1
INHOUDSOPGAVE
2
RND JAARVERSLAG 2008
Pagina
Voorwoord
3
De RND
4
Arbeidszaken
6
Fiscale zaken
12
Algemeen
16
Belasting & heffingen
22
Milieu
26
Betalingsverkeer
32
Winkelcriminaliteit
38
Branches
42
Bijlage
50
Winkels zijn immers ook het bindmiddel in de wijk
De Raad Nederlandse
De RND is in 2008 zeer kritisch geweest over de wijze waarop
Detailhandel heeft in
sommige maatschappelijke organisaties worden gefinancierd.
2008 in het bijzonder
De aangesloten ondernemingen van de RND nemen de kop-
aandacht gegeven aan
positie in op het gebied van maatschappelijk verantwoord
de ruimte voor het vrije
ondernemen. Toch ondervinden deze winkelbedrijven regel-
ondernemerschap in de detailhandel. De aangesloten onderne-
matig ongenuanceerde kritiek van activistische organisaties als
mingen van de RND zorgen niet alleen voor werkgelegenheid
Milieudefensie en de Schone Kleren Kampagne. Gebleken is
en een forse bijdrage aan de schatkist. Winkels zijn immers
dat deze organisaties vaak ruimschoots worden gefinancierd
ook het bindmiddel in de wijk.
door de Nederlandse belastingbetaler, maar weinig maatschappelijk draagvlak hebben. De RND vindt dan ook dat de overheid
De RND heeft zich het afgelopen jaar ingezet om de stijging
strikte regels moet opstellen voor het verstrekken van
van de lokale lasten tegen te gaan. In economisch roerige
subsidies. Ook moet inzicht worden gegeven in de wijze waar-
tijden zijn wij verbaasd over de initiatieven van gemeenten om
op deze maatschappelijke organisaties worden gefinancierd.
extra geld op te halen voor een ondernemersfonds via een reclamebelasting. De RND is een tegenstander van deze
In 2008 ging het Kabinet verder met de herziening van de
nieuwe heffingen en heeft in 2008 bezwaarprocedures gestart.
Winkeltijdenwet. De gevolgen van een beperking van de
Ondernemers moeten vrij zijn in hun keuze om mee te doen
huidige mogelijkheden voor de detailhandel zijn niet te
aan lokale initiatieven.
overzien. Er staat immers werkgelegenheid op het spel. De RND heeft samen met de Consumentenbond, de Nationale
Winkelbedrijven besteden veel aandacht aan hun maatschap-
Winkelraad en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
pelijke verantwoordelijkheid. Vaak gebeurt dit door concrete en
sterk gepleit voor een lokale invulling van de winkeltijden.
zichtbare activiteiten. De aangesloten ondernemingen van de
Gemeenten moeten zelf kunnen bepalen of, en zo ja hoeveel,
RND gaven in 2008 een extra impuls aan de inzameling van bat-
koopzondagen er op lokaal niveau zijn. Het is immers niet van
terijen. Winkels zamelen circa een derde van alle lege batterijen
deze tijd om de nationale overheid te laten bepalen hoe dit zou
in en het aantal winkels waar batterijen ingeleverd kunnen
moeten en zeker niet om dit te beperken.
worden stijgt nog steeds. Ook energiezuinige producten stonden volop in de aandacht. De detailhandel is bij uitstek
De RND is tevreden over de versterkte samenwerking in
de partij die energiezuinige producten onder de aandacht van
de detailhandel. Om te zorgen voor een duidelijke belangen-
de consument brengt. Winkelbedrijven verkochten in 2008
behartiging voor alle winkeliers in Nederland worden steeds
dan ook een recordaantal spaarlampen. De RND heeft een
meer zaken gezamenlijk opgepakt. Inmiddels is het Platform
bemiddelende rol gespeeld in het conflict over de inzame-
Detailhandel
ling van spaarlampen. Mede dankzij de RND is een ecotax op
Nederland waarin op een aantal speerpunten nauw wordt
spaarlampen voorkomen en wordt samen met de industrie
samengewerkt tussen het grootwinkelbedrijf en de zelfstan-
gewerkt aan een passende oplossing voor de inzameling van
dige ondernemers in de detailhandel. De winkeliers spreken
afgedankte spaarlampen.
met één stem in Europa, over het betalingsverkeer,
Nederland
omgevormd
tot
Detailhandel
winkelcriminaliteit en de bereikbaarheid van winkels. De RND Niet alleen in eigen land, maar ook ver over de grens nemen
verwacht dat deze samenwerking de komende jaren verder
winkelbedrijven hun verantwoordelijkheid. Zo ondersteunt
zal verstevigen.
de RND verscheidende initiatieven waarin bedrijven werken aan duurzame productie van goederen met respect voor de rechten van arbeiders in productielanden. Hierbij wordt vaak nauw samengewerkt met internationale partners en maatschappelijke organisaties. Ed Hamming Voorzitter Raad Nederlandse Detailhandel
VOORWOORD
3
RND Wat is de RND? De Raad Nederlandse Detailhandel (RND) is de centrale onafhankelijke werkgeversorganisatie van de detailhandel. De RND kent als koepelorganisatie een zogenaamd ‘getrapt’ lidmaatschap. De detailhandelsondernemingen zijn lid van brancheverenigingen, die op hun beurt lid zijn van de RND. Met de aangesloten brancheverenigingen vertegenwoordigt de RND het overgrote deel van de winkelbedrijven en daarmee een belangrijk deel van de detailhandel in Nederland Wat doet de RND? De RND behartigt op nationaal en Europees niveau de gemeenschappelijke economische en sociale belangen van zijn leden. Daarbij richt de RND zich op algemene onder-
4
RND JAARVERSLAG 2008
werpen die de detailhandel betreffen en de branchespecifieke
Detailhandel Nederland
onderwerpen die vallen onder de betreffende branche-
Op het gebied van betalingsverkeer, winkelcriminaliteit,
vereniging. De aandachtsgebieden van de RND zijn onder
bereikbaarheid, Europa en sinds 2007 ook administratieve
andere: arbeidszaken, betalingsverkeer, criminaliteit, duur-
lasten, wordt steeds duidelijker dat wij samen sterk staan.
zaamheid, e-business, productveiligheid, ruimtelijke ordening
Op alle fronten wordt veel progressie geboekt. Detailhandel
en milieu.
Nederland genereert veel aandacht in de media. Een succesvolle Nationale Parkeertest, de ‘Verkiezing Beste Binnenstad’
RND en de Detailhandel Nederland
van Nederland en een krachtige manifestatie zijn goede
De RND heeft een samenwerkingsverband met de Nationale
voorbeelden.
Winkelraad van MKB-Nederland: Detailhandel Nederland. Door de samenwerking kunnen het grootwinkelbedrijf (GWB) en het
Invloed van Brussel
midden- en kleinbedrijf (MKB) gezamenlijk met één standpunt
De invloed van Brussel op de Nederlandse detailhandel wordt
naar buiten treden. Dit versterkt de belangenbehartiging van
steeds groter. Detailhandel Nederland houdt daarom de
de detailhandel bij de Nederlandse en Europese overheid.
Europese dimensie van wet- en regelgeving scherp in het
Detailhandel Nederland houdt zich onder meer bezig met
oog. Hoe het speelveld voor winkeliers eruit ziet, wordt in
de verlaging van de kosten van het betalingsverkeer, de
toenemende mate in Brussel bepaald. Om dicht bij het vuur
bereikbaarheid en bevoorrading van de detailhandel en
te zitten heeft Detailhandel Nederland in Brussel een eigen
de bestrijding van winkelovervallen en winkeldiefstallen.
bureau. De medewerkers volgen de voor de Nederlandse
Ook wordt het werkprogramma van de Europese Unie (EU)
winkeliers relevante ontwikkelingen op de voet. Het accent
nauwlettend gevolgd om zo vroeg mogelijk te signaleren
ligt daarbij op de thema’s bereikbaarheid, betalingsverkeer,
wat er in Brussel gaat spelen en te anticiperen op de
winkelcriminaliteit, consumentenrecht en handelsbeleid.
effecten hiervan op de detailhandel. Met de uitbreiding van de EU wordt de invloed van Brussel steeds groter.
Ook behartigen de medewerkers in Brussel de belangen
Voor de behartiging van de algemene werkgeversbelangen is
van Nederlandse winkeliers door deze onder de aandacht te
Detailhandel Nederland met behoud van eigen identiteit en
brengen van de Europese beleidsmakers. Detailhandel
zelfstandigheid betrokken via MKB-Nederland en VNO-NCW
Nederland streeft ernaar zoveel mogelijk op te trekken met
(Ondernemend Nederland).
andere gelijkgestemde verenigingen van winkeliers uit andere lidstaten. Dit gebeurt bij voorkeur binnen het verband van
Bureau Arbeidszaken
EuroCommerce, de Europese koepel voor detailhandel en
Bureau Arbeidszaken van de RND functioneert als kenniscen-
internationale handel waarvan Detailhandel Nederland lid is.
trum, vraagbaak en adviespunt voor bij de RND aangesloten brancheverenigingen en hun leden. Bureau Arbeidszaken beantwoordt vragen op sociaal gebied, onder meer over arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen, sociale zekerheid, pensioenen en arbeidsomstandigheden. Bovendien verricht Bureau Arbeidszaken de activiteiten die voortvloeien uit de verschillende collectieve arbeidsovereenkomsten (cao), waarbij de leden van de RND betrokken zijn. Daaronder vallen ook de cao-onderhandelingen.
5
1 ARBEIDSZAKEN Middellange termijnbeleid arbeidsvoorwaarden detailhandel De Raad Nederlandse Detailhandel heeft een Vision Document opgesteld en vastgesteld in 2008. Hier wordt een heldere doorkijk naar de toekomst gegeven ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden van medewerkers in de detailhandel. De RND wil hierover een discussie met de vakbonden op gang brengen. De medewerkers in de detailhandel verdienen een goede beloning, maar de huidige vormgeving van cao’s is dringend aan modernisering toe. De RND wil dat de arbeidsvoorwaarden van medewerkers meer aansluiten op de nieuwe ontwikkelingen in de detailhandel, bijvoorbeeld met betrekking tot de discussie over de Winkeltijdenwet en de kooppatronen van klanten.
6
JAARVERSLAG 2008
De arbeidsvoorwaarden in de detailhandel zijn nog steeds sterk gebaseerd op de traditionele uitgangspunten en sluiten daardoor niet goed meer aan op de wensen en behoeften van werkgevers en werknemers. Het lukt niet goed om de slag te maken. Eén van de oorzaken is dat een beleid voor de middellange termijn ontbreekt. Een voorzichtige eerste stap is recent gezet met de cao voor de schoendetailhandel die na een moeizaam proces met de vakbonden is afgesloten. Hierin zijn toeslagen afgeschaft en zijn er meer mogelijkheden om in overleg personeel flexibel in te zetten. De wensen van nieuwe arbeidskrachten (jongeren, allochtonen, herintredende vrouwen, deeltijders) moeten vertaald worden naar moderne arbeidsvoorwaarden waarbij primair gezocht moet worden naar een juiste passende beloning. De bij de RND aangesloten ondernemingen willen meer vrijheid om zelf het optimum te zoeken tussen een goede beloning en de inzet van medewerkers, waardoor werkgever en werknemer beiden van deze situatie profiteren. Eenmaal gemaakte afspraken moeten ook weer bijgesteld kunnen worden, want de detailhandel is veranderlijk en ondernemingen moeten kunnen meebewegen. Deze inzet mag en moet van mensen gevraagd worden om zo te kunnen blijven concurreren met andere verkoopkanalen (internet, thuisverkopen en de horeca) die zonder winkel opereren. Wij spreken de hoop uit dat in 2009 een begin kan worden gemaakt met deze dialoog met de vakbonden. De uitgangspunten staan op papier, het gesprek kan beginnen. Cao-ontwikkelingen De RND is betrokken bij een groot aantal cao-onderhandelingen in de aangesloten brancheorganisaties. Via de stuurgroep Arbeidszaken van de RND worden brancheorganisaties geïnformeerd over ontwikkelingen in andere sectoren. De RND heeft een beleid ontwikkeld om in te zetten op modernisering
van
arbeidsvoorwaarden.
De
knellende
bepalingen in veel cao’s zorgen ervoor dat ondernemingen vaak veel last hebben van afspraken uit het verleden die niet meer van deze tijd zijn. Een voorbeeld is de bepaling dat werknemers slechts een beperkt aantal zaterdagen ingezet kunnen worden. Hierdoor wordt op de drukste dag van de week gewerkt met minder ervaren werknemers. Vakbonden houden bij onderhandelingen vast aan verworven rechten en zijn niet bereid over afschaffing van dergelijke bepalingen te praten. Dit geldt eveneens voor veel toeslagen die nu nog in de cao zijn opgenomen, maar niet passen bij de nieuwe openings-tijden die door veel detailhandelsbedrijven worden toegepast.
ARBEIDSZAKEN
7
De RND is van mening dat cao-onderhandelingen in de
Op het terrein van arbeid moet geprobeerd worden om de
diverse branches op elkaar afgestemd moeten worden. De
kosten van arbeid te verlagen. Hierdoor wordt werkgelegenheid
RND neemt het initiatief om branches bij elkaar te roepen
gecreëerd die een positieve bijdrage levert aan de economie.
en afspraken te maken. De RND blijft zich inzetten om een
Voorstellen die hier aan tegemoet komen zijn:
moderne cao te ontwikkelen die tegemoet komt aan moderne
1) Loonmatiging. De door vakbonden gevraagde loonsver-
arbeidsvoorwaarden.
hoging van 3,5% is te hoog. 2) Geen verhoging van de pensioenpremies. Als gevolg van
In 2008 konden cao’s worden afgesloten voor de levens-
de teruglopende resultaten binnen pensioenfondsen staat
middelendetailhandel, de VGT en de Homeshopping Bedrijven
de dekkingsgraad onder druk. De RND pleit voor een langere
(voorheen PSB). Begin 2009 kwam de slijters-cao tot stand
hersteltermijn om pensioenfondsen de gelegenheid te geven
waarover in 2008 onderhandeld is.
op de gewenste dekkingsgraad te komen. 3) Daar waar mogelijk moeten de reserves uit de Sociale Fondsen voor scholing worden ingezet. Eerder heeft de RND ervoor gepleit de reserves niet verder op te laten lopen. 4) Geen beperkingen van de flexibiliteit door wijzigingen in de wetgeving en het behoud van de jeugdlonen om de werkloosheid onder jongeren zoveel mogelijk te beperken. Maatregelen als hierboven zijn van belang om jonge medewerkers de kans te geven om te blijven werken. Het is voor de detailhandel van groot belang om jongeren te behouden. Jeugdwerkloosheid is slecht voor de ontwikkeling van de jeugd en de vervolgschade voor de maatschappij is vaak groot. Europees Sociaal Fonds (ESF)
Economische situatie
De RND heeft zitting in het bestuur van het HBD Opleidings-
De RND heeft geconstateerd dat eind 2008 de omzet onder
fonds (voormalig SOD). De RND was ontevreden met de
druk is komen te staan als gevolg van de economische situatie.
gang van zaken en heeft deelname aan het bestuur tijdelijk
De detailhandel is een van de grotere sectoren in Nederland.
opgeschort. De RND wil dat noodzakelijke wijzigingen binnen
654.000 mensen werken in de detailhandel. Daarnaast zijn er
het opleidingenfonds door worden gevoerd. Hierdoor moeten
ruim 110.000 ondernemers die in deze sector een boterham
aangesloten ondernemingen eenvoudiger toegang kunnen
verdienen. Daarmee is de detailhandel in Nederland een
krijgen en moet de kans op toekenning van subsidie groter
belangrijke banenmotor voor de economie en vooral voor veel
worden.
jongeren de eerste werkgever. De RND heeft een groot aantal suggesties gedaan aan de
Met ingang van 2009 is de RND weer vertegenwoordigd in
politiek om de detailhandel ruimte te bieden om te kunnen
het bestuur. Gedurende een oriëntatiefase van een half jaar zal
blijven ondernemen zonder dat dit de overheid veel geld kost.
gekeken worden of het HBD Opleidingsfonds aan de wensen
De RND is van mening dat op dit moment in de politiek geen
van de RND blijft voldoen.
wetswijzigingen moeten worden behandeld die de vrijheid van ondernemingen in de detailhandel beperken. Een voorbeeld hiervan is de Winkeltijdenwet. De RND acht het een volstrekt verkeerd signaal voor onze sector indien de winkelopeningstijden worden beperkt. Hierbij geldt met name dat voor de zondag de huidige mogelijkheden behouden moeten blijven. Naast wetgeving is er veel hinder door administratieve lasten. De verpakkingenbelasting leidt naar de mening van de RND tot onnodige en overbodige kosten door de wijze waarop de belasting uitwerkt. Het voldoen aan de eisen die deze wet stelt zorgt voor extra administratieve lasten en kost bijna evenveel als de belasting zelf.
8
RND JAARVERSLAG 2008
Jan Kat, voorzitter stuurgroep Arbeidszaken
Politieke contacten
Binnen de stuurgroep Arbeidszaken is enkele jaren geleden besloten om op het brede terrein van arbeidszaken actief leden van de Tweede Kamer te benaderen en uit te nodigen voor een bezoek aan de stuurgroep Arbeidszaken. We proberen deze bezoeken te combineren met een bedrijfsbezoek aan één van de leden. Het doel hiervan is om aan kamerleden te tonen hoe groot en divers de werkgelegenheid van de sector detailhandel is en hoe dynamisch en flexibel deze wordt ingezet. Vaak bestaat bij kamerleden het beeld dat de detailhandel uitsluitend de winkel betreft waarin zij zelf ook wel eens komen, maar realiseert men zich niet dat er nog een wereld achter zit. We laten op die manier uiteraard niet alleen de leuke kant van de detailhandel zien, maar proberen tegelijkertijd aandacht te vragen voor belangrijke zaken die bij ons op de agenda staan. We merken dat kamerleden na een bezoek meer gevoel hebben voor onze argumentatie en vaak zelf omgekeerd zaken aan ons voorleggen. We zien dus dat er echt naar ons wordt geluisterd en dat is winst. Hoewel we nog een aantal wensen hebben mogen we zeker niet ontevreden zijn. De vanuit de Tweede Kamer dreigende inperking van ‘flex en zekerheid’ – en zonder de nodige flexibele inzet van medewerkers kan onze sector niet functioneren – lijkt met de laatste discussie in de Kamer voorlopig van de baan. Bovendien merken we dat minister Donner aandacht heeft voor onze argumenten om wetgeving op dit moment niet te veranderen en ook geen nieuwe regels in te voeren die de flexibiliteit van de detailhandel beperken. Verder hebben we in de contacten vooral ook aandacht gevraagd voor de noodzakelijke terugdringing en beperking van administratieve lasten die samenhangen met het hebben van medewerkers. Met nadruk geldt dit ook voor medewerkers met contracten van beperkte omvang waarvoor wij een vrijstelling bepleiten van een aantal verplichtingen. Kortom politieke contacten zijn van belang. We gaan hier in 2009 dan ook mee door. Er zijn nog veel partijen die we in dit kader een keer uit willen nodigen.
Pensioenontwikkelingen
Syntrus hierop aangesproken. Syntrus heeft een verbeterplan
De huidige economische situatie heeft zijn sporen nagelaten
opgesteld en werkt de komende periode aan verbetering van
bij de diverse bedrijfstakpensioenfondsen waarin de bij de
de dienstverlening.
RND aangesloten branches vertegenwoordigd zijn. De
Eind 2008 werd bekend dat Mn-Services de fusie heeft geblok-
dekkingsgraden zijn gedaald en voor sommige fondsen moet
keerd. De economische situatie zou mede aanleiding zijn voor
een herstelplan worden ingediend.
het afblazen van de fusie.
Naast de agenda binnen de pensioenfondsen zelf is er overleg geweest met Syntrus Achmea over het voornemen om
Vereenvoudiging ontslagrecht
te komen tot een fusie tussen Syntrus en Mn-Services, de
De Commissie Bakker, aan wie het kabinet onder andere had
pensioenuitvoerder voor de metaal. De RND is tegen deze
gevraagd ook naar het ontslagrecht te kijken, kwam medio
fusie omdat er onvoldoende is nagedacht over de toekomstige
2008 met haar rapport naar buiten. De RND vindt dat het
inrichting van de pensioenadministratie en er door een fusie
rapport interessante beleidsdiscussiepunten voor een grotere
met Mn-Services een te grote invloed zou komen van de
arbeidsparticipatie biedt. Een vereenvoudiging van het
vakbond op de uitvoering van de cao-agenda.
ontslagrecht voor de detailhandel acht de RND niet één van
Schaalvergroting levert pas voordelen op als er binnen de eigen
de belangrijkste issues. Vooral het handhaven van de in de
organisatie sprake is van een goede uitvoering. De RND heeft
wetgeving verankerde mogelijkheden voor flexibiliteit in de
ARBEIDSZAKEN
9
diverse contractvormen is voor onze sector van veel groter
bepalen welke afspraken op het gebied van arbeidsomstandig-
belang. De RND blijft zich daarom inzetten om aantasting van
heden moeten worden vastgelegd. Overleg op centraal niveau
die mogelijkheden te voorkomen.
heeft nog niet geleid tot een arbocatalogus Er is gewerkt aan een handboek waarin richtlijnen zijn opgenomen. Dit handboek
Toetsingskader Algemeen Verbindend Verklaren
wordt in 2009 beschikbaar. De RND probeert voor de belang-
De RND heeft kenbaar gemaakt dat verenigings-cao’s en
rijkste branches in de detailhandel een arbocatalogus op te
ondernemings-cao’s in gedrang kunnen komen door het
stellen in overleg met de vakbonden.
nieuwe toetsingskader. In de praktijk zien we de eerste problemen ontstaan bij het aanvragen van dispensatie van de branche-cao. De RND is van mening dat door het nieuwe toetsingskader vernieuwing van het cao-landschap wordt tegengegaan en “nieuwkomers” in de praktijk geen kans krijgen. In de Tweede Kamer verwees de minster van Sociale Zaken alle kritiek op dit beleid naar de evaluatie van het toetsingskader die plaatsvindt in 2009. Overleg Stuurgroep Arbeidszaken met politieke partijen Net als in 2007 met het CDA, heeft de stuurgroep Arbeidszaken in 2008 overleg gehad met een woordvoerder ‘sociale zaken’ van de VVD. In dit overleg kwamen door de economische situatie en de naderende recessie vooral onderwerpen als loonkostenontwikkeling, herstel van pensioenfondsen en administratieve lasten uitgebreid aan de orde. Door beide partijen werd dit overleg als uiterst zinvol beschouwd. Stijgende kosten kinderopvang In de discussie over de stijgende kosten van de kinderopvang heeft de RND aandacht gevraagd voor het feit dat er geen relatie meer is tussen de gevraagde kinderopvang en de gewerkte uren van de werknemer. Voorheen, toen de werkgevers zelf nog medeverantwoordelijk waren voor de kinderopvang, bestond die relatie wel. Naar de mening van de RND heeft het loslaten van die relatie mede geleid tot de enorme
Gelijke behandeling mensen met een handicap
kostenstijgingen bij de kinderopvang. De RND heeft er bij
Er wordt gewerkt aan een beleidsvoorstel om mensen met
de politiek voor gepleit om die relatie weer in te voeren om
een handicap het recht te geven op een betere toegankelijk-
daarmee de kosten beter in de hand te houden.
heid tot goederen en diensten. De RND is door het ministerie van VWS benaderd om te participeren in een werkgroep
Arbeidscontracten van beperkte omvang
die zich met deze problematiek bezighoudt. De RND
De RND pleit al enige jaren om werknemers met arbeids-
heeft voorbeelden aangeleverd waaruit blijkt dat grote
contracten van een beperkte omvang voor de belastingen,
ondernemingen nu al rekening houden met maatregelen
sociale verzekeringen en andere verplichte regelingen anders
om de toegankelijkheid te optimaliseren. De dienstverlening
te behandelen. Hiermee worden de administratieve lasten
aan deze groep klanten is van belang en daar waar mogelijk
sterk gereduceerd. In Duitsland bestaat een dergelijke
worden knelpunten weggenomen. De RND heeft aandacht
regeling al. Ondanks alle gesprekken en een SER-advies van
gevraagd voor de gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het
enkele jaren geleden, is er nog geen concreet resultaat bereikt.
zijn niet alleen de ondernemingen die de winkel exploiteren, maar ook de gemeenten en de projectontwikkelaars die in
10
Arbocatalogi
onderling overleg de juiste maatregelen moeten nemen. Het
Met de vereenvoudiging van de arbowetgeving is afgesproken
project krijgt nog een vervolg waarbij de voorbeelden die door
dat sectoren zelf samen met vakbonden een arbocatalogus
verschillende organisaties zijn aangeleverd, door anderen
kunnen ontwikkelen. Hiermee kunnen de sectoren in overleg
kunnen worden overgenomen.
RND JAARVERSLAG 2008
ARBEIDSZAKEN
11
2 FISCALE ZAKEN Oprekken aangiftetermijn btw Op fiscaal terrein heeft de RND gepleit voor het oprekken van de aangiftetermijn van de btw tot drie maanden. Door detailhandelsbedrijven uitstel te geven en de aangifte éénmaal per drie maanden te laten doen, wordt de liquiditeit van ondernemingen verbeterd. Hierdoor kan de overheid zonder forse kapitaalinjecties de detailhandel een extra stimulans geven. Als structurele oplossing pleit de RND ervoor de voorgestelde btw-verhoging definitief niet door te voeren. De prijsaanpassingen als gevolg van een btw-verhoging kunnen niet volledig worden doorgerekend (concurrentieoverwegingen) en heeft daardoor een negatieve invloed op de margeontwikkeling.
12
JAARVERSLAG 2008
Deskundigenoverleg Fiscale Zaken Het deskundigenoverleg Fiscale Zaken behandelt fiscale vraagstukken die de detailhandel betreffen. De leden van het deskundigenoverleg dragen agendapunten aan en brengen zelf veel kennis en know-how in. Het afgelopen jaar is gesproken over een belastingplan waarin voorgenomen wijzigingen zijn opgenomen: btw op promotionele activiteiten, verpakkingenbelasting en ontwikkelingen rond WOZ. Er wordt ook aandacht geschonken aan thema’s op het terrein van arbeidszaken waaraan een fiscale component is verbonden. Te denken valt aan relevante wijzigingen in de pensioenwetgeving die invloed kunnen hebben op de jaarrekening. De RND is blij dat de voorgestelde btw-verhoging niet is doorgegaan. Er is veel lobbywerk verricht om deze voorgenomen lastenverzwaring ongedaan te maken De detailhandel als eindgebruiker ondervindt veel nadeel van een verhoging omdat de prijzen hierdoor zullen stijgen. De RND blijft zich inzetten om de btw-verhoging definitief niet door te laten gaan. Door de economische situatie is de verhoging voorlopig op de lange baan geschoven maar helemaal van tafel is het voorstel nog niet.
FISCALE ZAKEN
13
Wet Walvis In 2008 werd duidelijk dat de zogenaamde eerste-dag-melding werd afgeschaft. De wet schreef voor dat werknemers uiterlijk de dag waarop zij aan het werk gingen moesten worden gemeld bij de belastingdienst. Omdat in retail medewerkers soms snel worden aangenomen en zelfs in het weekend met de werkzaamheden starten, bleek deze maatregel in de praktijk op problemen te stuiten. De RND blijft voorstander van verdergaande harmonisatie van het loonbegrip. Na invoering van Walvis bleek dat veel pensioenfondsen nog andere loongrondslagen hanteren en er nog steeds extra conversies gemaakt moeten worden om de cijfers aan te leveren bij de pensioenfondsen. De RND zet zich binnen de verschillende pensioenfondsen actief in om deze vereenvoudiging voor elkaar te krijgen. Dit is een complex proces, omdat vaak door de vereenvoudiging ook de premiedruk verandert. Handhavingsconvenanten en tax control frameworks Andere onderwerpen die in 2008 aandacht kregen waren handhavingsconvenanten en tax control frameworks. Hiermee wordt bedoeld dat grote ondernemingen met de belastingdienst afspraken maken over de manier waarop zij gegevens aanleveren en controles door de belastingdienst worden uitgevoerd. Een convenant zorgt voor minder administratieve druk en levert ondernemingen een voorkeursbehandeling op bij vragen aan de belastingdienst. Voor ondernemingen zijn er wel voorwaarden verbonden aan het afsluiten van een convenant.
14
RND JAARVERSLAG 2008
Steeds meer gemeenten besluiten reclamebelasting in te voeren om een lokaal ondernemersfonds te subsidiëren. De RND heeft hiertegen principiële bezwaren. Niet alleen omdat een lastenverzwaring in dit slechte economische klimaat onwenselijk is, maar ook vanwege de ondeugdelijke uitgangspunten. Jacques van Ofwegen, fiscaal adviseur
‘Reclamebelasting is in feite een verplicht lidmaatschap van een schaakclub voor mensen die liever dammen” Het is een gemeente toegestaan om op grond van artikel 227 van de Gemeentewet een reclamebelasting te heffen ter verkrijging van algemene middelen. Dan is sprake van een lokale belasting die geldt voor iedereen die een openbare aankondiging doet. Gemeenten als Amsterdam, Rotterdam en Delft heffen om deze redenen al jaren een reclamebelasting. In 2008 constateerde de RND dat gemeenten de reclamebelasting gebruiken om met de opbrengsten een lokaal ondernemersfonds te financieren. De belasting wordt alleen in een beperkt gebied geheven, meestal het centrumgebied. De RND vindt dat gemeenten hiermee oneerlijke concurrentie bevorderen tussen ondernemers in de binnenstad en ondernemers daarbuiten. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Bij de vaststelling van de tarieven blijken gemeenten geen enkele aandacht te hebben voor het voordeel dat ondernemers hebben bij de reclame. Omdat een vooraf vastgestelde opbrengst wordt nagestreefd gaan gemeenten volledig voorbij aan de profijtgedachte die als rechtsgrond geldt bij reclamebelasting. Het is dus niet echt een reclamebelasting. Het is een verplicht lidmaatschap van een plaatselijke ondernemersvereniging. (Om het wat anders te zeggen, je kunt een kat wel Bello noemen, maar ze wordt daardoor geen hond.) Onder het mom van centrummanagement worden private activiteiten zoals promotie, koopstroomonderzoeken en kosten voor sfeerverlichting gefinancierd. Meestal wordt een reclamebelasting op verzoek van een lokale ondernemersvereniging in het leven geroepen. Zij zien in de reclamebelasting een nieuwe, structurele bron van inkomsten als blijkt dat de eigen inkomstenbron, het lidmaatschapsgeld van aangesloten winkeliers, om wat voor reden dan ook niet meer toereikend is. De RND vindt het een kwalijke zaak dat gesuggereerd wordt dat ondernemers, omdat ze niet lid zijn van een lokale ondernemersvereniging, gratis meeprofiteren van lokale activiteiten. Er wordt voorbij gegaan aan het feit dat de meeste van deze ondernemers er voor kiezen op een andere wijze bij te dragen aan een goed ondernemersklimaat. Zij doen dit door landelijke promotie, door middel van mediareclame en folders. Daarmee wordt ook ten faveure van lokale middenstanders extra publiek getrokken. Als de lokale overheid promotionele acties van lokale ondernemers subsidieert via een reclamebelasting, dan dient die overheid ook mee te betalen aan de promotionele activiteiten van landelijk opererende winkelbedrijven. Zo niet, dan is die lokale overheid marktverstorend bezig. Door ondernemers te dwingen tot bepaalde kosten, niet zijnde overheidsuitgaven, bemoeit de gemeente zich met het ondernemersbeleid en met het ondernemersinkomen. Dat is geen taak van een gemeente. Door dit toch te doen, overschrijdt de gemeente haar heffingsbevoegdheid die in de Gemeentewet is vastgelegd. De RND maakte in 2008 collectief bezwaar tegen de heffingsaanslagen. Bij een paar gemeenten heeft dat inmiddels geresulteerd in beroep bij de rechtbank. Gestreefd wordt naar een principiële uitspraak hierover van de Hoge Raad.
FISCALE ZAKEN
15
3 ALGEMEEN Marktbeperking sprinklerinstallaties Als gevolg van de lobby van de RND is in 2008 gewerkt aan een aanpassing van de landelijke sprinklerregeling. De RND heeft in 2007 al bij de staatssecretaris van Economische Zaken aan de bel getrokken over marktafscherming door Nederlandse sprinklerinstallateurs. Het Nederlandse sprinklercertificaat belemmert het vrije verkeer van diensten en goederen binnen de EU. Gebleken is dat de prijzen van sprinklerinstallaties in Nederland fors hoger zijn dan in omliggende landen. Het is voor buitenlandse installateurs onmogelijk om in Nederland te werken, omdat de gestelde regels slechts haalbaar zijn voor een kleine groep Nederlandse installateurs. De RND is betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw certificaat voor sprinklerinstallaties.
16
JAARVERSLAG 2008
Cramer voor Europese vuurwerkregels De RND pleitte voor een ontmoedigingsbeleid voor illegaal vuurwerk door strengere grenscontroles en verruiming van de verkoopregels. De huidige verkoopregels zijn dusdanig beperkend, dat consumenten kiezen om illegaal vuurwerk te kopen in de buurlanden. Eind 2006 is een goede stap gezet door het toestaan van het zwaardere 500-grams vuurwerk. Het gevolg hiervan is dat er meer legaal siervuurwerk werd gekocht ten koste van het illegale vuurwerk. De RND gaf opnieuw aandacht aan een veiligheidscampagne. Minister Cramer (VROM) heeft besloten geen vuurwerkverbod in te voeren, maar de minister wil het aantal vuurwerkkoopdagen niet aanpassen. Wel is Cramer het eens met de oproep van de RND om de illegale vuurwerkhandel harder aan te pakken. Het ministerie van VROM pleit voor een Europese aanpak waarbij vooral met België afspraken gemaakt moeten worden om de verkoop van illegaal- en/of evenementenvuurwerk aan particulieren te verbieden. Model voor servicekosten De klachten van de RND aan het adres van vastgoedeigenaren over de servicekosten zijn aangekomen. De RND en Vereniging van Institutionele Vastgoed Beleggers, Nederland (IVBN) hebben besloten om een gezamenlijke leidraad op te stellen. Hierin wordt afgesproken wanneer winkeliers inzicht krijgen in begrotingen en afrekeningen. Ook wordt beschreven welke kosten onder servicekosten vallen. Omzetgerelateerde huur De RND wil dat de overheid en vastgoedeigenaren het ondernemen in achterstandsbuurten stimuleren. Zo moeten winkels worden vrijgesteld van belastingen (OZB), zodat zij vervolgens kunnen investeren in de winkel of het winkelgebied. Daarnaast moeten verhuurders van winkelpanden gaan werken met variabele huurprijzen: omzetgerelateerde huur. In slechte tijden blijft de huur beperkt en eigenaren worden hierdoor gestimuleerd om extra te investeren in winkelgebieden. Omzethuur wordt in Nederland nog niet gebruikt, terwijl dit in Engeland al tijden succesvol wordt toegepast. Modelhuurcontract nadelig voor winkeliers In 2008 presenteerde de Raad voor Onroerende Zaken (ROZ) het nieuwe model-huurcontract ROZ 2008. Het
ALGEMEEN
17
modelhuurcontract wordt door veel verhuurders van winkelpanden gebruikt. Veel van de bepalingen zijn echter slechts in het voordeel van de verhuurder. De RND adviseerde winkeliers om kritisch naar het contract te kijken. Het ROZ modelcontract biedt onvoldoende zekerheden bij schade of bij gebreken aan het winkelpand. De RND vindt dat de verhuurder altijd verantwoordelijk is voor de gevolgschade van een gebrek aan een winkelpand. Veel verhuurders willen hier echter niet aan en proberen dit uit te sluiten met de bepalingen in het modelcontract. Ook bij renovatie doen verhuurders weinig moeite om te zorgen dat de winkel open kan blijven. Winkeliers hebben dan geen recht op schadevergoeding of een tegemoetkoming, bijvoorbeeld voor een noodwinkel. Koopzondagen Onder aanvoering van minister van Economische Zaken Van der Hoeven wil het kabinet de Winkeltijdenwet aanpassen. Hiervoor is een wetsvoorstel aangeboden aan de Tweede Kamer. Het voorstel houdt in dat het moeilijker wordt om een gebied toeristisch te verklaren, waardoor het aantal koopzondagen moet worden verminderd. De RND vindt dat gemeenten het beste kunnen bepalen of er op lokaal niveau behoefte is aan koopzondagen. Het is niet van deze tijd om de nationale overheid hier een te grote regierol naar zich toe te laten trekken.
Sjoerd Veenstra, adjunct-directeur RND, Herman van der Geest namens Platform Detailhandel Nederland, Annemarie Jorritsma, voorzitter VNG en Mark Rutte, fractievoorzitter VVD in boekhandel Paagman te Den Haag op zondag.
18
RND JAARVERSLAG 2008
Jan-Willem Weissink, voorzitter deskundigenoverleg Vestigingsvraagstukken
Servicekosten transparant
In veel winkelcentra ontstaan regelmatig discussies tussen huurders, verhuurders en beheerders over de servicekosten. De problematiek met servicekosten is niet gering. De servicekosten zijn de afgelopen jaren fors gestegen en maken een groot deel uit van de huisvestingslasten voor winkeliers. Jaarlijks wordt circa E 120 miljoen aan servicekosten betaald. Niet alleen worden afrekeningen te laat ontvangen, er is ook veel onduidelijkheid over welke kosten nu voor rekening van de huurder zijn en welke voor de verhuurder. De RND vindt dat de winkeliers onvoldoende invloed hebben op de servicekosten in een winkelcentrum. De winkeliers zijn tenslotte degenen die opdraaien voor de kosten. Dit is voor de RND aanleiding geweest om samen met de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland (IVBN) op basis van een aantal uitgangspunten een leidraad op te stellen. Een belangrijk onderdeel van deze leidraad is de totstandkoming van servicekostencommissies in winkelcentra. Hierdoor moeten huurders beter zicht krijgen op de wijze waarop de service in winkelcentra is geregeld. Wij verwachten dat de leidraad servicekosten winkelcentra een belangrijke rol gaat spelen in de wijze waarop in winkelcentra met servicekosten wordt omgegaan. Niet alleen moeten winkeliers meer worden betrokken bij de bepaling van het serviceniveau en de daarbij behorende kosten, ook moeten verhuurders inzicht geven in de wijze waarop de kosten worden verdeeld. Zo mag een eigenaar niet besluiten een roltrap, ondanks de overschreden levensduur, te houden met hoge onderhoudskosten voor de huurder tot gevolg. Een nieuwe roltrap wordt immers betaald door de verhuurder. Velen hebben de servicekosten als een vanzelfsprekende post beschouwd. Wie echter verder kijkt ziet vaak dat er veel te besparen valt. De RND volgt de komende jaren de ontwikkelingen in een aantal winkelcentra nauwlettend.
De RND heeft in december bij het rondetafelgesprek over
Kleren Kampagne. Deze organisatie steunt voor het grootste
de Winkeltijdenwet in de Tweede Kamer geschat dat het
deel op allerlei subsidies, waaronder een forse subsidie uit
beperken van de koopzondag 15.000 tot 20.000 medewerkers
het Medefinancieringstelsel.
hun baan kost. Zeker in een moeilijkere economische tijd is
dergelijke
dit niet aan de burgers en medewerkers uit te leggen. Eind
moeten beschikken en
2008 werd de weerstand tegen inperking van de koopzondagen
steunen. Alleen dan heeft een organisatie bestaansrecht.
steeds groter. De RND heeft samen met de Nationale Winkel-
Daarnaast is het van belang dat een organisatie van
raad, de Consumentenbond en de Vereniging van Nederlandse
toegevoegde waarde is voor de samenleving. De RND stelt
Gemeenten het wetsvoorstel hoog op de politieke agenda
dat er striktere voorwaarden moeten komen voor het
gezet. Namens de gehele detailhandel is gepleit voor een
verkrijgen van subsidie en dat er een hoge mate van
diepgaand onderzoek naar de effecten van een wijziging van de
transparantie moet zijn, zowel bij overheid als verstrekker, als
Winkeltijdenwet voor de omzet en werkgelegenheid.
bij de organisatie als verkrijger. Transparantie die dit jaar van
De RND is van mening dat
organisaties over voldoende eigen middelen niet volledig op subsidie moeten
de overheid noch van de Schone Kleren Kampagne is Subsidies aan maatschappelijke organisaties
verkregen. De minister heeft slechts aangegeven dat
De RND zet grote vraagtekens bij de subsidieverstrekking
de naleving van de gestelde voorwaarden wordt nagekeken.
aan diverse organisaties. Zo heeft de RND vragen gesteld aan
De RND blijft de ontwikkelingen kritisch volgen.
minister Koenders over de subsidieverlening aan de Schone
ALGEMEEN
19
RND kritisch over optreden VWA De VWA is belast met de handhaving van wet- en regelgeving op het gebied van onder meer productveiligheid. Naar aanleiding van klachten die de RND van zijn leden heeft ontvangen, heeft de RND met de VWA gesproken over het belang van goede communicatie, eenduidige normen en consistente handhaving. Met de VWA zijn hierover vervolgens afspraken gemaakt. De RND zal
onder meer betrokken worden in
het voortraject van regelgeving en normering, voor de ondernemingen zal een accountmanager beschikbaar komen die als aanspreekpunt fungeert en er zal meer aandacht komen voor de communicatie tussen VWA en ondernemingen. Daarnaast zal een
periodiek overleg tussen VWA en RND
plaatsvinden om de ontwikkelingen te bespreken.
20
RND JAARVERSLAG 2008
ALGEMEEN
21
4 BELASTING & HEFFINGEN Reclamebelasting betalen voor sinterklaas De RND heeft de aanval geopend op de reclamebelasting. In verschillende gemeenten is deze belasting geïntroduceerd om middelen op te halen voor het lokale ondernemersfonds. De RND voorzag dat steeds meer Nederlandse gemeenten reclamebelasting invoeren om de lokale ondernemersvereniging en of centrummanagement te financieren. Dit vond de RND een onrechtmatig doel. In een aantal gemeenten heeft de RND daarom collectief bezwaar gemaakt tegen de heffing reclamebelasting.
22
JAARVERSLAG 2008
Business Improvement? Staatssecretaris van Economische Zaken, Frank Heemskerk, presenteerde onlangs de nieuwe ondernemersbelasting BGV, inmiddels omgedoopt tot Business Improvement Zone (BIZ). De RND verwacht dat de belasting vooral gebruikt wordt om ondernemers te laten (mee)betalen aan taken die voorheen door de gemeente werden betaald, zoals centrummanagement, toezicht en afvalinzameling. Dit blijkt uit de voorbeelden van Doetinchem en Leiden, waar circa 40% van een verplichte heffing voor ondernemers wordt gebruikt om de kosten van de centrummanager te betalen. Daarnaast vond de RND het ongepast om in economisch onzekere tijden dergelijke nieuwe belastingen in te voeren. RND tegen importheffing op kaarsen In 2008 pleitten de Europese kaarsenfabrikanten voor een importheffing op kaarsen. Als gevolg hiervan worden kaarsen uit China fors duurder gemaakt en wordt de concurrentie beperkt. De RND heeft zich samen met Europese zusterorganisaties verzet tegen de anti-dumpingheffing op kaarsen en heeft de staatssecretaris van Economische Zaken verzocht zich in te spannen om de heffing tegen te houden. De RND vindt de heffing dubieus, mede omdat sommige fabrikanten een hogere heffing betalen dan anderen. Het lijkt er daarom op dat de Europese Commissie er vooral op uit is om de Europese schatkist aan te vullen. RND wil af van Videma-heffing De RND wil dat Videma stopt met het heffen bij winkels. Televisiebeelden in winkels zijn bedoeld om te demonstreren dat een apparaat goed werkt of voor het creëren van sfeer. Daarnaast ontvangen televisiemakers al een vergoeding van de overheid. De RND wil dat te dure auteursrechtenbureaus aan banden worden gelegd. Bij deze organisaties blijft veel geld aan de strijkstok hangen. Bij Videma is dit zelfs 20% van de inkomsten uit de heffingen. SENA Het afgelopen jaar heeft de RND kritisch gereageerd op de auteursrechtenorganisatie SENA, die eenzijdig de tarieven met meer dan 33% wilde verhogen. Auteursrechtenorganisaties in Nederland hebben een monopoliepositie, waardoor ondernemingen zich hebben te voegen naar hun grillen. Briefwisselingen en media-aandacht hebben er uiteindelijk toe geleid dat alle kortingen voor de bestaande brancheovereenkomsten werden gehandhaafd.
BELASTING & HEFFINGEN
23
RND wil profijtbeginsel bij Kamer van Koophandel In 2008 is de nieuwe wet op de Kamers van Koophandel (KvK) door de Tweede Kamer goedgekeurd. Als gevolg van de intensieve lobby door de RND dienen de KvK het aantal regio’s terug te brengen en de kosten voor ondernemers te beperken. Daarnaast betalen ondernemingen die slechts een gedeelte van het jaar staan ingeschreven naar rato. De RND heeft in de gesprekken met de landelijk directie van de KvK aangegeven dat er voor grootwinkelbedrijven efficiënter met de heffingen moet worden omgegaan. Zo dient een winkelbedrijf met meerdere vestigingen slechts één factuur te ontvangen. De RND heeft tevens gepleit voor het invoeren van het profijtbeginsel op een aantal activiteiten van de KvK, zoals voorlichting en regiostimulering. Baatbelasting Gouda Het college van B&W in Gouda heeft besloten niet in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak van de rechter over de baatbelasting. De rechter oordeelde dat de baatbelasting van €1,3 miljoen onterecht is en dient te worden terugbetaald aan de ondernemers. Hiermee komt een lange juridische procedure ten einde. De RND heeft de afgelopen jaren in veel gemeenten de baatbelasting met succes aangevochten, naast Gouda ook in Terneuzen en Breda. Steeds meer baatbelastingzaken worden ongegrond verklaard en zelden besluit een gemeente nog om een nieuwe baatbelasting in te stellen.
24
RND JAARVERSLAG 2008
Sjaak Hendriks, Milieu en Kwaliteit HEMA
Administratieve lasten
Topprioriteit van het kabinet is momenteel het land te behoeden voor de gevolgen van de kredietcrisis: het overeind houden van de financiële instellingen, proberen de consumentenbestedingen enigszins op peil te houden en op wat langere termijn de financiële huishouding weer op orde te krijgen. Daarmee wordt één van de oorspronkelijke prioriteiten van het kabinet - het terugdringen van de administratieve lasten voor bedrijven en burgers met 25% - naar de achtergrond verschoven. Als we even kijken naar 2008 dan zie ik, in ieder geval voor mijn vakgebied, alleen maar een tegenovergestelde beweging: de introductie van verpakkingenbelasting en REACH. Deze beide wettelijke verplichtingen gaan gepaard met enorme administratieve inspanningen. En wat te denken van wetgeving op het gebied van productveiligheid? In directe zin heeft deze wetgeving niet geleid tot toename van de administratieve lasten, in indirecte zin echter wel degelijk. De betreffende wetgeving leunt voor een groot deel op de ontwikkeling van onderliggende (inter)nationale normen. Er verschijnen met regelmaat nieuwe normen en oude normen worden herzien, waarbij herzien garant staat voor een toename van de complexiteit en een toename van administratieve lasten. Voor de komende jaren staan onder andere op het programma: het verder uitrollen van REACH, GHS, een herziening van de speelgoedrichtlijn en verdere aanscherping van de eisen voor de veiligheid van kinderkleding. O ja… en dan heeft er ook nog iemand bedacht dat er producentenverantwoordelijkheid voor textiel zou moeten komen. Ik hoop dat er snel licht gloort aan het eind van de tunnel van de kredietcrisis, want op het terrein van verlichting van administratieve lasten valt er nog veel werk te verzetten.
BELASTING & HEFFINGEN
25
5 MILIEU Inzameling spaarlampen Het bestuur van de Stichting Spaarlicht heeft in 2008 een akkoord bereikt met de Stichting Lightrec over de samenwerking bij de inzameling van gasontladingslampen. De Stichting Spaarlicht was een initiatief van de RND om te voorkomen dat de inzamelplicht voor spaarlampen resulteerde in een forse verwijderingsbijdrage op de energiezuinige spaarlamp. Dit betekent dat er één inzamelingssysteem komt voor de inzameling en verwerking van spaarlampen. Als gevolg van de overeenkomst tussen beide stichtingen heeft de RND een zetel in het bestuur van Lightrec gekregen en blijft de verwijderingsbijdrage op hetzelfde lage niveau.
26
JAARVERSLAG 2008
Fors meer spaarlampen verkocht in 2008 Consumenten stappen massaal over van gloeilamp op spaarlamp. Dit blijkt uit cijfers van de RND. In 2008 hebben de Nederlandse winkeliers circa 15 procent meer huismerkspaarlampen verkocht dan in 2007. Uiteindelijk werden in 2008 meer dan 11,5 miljoen huismerkspaarlampen verkocht. Dit is circa 60 procent van het totaal aantal verkochte spaarlampen. Afschaffing anti-dumpingheffing door lobby RND Mede als gevolg van de lobby van de RND is anti-dumpingheffing op spaarlampen eind 2008 opgeheven. De anti-dumpingheffing had tot gevolg dat de concurrentie beperkt bleef en de prijs onnodig hoog werd gehouden. De RND wil dat consumenten worden gestimuleerd energiezuinige spaarlampen aan te schaffen. Een lagere prijs speelt hierbij een belangrijke rol. De RND vond het afschaffen van de heffing een positief signaal naar de consument en verwacht dat de verkoop van spaarlampen verder toeneemt. Minister Cramer en RND slaan handen ineen voor energiezuinige verlichting Op 26 mei 2008 presenteerde de Taskforce Verlichting haar rapport aan VROMminister Cramer. De RND speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van het rapport en de voorstellen voor huishoudelijke verlichting. Namens de RND was de heer E.J. Schipper betrokken als voorzitter van de RND Milieucommissie.
Hetty Hafkamp van de Taskforce Verlichting
In het rapport wordt onder andere gesproken over het uitfaseren van gloeilampen
overhandigt aan Minister Cramer het rapport
en het stimuleren van het gebruik van spaarlampen.
van Taskforce Verlichting.
MILIEU
27
Pleidooi voor btw-verlaging op energiezuinige producten In een brief aan de Europese Commissie pleitte de RND samen met de Britse en Belgische collega’s voor het verlagen van het hoge btw-tarief op energiezuinige producten. De RND constateerde dat de hoge prijs een drempel is voor consumenten om energiezuinige producten te kopen. Door het verlagen van het hoge btw-tarief en het afschaffen van de EU-importheffing en verwijderingsbijdrage, wordt de consument gestimuleerd om energiezuinige producten te kopen. RND wil onderzoek naar subsidie Milieudefensie De RND uitte kritiek op de werkwijze van Milieudefensie in de onderzoeken naar illegaal gekapt hout. Regelmatig worden winkelbedrijven geconfronteerd met amateuristische onderzoeken en ten onrechte in een kwaad daglicht gezet. Dit gebeurde in 2008 bij het onderzoek naar houten tuinmeubelen. Milieudefensie ontvangt jaarlijks circa € 3 miljoen aan overheidssubsidies. De RND vroeg in een brief aan minister Cramer opheldering over de subsidie voor het onderzoek naar illegaal gekapt hout. De RND pleitte ervoor dat de overheid organisaties, zoals Milieudefensie, kritisch onderzoekt alvorens subsidie te verstrekken. De kritiek van de RND leidde tot een maatschappelijk debat over de subsidiering van milieuorganisaties.
Minister Cramer te gast bij bestuur RND Op 11 september 2008 waren VROM-minister Cramer en secretaris-generaal Van der Vlist te gast bij de bestuursvergadering van de RND. In het overleg met de minister is uitgebreid stilgestaan bij de subsidiering van milieuorganisaties. De minister gaf aan dat ook het ministerie van VROM kritisch kijkt naar de subsidies en dat er een gedragscode voor milieuorganisaties wordt ontwikkeld. Daarnaast is gesproken over het stimuleren van energiezuinige verlichting en het beperken van de reserves van productstichtingen. Magneetspeelgoed De Europese Commissie (EC) wilde dat de Nederlandse overheid specifieke verplichtingen zou stellen aan de etikettering van magneetspeelgoed. Aanleiding is een aantal ongelukken met magneetspeelgoed bij kinderen. De RND is voor het aanpassen van de etikettering, als dit de veiligheid daadwerkelijk ten goede komt. In het voorstel van de EC was de wetgeving echter al twee maanden na het besluit van toepassing. In een brief aan de minister van VWS wees de RND op de lage omloopsnelheid van speelgoedartikelen zo-
28
Paul Nijhof (Wehkamp) en Jan Kat (Detailresult Groep)
als magneetspeelgoed. De overheid benadrukte dat samen
verwelkomen minister Cramer bij de bestuursvergadering van de RND.
met de overheid naar een praktische invulling en een redelijke
RND JAARVERSLAG 2008
Eric-Jan Schipper, voorzitter RND Milieucommissie
2008 het jaar van de spaarlamp
De spaarlamp heeft in 2008 nogal in de belangstelling gestaan. Het is een symbool geworden van milieubewustzijn. En terecht, want de spaarlamp dringt het energieverbruik sterk terug. De detailhandel speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van energiezuinige producten en het beïnvloeden van de keuze van consumenten. De prijs van het product is hierbij cruciaal. Daarom heeft de RND veel aandacht besteed aan de verwijderingsbijdrage en de anti-dumpingheffing op spaarlampen. Deze heffing maakt spaarlampen immers onnodig duur. Ondanks het feit dat de hogere aanschafprijs door de consument wordt terugverdiend, merken we dat klanten soms opzien tegen het aanschafbedrag. Met het afschaffen van de anti-dumpingheffing verwachten wij dat nog meer klanten zullen kiezen voor de spaarlamp boven de gloeilamp. Een nog grotere stap kan worden gemaakt door het verlagen van het BTW-tarief op energiezuinige producten. Zo laat ook de overheid zien dat ze energiebesparing wil stimuleren. Wij kijken terug op een jaar waarin goed is samengewerkt met zowel het ministerie van VROM als de lichtfabrikanten. De RND heeft het voortouw genomen om afspraken te maken over het stimuleren van energiezuinige verlichting. De komende jaren neemt het aanbod aan energiezuinige lampen toe, terwijl de klassieke gloeilamp steeds meer uit het schap verdwijnt. Op deze wijze draagt de detailhandel bij aan het terugdringen van het energieverbruik.
uitverkooptermijn moet worden gekeken om de economische schade te beperken. Het ministerie van VWS heeft in een brief aangegeven dat de VWA niet direct zal controleren, maar hiermee vanaf 1 januari 2009 te starten. Tot die tijd worden de alternatieve maatregelen, zoals voorgesteld door de RND, geaccepteerd. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Afgelopen jaar heeft staatssecretaris Heemskerk zijn visie over maatschappelijk verantwoord ondernemen ‘Inspireren, innoveren en integreren’ gepresenteerd. Ondernemingen werden opgeroepen hun verantwoordelijkheid te nemen. De RND heeft bij de ministeries en Kamerleden aangegeven dat de aangesloten ondernemingen voorstander zijn van een actief beleid, zelfs zodanig dat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) een onderdeel van de kernprocessen van winkelbedrijven wordt. Een Europese en sectorbrede aanpak, waarmee de gehele detailhandel de komende jaren kan werken is hierbij een voorwaarde. Een groot aantal ondernemingen is aangesloten bij BSCI (Business Social Compliance Initiative). Deze organisatie, die bedrijven in de risicolanden audit, volgt en traint, heeft inmiddels meer dan 250 Europese leden. De RND stelt dat, wanneer ondernemingen zich inzetten voor MVO, er geen aanvullende wetgeving moet komen op het gebied van ketenverantwoordelijkheid.
MILIEU
29
REACH In 2008 heeft REACH volle aanvang genomen. De RND heeft een bijeenkomst georganiseerd en de leden geïnformeerd over deze complexe Europese regelgeving betreffende chemische stoffen. Ook sprak de RND met het ministerie van VROM. De RND heeft zijn zorgen geuit over de impact van REACH. Het ministerie verwees naar het nieuw opgerichte Samenwerkingsverband Handhaving REACH (SHR). SHR bleek echter weinig bereid mee te denken over soms onduidelijke regels en de enorme administratieve lasten die de ondernemingen ondervinden door de invoering van REACH. REACH blijkt een complexe en soms onduidelijke Europese regelgeving die hoge administratieve lasten oplevert voor ondernemingen. Inzameling batterijen De RND en de Stichting Batterijen (StiBat) hebben in februari 2008 het ‘Convenant Batterijen’ getekend. Aanleiding voor het convenant is de Europese regelgeving die vanaf september verkooppunten van batterijen verplicht te zorgen voor inzameling en recycling. De RND is tevreden over de service van het inzamelsysteem van StiBat, dat tevens de administratieve
Olaf de Zwaan, supermarktmanager Albert Heijn in Leidsenhage,
lasten voor winkeliers beperkt. Het convenant verplicht StiBat
overhandigt Batteryman aan Ger Koopmans, voorzitter van de Vaste
om voor alle aangesloten winkelbedrijven van de RND te
Kamercommissie van VROM
zorgen voor gratis inzamelmiddelen en eventueel communicatiemateriaal. Volle inzamelmiddelen worden kosteloos door StiBat opgehaald. In overleg met de onderneming vindt dit plaats in de winkelvestiging of via het distributiecentrum.
Jan Bartels van Stibat, Ed Hamming, voorzitter RND, en L. ten Hoorn, voorzitter Stibat, ondertekenen het convenant.
30
RND JAARVERSLAG 2008
MILIEU
31
6 BETALINGSVERKEER Het betalingsverkeer is essentieel voor winkels. Consumenten betalen immers met geld voor producten die zij willen kopen. Het betalingsverkeer omvat onder andere pinnen, creditcards, contant geld, incasso’s en machtigingen. Maar ook zaken als de betaalautomaat en kassasystemen. De kosten van het betalingsverkeer bedroegen in 2006 € 788 miljoen. Het vertrouwen in het betalingsverkeer staat bovenaan de agenda. Consumenten en winkeliers moeten er altijd vanuit kunnen gaan dat het gehanteerde betaalinstrument bonafide is. Uit recent onderzoek blijkt dat PIN tegenwoordig net zo duur is als betalen met contant geld. Omdat PIN ook veel veiliger is dan contant geld, dat veel (gewelddadige) criminaliteit met zich meebrengt, promoot het Platform Detailhandel Nederland al enige jaren het gebruik van PIN. Zo wordt gewerkt aan een veiliger en goedkoper betalingsverkeer voor winkeliers en consumenten.
32
JAARVERSLAG 2008
Retailpoort Op 21 mei 2008 vond Retailpoort plaats. Hoofdgast was de minister van Financiën Wouter Bos. De bijeenkomst was een groot succes, met vertegenwoordigers van alle partijen in het Nederlandse betalingsverkeer. Wouter Bos gaf onder andere aan dat de banken moeten laten zien dat nieuwe Europese betaalproducten tenminste even goed en even goedkoop zijn als de bestaande nationale betaalproducten. De voorzitter van de stuurgroep Betalingsverkeer van het Platform Detailhandel Nederland Henk van den Broek overhandigde tijdens Retailpoort het position paper Betalingsverkeer 2008, waarin kort de belangrijkste zaken in het betalingsverkeer voor winkeliers worden aangekaart. Gezamenlijke Toonbankinstellingen Het Platform Detailhandel Nederland werkt in het dossier betalingsverkeer samen met Koninklijk Horeca Nederland en de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie – deze vertegenwoordigt ook BETA, BOVAG, NOVE – onder de noemer Gezamenlijke Toonbankinstellingen. De belangen lopen vaak parallel en op deze manier kunnen wij in dit dossier een sterkere vuist maken. Het position paper Betalingsverkeer 2008 is bijvoorbeeld namens alle toonbankinstellingen uitgegeven. Single Euro Payments Area Op 28 januari 2008 vond de aftrap van de Single Euro Payments Area (SEPA) plaats. Dit behelst de vorming van één grote Europese betaalmarkt door het harmoniseren van de nationale betaalmarkten. De banken willen graag alle nationale
betaalproducten
(bijvoorbeeld
debetkaarten,
incasso) vervangen door Europese. De NMa publiceerde op 29 mei het SEPA-visiedocument. De NMa waarschuwt daarin onder meer de Nederlandse banken over de gezamenlijk geplande uitfasering van het PINproduct. De banken mogen hier geen afspraken over maken. Eind 2007 deed de Europese Commissie een belangrijke uitspraak:
de
grensoverschrijdende
vergoedingen
die
MasterCard in rekening brengt voor transacties werden verboden. Het doel van SEPA is onder andere het bevorderen van grensoverschrijdend betalingsverkeer. Of de banken het afschaffen van deze vergoeding ook al doorberekenen is nog niet duidelijk.
BETALINGVERKEER
33
Frankrijk heeft als voorzitter van de EU in de tweede helft
se markt nog steeds afgeschermd onder SEPA. Protocollen
van 2008 een voorstel ingediend voor een grensover-
tussen betaalautomaten en kassasystemen (kassakoppeling)
schrijdende vergoeding van direct debet (incasso) van
en betaalautomaat en transactieverwerker (terminal-to-host)
maximaal 8,8 eurocent. Detailhandel Nederland is tegen dit
moeten een Europese standaard krijgen. Zo zijn winkeliers
soort hoge vergoedingen die banken winkeliers in rekening
vrij in aanschaf van apparatuur en besluiten zij waar ze het
brengen.
betalingsverkeer onderbrengen. De European Payments Council (EPC) vertegenwoordigt de Europese banken. Deze
EMV
heeft in 2008 tweemaal een consultatie gedaan. Deze was
Onderdeel van SEPA voor betaalpassen is EMV. Dit is een
echter omvangrijk, zeer technisch van aard en de termijn
veel veiligere chiptechnologie dan de oude magneetstrip op
van beantwoording was zeer kort. De EPC heeft tot op heden
de betaalpassen. Onderdeel van de EMV-transitie is dat de
geweigerd hier iets aan te doen. Banken blijken geen behoefte
huidige betaalautomaten de komende jaren een upgrade
te hebben aan inbreng van winkeliers, en consultaties vooral
krijgen of vervangen moeten worden. Het is belangrijk dat
voor de bühne te gebruiken.
winkeliers hier niet mee wachten tot het laatste moment. Het Platform Detailhandel Nederland stimuleert via media
€ 1,6 miljoen subsidie voor vervanging HFT201-
en de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen alle partijen hun
betaalautomaat
verantwoordelijkheid te nemen en hier aan mee te werken.
In 2008 kwam de vervanging van de HFT201 op gang. De
Naast de betaalautomaten moeten ook alle bankpassen
banken en Currence, de eigenaar van het product PIN, vonden
worden vervangen. De nieuwe pas heeft de magneetstrip
dat deze betaalautomaat in het kader van veiligheid en EMV
en een EMV-chip. Ook de handeling van betalen verandert.
moest worden vervangen. De deadline was oorspronkelijk
De pas moet met de chip in de betaalautomaat gestoken
1 juli 2008. Dit bleek echter niet haalbaar door een opeen-
worden en de gehele transactie in de betaalautomaat blijven
stapeling van technische problemen.
zitten.
De Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen heeft op initiatief van het Platform Detailhandel Nederland een compensatieregeling
Gesprekken banken
in het leven geroepen voor winkeliers die schade lijden door
Halverwege 2008 zijn op initiatief van De Nederlandsche Bank
een vervroegde vervanging van de HFT201. Als een winkelier
(DNB) gesprekken met banken gestart over het wegnemen
de HFT201 korter dan 5 jaar in gebruik had, kon hij aanspraak
van de zorgen omtrent de komst van SEPA. Deze zorgen be-
maken op de subsidie van in totaal € 1,6 miljoen. De regeling
treffen de tarieven, garanties en voorwaarden van nieuwe de-
was een groot succes.
betbetaalkaarten op de Nederlandse markt. De uitkomst van deze gesprekken wordt pas in 2009 verwacht.
Storingen pinverkeer In 2008 vonden veel grootschalige en langdurige storingen
34
Standaarden
in het pinverkeer plaats in Nederland. De oorzaken waren
Door lokale protocollen voor betaalsystemen is de Nederland-
divers: van een losgetrokken kabel door bouwwerkzaamhe-
RND JAARVERSLAG 2008
bedoeld voor het financiëren van projecten ter bevordering van een efficiënt betalingsverkeer. De subsidie van € 100,- per ‘Slimme PINpakketten’ was verlengd tot en met 31 december 2008. Deze pakketten omvatten een EMV-terminal en een efficiënte breedbandoplossing voor allerlei verschillende bekabeling in de winkel (onder andere alarm, pinverkeer, internet en telefoon). Uiteindelijk heeft de stichting 15.000 subsidies uitgekeerd en hebben marktpartijen nog tal van varianten bedacht. Hierdoor kan het ‘Slimme PINpakketten’ een uiterst succesvolle actie worden genoemd. De subsidieregeling is per 1 januari 2009 beëindigd, maar de pakketten en de bijbehorende website – www.slimmepinpakketten.nl – blijven beschikbaar. In 2009 worden nieuwe ideeën bedacht voor PIN-instappers. In september startte de Stichting de campagne ‘Klein bedrag, PINnen mag!’ in alle supermarkten. Ook deze actie is een groot succes, het aantal pintransacties nam met 14% toe in de supermarkten. Ook andere branches zagen het aantal transacties stijgen. In 2009 wordt de campagne uitgebreid naar andere branches. In totaal werd in 2008 1,756 miljard keer gepind, een stijging den tot (ongecontroleerde) wijzigingen door diverse partijen in
van 10,6% ten opzichte van 2007. Het gemiddeld pinbedrag in
het betalingsverkeer. In november 2008 was de maat vol. Het
2008 was € 42,52.
Platform Detailhandel Nederland riep alle partijen op om af te zien van verdere wijzigingen in verband met de verkooppie-
Taskforce Cashless
ken met de feestdagen voor de deur. Currence startte een
De Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen gaat een Taskforce
escalatieteam met alle relevante partijen en zij besloten tot een
Cashless oprichten. Doel is het onderzoeken van de mogelijk-
‘freeze’. In december werden geen wijzigingen doorgevoerd.
heden voor een cashloze supermarktbranche in 2014. De Taskforce houdt zich specifiek bezig met maatregelen die
Onder andere op initiatief van het Platform Detailhandel
genomen kunnen worden om het cashgebruik in de winkel
Nederland besloot de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen
tot nul te reduceren. De doelstelling wordt gerealiseerd door
tot het uitvoeren van een procesanalyse van het elektronisch
het beïnvloeden van consumentengedrag via onder andere
betalingsverkeer. Doel is in beeld te brengen waar de knel-
communicatie en beloningen. Daarnaast moeten nieuwe
punten zitten tussen de partijen, waar de winkelier behoefte
technologische mogelijkheden maximaal en branchebreed
aan heeft en verbetervoorstellen om een structurele oplossing
worden benut. Daarbij kan gedacht worden aan betalen
te bewerkstelligen. Alle partijen, onder andere leveranciers,
met vingerafdruk, betalen met de mobiele telefoon, contact-
banken, telecom, winkeliers, Currence en Equens (verwerker
loos betalen, offline pinnen, retourgeldoplossing en een
van pintransacties) doen mee. Het onderzoek wordt uitgevoerd
elektronische oplossing voor laagwaardige betalingen.
door McKinsey. Resultaten worden verwacht in de eerste helft van 2009.
Vals geld Wederom is het aantal aangetroffen valse bankbiljetten
Activiteiten Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen
fors gestegen. In 2008 was dat 35% meer dan in 2007,
Het Platform Detailhandel Nederland participeert actief in de
namelijk 50.000 biljetten. Vooral het biljet van € 50 is populair.
Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen namens de Nederlandse
De fictieve waarde is € 3,5 miljoen. Het Platform Detailhandel
winkeliers. De stichting is in 2005 opgericht nadat winkeliers
Nederland heeft hierover fors meer klachten ontvangen van
en banken het Convenant Betalingsverkeer sloten. De banken
winkeliers. Daarom is aan DNB voorgesteld om vals geld aan
hebben toen € 10 miljoen gestort in een fonds dat verbonden
winkeliers te vergoeden. DNB is primair verantwoordelijk voor
is aan de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. Dit geld is
contant geld, zij gaat immers over de echtheidskenmerken en
BETALINGVERKEER
35
distributie. DNB weigert echter; het zou een verwaarloosbaar
Aansprakelijkheid creditcards
bedrag zijn en DNB wil geen waarde toekennen aan valse bil-
In 2007 gaven EMS en Paysquare (verwerkers van transacties
jetten. Doordat DNB in gebreke blijft bij het garanderen van
van internationale betaalproducten zoals VISA, MasterCard
de echtheid van alle biljetten, draaien de winkeliers op voor
en Maestro) aan dat ze de aansprakelijkheid van schade door
de schade. Het Platform Detailhandel Nederland stelde voor
fraude verleggen naar de winkelier. Dit geldt alleen wanneer
om winkeliers die bij het afrekenen denken dat er sprake is
een winkelier niet beschikt over een EMV-betaalautomaat,
van vals geld dit in te laten nemen. Vervolgens worden de
maar wel een betaalpas krijgt aangeboden met EMV-chip.
gegevens van de consument genoteerd en stuurt de winkelier
Het Platform Detailhandel Nederland heeft aangegeven hier
de gegevens met het verdachte biljet op naar DNB. Discus-
niet mee akkoord te gaan. Winkeliers kunnen uit principe
sie en zelfs agressie bij de kassa worden hiermee vermeden.
niet aansprakelijk worden gesteld voor schade door fraude
De goedwillende consument kan gewoon met het biljet
met producten waar zij geen controle hebben over uitgifte,
betalen en de winkelier ontvangt bij inlevering de waarde
veiligheid en certificering van bijbehorende infrastructuur.
ervan. Bovendien heeft DNB hierdoor goede gegevens om
Dit is per definitie een aansprakelijkheid die thuishoort bij
valsemunters beter op te sporen.
de producteigenaar of licentiehouder van het betaalproduct. Ondanks felle protesten blijft EMS doorgaan met deze praktijken.
In overleg met DNB is besloten een gratis train-de-trainer
De vraag of dit toegestaan is, is ook neergelegd bij de NMa en
cursus om te herkenen vals geld te promoten onder
DNB. Dit lijkt voorlopig nog niet tot het gewenste resultaat te
winkeliers. Doordat vals geld een steeds groter probleem
leiden. Het Tweede Kamerlid Mei Li Vos van de PvdA heeft nog
wordt en steeds moeilijker van echt geld is te onderscheiden,
Kamervragen gesteld over de kwestie, maar kreeg helaas nul
is er veel animo voor deze cursus.
op het rekest.
Vrijstelling geld- en waardetransport
Skimmen
Op 1 januari 2009 is de wijziging van de Wegenverkeers-
Skimmen is het kopiëren van de gegevens op de betaalpas.
wet van kracht, waarin een vrijstelling van venstertijden voor
Niet de PIN, maar de Maestro gegevens worden gekopi-
geld- en waardetransporten is geregeld. Namens het Platform
eerd, zodat in het buitenland bankrekeningen kunnen worden
Detailhandel Nederland is een brief gestuurd aan alle gemeenten
geplunderd. Skimmen is het werk van wijdverspreide
om hen hierop te wijzen en met het verzoek ook taxi- en
internationale criminele netwerken en vraagt om een nationale
busbanen open te stellen. Alle reacties zijn tot op heden
en internationale coördinatie. Tot op heden is dat in Nederland
positief. De vrijstelling is het resultaat van een jarenlange lobby
helaas nog niet gebeurd.
van het Platform Detailhandel Nederland om de veiligheid voor het geldtransport van en naar winkels veiliger te maken.
Afgelopen jaar is het skimmen in de Nederlandse winkels toegenomen. Consumenten die slachtoffer zijn van skimmen
www.kassastickers.nl
in de winkel, krijgen altijd hun geld terug van de bank.
Onder winkeliers is veel behoefte om duidelijk aan te geven
Winkeliers blijven echter met forse reputatieschade zitten.
wat de regels voor consumenten zijn bij het afrekenen. In 2008
Criminelen
zijn vijf nieuwe stickers en een compleet nieuwe website
Detailhandel Nederland werkt hard samen met betrokken
ontworpen. Winkeliers kunnen de stickers alleen via de
partijen om adequate maatregelen te treffen om skimmen te
website bestellen, de stickers en de verzending zijn gratis. De
voorkomen. De introductie van de EMV-chiptechnologie moet
meest populaire stickers zijn ‘Liever PIN dan creditcard’ en ‘Wij
het aantal skimgevallen fors terugdringen.
accepteren geen creditcards’. Vele duizenden winkeldeuren zijn voorzien van de stickers.
36
RND JAARVERSLAG 2008
worden
steeds
inventiever.
Het
Platform
BETALINGVERKEER
37
7 WINKELCRIMINALITEIT Een veilig winkelklimaat leidt tot minder schade in de samenleving, minder verpaupering, sterkere sociale samenhang, meer ondernemerschap en een betere werkgelegenheid. Winkelcriminaliteit kost de winkeliers jaarlijks € 1 miljard. Winkeliers en hun medewerkers zijn trots op hun werk, maar worden geconfronteerd met brute overvallen, diefstallen en meer. Dit is slecht voor de winkeliers en medewerkers, slecht voor de economie en slecht voor de samenleving.
38
JAARVERSLAG 2008
Het Platform Detailhandel Nederland heeft afspraken gemaakt met de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, de staatssecretaris van Economische Zaken en de politie in een nieuw Convenant Aanpak Winkelcriminaliteit. Daarnaast heeft het Platform Detailhandel Nederland zich in 2008 doorlopend sterk gemaakt voor aanpassing van wet- en regelgeving en beleid om winkelcriminaliteit terug te dringen. Belemmerende overheidseisen op het terrein van preventie moeten in de opruiming. Wanneer de overheid zelf niet in staat is om op te treden tegen winkelcriminaliteit, moeten winkeliers wel de ruimte krijgen om extra te investeren in preventie. Privacywetgeving mag dit niet hinderen. Nieuw Convenant Aanpak Winkelcriminaliteit Het Platform Detailhandel Nederland heeft afspraken gemaakt over een derde Convenant Aanpak Winkelcriminaliteit. De functie van overvalcoördinator blijft bestaan. Er wordt ingezet op meer coördinatie om bendes aan te pakken. De ontwikkeling van het waarschuwingsregister FAD wordt gesteund, evenals de bouw van de Landelijke Databank Winkelcriminaliteit. Vernieling krijgt aandacht binnen het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) en in winkelstraten van probleemwijken wordt geëxperimenteerd met winkelstraatmanagers. Verder wordt campagne gevoerd tegen heling en wordt een standaard ontwikkeld voor de overlastdonatie. Winkeldieven krijgen dan een civiele ‘boete’. Uitbreiding Fraude Aanpak Detailhandel Voor het Waarschuwingsregister Fraude Aanpak Detailhandel (FAD) heeft het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) een verklaring van rechtmatigheid gegeven. Ook heeft 2008 in het teken gestaan van uitbreiding van het register. Door de sterke stijging van het aantal nieuwe deelnemers zal het belang van het waarschuwingsregister op korte termijn sterk toenemen. Het Platform Detailhandel Nederland ondersteunt de uitbreiding. Het ministerie van Justitie subsidieert een deel van de uitbreiding. Justitie verruimt regeling winkelsurveillance in burger Het pleidooi van het Platform Detailhandel Nederland om de uniformplicht voor winkelsurveillance af te schaffen, heeft steun van de Tweede Kamer gekregen. De Kamer heeft middels een motie van PvdA en CDA een onderzoek van Justitie naar deze regeling geëist, wat heeft geleid tot versoepeling van de regeling winkelsurveillance.
WINKELCRIMINALITEIT
39
Schaderegeling winkelcriminaliteit
Samenwerking
De Eerste Kamer buigt zich over een voorstel voor een
Lokale samenwerking tussen winkeliers onderling, en tussen
voorschotregeling voor schadevergoedingen. Deze regeling
ondernemers en overheid, levert een grote bijdrage aan het
is alleen bedoeld voor natuurlijke personen. Het Platform
oplossen van veiligheidsproblemen. Een succesvol instru-
Detailhandel Nederland wil dat alle ondernemingen - ook
ment voor samenwerking is het Keurmerk Veilig Ondernemen
de BV’s en NV’s - een voorschot moeten kunnen krijgen. De
(KVO). Het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) is zeer actief
regeling moet, wat het Platform Detailhandel Nederland
betrokken bij de uitvoering ervan. Het HBD begeleidt in
betreft, na goedkeuring van de senaat, ten gunste van alle
Nederland meer dan 250 winkelgebieden.
winkeliers opengebroken worden. Stimuleringsmaatregel voor preventie Mede door het pleidooi van het Platform Detailhandel Nederland heeft de Tweede Kamer een stimuleringsregeling voor preventie mogelijk gemaakt. Winkeliers kunnen na een veiligheidsscan een deel van de veiligheidsinvesteringen vergoed krijgen. Het Platform Detailhandel Nederland is actief betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de regeling. CDA en SGP hebben in 2008 nog een tweede amendement ingediend om de stimuleringsregeling meer vaart te geven. Nationaal Onderzoek Winkelcriminaliteit Het Platform Detailhandel Nederland heeft veel aandacht gegenereerd met de cijfers winkelcriminaliteit. Dit onderzoek geeft inzicht in de totale omvang van de winkelcriminaliteit in de detailhandel en agendeert knelpunten bij beleidsmakers. De cijfers schetsen een schokkend beeld; de kosten van winkelcriminaliteit zijn € 1 miljard en nemen voor het eerst sinds jaren toe. Extra verontrustend is de stijging van het
Verlenging overgangstermijn alarmopvolging Mede op aandringen van het Platform Detailhandel Nederland geeft de politie winkeliers aanzienlijk meer tijd om hun inbraakalarminstallaties en –procedures (voor zover nodig) aan te passen. De overgangstermijn voor het inbraakalarm uit het Convenant Alarmopvolging wordt verlengd tot 1 januari 2011. De politie accepteert vanaf 2011 alleen nog geverifieerde alarmen. Over het overvalalarm worden met het Platform Detailhandel Nederland en andere partijen separate afspraken gemaakt. Het Platform is echter geen partij bij het Convenant Alarmopvolging.
40
RND JAARVERSLAG 2008
aantal overvallen. Het Platform Detailhandel Nederland eist
Consument eist van politiek daadkrachtige aanpak van
onorthodoxe maatregelen om het toenemende overvalgeweld
winkelcriminaliteit
terug te dringen.
Nederlandse consumenten vinden dat de politiek veel te weinig aandacht geeft aan winkelcriminaliteit. Bijna zeven van
Europees Onderzoek Winkelcriminaliteit
de tien consumenten vinden dat de overheid onvoldoende
De Europese Commissie heeft toegezegd aan de hand van
doet om de winkelcriminaliteit in Nederland aan te pakken.
statistieken het probleem van winkelcriminaliteit in kaart te
Dat blijkt uit onderzoek van TNS NIPO in opdracht van
brengen. Het Platform Detailhandel Nederland heeft echter
het Platform Detailhandel Nederland. Consumenten geven
geen subsidie gekregen voor een onderzoek naar grens-
duidelijk aan dat de veiligheid van winkeliers, de winkel-
overschrijdende winkelcriminaliteit in Europa. Het Platform
medewerkers en consumenten belangrijker is dan de huidige
Detailhandel pleit ervoor dat Europol en Eurojust, de Europese
te vaak tekortschietende regels rondom winkelbeveiliging
coördinatoren voor politie en justitie, structureel actie
zoals in Nederland. Mede hierdoor wordt een aantal regels
ondernemen om de rondtrekkende, internationaal opererende
mogelijk gewijzigd.
bendes te stoppen. Op dit moment gebeurt dat niet of nauwelijks.
Contacten met de politiek Het Convenant Winkelcriminaliteit is tijdens een winkel-
Winkeliers rekenen af met criminaliteit
bezoek ondertekend door de minister van Justitie Ernst Hirsch
De overgrote meerderheid van winkelcriminaliteit blijft on-
Ballin, de minister van Binnenlandse Zaken Guusje Ter Horst,
opgelost, wat ernstig afbreuk doet aan het rechtsgevoel
de staatssecretaris van Economische Zaken Frank Heemskerk
van winkeliers. Dit blijkt uit onderzoek van het Platform
en de Voorzitter van de Raad van Hoofdcommissarissen Aad
Detailhandel Nederland. Regelmatig proberen hangjongeren
Meijboom. Ook heeft het Platform Detailhandel Nederland een
winkeliers te terroriseren. Het komt voor dat winkeliers
winkelbezoek georganiseerd voor het Tweede Kamerlid
die aangifte doen, bedreigd worden. Elk jaar weer zijn er
Sybrand van Haersma Buma. Verder zijn er diverse Kamer-
ondernemers die hun winkel sluiten, omdat de gewelddadige
vragen gesteld en stond winkelcriminaliteit volop in beeld
overvallen hen te veel zijn. De overheid mag het niet laten
tijdens de Justitiebegroting. Tijdens dit debat zijn maar liefst
afweten. De criminelen moeten hun verdiende straf krijgen.
vier moties ingediend door VVD, PvdA, SP en GroenLinks.
Het onderzoek van het Platform Detailhandel Nederland heeft veel stof doen opwaaien in politiek en bestuurlijk Nederland. De VVD heeft opheldering geëist van de verantwoordelijke ministers.
WINKELCRIMINALITEIT
41
BRANCHES
42
RND JAARVERSLAG 2008
FUSION Fusion - Werkgeversvereniging in de Kappersbranche
UFON – Unie van filiaal en franchise optiek- en hoor-
Fusion is de werkgeversvereniging in de kappersbranche,
toestelbedrijven Nederland
opgericht door de franchisenemers van Wave Internatio-
De UFON is de belangenbehartiger van grootwinkel-
nal. Dit zijn 200 werkgevers met zo’n 2.500 werknemers.
bedrijven in de optiekbranche en de leveranciers van hoortoestellen. Bij de meeste beleidsterreinen wordt over-
De RND heeft Fusion ondersteund bij haar strijd om de ‘code
legd met de andere werkgeversorganisatie in de branche,
goed bestuur’ door te voeren binnen de Sociale Fondsen en de
de NUVO.
bedrijfschappen waar kappers onder vallen. Verder heeft de RND Fusion geadviseerd bij het afsluiten van
Het in 2007 vastgelopen overleg over de verlenging van de cao
de eigen cao met de vakbonden.
voor de optiekbranche is nog niet hervat. Ten gevolge van het uitblijven van een verlenging van de arbeidsvoorwaarden-cao is eind 2008 door de sociale partners besloten tot de formele opheffing van het Sociaal Fonds Optiekbedrijven.
RPN - Retail Partners Nederland
Erkenning UFON als partij in de hoortoestellenbranche IS
De vereniging Retail Partners Nederland vertegenwoordigt
In 2007 heeft de UFON de belangenbehartiging uitgebreid met
tien retailservice-organisaties in de non-food detailhandel.
hoortoestellen. In 2008 heeft de UFON geijverd om overal ook
In totaal zijn bij de RPN circa 5.000 zelfstandige winkeliers
op het gebied van hoortoestellen als relevante partij te worden
aangesloten met een totale omzet van ongeveer € 5 miljard.
erkend. Met 200 verkooppunten en een aanzienlijk aandeel in het aantal verkochte toestellen is daarvoor alle reden. Met de
Vrijstellingen mededingingsregels
diverse daarbij betrokken organisaties is het overleg nog niet
Desgevraagd heeft de RPN het ministerie van Economische
afgerond.
Zaken geadviseerd de vrijstellingen voor samenwerkingsovereenkomsten detailhandel en voor branchebeschermingsovereenkomsten, die beiden eind 2008 zouden aflopen, voor onbepaalde tijd te verlengen. De vrijstellingen zijn van groot belang voor vooral zelfstandige winkeliers die in een commercieel samenwerkingsverband samenwerken en om voor nieuwe winkelcentra een zo pluriform mogelijke invulling
VDF - Vereniging van Drogisterij- en aanverwante Filiaal-
te kunnen krijgen.
bedrijven De VDF behartigt de werkgeversaspecten van de landelijke en regionaal opererende drogisterijketens. Bij deze bedrijven zijn een kleine 10.000 personen werkzaam. CAO Drogisterijbranche De onderhandelingen om te komen tot een nieuwe cao konden in 2008 succesvol worden afgerond. Er is een cao afgesloten voor de duur van één jaar. De lonen stijgen gedurende deze periode met 2,8%. Daarnaast is afgesproken dat partijen in het najaar van 2008 overleg zouden
WINKELCRIMINALITEIT
43
voeren over aanpassing van de jeugdschalen en is besloten om een onderzoek uit te voeren naar werkdruk in de branche. TNO heeft opdracht gekregen om dit onderzoek uit te voeren.
VDN – Vereniging Drankenhandel Nederland
Sociale partners zullen de resultaten bespreken en betrekken bij de onderhandelingen voor een nieuwe cao in 2009. We
Wijziging Drank- en Horecawet
hopen te leren van de resultaten van dit onderzoek en hopen
In 2008 is eindelijk een start gemaakt met de herziening van
zo dat de arbeidsomstandigheden voor medewerkers verder
de Drank- en Horecawet. Op uitnodiging van het ministerie van
kunnen worden verbeterd.
Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in het najaar van 2008 een hoorzitting plaatsgevonden waarbij diverse maatschappe-
Samenwerken binnen het CBD
lijke organisaties hun standpunt naar voren hebben gebracht.
Het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven, is opgericht om de
De belangrijkste wijzigingen zijn de aangescherpte handha-
belangenbehartiging in de drogisterijbranche rond de afleve-
ving en vereenvoudiging van het vergunningstelsel, waardoor
ring van de zelfzorggeneesmiddelen vorm te geven. Binnen
vergunninghouders minder vaak een nieuwe vergunning hoe-
het CBD worden afspraken gemaakt over opleidingseisen, au-
ven aan te vragen. Het wetsvoorstel wordt begin 2009 behan-
tomatisering en de kwaliteitseisen rond de aflevering van zelf-
deld door de Ministerraad en voor advies voorgelegd aan de
zorggeneesmiddelen, het zogenaamd certificeringssysteem.
Raad van State. Naar verwachting wordt in het voorjaar van
Leden van de VDF zijn rechtstreeks vertegenwoordigd in het
2009 de nieuwe wet aangeboden aan de Tweede Kamer.
bestuur. Belangrijk agendapunt in 2008 vormde de verhoging van de certificeringsgraad in de drogisterijbranche. Uiteindelijk
Handhaving leeftijdscontrole alcoholverkoop aangescherpt
is de doelstelling om eind 2009 bijna alle drogisterijen te certi-
De handhaving van leeftijdsgrenzen bij de verkoop van
ficeren. Dit is nodig om de zelfzorggeneesmiddelenvoorziening
alcohol kreeg grote aandacht van overheid en maatschappij.
bij de drogisterijbranche te behouden. Certificering waarborgt
De Tweede Kamer heeft opgeroepen strenger op te treden.
dat personeel de aflevering en advisering op een zorgvuldige
In samenspraak met de levensmiddelenbranche is politiek
wijze organiseert en de consument zich verzekerd weet dat de
stelling genomen tegen het beeld dat de ondernemers
aflevering van zelfzorggeneesmiddelen met waarborgen is om-
alleen verantwoordelijk zijn voor de verkoop van alcohol aan
kleed. Hierdoor mag de drogisterijbranche ook in de toekomst
jongeren. De leden van de VDN hebben in 2008 heel snel
een belangrijke rol blijven spelen bij de aflevering van zelfzorg-
zelf een beleid ontwikkeld en uitgedragen om jongeren te
geneesmiddelen.
controleren op leeftijd. Gekozen is voor de controle van alle jongeren die 25 jaar en jonger zijn. Hierdoor is een duidelijk
Nieuwe geneesmiddelenwet
ruimere grens gekozen dan nodig om geen alcohol aan
Het CBD blijft zich er sterk voor maken dat de nieuwe genees-
jongeren te voorkopen waarvan je de leeftijd volgens eigen
middelenwet in het voordeel van de drogist uit zal werken.
schatting niet goed kunt bepalen.
Daartoe wordt fors ingezet om de certificeringsgraad in de branche te verhogen. Uiteindelijk moet elke drogist in Nederland
Begin 2008 is op initiatief van het ministerie van Binnenlandse
gecertificeerd worden. In de nieuwe geneesmiddelenwet is
Zaken in een aantal gemeenten gestart met een pilot waarbij
onder andere vastgelegd wie welke zelfzorggeneesmiddelen
de Voedsel- en Warenautoriteit de handhavingscontrole heeft
mogen verkopen. Voor de drogisterijen was van groot belang
overgedragen aan gemeenten. De overheid loopt hiermee
om een zo groot mogelijk assortiment zelfzorggeneesmidde-
vooruit op de wijzigingen van de nieuwe Drank- en Horecawet
len te verkopen die uitsluitend bij drogist en apotheek te koop
waarin door decentralisatie het toezicht op de naleving van
zijn. Om dit te helder te maken zijn er in 2008 verschillende
deze wet wordt verscherpt.
rechtszaken gevoerd om de indeling van geneesmiddelen voor
44
de drogist gunstig te doen uitvallen. Vaak is sprake van kost-
Vereenvoudiging administratieve lasten Drank- en
bare en tijdrovende procedures. Door strenge eisen te stel-
Horecawet
len aan de aflevering van deze geneesmiddelen en de klant
De VDN heeft ook dit jaar een aantal gemeenten gewezen
te voorzien van advies wil de drogisterijbranche de aflevering
op hun uitgebreide procedures bij het aanvragen of wijzigen
van zelfzorggeneesmiddelen in goede banen blijven leiden. De
van een slijterijvergunning. Onze leden werden wederom
branche investeert jaarlijks vele miljoenen euro’s in opleidingen
geconfronteerd
van medewerkers. Ook worden campagnes gevoerd om veel
administratieve rompslomp. In november 2008 heeft het
voorkomende klachten onder een breed publiek bekend te ma-
kabinet in een ‘Voortgangsrapportage Regeldruk Bedrijven’
ken. Het uitgangspunt hierbij is dat de drogist verantwoorde
een eerste aanzet gedaan om de regeldruk in 2011 met 25%
zorg moet leveren bij de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen.
te hebben gereduceerd. In deze rapportage werd expliciet het
RND JAARVERSLAG 2008
met
vragen
die
leidde
tot
onnodige
vereenvoudigen en het verminderen van de verplichtingen in de Drank- en Horecawet genoemd. Dit betekent concreet dat een slijter geen nieuwe vergunning meer hoeft aan te
VGL - Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Levensmid-
vragen bij wijziging van een leidinggevende in hun bedrijf.
delen
Voor bepaalde leidinggevenden, die geen enkele bemoeienis
De VGL behartigt de werkgeversaspecten van de landelijke
hebben met de exploitatie of de bedrijfsvoering, is het niet
en regionaal opererende supermarktbedrijven. Bij deze
meer noodzakelijk om een verklaring Sociale Hygiëne te
bedrijven zijn ongeveer 125.000 personen werkzaam.
hebben. Bestuur VGL Toepassing Wet BIBOB
In de najaarsvergadering van de VGL heeft de heer Piet Smit
Onze strijd tegen de hoge administratieve lasten die voort-
afscheid genomen als voorzitter van de VGL. De heer Smit
vloeiden uit de BIBOB-procedure leek eind 2008 zijn vruch-
heeft gedurende ruim vier jaar leiding gegeven aan de
ten af te werpen. In de ‘Voortgangsrapportage Regeldruk
vereniging. Onder zijn voorzitterschap zijn drie cao’s afgesloten
Bedrijven’ was de toepassing van de Wet BIBOB (Bevordering
en is een begin gemaakt met een structuurwijziging binnen
Integriteit Beoordelingen door Openbaar Bestuur) een punt
de branche. Naast het voorzitterschap van de VGL was de
van aandacht. Gemeenten hoeven geen BIBOB-procedure
heer Smit eerste woordvoerder namens de werkgevers in
toe te passen wanneer er geen verhoogd risico is op
het cao-overleg. De heer Bastmeijer heeft het voorzitterschap
criminele activiteiten. Daarbij is expliciet aangegeven dat
van de heer Smit ad interim overgenomen.
slijterijen
vooralsnog
geen
verhoogd
risico
vormen.
Minister Ter Horst zal begin 2009 alle gemeenten per brief
Cao Levensmiddelenbranche
oproepen om met name slijterijen uit te zonderen van de
In 2008 is een nieuwe cao afgesloten met de vakbonden.
BIBOB-toets.
De werkgevers hebben hun strijd voortgezet om de bestaande cao te moderniseren. Uiteindelijk kon een akkoord worden
Cao-onderhandelingen
bereikt met de vakbonden voor een tweejarige cao. Hierin
In 2008 is een start gemaakt met de cao-onderhandelingen
is een loonsverhoging overeengekomen van in totaal 6,75%,
voor een nieuwe cao. De afspraak hierover was in de cao zelf
verdeeld over twee loonmomenten. Naast een loonsverhoging
vastgelegd. De vakbonden kwamen met een zeer hoge loon-
kon worden bereikt dat de cao op ruim 70 punten
eis en dreigden in december met acties als de cao niet voor 1
vereenvoudigd kon worden. Belangrijke stap is de mogelijk-
januari 2009 tot stand zou komen. Verder was er een discussie
heid om op vrijwillige basis de ADV uit te laten betalen. Jonge
over besteding van de gelden uit het VUT fonds die door het
mensen kunnen hierdoor een hoger loon verdienen door iets
einde van de VUT een andere bestemming moeten krijgen. De
langer te werken. De flexibilisering is ook bereikt ten aanzien
vakbonden willen met de reserve de pensioenen van mede-
van het werken op de zaterdag. Hierover is afgesproken dat
werkers verhogen terwijl de werkgevers de gelden willen
werknemers voortaan meer ingezet kunnen worden. De VGL
verdelen tussen werkgevers en werknemers. Immers het
heeft moeten constateren dat de vakbonden met nieuwe
overschot is een gevolg van een te hoog vastgestelde premie
voorstellen komen die bestaande afspraken compliceren of de
in het verleden en werkgevers hebben daarom net zo goed
toepassing in de praktijk belemmeren. De werkgevers wilden
recht op teruggave van deze gelden.
niet de ingeslagen weg van modernisering loslaten door nieuwe afspraken te maken die voor een deel het doel
Gelukkig konden stakingen in de drukke december maand
weer teniet zouden doen. Uiteindelijk konden de vakbonden
worden voorkomen. De besprekingen worden in 2009
instemmen met een onderhandelingsakkoord en is de cao na
voortgezet en zullen naar alle verwachting tot een goede
de zomer definitief afgerond.
en verantwoorde cao leiden. Pensioen en VUT Om de kosten voor werkgevers te beheersen zijn bij de vorige cao afspraken gemaakt over de premie. Er is afgesproken dat de premie voor langere tijd constant blijft. Hierdoor weten werkgevers en werknemers waar ze aan toe zijn en worden de arbeidskosten en de loonontwikkeling niet negatief beïnvloed door oplopende premies. Een gunstige ontwikkeling deed zich voor binnen de Stichting VUT Levensmiddelenbedrijf. Hier kon de premie per 1 januari
45
2009 op nul worden gezet. De prognose laat zien dat er voldoende geld in kas zit om lopende verplichtingen na te komen. VGSB – Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Speciale Werkgevers en werknemers profiteren van verlagen van de
Branches
premie tot 0%.
Van de VGSB zijn warenhuizen lid en daarnaast een heterogene groep ondernemingen met als kenmerk dat ze een onder
Wederkerigheid pensioenregeling
centrale leiding opererend grootwinkelbedrijf zijn met een
Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de
duidelijke eigen identiteit.
VGL, het Vakcentrum en Coop hebben zich gebogen over de
De assortimenten die zij aanbieden, verschillen onderling
vraag op welke wijze wederkerigheid zou kunnen worden
echter zeer sterk. De diversiteit van de bedrijven die in de
afgesproken tussen de verschillende pensioenfondsen in
VGSB verenigd zijn, maakt het ook moeilijk om een algemeen
geval sprake is van een gedwongen overgang van de ene
beeld van de resultaten geven.
onderneming naar de andere. In de cao is vastgelegd dat de werkgroep zal worden uitgebreid met vertegenwoordigers van de vakbonden waarmee een oplossing zal worden gezocht voor de afspraak die in een protocol van de cao is vastgelegd. Het is de bedoeling dat medewerkers die vallen onder de
VGT – Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Textiel
aanvullende pensioenregeling, deze aanspraak behouden als
Ook dit jaar participeerde de VGT in een aantal projecten op
hun dienstverband als gevolg van de overgang van een filiaal
het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
naar een andere onderneming gaat wijzigen. De gesprekken
Bekeken werd of op het gebied van verduurzaming van
zullen in 2009 worden voortgezet en verwacht wordt dat in de
katoen in de mainstream retail mogelijkheden bestaan tot
loop van 2009 een definitieve oplossing aan het bestuur van de
samenwerking. Daarnaast initieerde de VGT een project om
pensioenfondsen kan worden voorgelegd.
te onderzoeken waar in de textielketen milieuwinst behaald kan worden. Beide projecten worden in 2009 afgerond. Nog geen nieuwe cao Met ingang van 1 januari 2008 was er eindelijk weer een VGT-
VGS - Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Schoenen
cao met een korte looptijd tot 1 april 2008. In deze cao stond de wijziging van de normale arbeidsduur van 35 naar 38 uur
Toch weer een cao schoenendetailhandel?
per week centraal. De VGT was van mening dat daarmee
Hoewel het in begin 2008 leek dat er voor het eerst sinds 2003
een belangrijke stap in het wegwerken van de concurrentie-
weer een cao voor de schoenendetailhandel tot stand was
verschillen met de rest van de branche was genomen. Voordat
gekomen, wees de VGS het voorstel af. De reden was dat
verdere stappen werden genomen, is besloten het overleg
de loonschalen in het voorstel niet beantwoordden aan
met de vakbonden over een nieuwe cao pas voort te zetten
hetgeen was beoogd door de werkgever. Naar aanleiding
als er in de rest van de branche een cao tot stand zou zijn
van deze afwijzing hebben de vakbonden een kort geding
gekomen. Dat is in 2008 niet gebeurd.
aangespannen om de cao toch uit te laten voeren. De rechter stelde de vakbonden in het ongelijk die daarop een bodem-
Brandgedrag kleding
procedure aanspanden. Begin 2009 zijn zij in het gelijk gesteld.
Na de brand in Volendam wilde de overheid extra wet-
Daarmee is er met terugwerkende kracht toch een cao voor de
geving op de brandveiligheid van kleding. Door lobby is
leden van de VGS tot stand gekomen.
uiteindelijk bereikt dat er handhavingsafspraken gemaakt zijn en er geen aanvullende wetgeving nodig is. In mei
Schoenmonitor
2008 zijn deze afspraken van kracht geworden. De RND
Zoals in voorgaande jaren, heeft ook in 2008 het vierwekelijks
heeft bij de Voedsel en Warenautoriteit (VWA) benadrukt
onderzoek plaatsgevonden naar de omzetontwikkelingen
dat het testen van de textiel met de grootst mogelijke
bij de aangesloten leden. Deelnemers ontvangen hiervan per
zorgvuldigheid moet worden gebeuren. Dit nadat bij eigen
periode een overzicht.
onderzoeken
door
meerdere
laboratoria
verschillende
testresultaten naar voren kwamen. Tot op heden zijn geen gevallen bekend die niet voldoen aan de nieuwe afspraken.
46
RND JAARVERSLAG 2008
voor vluchtige stoffen in verf in 2010 gewijzigd. De VWDHZ ontving in 2008 veel klachten van leden over de wijze waarop verffabrikanten omgingen met de Verfrichtlijn. Veel VGW – Vereniging van Grootwinkelbedrijven in de Wonen-
verfleveranciers leveren verf uit die niet voldoet aan de
branche
nieuwe eisen die gelden vanaf 2010. Het ministerie van
Drie grote organisaties in de wonenbranche, Leen Bakker
VROM heeft aangegeven dat er slechts een beperkte
Nederland B.V., Macintosh Retail Group N.V. en De Mandemakers
uitverkooptermijn geldt, omdat fabrikanten al langere tijd op
Groep B.V. (DMG) hebben het initiatief genomen tot de
de hoogte zijn van de toekomstige eisen in de Verfrichtlijn.
oprichting van een branchevereniging; de VGW. Inmiddels
Fabrikanten kunnen echter ongestraft verf uitleveren die niet
hebben ook andere grootwinkelbedrijven zich bij de nieuwe
aan de toekomstige richtlijn voldoet. De VWDHZ heeft er bij
vereniging gemeld. De VGW wil de sociaal-economische
fabrikanten op aangedrongen tijdig te voldoen aan de Verfricht-
belangen behartigen van centraal geleide bedrijven in de
lijn en te zorgen voor een regeling voor onverkoopbare verf
wonenbranche.
om schade voor bouwmarkten te voorkomen. Resultaat is dat verfleveranciers het proces aanpassen. Bouwmarkten willen importverbod fout hout Nederlandse bouwmarkten pleitten samen met maatschappelijke
organisaties,
waaronder
Greenpeace,
voor
een
EU-verbod op de import van illegaal gekapt hout. Bouwmarkten VWDHZ – Vereniging van Winkelketens in de Doe-het-zelf-
investeren veel in duurzaam hout via het bekende FSC-
branche
keurmerk (Forest Steward Ship Council). Bouwmarkten
Vader kan veilig klussen
werken al jaren aan verdere uitbreiding van dit keurmerk.
De Nederlandse bouwmarkten en de Stichting Consument
De hoeveelheid hout met een FSC-keurmerk groeit jaarlijks,
en Veiligheid voerden in 2008 gezamenlijk campagne om
maar de vraag blijft voorlopig groter dan het aanbod. Over
het veilig klussen onder de aandacht te brengen. Onder het
een EU-importverbod wordt ondertussen gesproken met de
motto ‘KlusZen, neem rust en tijd voor veiligheid’ is in de
Europese bouwmarktenorganisatie EDRA.
weken voor vaderdag uitgebreid aandacht gegeven aan veiligheidsmaatregelen
bij
het
klussen.
Nederlanders
SRD - Digitale vakopleiding doe-het-zelf
klussen veel en relatief veilig, maar toch overlijden jaar-
Bouwmarktmedewerkers zijn vanaf februari 2008 met veel
lijks 28 mensen tijdens het klussen. Per jaar raken 29.000
enthousiasme begonnen aan de geheel vernieuwde digitale
mensen
meeste
vakopleiding. Vanaf februari 2008 zijn in totaal ruim 1400
ongelukken niet gebeuren bij ingewikkelde klussen, maar
nieuwe cursisten voor de leeromgeving ingeschreven. De
vooral bij kleine klusjes. Bijvoorbeeld bij het afstappen van de
opzet van de opleiding bestaat, net als bij de voormalige
ladder of met een hobbymes.
boekenopleiding, uit dertien modules en is gebaseerd op
De meeste klussers bereiden zich goed voor, maar uit
zelfstudie. Met een ingebouwde proeftoets kunnen cursisten
onderzoek blijkt dat een ongeluk vaak in een klein hoekje zit.
zelf testen of ze klaar zijn voor het examen. Een leidinggevende
Bouwmarkten adviseren om klussen goed te plannen en goed
kan wel via het digitale rapportagesysteem de studievoortgang
voorbereid en uitgerust aan een klus te beginnen. Bovendien
van de cursist volgen.
(licht)gewond.
Opvallend
is
dat
de
moet men de juiste gereedschappen en hulpmiddelen gebruiken. Met de nieuwe opleiding kan de branche aan de vraag naar Opslag van gevaarlijke stoffen in winkels
goed opgeleid en gekwalificeerd personeel voldoen. Met
De RND en het ministerie van VROM hebben gezamenlijk
een digitale opleiding kunnen we bovendien snel inspelen op
gewerkt aan een oplossing voor opslag van gevaarlijke stof-
veranderingen in het assortiment van bouwmarkten. De SRD
fen in winkels. Door een verscherping van de regels zijn er
constateert dat door goede scholing de betrokkenheid en
onwerkbare situaties in de winkels ontstaan. Artikel 4.8 van
arbeidsmotivatie
het Activiteitenbesluit is daarom herzien. Hierdoor wordt het
zelfbranche een aantrekkelijke, moderne werkgever met
voor winkels weer mogelijk om onder het ‘oude’ regime verf
aandacht voor de ontwikkeling van de medewerker.
toeneemt.
Hierdoor
blijft
de
doe-het-
en schoonmaakmiddelen op te slaan. Om de vakopleiding ook voor de toekomst up-to-date te Verfleveranciers denken niet vooruit
houden, is een panel van brancheleveranciers samengesteld.
Als gevolg van de Verfrichtlijn VOC 2010 worden de eisen
Naar verwachting wordt een eerste update in het eerste
47
kwartaal van 2009 gerealiseerd. In 2009 staat ook een
bij de telefonische helpdesk van Tuinbranche Nederland terecht
aantal
kunnen met vragen over de toepassing van de cao. Door
technische
aanpassingen
gepland
om
de
leer-
zowel werkgevers als werknemers via één loket te informeren
functionaliteit voor de cursisten te optimaliseren.
ontstaat een eenduidige uitleg over de cao. Eind 2009 wordt Werkgeversvereniging
voor
Homeshopping
Bedrijven
gestart met de voorbereidingen voor de cao onderhandelingen die in 2010 op stapel staan.
(voorheen PSB) De WHB is de nieuwe naam voor de PSB, de vereniging die is opgericht als werkgeverspartij voor de cao die geldt voor
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
de aangesloten ondernemingen. De naam van de vereniging
in de tuinbranche
is gewijzigd, omdat de oude naam niet meer overeenkomt
MVO is een ontwikkeling die de komende 100 jaar op de
met de wijze waarop de ondernemingen thans hun verkopen
agenda staat en ook de tuinbranche niet ongemoeid laat.
realiseren. In plaats van de postordercatalogus gebruikt men
Tuinbranche
nu het internet als informatie- en bestelmedium.
ondernemers moeilijk kan zijn om abstracte termen als
Nederland
realiseert
zich
dat
het
voor
MVO en duurzaamheid in de praktijk handen en voeten te Nieuwe cao WHB
geven. In mei 2008 is Tuinbranche Nederland dan ook gestart
Uitvoerig en langdurig overleg vanaf maart tot eind juli heeft
met het project MVO ‘Agenda voor de Toekomst’, met als doel
geen resultaat opgeleverd over een verlenging van de cao.
het ontwikkelen van een visie op MVO in de tuinbranche.
Werkgevers hebben de vakbonden daarom eind juli een
Een breed samengestelde klankbordgroep van retailers en
eindbod gedaan voor een twee-jarige cao (van 1 april 2008 tot
toeleveranciers stond garant voor de betrokkenheid vanuit
en met 31 maart 2010), waarin de lonen voor werknemers in
de ondernemerspraktijk. De inhoudelijke ondersteuning en
functiegroep II per 1 juli 2008 en per 1 juli 2009 worden
procesbegeleiding lagen in handen van Adviesbureau DHV.
verhoogd met 3%. Werkgevers hebben daarbij voor deze
Begin 2009 zijn de resultaten van het project gepresenteerd
cao hun overige voorstellen ingetrokken. De vakbonden
in de MVO beleidsagenda voor de toekomst getiteld ‘Kiezen
hebben het eindbod neutraal aan hun leden voorgelegd,
voor kansen’.
die het uiteindelijk hebben aanvaard.
De belangrijkste thema’s in de beleidsagenda zijn ‘MVO in bedrijfsvoering’, ‘Verduurzamen van het assortiment’ en ’Productinnovatie’. Ook verscheen een fraai boekje over MVO in de tuinbranche ‘Een kwestie van doen’ met inspirerende voorbeelden. Tuinbranche Nederland tekende daarnaast met kennisorganisatie MVO Nederland een samenwerkingsovereenkomst waarmee de tuinbranche zich formeel
Tuinbranche Nederland
deelgenoot maakt van het landelijke MVO netwerk waar vele
Tuinbranche Nederland is de brancheorganisatie voor tuin-
bedrijven en brancheverenigingen bij betrokken zijn. MVO
ondernemers. Het ledenbestand bestaat zowel uit fabrikanten,
Nederland rekent Tuinbranche Nederland met de beleids-
importeurs
(sectie
genda ‘Kiezen voor kansen’ en het boek ‘Een kwestie van
Leveranciers) als uit groen- en tuincentra en tuinretail waar de
doen’, in het landelijke MVO netwerk, tot één van de meest
verkoop van tuinartikelen aan de consument centraal staat
vooruitstrevende brancheorganisaties.
Tuinbranche Nederland richt zich met haar activiteiten op
Succesvolste opleidingsdagen ooit
de belangenbehartiging van haar leden in de hele keten.
In 2008 organiseerde Tuinbranche Nederland een drietal
De activiteiten bestaan onder andere uit de lobby richting
leerzame en gezellige opleidingsdagen met als treffende ti-
overheid, algemene branchepromotie, vertegenwoordiging van
tel ‘Pakken wat je pakken kan’. De opleidingsdagen 2008
de branche en voorlichting en advisering.
kenmerkten zich door de dynamische combinatie van theater
en
groothandelaren
in
tuinartikelen
en cabaret met een leerzame boodschap. Onderwerpen als
48
Cao Tuincentra
winkelcriminaliteit, agressie, interne fraude en klantgerichtheid
Tuinbranche Nederland is de werkgeverspartner in de
kwamen aan bod. Bijna 500 ondernemers en medewerkers
onderhandelingen over de cao Tuincentra. FNV Bondgenoten
uit de tuinbranche namen deel aan deze dagen. ‘Pakken wat
en Dienstenbond CNV vertegenwoordigen de werknemers.
je pakken kan’ werd door de enthousiaste deelnemers
De huidige cao is afgesloten in 2008 en heeft een looptijd van
beoordeeld als ‘de leukste opleidingsdag ooit’ en kreeg het
2 april 2008 tot 1 april 2010. Nieuw in de cao is dat sinds 1 juli
rapportcijfer 8,9 waarbij het onderdeel agressie en de theater-
2008, naast de werkgevers, ook werknemers van tuincentra
show zelfs een dikke 9 scoorden. Wegens het grote succes
RND JAARVERSLAG 2008
en vraag vanuit de branche wordt de opleidingsdag in februari 2009 herhaald. De uitvoering van de opleidingsdagen lag in handen van STIVO Retail Trainingen. ‘Op pad met Tuinbranche Nederland’ slaat aan In de zomer van 2008 organiseerde de branchevereniging een tweetal ledendagen genaamd ‘Op pad met Tuinbranche Nederland’. Met de organisatie van deze dagen is een oude traditie in ere hersteld. Doel van deze ledendagen is enerzijds het versterken van het contact tussen de leden retail, leden leveranciers en de branchevereniging tijdens een informeel dagje uit. En anderzijds het aanbieden van een voor de branche relevant en boeiend programma, waarbij nieuwe ontwikkelingen in en rond de tuinbranche, het bezoeken van branchegenoten en uiteraard gezelligheid uitgangspunten zijn. Tijdens deze editie werd onder andere een bezoek gebracht aan IKEA Oldenburg in Duitsland waar begin 2008 het eerste GlasHaus is neergezet. Met de bouw van het GlasHaus rijst de vraag of IKEA nu concurrent of inspiratiebron is? Daarnaast werd een Hornbach tuincentrum/bouwmarkt met drive-in bezocht in Osnabrück. Een voor de tuinbranche relatief nieuw concept. Met twee bussen vol is Tuinbranche Nederland in 2008 op pad gegaan met haar leden. Reden genoeg om volgend jaar de ledendagen wederom te organiseren. Forse ledengroei De vereniging heeft in 2008 een forse groei doorgemaakt. De sectie retail (groen- en tuincentra) bestaat inmiddels uit 370 leden. Ook is het aantal leden van de sectie leveranciers en het aantal geassocieerden (strategische partners van de vereniging) met ongeveer 25 % toegenomen. Het totale ledenbestand van Tuinbranche Nederland is in 2008 gegroeid van 350 naar ruim 500 (geassocieerde) leden binnen een totale markt die ruim € 3 miljard vertegenwoordigt.
49
BIJLAGE
50
RND JAARVERSLAG 2008
Samenstelling bestuur Het Algemeen Bestuur bestaat uit de volgende leden:
J. Blokker
Blokker Holding B.V.
A.D. Boer
Albert Heijn B.V.
K. Bons
H. van den Broek (vice-voorzitter)
J.G. Bruijniks
Euretco B.V.
P. Brust
C&A Nederland C.V.
drs. P.E. Hamming (voorzitter)
drs. J. Kat
Detailresult Groep N.V.
F.K. De Moor lic-drs (penningmeester)
Macintosh Retail Group N.V.
P.W. Nijhof
Wehkamp B.V.
Ch. Paape
The Phone House Netherlands B.V.
I.A.C.J. van Poecke
A.S. Watson Group
J. Schouls
Tuinbranche Nederland
drs. A.H.J. Snellen
Fusion
R. de Waal
WE International B.V.
drs. A.A. Walter (tot maart 2008)
Praxis Groep B.V.
H.J. Stoter (vanaf maart 2009)
Intergamma
A.J.M. Wortel
Media Markt Saturn Holding Nederland B.V.
P. Zoutendijk
Gall & Gall B.V.
Van Haren Schoenen B.V.
Detailresult Groep N.V.
Het Dagelijks Bestuur bestaat uit de volgende leden:
drs. P.E. Hamming (voorzitter)
H. van den Broek (vice-voorzitter)
F.K. De Moor lic-drs (penningmeester)
Macintosh Retail Group N.V.
A.D. Boer
Albert Heijn B.V.
Detailresult Groep N.V.
51
Bureau
Henk Kok
directeur
Pieter Verhoog
directeur Bureau Arbeidszaken
Jan Fokke
secretaris Arbeidszaken
Pieter Walraven
secretaris
Linda Herkemij
secretaris
Mariska van der Helm
projectmedewerker
Yvonne Fernhout
public relations
Stephanie Hazebroek
secretaresse
Ingrid Goud
secretaresse
Roald Jacobs
adviseur Arbeidszaken
Paul Jansen
adviseur Arbeidszaken
Ruud van Dijk
adviseur Winkelcriminaliteit
52
RND JAARVERSLAG 2008
Stuurgroep Arbeidszaken
L.J.A.P.M. de Baets
Albert Heijn B.V.
E.H.A. Fafié
C&A Nederland C.V.
J.J. Fokke
RND
G. van Hooff
BCC Elektro-speciaalzaken B.V.
M. Hundertmark
Dixons
J. Kat (voorzitter)
Detailresult Groep N.V.
S. Kinds
Wehkamp B.V.
H.W. Kits
Blokker Holding B.V.
J. van der Klauw
Tuinbranche Nederland
J.P. Kranendonk
Maxeda
E. Marcelis
Free Record Shop B.V.
H. van Meeteren
WE International B.V.
E.J. Schipper
Intergamma B.V.
N. Six
IKEA Nederland B.V.
drs. A.H.J. Snellen
Fusion
R. Wissink
Mitra C.V.
H.E.J.J. van Wijck
RND
P.J. Verhoog (secretaris)
RND
J.C. Uylenberg
A.S. Watson Group
Deskundigenoverleg Fiscale Zaken
R. Braxhoofden
KPN Retail
H.J. Faber
Amscoa Beheer B.V.
K. Helsloot
Maxeda Nederland B.V.
A.H.M. van der Horst
Blokker Holding B.V.
L. van den Kommer
IKEA Nederland B.V.
R. Nikken (voorzitter)
Koninklijke Ahold N.V.
C.H.C. Sijstermans
Macintosh Retail Group N.V.
A.A.G. van Valderen
A.S. Watson Group
P.J. Verhoog (secretaris)
RND
Deskundigenoverleg Veiligheid
J. Buitenhek
Etam Groep B.V.
F. Cairo
IKEA Nederland B.V.
D. Dekker
Media Markt Saturn Holding Nederland B.V.
P. van Dijk
Charles Vögele B.V.
ing. R. van Dijk
RND (adviseur)
W.G.E. van Eijck
C&A Nederland C.V.
J.A.G. Evraets
KPN Retail
E.W.J. IJzerman (voorzitter)
BCC elektro-speciaalzaken B.V.
P. Jansen
Hennes & Mauritz Netherlands B.V.
A. de Lang
Blokker B.V.
A.L.C.M. Maas
Maxeda B.V.
D.J. Rijnders
Free Record Shop B.V.
M. Straatman
Super de Boer
W. Vlaskamp
A.S. Watson Group
P.C. Walraven (secretaris)
RND
M.J. van Zon
Intergamma B.V.
C.A. van Zwam
Albert Heijn B.V.
53
Stuurgroep E-Business
F.K. De Moor lic-drs (voorzitter)
Macintosh Retail Group N.V.
G. Nijhuis
A.S. Watson Group
F.L.J. van der Plas
Macintosh Retail Group N.V.
A. Wouters
Albert Heijn B.V.
L. Herkemij (secretaris)
RND
Deskundigenoverleg Fysieke Distributie
D. Avis
Blokker B.V.
J. de Blij
A.S. Watson Group
M.A.T.J. van der Borg
Distributiecentrum C&A Nederland C.V.
Th. Heemskerk (voorzitter)
V&D Warenhuizen B.V.
B. Hooghiemstra
Intergamma B.V.
B. Loppé
WE International B.V.
G. Mulder
Scapino B.V.
R.J.L.M. Nicolaas
Albert Heijn B.V.
J. Otter
Wehkamp B.V.
R. Slot
Hennes & Mauritz Netherlands B.V.
P.C. Walraven (secretaris)
RND
Deskundigenoverleg Milieuzaken (RuiMBaan)
J. Brons
Jan Linders B.V.
W.G.E. van Eijck
C&A Nederland C.V.
A. Emonds
Jumbo Supermarkten B.V.
N.J. de Goeij
Blokker B.V.
S. Hendriks
HEMA B.V.
P. van Hooren
CIV Superunie BA
J. van der Klauw
Tuinbranche Nederland
M. de Mol
Mediamarkt Saturn Holding Nederland B.V.
N. Oosterkamp
TSN
B.H.M.S. van Oversteeg
A.S. Watson Group
C.P. Pronk
Hoogenbosch Retail Group B.V.
P. Rotteveel
IKEA Nederland B.V.
E.J. Schipper (voorzitter)
Intergamma B.V.
M. van Staden
Koop-Consult B.V.
H.J.J. Theissen
Neckermann B.V.
A. de Vries
V&D Warenhuizen B.V.
P.C. Walraven (secretaris)
RND
Deskundigenoverleg Vestigingsvraagstukken (RuiMBaan)
54
F. Bakker
BCC Elektro-speciaalzaken B.V.
A. Boogaards
Maxeda
M. Brangert
Hennes & Mauritz Netherlands B.V.
R. Dekker
Charles Vögele B.V.
H.J.W.C. Hanselaar
Etam Vastgoed B.V.
R. Mantingh
The Phonehouse
H. Nagel
C&A Nederland C.V.
S.M. den Os
The Sting
J.L. Reinalda
Media Markt Saturn Holding Nederland B.V
G.J. de Rooij
A.S. Watson Group
F.H.J. van Sebille
Van Haren Schoenen B.V.
J.M. Vos
Blokker Holding B.V.
P.C. Walraven (secretaris)
RND
J.W. Weissink (voorzitter)
Ahold Vastgoed B.V.
RND JAARVERSLAG 2008
Externe vertegenwoordiging Kenniscentrum (KC) Handel - Bestuur
J.J. Fokke
RND
Vereniging voor Distributie-Economie (VEDIS) - Bestuur
H. Kok
RND
Bedrijvenplatform tegen Roofovervallen - Bestuur
ing. R. van Dijk
RND
P.C. Walraven
RND
ECP.NL - Algemeen Bestuur
F.L.J. van der Plas
Macintosh Retail Groep N.V.
ECP.NL - Stuurgroep KWINT
P.C. Walraven
RND
MOB (DNB) - Bestuur
RND
H. van den Broek
MOB (DNB) - Kerngroep
H. van den Broek
MOB (DNB) - werkgroep Efficiency
RND
H. Kok
RND
VWS - Regulier Overleg Warenwet - Deskundigen Non-food
P.C. Walraven
RND
VWS - Regulier Overleg Warenwet - Deskundigen Food
A.L. Schmid
Koninklijke Ahold N.V.
Justitie - Stichting Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing (NPC)
drs. P.E. Hamming
RND
Stichting Bedrijfspensioenfonds Detailhandel - Bestuur
drs. A.H.J Snellen
RND
S. Stevens
RND
P.J. Verhoog (plv.)
RND
Stichting Bedrijfspensioenfonds Levensmiddelenbedrijf - Bestuur
J. Kat
Detailresult Groep N.V.
P.J. Verhoog
VGL
55
Stichting Fraude Aanpak Detailhandel
B. Korthals
Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen
M. Osten
Stichting Spaarlicht
P.C. Walraven
Stichting Verpakkingen non-food
H.J.J. Theissen
Stichting Retail opleidingen doe-het-zelfbranche
M. van der Helm
P.C. Walraven
Stichting Opleidingsfonds HBD
P.J. Verhoog
Internationale vertegenwoordiging Eurocommerce - Board
P.E.H. Hoogstraaten
Platform Detailhandel Nederland
Eurocommerce - Environment / Logistics Committee
E.J. Schipper
Intergamma B.V.
Eurocommerce - Fiscal Affairs
R. Nikken
Koninklijke Ahold N.V.
Eurocommerce - Food Law and Agricultural Trade
A.L. Schmid
Koninklijke Ahold N.V.
Eurocommerce - Legal / Consumer Affairs Committee
A.L. Schmid
Koninklijke Ahold N.V.
M. Peters
Ahold België N.V.
Eurocommerce - Payment Systems Committee
I. Bruggeman
Platform Detailhandel Nederland
M. Peters
Ahold België N.V.
Eurocommerce - Social Affairs Committee
56
J.J. Fokke
RND
J.W. Schuit
Wehkamp B.V.
RND JAARVERSLAG 2008
