaarheden. Zakelijke rechten. (losbladig). Pleysier, A.J.H. Enige gedachten over het legaat van een vruchtgebruik onder het nieuwe erfrecht. De notarisklerk, p. 160-163. Pleysier, A.J.H. Het 'op naam zetten' van onroerend goed bij de 'gewone' verdeling, de ouderlijke boedelverdeling en de wettelijke verdeling van de nalatenschap naar nieuw erfrecht. De notarisklerk, p. 41-44.
17
Pleysier, A.J.H. Huurbescherming tegen grondeigenaar (HR 29 november 2002, NJ 2003, 78 m. nt PAS). JBN, p. 4-5. Pleysier, A.J.H. Is verhypothekeren vervreemden? (Vzngr Rb. Leeuwarden 23 september 2002, Notafax 2002, nr 225). De notarisklerk, p. 111-112. Pleysier, A.J.H. Wat kan de erfverpachter doen als de erfpachter zijn bevoegdheden overschrijdt? De notarisklerk, p. 108-109. Pleysier, A.J.H. Wat te doen tegen onrechtmatig overbouwen? JBN, p. 15-16. Verburg, G.J.M. Goederenrecht. Ars Aequi, p. 4835-4836. Zippro, E.J. Goederenrecht. Ars Aequi, p. 4703-4704. Populariserende publicatie Mendes de Leon, P.M.J. (30-09-2003). Alliance vol gevaren (KLM-Air France). NRC Handelsblad, p. 7-7.
18
Programma
Geschillenbeslechting
Prof. mr. A.F.M. Brenninkmeijer programmacoördinator
19
20
Het programma geschillenbeslechting (a) De missie Een mede interdisciplinaire bestudering van de modaliteiten van de geschillenbeslechtende functie(s) op nationaal (supra-) en internationaal niveau; in het bijzonder gericht op de ontwikkelingen binnen de nationale rechterlijke organisatie en op de verschuiving tussen nationaal/internationaal en overheids- en niet-overheidsconflictbeslechting. De missie is gericht op het doordenken van deze ontwikkelingen en verschuivingen met het oog op de theoretisch en praktische consequenties ervan voor ons traditionele stelsel van rechtspleging. Daarbij wordt gebruik gemaakt van empirische en bestuurskundige analyse, positiefrechtelijke verkenning en toetsing aan rechtsstatelijke uitgangspunten. (b) Probleemstelling Geschillenbeslechting vervult een fundamentele functie in onze - zich internationaliserende samenleving. De wijze waarop aan die functie gestalte wordt gegeven is aan voortdurende wijziging onderhevig. Die wijzigingen behoeven niet alleen een theoretische doordenking en onderbouwing, maar ook een toetsing van hun gevolgen aan maatstaven van juridische legitimiteit, kwaliteit en consistentie. Op die wijze kan de bestudering van het fenomeen geschillenbeslechting bijdragen aan de versterking van de geschilbeslechtende functie. (c) Doelstelling Optimalisering van de geschillenbeslechtende functie door het bestuderen, analyseren en toetsen van de modaliteiten van geschillenbeslechting op hun kwaliteit, kwantiteit en doelmatigheid in zowel rechtsstatelijk als institutioneel perspectief. (d) Onderzoeksobject Fundamenten van nationale, supra- en internationale en alternatieve vormen van geschillenbeslechting, in hun maatschappelijke statelijke en bovenstatelijke context, alsmede hun onderlinge relatie(s) (exclusief, alternatief, complementair). (e) Methodiek en beoogde onderzoeksresultaten De methodiek van het onderzoeksprogramma is allereerst interdisciplinair in die zin dat beoefenaren van de kerndisciplines uit het positieve recht (privaatrecht, bestuursrecht en strafrecht) samenwerken. Daarnaast wordt binnen het onderzoek samengewerkt tussen beoefenaren van het positieve recht en beoefenaren van andere disciplines (met name sociologie, bestuurskunde en economie) samenwerken. Het programma moet leiden tot het formuleren van wetenschappelijk onderbouwde kaders voor de geschillenbeslechtende functie: zoals het formuleren van voorwaarden en grenzen voor rechterlijke samenwerking, het ontwikkelen van afstemmingsmechanismen op internationaal recht, voorstellen tot aanpassing van procesrechtelijke wetgeving enz.
21
22
Deelprogramma Geschillenbeslechting algemeen Geschillenbeslechting vindt in veel verschillende verbanden plaats overeenkomstig een aantal gemeenschappelijke uitgangspunten, die zijn samen te vatten onder de noemers beginselen van behoorlijke geschillenbeslechting en meer algemeen "fair trial". Naast deze normatieve uitgangspunten wordt geschillenbeslechting ook bestudeerd vanuit interdisciplinair perspectief. Dissertaties (intern voorbereid) Broeders, A.P.A. (03-12-2003). Op zoek naar de bron: over de grondslagen van de criminalistiek en de waardering van het forensisch bewijs. In: Meijers-reeks, nr. 63. Leiden. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. mr. J. F. Nijboer & prof. dr. D. R. A. Uges). Mauritz, A.J. (04-12-2003). Liability of the operators and owners of aircraft for damage inflicted to persons and property on the surface. In: Meijers-reeks, nr. 66. Universiteit Leiden. (Maastricht: Shaker). ((Co-)promotor: prof. mr. C. J. J. M. Stolker & dr. P.M.J. Mendes de Leon). Mirow, M.C. (16-10-2003). Private Law, Lawyers and Legal Institutions in Spanish America 1500-2000. Universiteit Leiden. ((Co-)promotor: prof. dr. A. A. Wijffels). Vos, P. (24-06-2003). Kredietopvraging en insolventierisco. Overlevingskansen van bedrijven in financiële moeilijkheden en de faillissementswet. In: Meijers-reeks, nr. 57. Universiteit Leiden, 531 p. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. dr. J. G. Kuijl). Wu, J. (04-12-2003). The evaluation of Chinese regulation in light of the World-wide framework on the contractual liability of air couriers. Universiteit Leiden. ((Co)promotor: prof. mr. C. J. J. M. Stolker & dr. P.M.J. Mendes de Leon). Wetenschappelijke publicaties Asser, W.D.H., Groen, H.A. & Vranken, J.B.M. Een nieuwe balans. Interimrapport Fundamentele herbezinning Nederlands burgerlijk procesrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 306 p. Barkhuysen, T. Actuele ontwikkelingen in de redelijke-termijnjurisprudentie; over Ned. termijnoverschrijdingen en ontbrekende nationale rechtsmiddelen. NJCM-Bulletin, p. 586-600. Barkhuysen, T. & Emmerik van, M.L. De eigendomsbescherming van art. 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM en het Nederlandse bestuursrecht. JB-Plus, p. 1-14. Barkhuysen, T. & Emmerik van, M.L. De toekomst van het EHRM: meer middelen voor effectievere rechtsbescherming. NJCM-Bulletin, p. 298-304. Barkhuysen, T. & Emmerik van, M.L. EHRM-uitspraak Önderyildiz tegen Turkije: Europese grenzen aan het gedogen van gevaarlijke situaties en aan beperkingen van overheidsaansprakelijkheid bij ongelukken en rampen. Overheid en aansprakelijkheid, p. 109-121. Barkhuysen, T. (Ed(s).). Boekenraad Staats- en Bestuursrecht, vreemdelingenrecht en mensenrechten. Nijmegen: Ars Aequi Libri. Brenninkmeijer, A.F.M. De onafhankelijke en onpartijdige rechter. Justitiële Verkenningen, p. 791-104.
23
Brenninkmeijer, A.F.M. De toekomst van de bestuursrechtspraak na het EHRM-arrest Kleyn. NJB, p. 1119-1123. Brenninkmeijer, A.F.M. & Heerma Van Voss, G.J.J. Een discussie over de rol van de CRvB. In: Male, R.M. van, Bolt, H., Brenninkmeijer, A.F.M. & Hogenboom, T. (Ed.), 100 jaar Centrale Raad van Beroep. (p. 331-365). Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Slotbeschouwing: Convergentie of divergentie? In: Brenninkmeijer, A.F.M., Hallers, M., Kwak, A.-J. & Marseille, A.T., Mulder, N.M. & Schoep, G.K. (Ed.), De taakopvatting van de rechter. In: Meijers-reeks, nr. 53. (p. 221-236). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Cleiren, C.P.M. De wetgever aan zet. In: Brants, C.H., Mevis, P.A.M., Prakken, E. & Reijntjes, J.M. (Ed.), Op zoek naar grondslagen. Strafvordering 2001 ter discussie. (p. 55-79). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Cleiren, C.P.M. Het opstandige slachtoffer. Genoegdoening aan slachtoffers in het strafrecht. Preadvies Nederlandse Juristenvereniging 2003. (p. 33-104). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. Strafrechtelijke alternatieven voor appèl. In: Happé, R.H., Hullu, J. de, e.a., (Ed.), Hoger beroep in de steigers. (p. 215-222). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Gall, H.C. Bemoeienissen van de Hoge Regering te Batavia met familie- en erfrechtelijke aangelegenheden van de Chinezen te Batavia tussen 1640 en 1772. TOMeloos actief. (p. 33-52). Leiden: Grafaria. Gall, H.C. (2002). De Codificatie ten tijde van de Bataafse Republiek. Het vraagstuk van de rechtsgewoonte. In: Stevens, F & Vanhemelryck, F (Ed.), Codificaties in Europa. Handelingen van het Colloquium, gehouden in het Paleis der Academiën te Brussel op 1 december 1995. (p. 43-52). Brussel: Koninklijke Vlaamse Academie van België. Hert, P.J.A. De. Het recht op een onderzoeksrechter in Belgisch en Europees perspectief. Grondrechtelijke armoede met een inquisitoriale achtergrond. Panopticon, 24(2), p. 155-198. Moerings, M. & Kool, R. Schriftelijke slachtofferverklaring of spreekrecht. Trema, p. 50-55. Muller, E.R., Voermans, W.J.M., Helsloot, I. & Pieterman, R. Vervoer gevaarlijke stoffen in perspectief. Evaluatie van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen 1996-2002. In: Meijers-reeks, nr. 68. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 226 p. Nijboer, J.F. Gerechtelijke dwalingen en de rol van deskundigen; een vergelijking tussen Engeland en Nederland. Justitiële Verkenningen, p. 105-120. Polak, J.E.M. Bestuursrechtelijke kanttekeningen bij de toekomst van de nationale rechtstaat. Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht, p. 168-172. Polak, J.E.M. Kroniek van het algemeen deel van het bestuursrecht. NJB, p. 476482. Polak, J.E.M. Nationaal bestuursrecht in een internationale context. NJB, p. 266-272. Polak, J.E.M., Buuren, P.J.J. van & Widdershoven, R.J.G.M. (Ed(s).). AB Klassiek. Deventer: Kluwer, 490 p.
24
Polak, J.E.M. Een grievenstelsel in het bestuursrecht. In: Happe, R.H., Hullu, J. de, Kemperman-Boeren, L.H.A.M. & de Moor-van Vugt, A.J.C. (Ed.), Hoger beroep in de steigers. (p. 63-70). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Punselie, E.C.C. Pleegzorg in de Verenigde Staten: het streven naar continuïteit in de opvoeding. Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 190-197. Roos, T.A. de & Schoep, G.K. De dynamiek van minimumstraffen. Trema, p. 32-38. Roosmalen, H.J.T.M. van. De wederwaardigheden van de heer Kane. Een verkenning van Engels overheidsaansprakelijkheidsrecht. Overheid & Aansprakelijkheid, p. 181-188. Schoep, G.K., Brenninkmeijer, A.F.M., Hallers, M., Kwak, A.J., Marseille, A.T. & Mulder, N.M. (Ed(s).). De taakopvatting van de rechter. In: Meijers-reeks, nr. 53. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 241 p. Schuyt, P.M. Diversiteit in strafoplegging: het verschil tussen afspreken en afstemmen. Sancties, p. 90-100. Stolker, C.J.J.M. & Giard, R.W.M. De arts als deskundige bij medische beroepsfouten. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, p. 819-823. Stolker, C.J.J.M. & Giard, R.W.M. De rol van de dokter als deskundige. NJB, p. 610616. Suurmond, G. & Velthoven, B.C.J. van. Brandveiligheid in de horeca. Toepassing van kosten-batenanalyse op justitieel terrein. Justitiële Verkenningen, p. 8-29. Tsoutsanis, A. Artikel 14-D BMW en 92 GMV: .nl-domeinnaamarbitrage onwettig. De Industriële Eigendom, p. 153-157. Tsoutsanis, A. Robe(l)co, artikel 5 lid 5 Merkenrichtlijn en economisch verkeer: een fout in de richtlijn? De Industriële Eigendom, p. 3-10. Tsoutsanis, A. Voortdurende onzekerheid over wettigheid .nl-domeinnaamarbitrage: een (prejudiciële) vraag van uitleg waard. De Industriële Eigendom, p. 309-310. Tsoutsanis, A. Domeinnaamgeschillen: inbreuk, onrechtmatige daad of kwade trouw? Stand van zaken-onderzoek voor een geschillenregeling in het .nl-domein. ITeRreeks actueel, 58. Den Haag: Sdu Uitgevers, 388 p. Velthoven, B.C.J. van & Tulder, F.P. van. Econo(me)trics of crime and litigation. Statistica Neerlandica, 57(3), p. 1-26. Voermans, W.J.M. Artikel 44 Grondwet als bevoegdheidsbasis voor ministeriële regelingen? NJB, p. 178-181. Voermans, W.J.M. Besluit DNA-onderzoek als uiting van een regressieve, zelfstandige AMvB-opvatting. RegelMaat : Kwartaalblad voor Wetgevingsvraagstukken, p. 78-83. Voermans, W.J.M. De bestuursrechter en artikel 120 Grondwet. Jurisprudentie bestuursrecht Plus, p. 142-151. Voermans, W.J.M. Evaluation of legislation in the Netherlands? Legislacào, jan.-juni, p. 33-61. Voermans, W.J.M. Wetgevingsprocessen onder de Europese grondwet. RegelMaat :
25
Kwartaalblad voor Wetgevingsvraagstukken, p. 224-235. Voermans, W.J.M. & Albers, P. Councils for the Judiciary in EU Countries. Strasbourg: Council of Europe, European Commission for the efficiency of, 129 p. Voermans, W.J.M. Councils for the Judiciary in Europe: Trends and Models. In: In Segado, F.R. (Ed.), The Spanish constitution in the European Constitutional context. (p. 2133-2144). Madrid: Dykinson S.L. Wiersinga, H.C. Justice, not just us. Prolegomena towards an analysis of communication problems in criminal proceedings. In: Hertog, E. (Ed.), Aequalitas. Equalll Access to Justice across Language and Culture in the EU. (Cahiers voor Juridisch Vertalen en Tolken, 2, p. 41-52). Antwerpen: Lessius. Wiersinga, H.C. Rechtsplegingen in verband met de maatregel van plaatsing in een inrichting voor de opvang van verslaafden. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 1227-1235). Deventer: Kluwer. Wijffels, A.A. (2002). Flanders and the Scheldt Question. A Mirror of the Law of International Relations and its Actors, Sartoniana, 15, p. 1075-1097. Wijffels, A.A. & Osler, D.J. Catalogue of books printed in Spain, Portugal and the Southern and Northern Netherlands from the beginning of printing to 1800 in the library of the Max-Planck-Institut für Europäische Rechtsgeschichte. Franfurt am Main 2000: Klostermann, 597 p. Wijffels, A.A. (2002). A Phantom Code: The 1830 Code of Civil Procedure for the Kingdom of the Netherlands. In: Faure, M., Smits, J. & Schneider, H. (Ed.), Towards a European Ius Commune in Legal Education and Research. (p. 283-300). Antwerpen-Groningen: Metro-Intercientia. Wijffels, A.A. L'expertise de l'historien 'témoin' dans un contexte judiciaire: du procèsPapon (1997-1998) au procès-Irving (2000). In: Garnot, B. (Ed.), Les témoins devant la justice, Une histoire des statuts et des comportements. (p. 407-420). Rennes: Presses Universitaires de Rennes. Wijffels, A.A. Taxation and Litigation, Dutch Cities as Litigants in Late FifteenthCentury Tax-Cases. In: Ascheri, M., Ebel, F., Heckel, H. & Padoa-Schioppa, A. (Ed.), "Ins Wasser geworfen und Ozeane durchquert". (p. 1075-1097). Wien: Böhlan Verlag. Wijffels, A.A. Bespreking van: Bihr, Ph., Le Code civil français, Evolution des textes depuis 1804. Uitg.: Dalloz, Parijs (2000). Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis, p. 245247. Wijffels, A.A. Gelehrtes Recht und Wirtschaftsordnung: Niederländische 'Bierkriege' im 15. und 16. Jahrhundert. Zeitschrift für Neuere Rechtsgeschichte, 25, p. 177-203. Wijffels, A.A. Ius commune and International Wine Trade, A Revision (Middelburg c. Antwerp, 1548-1559). Revue d'Histoire du Droit/Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis 71, p. 289-317. Wijffels, A.A. Le notaire public en Angleterre. Le Gnomon, Revue Internationale d'Histoire du Notariat 2003/1, Nr. 137, p. 34-39. Wijffels, A.A. (29-09-2000). Un 'consilium' di Alberico Gentili (Oxford) in una controversia legale tra il St. John's College (Cambridge) e il Trinity College (Cambridge). Alberico Gentili, La soluzione pacifica delle controversie internazionali, Atti del Convegno Nona Giornata Gentiliana, San Ginesio, p. 179-200.
26
Wijffels, A.A. (2000). Alberico Gentili e l'unione anglo-scozzese: alla ricerca di una nuova matrice per il discorso politico,. Alberico Gentili, La soluzione pacifica delle controversie internazionali. (p. 177). Milaan: A. Giuffre. Wijffels, A.A. Zeeuwse steden voor de Grote Raad. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden 4/2 (2002). (p. 266-293). Annotaties Barkhuysen, T. Noot bij : HR 01-11-2001, NJCM-Bulletin 2003, p. 142-150. Barkhuysen, T. Noot bij : CRvB 04-07-2003, NJCM-Bulletin 2003, p. 994-1000, (CRvB poogt rechtsbescherming tegen overheidschrijding van de redelijke termijn te verbeteren). Polak, J.E.M. Noot bij : HR 16-11-2003, AB 2003, 45, (Herstructurering varkenshouderij). Snijders, H.J. Noot bij : HR 22-03-2002, NJ 2003, 49. Snijders, H.J. Noot bij : HR 11-01-2002, NJ 2003, 256. Snijders, H.J. Noot bij : HR 11-01-2002, NJ 2003, 311. Snijders, H.J. Noot bij : HR 31-05-2002, NJ 2003, 342. Snijders, H.J. Noot bij : HR 31-05-2002, NJ 2003, 343. Snijders, H.J. Noot bij : HR 01-03-2002, NJ 2003, 355. Snijders, H.J. Noot bij : HR 31-05-2002, NJ 2003, 357. Snijders, H.J. Noot bij : BenGH 07-06-2002, NJ 2003, 426. Snijders, H.J. Noot bij : HvJ EG 18-06-2002, NJ 2003, 481. Snijders, H.J. Noot bij : BenGH 24-06-2002, NJ 2003, 588. Snijders, H.J. Noot bij : HvJ EG 12-12-2002, NJ 2003, 600. Snijders, H.J. Noot bij : BenGH 25-06-2002, NJ 2003, 675. Snijders, H.J. Noot bij : HR 28-06-2002, NJ 2003, 676. Snijders, H.J. Noot bij : HR 14-06-2002, NJ 2003, 689. Teuben, K. Noot bij : Hof 's-Hertogenbosch 04-12-2001, JB 2003, 30. Teuben, K. Noot bij : Hof Amsterdam 07-06-2001, JB 2003, 45. Teuben, K. Noot bij : Ktr. Heerlen 29-01-2003, JB 2003, 50. Teuben, K. Noot bij : HR 11-07-2003, JB 2003, 58. Tsoutsanis, A. Noot bij : Vzr. Arnhem 03-12-2002, Mf 2003, p. 64-67, (Balkenende/Stichting Liever). Voermans, W.J.M. Noot bij : CRvB 11-04-2002, AB 2003, 23, ("Ordemaatregelen" op één lijn te stellen met een schorsing; besluit in de zin van art. 1:3 Awb).
27
Vakpublicaties Barkhuysen, T. & Emmerik van, M.L. Het EVRM dwingt tot verruiming van de strafrechtelijke vervolgbaarheid. NJB, p. 1444-1445. Barkhuysen, T. (Ed(s).). Praktijkboek bestuursrecht. Deventer: Kluwer. Broekers-Knol, A. Pleitwijzer. Amsterdam: Bert Bakker, 157 p. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Eerste Boek Algemene Bepalingen. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 5-10). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Inleidende opmerkingen. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 1-4). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Titel V Aanhangig maken der zaak ter terechtzitting. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 695-704). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. Titel V Geschillen over rechtsmacht. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 1301-1307). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Titel VI Behandeling door de rechtbank ter terechtzitting. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 723-729). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. Rechtsbescherming tegen bestraffing. [Bespreking van: Wiewel, P.G., Rechtsbescherming tegen bestraffing. Uitg.: Ars Aequi Libri, Nijmegen (2003)]. Delikt en Delinkwent, p. 48-52. Cleiren, C.P.M. Straffend bestuur. [Bespreking van: Rogier, L.J.J., Straffend bestuur (oratie Rotterdam). Uitg.: Gouda Quint, Deventer (2003)]. Delikt en Delinkwent, p. 52-53. Hert, P.J.A. De. Vreemdelingen, artikel 8 EVRM en de Raad van State. De rechtspraak onder de loep. Tijdschrift voor vreemdelingenrecht, p. 237-253. Nijboer, J.F. De (straf)rechter en de deskundige. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Hallers, M., Kwak, A-J., Marseille, A.T., Mulder, N.M. & Schoep, G.K. (Ed.), De taakopvatting van de rechter. In: Meijers-reeks, nr. 53 (p. 183-208). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Nijboer, J.F. Derde Afdeling; Bewijs. In: Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Ed.), Tekst en Commentaar Strafvordering vijfde druk. (p. 828-867). Deventer: Kluwer. Nijboer, J.F. Rechtsvergelijking als hulpmiddel bij internationale normalisering en standaardisering in de parajuridische sfeer: harmonisatie in de forensische expertise. Het plezier van de rechtsvergelijking - feestbundel voor E.H. Hondius. (p. 53-65). Deventer: Kluwer. Punselie, E.C.C. Gezamenlijk gezag voor oude vechtscheidingen. Tijdschrift familieen jeugdrecht, p. 97-97. Punselie, E.C.C. Overzicht van rechtspraak, afdeling 1 personen en familierecht. TPR, p. 134-146.
28
Punselie, E.C.C. & Bruning, M.R. Gehechtheid in het jeugdrecht. In: Schuengel, C., Slot, W. & Bullens, R. (Ed.), Gehechtheid en kinderbescherming. (p. 74-82). Amsterdam: SWP. Roos, T.A. de. Horen van getuigen buiten aanwezigheid van de verdachte. Juridisch up to date, 5, p. 11-12. Roos, T.A. de. Onderneming en strafrecht. Juridisch up to date, 9, p. 22-24. Roos, T.A. de. Ondervragingsrecht van de verdachte en kwetsbare getuigen in de Rubriek Advocatuur. Delikt en Delinkwent, p. 427-429. Roos, T.A. de. Plaats en taak van strafrechtspraak - is er behoefte aan een ander strafrechtelijke discours? Juridisch up to date, 2, p. 20-22. Roos, T.A. de. Recht op rechtsbijstand na vertrouwensbreuk, in Rubriek Advocatuur. Delikt en Delinkwent, p. 1052-1056. Roos, T.A. de. Bespreking van: Victims of Crime in 22 European Criminal Justice Systems. Delikt en Delinkwent, p. 402-409. Schuyt, P.M. Rubriek Straftoemeting. Delikt en Delinkwent, p. 656-663. Schuyt, P.M. & Duker, M.J.A. Rubriek Straftoemeting (2). Delikt en Delinkwent, p. 66-74. Schuyt, P.M. Lietratuur straf(proces)recht. In: Sackers, H.J.B. & Buruma, Y. (Ed.), Kroniek van het strafrecht 2002. (p. 137-144). Deventer: Kluwer. Schuyt, P.M. Literatuur penitentiair recht. In: Sackers, H.J.B. & Buruma, Y. (Ed.), Kroniek van het strafrecht 2002. (p. 179-180). Deventer: Kluwer. Wijffels, A.A. (2000). Catalogue of books printed on the continent of Europe from the beginning of printing to 1600 in the library of the Max-Planck-Institut für Europäische rechtsgeschichte. In: Osler, D.J. (Ed.), Ius commune, Sonderhefte, 130: Bibliographica iuridica, 1. (p. 1-652). Frankfurt am Main: Klostermann. Wurzer-Leenhouts, S.M. Klachtrecht jeugdigen. Sancties, p. 119-125. Wurzer-Leenhouts, S.M. Rechtspraak rechtspositie gedetineerden (1). Delikt en Delinkwent, p. 1031-1039. Wurzer-Leenhouts, S.M. Rechtspraak rechtspositie gedetineerden (3). Delikt en Delinkwent, p. 227-235. Wurzer-Leenhouts, S.M. Rechtspraak terbeschikkingstelling. Sancties, p. 125-128. Wurzer-Leenhouts, S.M. Rechtspraak rechtspositie gedetineerden (2). Delikt en Delinkwent, p. 628-635. Wurzer-Leenhouts, S.M. Klachtrecht jeugdigen 2002. In: Sackers, H.J.B. & Buruma, Y. (Ed.), Kroniek van het strafrecht 2002. (p. 166-172). Deventer: Kluwer. Wurzer-Leenhouts, S.M. Rechtspraak terbeschikkingstelling (2002). In: Sackers, H.J.B. & Buruma, Y, (Ed.), Kroniek van het Strafrecht 2002. (p. 172-175). Deventer: Kluwer.
29
Populariserende publicaties Broekers-Knol, A. (01-05-2003). Binnenhof 22, de Eerste Kamer. Forum 2, jaargang 5, p. 7-9. Goldschmidt, J.E. (23-04-2003). Recht heft Kwetsbaarheid mens niet op. De Volkskrant, p. 7-7. Overige producten van wetenschappelijke activiteit Broekers-Knol, A. Wet garanties consumptiegoederen. plenaire behandeling wetsvoorstel 27 809, p. 593-594, 598-599. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Broekers-Knol, A. Wet toezicht collectieve beheersorganisaties auteurs- en naburige rechten. Plenaire behandeling wetsvoorstel 27 775, p. 601-604. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Broekers-Knol, A. Wetsvoorstel Bevrijdende verjaring. Voortgezette plenaire behandeling wetsvoorstel 26 824, p. 179, 191-194, 370. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Broekers-Knol, A. Wetsvoorstel Verhoging van de opbrengst van griffierechten. Plenaire behandeling wetsvoorstel 28 740, p. 400-401, 413. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Broekers-Knol, A. Wetsvoorstel koop onroerend goed en aanneming van werk. Plenaire behandeling wetsvoorstel 23 095, p. 828, 836-839, 841. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Broekers-Knol, A. Wijziging van de bevrijdende verjaring in het Burgerlijk Wetboek voor gevallen van verborgen schade door letsel of overlijden. Plenaire behandeling wetsvoorstel 26 824, p. 656-657, 696, 700-701. Den-Haag: Handelingen Eerste Kamer. Hert, P.J.A. De. Authority and Interpretation. [Bespreking van: Klein Kranenberg, J., Authority and Interpretation. Uitg.: LOM Ediciones Ltd, Santiago (Chili) (1999)]. Rechtsfilosofie en rechtstheorie, p. 165-166.
30
Deelprogramma Rechtspleging nationaal De vormgeving van de rechtspleging op nationaal niveau vindt plaats door organisatie (rechterlijke organisatie) en procesordening (procesrecht). Voor de rechtspleging is van groeiende betekenis de samenwerking tussen rechters en de inbreng van deskundigen in de rechtspleging. Wetenschappelijke publicaties Buyse, A.C. & Lawson, R.A. Europees verdrag voor de rechten van de mens. Deventer: kluwer, 951 p. Feldbrugge, F.J.M. The Perestroika Jig-Saw Puzzle. Leiden: Observations of NATO's Sovietologist-in-Residence 1987-1989, 174 p. Feldbrugge, F.J.M. (Ed(s).). The Law's Beginnings. In: Meijers-reeks, nr. 59. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 285 p. Feldbrugge, F.J.M. Law's Beginnings; Some Concluding Observations. In: Feldbrugge, F.J.M. (Ed.), The Law's Beginnings. In: Meijers-reeks, nr. 59 (p. 255280). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Feldbrugge, F.J.M. The Eerliest Law of Russia and its Sources. In: Feldbrugge, F.J.M. (Ed.), The Law's Beginnings. In: Meijers-reeks, nr. 59 (p. 93-113). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Snijders, H.J. "They have a dream".... een fundamenteel nieuw wetboek van rechtspleging. NJB, p. 1696-1707. Snijders, H.J. Arbitragerecht is geen closed shop: schriftelijkheid op de (EU)schop. Tijdschrift voor Arbitrage, p. 1-3. Snijders, H.J. Alternatieven voor civielrechtelijk appel. In: Happé, R.H. (Ed.), Hoger beroep in de steigers. (p. 203-213). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Snijders, H.J. De mr.-eis voor arbiters en hun secretarissen? In: Berg, M.A.M.C. van den (Ed.), Aangenomen werk. (p. 335-339). Deventer: W.E.J. Tjeenk Willink. Annotaties Visser, D.J.G. Noot bij : HR 29-11-2002, AMI 2003, p. 21-21. Visser, D.J.G. Noot bij : Rb Haarlem 21-05-2003, AMI 2003, p. 226-226. Visser, D.J.G. Noot bij : Hof Den Haag 04-09-2003, Mf 2003, p. 341-342. Vakpublicaties Feldbrugge, F.J.M. Chastnoe i publichnoe; gde prolegaet gran' mezhdu nimi? [Privaat en publiek; waar ligt de grens ertussen?]. Iurist, p. 1-5. Feldbrugge, F.J.M. In Memoriam Boris Meissner. Review of Central and East European Law, p. 697-697. Feldbrugge, F.J.M. In Memoriam Georg Brunner. Review of Central and East European Law, p. 127-127. Feldbrugge, F.J.M. Georg Brunner 1936-2002. ICCEES Newsletter., p. 1-1.
31
Feldbrugge, F.J.M. Foreword, The Law's Beginnings. In: Feldbrugge, F.J.M. (Ed.), The Law's Beginnings. In: Meijers-reeks, nr. 59 (p. 7-10). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Snijders, H.J. Annoteren, een summum van rechtswetenschappelijk presenteren? NTBR, p. 173-173. Snijders, H.J. Arbitrage ter discussie? Much ado about nothing. WPNR, p. 530-532. Snijders, H.J. & Wendels, A. Civiel appel. Civiele procespraktijk. Deventer: W.E.J. Tjeenk Willink, 412 p. Snijders, H.J. Nederlands Arbitragerecht, een artikelgewijs commentaar op de art. 1020-1076 Rv. Deventer: Kluwer. Populariserende publicaties Feldbrugge, F.J.M. (10-01-2003). Plicht tot identificatie is slecht idee. De Volkskrant. Snijders, H.J. De functie van hoogleraar (in de rechtsgeleerdheid). Jurist en werk.
32
Deelprogramma Rechtspleging internationaal Bij de vorming van zowel Wereldrecht als Europees recht speelt de rechter een belangrijke rol. Door de uitleg die hij aan verdragen geeft beïnvloedt hij de reikwijdte van regels en door aan burgers toe te staan burgers in te roepen kan hij de kracht van die regels aanmerkelijk versterken. De rol van de rechter is dan ook een onmisbaar aspect van de studie naar de ontwikkeling van Global Governance. Is de nationale rechter belangrijk voor het Europese en internationale recht, omgekeerd is de invloed van dat recht op nationale rechtspleging van steeds grotere invloed. Dit programma-onderdeel valt samen met het deelprogramma 'De rol van de rechter' van het programma Global Governance. Wetenschappelijke publicaties Mendes de Leon, P.M.J. Liability for surface damages and collisions after the World Trade Center - Is there a need for change? Journal of Law and Economics, XXXVIII(no. 5), p. 577-600. Mendes de Leon, P.M.J. Van Open Skies naar open markten: het dilemma van de internationale luchtvaart. Tijdschrift voor Vervoer en Recht, p. 83-95. Mendes de Leon, P.M.J. Beyond Bilateralism - Reality and Strategy. Proceedings of the Conference organised by the Int. Inst. of Air & Space Law of McGill University on the occasion of the 50th anniversary of this Institute, 17 p. Mendes de Leon, P.M.J. From Liberalizing Internal Markets toward a More Global Market. Conference Proceedings on the Transatlantic Relationship, p. 153-163. Mendes de Leon, P.M.J. The Future of Ownership and Control Clauses in Bilateral Air Transport Agreements; Current Proposals and Legal Objections. In: Hobe, Stephan & and others, (Ed.), Consequences of Air Transport Globalizations. (p. 1936). Keulen: Heijmans Verlag. Annotaties Polak, M.V. Noot bij : HvJ EG 14-11-2002, Aae 2003, 52, p. 676-684, (De P van IPR: het begrip "burgerlijke en handelszaken" in het EEX.). Polak, M.V. Noot bij : HR 21-06-2002, Aae 2003, 52, p.118-124, (Nederlands kort geding en buitenlandse bodemprocedure: bien étonnés de se trouver ensemble?). Vakpublicaties Polak, M.V. 'Buiten-Nederlandse' aspecten van het Nederlandse burgerlijk procesrecht. TCR, p. 45-48. Polak, M.V. Kroniek van het internationaal privaatrecht. NJB, p. 516-523.
33
Overige producten van wetenschappelijke activiteit Mendes de Leon, P.M.J. Consequences of Air Transport Globalization. Workshop Cologne, Project 2001 Plus: Global and European Challenges for Air and Space Law at the Edge of the 21st Century: Keulen. CD-rom. Mendes de Leon, P.M.J. Environmental liability: the polluter pays - dearly. Beaumont Garnault Fifth International Aviation Conference: Londen. CD-rom.
34
Deelprogramma ADR (niet-overheidsrechtspleging) Geschillenbeslechting hoeft niet perse via de overheidsrechter te lopen, geschillencommissie, arbitrage en in toenemende mate 'mediation' vormen een alternatief voor traditionele rechtspraak. Wetenschappelijke publicaties Brenninkmeijer, A.F.M. Mediation als methode van conflictoplossing in het ambtenarenrecht. Tijdschrift voor Ambtenarenrecht, p. 760-769. Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Brugge, J. van & Walters, P. (Ed(s).). Handboek Mediation. Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Effectieve conflictoplossing bij individuele arbeidsconflicten. In: Brenninkmeijer, A.F.M. & Sprengers, L.C.J. (Ed.), Arbeidsconflicten bij de overheid. (p. 1-61). In: Meijers-reeks, nr. 60. Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Diverse vormen van mediation. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Brugge, J. van & Walters, P. (Ed.), Handboek Mediation. (p. 143160). Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Handboek mediation. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Brugge, J. van & Walters, P. (Ed.), Handboek Mediation. (p. 1-24). Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Juridische aspecten van mediation. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Brugge, J. van & Walters, P. (Ed.), Handboek Mediation. (p. 333-343). Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M., Koning, H.J. de & Wiggers-Rust, L.F. Mediation en overheid. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Bruggen, J. van & Walters, P. (Ed.), Handboek Mediation. (p. 199-225). Den Haag: Sdu Uitgevers. Brenninkmeijer, A.F.M. Onderhandelen. In: Brenninkmeijer, A.F.M., Bonenkamp, H.J., Brugge, J. van & Walters, P. (Ed.), Handboek Mediation. (p. 39-62). Den Haag: Sdu Uitgevers.
35
36
Programma
Global Governance
Prof. dr. R.A. Lawson programmacoördinator
37
38
Het programma Global Governance (a) De missie De opsplitsing van de wereld in individuele, scherp van elkaar gescheiden staten loopt ten einde. Door de elektronische communicatiemiddelen en door de verspreiding van informatie via de media raken alle gemeenschappen ter wereld met elkaar vervlochten. Er ontstaat een "global community". De rechtsontwikkeling loopt bij deze feitelijke ontwikkeling achter. Er groeit een behoefte aan bovennationaal bestuur maar de middelen om een dergelijk bestuur te verwerkelijken ontbreken nog. Doel van het programma is te bestuderen wat er aan bovennationaal bestuur, groeit en hoe zich dat ontwikkelt. Door de verschillende mogelijkheden en de verschillende ervaringen te vergelijken kan een verdere ontwikkeling van bovennationaal bestuur worden gestimuleerd. (b) Probleemstelling en doelstelling In beginsel is iedere vorm van bovennationale samenwerking object van onderzoek. De traditionele samenwerking binnen het volkenrecht, binnen internationale organisaties en tussen staten onderling, kan uiteraard niet worden gemist. Extra aandacht dient echter ook te worden gegeven aan de rol van het recht en aan de nationale zowel als de internationale rechtsregels. Ook de invloed van de markt op de internationale regelgeving en de noodzaak tot marktordening spelen een belangrijke rol. Op sommige terreinen is de bovennationale rechtsvorming al in volle gang. Belangrijk is de bescherming van de fundamentele mensenrechten. Tot in het midden van de twintigste eeuw was dit een volledig nationale zaak; na de Tweede Wereldoorlog hebben de staten in onderling overleg regels voor bovennationale mensenrechtenbescherming opgesteld, dikwijls met internationale toezichthoudende organen. Uit deze bovennationale organen is nieuwe rechtsvorming voorgekomen. Hoewel nog niet van "global governance" kan worden gesproken, kan men al wel de vaststelling van "global rules" constateren. Nog helemaal in het begin staat een ontwikkeling van bovennationaal strafrecht. De regels op dit gebied beginnen vorm te krijgen, maar de organen die dit strafrecht moeten toepassen, uitleggen en beheren zijn nog niet tot wasdom gekomen. (c) Methodiek De methodiek van het onderzoek is in de eerste plaats een analyse van wat er aan regels is en waar ontwikkelingen plaatsvinden en in de tweede plaats een onderlinge vergelijking van wat aan bovennationaal bestuur en bovennationale regelgeving bestaat. Voor verdere uitbouw van het onderzoek is internationale samenwerking essentieel. Om die te bevorderen wordt het resultaat van veel onderzoek in het Engels gepubliceerd en worden over deelgebieden ook conferenties bijeengeroepen waar bevindingen met buitenlandse deskundigen worden gedeeld. In de overzichten van publicaties vindt men de resultaten terug.
39
40
Deelprogramma Volkenrecht en internationale organisaties Het recht is voor een groot deel nationaal bepaald. Iedere staat heeft zijn eigen recht. Door de toenemende communicatie en de toenemende verwevenheid van de nationale economieën ontstaat echter een groeiende behoefte aan bovennationale rechtsregels. Voor een groot deel vallen deze rechtsregels onder het volkenrecht. Voor iedere vorm van Global Governance is het volkenrecht daarom van groot belang. Binnen het volkenrecht wordt regelgeving veelal opgedragen aan internationale organisaties, meestal met beperkte bevoegdheden, maar van een toenemend belang voor bovenstatelijke regelgeving. Vooral in Europa hebben bovennationale organisaties veelal de macht bindende besluiten te nemen. Dissertaties (intern voorbereid) Hille, C.M.L. (05-03-2003). State-building in the Transcaucasus since 1917. Universiteit Leiden. ((Co-)promotor: prof. mr. F. J. M. Feldbrugge). Kreijen, G.P.H. (09-12-2003). State Failure, Sovereignty and Effectiviness. Universiteit Leiden. ((Co-)promotor: prof. dr. C. J. R. Dugard) (cum laude). Wetenschappelijke publicaties Bronckers, M.C.E.J. Where should WTO law go on the exhaustion of intellectual property rights? In: Cottier, T. & Mavroidis, P.C. (Ed.), Intellectual property: trade, competition and sustainable development the World Trade Forum, Volume 3. (p. 231234). Ann Arbor: University of Michigan Press. Bulterman, M.K. Financiële sancties. De totstandkoming en implementatie van VNsancties en hun gevolgen voor de financiële instellingen. Bankjuridische reeks, 47. Amsterdam: NIBE-SVV, 60 p. Bulterman, M.K. & Lawson, R.A. De rechten van de mens en internationale organisaties. In: Flinterman, C. & van Genugten, W. (Ed.), Niet-statelijke actoren en de rechten van de mens; gevestigde waarden, nieuwe wegen. (p. 137-159). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Dugard, C.J.R. & Garth, A. Annual Survey of South African Law. In: Hoexter, C. & Pantagis, A. (Ed.), Public International Law. (p. 128-153). Cape Town: Juta & Co. Dugard, C.J.R. The role of Human Rights Treaty standards In Domestic Law: The Southern African Experience. In: Anderson, M. & Happad, M. (Ed.), Constitutional Rights in the Common wealth. (p. 1-16). London: British Institute of International & Comparative Law. Dugard, C.J.R. Fourth Report on Diplomatic Protection, GAOR. Geneve: Verenigde Naties, 45 p. Dugard, C.J.R. Report of Special Rapporteur on Questions of the Violation of Human Rights in the Occupied Arab Territories, including Palestine, ECOSOC. Geneve: Verenigde Naties, 16 p. Hillebrink, S. Het Nederlandse zelfbeschikkingsrecht: een recht op verstoting. NJB, p. 1816-1818. Ouden, W. den. Over toezicht en aansprakelijkheid bij Europese subsidies; wie moet op de blaren zitten? De Gemeentestem (Bestuursrechtelijk Tijdschrift), p. 33-40.
41
Ouden, W. den. Wie gaat dat betalen? Overheidsaansprakelijkheid bij onregelmatigheden rond Europese subsidies. Overheid en aansprakelijkheid, p. 217226. Wouters, C.W. & Bruin, R. Terrorism and the Non-derogability of Non-refoulement. International Journal of Refugee Law, 15(1), p. 5-29. Wouters, C.W. EU Asylum Protection in the Region: questions of legal responsibility for the protection against refoulement. In Wouters, C.W. (Ed.), NIemandsland. Opvang van vluchtigingen in de regio. (p. 55-83). Amsterdam: Amnesty International. Annotatie Brus, M.M.T.A. Noot bij : Court of Justice 23-10-2001, CML Rev. 2003, 40, p. 169178, (Procureur de la République v. Xavier Tridon). Vakpublicaties Bronckers, M.C.E.J. The EU's special safeguard clause in respect of China: (How) will it work? Legal issues of economic Integration, 30(2), p. 123-131. Bronckers, M.C.E.J. Trade policy and intellectual property: an example of global governance. In: Baudenbacher, & Busek, (Ed.), Europa und die globalisierung III. (p. 183-187). Verlag Österreich. Bulterman, M.K. & Lawson, R.A. Europees kwartaalbericht. Trema, p. 405-407. Bulterman, M.K. & Lawson, R.A. Europees kwartaalbericht. Trema, p. 143-145. Bulterman, M.K. & Lawson, R.A. Europees kwartaalbericht. Trema, p. 25-27. Bulterman, M.K. & Lawson, R.A. Europees kwartaalbericht. Trema, p. 231-233. Bulterman, M.K. Human rights news. Netherlands Quarterly of Human Rights, p. 526-527en155-157. Bulterman, M.K. & Kranenborg, H.R. Kroniek Europese Unie. NJCM-Bulletin, p. 191194. Wouters, C.W. & Tax, B.E.C.M. Hoofdstuk 13.2/1200, 1300, 1400 en 1500, 'Asiel. Internationaal' (uitleg en commentaar op diverse artikelen uit het Verdrag betreffende de status van vluchtelingen (hoofdstuk 1200), het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hoofdstuk 1300), het VN Verdrag tegen Foltering en Andere Onmenselijke en Vernederende Behandeling of Bestraffing (hoofdstuk 1400) en het Internationaal Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten (hoofdstuk 1500). Migratie & Integratie. (Losbladige uitgave) Bohn Stafleu Van Loghum, Sdu uitgevers/Koninklijke Vermande. Populariserende publicatie Hillebrink, S. (13-09-2003). Kolonisator kan zich niet afscheiden. Trouw, p. 23-23.
42
Deelprogramma Mensenrechten Een terrein waar bovennationale wetgeving steeds meer uit de verf komt, is dat van de fundamentele mensenrechten. Traditioneel had iedere staat het volle gezag over zijn eigen onderdanen, maar na de Tweede Wereldoorlog is de internationale gemeenschap zich steeds meer met fundamentele mensenrechten gaan bemoeien. Nog duidelijker speelt dit in Europa waar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in toenemende mate regels ontwikkelt die voor het hele continent bindend zijn. Wetenschappelijke publicaties Blokker, N.M., Bevers, H. & Roording, J. The Netherlands and the International Criminal Court: on Statute Obligations and Hospitality. Leiden Journal of International Law, 16, p. 173-178. Blokker, N.M. & Muller, S. Hague Yearbook 2002. Dordrecht: Nijhoff, 6 p. Blokker, N.M. & Schermers, H.G. International Institutional Law (4th rev. edition). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 1302 p. Boeles, P. Verruimde gezinshereniging op zijn smalst. Migrantenrecht, p. 76-81. Boeles, P. Mensen & Papieren, Legalisatie en verificatie van buitenlandse documenten in probleemlanden. Utrecht: Forum, 344 p. Bonini-Baraldi LLM, M.T. Paritá di trattamento e nozione di "familiare" tra prerogative nazionali e prospettive comunitarie (Equal treatment and concept of 'family member' between national prerogatives and Community perspectives). Familia, p. 821-840. Eeckhout, V. Van Den. "Gelijkheid" in het internationaal privaatrecht. Een kritiek op de gangbare structurering van het debat. Nemesis, p. 177-189. Gerards, J.H. Een pleidooi tegen het gebruik van het discriminatiebegrip in de gelijke behandelingswetgeving. NJB, p. 2250-2251. Goldschmidt, J.E., Coomens, F., Holtmaat, H.M.T., Wolleswinkel, R. & Boerefijn, I. (Ed(s).). Temporary Special Measures; Accelerating de facto equality of women under article 4(1) UN Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women. Antwerpen-Oxford-New York: Intersentia, 252 p. Goldschmidt, J.E. De bestrijding van discriminatie in de sociaal-economische sfeer in Nederland: de AWGB en CGB in het licht van maatschappelijke verandering. Het discriminatieverbod van artikel 1 Grondwet: nationale en internationale perspectieven. (p. 18-28). Leiden: NJCM Boekerij. Kranenborg, H.R. Art. 8 EVRM en de verificatiebevoegdheden van de Commissie. Colas Est en Roquette Freres. SEW, p. 49-57. Kranenborg, H.R. & Lawson, R.A. Grondrechten in de ontwerp-Grondwet van de Europese Unie: Een mooi resultaat met curieuze trekjes. NJCM-Bulletin, p. 751-764. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM-Bulletin, p. 191194. Lawson, R.A. De mythe van het moeten: Het EHRM en 800 miljoen klagers. NJCMBulletin, p. 120-130. Lodder, G.G. Gevolgen van de uitspraken van de Raad van State voor de ACprocedure. Oktober 2003, 70 pp.
43
Loof, J.P. Twintig jaar grondrechten in hoofdstuk 1 van de Grondwet. NJCM- Bulletin, p. 212-215. Loof, J.P. (Ed(s).). Het discriminatieverbod van artikel 1 Grondwet: nationale en internationale perspectieven. Leiden: Stichting NJCM-Boekerij, 96 p. Loof, J.P. Discriminatieverboden in Nederland: achtergronden en discussie. In: Loof, J.P. (Ed.), Het discriminatieverbod van artikel 1 Grondwet: nationale en internationale perspectieven. (p. 36-81). Leiden: Stichting NJCM-Boekerij. Loof, J.P. Ter afsluiting. In: Loof, J.P. (Ed.), Het discriminatieverbod van artikel 1 Grondwet: nationale en intenationale perspectieven. (p. 82-85). Leiden: Stichting NJCM-Boekerij. Ronkes Agerbeek, F.B. Brutaal of Loyaal? Het EVRM en de ambtelijke klokkenluider. NJCM-Bulletin, p. 735-750. Ronkes Agerbeek, F.B. Zeg ik dat goed? EU-ambtenaren en hun vrijheid van meningsuiting. In: Meijers-reeks, nr. 55. Den Haag: Jongbloed, 74 p. Annotaties Boeles, P. Noot bij : ABRvS 10-12-2003, JV 2003, p. 106-109. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 06-02-2003, JV 2003, p. 355-357. Boeles, P. Noot bij : EHRM 10-04-2003, JV 2003, p. 639-643. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 22-10-2003, JV 2003, p.1754-1754. Boeles, P. Noot bij : HR 05-09-2003, JV 2003, p. 1692-1694. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 22-08-2003, JV 2003, p. 1440-1444. Boeles, P. Noot bij : Vzr. Rb Den Haag 07-07-2003, JV 2003, p.1353-1356. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 06-06-2003, JV 2003, p. 1060-1061. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 05-06-2003, JV 2003, p. 1056-1058. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 14-05-2003, JV 2003, p. 926-928. Boeles, P. Noot bij : Vz. ABRvS 25-03-2003, JV 2003, p. 592-594. Boeles, P. Noot bij : ABRvS 13-01-2003, JV 2003, p. 228-232. Boeles, P. Noot bij : EHRM 13-05-2003, JV 2003, p.1029-1031, (Chandra). Boeles, P. Noot bij : HR 01-01-2003, NJ 2003. Gerards, J.H. Noot bij : EHRM 24-07-2003, EHRC 2003, 83. Gerards, J.H. Noot bij : EHRM 16-10-2003, EHRC 2003, 93. Hagens, M. & Myjer, B.E.P. Noot bij : EHRM 04-02-2003, NJCM-Bulletin 2003, 4, p. 471-491, (De gevangene en veiligheidsmaatregelen: Nu ook de EBI in de Straatsburgse annalen).
44
Kranenborg, H.R. Noot bij : Hof van Justitie 06-03-2003, SEW 2003, 9, p. 323-324, (Interporc Im- und Export GmbH t. de Commissie). Lawson, R.A. Noot bij : Rb 's-Gravenhage 14-10-2002, NJCM-Bulletin 2003, 3b, p. 313-317, (In de schaduw van Goodwin). Ronkes Agerbeek, F.B. Noot bij : Hof van Justitie 24-07-2003, M&M 2003, 6, (Altmark Trans GmbH en Regierungspräsidium Magdeburg/Nahverkehrsgesellschaft Altmark). Vakpublicaties Barkhuysen, T., Emmerik van, M.L. & Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 683-695. Barkhuysen, T., Emmerik van, M.L. & Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 917-929. Barkhuysen, T., Emmerik van, M.L. & Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 813-828. Boeles, P., Vos, P.F.A.B, Vries de, W.P.C. & Houdijker den, F.M.J. (Ed(s).). Teksten Internationaal Migratierecht. Den Haag: Sdu Uitgevers, 593 p. Boeles, P. Bespreking Oratie T.P. Spijkerboer. In: Rechtsgeleerd Magazijn Themis, p. 90-93. Boeles, P. & Schild, F. Case Reports of the European Court of Human Rights and the Human Rights Committe. Leiden: European Journal on Migration and Law, 14 p. Boeles, P., Lukaszewicz, B. & Os van, E. National report for the Netherlands on a Comparative Study of International Removals Policies and Practice. 48 p. Buyse, A.C. & Lawson, R.A. Chroniques Strasbourgeoises 8x per jaar. NJCMBulletin. Buyse, A.C. & Van der Liet-Senders, M.M. VN Nieuws 4x per jaar. NJCM-Bulletin. Goldschmidt, J.E. Het grote ongelijk en het recht op gelijke behandeling. Nemesis, p. 114-114. Goldschmidt, J.E. Opening. In: Boerefijn, I., Coomans, F., Goldschmidt, J.E. & Holtmaat, R. (Ed.), Temporary Special Measures. (p. 11-13). Antwerpen-Oxford-New York: Intersentia. Goldschmidt, J.E. The Importance of Semi-Autinimous Fields. In: Bakker, E. & Bomers, J. (Ed.), Inclusion and Equality. (p. 23-26). The Hague: Netherlands Helsinki Committee. Hagens, M. Jurisprudentie Europees Hof voor de rechten van de mens. NJCMBulletin. Hagens, M., Lent van, L. & Luchtman, M. Kroniek Jurisprudentie Europees Hof voor de rechten van de Mens. NJCM-Bulletin. Kranenborg, H.R. Een dilemma voor Europese vliegmaatschappijen; inbreuk maken op Amerikaans recht of inbreuk maken op Europees recht? NTER, p. 162-166. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM- Bulletin, p. 831-
45
834. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM-Bulletin, p. 512515. Lawson, R.A. & Verhey, L.F.M. Kroniek van de grondrechten. NJB, p. 524-533. Lawson, R.A. Procola in de polder. Een kleyne uitspraak over grote vragen. NJB, p. 1114-1118. Lawson, R.A., Hagens, M. & Kuijer, M. Rechtspraak Europees Hof voor de rechten van de Mens. NJB, 45 nummers-per jaar. Lodder, G.G. Hoger Beroep en de AC-procedure. In: Terlouw, A. (Ed.), Binnen 48 uur. Zorgvuldige behandeling van asielverzoeken? (p. 119-134). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Lodder, G.G. Hoofdstuk 13.3/2000, 'De koppeling van aanspraken op voorzieningen aan rechtmatig verblijf'. Migratie & Intergratie. (Losbladige uitgave) Bohn Stafleu Van Loghum, Sdu uitgevers/ Koninklijke Vermande. Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 95-102. Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 179-187. Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 366-379. Loof, J.P. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM-Bulletin, p. 500-506.
46
Deelprogramma Internationaal strafrecht In het laatste deel van de twintigste eeuw is een nieuwe tak van mensenrechtenbescherming ontwikkeld doordat de internationale gemeenschap zich steeds meer bevoegd is gaan achten om grove schenders van mensenrechten aan een internationaal strafrechtelijk regime te onderwerpen, en ook door militair in te grijpen als een staat op al te grove wijze mensenrechten schendt. Langzaamaan begint zich een internationaal strafrecht te ontwikkelen en ontstaat een bevoegdheid van internationale organisaties om met 'geweld' in te grijpen bij grove mensenrechtenschendingen. Het deelprogramma heeft in 1999 een subsidie ontvangen van het Leidse College van Bestuur, met het oog op de komst van het Internationaal Strafhof in Den Haag. Dissertatie (volledig extern voorbereid en plaatsgevonden) Ellian, A. (2003). Een onderzoek naar de Waarheids- en Verzoeningscommissie van Zuid-Afrika. Nijmegen: Wolf Legal Productions (WLP), 702 p. [Promotie aan de Universiteit van Tilburg]. ((Co-promotor: prof. mr. M.S. Groenhuijsen). Wetenschappelijke publicaties Ellian, A. Oorlogsrecht en strafrecht in de strijd tegen het terrorisme: hoop en wanhoop van de nieuwe oorlog. In: Dolman, M. (Ed.), Terrorisme, Europa en strafrecht. (p. 16-39). Amsterdam: Amsterdam University Press. Haveman, R.H. The Context of the Law. In: Haveman, R.H., Kavran, O. & Nicholis, J. (Ed.), Supranational Criminal Law: a System Sui Generis. (Supranational Criminal Law: Capita Selecta, 1, p. 9-38). Antwerpen: Intersentia. Haveman, R.H. The Principle of Legality. In: Haveman, R.H., Kavran, O. & Nicholis, J. (Ed.), Supranational Crimnal Law: a System Sui Generis. (Supranational Criminal Law: Capita Selecta, 1, p. 39-78). Antwerpen: Intersentia. Haveman, R.H., Kavran, O. & Nicholis, J. (Ed(s).). Supranational Criminal Law: a System Sui Generis. Antwerpen: Intersentia, 370 p. Hert, P.J.A. De Ontwikkelingen inzake veiligheid en vergelding: onderzoeksuitdagingen op het vlak van juridische argumentatie. In: Bal, P.L., Smaers, G.E. & Prakken, E. (Ed.), Veiligheid of vergelding? Een bezinning over aard en functie van het strafrecht in de postmoderne risicomaatschappij. (p. 57-78). Deventer: Kluwer. Vakpublicaties Hert, P.J.A. De & Gutwirth, S. Een theoretische onderbouw voor een legitiem strafproces. Reflecties over procesculturen, de doelstellingen van de straf, de plaats van het strafrecht en de rol van slachtoffers. Delikt en Delinkwent, p. 1048-1087. Hert, P.J.A. De. Strafrecht en privacy. Op zoek naar een tweede adem. Rechtshulp, p. 41-54.
47
48
Deelprogramma Samenwerking tussen staten Ook wanneer er geen verdragen bestaan en geen internationale organisaties orde scheppen, kunnen staten dikwijls in onderlinge samenwerking Global Governance verbeteren. Zij doen dat o.a. door ontwikkelingshulp te verlenen aan staten die technisch achterblijven, door onderling samen te werken op terreinen met een internationale dimensie zoals het milieurecht, het energierecht en het transportrecht en door hun rechtsregels zoveel mogelijk te harmoniseren. Geen publicaties opgegeven.
49
50
Deelprogramma De rol van de rechter Bij de vorming van zowel Wereldrecht als Europees recht speelt de rechter een belangrijke rol. Door de uitleg die hij aan verdragen geeft kan hij de reikwijdte van regels beïnvloeden en door aan burgers toe te staan bovennationale rechtsregels in te roepen, kan hij de kracht van die regels aanmerkelijk versterken. Dit geldt zowel voor bovennationale rechters als voor nationale rechters. Naarmate onze rechtsorde internationaler wordt, zijn ook nieuwe instituties en eventueel nieuwe vormen van procesvoering nodig. De rol van de rechter is dan ook een onmisbaar onderdeel van een ontwikkeling naar Global Governance. Wetenschappelijke publicatie Alkema, E.A. De overbelasting van het Europese Hof in Straatsburg. NJCM-Bulletin, p. 291-297. Vakpublicatie Polak, M.V. Oppassen - inpassen - aanpassen. Taken en bevoegdheden van wetgever en rechter bij de receptie van internationaal en communautair IPR in de Nederlandse rechtsorde. In Joustra, C.A. & Polak, M.V. (Ed.), Mededelingen Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht. (p. 43-49). Deventer: Kluwer.
51
52
Deelprogramma Marktwerking Een begin van een groei naar Global Governance is de samenbundeling van staten in de Europese Unie. Geleidelijk zien wij hier een bovennationaal recht ontstaan dat tot op zekere hoogte als voorbeeld kan dienen voor verdere mondiale samenwerking. Vooral op het gebied van de marktordening is in de Europese Unie veel bereikt. Met name de regels over mededinging en het verbod van staatssteun zijn ook van belang voor de staten buiten de Unie. Door de snelle groei van de wereldhandel - en van de wereldmarkt - bestaat ook daar een toenemende behoefte aan marktordening. De Europese regels staan dan vaak model voor een global governance. Wetenschappelijke publicaties Knops, H.P.A. Deel B: Bronnen. In: Pinon, J.P. (Ed.), Lexicon energiemarkt. Nederland en België. (p. 9-20). Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV. Knops, H.P.A. Deel C: Europese regelgeving. In: Pinon, J.P. & et alii, (Ed.), Lixicon energiemarkt. Nederland en België. (p. 21-48). Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV. Knops, H.P.A., Pigmans, M.L., Hakvoort, R.A. & Hancher, L. Deel D: Nederlandse regelgeving. In: Pinon, J.P. & et alii, (Ed.), Lexicon energiemarkt. Nederland en België. (p. 49-168). Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV. Knops, H.P.A., Ruette, P. & Pinon, J.P. Deel G: Instellingen en marktspelers. In: Pinon, J.P. & et alii, (Ed.), Lexicon energiemarkt. Nederland en België. (p. 259-280). Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV. Knops, H.P.A. (Ed(s).). Lexicon energiemarkt. Nederland en België. Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV, 356 p. Knops, H.P.A. Position of the Transmission System Operator (TSO) in the European Electricity Systems. In: Borghetti, A., Nucci, C.A. & Paolone, M. (Ed.), Proceedings 2003 IEEE Bologna Power Tech Conference. (p. 1-8). Bologna: IEEE. Knops, H.P.A. Promoting renewables: which support scheme gets the green light in the internal market? In: Brebbia, C.A. & Sakellaris, I. (Ed.), Energy and the Environment. (p. 133-142). Southampton, UK: WIT Press. Knops, H.P.A. Securing electricity supply: what is the potential of national measures in the European market? In: Elshof, E., Mulder, M. & Scheepers, M. (Ed.), Proceedings of the research symposium on European electricity markets. (p. 1-10). Den Haag: AER/CPB/ECN. Knops, H.P.A. Weighing Ways of Keeping the Energy Balance. In: Myslivec, J., Benes, I., Owen, A. & Plourde, A. (Ed.), New Challenges for Energy Decision Makers. (p. 1-9). Cleveland, Ohio, VS: IAEE. Kooij, P.A.C.E. van der. "Met onwillige honden..." Over de implementatie van de EGrichtlijn biotechnologie. Agrarisch Recht, p. 215-228. Kooij, P.A.C.E. van der. Van appelflappen tot zakdoeken? Over de komende productbescherming in de Zaaizaad- en Plantgoedwet. Agrarisch Recht, p. 426-439. Kort, J.F. de. Reforming the Russian Aviation Industry. European Business Review, 15(6), p. 381-389. Kort, J.F. de. De mythe van de globalisering. Mondialisering, regionalisering of gewoon internationale economie? Department of Economics Research Memorandum 2003.01, 15 p.
53
Slot, P.J. Wat zou Thorbecke van de invoering van de Euro gevonden hebben? Thorbecke, 26. Mechelen: Kluwer, 35 p. Slot, P.J. Applying the competition Rules in the Healthcare sector. European Competition Law Review, 24(11), p. 580-593. Slot, P.J. Case C-205/99, Asociacion Profesional de Empresas Navieras de Líneas Regulares (Analir) and Others v. Administracíon General del Estado. Common Market Law Review, 40, p. 159-168. Slot, P.J. Case C-466/98, Commission v. United Kingdom; C-467/98, Commission v. Denmark; C-468/98, Commission v. Sweden; C-469/98, Commission v. Finland; C471/98, Commission v. Belgium; C- 472/98, Commission v. Luxemburg; C-475/98, Commission v. Austria; C-476/98, Commission v. Germany (Open skies judgments). Common Market Law Review, 40, p. 697-713. Slot, P.J. & Straetmans, G.H.A.M. Harmonisatie van wetgeving. Tijdschrift voor Privaatrecht, p. 1-120. Slot, P.J. Sectorenpolitiek. In: Kapteyn, & VerLoren van Themaat, (Ed.), Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen. Deventer: Kluwer. Slot, P.J. & Swaak, C.R.A. (Ed(s).). Inleiding mededingingsrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 294 p. Slot, P.J. Open skies or open market? The effect of the European Court of Justice (ECJ) judgments on aviation relations between the European Union (EU) and the United States of America (USA). Oral evidence / select Committee on the European Union. London: House of Lords, 6 p. Annotaties Knops, H.P.A. Noot bij : CBB 13-11-2002, NtvE 2003, 17, p. 23-26. Knops, H.P.A. Noot bij : Vzr. Rb Rotterdam 01-10-2003, NtvE 2003, 31, p. 243-248. Vakpublicaties Haanappel, P.P.C. (2002). Law and Aerospace Health Problems. Annals of Air and Space Law, XXVII, p. 327-333. Haanappel, P.P.C. The Open Skies Cases. Journaal luchtrecht, p. 26-27. Haanappel, P.P.C. The Law and Policy of Air Space and Outer Space. The Hague / London / New York: Kluwer Law International, xvi p. 311. Knops, H.P.A. De wet als vakwerk: stevig als een huis? Energiebeurs Bulletin, p. 22. Knops, H.P.A. Een zekering voor zekerheid. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Eén keer in de 10 jaar. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Leverancier failliet: gratis stroom! Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Met vallen en opstaan. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2.
54
Knops, H.P.A. Nood breekt wet? Enkele kritische beschouwingen over de regeling van een noodleverancier. Nederlands Tijdschrift voor Energierecht, p. 148-149. Knops, H.P.A. Praag: op het kruispunt van markt en planning. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Schaadt 't niet, dan baat 't niet. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Sla je slag met opslag. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Wel blaffen, maar niet kunnen bijten. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Welke ruimte heeft een Kamer in het gasgebouw? Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Knops, H.P.A. Zeus ex machina. Energiebeurs Bulletin, p. 2-2. Kort, J.F. de. Russia's Virtual Economy. [Bespreking van: Clifford, Gaddy, Ickes, Barry, Economic Systems. Uitg.: Brooking Institution Press]. Economic Systems, 26, p. 409-411. Slot, P.J. Atlantic Container Line e.a. / Commissie. Markt & Mededinging, p. 254256. Slot, P.J. Editorial comments. The next step in reform of EC competition law: Merger control. Common Market Law Review, 40, p. 1-7. Slot, P.J. Redactioneel. Markt & Mededinging, p. 225-227. Slot, P.J. & Swaak, C.R.A. Inleiding mededingingsrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 294 p.
Overig product van wetenschappelijke activiteit Haanappel, P.P.C., Mackaay, E. & Warendorf, H Netherlands Business Legislation. Den Haag: Kluwer Law International.
55
56
Programma
Sociale Cohesie en de rol van het recht
• Prof. dr. P.B. Cliteur • Prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss • Mr. A.H.J. Schmidt programmacoördinatoren
57
58
Het programma Sociale cohesie en de rol van het recht Elke samenleving moet enkele bindende elementen bevatten opdat sprake kan zijn van een werkelijke gemeenschap. Het recht heeft hierbij een rol te spelen. Steeds minder kunnen godsdienst en levensbeschouwing de functie van integratiemechanisme vervullen, omdat van één godsdienst of één levensbeschouwing niet langer sprake is. Wel kan men zeggen dat het recht voor alle burgers hetzelfde moet zijn. Het recht bemiddelt ook tussen de verschillende levensbeschouwingen en politieke opvattingen in die zin dat het de condities formuleert voor een vreedzame omgang met elkaar onder erkenning van verschillen. In het programma sociale cohesie en de rol van het recht wordt onderzocht welke rol het recht kan spelen in het versterken van sociale cohesie. Daarbij gaat het om de rol van het recht ten aanzien van het 'reguleren' van een multiculturele samenleving, maar ook om de rol van het recht ten aanzien van de informatie- en communicatietechnologie. Of de ICT per saldo een factor zal zijn die de sociale cohesie binnen gemeenschappen kan versterken dan wel deze ondermijnt, is een voorwerp van nader onderzoek. Sommige denkers accentueren het ondermijnend karakter van ICT: het zal de verdere individualisering van de samenleving versterken. Anderen wijzen erop dat ICT nieuwe gemeenschappen vormt, zij het niet langs de traditionele lijnen en volgens de traditionele concepten. In het programma sociale cohesie en de rol van het recht wordt tevens sociale cohesie geproblematiseerd in het sociaal recht, waar het van oudsher altijd een belangrijk aandachtsgebied is geweest.
59
60
Deelprogramma Sociale cohesie en multiculturaliteit (coördinator prof. dr. P.B. Cliteur) Het onderzoeksprogramma sociale cohesie en multiculturalisme onderzoekt de relatie tussen multiculturalisme en pluriformiteit enerzijds en de invloed daarvan op sociale cohesie en de fundamentele instituties van de democratische rechtsstaat anderzijds. Het thema sociale cohesie en multiculturalisme is een van de onderdelen van het bredere programma sociale cohesie. (a) De missie De missie van het programma is een interdisciplinaire en tevens meta-juridische bestudering van vraagstukken rond multiculturalisme en pluriformiteit in recht en samenleving. Het is de bedoeling beoefenaren van het positieve recht (van verschillende rechtsgebieden) en beoefenaren van de metajuridica te laten samenwerken. Theoretische reflexie en positief recht worden hierbij nadrukkelijk op elkaar betrokken. Het doel is zowel kennisoverdracht alsook het doen van praktische aanbevelingen voor beleid. (b) Probleemstelling De probleemstelling is: welke invloed gaat er uit van multiculturalisme en pluriformiteit op het recht en de belangrijkste instituties en idealen van de democratische rechtsstaat? Daarbij dient bij "invloed" niet alleen te worden gedacht aan een feitelijke beschrijving van de sociale ontwikkelingen en ontwikkelingen in het positieve recht, maar worden ook normatieve vragen aan de orde gesteld. Men kan denken aan deze normatieve vraag: moet het Nederlandse recht worden aangepast aan de veranderende samenstelling van de Nederlandse bevolking in etnisch-sociaal opzicht? (c) Doelstelling De doelstelling van het onderzoeksprogramma is het verhelderen van de relatie tussen enerzijds het recht en anderzijds het multiculturalisme en de sociale cohesie in de Nederlandse rechtsstaat. (d) Methodiek De methodiek van het onderzoeksprogramma is interdisciplinair in die zin dat beoefenaren van het positieve recht en beoefenaren van de meta-juridica samenwerken. (e) Maatschappelijke relevantie De multiculturele en pluriforme samenleving is een feit. Wel wordt zeer verschillend gedacht over de betekenis die dit zou moeten hebben voor het recht en de fundamentele instituties van de democratische rechtsstaat. Sommigen bepleiten een aanpassing daarvan in het licht van multiculturele ontwikkelingen. Anderen staan daar afwijzend of sceptisch tegenover. Een belangrijke vraag is die naar het 'onderhandelbare' van de fundamentele instituties van de democratische rechtsstaat. Gaat het hierbij om zaken die ook ter discussie kunnen staan? Of moeten we deze instituties zoveel mogelijk ongewijzigd laten voortbestaan als een min of meer succesvol arrangement voor samenleven onder condities van radicaal verschil?
61
Dissertatie (intern voorbereid) Massier, A.W.H. (11-09-2003). Van recht naar hukum. Indonesische juristen en hun taal 1915-2000. Universiteit Leiden, 234 p. ((Co-)promotor: prof. dr. H. M. J. Maier & prof. mr. J. M. Otto). Wetenschappelijke publicaties Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed(s).). Rechten, plichten, deugden. In: Meijers-reeks. nr. 58. Nijmegen: Ars Aequi Libri, 219 p. Ellian, A. De schaduw van de islam maakt verzoening onmogelijk. Filosofie Magazine, september, p. 44-49. Ellian, A. Van Janmaat tot El Moumni. Discriminatie tussen gewone en heilige meningen. In: Wodc(Justitie), (Ed.), justitiele verkenningen: Vloeken, schelden en schimpen. Vol. 3/03. Justitiële Verkenningen (p. 26-37). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Goldschmidt, J.E. Gelijkheid als fundamenteel recht: de spanning tussen gelijke behandeling en sociale cohesie in een veranderende samenleving. In: Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. In: Meijers-reeks, nr. 58. (p. 97-111). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Hendriks, A.C. (01-01-2003). Gelijkheid anno 2003. Het gelijkheidsbeginsel in een veranderende samenleving. NJB, p. 1277-1284. Holtmaat, H.M.T. Building blocks for a general recommendation on Article 4(1) of the CEDAW Convention. Report of the Expert Meeting in Maastricht 10-12 October 2002. Nemesis, p. 36-42. Holtmaat, H.M.T. Liever alles bij het oude laten? (Dupliek bij enkele reacties op het artikel over de inflatie van het discriminatiebegrip). NJB, p. 2254-2255. Holtmaat, H.M.T. Stop de inflatie van het discriminatiebegrip! Een pleidooi voor het maken van onderscheid tussen discriminatie en ongelijke behandeling. NJB, p. 1266-1276. Holtmaat, H.M.T. Building blocks for a general recommendation on Article 4(1) of the CEDA W Convention. Report of the Expert Meeting in Maastricht 10-12 October 2002. In: Boerefijn, I., Coomans, F., Goldschmidt, J., Holtmaat, R. & Wolleswinkel, R. (Ed.), Temporary Special Measures; Accelerating de facto equality of women under article 4(1) UN Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women. (p. 213-230). Antwerpen: Intersentia. Holtmaat, H.M.T. European Women and the CEDA W-Convention: The way forward. L'égalité entre femmes et hommes et la vie professionelle; Le point sur les développements actuels en Europe. (p. 153-174). Parijs: Edition Dalloz. Kinneging, A.A.M. Transaction introduction. In: Hartmann, N. & Kinneging, A.A.M. (Ed.), Moral Values, volume 2 of Ethics. (p. 15-63). New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers. Kinneging, A.A.M. Over rechten, plichten en deugden. In: Cliteur, P.B. & Napel, H.M.Th. D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden, In: Meijers-reeks, nr. 58. (p. 19-30). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Labuschagne, B.C. Hegels Verständnis des Verhältnisses zwischen Staat und Religion. In: Arndt, Andreas, Bal, Karol & Ottmann, Henning (Ed.), Glauben und
62
Wissen. (Hegel Jahrbuch, 2003, p. 258-264). Berlijn: Akademie Verlag. Labuschagne, B.C. Publieke religie als vindplaats van deugden. In: Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. (In: Meijers-reeks, nr. 58, p. 173-184). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Labuschagne, B.C. Vrijheid van godsdienst: juridische en filosofische aspecten. In: Dooren, M.I. van (Ed.), Vrijheid van denken: juridische en filosofische aspecten. Een conferentieverslag. (p. 17-33). Amersfoort: Bureau Mensenrechten. Moerings, M. & Post, M. In detentie. In: Bovenkerk, F. (Ed.), Multiculturaliteit in de strafrechtspleging. (p. 151-165). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Napel, H.-M.Th.D. ten. 'A brick from the wall'. Zelman v. Simmons-Harris et alii. en het einde van de strikte scheiding tussen kerk en staat op onderwijsgebied in Amerika. In: Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. In: Meijers-reeks, nr. 58. (p. 185-193). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Napel, H.-M.Th.D. ten. De politiek-bestuurlijke instituties. In: Neelen, G.H.J.M., Rutgers, M.R. & Tuurenhout, M.E. (Ed.), De bestuurlijke kaart van Nederland. Het openbaar bestuur en zijn omgeving in nationaal en internationaal perspectief. (p. 3356). Bussum: Coutinho. Napel, H.-M.Th.D. ten. Postmoderne ethiek en publieke moraal. Het beloofde land? Christelijk belijden in een postmoderne eeuw; een verkenning. (p. 33-39). Leiden: Panoplia. Smith, C.E., Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten. De beperkte betekenis van deugden als juridische categorie. In: Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. (In: Meijers-reeks, nr. 58, p. 153-163). Nijmegen: Ars Aqui Libri. Tobler, R.C. Positive action under the revised second equal treatment Directive. In: AFFJ, & EWLA, (Ed.), L'Egalité entre femmes et hommes et la vie professionelle. Le point sur les dévelopments actuels en Europe. (p. 59-92). Parijs: Editions Dalloz. Wiersinga, H.C. Strafrecht en religie (In: Themanummer Recht en Religie). Ars Aequi, p. 37-44. Annotatie Napel, H.-M.Th.D. ten. Noot bij : Rb Amsterdam 21-05-2001, NJCM-Bulletin 2003, p. 723-727. Vakpublicaties Cliteur, P.B. Islam en integratie. Kritische kanttekeningen bij de plannen van Job Cohen en Margreeth de Boer. Bestuurskunde, p. 332-342. Cliteur, P.B. (2002). Grondslagen van de democratische rechtsstaat. In: Edith Brugmans, (Ed.), Cultuurfilosofie. Katholieke, reformatorische, humanistische, islamitische en joodse reflecties over onze cultuur. (p. 605-635). Maastricht: Open Universiteit. Cliteur, P.B. Incipient Law. Aspect of Legal Philosophy. In: F.J.M. Feldbrugge, (Ed.), The Law's Beginnings. In: Meijers-reeks, nr. 59. (p. 11-22). Leiden/Boston: Martinus Nijhoff Publishers. Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten. Rechten, plichten, deugden. Een inleiding. In:
63
Cliteur, P.B. & Napel, H.-M.Th.D. ten (Ed.), Rechten, plichten, deugden. In: Meijersreeks, nr. 58. (p. 1-19). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Eeckhout, V. Van Den. Familierecht en personen met een vreemde nationaliteit in België. Brussel: Centr. voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding, 102 p. Holtmaat, H.M.T. Hoe blind kan Justitie zijn? NJB, p. 2098-2099. Holtmaat, H.M.T. Recht uit het hart: Afscheid van Nemesis. Nemesis, p. 190-193. Kinneging, A.A.M. Kleine fenomenologie van waarden en normen. ChristenDemocratische Verkenningen, p. 18-25. Kinneging, A.A.M. Over staatsrechtelijke vertegenwoordiging. ChristenDemocratische Verkenningen, p. 60-65. Moerings, M. Marokkanen met een stigma: willoze slachtoffers of krachtige plegers van verzet. In: Harchaoui, S. & Huinder, C. (Ed.), Stigma Marokkaan. (p. 111-122). Amsterdam: Forum Instituut voor multiculturaliteit. Populariserende publicaties Kinneging, A.A.M. (27-09-2003). Algemene beschouwingen over waarden en normen. Trouw, bijlage Letter en Geest., p. 37. Kinneging, A.A.M. (27-12-2003). Rust. Trouw, bijlage Letter en Geest., p. 35. Labuschagne, B.C. (12-04-2003). Een precaire relatie. Vervreemding overheid en godsdienst komt samenleving niet ten goede. Het Goede Leven (Landelijke weekeditie van het Friesch Dagblad)., p. 4-4. Oomen, B.M. Hij was erbij, en hij, en hij. Wordt Vervolgd, p. 20-21. Otto, J.M. (06-03-2003). Abou Jahjah wijst, opvallend genoeg, islamwet af. Trouw. Overige producten van wetenschappelijke activiteit Kinneging, A.A.M. (Ed(s).). Moral Values, volume 2 of Ethics. New Brunswick, N.J.: Transaction, 490 p. Otto, J.M. De clash tussen sjariea en nationaal recht. Recht en bestuur van ontwikkelingslanden, 5 p. Otto, J.M. Indonesian-Netherlands study on the Decentralization of the Rechtsstaat, notably with regard to 'Agraria' (land law and natural resources management), KNAW voorstel. Recht en bestuur van ontwikkelingslanden, 12 p. Otto, J.M. The Mystery of Legal Failure. NWO, SARO-voorstel. Recht en bestuur van ontwikkelingslanden, 4 p.
64
Deelprogramma Informatie en Communicatie Technologie (ICT) en recht (Coördinator mr. A.H.J. Schmidt) Het onderzoeksprogramma ICT en recht onderzoekt de relatie tussen maatschappelijke informatisering enerzijds en de werkwijzen van machthebbende instituties, inclusief het bedrijfsleven, in de democratische rechtsstaat anderzijds. Met name de wisselwerking tussen het materiële en het formele recht staat centraal. Die wisselwerking actualiseert zich in maatschappelijke verandering. Het thema Sociale Cohesie beziet genoemde wisselwerking en verandering vanuit meerdere theoretische gezichtspunten. Het deelthema ICT en recht vertegenwoordigt het gezichtspunt van de juridische 'ingenieur' die onderzoekt welke de openbare orde excepties zijn die gelden voor bindende besluitvorming over-, en met behulp van informatieverhoudingen, alsmede hoe deze openbare orde excepties kunnen worden gehandhaafd. (a) De missie De missie van het programma is die rechtswetenschappelijke discipline te koesteren en verder tot ontwikkeling te brengen, die zich bezighoudt met de relaties tussen informatisering en rechtsstaat. Theoretische reflectie, beoefening van het positieve recht en modelbouw worden hierbij op elkaar betrokken. Het is onvermijdelijk dat op een zo dynamisch onderzoeksgebied theorievorming en toegepast onderzoek hand in hand gaan. Het doel is kennisverwerving, kennisoverdracht alsook het aanreiken van praktische adviezen voor beleid. (b) Probleemstelling De probleemstelling is: welke invloed gaat er uit van informatisering op het recht en de belangrijkste instituties en idealen van de democratische rechtsstaat en vice versa? Daarbij dient bij "invloed" niet alleen te worden gedacht aan een feitelijke beschrijving van de sociale ontwikkelingen en ontwikkelingen in het positieve recht, maar worden ook normatieve vragen gesteld. Een karakteristieke vraag luidt: moeten de handhavingsmogelijkheden van het Nederlandse recht worden aangepast aan de veranderende informatieverhoudingen tussen de Nederlandse burger en de Nederlandse c.q. internationale organisaties met aanmerkelijke (markt)macht? (c) Doelstelling De doelstelling van het onderzoeksprogramma is het verhelderen van de relatie tussen het Nederlandse recht en de informatisering van de Nederlandse rechtsstaat; dit binnen een feitelijke context die wordt gekenmerkt door een explosieve groei en internationalisering van informatieverhoudingen. (d) Onderzoeksobjecten Onderzoeksobjecten zijn: het recht, informatieverhoudingen, informatiesystemen, de Nederlandse samenleving en de virtuele 'global village'. (e) Methodiek De methodiek van het onderzoeksprogramma is interdisciplinair in die zin dat beoefenaren van het positieve recht, beoefenaren van de sociale wetenschappen, beoefenaren van de rechtstheorie en beoefenaren van de rechtsinformatica samenwerken. Een methodische kernvraag (die in het deelthema vanuit verschillende gezichtspunten is behandeld) is dan ook hoe de verschillende onderzoeksmethoden op elkaar kunnen aansluiten. (f) Maatschappelijke relevantie De maatschappelijke relevantie blijkt onder meer uit het volgende. De rechterlijke organisatie in Nederland ondergaat thans een vorm van business process re-engineering waarbij de informatisering een belangrijke rol speelt; de regulering van de intellectuele eigendom ondergaat de praktijktest van peer-to-peer systemen; de formulering van de grondrechten wordt toegesneden op de digitale tijd; de mogelijkheden van kennismanagement laten ons met nieuwe ogen kijken naar de koppelingswet, naar data-warehousing en naar data-mining; de inzet van agents brengt nieuwe vragen over civielrechtelijke vertegenwoordiging en over administratiefrechtelijk mandaat met zich mee; een nog geenszins opgehelderde vraag betreft de noodzaak van techniekonafhankelijke regelgeving.
65
Zo zal eens een eind-uitspraak komen in de befaamde Napster-rechtszaak. Vanaf dat moment is die uitspraak niet meer van toepassing op het systeem met die naam – zozeer is dat intussen aangepast aan de overtuigende argumenten die ten processe werden uitgewisseld. De nieuwe vragen op dit gebied betreffen de zeggingskracht van en de samenhang tussen materieel- en formeelrechtelijke systemen in het licht van systems re-engineering. Het is maatschappelijk van belang dat de juristen die deze vragen in de praktijk onder ogen moeten zien, kunnen rekenen op de publieke en transparante kennisontwikkeling binnen en vanwege een academische discipline.
66
Dissertaties (volledig extern voorbereid en plaatsgevonden) Donkers, H.H.L.M. (05-12-2003). Nosce Hostem - Searching with Opponent Models. Universiteit Maastricht. (Maastricht: Universitaire Pers Maastricht). ((Co-)promotor: prof. dr. H. J. van den Herik & J. W. H. M. Uiterwijk). Kocsis, L. (11-12-2003). Learning Search Decisions. Universiteit Maastricht. (Maastricht: Universiteit Maastricht). ((Co-)promotor: prof. dr. H. J. van den Herik & J. W. H. M. Uiterwijk). Kortmann, L.J. (04-07-2003). The Resolution of Visually Guided Behaviour. Universiteit Maastricht. (Maastricht: Universitaire Pers Maastricht). ((Co-)promotor: prof. dr. H. J. van den Herik & E. O. Postma). Ran, Y. (18-06-2003). Repair-Based Scheduling. Universiteit Maastricht. (Maastricht: Universiteit Maastricht). ((Co-)promotor: prof. dr. H. J. van den Herik & N. Roos). Wetenschappelijke publicaties Arts, J.J.L. (Ed(s).). Toegang tot publiek gefinancierde data. Den Haag: Sdu Uitgevers, 123 p. Bergboer, N.H., Claus, F.J.L.M., Donkers, H.H.L.M. & Jonge, F. de. Eindevaluatie Carkit. Maastricht: IKAT, Universiteit Maastricht. Duijvenvoorde, G.P. van & Oudejans, R. European Competition Law, the New eCommunications Framework, and the Consumer in the Information Society: More Than a Virtual Position? Information & Communications Technology Law, 12(2), p. 179-196. Duijvenvoorde, G.P. van. Toegang. In: Ned. Ver. voor Inf. en Recht, (Ed.), Ecommunicatie. Visie op een nieuw kader of vissen achter het net? (p. 39-55). Amsterdam: Elsevier Juridisch. Esch, R.E. van. De betrekkelijke waarde van de Wet elektronische handtekeningen voor de elektronische handel. Computerrecht, p. 337-345. Esch, R.E. van & Gool, M.H. van. Betalingen via internet en faillissement. ITeR actueel, 62. Den Haag: Sdu Uitgevers, 79 p. Esch, R.E. van & Horrevorts, C.C. De rol van zelfregulering bij de juridische erkenning van elektronische documenten en elektronische handtekeningen. ITeR Actueel, 61. Den Haag: Sdu Uitgevers, 79 p. Esch, R.E. van. De betrouwbaarheid van het handelsverkeer (e-commerce). In: Franken, H., Schmidt, A.H.J. & Esch, R.E. van (Ed.), Zeven essays over informatietechnologie en recht. (ITeR fundamenteel, 63, p. 107-144). Den Haag: Sdu Uitgevers. Esch, R.E. van. Electronic signatures: A survey of the directive and the legislation in the United Kingdom and the Netherlands. In: Snijders, H.J. & Weatherill, S. (Ed.), Ecommerce Law National and Transnational Topics and Perspectives. In: Meijersreeks, nr. 54 (p. 27-48). Den Haag: Kluwer Law International. Franken, H., Cliteur, P.B. & Loth, M.A. Encyclopedie van de rechtswetenschap. Deventer: Kluwer, 534 p. Franken, H. De jurist aan infofobie en infutopie voorbij. In: Franken, H., Schmidt, A.H.J. & Esch, R.E. van (Ed.), Zeven essays over informatietechnologie en recht,
67
(Iter fundamenteel, 63, p. 13-52). Den Haag: Sdu Uitgevers. Franken, H. & Schaaf, J.J. van der. Online dispute resolutions. In: Prins, J.E.J., Koops, B.J. & Meijboom, A.P. (Ed.), Handboek Recht en Informatietechnologie. (p. 113). Den Haag: Sdu Uitgevers. Franken, H. Le droit et l'Internet. In: Tabathoni, P. (Ed.), Privacy Protection in the Information Society. (p. 89-112). Amsterdam: All European Academies of Arts and Sciences.. Groothuis, M.M. "De digitale trias. Een terugblik". NJB, p. 1804-1811. Herik, H.J. van den, Donkers, H.H.L.M. & Uiterwijk, J.W.H.M. Admissibility in Opponent-Model Search. Information Sciences, 154(3-4), p. 119-140. Herik, H.J. van den. Strategische samenwerking in het hoger onderwijs: de LOKcasus. Tijdschrift voor Hoger onderwijs & Management, p. 7-12. Herik, H.J. van den, Verbeek, J.P.G.M. & Claus, F.J.L.M. EMMI-3. Euregionale / Europese MultiMediale Informatie-uitwisseling. Maastricht: IKAT, 186 p. Herik, H.J. van den & Spronck, P.H.M. van der. Complex Games and Palm Computers. In: Nakatsu, R. & Hoshino, J. (Ed.), Entertainment Computing. Technologies and Applications. (p. 41-48). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Herik, H.J. van den. Computers & Games. Part 2. In: Nakatsu, R. & Iida, H. (Ed.), Entertainment Computing. Technologies and Applications. (p. 21-88). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Herik, H.J. van den, Spek, A.W.A., Dorp, C.A., Mathijsen, E.H.N. & Haas, T. de. Advanced Information Search within a Research-based Multinational. In: Heskes, T., Lucas, P., Vuurpijl, L. & Wiegerinck, W. (Ed.), Proceedings of the 15th BelgiumNetherlands Conference on Artificial Intelligence. (p. 283-290). Nijmegen: University of Nijmegen. Herik, H.J. van den, Hasman, A., Braun, L.M.M. & Wiesman, F.J. Mira: a Medical Information Retrieval Agent. In: Heskes, T., Lucas, P., Vuurpijl, L. & Wiegerinck, W. (Ed.), Proceedings of the 15th Belgium-Netherlands Conference on Artificial Intelligence (BNAIC'03). (p. 51-58). Nijmegen: University of Nijmegen. Herik, H.J. van den & Doorenbosch, P.M. The Digital Production Line: A Dutch IT research programme for the benefit of the Cultural Heritage Sector. Proceedings of the Seventh International Cultural Heritage Informatics Meeting. (p. 1-24). Prague: ICHIM 03. Huisjes, S.C. Hoge Raad 6 juni 2003: het zaakskarakter van kabelnetwerken. Computerrecht, p. 257-261. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. 7.1.1. Rechtshandelingen; 7.1.1.1. Vormvereisten. In: Prins, J.E.J., Koops, B.J. & Meijboom, A.P. (Ed.), Recht en Informatietechnologie. (p. 1-22). Den Haag: Sdu Uitgevers. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Van een traditioneel naar een elektronisch aanbestedingsmodel: over aanbestedingen, vormvoorschriften en nieuwe richtlijnen. In: Dankers-Hagenaars, D.L.M.T. & Piepers, P.A.W. (Ed.), Aan Wil besteed: bundel opstellen aangeboden op 22 mei 2003 aan prof.mr. W.G.Ph.E. Wedekind t.g.v. zijn 65e verjaardag. (p. 21-40). Deventer: Kluwer Rechtswetenschappelijke Publicaties. Knol, P.C., Dries, H. & Gijrath, S.J.H. Openbaarheid van netwerken en diensten in de Telecommunicatiewet. ITeR Actueel, 60. Den Haag: Sdu Uitgevers, 143 p.
68
Mommers, L. Application of a knowledge-based ontology of the legal domain in collaborative workspaces. Proceedings of the Ninth International Conference on Artificial Intelligence and Law. (p. 70-76). Edinburgh, UK: ACM. Net, C.B. van der. Civil liability of Internet providers following the Directive on Electronic Commerce. In: Snijders, H. & Weatherill, S. (Ed.), E-commerce Law. National and Transnational Topics and Perspectives. In: Meijers-reeks, nr. 54. (p. 4957). Den Haag: Kluwer Law International. Schermer, B. (Ed(s).). Opsporing vs. privacy in peer-to-peer netwerken. Den Haag: Sdu Uitgevers, 99 p. Schmidt, A.H.J. Recht om te spelen. Een programma voor rechtswetenschappelijk onderzoek naar regulering van cyberspace. JAVI, p. 87-100. Schmidt, A.H.J. & Franken, H. Law as code, code as law - general remarks on legal requirements engineering. In: Snijders, H.J. & Weatherill, S. (Ed.), E-commerce Law. National and Transnational Topics and Perspectives. In: Meijers-reeks, nr. 54. (p. 117-139). Den Haag: Kluwer Law International. Schmidt, A.H.J. (Ed(s).). Auteursrecht en technische voorzieningen. Juridische en rechtseconomische aspecten van de bescherming van technische voorzieningen. Den Haag: Sdu Uitgevers, 303 p. Schmidt, A.H.J. ICT en organisaties van Recht en Openbaar Bestuur. In: Franken, H., Schmidt, A.H.J. & Schmidt, A.H.J. (Ed.), ITeR nr. 63. (p. 227-259). Den Haag: Sdu Uitgevers. Siemerink, L.A.R. Opsporing op het internet. De bijzondere opsporingsbevoegdheden infiltratie en pseudokoop toegepast op het internet. JAVI, p. 122-128. Siemerink, L.A.R. Symposium ISP-contracten en aansprakelijkheid. Computerrecht, p. 100-102. Siemerink, L.A.R. Noten bij uitspraken "klaagsites", Pres. Rb. Alkmaar, 26 oktober 2000 (Klaagsite Alkmaar), Gerechtshof Arnhem 12 maart 2002 (Stichting Jeugd en Gezin). In: Hoogen, R.H. van den, Lodder, A.R. & Linden-Smith, M. van der (Ed.), Jurisprudentie Internetrecht; Kranten-com, Kazaa en 55 andere zaken. (p. 321-338). Deventer: Kluwer. Visser, D.J.G. The database right and the spin-off theory. In: Snijders, H.J. & Weatherill, S. (Ed.), E-commerce Law. National and Transnational topics and perspectives. In: Meijers-reeks, nr. 54 (p. 105-110). Londen: Kluwer Law International. Zwenne, G.J. & Geus, M.J. 'Elektronische Communicatie en Mededinging'. Schriftelijke Leergang Elektronisch Communicatierecht, p. 1-57. Zwenne, G.J. & Kuipers, D.P. 'Marktafbakening ten behoeve van ex ante regulering in de e-communicatiesector'. Mediaforum, p. 2-10. Zwenne, G.J., Kuipers, D.P. & Geus, M.J. 'Relevante markten, aanmerkelijke marktmacht en ex ante verplichtingen volgens de vernieuwingen in de Europese ecommunicatieregelgeving', in Ecommunicatie. Visie op een nieuw kader of vissen achter het net? NvvIR Elzevier, p. 43-53. Zwenne, G.J. Boekbespreking Peter Blok "Recht op privacy" (diss. UVT). Themis, p. 320-323.
69
Zwenne, G.J. & Killian, A. "Wanadoo Internet Gebruikersgroep / Casema Consumentenbond / Casema". In: Hoogen, R.H. van den, Lodder, A.R. & LindenSmith, M. van der (Ed.), Jurisprudentie internetrecht. (p. 443-456). Deventer: Kluwer. Annotaties Duijvenvoorde, G.P. van. Noot bij : Rb Rotterdam 04-02-2003, Mf 2003, 4, p.144145. Franken, H. Noot bij : Rb Zwolle 05-03-2003, SDR-Nieuwsbrief 2003, 3, p. 1-3. Graaf, T.J. de Noot bij : Rb Rotterdam 05-12-2002, JAVI 2003, p. 18-20, (Netwise/NTS). Sietsma, R. Noot bij : Hof Den Haag 15-11-2002, JAVI 2003, p. 65-68, (Bevoegdheden van opsporingsinstanties bij digitale opsporing.). Vakpublicaties Beunen, A.C. Congresverslag "Copy the Rights", 26 februari 2003 Rotterdam. JAVI, p. 118-119. Duijvenvoorde, G.P. van & Zwenne, G.J. 'Een economisering van het toezicht vergt een minder legalistische benadering; interview met Mindert Mulder'. JAVI, p. 115117. Duijvenvoorde, G.P. van. Redactioneel. JAVI, p. 1-1. Esch, R.E. van. De wet elektronische handtekeningen. It monitor, p. 8-9. Franken, H. Use it or lose it. E-commerce en ICT, p. 3-4. Franken, H. Wet en Recht. In: Kohnstamm, D. & Cassee, E. (Ed.), Het Nieuw Cultureel Woordenboek. (p. 635-652). Amsterdam: Anthos. Franken, H., Heijden, P. van der & Diepen, F. van. Resultaten vergelijkende toets voor de verdeling van radio. Recht en informatica, 145 p. Franken, H., Rooy, Y. van & Keuzenkamp, H. Eindrapportage Energieliberalisering. Den Haag: Ministerie van Economische Zaken, 31 p. Franken, H. De schriftelijkheidseis bij elektronische handel. JAVI, 2(april), p. 57-57. Graaf, T.J. de. Belangrijkste wijzigingen in de nieuwe FENIT-voorwaarden. Contracteren, p. 112-113. Herik, H.J. van den. A Top Performance. BNVKI newsletter, 20(6), p. 151-153. Herik, H.J. van den. A Wealth of Theses. BNVKI newsletter, 20(5), p. 112-112. Herik, H.J. van den. Beyond the Borders. BNVKI newsletter, 20(3), p. 62-63. Herik, H.J. van den. From Conception to Defence. BNVKI newsletter, 20(2), p. 37-39. Herik, H.J. van den. Reasoning. BNVKI newsletter, 20(4), p. 88-89. Herik, H.J. van den. Session Report Machine Learning II. BNVKI newsletter, 20(6), p. 144-144.
70
Herik, H.J. van den. The Epic Conflict. ICGA Journal, 26(3), p. 145-146. Herik, H.J. van den. The New Generations. BNVKI newsletter, 20(1), p. 4-5. Herik, H.J. van den. Teun ten Kate: Tibi Gratias. In: Kleywegt, A.J., Solingen, A.G. van, Melle, A.G. van & Verheij, M. (Ed.), Stichting Eeuwfeest Marnix Gymnasium Rotterdam. (p. 36-37). IJsselstein: Plantijn Casparie. Herik, H.J. van den. Wat is geniaal? In: Bohm, H. & Jongkind, K. (Ed.), Bobby Fischer. De dolende koning. (p. 145-152). Bussum: Tirion Sport. Huisjes, S.C. & Wit, P. Een vernieuwde Telecommunicatiewet. Juridisch up to date, p. 15-20. Huisjes, S.C. Is a Communication Network Personal or Real Property? The Supreme Court Decides. Kennedy van der Laan Newsletter, p. 12-14. Huisjes, S.C. Is een netwerk roerend of onroerend? Juridisch up to date, 8, p. 15-20. Huisjes, S.C. Nieuwe beleidsregels nummerportabiliteit; last onder dwangsom KPN Mobile. Juridisch up to date, p. 15-16. Hunen-Koorn, I.M. van. De muziekindustrie vs on line piraterij. It monitor, 8, p. 12-13. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Aan Wil besteed. Tender Nieuwsbrief, p. 4-4. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Elektronisch aanbesteden; de toekomst? Tender Nieuwsbrief, p. 1-3. Knol, P.C., Dries, H. & Gijrath, S.J.H. Openbaarheid van telecommunicatienetwerken en -diensten. Mediaforum, p. 155-162. Mommers, L. Alternatieve geschiloplossing: uitkomst in IT-geschillen? It monitor, 10, p. 8-9. Mommers, L. Het recht in de computer: auteursrecht op internet. It monitor, 3, p. 6-7. Mommers, L. Law and Defeasibility. BNVKI newsletter, 20(4), p. 90-91. Net, C.B. van der. Redactioneel. JAVI, p. 161-161. Schaaf, J.J. van der. Online Dispute Resolution en geschillen over reisovereenkomsten. JAVI, p. 44-50. Schmidt, A.H.J. Regulering van cyberspace. IT-Monitor, 6, p. 6-7. Siemerink, L.A.R. Bob als wapen tegen cybercrime. IT-Monitor, 7, p. 8-9. Siemerink, L.A.R. Elektronische gedragscodes: een voorbeeld uit de praktijk. Mediaforum, p. 318-323. Siemerink, L.A.R. ISP-contracten en aansprakelijkheid, verslag symposium. JAVI, p. 41-41. Wiersinga, H.C. Cultureel dilemma in de raadkamer. Migrantenrecht, p. 89-91. Zwenne, G.J. "De zaak Lindqvist ("Och rattvisans kvarnar mal langsamt! Men val")". JFV, p. 35-41.
71
Zwenne, G.J. 'Internet is een moeizaam fenomeen; interview met Jan Willem Broekema'. JAVI, p. 36-39. Zwenne, G.J. 'Journeys of Public Transport Users Can be Tracked Next Year'. World Data Protection Law Report, 5(5 May), p. 19-20. Zwenne, G.J. 'New Legislative Proposal on Retention of Traffic Data'. World Internet Law Report, 4(Issue 4), p. 27-27. Zwenne, G.J. & Kuipers, D.P. 'New Market Definitions and Ex Ante Regulations in the e-Communications Sector'. Telecom Finance, p. 8-9. Zwenne, G.J. 'Redactioneel'. JAVI, p. 43-43. Zwenne, G.J. 'Redactioneel'. JAVI, p. 3-3. Populariserende publicaties Duijvenvoorde, G.P. van & Hebly, J.M. (08-08-2003). Ruime interpretatie procesbelang. Aanbestedingskrant. Franken, H. (03-04-2003). Op je tenen kan je verder kijken. Het Financiele Dagblad., p. 2-2. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Elektronisch aanbesteden; de toekomst? AanbestedingsKrant, p. 9-9. Schmidt, A.H.J. (29-12-2003). Auteursrechten mogen niet geschonden. NRC Handelsblad, p. 5-5. Overige producten van wetenschappelijke activiteit Duijvenvoorde, G.P. van (Ed(s).). ICT Modelcontracten (losbladig). Deventer: Kluwer, losbladige uitgave. Franken, H., Heijden, P.F. van der & Diepen, F. van. Uitvoering vergelijkende toets voor de verdeling van radiofrequenties commerciële omroep. Den Haag: Ministerie O, C en W, 145 p.
72
Deelprogramma Sociale cohesie en sociaal-economische verhoudingen (Coördinator prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss) In het onderdeel sociale cohesie en sociaal-economische verhoudingen wordt onderzocht op welke wijze het recht bijdraagt aan sociale cohesie op sociaal-economisch gebied. Een centraal onderdeel van dit programma betreft het sociaal recht. In dit onderdeel worden deelstudies verricht over de aansluiting van de ww op het ontslagrecht, de integratie van werkzoekenden, de verhouding werknemer/zelfstandige, de handhaving van EG-recht op sociaal terrein en collectief ontslag. Een omvangrijk project betreft scholing in verband met arbeid als middel tot sociale cohesie. Stonden in de afgelopen periode de sociaalrechtelijke aspecten van dit thema centraal, voor de komende periode hebben ook enkele onderzoekers op het gebied van de economie en het ondernemingsrecht voor het onderwerp ingeschreven. Dit maakt het mogelijk het thema te verbreden en multidisciplinair te maken. Het onderzoeksprogramma Sociale cohesie en sociaal-economische verhoudingen onderzoekt zowel de juridische als de economische aspecten van dit onderwerp. Onderzocht worden verschillende aspecten van arbeidsverhoudingen, sociaalzekerheidsrecht en fiscale stelsels die van belang zijn voor de sociale cohesie van de samenleving. (a) De missie De missie van het deelprogramma is het onderzoeken vanuit verschillende invalshoeken van de sociaal-economische aspecten van sociale cohesie. Hoewel het recht als onderzoeksopbject centraal staat, wordt gestreefd naar samenwerking tussen juristen en economen teneinde een multidisciplinaire benadering te verkrijgen. Het is de bedoeling een aantal onderwerpen te belichten die van belang zijn voor de sociale cohesie in de samenleving en waarbij veranderingen aan de orde of te verwachten zijn. (b) Probleemstelling De probleemstelling is: welke invloed gaat uit van het recht op sociaal-economisch gebied op de sociale cohesie in de samenleving? Daarbij worden niet alleen de feitelijke ontwikkelingen beschreven, maar wordt ook het recht geëvalueerd en de normatieve vraag gesteld of het recht dient te worden aangepast aan ontwikkelingen zoals vergrijzing, toenemende behoefte aan scholing, veranderingen in het gebruik van sociale zekerheid en vernieuwing van het belastingstelsel. (c) Doelstelling De doelstelling van het programma is het verhelderen van de relatie tussen enerzijds het recht op sociaal-economisch terrein en anderzijds veranderingen in de samenleving die zouden kunnen leiden tot meer of minder sociale cohesie. (d) Methodiek De methodiek van het onderzoeksprogramma is multidisciplinair in die zin dat beoefenaren van het positieve recht samenwerken met economen. (e) Maatschappelijke relevantie Het onderzoek heeft een hoge maatschappelijke relevantie, omdat het betrekking heeft op een aantal thema's die maatschappelijk van groot belang zijn: zie de sociale ontwikkelingen zoals veranderingen in de verzorgingsstaat en de arbeidsverhoudingen, internationalisering van de sociaal-economische verhoudingen en de vraag hoe daarbij sociale cohesie valt te behouden. Samenwerking vindt wat betreft het economisch onderzoeksdeel met externen, onder meer de SER, plaats.
73
Dissertaties (intern voorbereid) Barentsen, B. (10-04-2003). Arbeidsongeschiktheid. Aansprakelijkheid, bescherming en compensatie. In: Meijers-reeks, nr. 52. Universiteit Leiden. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. mr. A. F. M. Brenninkmeijer & prof. mr.T. Hartlief). Damsteegt, A.C. (04-06-2003). De aansluiting van de Werkloosheidswet op het ontslagrecht. In: Meijers-reeks, nr. 56. Universiteit Leiden. (Den Haag: Boom Juridische uitgevers). ((Co-)promotor: prof. mr. G. J. J. Heerma Van Voss). Wetenschappelijke publicaties Arnscheidt, J. Towards Integrated Environmental Policy-Making in Indonesia? In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 44-59). Leiden: CNWS. Bedner, A.W. From the Old to the New EMA: Integration or Disintegration of the Legal Potential for Enforcement? In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 80-93). Leiden: CNWS. Bedner, A.W. Introduction: Environment and Law in Indonesia. In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 1-10). Leiden: CNWS. Caminada, C.L.J. & Goudswaard, K.P. Pensioenen en de schatkist. Tijdschrift voor Openbare Financiën, p. 207-219. (Tevens opgegeven onder Fiscaal Ondernemerschap). Caminada, C.L.J. & Goudswaard, K.P. Verdeelde zekerheid. De verdeling van baten en lasten van sociale zekerheid en pensioenen. In: Meijers-reeks, nr. 64. Den Haag: Sdu Uitgevers, 251 p. Caminada, C.L.J. & Goudswaard, K.P. Einkommensverteilung und soziale Sicherheit in der OECD. In: Sigg, R. & Behrendt, Ch. (Ed.), Soziale Sicherheit im globalen Dorf. (p. 251-284). Bern: Peter Lang AG. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. & Dortmond, P.J. Artikel 2: 210. Rechtspersonen/Kluwer (losbladige 5 bewerkte pagina's, 9 nieuw geschreven pagina's, 15 pagina's supplement). (Januari, 170). Deventer: Kluwer. Goudswaard, K.P. & Caminada, C.L.J. Hoe ingrijpend was de invoering van de ANW. Sociaal Maandblad Arbeid, p. 219-223. Goudswaard, K.P. & Caminada, C.L.J. WAO-ers op achterstand. Economisch Statistische Berichten, p. 182-184. Goudswaard, K.P. & Caminada, C.L.J. Convergence of Social Protection Reviewed. In: Ros, A.R. & Vollebergh, H.R.J. (Ed.), Ontwikkeling en overheid. (p. 97-105). Den Haag: Sdu Uitgevers. Goudswaard, K.P. Houdbare solidariteit in de 21e eeuw. In: Berghman, J. et alii (Ed.), Honderd jaar sociale zekerheid in Nederland. (p. 47-60). Delft: Eburon. Goudswaard, K.P. & Kam, C.A. Overheidsfinanciën. In: Kam, C.A. de & Ros, A.P. (Ed.), Jaarboek Overheidsfinanciën 2003. (p. 1-27). Den Haag: Sdu Uitgevers. Groot, C. de. Enquêterecht tussen Ondernemingskamer en Hoge Raad. Onderneming en Financiering, p. 16-23.
74
Heerma Van Voss, G.J.J. Social protection of non standard workers in the Netherlands. Lavoro e diritto 3/2003, p. 471-492. Heerma Van Voss, G.J.J. Inleiding Nederlands Sociaal Recht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 333 p. Heinsius, J. Collectief Ontslag. Europees Sociaal Recht. Den Haag: Sdu Uitgevers, 145 p. Heinsius, J. De wet melding collectief ontslag. In: Verburg, L.G. & Zondag, W.A. (Ed.), Arbeidsrechtelijke aspecten van reorganisatie. (p. 103-137). Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der. Jaarboek rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2002. Deventer: Kluwer, 8 p. Kort, J.F. de. Aufstieg in die erste Welt oder Abstieg in die dritte? Zur aktuellen Entwicklung in Russland. In: Fuhrmann, N., Schmoly, E. & Singh Sud, R.S. (Ed.), Gegen den Strich. Ökonomische Theorie und politische Regulierung. (p. 177-185). München und Mehring: Rainer Hampp Verlag. Nicholson, D.F. The Legal Framework for Environmental Public Interest Litigation in Indonesia. In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 94-110). Leiden: CNWS. Niessen, N.J.A.P.B. Indonesia's Environmental Management Act of 1997: Comprehensive and Integrated? In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 66-79). Leiden: CNWS. Niessen, N.J.A.P.B. & Bedner, A.W. (Ed(s).). Towards Integrated Environmental Law in Indonesia. Leiden: CNWS. Oomen, B.M. Legal syncretism in Sekhukhune: Local law and the power of traditional leaders in northern South Africa. In: Binsbergen, W.M.J. van (Ed.), The dynamics of power and the rule of law: Essays on Africa and beyond in honour of Emile Adriaan van Rouveroy van Nieuwaal. (p. 167-196). Berlin/Münster: LIT Verlag. Otto, J.M. Kepastian Hukum di Negara Berkembang. Jakarta: Komisi Hukum Nasional Republik Indonesia, 39 p. Otto, J.M. Incoherence in Environmental Law and the Solutions of Co-ordination, Harmonisation and Integration. In: Niessen, N. & Bedner, A.W. (Ed.), Towards Integrated Environmental Law in Indonesia? (p. 11-20). Leiden: CNWS. Peijpe, T. van. De nietige arbeidsovereenkomst. Sociaal Maandblad Arbeid, p. 95102. Peijpe, T. van. Het bereik van de arbeidsovereenkomst. Sociaal Maandblad Arbeid, p. 247-249. Peijpe, T. van, Malmberg, J, Fitzpatrick, B., Gotthard, M., Laulom, S. & Lo Faro, A. Effective enforcement of EC Labour Law. Uppsala: Iustus and Kluwer, 330 p. Sprengers, L.C.J. Mag het iets minder, of moet er meer? Kanttekeningen bij de SERadviesaanvraag over de wijziging van de WOR. Nederlands Tijdschrift voor Sociaal recht, p. 333-338. Sprengers, L.C.J. Rechtspraak medezeggenschapsrecht, juli 2002 - juni 2003. Sociaal Maandblad Arbeid, p. 461-470. Sprengers, L.C.J. Collectieve belangen-uiteenlopende geschillen. In: Brenninkmeijer,
75
A.F.M. & Sprengers, L.C.J. (ed.), Arbeidsconflicten bij de overheid (p. 67-118). In: Meijers-reeks, nr. 60. Den Haag: Sdu Uitgevers. Sprengers, L.C.J. Verzet door OR en vakorganisaties: de bescherming van medezeggenschapsrechten versus de belangen van derden. In: Solinge, van G. & Holtzer, M. (Ed.), Geschriften vanwege de Vereniging Corporate Ligitation 20022003. (p. 267-277). Deventer: Kluwer. Waaldijk, C. Taking same-sex partnerships seriously. European experiences as British perspectives? International Family Law, p. 84-95. Waaldijk, C. Burgerlijke staat en seksuele gerichtheid. In: Waaldijk, C., Wolff, D.J.B. de, e.a., (Ed.), Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2002. (Oordelenbundels Commissie gelijke behandeling, p. 59-70). Deventer: Kluwer. Annotaties Fleuren-Van Walsem, J.M. Noot bij : CRvB 04-03-2003, USZ 2003, 121. Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 31-05-2002, NJ 2003, 110/111, (De Heel/Huisman). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 28-06-2002, NJ 2003, 110/111, (Uitleg CAO). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 05-04-2002, NJ 2003, 124, (Ingeleende of eigen werknemer). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 07-06-2002, NJ 2003, 125, (Afstand van beroep op nietigheid). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 12-04-2002, NJ 2003, 139, (ongeval kapitein). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 22-02-2002, NJ 2003, 174, (Looijen/Jansen&De Kruyf). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 01-03-2002, NJ 2003, 210, (TNO/Ter Meulen). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 01-03-2002, NJ 2003, 211, (Loonvordering en ontbindingsvergoeding). Heerma Van Voss, G.J.J. Noot bij : HR 14-06-2002, NJ 2003, 324, (Sociaal Plan en kennelijk onredelijk ontslag). Vakpublicaties Groot, C. de. Artt. 2:190, 191, 191b en 192 BW. Rechtspersonen (losbladig). (januari, 170). Groot, C. de. Verspreide pagina's. In: Dahm, P., e.a., (Ed.), Jaarboek rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2002. Deventer: Kluwer. Heerma Van Voss, G.J.J., Slooten, J.M. van. Kroniek van het sociaal recht. NJB, p. 483-490. Heerma Van Voss, G.J.J., Slooten, J.M. van. Kroniek van het sociaal recht. NJB, p. 1608-1615.
76
Heinsius, J. & Heerma Van Voss, G.J.J. Katernbijdrage. Ars Aequi, p. 4666-4669. Heinsius, J. & Heerma Van Voss, G.J.J. Katernbijdrage. Ars Aequi, p. 4861-4863. Heinsius, J. Katernbijdrage. Ars Aequi, p. 4733-4736. Heinsius, J. Basics Arbeidsrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 136 p. Oomen, B.M. & Anders, G. Staalkaart van de nieuwe rechtsantropologie. Recht der Werkelijkheid, p. 53-70. Rooij, B. van. Organization and Procedure in Environmental Law Enforcement: Sichuan in Comparative Perspective. China Information, XVII(2), p. 36-75. Sprengers, L.C.J. Doorvoeren van bedrijfseconomische ontslagen. In: Verburg, L.G. & Zondag, W.A. (Ed.), Arbeidsrechtelijke aspecten van reorganisatie. (Monografieen Sociaal recht, 31, p. 73-103). Deventer: Kluwer. Overig product van wetenschappelijke activiteit Waaldijk, C., Wolff, D.J.B. de, e.a., (Ed(s).).Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2002. Deventer: Kluwer, 347 p.
77
78
Programma
Fiscaal Ondernemerschap
Prof. mr. T. Bender programmacoördinator
79
80
Programma Fiscaal ondernemerschap Ook in 2002 is een substantieel deel van de onderzoekscapaciteit van het Fiscaal-economisch departement ingezet voor het project dat vooralsnog de werktitel "fiscaal ondernemerschap" draagt. Vrijwel het gehele fiscale heffingensysteem is van belang voor ondernemingen. Binnen dit project worden derhalve veel facetten onderzocht, zoals diverse ondernemingsvormen en de daarbij passende heffingen naar de winst; grensoverschrijdende aspecten die leiden tot vraagstukken op het terrein van het internationaal en het Europees (belasting)recht, de heffing ter zake van transacties door ondernemingen, de heffingen samenhangend met in de onderneming werkzame personen, de fiscaalrechtelijke positie van de eigenaren van de ondernemingen; bezwaar- en beroepsprocedures, aansprakelijkstellingen (formeel belastingrecht en invorderingsrecht van ondernemingen). Het onderzoeksprogramma bevindt zich nog in de beginfase. Niettemin zijn de projectleiders er in korte tijd in geslaagd om het overgrote deel van kwalificerend fiscaal en bedrijfseconomisch onderzoek samenhangend onder te brengen onder een thema. Het thema "fiscaal ondernemerschap" is niet louter fiscaal-juridisch ingekleurd: er wordt nadrukkelijk beoogd een relatie te leggen met het bedrijfseconomische onderzoek (bedrijfseconomische aspecten van ondernemingen), het algemeen economische onderzoek (de relatie tussen overheid en markt, in het bijzonder de invloed van publieke financiën op ondernemingen en vice versa), alsmede het onderzoek in de sfeer van het ondernemingsrecht. Naar de aard van het onderzoeksobject is de programma-opzet vooral gericht op toegepast onderzoek. Doel van dergelijke analyses is enerzijds kennisoverdracht. Anderzijds wordt een bijdrage geleverd aan veranderde inzichten voor en uitgangspunten van belastingheffing, alsmede wordt bestudeerd hoe de positie van ondernemingen idealiter ingebed zou kunnen worden in een optimaal fiscaal, economisch en juridisch bestel. Maatschappelijke relevantie Onderstaand overzicht geeft de maatschappelijke relevantie aan: vrijwel het gehele fiscale heffingensysteem is (mede) van betekenis voor ondernemerschap. (i) Allereerst gaat het om de diverse ondernemingen/ondernemingsvormen en de daarbij passende heffingen naar de winst. De reikwijdte betreft zowel ondernemingen onderworpen aan de vennootschapsbelasting, ondernemingen onderworpen aan de inkomstenbelasting, alsmede niet aan winstbelasting onderworpen ondernemingsvormen. Geen beperking vindt plaats tot lichamen in de commerciële sector. Ook 'overheids'-lichamen zijn voorwerp van studie. Hetzelfde geldt voor meer bijzondere ondernemingsvormen die onderworpen zijn aan de belastingheffing (stichtingen en verenigingen). Uiteraard heeft het onderzoek zich niet beperkt tot Nederlandse ondernemingsvormen maar ook tot buitenlandse ondernemingen die hier te lande actief zijn en, omgekeerd, tot in Nederland gevestigde ondernemingen die (mede) in het buitenland actief zijn. (ii) Ten tweede zijn ondernemingen vrijwel steeds ook werkgever. In dat kader worden zij geconfronteerd met heffingen naar het loon alsmede de premieheffing. Deze heffingen zijn evenzeer in het onderzoek betrokken. Hetzelfde geldt voor het in de heffing betrekken van de voordelen in de inkomstenbelasting. (iii) Toenemende internationalisering en uitbreiding van de reikwijdte van het Europees recht bewerkstelligen dat ondernemingen te maken krijgen met grensoverschrijdend verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal. Deze grensoverschrijdende aspecten leiden tot vragen op het terrein van het internationaal en het Europees (belasting)recht. Het onderzoek op het terrein van het internationaal belastingrecht vormt één van de sterke punten van het programma. (iv) Ondernemingen bestaan bij de gratie van aan- en verkooptransacties en dienstverlening. Dergelijke transacties leiden met name tot de heffing van omzetbelasting. Daarnaast kunnen accijnzen en invoerrechten aan de orde komen. Van belang is verder ook de wisselwerking tussen met name de invoerrechten en de verschuldigdheid van vennootschapsbelasting, c.q. de internationale transferpricing. (v) Ondernemingen zijn van 'iemand': de eigenaren. De eigenaren hebben eveneens met belastingheffing terzake van hun 'aandeel' in de onderneming te maken, ongeacht of zij natuurlijke personen zijn, of dat zij zelf ook weer ondernemingen zijn. Aan de fiscaalrechtelijke positie van de eigenaren van de ondernemingen – in principe zal het vooral gaan om de aandeelhouders in diverse situaties – is in het kader van het onderhavige thema evenzeer aandacht geschonken. Daarnaast kan echter ook gedacht worden aan de eigenaren van ondernemingen waarvoor een fiscale transparantie geldt.
81
(vi) Ten behoeve van de belastingheffing hebben ondernemingen diverse verplichtingen: het verstrekken van inlichtingen, het bijhouden van een administratie. Daarnaast kunnen ze geconfronteerd worden met bezwaar- en beroepsprocedures, aansprakelijkstellingen e.d. (formele belastingrecht en invorderingsrecht). (vii) Tot slot kan nog gewezen worden op een aantal andere heffingen die mede van belang zijn voor ondernemingen, te weten de onroerende zaakbelasting, de overdrachtsbelasting, de kapitaalsbelasting, de bijzondere verbruiksbelasting, milieuheffingen, heffingen van de lagere overheid e.d. Een van de aspecten die bij enkele van deze heffingen een rol speelt betreft het sturingskarakter (instrumentalisme): de overheid tracht door middel van sommige belastingen het gedrag van belastingplichtigen te sturen. Dit geldt zeker ook voor ondernemingen. Te denken valt aan de milieuheffingen die (mede) beogen de milieuvervuiling door ondernemingen zoveel mogelijk te beperken. Als onderdeel van het onderzoeksobject geldt de effectiviteit van het instrumentalisme. Voorts is het leggen van verbindingen tussen bedrijfseconomische inzichten en diverse rechtsgebieden voor ondernemingen relevant. Daarbij valt met name te denken aan de relatie met civiel en fiscaal recht (financial accounting c.q. wet- en regelgeving op de jaarrekening, fiscale fraudebestrijding, alsmede corporate governance), met burgelijk procesrecht (faillissementen), en met strafrecht (forensische accountancy, creative accounting en fraudulent statements). Ook op zichzelf is de analyse en de interpretatie van bedrijfseconomische informatie (cijfermateriaal) van belang voor goed ondernemerschap (corporate governance) of ter ondersteuning van de opsporing van bedrijfseconomische fraude (forensische accountancy en expertise). Verder is de relatie tussen overheid en markt, in het bijzonder de invloed van de publieke financiën op ondernemingen, en vice versa, relevant. Bij objecten van studie valt met name te denken aan de analyse van belastinghervorming, internationale fiscale coördinatie en veranderende uitgangspunten van belastingheffing (e-commerce en internet). Tot slot komt de maatschappelijke relevantie van het programma wellicht nog het best tot uitdrukking door de personele bezetting van de betrokken onderzoekers. Die bezetting kenmerkt zich al vele jaren door een betrekkelijk groot aantal personen met relatief kleine aanstellingen. Oorzaken zijn niet alleen de gunstige arbeidsmarkt voor fiscalisten die grote aanstellingen aan de universiteit minder aantrekkelijk maken, doch vooral het door velen gewenste contact met de praktijk. Gevolg is enerzijds de betrekkelijk sterke voorkeur voor positiefrechtelijk onderzoek en anderzijds het inzicht in de mate waarin theoretische concepten in de maatschappelijke praktijk ook daadwerkelijk effectief en haalbaar (kunnen) zijn. Daarmee wint het onderzoeksprogramma aan maatschappelijke betekenis.
82
Dissertatie (intern voorbereid) Booij, J.A. (02-04-2003). Aansprakelijkheid van bestuurders voor belastingschulden. Universiteit Leiden, 411 p. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. mr. C. J. Langereis). Wetenschappelijke publicaties Bender, T. & Douma, S.C.W. Ferrazzini en de fiscale mensenrechten: nog steeds geen fair trial in belastingzaken. WFR, 2003/6532, p. 903-913. Bender, T. Trends in company/shareholder taxation: single or double taxation? Cahiers de droit fiscal international, vol. LXXXVIIIa. (vol. LXXXVIIIa, p. 655-685). Deventer: Kluwer Law International. Blommaert, J.M.J. & Kuijl, J.G. Goodwillbepaling en -impairment. Accounting, p. 4-9. Blommaert, J.M.J. & Blommaert, A.M.M. Accounting en jaarverslag. Groningen: Stenfert Kroese, 222 p. Blommaert, J.M.J. & Kamp, B. van de. Consolidatie. In: Kluwer, (Ed.), Het jaar 2002 verslagen, onderzoek jaarverslaggeving Nederlandse ondernemingen. (Nivrageschriften, 73, p. 15-37). Amsterdam: Kluwer. Boer, J.P. & Freudenthal, R.M. De behandeling van periodieke uitkeringen uit een trust in de inkomstenbelasting. Weekblad Fiscaal Recht, p. 1325-1339. Boer, J.P. De conserverende aanslag. Een goedbedoelde belemmering. Fiscaal tijdschrift vermogen, p. 5-14. Boer, J.P. & Freudenthal, R.M. Het draagkrachtbeginsel ten grave gedragen? De niet aftrekbaarheid van de kosten wegens het overlijden van de langstlevende partner. Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 325-332. Boer, J.P. & Bakker, A.J. Promotieverslag J.A. Booij. Tijdschrift voor Formeel Belastingrecht, p. 19-21. Braun, K.M. & Ziepzeerder, M.J. Ondernemerschap in de omzetbelasting. TFO, p. 103-111. Braun, K.M. Wat belast de BTW? Nederlands Tijdschrift voor Europees Recht, p. 119-123. Caminada, C.L.J. & Goudswaard, K.P. Pensioenen en de schatkist. Tijdschrift voor Openbare Financiën, p. 207-219 (tevens opgegeven onder Sociale cohesie en sociaal-economische verhoudingen). Dijkstra, W.A. Opeenvolgende verkrijgingen van onroerende zaken. Fiscaal praktijkblad, p. 16-19. Douma, S.C.W. De vestigingsplaatsfictie in de vennootschapsbelasting. Weekblad Fiscaal Recht, p. 644-654. Douma, S.C.W. Ferrazzini en de fiscale mensenrechten: nog steeds geen fair trial in belastingzaken. Weekblad Fiscaal Recht, p. 903-913. Douma, S.C.W. Vertrouwen tegen beter weten in. WB der Nederlanden. (p. 59-68).
83
Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Gassler, Y.D. Gevolg van aandelentransactie: economische eigendomsverkrijging in de Wet BRV? Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 583-591. Hebbink, G.E. & Velthoven, B.C.J. van. Macro-economie en stabilisatiepolitiek. Groningen: Wolters-Noordhoff bv, 219 p. Hemels, S.J.C. Fiscale faciliteiten voor het schenken van kunst aan musea. Fiscaal tijdschrift vermogen, p. 15-20. Hemels, S.J.C. Giftenaftrek: het fantoom van de vennootschapsbelasting? Weekblad Fiscaal Recht, p. 60-68. Hemels, S.J.C. Thorbecke en de fiscalisten. Weekblad Fiscaal Recht, p. 967-975. Leen, A.R. Röpke: The two moral hearts of capitalism. In: Backhaus, J. & Nentjes, A. (Ed.), Economic Policy in an Orderly Framework. (p. 271-278). Berlijn: Lit Verlag. Leen, A.R. The (Economic) Educational Process behind and the biggest (moral) educational problem of one of the simplest tax systems of them all. In: Papanikos, G. (Ed.), Economics, Marketing, and the Workplace. (p. 271-282). Athene: Athens Institute. Lubbers, A.O. 'Fiscaal afschrijven op vastgoed'. [Bespreking van: Fiscaal afschrijven op vastgoed door T. Berkhout'. Uitg.: Kluwer, Deventer (2002)]. Fiscaal tijdschrift vermogen, p. 35-38. Lubbers, A.O. & Zandhuis, C. Cassatiemiddelen in de fiscale procedure. WB der Nederlanden. (p. 219-227). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Pheijffer, M. & Langendijk, H.P.A.J. De onware jaarrekening in het strafrecht. Accounting, 11, p. 26-30. Pheijffer, M. & Langendijk, H.P.A.J. De werking van schaduwadministraties. Accounting, 11, p. 12-18. Pheijffer, M. Rubriek Financieel Rechercheren & Forensische Accountancy. Tijdschrift voor Onderneming en Strafrecht, p. 131-133. Pheijffer, M., Duyne, P.C., Kuijl, J.G., Dijk, A.Th.H van & Bakker, G.J.C.M. Financial Investigation of Crime. Nijmegen: Wolf Legal Publishers, 199 p. Pijl, H. Art. 2.6 IB 2001 en inwonerschap voor verdragen. Weekblad Fiscaal Recht, p. 317-324. Pijl, H. Compartimentering bij verdragen. Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 359-369. Pijl, H. Compartimentering bij verdragen. Bulletin, p. 295-303. Pijl, H. De verre uiteindelijk gerechtigde en de betekenis van benificial owner in de verdragen na invoering van de dividendstrippingbepalingen. Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 621-630. Pijl, H. De verre uiteindelijke gerechtigde en de betekenis van beneficial owneri de verdragen na invoering van de dividendstrippingbepalingen. Intertax, october, p. 353361. Raad, C. van & Avery Jones, J.F. Treaty Conflicts in Categorisering Income as Business Profits caused by Differences in Approach between Common law and Civil
84
Law. British Tax Review, Issue 3 20, p. 224-246. Ruijschop, M.H.C. De bijleenregeling. Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 1800-1808. Ruijschop, M.H.C. Enkele inkomstenbelastingaspecten van bedrijfsopvolging bij leven van eenmanszaken. Tijdschrift voor Fiscaal ondernemingsrecht, p. 39-47. Ruijschop, M.H.C. Samenlevingsvormen en aanmerkelijk belang. Fiscaal tijdschrift vermogen, p. 4-12. Scholten, J. Enkele fiscaal comptabele aspecten van de fiscale eenheid. Accounting, p. 24-28. Soest, J. van. In memoriam mr. K. V. Antal de Felsögellér (1917-2003). Weekblad Fiscaal Recht, p. 689. Soest, J. van. Cassatie op ambtshalve geconstateerde gronden in belastingzaken. In: Reede, de, L. & Reestman, J.H. (Ed.), Op het snijvlak van recht en politiek (Prakkebundel). (p. 277-289). Deventer: Kluwer. Velthoven, B.C.J. van & Suurmond, G. Doelmatigheid in de rechtshuishouding. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, p. 132-144. Vogel, M.M. & Spoelder, E.J. De reikwijdte van het arrest Bosal Holding B.V. Forfaitair, november(139), p. 3-7. Vries, R.J. de & Roos, I. de. Oneffenheden in het nieuwe fiscale-eenheidsregime. Weekblad Fiscaal Recht, p. 863-872. Vries, R.J. de. De fiscaliteit: grenzeloos boeiend. Grenzeloos. (p. 24-26). Leiden: eigen beheer. Witjes, J.P.J. & Kuijl, J.G. Consolidatie en fiscale eenheid. Accounting, 107(4), p. 2938. Ydema, O.I.M. Belastingbeginselen bij Joost Schomaker. Impost, Juli. Ydema, O.I.M. Ferdinand Lassalle en indirecte belastingen. Impost, Maart, p. 15-20. Ydema, O.I.M. Primordiale beginselen bezien door een achtiende eeuse advocaatfiscaal. TriBuut, XXI(Juni), p. 16-20. Ydema, O.I.M. Rapport van het Committeé van Financiën. Impost, November, p. 1318. Annotaties Boer, J.P. Noot bij : Hof 's Gravenhage 12-12-2003, FED 2003, 308, p. 1605-1608, (Uitkering door trust aan beneficiary als inkomen in de vorm van periodieke uitkeringen belast). Boer, J.P.Noot bij : Hof Amsterdam 02-06-2003, FED 2003, 378, p. 1986-1972, (Nietaftrekbaarheid beroepskosten in Wet IB 2001 in strijd met het gelijkheidsbeginsel). Boer, J.P. Noot bij : Hof Amsterdam 17-07-2003, FED 2003, 456, p. 2660-2663, (Inkomsten uit verduistering. Terugbetaling vormt geen negatieve inkomsten nu verduisterde inkomsten onbelast zijn gebleven). Boer, J.P. Noot bij : HvJ EG 18-09-2003, FED 2003, 581, p. 3135-3140,
85
(Aftrekbeperking van kosten voor buitenlandse deelnemingen in strijd met EG-recht). Braun, K.M. Noot bij : HR 18-10-2002, FED 2003, 139, p. 741-770. Braun, K.M. Noot bij : HR 18-10-2003, FED 2003, 282, p. 1435-1460. Braun, K.M. Noot bij : HR 14-03-2003, FED 2003, 365, p. 1923-1929. Braun, K.M. Noot bij : HR 18-04-2003, FED 2003, 408, p. 2207-2213. Douma, S.C.W. Noot bij : HR 09-05-2003, FED 2003, 420, p. 2293-2334, (De bedrijfsfusiefaciliteit in de vennootschapsbelasting geldt alleen voor materiële ondernemingen). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 36.075 06-06-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1015, p.15, (Een kabelnet is een zelfstandig overdraagbare onroerende zaak). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 36.076 06-06-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1016, p. 16-17, (Bevoegde aanbieder van kabelnetwerk is als aanlegger daarvan eigenaar). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 36.860 13-06-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1047, p. 19-20, (Grootte van infokap bij kwijtschelding van rente bezien vanuit de crediteur). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 38.208 27-06-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1114, p. 6-7, (Kosten van 'computerbril' niet aftrekbaar). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 36.510 17-01-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 137, p. 6, (Bij staking van onderneming blijft een schuld op nominale waarde). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 37.547 05-09-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1501, p. 35, (Gelijkheidsbeginsel maakt wel korte metten met melkquotumresolutie). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 37.427, 37.454, 37.590, 37.596 12-09-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1529, p. 40, (Geen lijfrentepremieaftrek bij inbreng in BV gevolgd door verkoop aan derde). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 38.082 26-09-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1804, p. 11, (Weggooien inkoopfacturen leidt tot winstcorrectie en boete). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 35.407 06-09-2000, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 1950, p. 5-6, (Hofuitspraak vernietigd, omdat hof niet alle geschilpunten heeft behandeld). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 38.124 12-12-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 2112, p. 24-25, (Verhaalsrecht niet slechts uit aandeelhoudersmotieven prijsgegeven). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 36.999 20-12-2002, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 33, p. 27-28, (Inkoop eigen aandelen is geen gedeeltelijke liquidatie). Hemels, S.J.C. Noot bij : Hof Amsterdam 01/03730 03-12-2002, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 368, p. 20-21, (Lening na vervreemding bron aangewend ter financiering van andere bron).
86
Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 37.757 28-02-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 491, p. 23-24, (Waardeaangroei blooteigendom berekend met samengestelde interestmethode). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 37.652 20-12-2002, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 54, (Toerekening van Nederlandse deelneming aan vaste inrichting). Hemels, S.J.C. Noot bij : HR 37.549 09-05-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 888, p. 7-8, (In gemeenschap gehuwde man/vrouwfirmant mag activum op zijn balans zetten). Lohuis, H. Noot bij : Hof Den Bosch 20-06-2003, FED 2003, 582. Lubbers, A.O. Noot bij : HR 20-06-2003, 2003/297, BNB 2003, 18B, p. 3314-3316. Soest, J. van. Noot bij : HR 27-06-2003, 36.102, BNB 2003, 332, p. 3651-3654. Soest, J. van. Noot bij : HR 20-12-2002, 36.794, BNB 2003, 78, p. 855-857. Soest, J. van. Noot bij : HR 25-10-2002, 36.898, BNB 2003,14, p. 187-191. Soest, J. van. Noot bij : HR 20-12-2002, 37.456, BNB 2003, 88, p. 1008-1011. Soest, J. van. Noot bij : HR 25-04-2003, 37.880, BNB 2003, 227, p. 2462-2463. Soest, J. van. Noot bij : HR 21-02-2003, 38.062, BNB 2003, 153, p. 1576-1577. Vries, R.J. de. Noot bij : HR 22-11-2002, 36272, BNB 2003, 34, p. 409-416. Vries, R.J. de. Noot bij : HR 20-12-2002, 37073, BNB 2003, 286, p. 3187-3191. Vries, R.J. de. Noot bij : HR 08-11-2002, 37076, BNB 2003, 48, p. 624-625. Vries, R.J. de. Noot bij : HR 13-06-2003, 37745, BNB 2003, p. 3293-3298. Vakpublicaties Bender, T. Besluit voorkoming dubbele belasting 2001. Cursus belastingrecht, onderdeel Internationaal belastingrecht. (Suppl. 364, p. 1-452). Deventer: Kluwer. Bender, T. Voorkoming dubbele belasting in verdragen. Cursus belastingrecht, onderdeel Internationaal belastingrecht. (suppl. 364, p. 217-277). Deventer: Kluwer. Blommaert, J.M.J., Bosch, M.A. van den & Broeks, A. Consolidatieregels passen zich aan aan internationale regelgeving. AA : Accountant-Adviseur, p. 23-27. Blommaert, J.M.J. A creative approach to merger and acquisitions. In: Royal Nivra, (Ed.), Is Fair Value Fair? Financial Reporting from an International Perspective. (p. 346-351). West Sussex: Royal Nivra. Blommaert, J.M.J. Vermogen en resultaat van groepsmaatschappijen in de geconsolideerde jaarrekening. In: Bac, A.D. (Ed.), Handboek Accountancy. (p. 1-20). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Braun, K.M. BTW-vrijstelling voor beroepsopleidingen. BTW bulletin, p. 1-4. Braun, K.M. Een eenvoudiger regeling voor de plaats van dienst? BTW bulletin, p. 13.
87
Braun, K.M., Mobach, O.L., Beelen, S.T.M. & Paardt, van der, O.L. Cursus belastingrecht, Omzetbelasting. In: Sillevis, L.W. & Mobach, H. (Ed.), Cursus Belastingrecht. Deventer: Gouda Quint. Hemels, S.J.C. Kunst e box 3. Fiscaal praktijkblad, p. 4-7. Hemels, S.J.C. Netherlands takes aim at tax deduction for acquisition costs. Tax Notes International. Hemels, S.J.C. Wetgever moet nu en in de toekomst strakke structurering inkomstenbelasting koesteren. Weekblad voor Fiscaal Recht, 6524(132e jaarg). Hemels, S.J.C., Jansen, I. & Gubbels, T. Belastingvoordelen dankzij musea. De fiscus als partner bij private financiering van musea. Bedrijvige musea. Private betrokkenheid in de praktijk. (p. 117-124). Amsterdam: Stichting Doen/Mondriaan stichting/Stichting Boekmanstudies. Kuijl, J.G. & Blommaert, J.M.J. Inleiding themanummer consolidatie. Accounting, p. 2-4. Leen, A.R. & Rest, J.I. De Marketeer versus de mededingingswet. Tijdschrift voor Marketing, p. 37-37. Leen, A.R., e.a. OZB past prima in liberaal gedachtengoed. Liberaal Reveil, 44(3), p. 117-119. Meijers, V.A.E.M. Ondernemingsrecht. In: Nieuwenhuis, J.H., Buchem-Spapens, A.MJ. van & Waal-Van Wessem, I. de (Ed.), Inleiding Privaatrecht. (p. 357-416). Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff. Mouthaan, H.J. Sarbanes-Oxley, een brug te ver. De Accountant, p. 98-98. Pheijffer, M. De Wet MOT: het moet, maar is het zinvol? De Accountant, p. 56-56. Pheijffer, M. Vat melding witwassen niet te lichtvaardig op. De Accountant, p. 61-61. Pheijffer, M. Melding van witwastransacties: het 'mot' ook door accountants! In: Koninklijke Vermande, (Ed.), Tussen Scylla en Charybdis. Forensische Studies (p. 45-57). Den Haag: Koninklijke Vermande. Pheijffer, M. Wanprestatie of te hoge verwachtingen? In: Koninklijke Vermande, (Ed.), Tussen Scylla en Charybdis. Forensische Studies (p. 17-22). Den Haag: Koninklijke Vermande. Pijl, H. Supreme Court's ruling how to take forex results in high inflation countries into account when calculating the exemption for PE-profits. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, p. 46-46. Pijl, H. Supreme Court's rulling that the tax sparing credit does not apply on Turkish government securities. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, p. 41-42. Pijl, H. The term 'employer' in the dependent personal services. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, p. 28-29. Raad, C. van & Dourado, A.P. Five fundamental rules in applying tax treaties. Planeamento e Concorrencia Fiscal Internacional. (p. 337-348). Lisboa: Fisco. Raad, C. van. Inleiding, Alg. begrippen van Internat. Belastingrecht, Belastingverdragen. Cursus Belastingrecht - Internationaal Belastingrecht. Deventer: Kluwer.
88
Raad, C. van. Materials on International & EC Tax Law. Materials on International & EC Tax Law. Leiden/ Amsterdam: International Tax Center Leiden/ IBDB. Raad, C. van. Teksten Internationaal & EG belastingrecht. Teksten Internationaal & EG belastingrecht. Deventer: Kluwer. Rest, J.I. Prijsverlaging geen antwoord op teruglopende kamerbezetting. Hospitality Management, p. 8-8. Rest, J.I. Instrumenten: Prijs. In: Academic Service, (Ed.), Brugboek Marketing. (Brugboeken, Marketing, p. 325-358). Schoonhoven: Academic Service. Scholten, J. Jaarrekeninglezen voor juristen. In: Soetendorp, J. (Ed.), Boom juridische praktijkboeken. (p. 11-81). Den Haag: Boom juridische praktijkboeken. Vogel, M.M. Grenzeloosheid en de Europese Unie - De invloed van recente arresten van het Hof van Justitie en de Europese Gemeenschappen op het Nederlandse belastingrecht. PNO Almanak. Vos, P., Schneider-Maessen, J., Weiss, B., e.a., e.a. Credit Management in an European Context. In: Fecman, (Ed.), Economica Wirtschaft in der Praxis. (p. 47-60). Heidelberg, Duitsland: Economica Verlag. Vries, R.J. de & Vries, N.H. de. Cursus Belastingrecht, Vennootschapsbelasting (studenteneditie). Deventer: Kluwer, 956 p. Ydema, O.I.M. Verslag inagurele rede prof. dr. F.H.M. Grapperhaus. Weekblad voor Fiscaal Recht, p. 70-72. Ydema, O.I.M. & Bruijn-Lückers, de, M.L.C.C. Memo echtscheiding en alimentatie. Deventer: Kluwer, 317 p. Populariserende publicaties Leen, A.R. The Tinbergen Brothers: Nature or Nurture. Nobel e-museum. Leen, A.R. (19-09-2003). Beleid van bezuinigingen biedt beste perspectief. De Gelderlander. Leen, A.R. (22-10-2003). Handelsoverschot is helemaal niet goed. Het Financieele Dagblad., p. 9-9. Leen, A.R. (27-11-2003). Huiswerk voor Zalm over efficiënte contractbreuk. Het Financieele Dagblad., p. 13-13. Leen, A.R. (07-11-2003). Loonakkoord gaat banen kosten. NRC-Handelsblad, p. 7-7. Leen, A.R. (06-11-2003). Overboekingsregeling EU zal enkel verliezers kennen. De Gelderlander. Leen, A.R. (27-12-2003). Gesteggel rond verlaagde BTW toont ware gezicht EU. De Gelderlander. Vos, P., Adriaanse, J.A.A. & Amsterdam, A.M. van (08-03-2003). Wijziging van Faillissementswet in wurggreep van banken. Het Financieele Dagblad.
89
Overige producten van wetenschappelijke activiteit Bender, T. De visitatiecommissie heeft het vakgebied Belastingrecht te laag gewaardeerd. Weekblad voor Fiscaal Recht. Vording, H. Een ruime voldoende, maar voor verbetering vatbaar. Weekblad Fiscaal Recht, p. 603-603.
90
Programma
Maatschappelijke Veiligheid
Prof. mr. dr. E.R. Muller programmacoördinator
91
92
Programma Maatschappelijke Veiligheid De faculteit participeert met enkele onderzoekers in de Onderzoekschool Maatschappelijke Veiligheid, waarvan de Erasmus Universiteit Rotterdam penvoerder is (zie www.omv.nl voor meer informatie). De missie en het onderzoeksprogramma van de onderzoekschool zijn: a) het verrichten van onderzoek op het gebied van maatschappelijke veiligheid in het algemeen en de onderscheiden deelgebieden - grondslagen van veiligheid en sociale cohesie en rechtshandhaving en nieuwe strategieën van misdaadbestrijding - in het bijzonder, en de onderlinge samenhang tussen beide deelgebieden; en b) het opleiden van onderzoekers die zowel fundamenteel wetenschappelijk als toegepast empirisch onderzoek kunnen verrichten op het gebied van maatschappelijke veiligheid. Aangezien gedegen kennis een absolute noodzaak voor beleid is, richt de onderzoekschool zich op korte termijn beleid (symptoombestrijding en analyse daarvan), maar is het onderzoek uiteraard ook gericht op vraagstukken van langere termijn. Uit de onderzoeksactiviteiten van de diverse betrokken instellingen en uit hetgeen in het onderzoeksprogramma is beschreven, vloeien twee deelprogramma's en concrete aio-projecten voort. Deelprogramma I (Grondslagen van veiligheid en achtergronden van criminaliteitsvraagstukken en gebreken in sociale cohesie). De volgende vragen en aspecten spelen bij dit deelprogramma een belangrijke rol: wat is veiligheid en waardoor voelen burgers zich onveilig? Wat is wetenschappelijk en beleidsmatig de zin van het categoriseren van verschillende sociale problemen onder de noemer van onveiligheid? Het is van belang om in een aantal afzonderlijke studies die wat object betreft zeer uiteenlopend zijn (lokaal, supranationaal) aandacht aan deze connecties te besteden. Deelprogramma II (Rechtshandhaving en nieuwe strategieën van misdaadbestrijding). De volgende vragen en aspecten spelen bij dit deelprogramma een belangrijke rol: sturing en integriteit van de strafrechtspleging. Naarmate het strafrechtelijk overheidsoptreden meer instrumenteel gericht wordt op het bestrijden van criminaliteit zal zowel het belang van sturing als van integriteit toenemen. Sturing betekent dat bestaande gezagsrelaties daadwerkelijk geëffectueerd worden; voor de strafrechtspleging betekent dit dat het OM effectief toezicht uitoefent over de opsporingspraktijk en dat de rechter het optreden van het OM controleert. Bij de toenemende druk op de instanties om een werkzaam aandeel te hebben in de veiligheidszorg dienen precaire waarden als rechtsbescherming, fairness, en integriteit zorgvuldig bewaakt te worden. Politieel tuchtrecht en de rijksrecherche zijn in dit verband belangrijke voorzieningen.
93
Wetenschappelijke publicaties Blokland, A.A.J., Bijleveld, C.C.J.H. & Nieuwbeerta, P. Kosten en baten van de invoering van 'Three Strikes and You're Out' in Nederland: een scenario studie. Tijdschrift voor Criminologie, p. 178-192. Blokland, A.A.J., Bijleveld, C.C.J.H. & Nieuwbeerta, P. Lange termijn recidive van daders van seksuele delicten. Tijdschrift voor Criminologie, p. 369-377. Brants, S.C. De macht van het onderhandelen. De penitentiair inrichtingswerker als street-level bureaucrat. Amsterdams Sociologisch Tijdschrift, p. 349-365. Brants, S.C. Overleven in de marge. Illegale Latijns Amerikaanse prostituees in Nederland. Proces, Tijdschrift voor berechting en reclassering, p. 279-284. Donker, A.G., Smeenk, W., Laan, P.H. van der & Verhulst, F. Individual stability of antisocial behavior from childhood to adulthood. Testing the stability postulate of Moffitt's developmental theory. Criminology, p. 593-610. Huisman, W., Weerman, F. & Keijser, J. de. Veelplegers. Delikt en Delinkwent, p. 923-933. Huisman, W., Hulkeshoven, M. & Bunt, H.G. van de. Marktplaats Amsterdam. Op zoek naar de zwakste schakel in de logistiek van criminele processen aan de hand van Amsterdamse rechercheonderzoeken. Onderzoeksschool Maatschappelijke Veiligheid. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 67 p. Huisman, W. & Klerks, P. The role of public administration and local business. In: Bunt, H.G. van de & Schoot, C.R.A. van der (Ed.), Prevention of organised crime. (p. 33-44). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Laan, P.H. van der. Jeugdrecht en bescherming. Sociaal-wetenschappelijk aspect. Delikt en Delinkwent, p. 748-751. Laan, P.H. van der. Jeugdrecht en jeugdbescherming. Sociaal-wetenschappelijk aspect. Delikt en Delinkwent, p. 1112-1117. Laan, P.H. van der. New ways of dealing with juvenile delinquency. Chronicle, 12(2), p. 8-16. Laan, P.H. van der. Stelselmatige daders aanpakken. Tijdschrift voor Criminologie, p. 166-177. Laan, P.H. van der. Veelplegers. Tijdschrift voor Criminologie, p. 110-118. Laan, P.H. van der. Prosecuters and juvenile delinquency. Strasbourg: Council of Europe, 12 p. Laan, P.H. van der. Police and judicial reactions to youth crime. The situation in the Netherlands. In Dünkel, F. & Drenkhahn, K. (Ed.), Youth violence: new patterns and local responses in East and West. (p. 78-95). Mönchengladbach: Forum Verlag Godesberg. Leun, J.P. van der. Illegalen, vreemdelingenbeleid en criminaliteit. Proces, Tijdschrift voor berechting en reclassering, p. 271-278. Leun, J.P. van der. Looking for Loopholes. Processes of incorporation of illegal immigrants in the Netherlands. Amsterdam: Amsterdam University Press, 230 p. Leun, J.P. van der & Kloosterman, R.C. Urban transition and immigrant
94
entrepreneurship: processes of creation of openings for immigrant business in Amsterdam and Rotterdam. In: Lo Piccolo, F. & Thomas, H. (Ed.), Knights and Castles; Minorities and Urben Regeneration. (p. 49-66). Aldershot: Ashgate. Moerings, M. Straffen met het oog op veiligheid; een onderneming voor risico's. Leiden: Universiteit Leiden, Oratie, 28 p. Muller, E.R. De enquête bouwnijverheid gewogen. Openbaar Bestuur, p. 16-22. Muller, E.R. Modern terrorisme. Tijdschrift voor de Politie, p. 12-17. Muller, E.R. & Buruma, Y. Wet Terroristische Misdrijven in perspectief. NJB, p. 21382145. Muller, E.R., Spaaij, R. & Ruitenberg, A.G.W. Trends in terrorisme. Alphen aan den Rijn: Kluwer, 500 p. Muller, E.R. Terrorism and counterterrorism in the Netherlands. In: Leeuwen, M. van (Ed.), Terrorism and Counterterrorism in Europe. (p. 147-165). The Hague: Kluwer Law International. Muller, E.R. Vitaal terrorisme. In: NIBRA, (Ed.), Vitaal. (p. 89-99). Arnhem: NIBRA. Roos, T.A. de. Burger en strafrechtspleging; is het strafrechtelijk discours passé? Justitiële Verkenningen, p. 62-73. Roos, T.A. de. De zaak Rodney King. Ars Aequi, p. 823-830. Roos, T.A. de. Strafrechtelijke sancties in academisch en politiek perspectief. Beschouwingen over het droeve lot van beoefenaren van het penitentiair recht. In: Groenhuijsen, M.S. e.a. (Ed.), Glijdende schalen (De Hullu-bundel). (p. 501-511). Deventer: Kluwer. Annotatie Roos, T.A. de. Noot bij : HR 24-06-2004, AAe 2003, p. 859-866, (HIV-arresten). Vakpublicaties Bruinsma, G.J.N. De vuurwerkramp en de gevolgen daarvan op de criminaliteit in Enschede. Tijdschrift voor Veiligheid en Veiligheidszorg, p. 3-14. Huisman, W., Hulkeshoven, M. & Bunt, H.G. van de. De zwakste schakel. Criminaliteitsbeeldanalyse Nederlandse netwerken. Amsterdam: Politie AmsterdamAmstelland, 210 p. Laan, P.H. van der. Leve de criminologie. Opinie. Tijdschrift voor Criminologie, p. 233-233. Laan, P.H. van der. Zere plekken van het systeem. Perspectief, p. 15-15. Laan, P.H. van der. De survey van het nscr-schoolproject. Documentatie en tabellenboek van de eerste onderzoeksronde. NSCR (Int. r. no. 2003-6). Faculteit der Rechtsgeleerdheid, 68 p. Laan, P.H. van der. Draft explanatory memorandum on new ways of dealing with juvenile delinquency and the role of juvenile justice. Raad van Europa (Int. r. no. PCJU 18). Faculteit der Rechtsgeleerdheid, 24 p.
95
Laan, P.H. van der. Draft recommendation on new ways dealing with juvenile delinquency and the role of juvenile justice. Raad van Europa (Int. r. no. PC-JU 17). Faculteit der Rechtsgeleerdheid, 7 p. Laan, P.H. van der. Jeugdige delinquenten in beeld. Een onderzoek naar attitudeverandering door en beoogde doelgroep van de leerstraf Slachtoffer in beeld. NSCR (Int. r. no. 2003-1). Faculteit der Rechtsgeleerdheid, 40 p. Moerings, M. Virtuele kinderporno. Ars Aequi, p. 28-30.
96
97
De nietprogrammagebonden publicaties
98
99
De niet-programmagebonden publicaties Hieronder vindt men publicaties die buiten de programma's van het E.M. Meijers Instituut vallen. Dissertaties (intern voorbereid) Frank, S. (16-10-2003). A new model for European medical device regulation; a comparative legal analysis in the EU and the USA. Universiteit Leiden. ((Co)promotor: prof. mr. N. J. H. Huls). Termorshuizen-Arts, M.J.H.W. (17-06-2003). Juridische semantiek: een bijdrage tot de methodologie van de rechtsvergelijking. Universiteit Leiden. ((Co-)promotor: prof. dr. P. G. J. van Sterkenburg & prof. mr. N. Keijzer). In samenwerking met de Faculteit der Letteren. Pokorný-Versteeg, W.H. (13-11-2003). Milieu-effectrapportage in Nederland en de direct aangrenzende EU-lidstaten. In: Meijers-reeks, nr. 62. Universiteit Leiden. (Deventer: Kluwer). ((Co-)promotor: prof. mr. T. G. Drupsteen). Dissertaties (volledig extern voorbereid en plaatsgevonden) Hoogenboom, M.J.M. (02-09-2003). Standenstrijd en zekerheid; een geschiedenis van oude orde en sociale zorg in Nederland (ca. 1880-1940). Universiteit van Amsterdam, 350 p. ((Co-)promotor: A. de Swaan & prof. dr. J. T. J. van den Berg). Terlouw, A.B. (04-09-2003). Uitspraak en afspraak. Katholieke Universiteit Nijmegen, 424 p. (Den Haag: Boom Juridische uitgevers). ((Co-)promotor: prof. mr. P. Boeles & C. A. Groenendijk). Wetenschappelijke publicaties Berg, J.T.J. van den. Een jaar van extremen, bespreking literatuur over het jaar 2002 in de Nederlandse politiek. In: Baalen, C.C. van (Ed.), Jaarboek Parlementaire Geschiedenis. (p. 172-182). Den Haag: Sdu Uitgevers. Cranenburgh, O.B.R.C van. Power and competition: The institutional context of African multi-party politics. In: Salih, M.A.R.M. (Ed.), African Political parties: Evolution, Institutionalism and Governance. (p. 188-207). London: Pluto Press. Dijkstra, G.S.A., Meer, F.M. van der & Rutgers, M.R. (Ed(s).). Het belang van de publieke zaak. Beschouwingen over bestuurskunde en openbaar bestuur. Delft: Eburon, 259 p. Elias, A.M. Een minister op dienstreis. Amsterdam: Bataafsche Leeuw, 160 p. Elias, A.M. Gogel en Röell: een briefwisseling tussen twee prominenten uit het begin van de negentiende eeuw. TOMeloos actief. (p. 9-31). Leiden: Grafaria. Engels, J.W.M. Eigenstandig of zelfstandig: de gekozen burgemeester in constitutioneel en dualistisch perspectief. Leiden: Universiteit Leiden, Oratie, 27 p. Engels, J.W.M. Geen titel. In: Dölle, A.H.M. (Ed.), Handboek van het Nederlandse gemeenterecht. (p. 565-651). Deventer: Kluwer. Engels, J.W.M. Burgemeester, dualisme en Grondwet. De gekozen burgemeester. (p. 31-33). Deventer: Kluwer.
100
Everts, P.P., Asmus, R. & Isernia, P. Macht, oorlog en publieke opinie. Over de aard en structuur van de transatlantische kloof. Vrede en Veiligheid, p. 279-302. Everts, P.P. Innocence lost: The Netherlands and the Yugoslav conflict. In: Shiraev, E. & Sobel, R. (Ed.), International Public Opinion and the Bosnia Crisis. (p. 219-248). Lanham, PA: Lexington Books. Everts, P.P. Ontwikkelingen in de publieke opinie. In: Bomert, B. (Ed.), Jaarboek Vrede en Veiligheid 2003. Nijmegen: CICAM. Geus, M.A. de. Naar een andere milieuconsumptie. OIKOS, 24,1/2003, p. 72-84. Geus, M.A. de & Slobbe, Th. van. Fences and freedom: The philosophy of hedgelaying. Utrecht: International Books, 128 p. Geus, M.A. de. The end of over-consumption; Towards a lifestyle of moderation and self-restraint. Utrecht: International Books, 222 p. Gunsteren, H.R. van. Stoppen: U kunt het, U wilt het, U doet het niet. Amsterdam: Van Gennep, 120 p. Gunsteren, H.R. van. Woordenschat voor verwarde politici. Amsterdam: Van Gennep, 127 p. Hebly, J.M. Nieuwe zakelijkheid in het aanbestedingsrecht. Naar nieuwe vraag- en aanbodverhoudingen in de Bouw, Preadviezen VBR. (Publikatie van de Vereniging voor Bouwrecht, 31, p. 85-146). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Koole, R.A. De PvdA en de opkomst van het populisme in Nederland. Socialisme en Democratie, p. 30-35. Koole, R.A. De urgentie van partijvernieuwing. Jaarboek voor het democratisch socialisme, p. 198-223. Mair, P. & Kopecky, P., Political parties and government. In: Salih, M. (Ed.), African Political Parties: Evolution, Institutionalisation and Governance. (p. 275-292). London: Pluto Press. Mair, P. Hoe gewoon is gewoon? Beleid & Maatschappij, p. 142-144. Mair, P. On the demonisation of De Valera. In: Nuachta: Tijdschrift Vereniging Nederland-Ierland, 19(december), p. 5-16. Mair, P. Os partidos políticos e la democracia. Análise Social, 38(167), p. 6-20. Mair, P. Popular democracy and EU enlargement. East European Politics and Societies, 17(1), p. 58-63. Mair, P. Popular parties and democracy: What kind of future? Central European Political Science Review, 4(13), p. 6-20. Mair, P. Introduction: Workshop II, European electoral law. Report of the International Conference on a European Constitution. (p. 39-41). The Hague: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Mair, P. The swing to the right in Europe: Obstacle to European integration? Debating Europe's Future: The Political Setting of the European Convention. (p. 21-31). The Hague: Clingendael. Meer, F.M. van der & Dijkstra, G.S.A. Disentangling blurring bounderies: the
101
public/private dichotomy from an organisational perspective. In: Rutgers, M.R. (Ed.), Retracing public administration. (Research in public administration, 7, p. 89-106). Amsterdam: Elsevier Science. Meer, F.M. van der, Dijkstra, G.S.A. & Rutgers, M.R. Het belang van de publieke zaak. In: Meer, F.M. van der, Dijkstra, G.S.A. & Rutgers, M.R. (Ed.), Het belang van de publieke zaak. Beschouwingen over bestuurskunde en openbaar bestuur. (p. 711). Delft: Eburon. Meer, F.M. van der & Dijkstra, G.S.A. Zelfstandige bestuursorganen en de wet van behoud van verantwoordelijkheid. In: Dijkstra, G.S.A., Meer, F.M. van der & Rutgers, M.R. (Ed.), Het belang van de publieke zaak. Beschouwingen over bestuurskunde en openbaar bestuur. (p. 45-54). Delft: Eburon. Napel, H.-M.Th.D. ten. Bauke Roolvink (1912-1979). "Een appel die te ver van de stam rolde....?". In: Bornebroek, A. & Harinck, G. (Ed.), Het kromme recht buigen. Mensen en hun motieven in de geschiedenis van de protestants-christelijke sociale beweging. (p. 185-195). Amsterdam: Aksent. Ouden, W. den, Jacobs, M.J. & Verheij, N. Snoeien in subsidies. De Gemeentestem (Bestuursrechtelijk Tijdschrift), p. 679-685. Pei, X. Jiti tudi suoyouzhe dui Zhongguo jinji zhuangui henongcun gongyehua de gongxian: yige ziyuan peizhi moxing de jieshuo (The Contribution of Collective Landownership to China's Economic Transition and Rural Industrialization: A Resource Allocation Model). Rural China Study, 1(1), p. 218-250. Schuijt, G.A.I. Het censuurverbod in de Nederlandse Grondwet en de rechtspraak. In: Berenboom, A., e.a., (Ed.), Censuur. Referaten van het colloquium van 16 mei 2003. (p. 125-154). Brussel: Larcier. Schuijt, G.A.I. Vrijheid van nieuwsgaring en toegang tot informatie. In: Hins, A.W. & Nieuwenhuis, A.J. (Ed.), Van ontvanger naar zender. Opstellen aangeboden aan prof. mr. J.M. de Meij. (p. 341-356). Amsterdam: Cramwinckel. Staden, A. van. (Ed.(s.)) Cannons and canons. Clingendael views of global and regional politics. Assen: Van Gorcum, 366 p. Staden, A. van. Europe's quest for autonomy in diplomacy and defence. Montréal: Université de Montréal, 23 p. Staden, A. van. The right to govern. The democratic legitimacy and the European Union. The Hague: The Clingendael Institute, 49 p. Staden, A. van. Enlargement and the future shape of the European Union. In: Balogh, A. & Szabó, G. (Ed.), On the Challenges of the 21st Century. (p. 87-97). Székesfehérvár: Kodolányi University College. Staden, A. van. Le dévelopment de la coopération franco-allemende à l'intérieur de la communauté européenne. In: Buuren, M.B. van & Lieshout, R.H. (Ed.), 40 ans de coopération franco-allemande (1963-2003). (p. 43-53). Nijmegen: Centrum voor Duitsland-Studies. Staden, A. van. The challenge of the 'American Empire'. The response of the lesser breeds. In: Staden, A. van, Labohm, H. & Rood, J. (Ed.), Cannons and Canons. Clingendael views of global and regional politics. (p. 4-30). Assen: Van Gorcum. Staden, A. van. The security implications of 11 September 2001. In: Pentland, C.C. (Ed.), The Transatlantic Link in Evolution. (p. 25-34). Kingston: Queen's University.
102
Stolker, C.J.J.M. Ja, geléérd zijn jullie wel! Over de status van de rechtswetenschap. NJB, p. 766-778. Verheul, R. Planned Politics: the Russian Law on Political Parties. In: Feldbrugge, F. & Simons, W.B. (Ed.), Human Rights in Russia and Eastern Europe: Essays in Honor of Ger P. van den Berg. (Law in Eastern Europe, 51, p. 223-239). Den Haag: Martinus Nijhoff Publishers. Visser, D.J.G. CD's branden in een internetcafé. AMI, p. 42-46. Visser, D.J.G. De wijziging van wetsvoorstel 28482. AMI, p. 69-74. Visser, D.J.G. Van James Last tot Berdien Stenberg: tien jaar WNR in vogelvlucht. AMI, p. 189-193. Annotaties Bravenboer, M. Noot bij : Hof 's-Hertogenbosch 11-07-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 39, p. 36-37. Bravenboer, M. Noot bij : Hof Arnhem 21-10-2003, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2003, 47, p. 34-35. Douma, S.C.W. Noot bij : HR 28-02-2003, FED 2003, 342, p. 1826-1838, (Geen nieuwe vrijheid voor het grafrecht?). Douma, S.C.W. Noot bij : HR 25-10-2002, FED 2003, 40, p. 148-177, (Nieuwe vrijheid voor gemeentelijke belastingen). Douma, S.C.W. Noot bij : HR 20-12-2002, FED 2003, 436, p. 2363-2374, (Verplaatsing werkelijke leiding Pensioen-BV onder vuur). Ouden, W. den. Noot bij : USZ 28-08-2003, 320, USZ 2003. Ouden, W. den. Noot bij : CRvB 16-09-2003, 372, USZ 2003. Schuijt, G.A.I. Noot bij : Vzr. Rb. Amsterdam 22-11-2002, Mf 2003, 11, (Endstra vs. Quote 2). Schuijt, G.A.I. Noot bij : EHRM 25-02-2003, Mf 2003, 20, (Roemen en Schmit vs. Luxemburg). Schuijt, G.A.I. Noot bij : HR 08-04-2003, Mf 2003, 29, (Bronbescherming zipschijf). Schuijt, G.A.I. Noot bij : HR 02-05-2003, Mf 2003, 30, (Storms en SBS vs. Niessen en IPA). Schuijt, G.A.I. Noot bij : Hof Den Bosch 05-11-2002, Mf 2003, 5, (Weyzen vs. De Limburger). Schuijt, G.A.I. Noot bij : Vzr. Rb. Amsterdam 21-11-2002, Mf 2003, 7, (Endstra vs. Quote 1). Vakpublicaties Berg, J.T.J. van den. Hannesen met een Napoleontische erfenis; de burgemeester in Nederland. Proeflokaal, tijdschrift voor lokaalbestuurders, 9(november 2), p. 7-12.
103
Berg, J.T.J. van den. Het merkwaardige karakter van Nederlandse kabinetformaties. Socialisme en Democratie, p. 69-75. Berg, J.T.J. van den. The Future of Local Government in the EU; are we watching the movie or are we in it? Decentralization: Trends, Perspectives and Issues at the Threshold of EU Enlargement. Copenhagen: Ministery of Interior and Health. Bravenboer, M. Personeelskortingen: nieuwe regeling vereist prijsbewustheid. Aanspraak, p. 7-13. Bravenboer, M. Wet inkomstenbelasting 2001. In: bureauredactie Kluwer BV, (Ed.), Fiscale encyclopedie De Vakstudie. Deventer: Kluwer. Bravenboer, M. Wet op de inkomstenbelasting 1964. In: bureauredactie Kluwer BV, (Ed.), Fiscale encyclopedie De Vakstudie. Deventer: Kluwer. Cranenburgh, O.B.R.C van. The BA-MA structure and mobility of students in European political science. epsNet Kiosk Plus, 1(2). Dijkstra, G.S.A. & Dekker, J., Managers in de bestuursrechtelijke jungle. De effectieve manager. Alphen aan den Rijn: Kluwer, 24 p. Dijkstra, G.S.A. De grondwettelijke verankering van de lichamen voor bedrijf en beroep. Raad voor het openbaar bestuur, 7(hfdst. 7), p. 84-106. Dijkstra, G.S.A. & Toonen, T.A.J. De invloed van de Europese Unie op Nederlandse gemeenten en provincies. Bestuurswetenschappen, p. 534-536. Dijkstra, G.S.A. & Toonen, T.A.J. De opmars van de marktautoriteiten. Bestuurswetenschappen, p. 277-280. Dijkstra, G.S.A. & Toonen, T.A.J. Het meten van resultaten in de publieke sector. Bestuurswetenschappen, p. 354-380. Dijkstra, G.S.A. & Toonen, T.A.J. Naar een overheidsloket? Bestuurswetenschappen, p. 437-439. Dijkstra, G.S.A. De rechterlijke macht. In: Neelen, G.H.J.M., Rutgers, M.R. & Tuurenhout, M.E. (Ed.), De bestuurlijke kaart van Nederland. Het openbaar bestuur en zijn omgeving in nationaal en internationaal perspectief. (p. 115-132). Bussum: Coutinho. Engels, J.W.M. Afkalvende autonomie. VNG Magazine, p. 16-17. Engels, J.W.M. De gekozen burgemeester onder vuur. VNG Magazine, p. 20-21. Engels, J.W.M. Beslissende fase voor de gekozen burgemeester. Staatscourant., p. 9-9. Engels, J.W.M. De modernisering van het koningschap. Staatscourant., p. 5-5. Engels, J.W.M. Dualistische collegevorming I. Staatscourant., p. 5-5. Engels, J.W.M. Dualistische collegevorming II. Staatscourant., p. 5-5. Engels, J.W.M. Een betere overheid. Staatscourant., p. 5-5. Engels, J.W.M. Naar een modernisering van de Grondwet. Staatscourant., p. 5-5. Engels, J.W.M. Nieuw kiesstelsel en politieke partijen. Staatscourant., p. 5-5.
104
Engels, J.W.M. Provincies en gemeenten: een decentraal dilemma. Staatscourant., p. 5-5. Everts, P.P. Militaire samenwerking in Europa. Mogelijkheden en beperkingen. Den Haag: Adviesraad Internationale Vraagstukken, 35 p. Everts, P.P. Transatlantic trends 2003. Washington DC/www.transatlantictrends.org: German Marshall Fund of the United States, 13 p. Everts, P.P., Asmus, R. & Isernia, P. Power, war and public opinion. Thoughts on the nature and structure of the transatlantic divide. Washington DC/www.transatlantictrends.org: German Marshall Fund of the United States, 15 p. Gunsteren, H.R. van & Nauta, L. De luxe van liberale democratie. Pluche, p. 14-21. Gunsteren, H.R. van. Gedogen is Uit... [Bespreking van: Oenen, G., Het Surplus van Illegaliteit. Uitg.: De Balie, Amsterdam (2002) & Oenen, G., Ongeregelde orde. Uitg.: Boom Juridische uitgevers, Amsterdam (2002)]. In Krisis, 3, p. 101-106. Hebly, J.M. Concessie en aanbesteding in gemeentelijk perspectief. Gemeentestem, p. 221-225. Hebly, J.M. Mag het ietsje meer zijn? Meerwerk na de bouwenquête. Aangenomen werk, Liber amicorum prof. mr. M.A. van Wijngaarden. (p. 245-252). Deventer: Tjeenk Willink. Mair, P. How Ireland Voted. [Bespreking van: How Ireland voted 2002. Uitg.: Palgrave, London (2002)]. In Representation, 39, p. 295-296. Meer, F.M. van der & Dijkstra, G.S.A. Bedrijfslichamen. In: Neelen, G.H.J.M., Rutgers, M.R. & Tuurenhout, M.E. (Ed.), De bestuurlijke kaart van Nederland. Het openbaar bestuur en zijn omgeving in nationaal en internationaal perspectief. (p. 149154). Bussum: Coutinho. Meer, F.M. van der & Dijkstra, G.S.A. Zelfstandige bestuursorganen. In: Neelen, G.H.J.M., Rutgers, M.R. & Tuurenhout, M.E. (Ed.), De bestuurlijke kaart van Nederland. Het openbaar bestuur en zijn omgeving in nationaal en internationaal perspectief. (p. 155-160). Bussum: Coutinho. Napel, H.-M.Th.D. ten. Zwevende partijen maken zwevende kiezers. Transparant, p. 26-27. Napel, H.-M.Th.D. ten & Bornewasser, J.A. Heroriëntatie en integratie (1963-1980). [Bespreking van: van Baaleen, J.A. e.a., de Katholieke Volkspartij 1945-1980, Band II. Uitg.: Valkhof Pers, Nijmegen (2003)]. p. 156-158. Pleysier, A.J.H. Een ongelukkig resultaat van een te eng geformuleerde vulgaire substitutie. De notarisklerk, p. 184-184. Polak, M.V. Handhaving of afschaffing van de legitieme portie: zin in en zin van debat en onderzoek? Tijdschrift voor Privaatrecht, p. 7-9. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 54-59. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 131-135. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p.
105
369-373. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 326-331. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 288-295. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 199-204. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 167-169. Schuijt, G.A.I., Dragstra, L., Huisman, L. & Ottow, A. Documentatie. Mediaforum, p. 88-91. Schuijt, G.A.I. & Hins, A.W. Mediarecht. Ars Aequi, p. 4669-4670. Schuijt, G.A.I. & Hins, A.W. Mediarecht. Ars Aequi, p. 4864-4865. Schuijt, G.A.I. & Hins, A.W. Mediarecht. Ars Aequi, p. 4805-4806. Schuijt, G.A.I. & Hins, A.W. Mediarecht. Ars Aequi, p. 4736-4737. Schuijt, G.A.I. & Visser, D.J.G. Portretrecht voor iedereen. Amsterdam: Mets en Schilt, 158 p. Schuijt, G.A.I. De paradox van de medialogica. [Bespreking van: Raad v. Maatschappelijke Ontw. Medialogica. Over het krachtenveld tussen burgers, media en politiek. Uitg.: Sdu Uitgevers, Den Haag (2003)]. Mediaforum, p. 363-366. Schuijt, G.A.I. Smartengeld wegens aantasting eer en goede naam of privacy. [Bespreking van: Lindenbergh, S.D., Veheij, A.J., Smartengeld. Uitg.: Kluwer, Deventer (1998) & Lindenbergh, S.D., Verheij, A.J., Vergoeding van immateriële schade wegens aantasting in de persoon. Uitg.: Ars Aequi Libri, Nijmegen (2002)]. Mediaforum, p. 50-51. Wijck, P.W. van. Rechtvaardigheid versus welvaart. [Bespreking van: Kaplow, Louis, Shavell, Steven, Fairness versus welfare. Uitg.: Harvard University Press, Cambridge (2002)]. Economisch Statistische Berichten, p. 136-138. Populariserende publicaties Berg, J.T.J. van den (23-01-2003). De verkiezingen van de normalisering. NRCHandelsblad, p. 7-7. Berg, J.T.J. van den (17-06-2003). Kabinet ontloopt lastige politieke vraagstukken. NRC-Handelsblad, p. 6-6. Everts, P.P. (04-09-2003). Bush maakt geen vrienden onder Europeanen. De Volkskrant. Gunsteren, H.R. van (19-11-2003). Balkenende gaat buiten zijn boekje. Trouw, p. 15. Gunsteren, H.R. van (16-09-2003). De burgerzin van onze regeerders. Trouw. Gunsteren, H.R. van (13-12-2003). Waarden helpen niet tegen hufterigheid. Trouw, p. 21.
106
Hebly, J.M. (27-06-2003). Het begrip aanbestedende dienst. Aanbestedingskrant. Hebly, J.M. & Palm, J.E. (08-10-2003). Inschrijvers mogen rekenen op een gelijke behandeling. Cobouw dagblad voor de bouw. Hebly, J.M. & Schaepman, M.J. (05-09-2003). Milieu en aanbesteding. Aanbestedingskrant. Hebly, J.M. & Dijkman, M.N. (04-06-2003). Onderhands aanbesteden alleen bij uitzondering. Cobouw dagblad voor de bouw. Hebly, J.M. & Straatman, M. (05-11-2003). Procedures EC leiden mogelijk tot een aardverschuiving in aanbestedingsrecht. Cobouw dagblad voor de bouw. Hebly, J.M. (30-05-2003). Rechtsbescherming publicatie. Aanbestedingskrant. Hebly, J.M. & Lejeune, H.C. (25-06-2003). Wie, wanneer, wat en waartoe. Cobouw dagblad voor de bouw. Koole, R.A. (15-04-2003). Een onoverbrugbare kloof tussen CDA en PvdA? De Volkskrant. Meijers, V.A.E.M. Inleiding Privaatrecht. Groningen: Wolters-Noordhoff, 526 p. Schuijt, G.A.I. Willem Endstra versus Quote 1-6. Portretrecht in de praktijk. De Journalist, 32-35. Schuijt, G.A.I. Haat zaaien en oogsten. [Bespreking van: Spong, G., Hammerstein, O., Vervolg ze tot in de hel. De haatzaai-aangifte van fortuyn. Uitg.: Balans, Amsterdam (2003)]. NRC Handelsblad, p. 34-34.
107
In de boekenreeks van het E.M. Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk Onderzoek van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden, zijn in 2003 verschenen: MI-50 J.C. van der Steur, Grenzen van rechtsobjecten. Een onderzoek naar de grenzen van objecten van eigendomsrechten en intellectuele eigendomsrechten, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 268 4117 5. MI-51 Y.L.L.A.M. Delfos-Roy, C. de Groot, P.A.C.E. van der Kooij, S.J.A. Mulder (eds.), Zekerheidshalve. Opstellen aangeboden aan prof. mr. M.M. Mendel, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 268 4083 7. MI-52 B. Barentsen, Arbeidsongeschiktheid. Aansprakelijkheid, bescherming en compensatie, Deventer: Kluwer ISBN 90G 0000 61X. MI-53 A.F.M. Brenninkmeijer, M. Hallers, A-J. Kwak, A.T. Marseille, N.M. Mulder & G.K. Schoep (eds.), De taakopvatting van de rechter, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2003, ISBN 90 5454 279 9. MI-54 H.J. Snijders & S. Weatherill, E-commerce Law. National and transnational topics and perspectives, Londen: Kluwer International 2003. MI-55 F.B. Ronkes Agerbeek, Zeg ik dat goed? EU-ambtenaren en hun vrijheid van meningsuiting, Den Haag: Jongbloed 2003 ISBN 90 70062 33X. MI-56 A.C. Damsteegt, De aansluiting van de Werkloosheidswet op het ontslagrecht, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2003, ISBN 90 5454 312 4. MI-57 P. Vos, Kredietopvraging en Insolventierisico. Overlevingskansen van bedrijven in financiële moeilijkheden en de Faillissementswet, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 13 00580 2. MI-58 P.B. Cliteur & H.-M.Th.D. ten Napel (eds.), Rechten, plichten, deugden, Nijmegen: Ars Aequi libri 2003, ISBN 90 6916 485 X. MI-59 F.J.M. Feldbrugge (eds.), The Law's Beginnings. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. MI-60 A.F.M. Brenninkmeijer, Effectieve conflictoplossing bij individuele arbeidsconflicten, en L.C.J. Sprengers, Collectieve belangen B uiteenlopende geschillen (oraties Leiden), Den Haag: Sdu 2003. MI-61 A.H. Scheltema, De goederenrechtelijke werking van de ontbindende voorwaarde, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 13 00744 9. MI-62 W.H. Pokorný-Versteeg, Milieu-effectrapportage in Nederland en de direct aangrenzende EU-lidstaten. Een rechtsvergelijkend onderzoek, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 13 00946 8. MI-63 A.P.A. Broeders, Op zoek naar de bron. Over de grondslagen van de criminalistiek en de waardering van het forensisch bewijs, Deventer: Kluwer 2003, ISBN 90 130 0964 6. MI-64 C.L.J. Caminada & K.P. Goudswaard, Verdeelde zekerheid. De verdeling van baten en lasten van sociale zekerheid en pensioenen, Den Haag: Sdu 2003, ISBN 90 1210 006 2. MI-66 A.J. Mauritz, Liability of the operators and owners of aircraft for damage inflicted to persons and property on the surface, Maastricht: Shaker 2003, ISBN 90 423 0234 8. MI-67 T. Hartlief, Jac. Hijma & L. Reurich (eds.), Coherente instrumenten in het contractenrecht, Deventer: Kluwer 2003 ISBN 90 1300 92 47. MI-68 E.I. Helsloot, E.R. Muller, R. Pieterman & W.J.M. Voermans (eds.), Vervoer gevaarlijke stoffen in perspectief. Evaluatie van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen 1996-2002, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2003, ISBN 90 5454 420 1.
108
109
Aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden hebben in 2003 de volgende promoties plaatsgevonden: Op 6 februari promoveerde J.C. van der Steur op het proefschrift Grenzen van rechtsobjecten. Een onderzoek naar de grenzen van objecten van (intellectuele) eigendomsrechten. Promotor was prof. mr. H.J. Snijders. Op 5 maart promoveerde C.M.L. Hille op het proefschrift State-building in the Transcaucasus since 1917. Promotor was prof. mr. F.J.M. Feldbrugge. Op 2 april promoveerde J.A. Booij op het proefschrift Aansprakelijkheid van bestuurders voor belastingschulden. Promotor was prof. mr. Ch.J. Langereis. Op 10 april promoveerde B. Barentsen op het proefschrift Arbeidsongeschiktheid. Aansprakelijkheid, bescherming en compensatie. Promotoren waren prof. mr. A.F.M. Brenninkmeijer en prof. mr. T. Hartlief. Op 8 mei promoveerde L.P. Broekveldt op het proefschrift Derdenbeslag. Promotoren waren prof. mr. H.J. Snijders en prof. mr. Jac. Hijma. Op 4 juni promoveerde A.C. Damsteegt op het proefschrift De aansluiting van de Werkloosheidswet op het ontslagrecht. Promotor was prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss. Op 17 juni promoveerde M.J.J.W. Termorshuizen-Arts op het proefschrift Juridische semantiek: een bijdrage tot de methodologie van de rechtsvergelijking. Promotoren waren prof. dr. P. van Sterkenburg en prof. mr. N. Keijzer. (In samenwerking met de Faculteit der Letteren). Op 24 juni promoveerde P. Vos op het proefschrift Kredietopvragingen en Insolventierisico. Overlevingskansen van bedrijven in financiële moeilijkheden en de Faillissementswet. Promotor was prof. dr. J.G. Kuijl. Op 11 september promoveerde A.W.H. Massier op het proefschrift Van recht naar hukum. Indonesische juristen en hun taal, 1915-2000. Promotoren waren prof. dr. H.M.J. Maier en prof. dr. J.M. Otto. Op 17 september promoveerde A.H. Scheltema op het proefschrift De goederenrechtelijke werking van de ontbindende voorwaarde. Promotor was prof. mr. W.J. Zwalve. Op 16 oktober promoveerde M.C. Mirow op het proefschrift Private Law, Lawyers and Legal Institutions in Spanish America, 1500-2000. Promotor was prof. dr. A.A. Wijffels. Op 16 oktober promoveerde S. Frank op het proefschrift A new model for European medical device regulation; a comparative legal analysis in the EU and the USA. Promotor was prof. dr. N.J.H. Huls. Op 13 november promoveerde W.H. Pokorný-Versteeg op het proefschrift Milieueffectrapportage in Nederland en de direct aangrenzende EU-lidstaten. Promotor was prof. mr. Th.G. Drupsteen. Op 3 december promoveerde A.P.A. Broeders op het proefschrift Op zoek naar de bron: over de grondslagen van de criminalistiek en de waardering van het forensisch bewijs. Promotor was prof. dr. J.F. Nijboer. Op 4 december promoveerde A.J. Mauritz op het proefschrift Liability of the operators and owners of aircraft for damage inflicted to persons and property on the surface. Promotoren waren prof. mr. C.J.J.M. Stolker & dr. P.M.J. Mendes de Leon.
110
Op 4 december promoveerde J. Wu op het proefschrift The Evaluation of Chinese regulation in light of the World-wide framework on the contractual liability of air couriers. Promotoren waren prof. mr. C.J.J.M. Stolker & dr. P.M.J. Mendes de Leon. Op 9 december promoveerde (cum laude) G. Kreijen op het proefschrift State Failure, Sovereignty and Effectiveness. Promotor was prof. dr. C.J.R. Dugard.
NB
Deze up-to-date versie wijkt enigzins af van de gebonden versie
111