VOORWOORD 3 1. HOOFDPUNTEN VAN HET BELEID 5 2. ZENDING WERELDDIACONAAT Verslag per regio Noodhulp BINNENLANDS DIACONAAT 29

Jaarverslag 2012

Jaarverslag Kerk in Actie 2012

Inhoud VOORWOORD

3

1. HOOFDPUNTEN VAN HET BELEID

5

2. ZENDING

9

3. WERELDDIACONAAT 3.1 Verslag per regio 3.2 Noodhulp

15 16 26

4. BINNENLANDS DIACONAAT

29

5.

35 35 37 39

BETROKKEN BIJ KERK IN ACTIE 5.1 Togetthere 5.2 Interactief 5.3 Impulsis

6. COMMUNICATIE

41

7. FONDSENWERVING

43

8. PERSONEEL & ORGANISATIE

46

9. VOORUITBLIK 2013

49

10 TOEZICHT, BEHEER, FINANCIËN

53

1

2 Jaarverslag Kerk in Actie 2012

Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens de Doopsgezinde Broederschap, de Oud-Katholieke Kerk, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de Remonstrantse Broederschap, het Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, de Unie van Baptisten Gemeenten, het Genootschap der Vrienden (Quakers), de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB en de YMCA Nederland. Kerk in Actie Postbus 456 3500 AL Utrecht Telefoon: (030) 880 14 56 E-mail: [email protected] Internet: www.kerkinactie.nl Rekening 456 - Utrecht IBAN: NL62 INGB 0000 00 456 Samenstelling Kerk in Actie Eindredactie Henk van IJken Opmaak en druk Ladenius Communicatie, Houten Foto’s Kerk in Actie, tenzij bij de foto’s anders vermeld. Kerk in Actie is sinds 2010 aangesloten bij de ACT Alliance.


Voorwoord Ik dank iedereen die zich in 2012 heeft ingezet ‘voor de verandering’ die wij willen realiseren. Ook in 2013 blijft uw inzet daarvoor nodig! In dit jaarverslag legt Kerk in Actie verantwoording af van de manier waarop in 2012 is gewerkt en van de wijze waarop de door u beschikbaar gestelde middelen zijn ingezet ‘voor de verandering’. Duizenden diakenen en vrijwilligers hebben zich in 2012 met Kerk in Actie ingezet voor zending en (wereld)diaconaat. De missie van Kerk in Actie die in 2012, in samenspraak met medewerkers, bestuurders en plaatselijke vrijwilligers van kerk in Actie, opnieuw is geformuleerd luidt dan ook: Kerk in Actie verbindt gemeenten, kerken en andere partners met elkaar en werkt namens en samen met hen aan getuigen van het Evangelie en het doen van gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeesterschap. Kerk in Actie ondersteunt en versterkt in opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland het missionaire en diaconale werk van de plaatselijke gemeenten in Nederland en kerken in het buitenland. In een zin gezegd, bestaat Kerk in Actie om kerken en andere partners te ondersteunen, te versterken en met elkaar te verbinden in het missionair en diaconaal kerk zijn. De kerk is een missionaire gemeenschap van mensen die hun hoop met anderen delen. Ze is gezonden om te getuigen van het Koninkrijk van God en het Evangelie van Jezus Christus. Voor Kerk in Actie betekent verkondiging van het Evangelie: over de grenzen van de eigen vertrouwde groep heen contact maken met ‘buitenstaanders’ en mensen en groepen in de marge van de samenleving. Om naar elkaar te luisteren en de betekenis en de bevrijdende kracht van het Evangelie in ieders eigen situatie te ontdekken. De kerk is een diaconale gemeenschap van mensen die hun liefde, gaven en middelen ‘om niet’ delen met anderen. De diaconale gemeente is een oefenplaats voor een leven als volgelingen van Jezus in het bevorderen van recht en gerechtigheid. Kerk in Actie bepleit een levensstijl die gericht is op het versterken van mensen en groepen die in de marge dreigen te raken of afhaken en niet meer kunnen meekomen. Zij zet zich in voor een duurzame wereld zonder armoede, honger, oorlog en onrecht, waarin ieder mens recht kan doen gelden op eerlijke welvaartsverdeling. Kerk in Actie doet dit zoveel mogelijk in samenwerking met andere kerkgenootschappen en verwante organisaties en, waar het gaat om mondiale vraagstukken, samen met kerken en in de wereldwijde oecumenische organisaties. De drie kernwaarden: barmhartigheid, gerechtigheid en rentmeesterschap, vormen de gezamenlijke basis voor de samenwerking op het terrein van het Werelddiaconaat in de ICCO Coöperatie. Over de vorming van deze coöperatie kunt u in het volgende hoofdstuk meer lezen. Het binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie wil de plaatselijke protestantse gemeenten en diaconieën ondersteunen om de positie van mensen in een marginale situatie in Nederland te versterken en hen bij te staan. Kerk in Actie streeft naar een samenleving waarin mensen niet worden uitgesloten en niet verarmen. Daarnaast spreekt Kerk in Actie de overheid aan op onrechtvaardige ontwikkelingen en neemt deel aan het politieke/maatschappelijke debat. Bij het toenemende beroep op de diaconale rol van de kerk blijft de inzet: “helpen waar geen helper is”, “helpen onder protest” en “helpen met perspectief”. Voor Kerk in Actie is de samenwerking tussen kerken en kerkelijke organisaties belangrijk. Daarbij ligt het accent op wederkerigheid: partners hebben ons veel te bieden en te vertellen over de manier waarop zij met het geloof omgaan. Kerk in Actie streeft naar een meer dan alleen financiële of ondersteunende relatie en wil samenwerken aan een agenda die voor onze partners en onszelf relevant is en die het wederzijds leren bevordert. We ontwikkelen daarvoor nieuwe vormen van uitzending en uitwisseling, onder meer van jongeren, die ervaringen overzee direct koppelen aan kerkelijk werk in Nederland. Het missionaire en diaconale werk in het buitenland schuift daardoor op van ondersteunen naar samenwerken, ontmoeten en leren van elkaar. Dat is nodig omdat uit onderzoeken, zoals het meest recente kiezersonderzoek van het CBS, blijkt dat het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking steeds verder vermindert. Ik hoop dat we daarin als kerk en kerkleden een uitzondering kunnen vormen. Het thema van de 40dagencampagne in 2012 was: ‘Voor de verandering’. Om die verandering te bereiken zal het werk van Kerk in Actie gericht zijn op duurzame veranderingen die wereldwijd effect hebben voor mensen in de knel. Evert Jan Hazeleger Programmamanager Kerk in Actie

3



1. Hoofdpunten van het beleid

Kerk in Actie is het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. Dit werk wordt samen met en namens de gemeenten van de Protestantse kerk uitgevoerd. Daarbij draait het om drie hoofdlijnen: • Versterking van het draagvlak en eigenaarschap van Kerk in Actie. • Een stem laten horen tegen onrecht in Nederland en de landen waar Kerk in Actie met partners samenwerkt. • Directe diaconale en missionaire samenwerking en steunverlening. Deze drie werkgebieden hangen met elkaar samen. Het werk in 2012 stond in het teken van het versterken van deze drie kernen in het werk van Kerk in Actie. Omdat de inkomsten van Kerk in Actie de laatste paar jaar onder druk staan, is er in 2012 aan gewerkt om deze trend om te buigen. Zowel wat betreft de inkomsten vanuit de gemeenten van de Protestantse Kerk als ook van particuliere donateurs aan Kerk in Actie. Daardoor is het gelukt om de giften van particuliere donateurs licht te laten stijgen. Daarnaast is een plan ontwikkeld om samen met gemeenten te werken aan het gerichter werven van inkomsten, ook voor het diaconale werk.

Zending In het zendingswerk stond de communicatie van de bijbelse boodschap van vrede en verzoening centraal. Dat gebeurde op verschillende manieren, passend in de situatie en in samenwerking met partnerkerken. Speciale aandacht was er daarbij voor kerken in een minderheidspositie. Vooral in de Zending gaat het om wederzijds en samen leren. Daarom is het werken aan interactieve contacten en het uitzenden en ontvangen van zendingswerkers van blijvend belang. De uitzendingen in 2012 zijn zo vormgegeven dat ze het wederzijdse contact tussen partners en gemeenten versterken.

Werelddiaconaat Samen met ICCO, Edukans en Prisma startte Kerk in Actie in 2012 de ICCO Coöperatie. Door deze coöperatie worden krachten gebundeld, waardoor beter kan worden ingespeeld op internationalisering en globalisering. Ook kan de coöperatie wereldwijde uitdagingen beter oppakken, in samenwerking met en dicht bij onze partners in Azië, Afrika en Midden- en Zuid-Amerika. Tijdens de synodevergadering van april 2012 heeft de synode van de Protestantse Kerk over het voorstel tot toetreding tot de ICCO Coöperatie gesproken en een positief besluit genomen. De coöperatie is per 1 december 2012 opgericht en bestaat uit

de kernleden Edukans, Prisma en de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk (ten behoeve van Kerk in Actie). Deze leden zijn samen eigenaar van de ICCO Coöperatie. In het partnerbeleid is een duidelijke keuze gemaakt voor kerkelijke en aan kerken gelieerde partners. Ook wordt er een keuze gemaakt voor samenhangende programma’s waarbinnen partners van elkaar kunnen leren en elkaars inzet kunnen versterken.

Binnenlands Diaconaat In het diaconale werk in Nederland is meer aansluiting bij en ondersteuning van het lokale diaconale werk gezocht. Speerpunten van het diaconale werk waren in 2012: lokale armoedebestrijding, ondersteuning en toerusting van de diakenen, aandacht voor duurzaamheid als diaconaal thema en opkomen voor een menswaardig asielbeleid. In 2012 is het netwerk van gemeenten die betrokken zijn bij SchuldhulpMaatjes verder uitgebreid. In het najaar vond de eerste Groene Kerken-bijeenkomst plaats. Hierbij waren 150 mensen uit een groot aantal gemeenten aanwezig. Er is veel aandacht gevraagd voor de positie van asielzoekers en er is ondersteuning gegeven aan lobbyactiviteiten en individuele hulp. Het partnerbeleid is ook in de steunverlening in Nederland het uitgangspunt van Kerk in Actie geweest. Door terugloop van financiële mogelijkheden is het nodig geweest de bijdragen met 10 procent te verminderen. Het verleggen van steunverlening vanuit de grote steden naar het versterken van het kerkelijk diaconaal werk en de diaconale infrastructuur in de regio’s en de middelgrote steden is voortgezet.

Eigenaarschap en band met de plaatselijke gemeenten versterken Het versterken van het maatschappelijk draagvlak is voor Kerk in Actie van groot belang. In 2012 is benadrukt dat Kerk in Actie namens en vanuit de plaatselijke gemeenten en de tien kerkelijke partners van Kerk in Actie werkt. Dit is door gerichte samenwerking op het gebied van lokale fondswerving verder uitgewerkt. Ook de band met de groeiende groep donateurs van Kerk in Actie is verstevigd. Hiervoor is in 2012 een aantal panelbijeenkomsten met groepen donateurs gehouden. De conclusies uit dit onderzoek zullen gebruikt worden om de band met onze belangrijke donateurs verder te versterken. De 40dagentijdcampagne met als thema “Voor de verandering” is succesvol geweest. Samen met meer dan 1.100 gemeenten van de Protestantse Kerk is deze campagne uitgevoerd. Ieder jaar zijn er meer gemeenten actief bij de 40dagentijdcampagne betrokken.

5

6 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 In 2012 is, in samenwerking met het programma Kerk in Ontwikkeling, gewerkt aan het uitbreiden van de basisdienstverlening van diaconaal werk door de gemeenteadviseurs. Zij bezochten met een concrete agenda een aantal gemeenten om het diaconale beleid te versterken. Ook adviseerden zij een groot aantal gemeenten over diaconale vragen op het gebied van armoede, duurzaamheid, samenwerking en vluchtelingen. De 117e Landelijke Diaconale Dag met als thema: Hart voor diaconaat, over de verbinding tussen de diaconale inzet in de eigen buurt en de wereldwijde uitdagingen, werd door meer dan 1.000 diakenen bezocht. Namens de aanwezige diakenen is een brief gestuurd naar de regering met voorbeelden van problemen van mensen die een beroep doen op het diaconaat van de kerken.

Jongeren betrekken Togetthere, het internationale jongerenprogramma van Kerk in Actie en ICCO, startte in 2012 met een pilot waarbij jongeren worden betrokken bij rampenpreventie in gebieden met een groter risico op rampen. In samenwerking met de afdeling Noodhulp en met Europese subsidie wordt deze pilot uitgevoerd. Hierbij wordt ook samengewerkt met Deense en Tsjechische partners.

Agenda voor morgen Kerk in Actie organiseerde samen met de partners in de ICCO Coöperatie en de NZR/EZA de conferentie “Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap, de agenda van morgen”. De conferentie leidde onder andere tot de afspraak gezamenlijk te werken aan bewustwording in Nederland en om in de communicatie en fondswerving achterliggende ontwikkelingsproblematieken duidelijk te maken.

ACT Alliance ACT is een wereldwijde alliantie met ruim 130 leden die samen present zijn in 90 landen, verspreid over de wereld. Sommige leden zijn nationale kerken die speciale afdelingen hebben die zich richten op humanitaire hulp en ontwikkeling (zoals Kerk in Actie). Samen met ICCO ziet Kerk in Actie de ACT Alliance als het netwerk van kerken en kerkelijke organisaties op het gebied van Werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking. Binnen het verband van de ACT Alliance is in 2012 vooral gewerkt aan gezamenlijke noodhulp in Syrië en in gebieden waar acute hulp nodig was. Kerk in Actie en ICCO nemen in de landen waar ze werken deel aan een groot aantal landelijke ACT-forums. Daardoor wordt versnippering van hulp voorkomen en de krachtenbundeling kan onze slagkracht vergroten. In 2012 is onze inbreng versterkt door mee te doen aan werken projectgroepen van de ACT Alliance.

Beleidslijnen 2013- 2016 Kerk in Actie heeft gewerkt aan het opstellen van beleidslijnen voor al haar werk. Daarbij wordt gestreefd naar meer samenhang tussen Zending, Werelddiaconaat en Diaconaat in Nederland. Deze beleidslijnen voor 2013-2016 zijn, in samenhang met het beleidsprogramma van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, in het najaar van dit jaar door de synode besproken en vastgesteld. Voor Kerk in Actie staan in komende periode drie doelen centraal: • Benadrukken dat Kerk in Actie het diaconale en zendingswerk is van de Protestantse Kerk en eigendom is van de plaatselijke gemeenten. • Samenwerking met partners wereldwijd versterken. • Versterken van het binnenlandse diaconale werk.


KERNCIJFERS BATEN EN LASTEN KERK IN ACTIE (X € 1.000)

Baten eigen fondsenwerving Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

2010 (REKENING)

2009 (REKENING)

25.771

29.519

28.087

32.386

30.165

450

450

500

550

500

1.365

546

8.408

15.032

1.090

1.245

570

Subsidies van overheden

233

Rentebaten

295

521

403

444

889

Overige baten

604

490

530

1.540

736

Totaal beschikbaar voor de doelstelling

28.718

31.526

39.173

50.522

33.379

Bestedingen aan doelstellingen

34.464

30.177

38.957

39.346

31.116

Werving baten (kosten fondsenwerving)

2.843

2.630

2.989

3.180

3.461

Resultaat

-8.589

-1.281

-2.773

7.997

-/-1.198

2012 (REKENING) €

2012 (REKENING) %

2012 (BEGROTING) €

(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)

Bestedingen aan doelstellingen (X € 1.000)

Doelbestedingen subsidies en bijdragen

2012 (BEGROTING) %

VERSCHIL €

25.547

68%

21.726

66%

3.821

Doelbestedingen via eigen organisatie

7.837

21%

7.372

22%

465

Kosten beheer en administratie

1.080

3%

1.078

3%

2


2.843

8%

2.630

8%

213

37.307

100%

32.805

100%

4.502

Totaal

% Bestedingen 2012 Kerk in actie 8% 3%

subsidies en bijdragen • Doelbestedingen via eigen organisatie • Doelbestedingen beheer en administratie • Kosten • Werving baten (kosten fondsenwerving)

21%

68%

7



2. Zending

Eén lichaam van Christus, daarmee vergelijkt Paulus de gemeente in de eerste Corinthiërsbrief. Als gelovigen vormen we wereldwijd één lichaam in dienst van Christus. En we hebben elkaar nodig! Zending anno 2012 draait om het delen van het Evangelie wereldwijd, maar ook het ontvangen ervan over taal- en cultuurgrenzen heen. Dat is een uitdaging: in hoeverre willen wij onze ideeën over de kerk en het geloof laten beïnvloeden door gelovigen wereldwijd? Zijn we alleen bereid te delen of ook om te ontvangen? Eén van de adviezen die Kerk in Actie in 2011 kreeg van de partners was om meer mensen uit te zenden vanuit Nederland, om mee te werken bij de partnerorganisaties. Zij kunnen een brugfunctie vervullen tussen de kerk in Nederland en de partnerkerken en organisaties wereldwijd. Samen geloven en leren doe je vooral door veel contact en uitwisseling. Daarom is besloten om hierop vanaf 2012 extra in te zetten. Er hebben dit jaar twee nieuwe uitzendingen plaatsgevonden: Hillie Veneman is als onderwijskundige uitgezonden naar Nias in Indonesië. Op haar blog schrijft ze over haar ervaringen: www.kerkinactie.nl/blogveneman

Met het Kerk in Actie Pinksterfeest is daarmee niet alleen verteld over een kerk die wereldwijd klein en toch groots kan zijn, maar werd dit voor de bezoekers ook ervaarbaar. We kijken uit naar het volgende Pinksterfeest.

Samenwerken

Henk Vijver en Edgar Lopez werken samen aan een project over verzoening en vergeving, een deel van het jaar in Colombia en een deel van het jaar in Nederland. Lees over hun ervaringen op www.kerkinactie.nl/blogvijver. Voor 2013 zijn ook uitzendingen gepland.

In 2012 heeft het zendingsprogramma van Kerk in Actie opnieuw stappen gezet om met partners wereldwijd een gezamenlijk programma op te zetten waarin we samen kunnen werken en leren van elkaar. Het zendingsprogramma van Kerk in Actie focust op drie thema’s:

Kerk in Actie Pinksterfeest

Communicatie van het Evangelie. Het zendingsprogramma werkt aan het beschikbaar maken van de Bijbel en aan het bevorderen van het lezen van de Bijbel als bron van kracht en troost in het dagelijks leven.

Tijdens het Kerk in Actie Pinksterfeest in juni 2012 kwamen meer dan 150 mensen bij elkaar in Jeugddorp de Glind om een deel van de wereldwijde kerk te ontmoeten en zich te laten inspireren. Deze bijzondere dag had als thema ‘Waar het kleine groots in kan zijn’. Van Bangladesh tot Pakistan, van Nederland tot Ghana, op veel plekken in de wereld zijn christenen een minderheid. Op deze dag lieten partners uit het buitenland zien hoe zij handen en voeten geven aan hun geloof, om elkaar en de wereld tot voorbeeld te kunnen zijn. De kerk is soms klein, maar zeker wel krachtig. Er zijn op deze dag intensieve geloofsgesprekken gevoerd en er is veel informatie uitgewisseld over intercultureel communiceren en Bijbellezen. Maar ook is er met elkaar gekookt, gezongen en muziek gemaakt. Het gevoel van wereldwijd kerk zijn kwam volgens de bezoekers helemaal aan bod.

Gemeenteopbouw. Het zendingsprogramma werkt aan het opbouwen van levendige en naar buiten gerichte geloofsgemeenschappen. Toerusting en training zijn hiervoor belangrijke middelen. Leren en onderwijzen zijn fundamentele dimensies van het kerk-zijn en zijn direct verbonden met Zending (Mattheüs 28: 19-20). Bruggen bouwen. Het zendingsprogramma werkt aan het bouwen van bruggen met mensen die anders denken en geloven. Pluraliteit is een feit, zowel binnen als buiten de kerk. Te vaak is godsdienst een bron van conflict. Het zendingsprogramma werkt aan verzoening en het slechten van muren van vijandschap (Efeziërs 2: 14-22). Het werk van de volgende partners zijn hier voorbeelden van:

9

10 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 1. Communicatie van het Evangelie Kingo vertelt verhalen van God Egyptische kinderen weten vaak weinig van de bijbelse verhalen. In Nederland maken we kinderen ermee vertrouwd, maar in Egypte gebeurt dat niet. Mensen begrijpen het klassiek Arabisch van de bijbel vaak niet. Weinig mensen beschikken over een bijbel. Laat staan een kinderbijbel. Het Egyptisch Bijbelgenootschap organiseert daarom kinderfestivals op het Egyptische platteland. Stralend middelpunt is de leeuw Kingo. Hij sluit aan bij vragen die kinderen zelf hebben over liefde, vergeving en geloof. In zijn antwoord zit altijd een bijbels verhaal. Dankzij Kingo leren kinderen verhalen uit de bijbel kennen. Elke zomer komt hij naar de dorpen op het Egyptische platteland. Kinderen hangen aan zijn lippen om de bijbelverhalen te horen. De spelers op het podium gaan ook in gesprek met de kinderen vooraan: het zijn interactieve voorstellingen. Ze zingen samen liedjes en er wordt ook gebeden. Na afloop krijgen ze promotiemateriaal van Kingo mee naar huis. In 2012 was dat een soort “slangen en ladders”-spel met bijbelcitaten en bijbelse waarden. Voor de festivals werkt het Bijbelgenootschap samen met de plaatselijke kerken. De staf van de lokale zondagschool wordt volop in de festivals betrokken. Het Bijbelgenootschap trainde in 2012 bovendien 2.000 lokale zondagsschoolleiders. Zij kregen na afloop materiaal mee, waar ze nog maanden lang mee uit de voeten kunnen. In 2012 waren er bijna 300 festivals waar meer van 180.000 kinderen aan hebben meegedaan. Vaak zijn er zo veel kinderen dat ze met z’n tweeën op een stoel moeten zitten. Het Bijbelgenootschap kan de vraag niet aan, zoveel verzoeken komen binnen. De verzoeken komen uit alle kerkgenootschappen. Steun voor de Kingo festivals is één van de leukste programma’s in het werkveld Evangelieverkondiging. Woord en daad op Cuba Het CCRD is een vormings- en toerustingscentrum op Cuba, dat in 2012 in de Nederlandse kerken speciale aandacht heeft gehad. In oktober 2011 ging een groep jongeren bij dit centrum op bezoek en in 2012 hebben zij allerlei presentaties in kerken en bij jongerengroepen gegeven over het werk van CCRD. In de 40dagentijdcampagne was er speciale aandacht voor het pastorale werk dat CCRD uitvoert in de stad Cardenas: elke dag krijgen 120 ouderen en gehandicapten te eten, en een aantal mensen dat extra zorg nodig heeft, krijgt van hen thuiszorg. Voor een aantal van deze mensen was het bezoek erg belangrijk: dat er mensen zo ver weg van Cuba aan ons denken en ons willen bezoeken, dat geeft mij kracht, zei een van de oudere dames. Naast het pastorale werk, geeft het CCRD allerlei cursussen om gemeenteleden en kerkleiders toe te rusten in hun werk in de kerk. In 2012 werd bijvoorbeeld een bijbelcursus gegeven aan 25 deelnemers, van maart tot oktober is er 2 keer per maand een bijeenkomst, om meer van de Bijbel te leren. Een ander voorbeeld is een cursus die gaat over christelijke presentie in de samenleving. 25 deelnemers hebben met elkaar gesproken over thema’s als mensenrechten, gelijkheid, sociale betrokken-

heid en christendom, en wat deze thema’s met de kerk op Cuba te maken hebben. Het CCRD biedt veel verschillende cursussen aan. Dit waren maar 2 voorbeelden. Hun doel is om kerkleiders zo te vormen dat ze in staat zijn om na te denken over de rol van de kerk en christenen in de samenleving. Dat het niet gemakkelijk is om op Cuba te leven is duidelijk. Het is erg belangrijk dat er een centrum als CCRD is, dat mensen helpt om na te denken over hun rol in hun eigen dorp of stad! 2. Opbouwen van levendige geloofsgemeenschappen “Wie een meisje onderwijst, bouwt aan haar volk” P3W (Pusat Pembinaan dan Pengembangan Wanita), het vrouwencentrum van de Evangelisch Christelijke kerk van Papua vierde op 2 april 2012 haar 50-jarig jubileum. Veel vrouwen wiens talenten door de cursussen bij P3W tot bloei zijn gekomen, hebben het geleerde bij terugkomst in hun dorpen ten dienste gesteld van opbouw van gemeenschap en kerk. Het jubileum werd feestelijk gevierd in aanwezigheid van vele vrouwen van vrouwverenigingen en oud-leerlingen. Er kwamen felicitatiekaarten met wensen voor P3W van over de hele wereld, maar vooral uit Nederland. Naast vreugde was er in 2012 ook verdriet. Betty Sarewo, een zeer toegewijd en ervaren staflid op het gebied van pastoral counselling, overleed eind december. Ze heeft in 2012 nog een aantal trainingen kunnen geven in Kurima en Yapen Utara over counselling en zorg voor hiv/aidspatiënten en hun familie. Het is een belangrijk programma van P3W omdat ook op Papua het aantal hiv/aidspatiënten toeneemt. Ook in 2012 zijn er veel cursussen gehouden: alfabetisering, bijbellessen, gezondheids- en voedingsleer, naailessen, administratie. Zo hebben er 23 mensen met goed gevolg de opleiding tot verzorger van alfabetiseringscursussen afgerond. Eén van hen is Ibu Oce. Met haar kennis heeft zij een groep van 10 vrouwen uit haar dorp leren lezen en schrijven. Ze ging elke dag mee naar hun tuinen en hielp hen daar. Geduldig gaf ze elke dag een uur les en bracht hen zo het enthousiasme bij om te leren. Bouwen aan de kerk in Ghana Sinds twee jaar woont Jasper Maas met zijn vrouw Mary Jarga op het terrein van het trainingscentrum van de Presbyteriaanse Kerk in Ghana. Hij werkt samen met twee Ghanese collega’s als pastoraal werker en theoloog aan de opleiding van catechisten en kerkelijke kader in Noord Ghana. Tijdens de najaarszendingsweek werd uw aandacht gevraagd voor dit belangrijke werk. Jasper en zijn Ghanese collega Roger geven les op locatie, onder anderen in Garu, Bolgatanga, Lingbinsi, Salaga en Kotingli. In het verleden werden catechisten en lekenpredikers gevraagd om naar de regionale hoofdstad Tamale te komen voor trainingen. Het voordeel van de nieuwe aanpak is de grotere betrokkenheid van vrouwen (die hun familie niet alleen achter kunnen laten) en de grotere rol van lokale talen. Gemiddeld nemen 25 mensen deel aan een training. Het is voor Roger en Jasper een uitdaging om het christelijke geloof te doceren in de context van het land, toegepast op de situatie van boeren in het dorp. Om meer affiniteit op te bouwen met


De samenwerking in het Bulgaarse netwerk helpt Pokrov zich vanuit verschillende christelijke tradities te voeden. Tegelijk krijgt Pokrov daarmee de gelegenheid om zowel christenen als niet-christenen via uiteen lopende media te oriënteren over

Christelijke en moslimstudenten ontmoeten elkaar in Nairobi

Het is één zaak om kennis over de Islam te doceren. Minstens zo belangrijk is het dat studenten de kans krijgen om moslims zelf te ontmoeten. De St Paul’s University (SPU) is een christelijke universiteit die zich er sterk voor maakt om wetenschap en praktijk op elkaar te betrekken. Willem Jansen is als uitgezonden medewerker verbonden aan de Masters Islam en Dialoog van SPU. Samen met zijn collega Joseph Wandera heeft hij een dependance van de universiteit opgestart, midden in een moslimwijk van Nairobi, Eastleigh. In 2012 heeft de universiteit het kantoor officieel geopend. De universiteit zoekt aansluiting met de kerken in de wijk en zoekt en vindt moslimgeestelijken die hen willen ondersteunen en introduceren in de moslimgemeenschap. Studenten werken op locatie en waar mogelijk samen met moslims aan hun onderzoeksopdrachten. Vier keer per jaar verzorgen de docenten van de SPU praktijkcursussen voor leken in kerk en moskee. En regelmatig komen sprekers aan bod in een openbare lezingencyclus. Zo spraken dit jaar bijvoorbeeld het wereldberoemde tweetal “Imam en Pastor” uit Nigeria met wijkbewoners van Eastleigh over hun methode om vrede te bouwen in een omgeving waar geweld het samenleven tussen moslims en christenen bedreigt. Hun motto: doe het samen. Voor Kerk in Actie is dit initiatief een concreet voorbeeld van de bruggen die christenen en andersgelovigen kunnen bouwen om samen te werken aan vrede en veiligheid. Het is een geslaagd project, mede dankzij de inzet en ervaring van Willem Jansen die ook in Nederland al actief betrokken was bij de interreligieuze dialoog in Den Haag.

Ja

Bruggen in Bulgarije In Bulgarije werkt Kerk in Actie samen met het Bulgaars Christelijke Netwerk van Protestantse en Orthodoxe organisaties die uitwisseling en dialoog tussen de verschillende denominaties proberen te bevorderen. Bulgarije kent een traditie waarin de Orthodoxe kerk en de staat nauw met elkaar verweven zijn. Om die reden zijn een duidelijke boodschap en een dialoog tussen christelijke kerken en de samenleving belangrijk. Zo wordt de christelijke boodschap van die van de staat gescheiden en kan het netwerk laten zien waar het in de kerk werkelijk om draait. Eén van de partners in het Bulgaars Christelijke Netwerk is Pokrov, een organisatie die 20 jaar geleden is opgericht vanuit de Bulgaars Orthodoxe kerk, onder andere om dialoog tussen lokale kerkgemeenschappen te bevorderen. De stichting organiseert elk jaar veel activiteiten, zoals jongerenkampen, conferenties en publieke debatten, waar jonge mensen, protestantse en orthodoxe theologen en geestelijken hun ervaringen delen en betrokken worden bij een gezamenlijke missie. In 2012 organiseerde Pokrov maandelijkse bijeenkomsten rond een actueel boek of een kerkelijk, cultureel of maatschappelijk thema. Kerkelijk betrokken (vooral jonge) mensen hebben daardoor de mogelijkheid zich te informeren, elkaar te ontmoeten en met elkaar van gedachten te wisselen over actuele (geloofs)thema’s. Ook mensen zonder kerkelijke betrokkenheid (journalisten, schrijvers, intellectuelen en kunstenaars) doen mee deel aan deze ontmoetingen. Dit heeft een voor Bulgarije uniek platform voor meningsvorming over geloof en samenleving opgeleverd.

Bruggen bouwen in Kenia

m

3. Bruggen bouwen

de betekenis van geloof en kerk in de hedendaagse seculiere samenleving.

Wi lle

de lokale kerk is Jasper zelf actief betrokken bij het kerkelijke leven in het dorp Nyarizee waar hij alle taken waarneemt van een pastor (kerkelijk werker binnen de PCG). In 2012 zijn er in dit gebied 12 catecheten ingezegend. In de praktijk zijn dit dorpelingen die binnen hun kerkgemeenschap de status hebben van predikant. Zij werken onder leiding van een regionale predikant met universitaire opleiding. Jasper schrijft: “Een van hen is Faustina, een jonge vrouw uit een plaats aan de grens met Togo. Zij leidt daar een gemeente en doet dat volledig in haar eigen taal, het Chakosi. De catechetencursus in het Engels was om die reden een uitdaging voor haar. Een andere uitdaging is het feit dat ze vrouw is en jong. De cursus en erkenning vanuit de kerk heeft haar meer zekerheid gegeven om haar gemeente te leiden.” PLTC is betrokken bij de interreligieuze dialoog. Ze bevorderen onder kerkelijk kader kennis van ICT en het gebruik van e-mail en internet (handig in een uitgestrekt gebied met veel internetcafés). In 2012 is PLTC gestart met een project om de liturgie van de PCG in lokale stamtalen op schrift te stellen en te verkopen. PLTC werkt momenteel plannen uit voor een masterplan om beter gebruik te maken van hun land en gastenverblijf. Kerk in Actie steunt het centrum in haar streven naar zelfstandigheid en duurzaamheid.

ns

en

11

12 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 ZENDING (X € 1.000) 2012 (REKENING) Baten eigen fondsenwerving

9.592

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

2010 (REKENING)

2009 (REKENING)

10.643

10.215

11.139

11.155

14

3

129

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

5

Subsidies van overheden Rentebaten

46

156

88

77

217

404

350

243

427

381


10.047

11.149

10.561

11.646

11.882


11.314

10.936

11.611

10.607

11.006

876

812

913

1.019

896

-2.143

-600

-1.962

20

-/-20

Overige baten

Werving baten (kosten fondsenwerving) Resultaat (mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen)

BESTEDINGEN 2012 ZENDING (X € 1.000) 2012 (REKENING) €

2012 (REKENING) %


2012 (BEGROTING) %

VERSCHIL €

Doelbestedingen subsidies en bijdragen

7.854

64%

7.717

66%

137


2.967

24%

2.736

23%

231


493

4%

483

4%

10


876

7%

812

7%

64

12.190

100%

11.748

100%

442

Totaal

% Bestedingen 2012 ZENDING 7% 4%


24%

68%


13



3. Werelddiaconaat

Vanuit de drie kernwaarden van gerechtigheid, rentmeesterschap en barmhartigheid werd ook in 2012 invulling gegeven aan het Werelddiaconaat. Kerk in Actie werkt namens de plaatselijke protestantse gemeenten in Nederland samen met ICCO in 40 landen. Wereldwijd is het Werelddiaconaat grotendeels geïntegreerd in de programma’s voor ontwikkelingssamenwerking die door ICCO worden beheerd en uitgevoerd. Uitzonderingen hierop vormen het Midden-Oosten en Oost-Europa, waar de contacten met partners en projecten door Kerk in Actie in eigen beheer worden gehouden. Het relatiebeheer vindt plaats vanuit zeven regiokantoren; twee in Latijns-Amerika, twee in Azië en drie in Afrika. In de loop van 2012 werd het beleid van Kerk in Actie voor de jaren 2013-2016 vastgesteld. Hierin staat onder andere dat Kerk in Actie er naar streeft zo veel mogelijk te werken met partners die een herkenbare christelijke of oecumenische identiteit hebben. In het afgelopen jaar werd een aanzet gegeven tot gesprek met alle regiokantoren over de vormgeving van deze beleidsdoelstelling. De ACT Alliance (Acting by Churches Together) speelt hierbij een belangrijke rol. Kerk in Actie en ICCO zijn actief betrokken bij het vormen van nationale ACT fora. In deze landelijke fora worden samenwerking op het gebied van ontwikkeling en noodhulp nader vorm gegeven. In een aantal landen, zoals Pakistan en Nepal, waren Kerk in Actie en ICCO in 2012 voorzitter van zo’n forum. Een aantal regiokantoren onderhoudt steeds nauwere relaties met ‘noordelijke’ ACT partners zoals Christian Aid, Norwegian Church Aid en Dan Church Aid. In 2012 werd de drieslag ProCoDe (programmatisch werk, co-responsibility, decentralisatie) verder vorm gegeven. De regiokantoren versterken de organisatorische slagkracht van partnerorganisaties en stimuleren hen om samen te werken. Doordat de locale collega’s de taal en context goed kennen, kunnen zij de partnerorganisaties hierbij goed begeleiden. De regionale raden waren in 2012 intensief betrokken bij het opstellen van regionale strategische plannen. Zo werd expliciet aandacht gevraagd voor de positie van jongeren. Dit is zichtbaar in regionale plannen waarin scholing en aansluiting op de arbeidsmarkt een meer prominente plaats hebben gekregen. Ook de decentralisatie van het werk blijkt een voortgaand proces; er wordt gezocht naar de ideale balans tussen kostenbeheersing en intensief contact met partnerorganisaties. Een aantal regiokantoren kiest er voor om niet alle medewerkers op één locatie bij elkaar te laten werken, maar juist zo veel als mogelijk landenvertegenwoordigers in ieder land zelf te plaatsen.

In 2012 behaalde de ICCO Coöperatie goede resultaten met externe fondsenwerving, mede dankzij de goede regionale en landelijke contacten met grote institutionele donoren en de Nederlandse ambassades.

Programma’s Werelddiaconaat Het werk van Werelddiaconaat wordt uitgevoerd binnen de zes programma’s van de ICCO Coöperatie. Voor Werelddiaconaat ligt hierbij het accent op Voedselzekerheid, Klimaat en Conflicttransformatie & Democratisering. In iets mindere mate wordt er ook gewerkt aan Gezondheidzorg en hiv/aids, Onderwijs en Eerlijke Economische Ontwikkeling. In samenwerking met de coöperatiepartners Prisma en Edukans werden in 2012 ook stappen gezet om te voorkomen dat de thema’s te los van elkaar worden benaderd. Zo wordt bijvoorbeeld ondersteuning van beroepsopleidingen vaker gekoppeld aan eerlijke economische ontwikkeling. Ook is de onderwijssector een uitstekende ingang voor voorlichting over hiv/aids. In diverse landen (bv Burkina Faso, Uganda) werden nieuwe coalities gesmeed om voedselzekerheid te bevorderen. Voedselzekerheid betekent niet alleen dat boerengezinnen voldoende voedsel verbouwen voor eigen consumptie, maar ook dat zij effectief toegang hebben tot de markt en een deel van hun productie kunnen verkopen. De thema’s ‘voedselzekerheid’ en ‘eerlijke economische ontwikkeling’ blijken elkaar niet te bijten, maar eerder in elkaars verlengde te liggen. Wat betreft het thema Klimaat werd voortgang geboekt in de samenwerking tussen kerkelijke gemeenten in Nederland die zelf tot een verantwoord energiegebruik willen komen en tegelijkertijd contact zoeken met partnerorganisaties die elders in de wereld een reductie van CO2 uitstoot nastreven. Op het terrein van Conflicttransformatie en Democratisering werd in 2012 speciaal aandacht gevraagd voor beperkingen van de politieke ruimte die het maatschappelijk middenveld in veel landen ervaart. Een nieuwe ontwikkeling is de oprichting van het Investeringsfonds binnen de ICCO Coöperatie. Kerk in Actie neemt hieraan deel met werelddiaconale fondsen. Kerk in Actie wil hiermee bijdragen aan nieuwe vormen van ontwikkelingssamenwerking, waarin financiële hulpstromen niet meer centraal staan, maar waarbij investeringen in kleine bedrijven ter plaatse leiden tot economische ontwikkeling die maatschappelijk verantwoord is en vooral de armste bevolking ten goede komt.

15

16 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Kinderen in de Knel De regiokantoren voeren het kinderrechtenprogramma van Kerk in Actie uit. In alle regio’s wordt, samen met lokale partnerorganisaties, gewerkt aan het verbeteren van de toekomst voor kinderen in moeilijke opstandigheden. Kinderen in de Knel richt zich op seksueel misbruikte kinderen, werkende kinderen, kinderen die op straat leven, kinderen die leven in oorlogsgebieden, kinderen in samenlevingen die zijn getroffen door hiv/ aids, kinderen met een geestelijke of lichamelijke handicap en kinderen in conflict met de wet. Meestal worden Kinderen in de Knel-projecten uitgevoerd binnen het programma voor Conflicttransformatie en Democratisering. Het regiokantoor Zuid-Amerika loopt in haar strategie voorop door in al haar programma’s aandacht voor jongeren te vragen. In 2012 bezochten vier partnerorganisaties uit Zuid-India Kerk in Actie in Nederland. Zij vertegenwoordigden het volledige Kinderen in de Knel-programma in Zuid-India. Ze zetten zich in voor het stoppen van kinderarbeid en verbetering van onderwijskansen voor kinderen, in het bijzonder meisjes. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag stond onder andere het werk van Maega Trust in de schijnwerpers. Dit is een partnerorganisatie die kinderarbeid in Indiase steengroeves tegen gaat. Kinderen in de Knel zet zich ook in voor de internationale campagne ‘Stop Kinderarbeid’. In Afrika wordt ingezet op ‘kinderarbeid vrije zones’, waarbinnen bewoners, bedrijven en autoriteiten gezamenlijk werken aan het uitbannen van kinderarbeid. De Kerstcampagne in 2012, ‘Zij zijn met Kerst ook liever lekker thuis’, werd een succes. Syb van der Ploeg reisde naar Uganda en bezocht kinderen die kansen krijgen voor een nieuw leven in de hoofdstad Kampala. De samenwerking met EO Metterdaad resulteerde in 2012 tot filmopnames bij CEADEL (Colombia) en TLMI-M (Myanmar). Televisie uitzendingen blijven een uitstekende manier om een breder publiek te betrekken bij het programma Kinderen in de Knel.

3.1 Verslag per regio Afrika Regio zuidelijk Afrika (Kerk in Actie werkt in Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi). In 2012 was het in deze regio behoorlijk onrustig. In Malawi werd het economisch leven gekenmerkt door ernstige schaarste aan brandstof en valuta. De nieuwe president, Joyce Banda, probeert nu een middenweg te vinden tussen de wensen van de arme Malawiaanse bevolking en de eisen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Zuid-Afrika heeft de twijfelachtige eer dat het wereldwijd het land is met het grootste verschil tussen een arme en rijke bevolking. Grote frustraties zijn het gevolg: stakingen en harde reacties van de politie domineren het beeld. In Zimbabwe houden velen de adem in. Zal de politieke transitie fase werkelijk leiden tot democratische transformatie, duurzame vrede en economisch herstel? Er werden kleine stappen vooruit gezet, met het

perspectief op een referendum over de nieuwe grondwet en algemene verkiezingen in 2013. Het regiokantoor Zuidelijk Afrika werd in 2012 verplaatst van Malawi naar Pretoria in Zuid-Afrika. Vanuit deze locatie kunnen de contacten met kenniscentra en samenwerkingspartners gemakkelijker worden onderhouden. Dit regiokantoor toont aan dat het decentralisatiemodel niet statisch is. Naast het kantoor in Pretoria zijn er nu immers ook landenvertegenwoordigingen in Malawi, Zimbabwe en Madagaskar. In Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi wordt steeds intensiever samengewerkt met zusterorganisaties uit de ACT Alliantie, zoals Christian Aid, Dan Church Aid en Norwegian Church Aid. Het werk van Kerk in Actie en ICCO concentreert zich in deze regio op economische ontwikkeling, actief burgerschap en seksuele gezondheidsrechten, inclusief programma’s voor hiv en aids. In Zimbabwe krijgt actief burgerschap vorm door partners zoals Harare Residents’ Trust (zie projectvoorbeeld) die mensen niet alleen bewust maken van hun rechten, maar ook zoeken naar een blijvende verbetering in de verhouding tussen autoriteiten en burgers. In het Uchembere-netwerk In Malawi werken 19 lokale organisaties samen om de rechten van vrouwen bij seksuele relaties en zwangerschap te verbeteren. Met als resultaten: meer zwangerschapscontroles, het geven van borstvoeding is bevorderd en adequate doorverwijzingen bij noodgevallen. Onze partner, de Blantyre Synode van de presbyteriaanse Kerk, coördineert dit nationale netwerk van gezondheidsorganisaties.

Projectvoorbeeld Harare Resident Trust - Zimbabwe Sinds vorig jaar ondersteunt Kerk in Actie de jonge organisatie Harare Residents Trust (HRT) in Zimbabwe. HRT begon in 2008 als een initiatief van bewoners om de levensomstandigheden in de volkswijken van de stad te verbeteren. De frustratie van de mensen was tot een kookpunt gestegen; waarom namen politici en ambtenaren niet de verantwoordelijkheid om te zorgen voor basisvoorzieningen zoals water en elektriciteit? Hoe kon het dat mensen uit hun huis werden gezet omdat een politiek leider aan het speculeren was met hun grond? Hoe is het mogelijk dat het elektriciteitsbedrijf een rekening stuurt van 100 dollar terwijl je maar voor 15 dollar hebt verbruikt? In vijf jaar tijd is HRT uitgegroeid tot een stevige organisatie die mensen mobiliseert en motiveert om voor hun rechten op te komen. HRT gaat ook in gesprek met ambtenaren en politici. Zij worden niet alleen geïnformeerd over de rechten van bewoners, maar ook gemotiveerd om hun werk werkelijk ten dienste van de bevolking te doen. HRT wil dat de belangen van bewoners goed zijn vertegenwoordigd in het lokale bestuur. De bewoners hebben recht op inzicht in het werk van het lokale bestuur. Dat is een hele klus in een land waar geen politieke vrijheid is, waar de economie dramatisch in elkaar is gestort en waar de meeste inwoners zich noodgedwongen stil houden


en de eindjes aan elkaar knopen. Dankzij de praktische insteek van HRT, waarbij de dagelijkse problemen van gewone mensen centraal staan, lukt het om het contact tussen bewoners en overheid te verbeteren en zo kleine stapjes vooruit te zetten.

De directeur van Harare Residents’ Trust schreef ons op 31 januari 2013 een bedankbrief. Dit is een bijna letterlijke vertaling: Lieve partners van Kerk in Actie en ICCO, Het betekent veel voor ons dat we samen zo ver zijn gekomen, in een partnerschap dat een glimlach heeft gebracht op zoveel gezichten in Harare Metropolitan Province, Zimbabwe. Bewoners hier worden zich ook steeds beter bewust van jullie zorg voor óns welzijn, vooral bij onze problemen met basisvoorzieningen. We zien steeds meer mogelijkheden om de levensomstandigheden van mensen te verbeteren en om een zelfbewuste volksbeweging te laten groeien. We zien dat mensen nu durven te geloven dat het echt kan. Dankzij het partnerschap met Kerk in Actie en ICCO is HRT gegroeid van een kleine organisatie met een kantoortje in onze eigen slaapkamer naar een organisatie met een eigen kantoor. Dit straalt uit op de bewoners; HRT biedt vertrouwen, veiligheid en zekerheid en sterkt de hoop dat de toekomst beter wordt. Onze organisatie heeft de potentie om een massabeweging te worden die werkelijk het leven van mensen transformeert en echt de politiek verandert.

Inmiddels zijn door HRT in 25 wijken bewonerscomités gevormd en dit aantal zal binnenkort tot 60 doorgroeien. De comités komen wekelijks bij elkaar en bespreken de belangrijkste problemen en acties. Ze accepteren niet meer dat de autoriteiten de schuld gaf aan groente- en visverkopers voor een uitbraak van cholera en tyfus. Het ontbreken van goed drinkwater was de echte oorzaak! Beetje bij beetje komt hier nu verbetering in. Het blijft nog erg lastig dat de autoriteiten niet van tevoren waarschuwen als het water wordt afgesloten. In 2012 werd ook de elektriciteitsvoorziening verbeterd. Nu is er overdag meestal elektriciteit en worden de rekeningen opgesteld op basis van werkelijk verbruik. Ook heeft HRT onderhandeld over de prijs die moet worden betaald voor een bevalling in de kliniek; de prijs is omlaag gegaan van 52 US dollar naar 25 US dollar. Verder zijn de huren in een aantal wijken al 2 jaar niet omhoog gegaan. Dat is goed nieuws voor wie aan de onderkant van de Zimbabwaanse samenleving overleeft.

Het is een eer om aan u allemaal te schrijven. We hebben elkaar niet persoonlijk ontmoet. Maar wij vertrouwen er op dat alles wat wij doen komt uit de gemeenschap, waar ieder mens zijn eigen doelen heeft in het leven. Onze leden nemen in het werk van HRT ook hun persoonlijke inspiratie mee, uit hun eigen geloof en kerk. Ik wil graag deze gelegenheid te baat nemen om u namens het bestuur van HRT, de raad van bewoners en alle inwoners van Harare te bedanken voor uw betrokkenheid en vastberadenheid om te werken aan een eerlijke, vrije en welvarende samenleving. Hoewel velen van U misschien nooit in Harare zullen komen, weest U er van verzekerd dat uw bijdragen zeer waardevol zijn en dat zij zorgen voor verbeteringen voor duizenden mensen die ervaren hebben hoe moeilijk het is te leven met watertekorten, onrechtmatige onteigeningen en woekerrentes in een context van grote armoede en werkloosheid. Wij zijn blij met wat U doet en we danken U met hart en ziel voor uw inzet om het leven van Zimbabwanen te verbeteren. Helpt u ons om dit werk voort te zetten. Moge God almachtig, die hemel en aarde heeft gemaakt, u zegenen voor uw voortdurende bijdrage aan een goede zaak. Wees gezegend, In Christus, Precious Shumba Oprichter en directeur van Harare Residents’ Trust

17

18 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Regio West-Afrika (Kerk in Actie werkt in: Ghana, Burkina Faso, Liberia, Sierra Leone) Het regiokantoor in Bamako, de hoofdstad van Mali werd in het afgelopen jaar verrast door de militaire coup die daar plaatsvond in maart. De onrust in het noorden van het land had directe gevolgen voor het werk van ICCO-partnerorganisaties in Mali en voor het functioneren van het regiokantoor. Honderdduizenden mensen hebben in Mali of over de grens hun toevlucht gezocht (zie ook Noodhulp). Ondertussen groeit in grote delen van West-Afrika de economie sterk, waarbij 6 procent groei per jaar geen uitzondering is. Toch staan veel West-Afrikaanse landen nog steeds onderaan de wereldranglijst van de Human Development Index, met Sierra Leone (180), Burkina Faso (181) en Liberia (187), waarop in totaal 187 landen staan. Van de landen in de regio waar Kerk in Actie relaties onderhoudt doet alleen Ghana het iets beter met een positie op nummer 135. Het Werelddiaconaat van Kerk in Actie in deze regio richt zich in Ghana en Burkina Faso vooral op voedselzekerheid en het verbeteren van toegang tot lokale en internationale markten. Het werk van ODE (Office de Développement des Eglises) in Burkina Faso stond centraal in de collecte voor het Werelddiaconaat van februari 2012. In 2012 vormde ODE een coalitie met zes andere lokale organisaties om gezamenlijk efficiënter te werken aan productieverhoging, verwerking en verkoop van verschillende agrarische producten. Ook wordt de voorlichting en training van boeren en boerinnen gecoördineerd en wordt gezamenlijk aandacht gevraagd voor het belang van goed geregistreerde landrechten.

Sierra Leone en Liberia bevinden zich beide na langdurige burgeroorlogen in een opbouwfase. De programma’s van Kerk in Actie en ICCO richtten zich in voorgaande jaren op wederopbouw, het bestrijden van seksueel geweld, verzoening en verbetering van lokaal bestuur. Langzamerhand komen er meer mogelijkheden om ook economische ontwikkeling te stimuleren. In Sierra Leone wordt een programma ontwikkeld waarbij zowel kinderrechten als opleidingsmogelijkheden van kansarme jongeren een plaats krijgen in een programma voor eerlijke economische ontwikkeling. Kinderen in de Knel ondersteunt ook in Burkina Faso beroepsopleidingen in de agrarische sector en in de techniek voor kwetsbare kinderen en jongeren. Hoewel er goede kansen lijken te zijn om ook voor jonge vrouwen werkgelegenheid te creëren in de ‘harde’ autobranche, zijn de aantallen nog te gering. Het regiokantoor voor West-Afrika wil in het komende jaar dit soort activiteiten verder uitbreiden en zo efficiënt investeren in de toekomst van jonge vrouwen.

Projectvoorbeeld Defence for Children – Sierra Leone Kerk in Actie werkt al vele jaren in diverse landen goed samen met Defence for Children (DCI). Sierra Leone is zo’n land. Op nationaal niveau draagt DCI hier bij aan betere wetgeving, waarin de rechten van kinderen goed verankerd zijn. Met hulp van Kerk in Actie zijn ook provinciale kantoren opgericht van DCI die samenwerken met politie, rechters, en medewerkers van ‘sociale zaken’. Want uiteindelijk heeft de overheid een verantwoordelijkheid voor kwetsbare kinderen en doen we er goed aan die verantwoordelijkheid gezamenlijk vorm te geven. In 2012 heeft DCI in Sierra Leone met succes gewerkt aan de invoering van Nationale Richtlijnen voor de Re-integratie van Kinderen. Het is belangrijk dat kinderen die één keer in contact zijn geweest met justitie niet opnieuw in de fout gaan. In Sierra Leone kwam 10% van de kinderen die waren opgepakt in hetzelfde jaar opnieuw in contact met justitie. De meeste van deze kinderen waren nooit echt terug gekomen in hun familie of hadden geen stevig gezin dat hen kon weerhouden van terugkeer naar een leven op straat. Daar raakten ze dan opnieuw verstrikt in een vicieuze cirkel van zwerven, criminele


activiteiten en weer opgepakt worden. Het Ministerie van Welzijn, Gender en Kinderen gaat nu, dankzij deze nieuwe Richtlijn, in iedere regio afspraken make met instanties die de re-integratie van kinderen op zich gaat nemen. DCI heeft in 2012 158 professionals getraind in het toepassen van deze richtlijnen.

Tijdens de algemene ledenvergadering van DCI Sierra Leone in december 2012 vertelde een moeder haar eigen verhaal: “Ik ben een alleenstaande moeder met 4 kinderen. Ik heb geen baan en we hadden niets om van te leven. Mijn zoon van 15 zwierf op straat en probeerde op de markt wat losse klusjes te doen en iets te verdienen. Na een tijdje kwam hij helemaal niet meer thuis en hoorde ik dat hij een kleine crimineel was geworden. In 2011 en 2012 werd hij 3 x opgepakt. De medewerker van justitie heeft toen doorverwezen naar het microkredietprogramma van DCI. Daardoor kreeg ik de kans om mee te doen aan de training voor ondernemers en een krediet op te nemen. Een sociaal werker heeft mijn gezin begeleid. Nu heb ik een handeltje dat goed loopt en alle vier kinderen gaan naar school, ook de jongen die eerst kruimeldief was. Het gaat nu veel beter met ons, hoewel het moeilijk blijft om genoeg te verdienen en ook de druk van mijn familie te weerstaan. Want er zijn er zoveel die hulp nodig hebben.” Regio Centraal- en Oost-Afrika (Kerk in Actie werkt in DR Congo, Uganda, Kenya, Sudan) De regio Centraal-Oost Afrika is dynamisch maar blijft ook kwetsbaar. Een positieve ontwikkeling is te zien in de economische groeicijfers van landen in de regio. Helaas profiteren de armste mensen vaak niet of nauwelijks van deze groei. Ook is er zorg over de ‘shrinking space’, waarmee wordt bedoeld dat de mogelijkheden voor de bevolking om deel te nemen aan besluitvorming in diverse landen kleiner wordt.

Mary werd vanaf haar geboorte psychisch verwaarloosd. Ze zwierf op straat en haar tante kon niet goed voor haar zorgen. Dankzij DCI zit ze nu op school en wordt haar tante begeleid bij de verzorging van Mary

Een tweede resultaat in 2012 is dat het werk van de lokale comités voor het welzijn van kinderen is aangescherpt. Deze comités werken in lokale gemeenschappen aan bewustzijn over de rechten van het kind en het belang van hun welzijn. Zo betrekken ze de gemeenschap bij het belang van onderwijs voor meisjes en geven ze voorlichting over het voorkomen van seksueel geweld. Sinds kort is in ieder comité één persoon verantwoordelijk voor het rapporteren van problemen met individuele kinderen. DCI heeft hiervoor in 2012 155 mensen getraind. De meldingen zijn in 2012 met 30% toegenomen door deze heldere taakverdeling. Het belangrijkste resultaat is misschien wel dat DCI met succes die gezinnen helpt waar een kind in de problemen was geraakt. Als een jonge kruimeldief na zijn straf weer naar huis kwam, was deze vaak niet welkom. DCI helpt deze gezinnen heel praktisch door juist hen te ondersteunen met een krediet om een eigen bedrijfje op te bouwen. Hiermee wordt het hele gezin geholpen en is er een positieve stimulans om voor het kind te blijven zorgen. In 2012 zijn 152 ouders en verzorgers getraind en begonnen met hun eigen bedrijf. Zij worden begeleid door DCI. Al met al is in 2012 het aantal gevallen van recidivisme (opnieuw de fout ingaan) tot de helft gereduceerd.

In ’s werelds jongste staat, Zuid-Sudan, zijn er conflicten met noorderbuur Sudan over de rechten op grondstoffen. ZuidSudan boekt enige voortgang met de opbouw van het bestuur. Onze partners spannen zich in om op diverse niveaus (lokaal, district, provincies) de bevolking te betrekken bij de besluitvorming en mechanismen voor verzoening en wederopbouw te creëren. In Oost-Congo zijn vrede en stabiliteit nog steeds ver weg. De opmars van rebellengroep M23 heeft gezorgd voor nieuwe vluchtelingenstromen, een grondige ontregeling van de lokale economie en een algemeen gevoel van onveiligheid. Hoewel de opmars van M23 zorgde voor internationale aandacht, moet worden geconstateerd dat het conflict in Oost-Congo toch een vergeten ramp is die te weinig aandacht krijgt. Onze partners blijven zich vooral richten op voedselzekerheid en het verbeteren van toegang tot de lokale afzetkanalen. Daarbij krijgt het versterken van de positie van vrouwen en het tegengaan van seksueel geweld specifiek aandacht. In 2012 is in Uganda intensief samengewerkt met de Interreligieuze Raad van Uganda. Met het motto “The Uganda we want” werden religieuze leiders betrokken bij processen van democratisering en het vergroten van transparantie. Negenhonderd kerkleiders bespraken in 17 regionale bijeenkomsten hun eigen rol in de opbouw van de natie sinds de onafhankelijkheid van het land en de manier waarop ze die rol in de toekomst zien. Tijdens een nationale conferentie in oktober 2012 legden ze in een statement vast dat ze allen willen bijdragen

19

20 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 aan een natie die godvrezend, gezond, veilig, stabiel, welvarend, harmonieus en zorgzaam is. De ervaring leert dat de religieuze taal van Bijbel en Koran kan helpen om burgerrechten bespreekbaar te maken en om religieuze gemeenschappen te betrekken bij het bestuur en de democratisering.

ICCO en Kerk in Actie stimuleren dat NECPA in Uganda samenwerkt met andere organisaties die expertise hebben op andere terreinen. Deze samenwerking komt goed op gang, waardoor de boeren van NECPA hun activiteiten kunnen diversifiëren met o.a. het houden van kleinvee. Zo lopen zij ook minder risico als de export voor chilipepers schommelingen vertoont.

Fo to

:H

e nk

Blo m

In Kenia en Uganda werd voortgang geboekt met het opbouwen van Kinderen in de Knel-programma’s. Partners die zich richten op zeer kwetsbare kinderen werden bij elkaar gebracht en hebben een nieuw, gemeenschappelijk programma samengesteld. In Uganda ligt hierbij de focus op kinderen uit Noord-Uganda die door de voortdurende dreiging van de Lords Resistance Army (LRA) op straat leven in de hoofdstad Kampala. Partnerorganisaties in Kampala en in Noord-Uganda pakken de problemen nu gezamenlijk aan en werken aan een betere toekomst voor deze kinderen. In West-Kenia werken drie partnerorganisaties aan het versterken van de rechten van kinderen. Hierbij is er speciale aandacht voor het tegengaan van kinderarbeid en wordt samengewerkt in een grote coalitie ‘Stop kinderarbeid’ van Nederlandse organisaties.

en bananen is er al genoeg eigen zaai- en pootgoed voor 2200 huishoudens.

In het regiokantoor van Kerk in Actie en ICCO in Centraal-Oost Afrika werd in 2012 gestart met een nieuwe werkwijze waarbij de samenwerking met de ICCO Alliantie-partners Prisma en Edukans verder wordt geïntensiveerd. De eerste ervaringen zijn positief. Het versterken van relaties tussen partners die in diverse werkvelden actief zijn (bijvoorbeeld gezondheidszorg en onderwijs) geeft mogelijkheden voor een groter bereik en meer efficiency.

Projectvoorbeeld NECPA- North East Chili Producers Association, Uganda

Azië

NECPA werkt in de regio Lango (Noord-Uganda) met 3.000 huishoudens aan het verbeteren van productie en voedselzekerheid.

Regio Zuidoost-Azië en Pacific (Kerk in Actie werkt in: Myanmar, Indonesië, Cambodja en de Filipijnen).

In 2012 werd het oorspronkelijk geplande aantal van 3.000 huishoudens verder verhoogd tot 3.250, omdat boeren in de omgeving de goede resultaten zagen en ook mee wilden doen. In het afgelopen jaar werd ook de samenwerking tussen boerengroepen, lokale overheden en commerciële bedrijven verder verstevigd. Zo werden alle groepen getraind in Disaster Risk Management; hoe gaan we om met de risico’s van het klimaat en van conflicten tussen bevolkingsgroepen? Met deze training zijn we er beter op voorbereid en kunnen we voorkomen dat de productie plotseling tot nul daalt en we allemaal in een voedselcrisis belanden.

De positieve ontwikkelingen in Myanmar waren een belangrijke verandering in deze regio in 2012. De huidige president, Thein Sein, besloot tot een meer democratische koers. De bouw van een omstreden dam werd stopgezet, een aantal hoge militaire leiders naar andere posten geschoven, 400 politieke gevangenen werden vrijgelaten, en oppositieleidster Aung San Suu Kyi nam zitting in het parlement. Maar er is nog een lange weg te gaan voordat deze veranderingen ook werkelijk verschil gaan uitmaken in het leven van de inwoners van Myanmar. De mensenrechtensituatie in het land blijft zorgwekkend, de bevolking kan nog onvoldoende in haar voedselbehoefte voorzien en in bepaalde delen van het land duren conflicten voort.

In 2012 heeft NECPA een aanzienlijk aantal contracten voor export van chilipepers en bananen weten te bewerkstelligen. Ook hebben 1300 huishoudens gemeld dat de voedselsituatie van hun gezin aanzienlijk is verbeterd en zij nu elke dag drie maaltijden kunnen eten. Verder gaat het goed met het vermenigvuldigen van zaai- en plantmateriaal: voor maïs, soja

Het werk van Kerk in Actie en ICCO in de regio Zuidoost Azie en Pacific concentreert zich op de problematiek van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, zoals bos, water en land. In Cambodja worden de rechten van inheemse groepen met


voeten getreden door onder andere Chinese bedrijven die land, bos of water willen exploiteren. Doordat de overheid daaraan meewerkt en door corruptie hebben oorspronkelijke bewoners weinig in te brengen. Daar willen Kerk in Actie en ICCO verandering in brengen door de rechtspositie van de zwakkeren in de samenleving en de economie te verbeteren en door negatieve effecten voor het klimaat tegen te gaan. Met de inzet van Kinderen in de Knel-fondsen wordt in Cambodja gewerkt aan het kritisch leren denken en sociaal bewust maken van jonge studenten. Het zwaartepunt van het werk van Kerk in Actie in deze regio ligt in Myanmar. Hier werken partners aan verbetering van de voedselsituatie en versterking van de democratie in wording. In Myanmar krijgt de situatie van gehandicapten zeer weinig aandacht. Zij behoren tot een kwetsbare groep die in 2012 is ondersteund door via het werk van TLMI-M (zie project voorbeeld).

Projectvoorbeeld (Inkomensverbetering voor gehandicapten en hun families in Myanmar) Mensen met een handicap (2,3% van de bevolking, totaal 1,3 miljoen mensen) vormen binnen de maatschappij een extra kwetsbare groep met een aantoonbaar slechtere voedingssituatie. Met de ondersteuning van Kerk in Actie werkt TLMI-M in Myanmar aan betere gezondheidszorg voor m.n. kinderen met handicaps, beroepstraining en inkomensverbetering voor gehandicapten of hun familieleden. De nieuwe overheid wil graag de VN-conventie voor de rechten van gehandicapten ondertekenen, maar daarvoor moet zij eerst haar eigen wetgeving herzien. TLMI-M probeert bij de overheid aan te dringen op eerlijke arbeidsrechten voor gehandicapten. In de uitvoering bleek dit laatste afgelopen jaar nog moeilijk te verwezenlijken, de nationale overheid is nog druk met veel andere prioriteiten. In 2013 wil TLMI-M hiervoor samenwerking zoeken met enkele andere organisaties. Er werden wel andere mooie resultaten geboekt; 116 personen met een handicap kregen een vorm van beroepstraining, 8 personen vonden een betaalde baan, anderen zijn in staat om zelfstandig inkomsten te genereren door de nieuw geleerde vaardigheden. 9 bedrijven werden overtuigd van de noodzaak om ook gehandicapten kansen te bieden qua werk en inkomen. Ook kregen 86 mensen met een handicap, of hun familie toegang tot een microkrediet.

Kay Thi Khaing (27) heeft een lichte handicap, maar is daardoor niet gehuwd. Door de inzet van TLMI-M kan zij sinds kort bijdragen aan het inkomen van de familie. Ze heeft geleerd om prachtige tassen te maken en krijgt veel steun doordat ze lid is van de Zelf Help Groep. Een levensgrote verandering voor Kay Thi Khaing en haar familie!

Regio Zuid- en Centraal-Azië (Kerk in Actie werkt in Bangladesh, Pakistan, Nepal, India, Kirgizië) In deze regio maken vooral India en Bangladesh een aanzienlijke economische groei door. Helaas profiteren hiervan vooral de bovenste lagen van de maatschappij en worden de verschillen tussen arm en rijk groter. Van de 1,21 biljoen inwoners van India leven nog steeds 400 miljoen mensen in absolute armoede. Dit wordt versterkt door kaste verschillen, politieke onrust en doordat bedrijven die hun industrieën willen uitbreiden mensen dwingen om te verhuizen. Kerk in Actie en ICCO werken aan manieren waardoor de economische vooruitgang ook de allerarmsten ten goede komt. Na zorgvuldige afweging werd besloten om het werk in Afghanistan in 2012 af te ronden. Het werk in Pakistan werd voortgezet, een land met vele uitdagingen; in 2012 o.a. een aanhoudende zwakke rechtsorde, gebrek aan economische activiteiten, een toename van spanningen op de grens met Afghanistan en een zorgwekkende situatie op het gebied van de mensenrechten (o.a. de blasfemie wetgeving). In Pakistan richten partners van Kerk in Actie en ICCO zich naast wederopbouw (noodhulp na de overstromingen), op het verbeteren

21

22 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 van mensenrechten (onder ander vrouwenrechten), voedselzekerheid en hulp aan verstandelijk gehandicapte kinderen. Partners en staf in Pakistan zijn in gespannen afwachting van de verkiezingen in mei 2013. Het team in deze regio legde in 2012 extra nadruk op het financiële en organisatorische toezicht bij de partners. Kerk in Actie en ICCO werken in Kirgizië en Tajikistan vanuit het regiokantoor in Bishkek. Veel jonge mannen werken vanuit deze landen in Rusland en Kazachstan. Het kantoor van Kerk in Actie en ICCO in Bishkek voert programma’s uit op het gebied van conflicttransformatie, democratisering (op het gebied van migratie, humanitaire samenwerking, gehandicapten programma) en economische ontwikkeling. In deze regio wordt m.n. het Gehandicaptenprogramma door Kerk in Actie mogelijk gemaakt, ouders organiseren zich in groepen en werken samen met lokale partners aan duurzame verandering voor geestelijk gehandicapten in Kirgizië.

Projectvoorbeeld Decentrale alternatieve energievoorzieningen De overheid van de Indiase staat Andra Pradesh vermeldt dat de gehele staat voorzien is van elektriciteit. In werkelijk geldt dit bij lange na niet voor de traditionele afgelegen dorpen waar de partnerorganisatie Laya werkt. Vooral de onstuimige moessonperiodes leiden tot een situatie waarbij de dorpen het grootste deel van het jaar geen stroom hebben. In 2012 werkte Laya in 25 dorpen (totaal 6520 huishoudens) aan klimaatbewuste verbeteringen van de energievoorziening en de voedselproductie. Speerpunten daarin waren lokale mogelijkheden om stroom op te wekken, afname van het gebruik van kerosine en hout voor licht en koken, en efficiënter gebruik van water voor irrigatie. Een van de resultaten van het werk van Laya is de realisatie van een kleine Hydro installatie; 22 families ontvangen hierdoor nu stroom. Lokale personen zijn opgeleid tot onderhoudsdeskundige. Vijftig families doen nu ervaring op met het gebruik van energiezuinige ovens, 50 andere families gebruiken zonne-energie. In de toekomst hoopt Laya te bereiken dat zonne-energie lampen lokaal geproduceerd, verkocht en onderhouden kunnen worden. Kerosine is duur en vervuilend. Door het gebruik van zonne-energie kunnen kinderen makkelijker ’s avonds studeren en kunnen de economische activiteiten in het dorp doorgaan zonder daglicht. Voorbeelden van enkele andere resultaten zijn: 4 trainingsprogramma’s voor milieubewuste landbouwtechnieken (o.a. Intensief systeem voor rijstproductie), aanplant van jonge bomen op 50 hectare land en 380 families die aan de slag zijn gegaan met groentetuinen bij hun huis.

Projectvoorbeeld Preventie en zorg van hiv/aids in Noordoost India Ondanks dat er al veel bereikt is, is de situatie op het gebied van hiv/aids in de Noordoostelijke staat Manipur in India nog steeds zorgwekkend te noemen. Aanhoudend intern conflict, veel drugsgerelateerde problemen en een zwak functionerende overheid leiden tot een situatie van hoge hiv-percentages in verschillende risicogroepen (1,4 procent bij zwangere vrouwen, 11 procent bij vrouwelijke sekswerkers, 20 procent bij drugsgebruikers). SHALOM is één van de partners van Kerk in Actie in het Indiase hiv/aids programma. Deze organisatie werkt aan preventie, gedragsverandering en verbetering van de zorg voor mensen met hiv/aids. Dit doet de organisatie in nauwe samenwerking met de overheid en andere organisaties. Mensen met een hiv-besmetting durven hier vaak nog niet open over te zijn, er is sprake van schaamte en discriminatie. Ook in 2012 konden via SHALOM hiv- geïnfecteerde mensen bij elkaar komen in Support Groups; ze delen hun ervaringen, hebben steun aan elkaar en leren over goede verzorging, juridische aspecten en voeding. SHALOM organiseerde 28 voorlichtingsbijeenkomsten voor verschillende doelgroepen en op scholen. Ook trainde zij 12 jonge mensen om onder leeftijdsgenoten aan bewustwording te werken op het gebied van de seksuele gezondheid. Er vonden meerdere bijeenkomsten plaats met overheidsinstanties; direct resultaat daarvan is dat mensen met hiv niet meer hoeven te betalen voor poliklinische diensten van het districtsziekenhuis waar ze door infecties vaak gebruik van moeten maken. Ook heeft de (speciale) politie afgesproken drugsgebruikers niet meer lastig te vallen voor bezit van naalden of condooms. Naast het preventieve werk levert SHALOM ook directe zorg aan vrouwen en kinderen die ziek worden ten gevolge van hiv besmetting. In het Community Care Centre zijn 20 plaatsen waar mensen behandeld kunnen worden voor de infecties welke kenmerkend zijn bij hiv-besmetting. De 10 bedden voor vrouwen en kinderen worden gefinancierd door Kerk in Actie. Anti Retro Virale medicijnen zijn beschikbaar via de overheid, maar behandeling voor de infecties is onvoldoende beschikbaar. Onderdeel van deze concrete zorg is ook de counseling voor patiënten (208 in 2012) en familieleden (120). Dit draagt bij aan begrip, acceptatie en betere verzorging. Het moeilijke werk van SHALOM kent grote uitdagingen; bijvoorbeeld het gebrek aan overheidsvoorzieningen in de meer afgelegen gebieden en de ervaring dat er eigenlijk ook gewerkt moet worden aan inkomensverbetering voor mensen met hiv/ aids. Armoede blijft een belangrijke reden voor ongezonde voeding en onvoldoende behandeling in geval van ziekte.


Latijns-Amerika Regio Centraal-Amerika (Kerk in Actie werkt in Nicaragua, Guatemala, Honduras). In deze regio met zwakke overheden, een nadrukkelijk aanwezige drugsproblematiek en veel geweld neemt de bewegingsruimte voor maatschappelijke organisaties om sociale samenhang te versterken en conflicten tegen te gaan af. De vrijheden van mensenrechtenactivisten en journalisten worden ingeperkt, hoewel de mensenrechten op papier worden nageleefd. Er is sprake van economische groei, maar deze leidt niet tot meer gelijkheid of duurzaamheid. Armoede, hoge (jeugd-)werkeloosheid en zelfs ondervoeding blijven een harde realiteit. In de programma’s van het kantoor van Kerk in Actie en ICCO in deze regio staat de economische ontwikkeling van buitengesloten en inheemse groepen, vrouwen en jeugd centraal. Tegelijkertijd ligt de nadruk op mensenrechten en in het bijzonder op de rechten van vrouwen.

Projectvoorbeeld Guatamala, stop kinderarbeid en betere arbeidsomstandigheden voor vrouwen In Guatamala werkt de organisatie CEADEL als Kinderen in de Knel partner van Kerk in Actie aan het tegengaan van kinderarbeid en verbetering van de arbeidssituaties van vrouwen. CEADEL is een sterke organisatie die zich o.a. inzet voor het stopzetten van kinderarbeid, zij heeft hierin veel ervaring en werkt effectief. In 2012 werkte CEADEL in het departement Chimaltenango, een gebied waar veel geweld voorkomt maar waar ook veel economische activiteiten zijn. In Guatamala gaan naar schatting 1 miljoen kinderen niet naar school omdat zij elke dag werken voor het familie inkomen. CEADEL heeft ook vastgesteld dat de arbeidsrechten van vrouwen in de fabrieken en andere sectoren veelal niet worden nagekomen; ze maken te lange dagen, krijgen lager loon dan mannen, overuren worden niet uitbetaald. Om deze situaties te verbeteren gebruikt CEADEL een combinatie aan activiteiten; onder andere algemene bewustwording van de problematiek via de pers, beroepsopleiding voor jong volwassenen, het aanspannen van juridische processen tegen bedrijven die kinderen inzetten of de arbeidsrechten van (jonge) vrouwen niet nakomen, training van ouders op gebied van sociale rechten en rechten van kinderen. In 2012 werden goede resultaten behaald; 24 fabrieken en landbouw gerelateerde bedrijven werden door CEADEL aangesproken; dit leidde in 42 procent van de gevallen tot het stopzetten van kinderarbeid en verbetering van de arbeidssituaties van vrouwen. Voor 15 kinderen werden de schoolkosten betaald waardoor ze konden stoppen met werken. Vrouwen leerden nieuwe vaardigheden voor ander werk en om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen; computer-bak of-kappers cursussen, leiderschap, muziek. CEADEL verzorgde trainingen voor 9 groepen ouders, diverse scholen en kerken over de rechten van het kind en andere aspecten van bescherming van kinderen. In 8 procent van de bedrijven in Chimaltenango

vindt nog steeds kinderarbeid plaats, CEADEL werkt nauw samen met andere organisaties en volgt juridische wegen om verandering te brengen in deze situatie. In 2012 bezocht een filmploeg van de EO CEADEL, op 11 juni vond de TV uitzending plaats. Regio Zuid-Amerika (Kerk in Actie werkt in: Brazilië, Peru, Bolivia, Paraguay, Colombia). Het regiokantoor voor Zuid-Amerika geeft specifieke aandacht aan de jeugd, de situatie van jonge vrouwen, de inheemse bevolking, groepen van Afrikaanse origine (ex-slaven) en mensenrechten. In veel landen in Zuid-Amerika is de economie in 2012 enorm gegroeid, maar niet iedereen profiteert ervan. Met de groei van de economie nemen ook de conflicten over het gebruik van land en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen toe. Een deel van het werk van Kerk in Actie in deze regio concentreert op de hulp aan kinderen die het risico lopen om in de prostitutie te moeten werken en in Brazilië wordt gewerkt aan een programma van jongeren tegen geweld. Na vele jaren van intern conflict zijn er in Colombia beginnende positieve veranderingen, maar ook nog steeds duizenden intern ontheemden en veel gewelddadige moorden. De partners van Kerk in Actie zetten zich hier, maar ook in Brazilië en Peru in risicovolle omstandigheden in voor mensenrechten. Het Kinderen in de Knel-programma in Peru, rond ‘kinderen en arbeid’ zal in 2013 worden geëvalueerd.

Projectvoorbeeld Recht op de grond voor inheemse gemeenschappen in Bolivia De organisatie CERDET (centrum voor de regionale studie en ontwikkeling van Tarija) ondersteunt inheemse gemeenschappen in het zuiden van Bolivia. De inheemse volken zijn afhankelijk van het land om hun voedsel te verbouwen of te verzamelen. In de vorige eeuw is hen grond ontnomen. Inheemse organisaties krijgen steun van CERDET om hun rechten te bepleiten en hun leefwijze te verdedigen. In de afgelopen jaren kregen de inheemsen groepen steun bij de onderhandelingen met de gas- en oliemaatschappijen over vergoedingen voor gebruik van hun grond en herstel van hun leefgebied. Dat heeft er in de afgelopen jaren toe geleid dat men aanzienlijke stukken grond terugkreeg. In 2012 werd een nieuw contract voor drie jaren gestart, waarin de belangen van het inheemse volk Weenhayek centraal staan. Het verslag over 2012 vermeldt dat ten minste 1.500 hectare die toebehoort aan de Weenhayek officieel aan hen is teruggegeven. Hiervoor was een intensief proces van overleg met de grootgrondbezitter nodig, evenals goede afstemming met diverse ministeries en het nationale instituut voor landhervorming. Bénito Perez is leider van de Weenhayek

23

24 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 in het dorp San Benito en hij is zeer tevreden over het resultaat: “nu krijgen honderden mensen de kans om de kwaliteit van hun leven te verbeteren”. CERDET begeleidt de inheemse gemeenschappen ook bij de keuze van activiteiten die stabiele inkomsten voor de huishoudens moeten opleveren. In 2012 werden trainingen gegeven voor het houden van kleinvee, werd geëxperimenteerd met de productie van melk en kaas en werden vaccinatiecampagnes voor kleinvee georganiseerd. Hiervan hebben ten minste 150 families geprofiteerd. Er is grote interesse voor het houden van varkens, geiten, schapen, en kippen. Ook werd het inrichten van kleinschalige groentetuinen bevorderd.

o Fot

:G

err

ro it G

ene

ve l d


WERELDDIACONAAT (X € 1.000) 2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

2010 (REKENING)

2009 (REKENING)

14.094

16.770

15.664

19.164

16.984

1.160

546

8.394

15.030

961

248

365

314

362

655

137

1.049

253

Baten eigen fondsenwerving Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Rentebaten Overige baten

24


15.526

17.681

24.509

35.605

18.853


20.328

16.755

23.645

25.882

17.177


1.740

1.607

1.857

1.940

2.364

Resultaat

-6.541

-681

-993

7.783

-/-688


Bestedingen 2012 WERELDDIACONAAT (X € 1.000) 2012 (REKENING) € Doelbestedingen subsidies en bijdragen Doelbestedingen via eigen organisatie Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten fondsenwerving) Totaal

2012 (REKENING) %


2012 (BEGROTING) %

VERSCHIL €

15.774

71%

12.509

68%

3.265

4.147

19%

3.854

21%

293

408

2%

392

2%

16

1.740

8%

1.607

9%

133

22.068

100%

18.361

100%

3.707

% Bestedingen 2012 WERELDDIACONAAT 8% 2%


19%

71%

25


3.2 Noodhulp Het noodhulpwerk van Kerk in Actie wordt in samenwerking met ICCO uitgevoerd. De laatste jaren werd steeds duidelijker dat het aantal slachtoffers van rampen toeneemt en dat moet worden nagegaan waar onze hulp het beste tot zijn recht komt. Daarom zijn in 2012 de risico’s op rampen wereldwijd in kaart gebracht en is geselecteerd op welke landen Kerk in Actie zich wil concentreren. Daar moet in 2013 verder aan gewerkt worden met opbouw van partners en versterking van de kantoren van Kerk in Actie in de regio’s. In 2013 wil Kerk in Actie beter gaan samenwerken binnen Nederland en binnen ons internationale netwerk van de ACT Alliance. ICCO en Kerk in Actie hechten groot belang aan de kwaliteit van de noodhulp die onder andere via het netwerk van de ACT Alliance wereldwijd wordt verleend. De afgelopen twee jaar is een handboek gemaakt om alle leden van ACT te helpen de planning en de uitvoering van noodhulp te verbeteren.

Haïti wederopbouwprogramma Drie jaar geleden is Haïti getroffen door een verwoestende aardbeving. Er is veel geld beschikbaar gekomen via de nationale inzamelingsactie van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) en via giften van kerkelijke gemeenten en hun leden. Na eerst vooral noodhulp geboden te hebben, zijn onze partners in Haïti al twee jaar bezig met de wederopbouw van hun land. Begin 2012 is het kantoor in Haïti gesloten. Het werk wordt nu weer vanuit het kantoor in Utrecht gedaan. Medewerkers brengen regelmatig bezoeken aan de partners in Haïti om hen bij de uitvoering te begeleiden en de voortgang te volgen. In 2012 hebben wij ons werk voortgezet door samen te werken met verschillende organisaties: 1. De ACT Alliance. Kerk in Actie is lid van dit internationale netwerk van kerkelijke organisaties. Samen met andere leden van het netwerk ondersteunt Kerk in Actie projecten van Haïtiaanse organisaties in de regio Les Palmes. In dit gebied, ten westen van de hoofdstad Port-au-Prince, bevond zich het epicentrum van de aardbeving. De projecten helpen de bevolking de draad van hun leven weer op te pakken, bijvoorbeeld door reparatie van wegen en irrigatiesystemen, door het verstrekken van zaden en pootgoed, of door vrouwen een klein krediet te verlenen, waarmee ze een eigen bedrijfje kunnen beginnen. 2. Niet-gouvernementele Haïtiaanse organisaties. Dit zijn vaak organisaties waarmee vóór de aardbeving al werd samengewerkt. Zij kennen het land en de mensen goed. Samen met de bevolking bouwen zij huizen en werken aan een herstart van de landbouwproductie. Andere partners verzorgen beroepsopleidingen voor jongeren en vrouwen die bij de aardbeving alles zijn kwijtgeraakt. Vrouwen kiezen voor beroepen als metselaar en loodgieter en doorbreken zo traditionele rolpatronen.

3. Internationale organisaties, zoals het Leger des Heils en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). De IOM heeft met financiering van Kerk in Actie 300 gezinnen in staat gesteld het kamp waar zij sinds de aardbeving verbleven te verlaten en naar huurwoningen te verhuizen.

Honger in de Hoorn van Afrika In juli 2011 startten de SHO de actie ‘Honger in de Hoorn van Afrika’. Kerk in Actie en ICCO werkten ook in 2012 met lokale partners om de gevolgen van deze droogte voor de mensen in de dorpen te beperken en hen beter toe te rustten op droogte in de toekomst. Eind juli 2012 eindigde officieel de periode waarin de SHO projecten uitvoerde in de Hoorn van Afrika. Veel van de echte noodhulpprogramma’s waren al afgelopen, maar dit betekent niet dat er geen noden meer zijn. Om de lokale bevolking beter toe te rusten om met een volgende droogte om te kunnen gaan is langdurigere steun noodzakelijk. Daarom zijn Kerk in Actie en ICCO samen blijven werken met onze lokale partners aan rampenpreventie. In zowel Ethiopië als Kenia worden organisaties op dit gebied ondersteund. Een aantal crisissituaties eisten onze aandacht om met lokale partners door noodhulp de lokale bevolking bij te staan. Zo sloegen in het noordoosten van de Democratische Republiek Congo in de provincies Noord- en Zuid-Kivu na uitbraken van geweld tussen April en Juni 2012 meer dan 200.000 mensen op de vlucht. Via onze lokale partners boden wij hulp in Congo en aan vluchtelingen in de kampen in Uganda en Rwanda. Deze hulp werd geïntensiveerd na nieuwe uitbraken van geweld toen op 20 november 2012 de rebellenbeweging M23 de stad Goma in Noord-Kivu innam, wat leidde tot een stijging van het aantal vluchtelingen.

Sahel Verder was er de droogte die begin van 2012 de Sahel-regio in West-Afrika trof. ICCO en Kerk in Actie startten noodhulpprogramma’s met lokale partners in zowel Mali als Burkina Faso, waarbij door voedseldistributie in de eerste noden werd voorzien, maar waarbij ook gewerkt werd aan de hulpverlening op lange termijn, door het versterken van boerengroepen. Nadat op 22 maart 2012 een staatsgreep plaatsvond in Mali, en later een onafhankelijke staat in het noorden van Mali werd uitgeroepen, is de onrust in het land toegenomen. Hierdoor sloegen veel mensen op de vlucht. Het werken in deze situatie is moeilijk, maar niet onmogelijk. Onze steun aan lokale partners was ook in 2012 (en daarna) nog hard nodig. Andere landen waar noodhulp geboden werd: - Liberia waar onze lokale partners slachtoffers van geweld bleven ondersteunen met psycho-sociale hulp. - Ondersteuning aan dorpsgemeenschappen in Cambodja in samenwerking met andere leden van de ACT Alliance na de overstromingen in december 2011


- In Zuid-Sudan zijn onze partners in samenwerking met ACT-leden actief geweest in noodhulp aan de vluchtelingen van geweld, als gevold van de conflicten. - Myanmar en Indonesia: bijdragen die doorliepen in afronding van projecten.

Pakistan Grote delen van Pakistan overstroomden in 2010 en in 2011 door hevige regenval. Miljoenen mensen moesten hierdoor alles achterlaten. Na de eerste noodhulp, zijn zeven partners van ICCO en Kerk in Actie samen aan de slag gegaan om ervoor te zorgen dat 35.000 mensen hun eigen bestaan weer konden opbouwen. Maar dan wel zo dat zij bij een volgende overstroming beter bestand zijn tegen de gevolgen van rampen, bijvoorbeeld door een waarschuwingssysteem in het district op te zetten, huizen op een terp te bouwen, en spaar- en leengroepen op te zetten. Één van deze partners zorgt ervoor dat mensen met een handicap hierbij niet worden vergeten.

Peru In de stad Iquitos in het Amazonegebied van Peru stond het water twee maanden lang zo hoog als nooit tevoren en onder andere scholen liepen onder water. Met uw steun hebben ouders en omwonenden vier van deze scholen en de schoolbanken weer hersteld en de vloer en het terrein eromheen opgehoogd.

Sri Lanka In Sri Lanka kwam er in 2009 een eind aan de oorlog tussen de Tamil Tijgers en het leger. Honderdduizenden mensen waren in kampen ondergebracht. Vanaf 2010 ondersteunen ICCO en Kerk in Actie de terugkeer van 15.000 ontheemden naar hun

dorp in het noorden van het land. Zij kunnen als groep een bedrag krijgen om een klein bedrijf op te zetten, hun huis te herstellen, een latrine te bouwen of om schoolgeld te betalen. De groep geeft hiervoor leningen aan haar leden. Ook helpt de betrokken partnerorganisatie om dorpscomités op te zetten om de samenwerking onderling en met de overheid te verbeteren. Daarnaast werkten Kerk in Actie en ICCO in 2012 binnen een aantal proefprojecten ook in andere landen om rampenpreventie een betere plek te geven binnen bestaande thematische programma’s, zoals voedselzekerheid. Immers, een boer in staat stellen meer productie van zijn land te halen zonder daarbij de risico’s op droogte of overstromingen in acht te nemen, kan meer kwaad dan goed doen. Interventies binnen deze programma’s zijn bijvoorbeeld betere afwatering, opslag van zaden en het verbouwen van droogtebestendige gewassen. Zo werden binnen deze pilot trainingen over rampenpreventie gegeven aan lokale partners in Congo en Uganda. Na deze trainingen zijn de partners eind 2012 gestart met projecten die erop gericht zijn het geleerde in de praktijk te brengen. Kerk in Actie en ICCO zijn in 2012 gestart met een pilotproject waarbij 15 vrijwilligers lokale partners ondersteunen bij rampenpreventie. Dit programma wordt in samenwerking met Fin Church Aid en het Tjechische diaconaat (DECCB) uitgevoerd, en wordt mede gefinancierd door de Humanitaire Afdeling van de Europese Commissie. Eind november vond een tweewekelijkse voorbereidingstraining plaats in samenwerking met Rampenstudies van de Wageningen Universiteit en de Universiteit van Kopenhagen. In 2013 zullen de vrijwilligers 6 maanden bij de lokale partners gaan werken.

27


Foto: Binnenl

ands Diaconist


4. Binnenlands Diaconaat

Ondersteuning van het lokale diaconale werk Diaconale cursussen en basisdienstverlening In 2012 zijn in samenwerking met het Protestants Toerustingsen Educatiecentrum diverse diaconale cursussen gehouden. De basiscursus Diaconaat werd 26 keer door gemeenteadviseurs

re e

kV i ss

e

Landelijke Diaconale Dag Het enthousiasme spatte er bij de ruim duizend diakenen tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 17 november vanaf. Zij hebben Hart voor diaconaat. Dat dagthema zagen zij terug in een hoofdprogramma met oud-minister Gerda Verburg (werkzaam bij de Wereldvoedselorganisatie), zanger Syb van der Ploeg, cabaret, diaconale initiatieven en 18 workshops. Boordevol motivatie, bemoediging en praktische diaconale tips gingen zij terug naar huis, vast van plan om de opgedane ervaringen in te zetten in hun diaconale werk. In de overtuiging dat ze het verschil kunnen maken voor kwetsbare mensen, ieder vanuit zijn of haar eigen plek. Kerk in Actie vertaalde de ingebrachte boodschappen in een brandbrief aan het Kabinet Rutte met de oproep om de meest kwetsbaren te ontzien.

o: F

De medewerkers van het binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie ontvingen in 2012 veel signalen van diaconieën over de toename van complexe en schrijnende hulpvragen. De situatie van uitgeprocedeerde asielzoekers liet veel te wensen over. Een kaartenactie om bij de minister van Vreemdelingenzaken aandacht te vragen voor de inhumane leefomstandigheden van asielzoekerskinderen had een hoge respons. De diaconale praktijk vraagt om alertheid. Om mensen die geen helper hebben nabij te zijn en samen nieuw perspectief te zoeken. Die praktijk vraagt erom scherp te blijven zien waar rechten van mensen in het geding zijn. Kerk in Actie doet haar werk in nauwe samenwerking met de protestantse diaconieën, andere programmalijnen binnen de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, de Raad van Kerken in Nederland, de Federatie van Diaconieën, Micha Nederland, de diaconale steunpunten van andere kerkgenootschappen en allerlei maatschappelijke organisaties. Het binnenlands Diaconaat is in beweging. Nieuwe initiatieven ontstaan, de interkerkelijke samenwerking groeit, de koudwatervrees om plaatselijke overheden aan te spreken op een sociaal beleid vermindert en er zijn meer kerken die ‘groene kerk’ willen zijn. Kerk in Actie heeft op allerlei manieren ingespeeld op deze ontwikkelingen en waar mogelijk diaconale netwerken versterkt. Dit kon ze dankzij de inkomsten uit collecten en giften van haar achterban. Kerk in Actie ondersteunde het lokale diaconale werk met themadagen, cursussen, handreikingen, inspirerende teksten en voorbeden. De gevolgen van de aanhoudende economische crisis zijn goed merkbaar bij de ruim zeventig diaconale projecten in Nederland die door Kerk in Actie worden ondersteund. Het totaalbedrag aan financiële steun moest helaas worden verminderd door dalende inkomsten. Aan deze zorgelijke ontwikkeling is op verschillende momenten aandacht besteed, onder ander in het Armoedesignaal 2012 dat tijdens de Landelijke Diaconale Dag werd uitgedeeld. Veel vraagstukken houden verband met mondiale ontwikkelingen. Als het mogelijk is verbindt Kerk in Actie initiatieven met elkaar.

gegeven. Ook zijn er 42 diaconale vervolgcursussen gegeven over thema’s als armoede in Nederland, omgaan met eenzaamheid en ontwikkeling van diaconale betrokkenheid bij de buurt. Hieronder vallen ook 11 instructieavonden over het leiden van een Michacursus en de basis- en verdiepingscursussen over Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking (ZWO). Gemeenteadviseurs hebben tijdens diaconale classicale bijeenkomsten geregeld op verzoek advies en inhoudelijke inbreng gegeven aan diaconieën en ZWO-groepen. Onderwerpen die vaak aan de orde kwamen: besteding van diaconale middelen, de groei van armoede in Nederland, de positie van kleiner wordende diaconieën en de verbinding tussen duurzaamheid en geloven.

Fo t

Diaconaat in Nederland signaleert toename hulpvragen

r

29

30 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Diakonia “God, Schepper van de wereld, alles en iedereen vindt zijn of haar oorsprong in U. In uw ogen is niemand een illegaal of vreemdeling.” Het zijn regels uit een gebed van een uitgeprocedeerde asielzoeker die al 18 jaar in ons land woont. Het gebed, zijn verhaal, en nog meer schrijnende verhalen van anderen die arm zijn, gevangen zitten, in tenten moeten wonen of op andere manieren tussen wal en schip vallen, kleurden de pagina’s van zes Diakonia-nummers, het vakblad voor diakenen. Ook de verhalen van diakenen en uiteenlopende praktische informatie kregen voluit ruimte in Diakonia en inspireerden zo’n 8.000 diakenen in hun werk. Berichten over diaconale ontwikkelingen, projecten en publicaties verschenen met enige regelmaat op de website en in de Nieuwsbrief van Kerk in Actie.

Diaconale inzet van Kerk in Actie Op het terrein van vluchtelingen en asielzoekers Kerk in Actie kreeg in mei 2012 van de landelijke overheid een subsidie voor een jaar voor de uitvoering van het Transithuis door stichting Inlia. Dit was mede te danken aan het feit dat Kerk in Actie al twee jaar voor de opstart een bijdrage voor dit werk had gegeven. Inmiddels is een aantal niet toegelaten vluchtelingen teruggekeerd, met perspectief op werk en een inkomen in hun land van herkomst. Met de eigen bijdrage van Kerk in Actie die naast de subsidie beschikbaar is voor dit project, kunnen extra dingen worden gedaan om de kansen van mensen die terugkeren naar hun thuisland te vergroten. Er is veel gedaan om kinderrechten van asielkinderen te waarborgen. Aan onze achterban werd bijvoorbeeld gevraagd om kaarten aan de verantwoordelijke minister te sturen. Dit leverde meer dan 20.000 kaarten in de brievenbus van de minister op. De minister werd met de kaartenactie gevraagd om asielkinderen hun kinderrechten terug te geven, onder andere door een regeling in te stellen voor kinderen die langer dan 5 jaar in Nederland zijn en door hen minder vaak te laten verhuizen. De praktijk is dat een asielzoekersgezin gemiddeld 1 maal per jaar verhuisd. Kerk in Actie hield op Wereldvluchtelingendag een manifestatie voor kinderrechten op het Spuiplein in Den Haag, waaraan meer dan 1.000 mensen meededen. Rechters deden er uitspraken over de kinderrechten van groepen asielkinderen. Aan het eind van het jaar werd het kinderpardon een feit. Kerk in Actie zet dit werk ook in 2013 voort. Kerk in Actie was vaak aanwezig bij het Tentenkamp in Amsterdam en in de vluchtkerk. Samen met de scriba van de Protestantse Kerk werd een bezoek gebracht aan de vluchtelingen. Kerk in Actie stelde slaapzakken beschikbaar die vorstbestendig zijn, gaf advies en informatie over deze groep vluchtelingen, en lobbyde bij regering en parlement. Op het terrein van armoede en uitsluiting Kerk in Actie maakt zich er grote zorgen over dat steeds meer mensen, uit verschillende groepen in de samenleving, door armoede en schulden in de problemen komen. De aanhoudende crisis zorgt ervoor dat ook mensen met lage middeninkomens

en zzp-ers bij diaconieën aankloppen. Veel mensen komen in financiële problemen door huurschulden, oplopende zorgkosten of schulden die ontstaan doordat teveel betaalde toeslagen worden teruggevorderd. Kerk in Actie gaf samen met het Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad en de werkgroep Arme Kant van Nederland het Armoedesignaal 2012 uit. Hierin staan kengetallen over de diaconale hulpvragen bij zeven diaconale organisaties, relevante onderzoeken en suggesties voor manieren waarop plaatselijk diaconale nood kan worden aangepakt. In 2013 zal een uitgebreid armoedeonderzoek onder diaconieën worden gehouden. Kerk in Actie is als penvoerder van de projectalliantie SchuldHulpMaatje nauw betrokken bij de verdere ontwikkeling van dit goedlopende project. Dankzij de steun van onder andere het Skan-fonds en uit eigen middelen van Kerk in Actie kon het project een vervolg krijgen. Veel protestantse diaconieën tonen belangstelling. De 43 plaatsen die aan SchuldHulpMaatje meedoen, zijn ondersteund en er zijn zo’n 1.000 getrainde SchuldHulpMaatjes gekoppeld aan 2.500 hulpvragers. Ook ontvingen 15 nieuwe plaatsen ondersteuning bij het opstarten van een lokaal project SchuldHulpMaatje. Verder werden er trainingsdagen georganiseerd om de kennis en vaardigheden van de (nieuwe) maatjes, de coördinatoren en plaatselijke besturen te vergroten. Samen met de protestantse gemeente Hellendoorn werd een conferentie gehouden over de voordelen van samenwerking tussen overheid en vrijwilligersinitiatieven op het terrein van schuldhulpverlening. Met succes werden knelpunten in de praktijk van schuldhulpverlening door SchuldHulpMaatje aangekaart bij de Nationale Ombudsman.


is aangesteld, onderzoekt en initieert de samenwerking tussen organisaties en kerken. Het project stimuleert de ontmoeting tussen ex-gedetineerden en mensen die met hen willen optrekken bij hun nieuwe start in de samenleving. Daarbij kunnen zowel praktische als levensvragen op hen afkomen. De Paasgroetenactie liet met meer dan 80.000 verstuurde paaskaarten opnieuw zien dat er met compassie en betrokkenheid wordt omgezien naar gevangenen in Nederland en wereldwijd.

Op het terrein van jeugddiaconaat

o Fot

:

rr Ge

ro it G

el d ev n e

In de samenwerking met het DISK-Arbeidspastoraat heeft Kerk in Actie het publieke debat aangejaagd met de vraag of de maatregelen die genomen zijn om de financiële en economische crisis aan te pakken een in economisch, sociaal en ecologisch opzicht houdbare samenleving bevorderen. Met het oog op deze vraag zijn lokale kerken en diakenen van informatie en handreikingen voorzien. In samenwerking met het MVO Platform hebben Kerk in Actie en andere non-gouvernementele organisaties deelgenomen aan het debat en de lobby richting politiek en bedrijfsleven voor de kwaliteit van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

Op het terrein van zorg Diaconaat, Zorg en ex-gedetineerden Samen met de Federatie voor Diaconieën werd in 2012 de jaarlijkse studiedag ‘Kerken en Wmo: Terugblik en Perspectief’ gehouden. Prof. Herman Noordegraaf presenteerde op deze dag zijn Wmo-onderzoek aan ruim 75 kerkelijke deelnemers uit Wmo-raden en diakenen. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag werden vier workshops aangeboden: ‘Hart voor (ex-) gedetineerden, Ouderenmishandeling, Kerk van iedereen (de inclusieve gemeente) en Omgaan met eenzaamheid. De pilot van het Hoogeveense project ‘Grijs is meer dan een kleur’ werd in 2012 uitgewerkt en afgerond. De cursus Omgaan met eenzaamheid werd op diverse plaatsen, zoals in Hoogeveen in samenwerking met de stichting Welzijn Ouderen, gegeven. Samen met Exodus, Kerken met Stip en het Justitiepastoraat is in Flevoland een project gestart om gedetineerden die vrijkomen te ondersteunen. De diaconale pastor die voor dit project

Tien jongerenambassadeurs reisden voor de 40dagentijdcampagne naar Cuba. Terug in Nederland hebben zij in totaal 90 presentaties gehouden in kerken en voor jongerengroepen. Daarnaast hebben ze voor verschillende publicaties gezorgd en ze hebben ook op andere manieren in de media aandacht gekregen voor de 40dagentijdcampagne van Kerk in Actie. Voor kinderen ontwikkelde het jongerenprogramma JOP in de 40dagentijd 2012 een ‘doe goed-boekje’, waarvan ruim 3.800 zijn verkocht. Voor Advent 2012 ontwikkelde JOP voor kinderen kerststallen met verwijzingen naar het werk van Kerk in Actie. Daarvan zijn er zo’n 3.500 verkocht. Aan de kerst-edities van het evenement Wake-up-call, waarbij diaconaat ook een belangrijke plek innam, hebben honderden tieners meegedaan. Zo waren bij de Wake Up Call Purmerend mensen uit de Vluchtkerk aanwezig om hun verhaal te delen en deed in Veendam Syb van de Ploeg verslag van zijn reis voor Kerk in Actie naar Uganda. Het afgelopen jaar toerde de theatergroep Holy Bridge (onderdeel van Holy Switch) met haar voorstelling ‘Beloofd is beloofd?!’ door Nederland om Nederlandse jongeren te betrekken bij het Israëlisch-Palestijnse conflict. Doel van de voorstelling is het menselijke gezicht achter het conflict te laten zien. Deze toer was binnen de kortste keren volgeboekt. JOP gaf in het jeugddiaconaat veel aandacht aan de KIDS Express, die het afgelopen jaar nagenoeg constant is verhuurd. Daardoor zijn in 2012 4.567 kinderen en hun ouders bereikt. Daarnaast werd, samen met andere partners, Micha Young, een methode voor jeugdleiders, ontwikkeld. Deze methode zal in 2013 worden geïntroduceerd. De resultaten van de pilot Buurtgericht jeugdwerk kwamen door een extra katern beschikbaar voor gemeenten. Tijdens een workshop op de Landelijke Diaconale Dag werd hieraan en aan Micha Young aandacht besteed. De catechesemethode Provider heeft twee diaconale onderwerpen ontwikkeld. De nieuwe online database van JOP, met tientallen werkvormen over diaconaat, rechtvaardig samenleven en duurzaamheid voor het lokale jeugdwerk, kwam tot stand. Binnen het jeugdwerkteam is een specialist voor visie, informatie en diaconaal advies aangesteld.

Op het terrein van duurzaamheid Met hulp van twee vrijwilligers zijn initiatieven van 300 plaatselijke gemeenten die op de een of andere manier actief zijn met duurzaamheid geïnventariseerd. In Diakonia, Kerkinformatie en in Kerkbeheer (maandblad van de Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer) werd met regelmaat gepubliceerd

31

32 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 over deze lokale initiatieven. In het blad ‘de Koster’ werd een artikel geplaatst over kosters die duurzaam denken en doen. Aandacht voor verduurzaming binnen de kerk neemt merkbaar toe. De workshops tijdens de Landelijke Diaconale Dag en de landelijke Groene Kerken-dag werden goed bezocht. Deze dag is onderdeel van een gezamenlijke Groene Kerken-campagne met Tear. Aan het eind van het jaar waren 22 kerken Groene Kerk. Minder succesvol was het leggen van de verbinding tussen jeugd, duurzaamheid en kerk. De respons vanuit plaatselijke gemeenten was lager dan verwacht. Maar waar jongeren wel betrokken zijn bij verduurzaming, is het enthousiasme groot en zijn de resultaten tastbaar. Er worden dan stappen gezet om de leefstijl aan te passen en het energieverbruik in de kerk daalt aanzienlijk. In de loop van het jaar werd door veel plaatselijke gemeenten gevraagd hoe ze met verduurzaming kunnen starten. Er waren ook veel vragen over technische kwesties. Bijvoorbeeld: hoe kunnen we het energieverbruik verminderen, hoe plaatsen we zonnepanelen en hoe financieren we de verduurzaming? De meeste vragen speelde Kerk in Actie door aan gemeenten met specifieke ervaring. Op deze manier wordt een netwerk van mensen met informatie en expertise versterkt.

Op het terrein van Ontmoeting met Moslims Dit werkterrein kent drie aandachtspunten: landelijke contacten, ondersteuning van de plaatselijke dialoog en voorlichting over de islam in kerken. Voor het Cairo-overleg, waarin joden, moslims en christenen op landelijk niveau met elkaar samenwerken, was het “Convenant ritueel slachten” met staatssecretaris Bleeker erg belangrijk. Een neveneffect hiervan was dat moslims bij de joden in de leer gaan voor de slachtersopleiding. Om het belang van de samenwerking tussen de drie godsdiensten te benadrukken, is voor YouTube de film “United against Intolerance” gemaakt. In vijftien plaatsen in het noorden van het land is het muziektheaterstuk “Ik noem je Sneeuw” opgevoerd. Het bijzondere van dit project is dat religieuze organisaties en kunstenaars samen zoeken naar nieuwe rituelen tussen culturen en godsdiensten. Een digitale databank met beknopte informatie over vasten, bidden en hulpverlening geeft voorlichting over christendom en islam.

Op het terrein van de relatie met migrantenkerken Veel accent is gelegd op ontmoeting en nadere kennismaking en uitwisseling met migrantenkeren, onder andere in samenwerking met SKIN. Er is veel tijd gestoken in het opbouwen van relaties en er is gestart met een beleidsnotitie. De kernvragen hierin zijn: waarom relaties met migrantenkerken? Wat is het veld? Welke beleidskeuzes? In de loop van 2013 zal deze notitie klaar zijn. Duidelijk is dat de nadruk zal komen te liggen op het verstevigen van de contacten van plaatselijke gemeenten met migrantenkerken. Tijdens de vergadering van de Generale Synode is een begin gemaakt met het wijzigen van de Kerkorde, zodat migrantenkerken als gemeente lid kunnen worden van de Protestantse Kerk, zonder zich aan alle regelingen te hoeven houden.

Steun aan diaconale projecten in Nederland Diaconaal Centrum Pauluskerk met € 35.000 Overwin het kwade door het goede, staat op de gevel van de Pauluskerk in hartje Rotterdam. Diaken Jeannette Kortland verwoordt het zo: “De Pauluskerk fungeert als herberg. Dat is hard nodig in een tijd waarin Nederland onbarmhartig omgaat met asielzoekers.” Het beroep op het vluchtelingenspreekuur van de Pauluskerk is sinds 2010 verdriedubbeld tot zo’n 100 mensen per week in 2012, meldt ds. Couvée van de Pauluskerk. Niet alleen vreemdelingen, maar ook verslaafden en daklozen vinden er een veilige haven. Het is basaal diaconaal werk, waarbij tal van vrijwilligers bijdragen aan een menswaardig bestaan van hun medemens. De Vrolijkheid met € 4.500 Kinderen en jongeren in asielzoekerscentra hebben vaak indringende ervaringen achter de rug. Kerk in Actie gaf financiële steun aan de Vrolijkheid, een netwerk van kunstenaars, theatermakers en musici, die investeren in deze kinderen en jongeren. Met beelden, dans, beweging en spel biedt de Vrolijkheid mogelijkheden om iets positiefs te doen, om kind te kunnen zijn, om zich te kunnen uiten zonder taal. Kernwoorden zijn vrolijkheid, verhalen, veiligheid, vertrouwen en veerkracht. De Vrolijkheid werkte in 2012 in 30 asielzoekerscentra. In de loop van de jaren werden met 1.300 vrijwilligers 10.000 kinderen bereikt. Vakantiebureau met € 247.500 Kerk in Actie gaf in 2012 voor het 50e jaar financiële steun aan de vakantieweken voor mensen die niet zelf op vakantie kunnen gaan, omdat ze extra zorg nodig hebben. Of doordat ze oud of eenzaam zijn. Door de inzet van diaconieën en 1.400 vrijwilligers is het mogelijk dat 2.800 kwetsbare mensen van een echte vakantieweek kunnen genieten. Ruimte voor anders zijn Oost-Gelderland voor € 2.500 Mensen met een lichamelijke of psychische beperking horen erbij. Ze zijn, net als ieder ander, geschapen naar Gods beeld. Ruimte voor anders zijn in Oost-Gelderland wil de kloof tussen ‘gewone’ en psychisch zieke mensen dichten. In nauwe samenwerking tussen kerken, de geestelijke gezondheidszorg, vrijwilligers en psychisch zieke mensen, werken zij eraan dat iedereen voluit kan meedoen in kerk en samenleving. Diaconaal centrum Stap Verder Amsterdam-Zuidoost voor € 5.000 In de Bijlmer wonen ongeveer 80.000 mensen met 135 nationaliteiten. Het is een wijk met vele kansen, maar ook een wijk met armoede, schooluitval en analfabetisme, waar mensen tussen de hulpverleningsinstanties kunnen verdwalen. Zes kerken in Zuidoost zetten Stap Verder op. Stap Verder heeft onder andere een spreekuur, helpt mensen op weg naar de juiste instanties en biedt taallessen. Maar het is vooral een plek midden in de wijk waar de kerken diaconaal aanwezig zijn in de samenleving. Voor mensen die nergens anders terecht kunnen.


Binnenlands Diaconaat (X € 1.000) 2012 (REKENING) Baten eigen fondsenwerving

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

2010 (REKENING)

2009 (REKENING)

2.085

2.106

2.208

2.083

2.026

Verplichte bijdragen van gemeenten

450

450

500

550

500

Baten uit acties van derden

200


233

1.245

570

Rentebaten Overige baten

5

17

177

140

149

64

102


3.144

2.696

4.102

3.272

2.645


2.822

2.485

3.701

2.857

2.933

228

211

219

221

202

183

194

-491

Werving baten (kosten fondsenwerving) Resultaat

95


Binnenlands Diaconaat (X € 1.000) 2012 (REKENING) € Doelbestedingen subsidies en bijdragen

2012 (REKENING) %


2012 (BEGROTING) %

VERSCHIL €

1.919

63%

1.500

56%

419


723

24%

781

29%

-58


180

6%

203

8%

-23


228

7%

211

8%

17

3.050

100%

2.696

100%

355

Totaal

% Bestedingen 2012 BINNENLANDS WERELDDIACONAAT 7% 6%


24%

63%

33



5. Betrokken bij Kerk in Actie

5.1 Togetthere Om de zichtbaarheid van het werk van partners van Kerk in Actie te versterken en jongeren handelingsperspectieven te bieden in hun bijdrage aan een rechtvaardige wereld en het concretiseren van mondiaal burgerschap, ontwikkelde Togetthere in 2012 een uitdagend pakket van activiteiten.

Plaatselijke kerken en partners overzee verbinden In het kader van de 40dagentijdcampagne presenteerden 10 ambassadeurs hun verhalen over het partnernetwerk op Cuba. In totaal droegen zij op meer dan 90 plaatsen in kerkdiensten, jongerengroepen en studentenbijeenkomsten bij aan het gesprek over en de bezinning op hoe verandering daar en hier vorm krijgt. Op basis van de reiservaringen in Israël en de Palestijnse gebieden, trok een groep van 7 amateur theater spelers met de voorstelling ‘Holybridge’ langs meer dan 20 kerken en jeugdgroepen. Op basis van deze voorstelling is het gesprek met meer dan 2.000 bezoekers gevoerd over hoe het conflict rond Israël en de Palestijnen door de jonge generatie Israeli’s en Palestijnen ervaren wordt.

Diaconale betrokkenheid van jongeren vergroten Togetthere bood in 2012 haar ervaring en expertise aan om plaatselijke kerken met jongeren en de partners overzee aan elkaar te koppelen. Vanuit de classis Eibergen reisde een jongerengroep namens de kerken naar Brazilië als een eerste stap in een Interactief relatie. Een stepdance groep uit Houten dansten met de kinderen bij een Kerk in Actie partner in Moldavië de sterren van de hemel. Via een reis rond het thema duurzaamheid naar Zuid-Afrika is een groep jonge mensen geïnspireerd om in hun eigen kerk en omgeving met dit thema aan de slag te gaan.

Partnerorganisaties in het Zuiden versterken In samenwerking met Finse en Tsjechische diaconale partners verwierf Togetthere samen met het team Noodhulp een Europese subsidie om jonge professionals uit te zenden. Deze uitgezondenen zetten zich op verzoek van de organisaties daar in om te assisteren bij het verkleinen van de kwetsbaarheid op langere termijn. Via het vrijwilligersprogramma van Togetthere zetten in 2012 een twaalftal vrijwilligers zich in om voor langere tijd bij een partner van Kerk in Actie mee te leven en te werken. (www.togetthere.nl)

35



5.2 Interactief Kerk in Actie Interactief bestaat nu ruim 5 jaar en ook 2012 liet weer een stijging in de geldwerving voor interactieve projecten zien. Het totaalbedrag kwam op: 2.107.083 euro. Meer dan 500 gemeenten deden zelfstandig, met andere gemeenten of binnen classisverband mee met Kerk in Actie Interactief. Tijdens de Landelijk Diaconale Dag, waarbij dit jaar nadrukkelijk ook ZWO- en Zendingscommissies waren uitgenodigd, werden 3 korte films getoond waarin het Interactieve werk van 3 (groepen) gemeenten aan de orde kwam. Deze voorbeelden toonden de inhoudelijke, thematische en financiële betrokkenheid van ZWO/Zendingscommissies/diaconieën en gemeenteleden bij het werk van partnerorganisaties van Kerk in Actie. Plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk ervoeren door Kerk in Actie Interactief dat ze deel uitmaken van de wereldkerk. De Protestantse gemeenten te Eibergen, Neede, Groenloo en Lichtenvoorde zijn al enige tijd betrokken bij het werk van partnerorganisatie Comin in Brazilië. Vanuit deze gemeenten werd in de zomer van 2012 een groep jongeren afgevaardigd om deze organisatie te bezoeken en in Brazilië kennis te maken met het werk dat in en met Indianengemeenschappen wordt gedaan. De jongeren werden voor en tijdens de reis begeleid door medewerkers van het internationale jongerenprogramma van Kerk in Actie en ICCO, Togetthere. In een speciale dienst werd de groep uitgezonden en werden de groeten meegegeven voor partnerorganisatie Comin. Terug in Nederland deelden de jongeren hun ervaringen in en buiten de gemeenten. De streekgemeente Maas en Waal stelde in de 40dagentijd duurzaamheid en het werk van FairClimate partnerorganisatie NOVA uit Zuid-Afrika centraal. Vanuit het perspectief van kinderen werd met zelfgemaakt materiaal voor de hele gemeente aanschouwelijk gemaakt hoe je betrokken kunt zijn bij klimaat en milieu en kunt zien hoe andere kerken in de wereld daarmee bezig zijn. Leden van de Protestantse gemeente Vianen gingen tijdens de 40dagentijd met theologiestudenten en vrouwen in Zambia het gesprek aan over geloofs- en levensvragen. Er werd over en weer gemaild en open van gedachten gewisseld. Een van de vragen luidde: kijk je in je leven naar wat je mist of naar wat je hebt? Dora Longwe uit Zambia gaf daarop als antwoord aan Vianen: “Ik kijk in mijn leven altijd naar wat ik heb en dank God hiervoor. Zoals de Bijbel zegt: maak je geen zorgen over wat je zal dragen, wat je zal eten of drinken.”

Spreekt het u aan om met uw gemeente gedurende een periode gericht bezig te zijn met één of meer projecten van Kerk in Actie? Dan is Kerk in Actie Interactief wellicht iets voor uw gemeente. Uw gemeente kan van het gekozen project/projecten meer informatie ontvangen en eventueel rechtstreeks contact hebben met de projectpartner die het werk uitvoert. U kunt in gesprek gaan met christenen wereldwijd en hen ontmoeten. Ook kunt u een kijkje nemen in landen middels de verhalen en foto’s van uitgezonden medewerkers van Kerk in Actie. Lijkt Kerk in Actie Interactief u een mooie vorm van betrokkenheid voor uw eigen gemeente? Kijk op www.kerkinactie.nl/interactief en neem contact op met de gemeenteadviseur Kerk in Actie Interactief voor uw classis.

37



5.3 Impulsis in 2012 Impulsis legt de verbinding tussen projecten waar onder andere kerken en/of kerkleden actief bij betrokken zijn en het inter-nationale werk van Kerk in Actie. Dit geldt in het bijzonder voor protestantse gemeenten die een eigen samenwerkingsverband hebben met een organisatie in ontwikkelingslanden. Impulsis is een gezamenlijke loket van Kerk in Actie, ICCO en Edukans. Impulsis ondersteunt projecten met een financiële bijdrage, advies over het projectplan en waar mogelijk door haar wereldwijde netwerk in te zetten. Daarbij ligt de focus op kwaliteit, groei en het uitwisselen van kennis. Als gemeenten zelf het directe contact onderhouden en zich verantwoordelijk stellen voor een groot deel van de projectfinanciering, krijgt het Werelddiaconaat op een andere manier handen en voeten.

Versterking van het particulier initiatief In 2012 sloot Impulsis 136 contracten af met stichtingen in Nederland die een partnerorganisatie overzee steunen. Naast advisering aan stichtingen en een bescheiden medefinanciering, organiseert Impulsis thema- en studiedagen om onderlinge uitwisseling en deskundigheidsbevordering te stimuleren. Op de Landelijke Diaconale Dag in november woonden meer dan 100 diakenen een presentatie bij van het werk van Impulsis. Als voorbeeld vertelde PKN Tjalleberd – De Knipe hoe zij zich inzet voor blinden in Sierra Leone. In een programma van de Baptist Convention of Sierra Leone (BCSL) krijgen mensen die getroffen zijn door rivierblindheid training om terug te keren in de maatschappij en zelfredzaam te zijn. Impulsis steunt PKN Tjalleberd-De Knipe en BCSL bij een 3-jarig project.

Aandacht voor versterking van de positie van kinderen In aansluiting op het bekende Kerk in Actie programma van ‘Kinderen in de Knel’ ondersteunde Impulsis in 2012 een 14 projecten. Binnen het particulier initiatief zijn dat vooral projecten t.b.v. straatkinderen, kinderen en hiv/aids en

kinderen met een handicap. Partners in ontwikkelingslanden zien hun werk als een concretisering van kinderrechten, daar waar overheden falen in het waar maken van die rechten. Impulsis stimuleert lobby-initiatieven van lokale organisaties richting (nationale) overheden, waarbij vooral de rechten van kinderen wordt benadrukt. Men is zich bewust van de link die er is tussen kleinschalige projecten en het belang van behartigen van kinderrechten op het politieke niveau. (www.impulsis.nl)

39


Foto: Freek Visser


6. Communicatie

Campagnes 40dagentijdcampagne De 40dagentijdcampagne had in 2012 als thema ‘Voor de verandering’. In dit jaar werden voor het eerst, samen met Stichting Present, de Veranderdagen gehouden. Het ging in totaal om 70 klusprojecten en 36 sociale projecten die door 616 individuele en in 106 groepen vrijwilligers uit plaatselijke kerkelijke gemeenten in hun wijk of buurt werden uitgevoerd. De reacties van de plaatselijke stichtingen Present waren positief en de Veranderdagen zullen in 2013 in de 40dagentijd worden voorgezet. Nieuw was ook de cross mediale aanpak tijdens deze campagne voor de ideeëngids van de campagne, waarbij de website en de andere publicaties van Kerk in Actie naar elkaar verwezen. De gratis wandelgids ‘12x wandelen voor de verandering’ is in dit jaar 7.893 keer verstuurd. Kerstcampagne Tijdens Advent en Kerst hebben de verschillende onderdelen van de Protestantse Kerk en Kerk in Actie gezamenlijk hun activiteiten en campagnes naar buiten gebracht. Tijdens de kerstcampagne stond voor Kerk in Actie het project Dwelling Places in Uganda centraal, een organisatie die straatkinderen opvangt in de hoofdstad Kampala. Nieuw was een tv-special op 16 december 2012 waarin de bekende zanger Syb van Ploeg het project in Kampala bezocht en de kinderen letterlijk een stem gaf door samen met hen een protestlied te zingen. Hij reisde ook een dag per trein door Nederland, waar hij op verschillende stations optrad en geld inzamelde voor dit werk van Kerk in Actie.

Persvoorlichting De periodieke columns van medewerkers van Kerk in Actie in het Christelijk Weekblad zijn ook dit jaar gepubliceerd. Dit leverde free publicity op. Kerk in Actie bracht onder andere persberichten uit rond het thema armoede in Nederland en het project SchuldHulpMaatje. Maar er was ook persaandacht rond de campagnes. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag

werden onder de ruim duizend aanwezige diakenen diaconale thema’s geïnventariseerd, die zij onder de aandacht wilden brengen bij de landelijke overheid. Aan de hand van deze thema’s werden op dezelfde dag een brief naar de regering en een persbericht verzonden. Over migratie en vluchtelingen in Nederland werd media-aandacht gegenereerd op radio, tv en in verschillende kranten.

Bijeenkomsten Duizend diakenen, ZWO-ers en diaconale vrijwilligers deden op zaterdag 17 november 2012 mee aan de Landelijke Diaconale Dag met als thema ‘Hart voor diaconaat. Hart voor onze medemens ver weg en dichtbij’. Gerda Verburg, oudminister en Nederlands vertegenwoordiger bij de wereldvoedselorganisatie, was een van de sprekers in de ochtend. Arjan Plaisier, scriba van het moderamen van de Protestantse Kerk, onderstreepte in zijn bijdrage het belang van een diaconale kerk. Gasten uit India, Amersfoort en Ugchelen legden aan de presentator van de dag, Kees Posthumus, uit wat het voor hen betekent om niet alleen hart voor je medemens te hebben, maar om dat ook in de praktijk te brengen. Dit alles voltrok zich in een afwisselend programma met interviews, muziek, korte films, gasten, workshops en het cabaret van De Gemeentereiniging. Tijdens het middagprogramma werden de workshops goed bezocht.

Publicaties Het blad voor donateurs van Kerk in Actie, Vandaar, is zowel wat betreft de vorm als de inhoud vernieuwd. Een nieuwe vormgeving van Diakonia, het vakblad voor diakenen, is aan het eind van het jaar in gang gezet. Het gebruik van sociale media, zoals Facebook, Twitter en LinkedIn, is in het afgelopen jaar toegenomen en ook de website van Kerk in Actie heeft een stijgend aantal bezoekers. In totaal werd de website www.kerkinactie.nl in 2012 170.546 keer bezocht, terwijl het aantal unieke bezoekers in dezelfde periode 120.479 bedroeg en het aantal paginaweergaves 627.756.

41



7. Fondsenwerving

Dank u wel! Allereerst willen wij vanuit Kerk in Actie u; lezer, giftgever, ambtsdrager, vrijwilliger of anderszins betrokkene hartelijk danken voor uw steun. Zonder de financiele bijdrage van zoveel betrokken mensen was het (wereld)diaconale- en zendingswerk van de kerk in het afgelopen jaar niet mogelijk geweest. Bedankt! In 2012 werd een totaal van € 20.469.000 bijeen gebracht. Deze gelden zijn afkomstig uit collecten, giften en schenkingen. Helaas liggen de opbrengsten onder het niveau van 2011 en de gestelde begroting. Graag bieden wij u per inkomstenbron inzage in de ontwikkelingen van het afgelopen jaar.

Kosten fondsenwerving De kosten voor fondsenwerving bedragen € 2.843.000. Dat is 13,9 procent. In 2011 was dat respectievelijk € 2.989.000 en 13,7 procent.

Inkomsten via plaatselijke gemeenten Net als in de voorgaande jaren hebben vele gemeenten op meerdere momenten in het jaar gecollecteerd voor het werk van Kerk in Actie. Dat betekent dat Kerk in Actie kan rekenen op een sterke betrokkenheid vanuit de plaatselijke gemeenten. Het is bijzonder om te zien dat bij enkele collecten ruim 1.000 gemeenten mee collecteren. De gemiddelde opbrengst van de collecten daalt echter wel, dat kan onder andere veroorzaakt worden door teruglopend kerkbezoek. Ook zijn er vanuit de gemeenten extra giften gegeven voor de programma’s. Helaas waren dit er iets minder dan in 2011. De totale opbrengst vanuit plaatselijke gemeenten was bijna 10 procent lager dan in 2011. Dat wordt mede veroorzaakt door het feit dat in 2011 enkele grotere rampen plaatsvonden, waar destijds ruimhartig voor gegeven is.

Donateurs Het aantal bestaande donateurs en giftgevers krimpt met ongeveer 10.000 per jaar. Deze uitstroom is onder andere een gevolg van de vergrijzing. Ook komt het steeds vaker voor dat donateurs vanwege financiële redenen opzeggen. Gelukkig zijn er ieder jaar ook mensen die voor het eerst aan Kerk in Actie geven, en door de extra inspanningen op dit vlak is de instroom groter dan de uitstroom. Er is veel belangstelling voor notarieel schenken aan Kerk in Actie en/of de Protestantse Kerk met daarbij een gift voor de

plaatselijke gemeente en/of plaatselijke diaconie. Notarieel schenken is aantrekkelijk, omdat de gift volledig aftrekbaar is voor de belasting. De schenker kan het verschil ten goede laten komen aan de kerk, zonder zelf meer te betalen. In 2012 is er een bedrag van € 389.644 uit 488 aktes ontvangen en doorbetaald aan de plaatselijke gemeenten. In 2011 was dat respectievelijk € 297.000 uit 375 aktes. Voor 2013 verwachten we verdere groei. Op deze manier helpen we de plaatselijke gemeenten bij hun fondsenwerving. Ook de belangstelling voor nalaten aan Kerk in Actie neemt toe. Voor Kerk in Actie is het een geweldige blijk van betrokkenheid als donateurs laten weten op deze manier ook na hun overlijden te willen bijdragen aan de voortgang het werk van Kerk in Actie. Positief is dat de bijdragen van particuliere donateurs en giftgevers groeiden naar 8,2 miljoen euro (8 miljoen in 2011). In 2012 is fors ingezet op de werving van nieuwe gevers. Dat is met een instroom van ruim 15.000 nieuwe gevers gelukt. In 2013 zal de nadruk liggen op behoud en loyaliteit.

Donateurs waarderen meerwaarde Kerk in Actie Kerk in Actie geniet veel vertrouwen als organisatie voor zending en werelddiaconaat. Dat is één van de conclusies uit een onderzoek dat in 2012 werd gehouden onder donateurs van Kerk in Actie. Donateurs willen graag teruglezen waaraan hun geld is besteed, maar méér post uit Utrecht is niet nodig, zo blijkt uit het rapport. Op uitnodiging van Kerk in Actie kwam in november 2012 een aantal donateurs samen in het dienstencentrum in Utrecht. In groepjes van acht personen (‘focusgroepen’) gingen ze met elkaar in gesprek over Kerk in Actie. Donateurs vinden Kerk in Actie betrouwbaar en noemen de binding met de Protestantse Kerk een meerwaarde. Dat zeggen ook de donateurs die niet (meer) kerkelijk betrokken zijn. Velen hebben Kerk in Actie leren kennen via de kerk. Zij hebben daardoor vaak net iets meer met Kerk in Actie dan met andere goede doelen. Donateurs van Kerk in Actie zijn vaak trouwer gevers: ‘Ga je naar de kerk, dan geef je aan Kerk in Actie’. Een groot deel van de donateurs hecht aan de christelijke basis van Kerk in Actie en de manier waarop wordt samengewerkt met lokale organisaties in de hele wereld.

43

44 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Voor Kerk in Actie waren deze gesprekken weer een stap op de weg naar een wederzijdse relatie met haar achter achterban, zowel met donateurs als met kerken. We horen graag ook uw opmerkingen over Kerk in Actie, haar projecten, beleid en communicatie. Ook kunt u zich aanmelden voor het panel van de Protestantse Kerk. Via dit panel zullen in de toekomst ook vragen over Kerk in Actie gesteld worden: www.pkn.nl/panel.

Steun van fondsen en stichtingen Veel projecten van Kerk in Actie worden mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van fondsen en stichtingen en vormen daarmee een belangrijke bron van inkomsten. Deze institutionele donoren werken vanuit hun eigen doelstelling en mandaat mee aan de uitvoering van de programma’s. Kerk in Actie mag zich in de belangstelling weten van een groei- end aantal fondsen en stichtingen, die in 2012 gezamenlijk voor ruim € 724.000 aan projecten bijdroegen. Dit is bijna € 140.000 meer dan vorig jaar, wat mede door het uitbrengen van de speciale krant ‘Samen werken Samen bouwen’ werd bereikt.

Steun van Stichting Rotterdam Kerk in Actie biedt institutionele donoren de mogelijkheid hun steun en betrokkenheid vorm te geven in een samenwerkingsovereenkomst of protocol. In deze op maatwerk opgestelde overeenkomsten spreken fondsen en stichtingen hun vertrouwen uit in de relatie met Kerk in Actie en zeggen ze voor meerdere jaren steun toe. Een fonds dat al vele jaren op deze manier het werk van Kerk in Actie ondersteunt is Stichting Rotterdam, een protestants-christelijk stimuleringsfonds. In 2012 steunde ze met € 74.600 projecten in het buitenland gericht op gezondheidszorg, landbouwontwikkeling, diaconaat en armoedebestrijding, een beroepsopleiding en programma’s voor vrouwen. Naast dit bedrag werd door Stichting Rotterdam € 29.535 toegekend aan lokale initiatieven gericht op diaconaal of maatschappelijk activeringswerk in Nederland. Het indienen van verzoeken om steun voor activiteiten, tot een maximale bijdrage van € 1.000, verliepen via Steunpunt Zuidoost in Angerlo.

Samenwerking met EO Metterdaad De samenwerking met EO Metterdaad bracht het prachtige resultaat op van € 1.152.000,-, twee keer zoveel als vorig jaar. Dit werd bereikt doordat EO Metterdaad op televisie meerdere malen steun vroeg voor projecten van Kerk in Actie, bijvoorbeeld voor projecten voor voormalig kindsoldaten in Zuid-Sudan of voor werkende kinderen en jongeren in Midden-Amerika. Ook besteedde EO Metterdaad op tv, radio en de EO-Jongerendag ruimschoots aandacht aan Kerk

in Actie-projecten in Moldavië en Oekraïne, waaronder een opvanghuis voor kinderen van aan alcohol verslaafde ouders. Tot slot deelde Kerk in Actie mee in de opbrengst van de Metterdaad-noodhulpactie rond de honger in de Sahel. Met de bijdrage van EO Metterdaad kon Kerk in Actie in 2012 in totaal 29 projecten (mede) mogelijk maken. Kerk in Actie participeert sinds 2006 in een samenwerkingsverband met EO Metterdaad, naast de Vereniging Prisma en de EZA (Stichting Evangelische Zendingsalliantie).

Samenwerking tussen Protestantse Kerk / Kerkinactie en Oikocredit Nederland succesvol. De oecumenische ontwikkelingscoöperatie Oikocredit International verstrekt sinds 1975 (micro-) kredieten aan ondernemende mensen in ontwikkelingslanden. Het concept van lenen in plaats van geven van hulp is door de jaren heen zeer succesvol gebleken. Mensen die een microkrediet krijgen kunnen een eigen bedrijfje starten en uit de opbrengst in hun eigen onderhoud voorzien en hun kinderen naar school sturen. Maar niet alleen dit. Ze kunnen ook de lening met rente terugbetalen. Daardoor zijn ze beter gemotiveerd om hun bedrijfje succesvol te maken. Omdat de lening wordt terugbetaald krijgen investeerders een bescheiden financieel dividend. Het geld kan daarna weer aan iemand anders worden uitgeleend. Zo ontstaat een kringloop van geld waardoor het een duurzame vorm van ontwikkelingsfinanciering wordt. Omdat gelden steeds weer opnieuw kunnen worden uitgeleend worden grote aantallen mensen bereikt en geholpen. Zo heeft Oikocredit in 2012 26 miljoen mensen geholpen om een eigen bestaan op te bouwen. Prinses Maxima is de grote pleitbezorger van het concept van microkrediet. Haar inspanningen voor “inclusive finance” (zoals microfinanciering tegenwoordig steeds vaker wordt genoemd) zijn van grote waarde voor de sector. Veel plaatselijke gemeenten en diaconieën en een groot aantal gelovigen zijn reeds investeerder in Oikocredit. Ze kunnen op deze manier (een deel van) hun financiële reserves tijdelijk nuttig werk laten verrichten. Wanneer ze het geld zelf weer nodig hebben, dan kunnen ze hun inleg in Oikocredit gewoon kosteloos weer opvragen. Maar in de tussentijd heeft hun geld wel al mensen geholpen. In totaal hebben 1.179 plaatselijke gemeenten en diaconieën een bedrag van € 21 miljoen ingelegd in Oikocredit. Oikocredit is daar enorm dankbaar voor. Oikocredit en Kerk in Actie blijven ook in de toekomst samenwerken om zo de betrokkenheid van de Protestantse Kerk bij het werk van Oikocredit te versterken.


collecten, giften en schenkingen (X € 1.000) 2012 2012 2011 (REKENING) (BEGROTING) (REKENING) Kerkinactie/diaconaat

Verschil tov begr.

Verschil tov 2011

% Verschil tov begr.

% Verschil tov 2011

1.089

1.100

922

-11

167

-1%

18%

134

125

127

9

7

7%

5%

Kerkinactie/zending

5.091

5.400

5.077

-309

14

-6%

0%

Kerkinactie/werelddiaconaat

5.230

5.500

5.749

-270

-520

-5%

-9%

161

232

176

-71

-14

-30%

-8%

Kerkinactie/kinderenindeknel

2.846

3.000

2.839

-154

7

-5%

0%

Kerkinactie/noodhulp

1.062

1.250

557

-188

505

-15%

91%

254

384

329

-130

-75

-34%

-23%

3.740

4.250

4.217

-510

-477

-12%

-11%

Luisterend Dienen/binnenland

84

100

72

-16

12

-16%

17%

Luisterend Dienen/buitenland

708

600

698

108

10

18%

1%

71

1.250

1.109

-1.179

-1.039

-94%

-94%

20.469

23.191

21.873

-2.722

-1.404

-12%

-6%

Vredeswerk

Kerkinactie/2% ontw.samenw.

Kerkinactie/klimaatplan Kerkinactie/totaal

Noodhulp/speciale acties Totaal

45


8. Personeel en organisatie

Vrijwilligers De inzet van talloze plaatselijke vrijwilligers, ambtsdragers en taakdragers voor het werk van Kerk in Actie is van onschatbare waarde. Naast deze plaatselijke vrijwilligers zijn andere vrijwilligers binnen de dienstenorganisatie werkzaam voor Kerk in Actie. Ruim 20 vrijwilligers zetten zich in voor diverse werkzaamheden, zoals opmaak en verzendklaar maken Rondzendbrieven, stand medewerker op evenementen en beurzen, voorbereiding Landelijke Diaconale Dag en Diaconale Ontmoetingsdagen. Sommigen van hen zijn wekelijks actief, anderen zijn beschikbaar wanneer hun hulp nodig is. Tenslotte is er nog een ‘pool’ van circa 60 vertalers beschikbaar waarop Kerk in Actie indien nodig een beroep kan doen. De inzet van al deze vrijwilligers helpt niet alleen de werkdruk te verlichten, maar is ook een essentiële bijdrage aan het werk van Kerk in Actie.

Personeel Onderstaand is de totale personeelsformatie van Kerk in Actie, gesplitst in een basisformatie en in een formatie inzake bijzondere aanstellingen. Dit ziet er als volgt uit: Formatie t.b.v. Kerk in actie (in fte’s) 2012 (REKENING) (GEMIDDELD) Basisformatie Kerk in Actie

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING) (GEMIDDELD)

2010 (REKENING) (PER 31 DEC.)

33,00

37,54

33,47

33,75

C&F - Fondsenwerving en donarteursadm.*

6,98

9,68

8,54

8,79

C&F - KIA-voorlichting en Interactief

9,50

11,41

10,78

10,21

49,48

58,63

52,79

52,75

6,90

4,75

7,72

0,50

% aandeel Kerk in Actie

14%

14%

14%

22%

fte aandeel Kerk in Actie

10.81

12,29

11,12

16,86

Totaal staf en ondersteunende afdelingen

67,19

75,67

71,63

70,11

2,78

2,89

2,76

2,84

21,24

23,50

21,23

20,03

C&F - servicedesk

7,70

10,25

9,11

9,08

HRM - P&O / Arbeidsvoorwaardenbeleid

6,33

9,49

7,36

6,35

39,15

41,68

38,99

38,33

77,20

87,81

79,45

76,63

Via afdeling Communicatie en fondsenwerving:

Bijzondere aanstellingen: Uitgezonden medewerkers/Togetthere Staf en ondersteunende afdelingen:

Totaal staf en ondersteunende afdelingen Directie Financiën & Control

Facilitaire Zaken

* Betreft de totale formatie van deze unit. De inzet ten behoeve van Kerk in Actie kan worden geraamd op 90%.


Tot en met de jaarcijfers 2010 werd de formatie weergegeven van het personeelsbestand per 31 december van het betreffende jaar. Een gemiddelde formatie in enig jaar werd dan vervolgens berekend op basis van de formatie van het betreffende jaar, verhoogd met de formatie per 31 december van het voorlaatste jaar en gedeeld door twee. Vanaf 2011 is voortschrijdend de bezetting geregistreerd, zodat nauwkeuriger dan voorheen de gemiddelde bezetting kon worden vastgesteld over het boekjaar 2011 en 2012. De begrote formatie ligt jaarlijks hoger vanwege de in de begrotingen opgenomen vacatures, die uiteindelijk in werkelijkheid niet tot invulling hebben geleid. Uitgebreide informatie over het personeelsbeleid is terug te vinden in het Sociaal Jaarverslag. Enkele aspecten worden ook hier in het financieel jaarverslag opgenomen. Organogram van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk: Generale Synode Kleine Synode Bestuur

Moderamen

Generale Raad van Advies

MOD

MOD

ACV

ACV

Communicatie & Fondsenwerving

Steunpunten nOord, midden, zuidoost, zuidwest

Classis

Programma Kerk in actie

facilitaire zaken

Programma missionair werk & Kerkgroei

Financiën & control

Programma Jeugdwerk

HRM

Programma Kerk in Ontwikkeling

Expertisecentrum

Programma institionele Ondersteuning

Directie Classis Kerkenraden

47



9. Vooruitblik 2013

Eind 2012 is door de Generale Synode van de Protestantse Kerk het beleid voor de komende vier jaar vastgesteld. Voor Kerk in Actie staan in de komende periode drie doelen centraal: • Benadrukken dat Kerk in Actie het diaconale en zendingswerk is van de Protestantse kerk en eigendom is van de plaatselijke gemeenten. • Samenwerking met partners wereldwijd versterken. • Versterken van het binnenlandse diaconale werk. Bij het eigenaarschap gaat het erom de samenwerking tussen gemeenten en Kerk in Actie te versterken. Kerk in Actie onderscheidt zich in de komende beleidsperiode van andere organisaties door de samenwerking met partnerorganisaties en kerken centraal te stellen. Dan gaat het om meer dan financiering alleen. Dan is er een relatie met ruimte voor ontmoetingen en wederzijds leren.

Belangrijke vernieuwingen en accenten in 2013 Protestantse Kerk in Actie Het is van belang dat gemeenten beseffen dat ze eigenaar zijn van het werk van Kerk in Actie. Een kernteam van Kerk in Actie waarin Zending, Werelddiaconaat, binnenlands Diaconaat en Communicatie & Fondswerving deelnemen werken hieraan. Aan de hand van de uitkomsten zal een keuze gemaakt worden in de uitvoering van het werk van de inhoudelijke werkvelden en communicatie. Tijdens een aantal regionale dagen zal het werk van Kerk in Actie met diakenen en ZWO-ers worden besproken. Verbinden en ondersteunen De nadruk ligt op het verbinden en versterken van het werk van de plaatselijke gemeenten en (kerkelijke) partners. In 2013 zal de verbinding tussen binnenlands Diaconaat en Werelddiaconaat op een aantal thema’s worden versterkt: klimaat, migratie, eerlijke handel. Voor Zending en missionair werk zetten we in op onderling gesprek tussen initiatieven voor pionieren en kerkvernieuwing. Daarbij wordt samengewerkt met andere delen van de dienstenorganisatie, zoals Missionair werk en kerkgroei. Protestantse Kerk als onderdeel van de wereldkerk De kerken in het zuiden groeien en hebben een eigen dynamiek. Wij zijn met hen verbonden als gelijkwaardige partners

die met elkaar samenwerken. Kerk in Actie zal op basis van een gezamenlijke agenda inzetten op samenwerken met partners wereldwijd. Samenwerken gaat verder dan een financiële relatie. Wij kunnen van partners leren hoe zij in hun situatie met het geloof omgaan. Wij worden door hen bevraagd op onze eigen geloofsbeleving maar ook op onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wereldwijd kerk-zijn betekent voor Kerk in Actie het bevorderen van ontmoeting over grenzen. Bijvoorbeeld door nieuwe vormen van uitzendingen (vooral van jongeren), directe contacten tussen plaatselijke gemeenten en partners van Kerk in Actie en door het gebruik van nieuwe communicatiemiddelen. De taak en rol van Kerk in Actie Interactief is geëvalueerd en er zal in 2013 naar nieuwe modellen van partnerschap worden gezocht. Versterking van het Diaconaat in Nederland De ondersteuning van het diaconale werk in Nederland wordt in 2013 meer gericht op het ondersteunen en stimuleren van het plaatselijke diaconale werk. De middelen voor scholing, advies en steunverlening voor lokale diaconale projecten worden daarvoor zoveel mogelijk vrijgemaakt. Ook in de projecten wordt sterk naar deze toegevoegde waarde voor het plaatselijke diaconaat gekeken. De rol van het binnenlands Diaconaat ligt in het aanjagen van vernieuwing. Het model van het project SchuldHulpMaatje is daarbij een goed voorbeeld dat ook op het gebied van zorg navolging zal vinden. De veranderende samenleving vraagt opnieuw alertheid van diakenen en om een zorgende gemeenschap om mensen die dit nodig hebben heen. Versterking van de diaconale taak van de plaatselijke gemeente is nodig omdat door de voortdurende economische crisis de armoede in Nederland toeneemt. Door de vergrijzing komen er steeds meer ouderen die hulpbehoevend en/of eenzaam zijn. Daarnaast trekt de overheid zich steeds verder terug, waardoor de hulpvraag van mensen meer gericht zal zijn op hun directe omgeving. Deel van de ACT Alliance Kerk in Actie zoekt op meerdere vlakken samenwerking, allereerst via de ICCO Coöperatie, maar ook door actief lidmaatschap van de ACT Alliance. De ACT Alliance is een alliantie van 130 kerken en verwante organisaties die in humanitaire hulp, belangenbehartiging en ontwikkeling samenwerken. De alliantieleden werken in 140 landen met een totaal beschikbaar jaarbudget van $ 1,6 miljard. ACT zet zich in voor een rechtvaardige wereld. De ACT-leden hebben meer dan 33.000 medewerkers wereldwijd. Kerk in Actie wordt als deel van de ACT Alliance zichtbaar in het werelddiaconale werk dat

49

50 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 in samenhang met ACT wordt uitgevoerd en bij de inzet op Noodhulp (preventie, directe noodhulp en wederopbouw). Het inhoudelijk en organisatorisch versterken van onze band met de ACT Alliance is een belangrijk doel in 2013. Daardoor kunnen het wereldwijd kerk-zijn en de humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking een gezicht krijgen. Concrete activiteiten in 2013 zijn: deelnemen aan het te formeren ACT Europa forum en het stimuleren van de integratie van APRODEV in de ACT Alliance. Een goed en sterk noodhulpprogramma Noodhulp is een belangrijk en wezenlijk thema binnen de missie van Kerk in Actie. Namelijk mensen helpen in acute nood. Onze kans daarbij is om Noodhulp meer te koppelen aan wederopbouw en preventie. Daartoe wordt de samenhang in de uitvoering en communicatie met de ACT Alliance versterkt. De inzet via de ACT Alliance wordt daarbij vergroot. In een aantal landen zal de Noodhulp worden verbonden met ontwikkelingsprogramma’s van Kerk in Actie en ICCO. Bij iedere nieuwe grote noodhulpactie worden zo mogelijk diaconale vrijwilligers en specialisten uit de eigen kerkelijke achterban ingezet. Hiervoor wordt door het internationale jongerenprogramma van Kerk in Actie, Togetthere, samen met enkele ACT-partners een pilot uitgevoerd. ICCO Coöperatie Samen met Edukans en Co-Prisma vormt Kerk in Actie sinds december 2012, de ICCO coöperatie die nieuwe vormen van internationale solidariteit gaat uitwerken en realiseren. Dit geeft nieuwe mogelijkheden voor het internationale diaconale werk van de protestantse kerk. Het is de opdracht van Kerk in Actie om diaconaat met alle kracht en in samenwerking met partners wereldwijd vorm te geven. Om nieuwe wegen in te slaan en gebruik te maken van de kennis en ervaring van christelijke ontwikkelingssamenwerking organisaties met wie wij veel van de waarden en uitgangspunten delen. De kansen van de coöperatie liggen voor Kerk in Actie bij: • Een brede samenwerking die optimaal de kracht van het christelijk maatschappelijk middenveld in Nederland kan mobiliseren; • Internationalisering van het werk verder vormgeven; • Nieuwe investerings- en financieringsmodellen de ruimte geven door deelname in het investeringsfonds; • Alternatieve financieringsvormen vinden om de verminderde overheidsfinanciering op te vangen; • Vormen van sociaal ondernemerschap zoeken die recht doen aan de directe verbondenheid die gemeenten met het werk van de partners van Kerk in Actie willen vormgeven en ervaren; • De programmatische samenwerking tussen onze partners versterken en nieuwe vormen van zeggenschap en partnerschap ontwikkelen.

Evaluatie ProCoDe We zetten de lijn die in het buitenlandwerk samen met ICCO is ingezet voort. Programmatische samenhang tussen de inzet van onze partners, Co-responsibility, delen van de verantwoordelijkheid voor het werk met regionale adviesraden, en Decentralisatie, het leggen van de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het werk bij regiokantoren, zijn daarbij leidende begrippen. Deze wijze van samenwerken met ICCO wordt in 2013 geëvalueerd en de bevindingen zullen worden gebruikt in de verdere samenwerking binnen de ICCO Cooperatie. Invalshoek bij deze evaluatie is de mate waarin het Werelddiaconaat van Kerk in Actie herkenbaar kan worden uitgevoerd en is vernieuwd op basis van de ProCoDe-uitgangspunten. Daarnaast wordt bekeken of voldaan is aan het uitgangspunt van kostenneutraliteit bij de uitvoeringskosten. De evaluatie zal in 2013 worden gehouden en zal in Generale Synode van de Protestantse kerk worden besproken. Minder inkomsten, scherper kiezen In het meerjarenbeleid is rekening gehouden met een stabilisatie van de inkomsten van Kerk in Actie uit de vrijwillige geldwerving. Het gaat daarbij om inkomsten van de gemeenten en van particuliere donateurs. In 2010, 2011 en 2012 is er sprake van een jaarlijkse teruggang in de inkomsten geweest van gemiddeld 5 procent. Deze dalende inkomsten zijn de afgelopen jaren opgevangen vanuit de bestemmingsreserves van Kerk in Actie voor zowel Werelddiaconaat als Zending. Om de bestemmingsreserves boven de minimale norm van 25 procent van het steunverleningsbudget te houden, is er in 2013 minder geld beschikbaar voor de financiering van partners en projecten. Daarnaast zullen de eigen activiteiten worden beperkt en alleen worden uitgevoerd als daar aanvullende financiering in de vorm van subsidies en fondsen voor beschikbaar is. De formatie van Kerk in Actie zal worden verminderd om de uitvoeringskosten binnen de gestelde marges te houden. Voor alle onderdelen van Kerk in Actie betekent dit dat er keuzes nodig zijn in de financiële steunverlening naar partners en projecten. In de begroting voor 2013 is geprobeerd de directe financiële steunverlening zoveel mogelijk te behouden.


Begroting 2013 In de vergadering van de kleine synode van 23 november 2012 werd de begroting 2013 (KDB 12-19) van Kerk in Actie van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland vastgesteld. De begroting 2013 van Kerk in Actie luidt als volgt: BATEN (X € 1.000) 2013 (BEGROTING) Baten uit eigen fondsenwerving

%

2012 (BEGROTING)

%

26.753

93,3

29.519

93,6

Verplichte bijdragen van gemeenten

450

1,6

450

1,4

Baten uit acties van derden

570

2,0

546

1,7

Bijdragen voor dienstverlening

320

1,1

260

0,8

Baten uit beleggingen

365

1,3

521

1,7

Overige baten

230

0,8

230

0,7

28.688

100

31.526

100

Totaal beschikbaar voor doelstelling

LASTEN (X € 1.000) 2013 (BEGROTING)

%

2012 (BEGROTING)

%

Besteed aan doelstellingen Programmalijnen: Zending

10.146

33,5

11.056

33,5

Werelddiakonaat

15.419

50,9

16.805

51,0

2.041

6,7

2.485

7,5

27.606

91,1

30.346

92,0

2.707

8,9

2.630

8,0

Diaconaat binnenland Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten Beheer en Administratie Aandeel kosten ondersteunende afdeling

1.027

1.079

Af: doorbelasting naar de programmalijnen

-1.027

-1.079

0

0,0

0

0,0

Totaal besteedbaar voor doelstelling

30.313

100

32.976

100

Totaal resultaat

-1.625

-1.450

Bestemmingsreserves

-923

-1.450

Bestemmingsfondsen

-702

0

-1.625

-1.450

Resultaatverdeling:

51



10. Toezicht, beheer en financiën

Missie Kerk in Actie Als onderdeel van de Protestantse Kerk verbindt Kerk in Actie christenen wereldwijd en stimuleert hen in het omzien naar elkaar. Daartoe ondersteunt Kerk in Actie zending en (wereld)diaconaat als een eigen taak van de gemeenten en de kerk en voert dat gedeeltelijk namens de gemeenten uit. Wederkerigheid en participatie zijn daarbij belangrijke aandachtspunten. Op het gebied van werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking werkt Kerk in Actie samen met ICCO. Kerk in Actie maakt, met een eigen invalshoek, deel uit van de brede beweging van (protestantse) christenen die geloof, hoop en liefde willen delen met anderen. Kerk in Actie zet zich in voor de meest kwetsbare mensen en voor een rechtvaardiger wereld. Het doel van het werk is ten diepste om getuigen te zijn van de liefde van Jezus Christus en van het komende Rijk van God.

Kerncijfers De kerncijfers geven een beknopte weergave van de financiële gang van zaken van Kerk in Actie. Naast de belangrijkste kengetallen is het verloop van het eigen vermogen van Kerk in Actie grafisch weergegeven. KERNCIJFERS KERK IN ACTIE (X € 1.000) NORM

2013 2012 2012 2011 2010 (BEGROTING) (REKENING) (BEGROTING) (REKENING) (REKENING) (aangepast*)

Balanstotaal in € 1.000

28.679

Resultaat

(aangepast*)

36.957

44.153

-1.625

-8.589

-1.450

-2.914

7.997

28%

26%

27%

29%

34%

Baten in € 1.000

28.688

28.718

31.526

39.173

50.524

Lasten in € 1.000

30.313

37.307

32.976

42.087

42.527

Bestedingspercentage baten

92,6%

116,2%

92,3%

93,9%

74,7%

Bestedingspercentage lasten

87,6%

89,5%

88,7%

90,5%

88,7%

12,5%

13,9%

11,3%

13,7%

11,1%

Kosten beheer & administratie in %

3,4%

2,9%

3,3%

2,4%

3,8%

Personele lasten in € 1.000

3.087

3.493

3.484

3.315

3.775

Ziekteverzuim in % (begroot is Falkenorm)

4,00%

8,48%

4,00%

8,38%

4,80%

32,0

33,0

37,5

33,5

33,8

7,7

6,9

4,8

7,7

0,5

Bestemmingsreserves (excl. Noodhulp) in %

Kosten fondsenwerving in%

Basisformatie in fte vanaf 2010** Bijzondere formatie in fte

25-35%

9% 12,5%

* Relevante getallen en percentages zijn aangepast op grond van de samenvoeging Protestantse kerk en Dienstenorganisatie (zie passages DOET) ** Tot halverwege 2010 waren de units marketingcommunicatie, Interactief volledig onderdeel van Kerk in Actie, hierna behoren deze tot de afdeling C&F.

53


Activiteiten programmalijnen Het werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat en Diaconaat binnenland. In het programma Werelddiaconaat worden ook de activiteiten op het gebied van Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate verantwoord. In dit verslag is tevens een verkorte weergave opgenomen van de cijfers uit de jaarrekening 2012. Het uitgebreide jaarverslag 2012 is terug te vinden op www.kerkinactie.nl/jaarverslag.

Bestuur en directie Dit hoofdstuk bestaat uit een, formeel door het bestuur vastgestelde, verantwoordingsverklaring overeenkomstig de eisen van het CBF over de principes van goed bestuur. Hiernaast zijn de samenstelling van moderamen, bestuur en directie, de bezoldiging, het rooster van aftreden en de nevenfuncties van het bestuur vermeld. Bovendien is een kort verslag opgenomen van de meest actuele zaken vanuit de gehouden bestuursvergaderingen in het jaar 2012.

Verantwoordingsverklaring Toezicht houden Rechtspersoonlijkheid en taken dienstenorganisatie De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid van de kerk een dienstenorganisatie. Deze dienstenorganisatie is een kerkelijke instelling en bezit, als zelfstandig onderdeel van de kerk, rechtspersoonlijkheid. De generale synode laat zich in haar arbeid bijstaan door een bestuur van de dienstenorganisatie. Dit bestuur geeft leiding aan de dienstenorganisatie binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk in Nederland en de generale regelingen behorende bij deze kerkorde. In de generale regeling voor de dienstenorganisatie zijn de taken, werkwijze en bevoegdheden vastgelegd van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie. Code goed bestuur voor goede doelen Het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland onderschrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen en handelen hiernaar overeenkomstig het aantal ontwikkelde codes als Code Wijffels, Code Tabaksblatt en volgens het begrip ‘good governance’. Dit duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van een goed ondernemerschap, waaronder begrepen integer en transparant handelen, een goed toezicht hierop en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Gedragscode fondsenwerving Met betrekking tot de fondsenwerving bestaat geen formeel vastgestelde gedragscode. De normen voor ons handelen worden ons aangereikt vanuit het Evangelie en de kerkorde. Deze normen zijn scherper geformuleerd dan (de meeste) gedragscodes. Zo worden loterijen beschouwd als ethisch ongewenst en doen wij daaraan niet mee, wat betreft de eigen projecten. De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel plaats door de plaatselijke diaconieën en zwo-groepen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking). Deze groepen hebben een regulerend effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn. Voordat er ethische of zelfs wettelijke normen overschreden worden, reageren zij direct op uitlatingen van Kerk in Actie of vanuit de Protestantse Kerk in Nederland. Taken en verantwoordelijkheden van bestuur en directie dienstenorganisatie Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen) voorbereiden, uitvoeren en toezien op het door de kleine synode vastgestelde beleid voor de dienstenorganisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de dienstenorganisatie en het beheren van het vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante weten regelgeving en voor het beheersen van de risico’s, verbonden aan het uit te voeren werk van de kerk. Het bestuur rapporteert hierover aan de kleine synode. De directie is belast met de beleidsmatige voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten, en met de dagelijkse leiding en organisatie van de dienstenorganisatie. De taken zijn bepaald in het directiestatuut dat door het bestuur van de dienstenorganisatie is vastgesteld. Tevens wordt hierin aangegeven welke bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur zijn gemandateerd.


Besteding van middelen Voorbereiding, uitvoering en evaluatie beleidsplanning Het beleidsplan voor de dienstenorganisatie wordt voorbereid door het moderamen van de generale synode en het bestuur van de dienstenorganisatie. Zij doen dit zelf of laten dit doen en bieden het gezamenlijk aan ter behandeling bij de generale synode. De generale synode dient het beleidsplan vast te stellen. De uitvoering van het beleidsplan wordt jaarlijks geëvalueerd door moderamen en bestuur gezamenlijk, op basis waarvan besloten kan worden een voorstel tot bijstelling van het beleidsplan voor te leggen aan de generale synode. Het beleidsplan 2013 – 2016 is door de synode in 2012 vastgesteld. Voor een toelichting wordt verwezen naar hoofdstuk 3 van dit jaarverslag. Een uitgebreide evaluatie van de uitvoering van het beleid 2009 – 2012 heeft plaatsgevonden als voorbereiding op de nieuwe beleidsbepaling. Beheersingsproces Volgens artikel 11 van de generale regeling geschiedt de uitvoering van de werkzaamheden van de dienstenorganisatie, gericht op (externe) dienstverlening, zoveel mogelijk in de vorm van projecten. Het beheersingsproces binnen de ‘planning en controlcyclus’ van de organisatie is gebaseerd op de stappen Plan (plannen), Do (uitvoeren), Check (meten) en Act (analyse en bijsturen). Met ingang van 2008 is de inrichting en werkwijze van het uit te voeren werk vastgelegd in een nieuwe programmatische organisatiestructuur (zie het organogram in dit jaarverslag), waarin programmatisch en projectmatig werken de uitgangspunten zijn. Deze is geëvalueerd bij de totstandkoming van het beleidsplan 2013 – 2016 maar blijft goed hanteerbaar voor deze periode. De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen voor een adequate sturing van het geplande uit te voeren werk en - indien nodig - correctie hierop. In 2009 is het rapport ‘Scoren in de Kerk’ door het bestuur vastgesteld. Vanuit de missie, visie en de strategische doelstellingen zijn hierin succesfactoren en prestatie-indicatoren voor de dienstenorganisatie bepaald, die zijn opgenomen in een Balanced Scorecard. Deze methodiek blijkt een waardevol instrument voor het management, zowel voor financiële - als inhoudelijke monitoring en wordt ook in de nieuwe beleidsplanperiode gehandhaafd. Uiteraard zijn de BSC’s aangepast naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan. De financiële huishouding is gelukkig op orde. De interne risicobeheersings- en controlesystemen functioneren en geven een solide basis voor rapportage en bijsturing bij gewijzigde omstandigheden. In 2012 is een contractregister voor langlopende inkoopcontracten gerealiseerd. De belangrijke aandachtsgebieden het verhogen van transparantie en het verminderen van de omvang van de jaarverslaggeving worden door de besluitvorming in het kader van het project DOET gerealiseerd. Met betrekking tot interne beheersing van de projectbestedingen van Kerk in Actie is verbetering nodig. Verantwoording De jaarlijks door het bestuur uit te brengen begrotingen en jaarrekeningen worden vastgesteld door de kleine synode. De vaststelling van de jaarrekening met een controleverklaring van een onafhankelijke accountant strekt tot decharge van het bestuur ter zake van het door hem gevoerde beheer. De jaarstukken van de worden opgesteld volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650) van de Raad voor de Jaarverslaggeving, mede vanwege het feit dat de dienstenorganisatie het CBF-keurmerk heeft ontvangen voor de activiteiten van Kerk in Actie. Het bestuur brengt hierover een afzonderlijke verantwoording uit. De jaarverslagen en jaarrekeningen, alsmede de begrotingen, zijn opvraagbaar en staan integraal op de website van de Protestantse Kerk. De directie verantwoordt minimaal per 4 maanden aan het bestuur de realisatie en voortgang van de uitvoering van de vastgestelde jaarplannen en begrotingen. Het verantwoordingsproces in het jaar 2012 is uitgevoerd conform de gehanteerde regelgeving en de hierover gemaakte afspraken. Over de financiële resultaten is vanaf maart 2012 maandelijks gerapporteerd. (Extern) toezicht Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een verantwoorde fondsenwerving wordt de controleverklaring uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Utrecht. Deze certificerend accountant wordt aangewezen door de kleine synode. Tevens woont de accountant de vergaderingen bij van de door het bestuur ingestelde auditcommissies. Vanwege de specifieke aard van de activiteiten en het grote volume aan geld is destijds besloten tot een auditcommissie voor Kerk in Actie en een auditcommissie voor het ‘overig kerkenwerk’. Deze auditcommissies ondersteunen het bestuur van de dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld. Met ingang van 2013 worden de 2 auditcommissies omgevormd tot 1 auditcommissie voor het geheel van het werk van de Protestantse Kerk in Nederland op basis van de synodale besluitvorming met betrekking tot het project DOET. De beide commissies bespraken op 26 april 2012 de jaarverslagen 2011. Op 24 september 2012 werden de conceptbegrotingen 2013 besproken. Beide commissies adviseerden positief over de jaarverslagen en de begrotingen. In 2012 is ook gesproken over het

55

56 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 rooster van aftreden, de samenstelling van de auditcommissie in 2013, het project DOET en natuurlijk het beleidsplan 2013 - 2016. De auditcommissie ‘overig kerkenwerk’ sprak bovendien over het synodale beleid met betrekking tot predikanten, de ontwikkelingen van Ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP) en het beleid ten aanzien van het onroerend goed (met name Hydepark.) De auditcommissie Kerk in Actie besprak daarnaast 2 maal over de ICCO-coöperatievorming met Prisma en Edukans en het beleid 2013 – 2016 van Kerk in Actie. Omgang met belanghebbenden De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belang-hebbenden. Belanghebbenden De Protestantse Kerk kan gezien worden als een van de grootste vrijwilligersorganisaties van Nederland. Iedere vrijwilliger of ieder gemeentelid is een belanghebbende en kan op verschillende manieren contact hebben met de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (vrijwilliger, ambtsdrager, kerkrentmeester, diaken, predikant, donateur enzovoorts). Al die contacten hebben tot gevolg dat er verschillen zijn in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de vormen en periodiciteit daarvan. De Protestantse Kerk heeft contact met andere belanghebbende organisaties zoals gelieerde instellingen (SKG, Kerk en Wereld, PThU, Stichting de Zending enzovoorts), modalitaire organisaties (IZB, GZB, HGJB), belangenverenigingen (VKB, Federatie van Diaconieën enzovoorts). Ook worden er contacten onderhouden met internationale organisaties zoals de Wereldraad van Kerken, ACT, WCRC, LWF, CEC enzovoorts en met partnerkerken. De begrotingen, jaarverslagen en de jaarrekeningen zijn opvraagbaar en direct beschikbaar via het internet. Klachten Op basis van artikel 15 van de generale regeling dienstenorganisatie is een klachtenprocedure, alsmede een klachtenformulier, opgesteld welke op de website zijn geplaatst.

Alle leden van het bestuur en directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland hebben deze verantwoordingsverklaring onderschreven en ondertekend op 13 mei 2013.

Verslag bestuur en directie Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de generale synode: • vier leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het moderamen (dagelijks bestuur generale synode) – benoemd uit de leden van de kerk; • de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander daartoe aangewezen lid van het moderamen. De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen eenmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Conform het bepaalde in de generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke schijn van belangenverstrengeling. Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur, die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen van de generale synode. Profiel bestuurder Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij: • belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland; • kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland; • ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties; • oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het functioneren van kerk en dienstenorganisatie; De voorzitter van het bestuur wordt benoemd door de generale synode. De aanwijzing tot secretaris geschiedt door het bestuur. Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid. Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode per 31 december 2012 Ds. P. Verhoeff, preses Ds. A.J. Plaisier, scriba Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor) Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester) Dhr. E. Broekhuizen (diaken)


Samenstelling Bestuur en Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2012 Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter G. Prins, secretaris Mr. P. Schreuder G.L. Westerveld Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode Directie H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, ds. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Bezoldiging bestuur Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun werkzaamheden, doch hebben recht op vergoeding van kosten voor in de uitoefening van de bestuursfunctie gemaakte kosten. In het jaar 2012 is € 1.137 aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid ds. A.J. Plaisier is onbezoldigd bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in 2010. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Voor een overzicht van de bezoldiging van de directie(leden) wordt verwezen naar de toelichting op de personeelskosten in de jaarrekening. Wijzigingen bestuur De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2012 geen wijzigingen. Rooster van aftreden Bestuurslid

Benoeming per

Benoeming door de GS Protestantse Kerk in Nederland

(Mogelijke) herbenoeming of aftreden

Ir. G-J. Kramer

januari 2006

november 2005

herbenoeming per jan. 2010 ultimo 2013

G. Prins

januari 2010

november 2009

januari 2014

Mr. P. Schreuder

januari 2007

november 2006

herbenoeming per jan. 2011 ultimo 2014

G.L. Westerveld

januari 2011

november 2010

januari 2015

ultimo 2018

Ds. A.J. Plaisier

Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland april 2012

april 2016

april 2014

april 2018

mei 2008 B. van Bokhoven

Aftreden uiterlijk

ultimo 2017

Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten april 2010

Functieverdelingen binnen het bestuur De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden. Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens het bestuur van de dienstenorganisatie lid van de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie Kerk in Actie. Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, de auditcommissie Kerk in Actie en in de vertrouwenscommissie van ICCO. Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP, SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt

57

58 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie Overig Kerkenwerk. Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie Overig Kerkenwerk, het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Hydepark. Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer Nevenfuncties Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld: Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV, Vicevoorzitter Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid Raad van Commissarissen NV Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft, Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden, Bestuurslid Stichting Pieterskerk Leiden, Stichting Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw Fonds, Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum, Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV. G. Prins, secretaris Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter Bestuur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van Advies Dienst Landelijk Gebied, Lid Raad van Bestuur Nictiz, Lid Raad van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk. Mr. P. Schreuder, penningmeester Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur van de Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk. G.L. Westerveld, bestuurslid Directeur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE). Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA. B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten. De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties: H. Feenstra, algemeen directeur Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand en bestuurslid van de Stichting Ten Vorsel. Ds. E. Overeem, adjunct directeur Dhr. Overeem heeft op dit moment geen nevenfuncties. Evaluatie functioneren In de vergadering van 10 december 2012 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, dat van de dienstenorganisatie in z’n totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden in deze bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf. De voorzitter en dhr. Schreuder spraken op 23 november 2012 met de algemeen directeur over zijn functioneren en zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM.


Kort verslag bestuursvergaderingen 2012 Het bestuur van de dienstenorganisatie (bestuur) voerde gedurende het verslagjaar acht keer een regulier overleg; één daarvan (de augustusvergadering) was een telefonisch overleg. Alle vergaderingen werden bijgewoond door de algemeen directeur en indien mogelijk, ook door de adjunct-directeur. De rapportages van de opgedragen werkzaamheden stonden centraal. Aan de volgende dossiers besteedde het bestuur extra aandacht: Onroerend Goed Ook in 2012 kwam het agendapunt ‘onroerend goed’ alle vergaderingen van het bestuur terug. In januari werd op basis van het ambitiedocument en het Programma van Eisen geconstateerd dat de exploitatie van een nieuw of gerestaureerd conferentiecentrum niet sluitend zou worden. In maart bleek, na gesprekken met de PSDV dat een gecombineerd voorstel voor nieuwbouw van een conferentiecentrum met een nieuw Roosevelthuis mogelijkheden zou bieden. Op basis van deze uitwerking is een nieuw Programma van Eisen opgesteld en een plan van Aanpak ontwikkeld. Over dit proces is in juni mondeling gerapporteerd in de vergadering van de Kleine Synode. In november 2012 is het businessplan voor de gecombineerde nieuwbouw ter besluitvorming aan de Generale Synode voorgelegd. De synode stemde met grote meerderheid in met de plannen. De stuurgroep heeft daarna de voortgang ter hand genomen [gesprekken met de architect, gesprekken met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de provincie Utrecht, de vorming van een commissie van deskundigen].In de bestuursvergadering van 10 december 2012 is gesproken over de voorstellen voor de nieuwe fase Nieuw Hydepark. Bestuur DO –Raad van Toezicht ICCO / Kerk in Actie In de verslagperiode vond er een gezamenlijke vergadering plaats op 14 november 2012, die tevens de constituerende vergadering van de ICCO-coöperatie was. Op vrijdag 20 januari 2012 ontving de Raad van Bestuur ICCO en de directie van de diensten-organisatie van de Protestantse Kerk belangstellende synodeleden. Zij werden een plenaire bijeenkomst geïnformeerd over de samenwerking ICCO-DO-PKN/Kerk in Actie/Prisma. Daarna was er gelegenheid de directeuren van de beide organisaties te bevragen. De Generale Synode stemde in zijn aprilvergadering in met de vorming van de ICCO-coöperatie. Kerk in Actie – ICCO De ontwikkelingen in de samenwerking DO-Kerk in Actie en ICCO is een vast agendapunt voor de vergaderingen van het bestuur van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in Actie/Zending. van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in Actie/Zending. Beleidsplan 2013 – 2016 voor de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk Voor de ontwikkeling van dit beleidsplan is een stuurgroep gevormd die vanaf januari t/m oktober heeft werkt aan de plannen. In deze stuurgroep die onder voorzitterschap van de Algemeen Directeur bijeenkwam, had ook een bestuurslid zitting. Ten behoeve van de ontwikkeling van de plannen zijn onder andere gesprekken gevoerd met (jonge) predikanten, regionale bestuurders, het moderamen, de preses en de scriba, de MT-leden, RACV-s, en gemeenteadviseurs (kerkbeheer). Het bestuur besprak in de januarivergadering de uitgangspunten, in zijn maartvergadering een eerste concept van de plannen en in de oktobervergadering keurde het bestuur de tekst van het beleidsplan definitief goed. In de tussenliggende vergaderingen zijn de bestuursleden op de hoogte gehouden van de stand van zaken. De Generale Synode werd in de aprilvergadering geïnformeerd over de denkrichting en stelde het beleidsplan vast in de novembervergadering. Besturenoverleg Land – Regio De leden van het besturenoverleg Land – Regio kwamen in een regulier overleg bijeen op 9 mei 2012 en 3 oktober 2012. De bespreking van de financiën (de jaarrekening 2011 in mei en de begroting 2013 in oktober) was een belangrijk agendapunt in beide vergaderingen. Daarnaast was er in beide vergaderingen aandacht voor de ontwikkeling van het beleidsplan 2013-2016 voor de dienstenorganisatie. Enkele leden van dit overleg waren in het voortraject gesprekspartner voor de stuurgroep. In de mei-vergadering gaven de leden van het Besturenoverleg aan tevreden te zijn over de wijze waarop het beheer en de besteding van de regionale reserves en fondsen gestalte krijgt. Het voortbestaan van dit Besturenoverleg was onderwerp van gesprek nadat de generale synode besloot tot opheffing van de ACV’s over te gaan. Afgesproken werd dit besturenoverleg voort te zetten als moment van contact tussen Regio en Land. Financiën Gedurende het boekjaar was er periodiek aandacht voor de exploitatieoverzichten. In 2012 werden de (enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen 2011 en de begroting 2013 voor de Protes-tantse Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling aan de synode voorgelegd. Op 29 juni 2012 zijn de voorstellen in het kader van het project DOET (Dienstenorganisatie Open En Transparant) op ter besluitvorming voorgelegd aan de synode. Gevolg van dit besluit is dat de jaarrekeningen en begrotingen van de Protestantse Kerk en de dienstenorganisatie samengevoegd worden, voor het eerst in opstelling van de begroting 2013. Er was speciale aandacht voor de financiën van de stichtingen en instellingen in de consolidatie-kring, het ‘duurzaam beleggen’, de werkwijze en de verslaggeving van de auditcommissies en de heffingsfactoren.

59

60 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Overige • In de bestuursvergadering op 4 juni 2012 voerden de bestuursleden een richting-gevend gesprek over het Boekencentrum; • Eén van de bestuursleden en de algemeen directeur waren namens het bestuur van de dienstenorganisatie gesprekspartner van het Pensioenfonds over de ontwikkelingen leidend tot de liquidatie van het pensioenfonds. De besluitvorming daartoe vond plaats in de vergadering van de kleine synode op 26 juni 2012; • De akte van verkoop en levering van grond aan Bartimeüs is gepasseerd op 7 september 2012. • In het verslagjaar werd de SMRA BV opgeheven. • Als gevolg van wijzigingen in de generale regeling en op verzoek van het CBF is het directiestatuut op onderdelen aangepast. Besluitvorming daarover vond plaats in de bestuursvergadering van 14 mei en 10 december 2012. De bestuursleden waren in 2012, indien mogelijk, aanwezig bij de vergaderingen van de kleine synode op 29 juni, 21 september, 23 november en de vergaderingen van de generale synode op 19 en 20 april en 8, 9 en 10 november. Bij agendapunten kunnen zij gevraagd of ongevraagd, adviseren aan de leden van de generale - en de kleine synode. Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de dienstenorganisatie met de ondernemingsraad vond plaats op 8 oktober 2012. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de ontwikkeling van de dienstenorganisatie. Op 12 maart 2012 gingen de besturen van de dienstenorganisatie en de VKB met elkaar in overleg over de financiën en de organisatie in 2011, het project DOET, de (financiële) ontwikkelingen in de plaatselijke gemeenten, LRP (mogelijke samenwerking in het kader van de Actie Kerkbalans), samenwerking in het kader van de voorlichting over de uitwerking van ‘Hand aan de Ploeg’, Kerkmuziek en het religieus erfgoed / kerkgebouwen. Het gesprek over kerkgebouwen werd door een delegatie van het bestuur DO en een delegatie van het bestuur VKB voortgezet op 14 mei 2012 en kreeg een begin november een vervolg. Afgevaardigde Bestuursleden participeerden in de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV, in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in het Georganiseerd overleg Predikanten.

Risicobeheersing Algemeen De dienstenorganisatie is niet alleen in Nederland actief, maar in een groot deel op deze wereld. Daarnaast zijn zeer vele vrijwilligers en ongeveer 400 medewerkers betrokken bij de uitvoering van het werk. Hierbij wordt risico gelopen. Risicobeheer betekent het in kaart brengen wat de risico’s van de organisatie zijn, een inschatting van de waarschijnlijkheid dat een risico zich in de praktijk zal voordoen, de impact die dat voorval op de organisatie zal hebben en de maatregelen die voor- of achteraf worden genomen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de onderwerpen die in het kader van risicomanagement aandacht krijgen.

Reputatierisico’s De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belanghebbenden. Dit is van groot belang voor de wijze waarop belanghebbenden het werk dat uitgevoerd wordt ervaren. Er is een gedifferentieerde aanpak naar doelgroepen die wordt uitgevoerd via verschillende soorten media als bijvoorbeeld internet, e-mail en magazines. De organisatie is voortdurend alert op de interne en externe invloeden. Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken en besluiten worden niet benoemd in dit verslag. Deze komen - indien van toepassing - aan de orde in de rapportage van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland aan de synode.

Operationele risico’s Dit gaat over het risico dat ontstaat als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen. Vrijwilligers/personeel Vrijwilligers zijn voor ons geen ‘tweede keuze’ na de beroepskrachten. Beiden zijn nodig in een goed samenspel. In de dienstverlening wordt steeds meer accent gelegd op het werven en toerusten van vrijwilligers. Hiervoor zetten wij onder meer de coördinator vrijwilligersbeleid in. Door te anticiperen op (natuurlijk) verloop en door overdracht goed te organiseren wordt geprobeerd de continuïteit te waarborgen.


Veiligheid Bij het reizen en werken in het buitenland worden risico’s gelopen. Het is goed hierbij stil te staan. Te denken valt aan beroving, diefstal maar mogelijk ook aan ontvoering. Ook kan er sprake zijn van gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond. Daarom is door Kerk in Actie en ICCO veiligheidsbeleid ontwikkeld. Hierin zijn uitgangspunten, verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot veiligheid vastgelegd. Per situatie worden deze aangevuld met lokale veiligheidsplannen. Onderscheid wordt gemaakt in het veiligheidsbeleid voor dienstreizen en voor uitgezonden medewerkers. Ook twee Codes of Conduct maken onderdeel uit van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers worden geacht zich hieraan te houden als zij voor de organisatie als dienstreiziger dan wel als uitgezondene in een gastland verblijven. Het betreft hier de ‘Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGO’s in Disaster Relief’ en de ‘Code of Conduct van Action by Churches Together’. Daarnaast zijn er de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de Codes of Conduct prevaleren de laatste). Heeft zich tijdens een reis of uitzending een incident of trauma voorgedaan, dan kan dat tijdens het debriefingsgesprek worden gemeld en besproken en is professionele begeleiding mogelijk. Ook is een veiligheidsadviseur aangesteld die optreedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in een regio, gebied of land daarom vraagt en in geval van calamiteiten en incidenten. Bedrijfshulpverlening Bij het landelijk dienstencentrum en op Hydepark is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig, dat dagelijks klaar staat om op te treden in noodsituaties. Om de paraatheid en kennis van de bedrijfshulpverleners actueel te houden, bieden we de noodzakelijke opleidingen met betrekking tot ontruiming, Eerste Hulp, reanimatie en brandpreventie aan. De bedrijfshulpverlening heeft in 2012 één ontruimingsoefening uitgevoerd op de locatie van de Dienstenorganisatie in Utrecht en één ontruimingsoefening op de locatie van Hydepark in Doorn. De BHV-ers zijn vooraf niet geïnformeerd over deze oefeningen. Beide gebouwen waren binnen 10 minuten ontruimd. De ontruimingen zijn geëvalueerd en er is actie ondernomen op de aandachtspunten. ‘In company’ zijn er in 2012 herhalingstrainingen geweest voor de BHV en AED. De herhalingstraining EHBO is op locatie gevolgd. Tevens zijn er nieuwe BHV’ers en EHBO’ers getraind op locatie. Verzekeringen Het pakket van schadeverzekeringen wordt met regelmaat geëvalueerd en besproken met onze externe adviseurs. Waar nodig vinden aanpassingen plaats.

Financiële risico’s De Protestantse Kerk in Nederland besteedt de beschikbare middelen met grote zorg. We hebben hierin immers een verantwoordelijkheid; deze middelen zijn door anderen ter beschikking gesteld. In de jaarrekening staan ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ vermeld (aan het einde van de toelichting op de balans). De volgende belangrijkste financiële risico’s zijn in 2012 onderkend: Dienstverlening aan bureau predikanten Op grond van een in 2006 gedane uitspraak had de beleidscommissie predikanten recht op levering van arbeid tot een eenmalig bedrag van € 300k. Ultimo 2011 resteerde nog een bedrag van € 44k of wel 588 uren tegen een uurtarief van € 75,-. In 2012 zijn werkelijk voor 608 uren werkzaamheden verricht in het kader van de re-integratie van predikanten. Hiermee kan de claim per balansdatum als beëindigd worden beschouwd. Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN). Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van ieder € 750k maximaal. Deze garantstelling, waarmee de kleine synode in zijn vergadering van 27 juni 2008 instemde, eindigt op 26 november 2015 (zeven jaar na dagtekening van de garantstelling, te weten 26 november 2008). Risico’s geldwerving De bruto-opbrengst vrijwillige geldwerving is gedaald. Met name de inkomsten uit gemeenten staan onder druk. Tot 2011 wisten de leden de daling van het ledental meer dan te compenseren met de giften voor het werk van de kerk. Voor het eerst in 2011 is bij de geldwerving vanuit en voor het werk van de gemeenten een daling te zien ten opzichte van de voorgaande jaren. Naar het zich nu laat aanzien geen eenmalige zaak. (De quotum-heffing beweegt mee met de inkomsten van de gemeenten.) Beleggingen Voor de beleggingen van de Protestantse Kerk is het beleggingsbeleid vastgesteld door de synode. In samenspraak met de beleggingsadviescommissie worden de grenzen van de belegginsmix bewaakt en keuzes gemaakt waarin wordt belegd.

61

62 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 In 2012 was er een onrustig beeld op de beleggingsmarkten, alhoewel het aanvankelijk redelijk ging op de beurzen. Deze rust werd al het tweede kwartaal verstoord door toenemende problemen in de zuidelijke landen van de Eurozone. Door ingrijpen van de Eurolanden kwam een tijdelijk eind aan de onrust en ontstond een zekere stabiliteit op de financiële markten. Groei was nog wel in de opkomende markten te noteren ook al loopt die groei wel terug, bijvoorbeeld in China. De genoemde actie in de Eurozone zorgde er wel voor dat de beurzen aan vertrouwen en optimisme wonnen zodat in de tweede helft herstel van koersen plaatsvond.

Duurzaamheid Onze aandacht voor duurzaamheid heeft alles te maken met de opdracht om zorgvuldig om te gaan met de schepping. Dit is een onderwerp dat ons doet denken over onze plek, onze verantwoordelijkheid t.a.v. onze medemens (hier, op andere plekken in de wereld, later), de aarde en onze Schepper. Bij dit aardse onderwerp is de spiritualiteit voelbaar. De kerk heeft iets in te brengen in het gesprek over onze rol op aarde. De kerk kan zelf ook laten zien wat ze daarmee bedoelt. Vanuit onze inspiratie en ons besef van verantwoordelijkheid zijn velen binnen de kerk al praktisch bezig met dit onderwerp. Een belangrijk moment in 2012 was de conferentie samen met de leden van de ICCO Coöperatie de NZR en de EZA getiteld: ‘Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap: De Agenda voor Morgen’. Die agenda ziet er als volgt uit: • Zorgen voor elkaar, ver weg en dichtbij; • Zorgen voor de Schepping, voor nu en later; • Armoede en onrecht de wereld uit helpen; • Culturele en religieuze en diversiteit waarderen; • Leef- en geefgedrag synchroniseren; • Participeren in ‘social venturing’; • Christelijke inspiratie tonen. De deelnemende organisaties spraken af binnen de eigen organisaties te werken aan het realiseren van deze agenda. Zorgen voor de schepping, voor nu en later legt de uitdaging neer te zorgen voor de schepping, zodat we deze prachtige, maar ook geschonden aarde in minstens even goede staat aan toekomstige generaties nalaten. In de concrete uitwerking van dit punt spraken de deelnemende organisaties af te werken aan het waarmaken van deze principes via een concreet actieplan duurzame bedrijfsvoering vanaf 2013. Te werken aan duurzaam bankieren in de eigen organisaties en te bevorderen dat ook colleges van kerkrentmeesters en colleges van diakenen dit ook gaan doen. In publieke campagnes en andere acties de zorg voor de schepping uit te dragen en concrete mogelijkheden te bieden om gedrag aan te passen. Hiervoor is in het programma Duurzaam leven van Kerk in Actie in 2012 al aandacht geweest. Duurzaamheid in bedrijfsvoering Een behulpzame indeling van het actiegericht kijken naar duurzaamheid is het maken van een onderscheid tussen Verminderen, Veranderen en Vergoeden. Die indeling wordt hieronder gevolgd. Dit levert een goed beeld op van wat al gebeurd is, waar nog een probleem is en wat we daaraan zouden kunnen doen. Verminderen Wat gaat al goed: • Vanaf 1 januari 2010 wordt groene stroom gebruikt (GreenChoice). Ook het water wordt hiermee verwarmd; • De dienstenorganisatie heeft een telewerkregeling. Woon-werk verkeer wordt vergoed op basis van openbaar vervoer (OV). Er zijn voldoende faciliteiten voor de mensen die met de fiets naar kantoor komen; • In de regio’s werken de mensen vanuit huis. Van woon-werk verkeer is daar al een paar jaar nauwelijks meer sprake; • Bij de verbouw van het PLD is goed gelet op energiezuinigheid. Voorbeelden hiervan zijn: dubbelglas, klimaatbeheersing, lampen met sensoren; • Er wordt kritisch gekeken naar de oplagen drukwerk. Het aantal bladen is de laatste jaren verminderd. Er wordt veel gebruik gemaakt van e-mail. Het gebruik van websites als informatiebron neem steeds verder toe. Wat heeft meer aandacht nodig: • Er wordt veel gevlogen. De vluchten zijn samen goed voor meer dan een derde van de CO2 uitstoot van de organisatie. Vliegen is onze nummer één vervuiler, 30% van de CO2 uitstoot van de organisatie wordt hierdoor veroorzaakt. In 2011 werden meer vliegkilometers afgelegd dan in 2010. • Er wordt veel zakelijk met de eigen auto gereden. Deze autokilometers vormen samen de tweede belangrijkste component van de CO2 uitstoot, in 2011 ging het om 21% van de CO2 uitstoot. • Er zijn 12 lease auto’s. Zes hiervan zijn energiezuinig. Bij eventuele vervanging wordt gekozen voor energiezuinige auto’s; • Relatief veel mensen komen met de auto naar het werk; • Positief is dat er stadsverwarming gebruikt wordt. Die veroorzaakt minder CO2 uitstoot dan ‘gewone’ verwarming met gas, maar kijken naar besparing op verwarming blijft een mogelijkheid; in 2011 werd minder ‘gestookt’ dan in 2010. Het gaat om een reductie van 14%. Dit is een opvallende reductie!


• E r wordt nog steeds relatief veel papier gebruikt (printen, kopiëren). Alle gebruikte papier samen is goed voor 2% van de CO2 uitstoot in 2011. Veranderen Het synodebesluit ten aanzien van het alleen nog maar gebruiken van FSC-papier is uitgevoerd. Daarnaast wordt steeds gezocht naar papiersoorten die een hoog percentage gerecycled papier bevatten. Bij drukwerk gebeurt al veel positiefs. Voorbeelden: enveloppen zijn van afbreekbaar materiaal, plastic verpakkingsmateriaal is vervangen door milieuvriendelijk maisfolie, alle post wordt verspreid door bedrijven die CO2 neutraal werken. Er wordt zoveel mogelijk met Nederlandse drukkers gewerkt en veelal zelfs met drukkerijen die CO2 neutraal werken. Wat heeft meer aandacht nodig: • De dienstenorganisatie is een (erg) zichtbaar onderdeel van de Protestantse kerk. Dit kan beter benut worden. Een overschakeling naar een duurzamere samenleving wordt vaak voorgesteld als complex, bewerkelijk, offers vragend enzovoorts. De PKN kan laten zien dat het anders kan. Het is belangrijk dat ze haar symboolfunctie uitbuit; De CO2 uitstoot wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mobiliteit. Er kunnen op dit vlak nog stappen (om te verminderen) gezet worden. Vergoeden Bij vergoeden gaat het om het vergoeden de CO2 uitstoot van de organisatie. Het vergoeden maakt het mogelijk om ergens anders een vermindering van CO2 uitstoot mogelijk te maken. In 2011 werd 1.550 ton CO2 uitgestoten. Een vermindering van bijna 400 ton. Deze vermindering heeft vooral te maken met een andere manier van berekenen van m.n. de vliegtuig-uitstoot. De vermindering is in het echt geringer (van 1.570 naar 1.550 ton CO2, en wordt veroorzaakt door het overgaan op groene stroom in Hydepark én de aanzienlijke vermindering m.b.t. verwarming in het dienstencentrum. Die twee zorgen ervoor dat de stijging van de uitstoot op andere vlakken niet zichtbaar wordt. De prijs van het vergoeden was voor 2011 euro 19.700 Dit gebeurt door het kopen van zogenaamde Carbon Credits van het FairClimate Fund. Voor de uitstoot van 2011 werden carbon credits gekocht van partnerorganisatie NOVA (Zuid Afrika). Het gaat om credits type: Basa Magogo Ver (van 10,50 euro per ton, ex btw) FOOTPRINT PER EMISSIEBRON 2012 Electra 1% Woonwerk verkeer 20% Gas 16% Papier 2% Afval 1%

Vliegen 30% Dienstreizen prive-auto 21% Lease auto’s 7% Dienstreizen OV 2%

prive-auto • Dienstreizen OV • Dienstreizen auto’s • Lease • Vliegen verkeer • Woonwerk • Electra • Gas • Papier • Afval • Water • Post

63


Financiën Basisnota DOET (project DienstenOrganisatie Eenvoudig en Transparant) De kleine synode aanvaardde in de vergadering van 29 juni 2012 de Basisnota Doet (KDB 12-07), in welke nota voorstellen zijn geformuleerd ter verbetering van de leesbaarheid, de toegankelijkheid (transparantie), een terugdringing van de omvang en een vereenvoudiging van besluitvorming van de jaarverslaggeving en begroting van de Protestantse Kerk in Nederland. Met de, inmiddels vastgestelde, begroting 2013 en nu de jaarverslaggeving over het boekjaar 2012 wordt uitvoering gegeven aan deze besluitvorming. Onderstaand geven wij in het kort de genomen besluiten weer met een eventuele actuele stand van enkele nog lopende zaken: Samenvoeging van jaarverslagen en begrotingen Door deze ene presentatie wordt een duidelijker en completer beeld verstrekt van de balans en de staat van baten en lasten van de Kerk, welke cijfers niet meer worden ‘verstoord’ door allerlei, en soms gekunstelde, transacties en financiële verhoudingen tussen de Dienstenorganisatie en de Protestantse Kerk in Nederland. De jaarverslaggeving is opgesteld conform richtlijn 650 voor Fondsenwervende Instellingen voor het geheel, waar voorheen de Protestantse Kerk in Nederland nog richtlijn 640 hanteerde. In deze paragraaf worden nog beknopt kerncijfers gepubliceerd van de balans en de exploitatierekening, waar wij u kortheidshalve naar willen verwijzen. Nieuwe normering continuïteitsreserve De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele reserve) van het eigen vermogen houdt in het vormen van reserves ter waarborging van de continuïteit, opvang van fluctuaties in de exploitatie (egalisatiefunctie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s. Het normering van deze continuïteitsreserve werd geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag van 20% voor overige verplichtingen. De bandbreedte of de hoogte van deze reserve werd opgerekt naar minimaal 33% en maximaal 67% (was 40% - 60%). De continuïteitsreserve bedraagt per 31 december 2012 als volgt: % continuïteitsreserve

70% 65% 60% 55%

maximaal • Norm minimaal • Norm • Realisatie

50% 45% 40% 35% 30% 2007

2008

2009

2010 Jaar

2011

2012

2013

Auditcommissies Kerk in Actie en Overig Kerkenwerk Besloten werd om de twee destijds in het leven geroepen auditcommissies te vervangen door één nieuw te vormen auditcommissie Protestantse Kerk. Deze wijziging is inmiddels geeffectueerd bij de behandeling van de jaarstukken over het boekjaar 2012. Eigen vermogen Protestantse Kerk in Nederland Naar aanleiding van de synodale besluitvormingen in het kader van de basisnota DOET heeft met instemming van het bestuur van de dienstenorganisatie tevens een opschoning en herijking van reserves en fondsen van de Protestantse Kerk plaatsgevonden in met name financieel-administratieve zin. Ook hebben enkele reserves en fondsen een (nieuwe) benaming meegekregen, waardoor deze meer aansluiten met de bestedingen in de betreffende programmalijnen van de dienstenorganisatie.


Het gepresenteerde enkelvoudige eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland (incl. dienstenorganisatie/Kerk in Actie) is door deze nieuwe verslaggeving aangepast. Enkele vermogensbestanddelen van de Protestantse Kerk worden aangewend voor besteding aan specifieke doelstellingen van Kerk in Actie. Met name in de bestemmingsreserves van de Kerk zijn egalisatiereserves opgenomen van nalatenschappen voor Zending en Werelddiaconaat. Deze worden nu ook in de separate jaarrekening van Kerk in Actie vermeld, maar worden bij consolidatie weer samengevoegd met het eigen vermogen van de Protestantse Kerk. Het eigen vermogen ultimo 2011 resp. per 1 januari 2012 bedraagt als volgt: Eigen vermogen van de Protestantse Kerk in nederland (X € 1.000) STAND 31-12-2011 (OUD)

DOET HER-IJKING PER 1-1-2012

STAND 1 JANUARI 2012

Continuïteitsreserve

11.743

32

11.775

Bestemmingsreserves

24.053

-7.186

16.867

Bestemmingsfondsen

7.258

-566

6.692

43.054

-7.720

35.334

Bestemmingsreserves

11.328

7.388

18.716

Bestemmingsfondsen

13.449

332

13.781

24.777

7.720

32.497

67.831

0

67.831

Kerk in Actie

Eigen vermogen Protestantse Kerk

Resultaat Kerk in Actie 2012 Het boekjaar 2012 sluit met een negatief resultaat van € 8.589k. Van dit resultaat is een bedrag van € 4.517k onttrokken aan de bestemmingsreserves en € 4.072k aan de bestemmingsfondsen. De onttrekking uit de bestemmingsreserves m.b.t. is grotendeels veroorzaakt door de inkomstendaling bij de opbrengsten uit collecten, giften en schenkingen (€ 2.722k lager dan begroot) en nalatenschappen (€ 1.385 lager dan begroot) . In 2012 is wederom extra geïnvesteerd in de fondsenwerving, waardoor de kosten fondsenwerving stijgen. In 2012 werd € 213k meer uitgegeven dan begroot. De totale baten in 2012 waren met € 28.718k afgerond € 2.808k lager dan begroot. Naast de daling bij de vrijwillige geldwerving vallen hierbij ook de volgende posten op. • Hogere bijdragen van derden (€ 359k); • Hogere baten uit acties derden (€ 819k) door meer inkomsten uit de acties van EO Metterdaad en een niet begrote bate voor het project Schuldhulpmaatje; • Niet begrote bijdrage van de overheid ten behoeve van het project Transithuis (€ 233k); • Lagere rentebaten (€ 226k) als gevolg van de lage rentestand; • Hogere bijdragen voor dienstverlening (€ 49k); • Hogere overige baten (€ 65k). Deze posten, alsmede de ontvangen nalatenschappen en een deel van de bijdragen van derden, zijn incidenteel van karakter en hebben een specifieke bestemming. Met het oog op deze specifieke bestemming worden de hiermee verband houdende baten en lasten verantwoord via de bestemmingsfondsen.

Bestedingsratio’s De kosten van Kerk in Actie zijn naar bestedingscategorieën in specifieke ratio’s uitgedrukt. Deze geven het volgende weer: % ten opzichte van de totale lasten = waar is een uitgegeven euro aan besteed % ten opzichte van de totale baten = waar is een ontvangen euro naar toe gegaan

65

66 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Tenslotte zijn de directe kosten fondsenwerving (dit betreft de inzet van fondsenwervers en de directe kosten m.b.t. fondsenwervingsprojecten) uitgedrukt in een % van de opbrengst uit collecten, giften en schenkingen. Ratio’s kerk in actie NORM

2012 2012 2011 2010 2013 (BEGROTING) (BEGROTING) (REKENING) (REKENING) (REKENING)

% ten opzichte van de totale lasten Doelbestedingen: Subsidies en bijdragen

64,9%

66,2%

68,5%

72,7%

73,2%

Via eigen organisatie

22,7%

22,5%

21,0%

17,8%

15,5%

87,6%

88,7%

89,5%

90,5%

88,7%

8,9%

8,0%

7,6%

7,1%

7,5%

3,4%

3,3%

2,9%

2,4%

3,8%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

68,6%

68,9%

89,0%

75,4%

61,6%

24,0%

23,4%

27,3%

18,5%

13,1%

92,6%

92,3%

116,2%

93,9%

74,7%

Werving baten

9,4%

8,3%

9,9%

7,4%

6,3%


3,6%

3,4%

3,8%

2,5%

3,2%

Mutatie in reserves en fondsen

-5,7%

-4,1%

-29,9%

-3,8%

15,8%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

12,5%

11,3%

13,9%

13,7%

11,1%

Werving baten Kosten beheer en administratie

4,5-4,75%

% ten opzichte van de totale baten Doelbestedingen: Subsidies en bijdragen

60-70%

Via eigen organisatie

% t.o.v. opbrengst vrijwillige geldwerving Kosten eigen fondsenwerving

9-12,5%

Doelbestedingen Subsidies en bijdragen Dit betreffen de direct met partners overeengekomen projectfinancieringen. Dit percentage geeft aan hoeveel procent van de baten aan directe steunverlening wordt besteed. Het percentage ten opzichte van de totale baten in 2011 is relatief hoog in vergelijking met andere jaren. Dit wordt met name veroorzaakt door de noodhulpacties. De opbrengsten zijn voor een groot deel in voorgaande jaren binnengekomen. Ten opzicht van de totale lasten is ook een hoger percentage waar te nemen. Ook dit heeft voornamelijk te maken met noodhulpprojecten. Via eigen organisatie Het betreft hier activiteiten die in het kader van de doelstelling vanuit de eigen organisatie, en dus niet via partners, worden uitgevoerd. Deze activiteiten liggen onder meer op het gebied van binnenlands diaconaat, voorlichting en communicatie en Interactief. Kosten beheer en administratie Dit zijn de kosten die door de ondersteunende afdelingen van de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (zoals Financiën, HRM en Facilitaire zaken met huisvesting) aan Kerk in Actie worden doorberekend op basis van de begrote bezetting. Werving baten Hieronder wordt verstaan de kosten eigen fondsenwerving die specifiek betrekking hebben op de werving van de opbrengsten uit collecten, giften en schenkingen. Kosten met betrekking tot de werving van de overige baten worden niet apart gepresenteerd. Kosten eigen fondsenwerving Het percentage fondsenwerving komt in 2012 uit boven de door Kerk in Actie gehanteerde norm van 9 tot 12,5%. Dit wordt veroorzaakt door hogere kosten als gevolg van nieuwe of extra investeringen op het terrein van de fondsenwerving bij een dalende realisatie van de opbrengsten.


Vanuit het Centraal Bureau Fondsenwerving is een norm gesteld van maximaal 25% van de opbrengsten vrijwillige geldwerving. Aan deze norm wordt ruimschoots voldaan.

Reserves en fondsen Het eigen vermogen van Kerk in Actie is onderverdeeld in reserves en fondsen. Continuïteitsreserve Kerk in Actie is onderdeel van de (dienstenorganisatie van de) Protestantse kerk, die in haar eigen vermogen is een algemene risicoreserve kent. Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continuïteitsreserve, een ‘buffer’ voor onverwachte tegenvallers, en anderzijds als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie. In het kader van de basisnota DOET is hiervoor door de kleine synode in 2012 een nieuwe normering vastgesteld. Gemakshalve wordt hier nu verwezen naar de eerder onder het kopje ‘Basisnota DOET’ gegeven toelichting. Reserves (€ 14.200k) Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves, bestemmingsreserves en herwaarderingsreserves zijn. De reserves van Kerk in Actie vallen in de categorie bestemmingsreserves. Bestedingen van deze bestemmingsreserves dienen plaats te vinden binnen de gegeven algemene bestemming. Binnen deze algemene bestemmingen kunnen de bestedingen door het bestuur worden bepaald. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen (€ 9.708k) Deze bestemmingsfondsen zijn vanwege de specifieke bestemming, dat door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Beleid bestemmingsreserves Kerk in Actie wijst jaarlijks op grond van de begroting van Kerk in Actie, die is vastgesteld door de Kleine Synode, de bedragen toe ten behoeve van de steunverlening aan partners en projecten door de afdeling buitenland van ICCO en Kerk in Actie. Indien de steunverlening aan bepaalde projecten vertraagd is of om moverende redenen door de relatiebeheerders niet aan een project wordt toegekend, vloeien de gelden die niet besteed zijn terug in een revolving fund. Deze bestemmingsreserve kan aangewend worden om in een volgend jaar eventuele tekorten te dekken wanneer de inkomsten achterblijven bij de begroting. Op deze wijze wordt voorkomen dat een onverwachte daling van inkomsten leidt tot vermindering van al aan partners toegezegde steun. De revolving funds fungeren zo als egalisatiereserve voor de doelen waarvoor de gelden zijn bestemd. Bij de toekenning van de bedragen voor steunverlening wordt de restrictie gegeven, dat in de eerste drie kwartalen van het boekjaar drie-vierde van het totaal bedrag mag worden toegezegd. Blijken de inkomsten in het lopende jaar voldoende om de uitgaven te dekken, dan wordt het laatste kwart van de gelden besteed. Voor de revolving funds wordt als buffer voor mogelijk lagere opbrengsten een minimale norm aangehouden van 25% van de bruto begrote baten van het jaar volgend op het verslagjaar met een bovengrens van 35%. Alleen voor het revolving fund Noodhulp wordt een reserve aangehouden van minimaal € 1 mln., zodat bij rampen snel kan worden gereageerd, vooruitlopend op fondsenwerving. Op deze wijze kan de toezegging voor het betreffende jaar gegarandeerd worden. Als het saldo van de revolving funds na het eerste halfjaar hoger is dan 35% wijst de programmamanager Kerk in Actie een extra bedrag voor steunverlening toe aan het doel waarvoor de gelden van het betreffende revolving fund bestemd zijn. Ten aanzien van de egalisatiereserves nalatenschappen is besloten dat de jaarlijks, bij begroting, toe te wijzen bijdragen aan Kerk in Actie m.i.v. 2014 worden bepaald op een ‘driejaars’ gemiddelde van de werkelijke ontvangsten uit nalatenschappen. De bijdragen voor 2014 zullen worden gebaseerd op de werkelijke ontvangsten conform de jaarrekeningen 2012, 2011 en 2010. In 2012 is het verschil tussen de begrote bedragen en de werkelijk ontvangen nalatenschappen onttrokken aan deze reserves. Voor de egalisatiereserve ZZO zijn bij de overdracht vanuit de voormalige Stichting Zwakzinnigenzorg in Ontwikkelingslanden aparte afspraken vastgelegd. Per 1 januari 2008 heeft de overdracht plaatsgevonden van het vermogen van de ZZO aan Kerk in Actie ten behoeve van projecten voor mensen met een verstandelijke handicap in ontwikkelingslanden.

67

68 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Het verloop van de bestemmingsreserves exclusief de egalisatiereserves nalatenschappen in 2012 is als volgt: Bestemmingsreserves (X € 1.000) ULT.2011 2012 ULT.2012 (STAND) (RESULTAAT) (STAND)

IN 2013 (BATEN)

NORM (MIN)

NORM (BEDRAG)

MEER/ MINDER

Programma's Kerk in Actie: Revolving fund Kinderen in de Knel

1.041

-180

861

3.020

25%

755

106

Revolving fund Werelddiaconaat

2.647

-887

1.760

11.684

25%

2.921

-1.161

Revolving fund Zending

5.092

-552

4.540

10.112

25%

2.528

2.012

917

52

969

1.625

min.

1.000

-31

75

101

176

2.247

25%

562

-385

1.680

-4

1.676

nvt

1.676

0

11.452

-1.471

9.982

9.442

540

Revolving fund Noodhulp Egalisatiereserve diaconaal werk Egalisatiereserve ZZO Totaal

28.688

Hieronder volgt een meerjarenoverzicht van de bestemmingsreserves in vergelijking met, de conform het beschreven beleid, vastgestelde norm. Ratio bestemmingsreserve (X € 1.000) 2013 (BEGROTING)

2012 (BEGROTING)

2012 (REKENING)

2011 (REKENING)

2010 (REKENING)

Stand ultimo jaar (excl.ZZO)

9.080

8.753

8.306

9.648

12.990

Af: Revolving fund Noodhulp

1.000

1.000

969

917

1.752

8.080

7.753

7.337

8.731

11.238

28.688

28.688

28.688

29.829

32.885

28%

27%

26%

29%

34%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

Stand ultimo jaar

1.000

1.000

969

917

1.752

Normbedrag

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

0

0

-31

-83

752

Begrote baten volgende jaar % werkelijk t.o.v. begrote baten % norm t.o.v. begrote baten Revolving fund Noodhulp

afwijking t.o.v. norm


Verkorte jaarrekening 2012 Kerk in Actie Balans (na resultaatbestemming) ACTIVA (X € 1.000) BALANS 31-12-2012 Deelneming ICCO coöperatie Leningen u/g

BALANS 31-12-2011

1.000 14

5

Financiële vaste activa

1.014

5

Vorderingen en overlopende activa

9.288

9.874

Liquide middelen

18.377

27.079

Vlottende activa

27.665

36.953

Totaal Activa

28.679

36.957

BALANS 31-12-2012

BALANS 31-12-2011

14.200

18.717

9.708

13.780

23.908

32.497

Langlopende schulden

350

200

Kortlopende schulden

4.421

4.260

28.679

36.957

PASSIVA (X € 1.000)

Reserves en fondsen Reserves Bestemmingsreserves Fondsen Bestemmingsfondsen Eigen vermogen

Totaal Passiva

69

70 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Staat van baten en lasten BATEN (X € 1.000) 2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

20.469

23.191

21.873

Nalatenschappen

2.215

3.600

2.472

Bijdragen van derden

3.087

2.728

3.742

25.771

29.519

28.087

450

450

450

1.365

546

8.408


233

0

1.245

Bijdragen voor dienstverlening

309

260

134

Baten uit beleggingen (rentebaten)

295

521

403

Overige baten

208

225

231

87

5

165

295

230

396

28.718

31.526

39.173

Beschikbaar voor de doelstelling Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

Opbrengst publicaties Diverse baten Totaal beschikbaar voor de doelstelling


LASTEN (X € 1.000) 2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

Zending

10.821

10.573

11.295

Werelddiakonaat 1)

19.921

16.413

23.316

2.642

2.281

3.476

33.384

29.267

38.087

2.843

2.630

2.989

36.227

31.897

41.076

63

63

58

Financiën & Control

289

289

258

Human Resource Management

139

139

122

C&F- servicedesk

48

48

45

Facilitaire Zaken

542

540

528

1.080

1.079

1.011

Besteed aan doelstellingen

37.307

32.976

42.087

Beschikbaar voor de doelstelling

28.718

31.526

39.173

Totaal resultaat

-8.589

-1.450

-2.914

Besteed aan doelstellingen Programma’s

Binnenlands diaconaat Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Subtotaal Beheer en Administratie Staf en ondersteunende afdelingen Directie

1) Inclusief Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate.

71

72 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Resultaatverdeling RESULTAATVERDELING (X € 1.000) 2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2011 (REKENING)

Het resultaat is toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan Bestemmingsreserves Egalisatiereserve diaconaat

101

-41

Revolving fund Zending

-552

-1.163

Revolving fund Werelddiaconaat

-887

Revolving fund Kinderen in de knel

-180

-279

Revolving fund Noodhulp

52

-835

Egalisatiereserve ZZO

-4

-22

-230

-1.024

Reserve Werelddiaconaat Protestantse kerk

-1.502

-485

-506

Reserve Zending Protestantse kerk

-1.544

-720

-862

-4.517

-1.435

-4.732

Bestemmingsfondsen Noodhulpfondsen Overige fondsen

Totaal

-4.430

1.864

358

-15

-46

-4.072

-15

1.818

-8.589

-1.450

-2.914


Toelichting op de lasten conform richtlijnen CBF (model 3) De totale uitgaven van de staat van baten en lasten dienen volgens de richtlijnen van het CBF te worden weergegeven conform het zogenaamde model 3. Dit ziet er als volgt uit: Lasten doelstellingen (X € 1.000) Programma- en overige activiteiten Kerk in Actie ZENDING

WERELD- BINNENL. DIACONAAT DIACONAAT

TOTAAL PROGR.

COMM./ INTERACTIEF VOORL.

TOTAAL 2012

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen

7.854

15.774

1.919

25.547

0

0

25.547

11

151

0

162

0

0

162

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

193

138

232

563

163

13

739

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

0

0

100

100

-9

0

91

- Publiciteit en communicatie

0

0

71

71

230

0

301

1.436

1.944

461

3.841

258

484

4.582

69

36

27

132

0

0

132

108

180

32

320

30

43

393

9.671

18.223

2.843

30.737

671

540

31.948

493

408

180

1.080

164

282

1.526

10.164

18.631

3.023

31.817

835

823

33.474

1.151

1.697

-201

2.647

-835

-823

990

11.314

20.328

2.822

34.464

0

0

34.464

- Afdrachten contributies e.d.

Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Totaal lasten (voor doorbelasting) Doorbelaste kosten beheer & administatie naar doelstelling

Medefinanciering andere progr.lijnen Totaal lasten doelstellingen

73

74 Jaarverslag Kerk in Actie 2012 Lastenverdeling totaal (X € 1.000) LASTEN DOELSTELLINGEN

WERVING BATEN

KOSTEN BE2012 2012 2012 HEER & ADM. (REKENING) (BEGROTING) (REKENING)

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen

25.547

25.547

21.741

30.477

- Afdrachten contributies e.d.

162

162

80

88

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

739

2.717

2.609

2.965

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

91

91

121

333

301

301

255

282

774

5.808

5.706

5.391

417

549

625

630

350

833

699

826

35

35

30

30

446

770

712

661

-495

-495

-619

-619

1.526

36.317

31.959

41.064

-1.526

0

0

0

0

36.317

31.959

41.064

990

1.017

1.023

37.307

32.976

42.087

- Publiciteit en communicatie Personeelskosten

4.582

Huisvestingskosten

132

Kantoor en algemene kosten

393

1.977

452 90

Dotaties aan voorzieningen Doorbelaste kosten B&A vanuit C&F

324

Eigen inkomsten Totaal lasten (voor doorbelasting)

31.948

2.843

Doorbelaste kosten kosten beheer & administatie naar doelstelling

1.526 33.474

Medefinanciering andere progr.lijnen Totaal lasten doelstellingen

2.843

990 34.464

2.843

0


PERSONEELSKOSTEN DIRECTIE H.FEENSTRA, DS. E. OVEREEM, ALGEMEEN ADJUNCTDIRECTEUR DIRECTEUR

2012 (REKENING)

2012 (BEGROTING)

2012 (REKENING)

Dienstverband Aard (looptijd)

Onbepaald

Onbepaald

36

18

Parttime percentage

100%

50%

Periode

01/12

01/12

103

40

143

146

143

Vakantiegeld

8

3

11

11

11

Eindejaarsuitkering

9

3

12

12

12

120

47

166

169

166

9

3

12

12

10

16

6

22

21

22

25

9

34

33

32

Totaal bezoldiging 2012

145

55

200

202

198

Totaal bezoldiging begroting 2012

145

57

202

Totaal bezoldiging 2011

143

55

198

Uren (voltijds werkweek)

Bezoldiging (x € 1000) Jaarinkomen: Bruto loon/salaris

Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband Totaal overige lasten en vergoedingen

Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2012 17,3% ( 2011: 16,1%)

Het brutosalaris inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering van de directeur bedroeg in 2012 € 120.000. Kerk in Actie maakt deel uit van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk te Utrecht, waarvan dhr. Haaije Feenstra de directeur is. Verschillende onderdelen van de dienstenorganisatie dragen bij aan zijn salaris. Door Kerk in Actie werd in 2011 16,1 procent en in 2012 17,3 procent van de directiekosten aan de dienstenorganisatie vergoed (zie ook pagina 57).

75



77

VOORWOORD 3 1. HOOFDPUNTEN VAN HET BELEID 5 2. ZENDING WERELDDIACONAAT Verslag per regio Noodhulp BINNENLANDS DIACONAAT 29

Recommend Documents