INLEIDING. Hoofdpunten Hoofdpunten uit het beleid zijn:

INLEIDING

Voor u ligt de nieuwe cultuurnota van de gemeente Aa en Hunze voor de periode 2013 - 2016. Deze nota is de opvolger van de ‘Cultuurnota Aa en Hunze 2009 – 2012’. Terugblik In de vorige nota hebben we 28 actiepunten benoemd waaraan we de afgelopen vier jaar hard hebben gewerkt (zie bijlage I). De meeste actiepunten zijn uitgevoerd, zoals de voortzetting van het kunstmenu, de ondersteuning van de vele culturele initiatieven, de inzet van de combinatiefunctionaris cultuur, de ondersteuning van de podia en de realisatie van de archeologische beleidsadvieskaart. Ook hebben we een impuls gegeven aan de samenwerking tussen verschillende organisaties. Dit heeft geresulteerd in nieuwe culturele initiatieven. Daarnaast is onze gemeente met de komst van het Cuby museum een museum rijker geworden. Het project Cultuurlijk Aa en Hunze 2011 is niet in de cultuurnota opgenomen. Cultuurlijk Aa en Hunze In 2011 was onze gemeente de culturele gemeente van Drenthe. Dit culturele jaar bood ons de gelegenheid om uitgangspunten uit de cultuurnota nader uit te werken. Met het culturele jaar hebben we ingestoken op de organisatiekracht van onze culturele verenigingen, samenwerking tussen verenigingen en het leggen van verbanden tussen verschillende disciplines en beleidsterreinen. De rol van de gemeente initiëren, ondersteunen en faciliteren. Wij kijken met trots terug op dit jaar. Samen met het culturele veld hebben we veel bereikt. Het culturele jaar heeft een impuls gegeven aan het culturele bewustzijn in de gemeente. Daarnaast heeft het gezorgd voor een gezonde en enthousiaste voedingsbodem waarop we de komende jaren verder kunnen bouwen. Ook heeft het jaar bijgedragen aan nieuwe, blijvende en aansprekende culturele initiatieven zoals het Festival der Aa. Vooruitblik In de voorbereiding op de nieuwe cultuurnota zijn gesprekken gevoerd met instellingen en verenigingen uit het lokale culturele veld. Daarnaast heeft er op 25 september 2012 een bijeenkomst plaatsgevonden in De Amer met culturele sleutelfiguren uit de gemeente. Uit de gesprekken en de bijeenkomst is naar voren gekomen dat het gemeentelijk beleid voldoet aan de wensen en dat de gemeentelijke inzet zeer wordt gewaardeerd. Deze nieuwe cultuurnota bouwt voort op het huidige beleid. Zo gaan we bijvoorbeeld het bibliotheekbeleid verder ontwikkelen en nieuwe activiteiten, zoals de cultuureducatie in het basisonderwijs, oppakken. Hiermee reageren we op nieuw beleid vanuit het Rijk en de provincie (cultuureducatie, cultuurhistorie), maar ook op de financieel onzekere tijd waarin we momenteel verkeren. We zijn als gemeente genoodzaakt om te bezuinigen en dat heeft ook invloed op cultuur. Maar we gaan niet alleen bezuinigen. Bestaande budgetten gaan we op een andere wijze verdelen. Daarnaast willen we nieuwe incidentele middelen inzetten om bestaande en nieuwe festivals te ondersteunen. Ons uitgangspunt is en blijft een breed kunst- en cultuuraanbod in onze gemeente. Iedereen moet op een actieve wijze kunnen en blijven deelnemen aan het culturele aanbod.

Hoofdpunten Hoofdpunten uit het beleid 2013 – 2016 zijn: ondersteuning amateurkunst ontwikkeling van een nieuwe regeling cultuureducatie financiële verankering van de festivals doorontwikkeling van het cultureel erfgoed doorontwikkeling van cultuur toerisme uitvoeren bezuinigingstaakstelling met betrekking tot het bibliotheekwerk en het ICO

1

Leeswijzer De cultuurnota bestaat uit 4 hoofdthema’s. Onder de hoofdthema’s vallen vervolgens een of meerdere subthema’s. De hoofdthema’s in deze nota zijn: Cultuurparticipatie en cultuurbeleving Informatie en taal Beeldende kunst Cultuurhistorie

(hoofdstuk 2) (hoofdstuk 3) (hoofdstuk 4) (hoofdstuk 5)

Hoofdstuk 6 bevat een financiële paragraaf. In de bijlagen is aan gegeven wat we hebben bereikt met de cultuurnota 2009 – 2012 en vindt u een overzicht van de culturele verenigingen in onze gemeente.

2

INHOUDSOPGAVE

1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.4.1 1.4.2

ALGEMEEN Definitie Visie Rol gemeente Rijks- en Provinciaal beleid Rijksbeleid Provinciaal beleid

5 5 5 6 6 6 6

2. 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.4 2.5 2.6 2.6.1 2.6.2 2.6.3 2.7 2.8 2.9

CULTUURPARTICIPATIE EN CULTUURBELEVING Amateurkunst Cultuuraanbod ICO Muziekschool de Hondsrug Stichting Welzijn Aa en Hunze Cultuur op school Cultuureducatie met kwaliteit Combinatiefunctionaris cultuur Jeugdcultuurfonds Podia Theater Het Hek van de Dam De Amer Overig Culturele festivals en evenementen Cultuurtoerisme Wat gaan we doen?

8 8 9 9 9 10 10 10 11 11 12 12 13 13 13 14 15

3. 3.1 3.2 3.3

INFORMATIE EN TAAL Bibliotheek Drentse Taol Wat gaan we doen?

16 16 17 17

4. 4.1 4.2 4.3 4.4

BEELDENDE KUNST Kunst in de openbare ruimte Exposities Kunstcollectie van de gemeente Wat gaan we doen?

18 18 18 19 19

5. 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8

CULTUURHISTORIE Ruimtelijk erfgoed Archeologie Historische geografie Gebouwde erfgoed Consequenties cultuurhistorisch beleid Funerair erfgoed Ontsluiting ruimtelijk erfgoed Gemeentelijke website Geopark de Hondsrug Historisch onderzoek Samenwerking historische verenigingen Archieven Musea Wat gaan we doen?

20 20 20 21 21 22 22 23 23 23 24 24 24 25 25

3

6.

FINANCIEEL OVERZICHT

26

7.

WAT GAAN WE DOEN IN 2013 – 2016

28

BIJLAGEN I Wat hebben we bereikt in de periode 2009 – 2012 II Overzicht cultureel aanbod gemeente Aa en Hunze III Overzicht gebruikte foto’s in cultuurnota

30 35 38

4

ALGEMEEN In dit hoofdstuk geven we aan wat we onder cultuur verstaan en welke 3 doelstellingen wij voor ogen hebben binnen ons cultuurbeleid. Tot slot geven we aan wat de rol van de gemeente en de andere overheden in dit geheel is.

1.1 Definitie In deze nota hanteren wij de volgende definitie voor cultuur: ‘Cultuur omvat alle uitingen en bronnen op het gebied van de podiumkunsten (muziek, theater en dans), de beeldende kunsten, de film, de audiovisuele media, de bibliotheken, het cultureel erfgoed (musea, monumentale gebouwen en gebieden, archeologie landschap en historische geografie, 1 archieven), de amateurkunst en de kunst- en cultuureducatie.’ 1.2 Visie Voor kunst- en cultuur gaan wij uit van de volgende visie: Een goed kunst- en cultuurprogramma draagt bij aan het unieke karakter van onze gemeente op het gebied van toerisme, de kwaliteit van het onderwijs, de identiteit van onze dorpen en het landelijk gebied. We vinden het belangrijk dat het kunst- en cultuuraanbod breed van karakter (diverse disciplines) is en past bij een plattelandsgemeente als Aa en Hunze. Kunst- en cultuuruitingen moeten toegankelijk zijn voor alle doelgroepen en mensen moeten op een actieve wijze kunnen deelnemen 2 aan het culturele aanbod. Op grond hiervan hebben wij voor ons cultuurbeleid 3 doelstellingen geformuleerd: 1. Het ondersteunen van een breed en samenhangend kunst- en cultuurvoorzieningen niveau en cultureel aanbod. 2. Het ondersteunen van een cultureel aanbod dat toegankelijk is voor alle doelgroepen; waar inwoners en toeristen aan deel kunnen nemen c.q. kennis van kunnen nemen. 3. Het ondersteunen van een basisstructuur waardoor inwoners op een actieve wijze deel kunnen nemen aan kunst- en cultuuruitingen of deze kunnen bezoeken. Uit de doelstellingen blijkt dat we ervoor kiezen ons te richten op alle doelgroepen (jong, oud, met een grote- en kleine beurs) en geen specifieke doelgroepen benoemen. Uitzondering hierop is het bibliotheekwerk en cultuureducatie in het onderwijs. Bij beide onderwerpen is het van belang dat de jeugd een goede basis krijgt om de rest van hun (culturele) leven mee verder te kunnen.

1 2

Cor Wijn, Gemeentelijk Cultuurbeleid, een handleiding (2003) ‘Aa en Hunze, buitengewoon’. Collegeprogramma Gemeente Aa en Hunze 2010 - 2014

5

1.3 Rol gemeente Bij de ontwikkeling en uitvoering van het cultuurbeleid is de rol van de gemeente verschillend. Op het gebied van beleidsontwikkeling en –invoering is onze rol vooral initiërend, regisserend en/of 3 4 faciliterend . Bij de uitvoering van het beleid is dit faciliterend en ondersteunend . We leven momenteel in een financieel onzekere tijd waarin we een balans moeten vinden tussen bezuinigen en investeren. Dit houdt in dat culturele instellingen en verenigingen meer een beroep gaan doen op de private sector. Dit betekent dat we de private sector betrekken bij ons cultuurbeleid, door hen in contact te brengen met de culturele initiatiefnemers. Daarnaast gaan we de fondsen maximaal benutten door culturele initiatiefnemers in te lichten over de mogelijkheden van de fondsen. Ons uitgangspunt is en blijft dat we dit samen doen met de betrokken instellingen en inwoners. 1.4 Rijks- en Provinciaal beleid Het beleidsterrein ‘cultuur’ is voor de gemeente een vrij autonoom beleidsterrein. In grote lijnen kan de gemeente daarin zelf haar prioriteiten stellen en lijnen uitzetten. Ook de Rijksoverheid en de provincie voeren hun cultuurbeleid uit. Daarin worden beleidskeuzes gemaakt die we als gemeente moeten of kunnen volgen. Zowel het Rijk als de provincie Drenthe hebben hun cultuurnota voor de periode 2013 -2016 vastgesteld. Met onze cultuurnota sluiten wij zo mogelijk aan op het Rijks- en Provinciaal beleid. 1.4.1 Rijksbeleid Met het oog op de financiële crisis heeft het huidige kabinet besloten om 200 miljoen euro te bezuinigen op cultuur. In de nota Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid wordt het Rijksbeleid voor cultuur voor de periode 2013 -2016 beschreven. Het uitgangspunt van het kabinet is dat in alle regio’s een hoogwaardig cultureel aanbod blijft bestaan. Het Rijk ondersteunt de basisinfrastructuur. Dit zijn de culturele instellingen en cultuurfondsen die een directe subsidie van het Rijk ontvangen. De basisinfrastructuur wordt kleiner van omvang. Musea, het culturele erfgoed, bibliotheken en topinstellingen worden zo veel mogelijk ontzien zodat zij op een hoog niveau kunnen blijven presteren. De culturele instellingen moeten zich meer gaan richten op het bereiken van een groot publiek en op ondernemerschap. Meer dan voorheen moeten zij eigen 5 inkomsten verwerven. 6 Prioriteiten in het gehele Rijkscultuurbeleid zijn onder andere: Cultuureducatie: kinderen en jongeren in aanraking brengen met de rijkdom van cultuur. Het budget voor cultuureducatie gaat van 25 naar 17 miljoen euro. De cultuurkaart voor het voortgezet onderwijs wordt afgeschaft. Er komt een nieuwe regeling voor cultuureducatie: Cultuureducatie met Kwaliteit (zie: 2.3.1) Vernieuwing en talent: het ontplooien van kansrijke initiatieven die nog niet bij een breed publiek bekend zijn. Geven aan cultuur: de private sector stimuleren om cultuur te financieren. Decentralisering van restauraties naar de provincie en een verminderde inzet van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed wat betreft planbegeleiding en toezicht op de uitvoering. 7

1.4.2. Provinciaal beleid In juli 2012 is de cultuurnota 2013 – 2016, Oude wereld, nieuwe mindset, van de provincie Drenthe vastgesteld. In deze cultuurnota wordt het cultuurbeleid gekoppeld aan ruimte en economie. Cultuurhistorische waarden als landschapstypen (beek- en esdorpenlandschap, lintdorpen, veenkoloniën), bouwstijlen en sporen uit het verleden (monumentale bouwwerken, grafheuvels, hunebedden, landgoederen, sporen van oorlogen, etc.) worden door de inwoners en bezoekers van Drenthe steeds meer gewaardeerd. De provincie gaat zich inzetten om deze sterke punten op kunstzinnige wijze te versterken en nog beter herkenbaar te maken waardoor het nog aantrekkelijker wordt in Drenthe te recreëren, wonen en werken. Cultuurhistorie, archeologie en artistiek ontwerp bepalen mede de ruimtelijke planvorming en gebiedsontwikkeling. De provincie Drenthe richt zich op haar wettelijke taken op het gebied van media, cultuurhistorie 3

Beleidsbepalend, sturend, bijeenbrengen van partijen Subsidiëren, meedenken, ruimte bieden 5 www.rijksoverheid.nl 6 www.cultuurnetwerk.nl 7 ‘Oude wereld, nieuwe mindset, Cultuurbeleid provincie Drenthe 2013 – 2016’ 4

6

(monumentenzorg, archeologie, monumenten), bibliotheken, podiumkunsten en cultuureducatie. Daarnaast voert de provincie Drenthe autonoom beleid op het gebied van musea, kunst in- en vormgeving van de openbare ruimte en cultuurhistorie. Deze rol is faciliterend, verbindend en ontwikkelend. De afgelopen jaren zijn over bovengenoemde onderwerpen afspraken gemaakt over samenwerking met de gemeenten in zogenaamde culturele allianties. In de culturele alliantie maken gemeente en provincie afspraken over de culturele terreinen waar gezamenlijk (financiële) op inzet gaat worden. De afgelopen jaren is dat onder andere gebeurd op het gebied van cultuureducatie en cultuurparticipatie, monumentenbeleid en archiefbeleid. In samenwerking met de provincie is de gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart gemaakt waarin, het provinciaal beleid expliciet is opgenomen. Daarnaast zijn vele cultuurparticipatieprojecten tot stand gekomen en is de erfgoededucatielijn in het basisonderwijs ingevoerd. Momenteel loopt het traject van de ontwikkeling van de cultuurhistorische waardenkaart. Naast concrete projecten heeft de culturele alliantie ook gezorgd voor een regelmatiger samenwerking en betere afstemming tussen gemeenten en provincie. De provincie gaat de komende tijd de werkwijze van de culturele allianties evalueren en mogelijk voor de komende jaren voortzetten. Op het terrein van cultuureducatie in het onderwijs, de samenwerking tussen de vier kunstencentra in de provincie en het bibliotheekwerk blijven de Drentse overheden samen optrekken. Het al dan niet voortzetten van de culturele allianties heeft hier geen invloed op.

7

2.

CULTUURPARTICPATIE EN CULTUURBELEVING

Cultuur is van iedereen. Het is daarom van belang dat iedere inwoner in onze gemeente (actief) kan deelnemen aan cultuuruitingen. Voorwaarden hiervoor zijn de aanwezigheid, breedte en de laagdrempeligheid van het culturele aanbod in onze gemeente.

2.1 Amateurkunst Amateurkunst is in onze gemeente rijkelijk aanwezig. De ruim 70 verenigingen vormen een stevige basis in het culturele aanbod in onze gemeente. De verenigingen dragen bij aan de sociale samenhang. Met hun verscheidenheid zorgen zij ervoor dat Aa en Hunze een aantrekkelijke gemeente is om te wonen. De krimp heeft vooralsnog geen invloed op het aantal culturele verenigingen in onze gemeente. Wij vinden amateurkunst belangrijk en willen de verenigingen ook de komende jaren ondersteunen, zowel financieel als facilitair. Op grond van de huidige beleidsregels amateurkunst, die in 1999 zijn vastgesteld, kunnen de verenigingen een jaarlijkse subsidie aanvragen waarmee ze hun vereniging in stand kunnen houden. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het aantal leden. Een belangrijke voorwaarde voor de subsidie is dat de vereniging zich gedurende het jaar in het openbaar laat zien. Daarnaast kunnen de verenigingen en stichtingen voor incidentele projecten een aanvraag indienen in het kader van incidentele subsidies. Een incidentele subsidie kan aangevraagd worden als er sprake is van een bijzondere presentatie of investering, actieve participatie, activiteiten ten behoeve van samenwerking. Algemene voorwaarde is dat de activiteiten toegankelijk moeten zijn voor de inwoners 8 van onze gemeente . Met ingang van 2013 komt het Programmafonds Cultuurparticipatie te vervallen. De lokale invulling van dit landelijke fonds was samengesteld door de provincie en de gemeente. Het richtte zich op drie pijlers: cultuureducatie, amateurkunst en volkskunst. Hiermee waren extra middelen beschikbaar voor onder andere de amateurkunst. De afgelopen jaren zijn deze middelen ingezet voor eenmalige projecten van amateurverenigingen, met als doel het vergroten van cultuurparticipatie. Door het wegvallen van het fonds komt ook het extra incidentele budget van € 20.000,- voor amateurkunst te 9 10 vervallen en blijven alleen de reguliere gemeentelijke budgetten overeind .

8

Voorbeelden van activiteiten die voor een incidentele subsidie in aanmerking komen zijn concerten in historische gebouwen, projecten gericht op een specifieke doelgroep, projecten met als doel mensen actief deel te laten nemen aan een culturele activiteit. 9 Projecten die uit dit budget gesubsidieerd zijn : Vocaal Festival Annen, festival Kleurrijk Kanaal, Kunst uit de Bus, scholenproject St. Beeldend Kunstenaars Aa en Hunze, theatervoorstelling Blijf! In Gasselternijveen, project Eastermoor Singers, etc. 10 Onder de reguliere gemeentelijke budgetten vallen de subsidies amateurkunst € 35.000,- en incidentele en waarderingssubsidies € 12.900,-

8

2.2 Cursusaanbod Het ICO (Instituut voor Creatieve Ontwikkeling), Muziekschool de Hondsrug en Stichting Welzijn Aa en Hunze zijn de belangrijkste partijen die in onze gemeente culturele cursussen aanbieden. 2.2.1 ICO 11 Het ICO is de belangrijkste aanbieder van cursussen in onze gemeente. Ruim 360 inwoners uit Aa en Hunze maken gebruik van het cursusaanbod van het ICO. Het gaat hierbij hoofdzakelijk om cursussen muziek. Deze worden zoveel mogelijk op locaties in de gemeente gegeven. Daarnaast volgt een kwart van de ICO-cursisten uit onze gemeente een cursus op het gebied van beeldende kunst, dans en theater. Deze cursussen vinden veelal plaats in het hoofdgebouw van het ICO in Assen. Het ICO zit momenteel midden in een organisatieontwikkeling. Dit houdt in dat het ICO zich voornamelijk richt op cultuureducatie in het onderwijs en het particuliere cursusaanbod afstoot. De docenten komen, wanneer ze dat willen, in een docentenpool. Cursisten die zich bij het ICO aanmelden voor een cursus worden doorverwezen naar deelnemers in deze pool. Cursisten kunnen op deze wijze toch een cursus volgen van een gediplomeerd docent. De subsidie voor het particuliere aanbod wordt afgebouwd. Voor volwassenen is dat al gebeurd. Voor de jeugd tot 21 jaar wordt dat in de periode 2013 – 2015 gedaan. Eind 2015 wordt het gehele particuliere aanbod van het ICO niet meer gesubsidieerd. Taakopdracht ICO De komende jaren maken wij met het ICO afspraken op het gebied van cultuureducatie. Met het oog op de bezuinigingen gaan wij de subsidie van circa € 110.000,- voor het particuliere aanbod in drie jaar afbouwen. Het overgebleven budget zetten we in op activiteiten in het primair en voortgezet onderwijs, zowel binnen- als naschools, de combinatiefunctionaris cultuur en ondersteuning van de HAFA verenigingen. Het ICO gaat ook een rol spelen in de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (zie 2.3.1). Met het ICO worden budgetafspraken gemaakt over de taken die ze moeten uitvoeren in de periode tot en met 2016. Samenwerking kunstencentra In de provincie Drenthe zijn 4 kunstencentra. Het gaat hier om 3 eerstelijns kunstencentra: ICO, CQ en Scala die worden gesubsidieerd door de gemeenten. Het tweedelijns kunstencentrum Kunst en Cultuur Drenthe wordt gesubsidieerd door de provincie. De overheden en centra constateren dat de kunstencentra zich steeds meer op elkaars werkterrein begeven. Dit komt mede door de huidige financiële situatie. Centra zijn hierdoor genoodzaakt nieuwe werkterreinen te bedienen. Mede op initiatief van de gemeente Aa en Hunze is medio 2012 een traject opgestart, waarbij wordt gezocht of samenwerking tussen de centra mogelijk is, op welke terreinen en hoe ver de samenwerking kan gaan. De instelling van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit vormt een mooie aanleiding voor samenwerking, omdat de centra gezamenlijk voor Drenthe een aanvraag in moeten dienen (zie ook 2.3.1). 2.2.2 Muziekschool de Hondsrug Muziekschool de Hondsrug biedt cursussen aan voor verschillende muziekinstrumenten. De lessen worden gegeven in Gieten. Circa 120 cursisten maken gebruik van het cursusaanbod van de muziekschool. De cursussen worden gegeven door een gediplomeerd docententeam. De organisatie is in handen van Stichting Muziekschool de Hondsrug en bestaat uit vrijwilligers. De muziekschool ontvangt ter ondersteuning een jaarlijkse subsidie van de gemeente. Om de muziekschool toegankelijk te houden voor de inwoners van onze gemeente, houden we deze subsidie van € 4.000,voor de komende vier jaar in stand.

11

Bron: productbegroting 2012 ICO dd 21-03-2012

9

2.2.3. Stichting Welzijn Aa en Hunze Stichting Welzijn Aa en Hunze biedt onder de noemer ‘marktwerk’ diverse cursussen aan op het gebied van beeldende kunst (tekenen, schilderen, aquarelleren, fotografie), schrijven en dans. Het aanbieden van deze cursussen is geen opdracht van de gemeente. Hiervoor ontvangt de stichting dan ook geen subsidie van de gemeente.

2.3 Cultuur op school Sinds 2002 wordt jaarlijks, volgens een afgesproken programma, op alle basisscholen cultuureducatie aangeboden in de vorm van het Kunstmenu. Met het Kunstmenu maken alle basisschoolleerlingen kennis met alle kunstdisciplines gedurende hun basisschoolloopbaan. Het Kunstmenu is omgezet naar het Cultuurmenu omdat vanaf 2012 ook het cultureel erfgoed deel uitmaakt van het cultuureducatieprogramma. Het Cultuurmenu wordt naar volle tevredenheid van het lokale basisonderwijs uitgevoerd en wordt financieel gedragen door de gemeente en het onderwijs. In 2010 is een nieuwe contractperiode afgesproken die na het schooljaar 2013 – 2014 afloopt. Het is de bedoeling dat het huidige cultuureducatieprogramma overloopt in de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (zie 2.3.1) 2.3.1 Cultuureducatie met Kwaliteit Voormalig staatssecretaris Zijlstra heeft aangegeven dat hij, in samenwerking met gemeenten en provincies, de kwaliteit van cultuureducatie in het basisonderwijs wil verbeteren. Hiervoor is een programma Cultuureducatie met Kwaliteit in het leven geroepen. De nieuwe regeling heeft als doel de kwaliteit van het cultuuronderwijs en de educatie door culturele instellingen te versterken door duurzame en intensieve samenwerking tussen het lokale onderwijs en de culturele sector. De samenwerking moet gebaseerd zijn op een onderwijskundige visie en door de culturele ontwikkeling van het kind centraal te stellen. Daarbij staat een doorgaande leerlijn centraal in plaats van kort aanbodgerichte kennismakingen. Uitgangspunt hierbij is de culturele vraag vanuit het onderwijs. Voor onze gemeente houdt dit in dat er een slag gemaakt moet worden van het huidige aanbodgerichte kennismaken met cultuur, naar een vraaggericht cultureel aanbod met een sterkere verankering van cultuureducatie in het basisonderwijs met een doorgaande leerlijn en een structureel karakter. Dit is een proces dat samen met het onderwijs en de cultuurinstellingen gerealiseerd moet worden; niet alleen in Aa en Hunze maar ook op provinciaal niveau.

10

Proces Voor dit programma stelt de Rijksoverheid de komende 4 jaar circa € 10 miljoen per jaar beschikbaar. Gemeenten en provincies worden uitgenodigd programma’s op te stellen, die op lokaal niveau scholen en instellingen ondersteunen bij de versterking van de kwaliteit van cultuureducatie. Uitgangspunt is dat beide overheden de Rijksbijdrage matchen. Het bedrag dat dan extra beschikbaar komt voor cultuureducatie in het basisonderwijs bedraagt circa € 10,- per leerling. Onze bijdrage maakt deel uit van de subsidie aan het ICO en bedraagt circa € 46.000,De aanvraag voor de provincie Drenthe is medio december 2012 ingediend en geldt voor alle Drentse gemeenten. De 4 culturele instellingen zijn penvoerder voor de aanvraag. In 2013 gaan we met het onderwijs en de cultuurinstellingen in gesprek om invulling te geven aan onze lokale aanpak voor cultuureducatie in het basisonderwijs. Dit sluit aan op het Drentse programma Cultuureducatie met Kwaliteit. De rol van de gemeente hierin is: Faciliteren van de lokale stuurgroep (netwerk) Beschikbaar stellen van budget voor ontwikkeling en uitvoering van de lesprogramma’s Beschikbaar stellen van budget voor deskundigheidsbevordering van medewerkers culturele infrastructuur Prestatieafspraken maken met culturele instellingen waar een subsidierelatie mee bestaat op het gebied van cultuureducatie Faciliteren van evaluatie van de lesprogramma’s

2.4 Combinatiefunctionaris cultuur Op initiatief van het Rijk is de Impuls brede scholen, sport en cultuur in het leven geroepen, ook wel Combinatiefuncties genoemd. De Impuls heeft als doel de ontwikkeling van de brede scholen te stimuleren en te komen tot een grotere samenhang in het aanbod van onderwijs, sport, cultuur en buitenschoolse opvang. Vanaf 2010 doet Aa en Hunze mee aan de impuls. De regeling gaat uit van een co-financiering Rijk (40%) en gemeente (60%). Onze eigen bijdrage aan deze regeling bedraagt ruim € 20.000,- en maakt deel uit van het subsidiebudget van het ICO. Sinds september 2010 is in Aa en Hunze voor 0,7 fte de combinatiefunctionaris cultuur (cultuurcombi) 12 werkzaam . Zij organiseert en coördineert binnen- en buitenschoolse activiteiten op het gebied van kunst en cultuur waarbij zoveel mogelijk de lokale kunstenaars, verenigingen en instellingen worden betrokken. Uitgangspunt is dat de cultuureducatielessen binnen schooltijd doorgetrokken worden naar naschoolse culturele activiteiten. Daarnaast adviseert en ondersteunt de cultuurcombi het lokale culturele veld en het onderwijs. Ook bevordert de combinatiefunctionaris cultuur de samenwerking tussen de culturele verenigingen onderling maar ook die tussen de verenigingen/instellingen en het onderwijs. Eind 2012 is de eerste periode van de cultuurcombi geëvalueerd. Vooralsnog zien we geen reden om de taakopdracht aan te passen omdat deze ook goed aansluit op de cultuureducatieregeling “Cultuureducatie met Kwaliteit”. Op grond van de invulling van de nieuwe cultuureducatieregeling bepalen we of we de taakopdracht moeten aanscherpen en de werkwijze moeten bijschaven.

2.5 Jeugdcultuurfonds Uit onderzoeken blijkt dat wie aan kunst doet meer zelfvertrouwen krijgt, het concentratievermogen toeneemt en de sociale vaardigheden vergroot. Deze effecten zijn juist belangrijk voor kinderen. Omdat wij het belangrijk vinden dat alle kinderen kunnen deelnemen aan culturele activiteiten hebben we ons medio 2012 aangesloten bij het Jeugdcultuurfonds. Het Jeugdcultuurfonds haalt financiële drempels weg om zo ook kinderen in een achterstandspositie de gelegenheid te geven om mee te doen door middel van actieve kunstbeoefening. Hiermee wordt de persoonlijke ontwikkeling van kinderen in achterstandsposities gestimuleerd.

12

Bij de start van de inzet van de combinatiefunctionaris cultuur was het de bedoeling dat deze functie uit zou groeien naar 0,9 fte. Door de bezuinigingen is dit uiteindelijke 0,7 fte geworden.

11

Op initiatief van de gemeenteraad neemt onze gemeente ook deel aan het Jeugdcultuurfonds. Kinderen die in aanmerking komen voor een tegemoetkoming in de kosten van bijvoorbeeld cursusgeld of de huur of aanschaf van een muziekinstrument of kleding, kunnen door een culturele instelling of vereniging, docent van school, of andere intermediairs aangemeld worden bij het Jeugdcultuurfonds van onze gemeente. Het fonds beoordeelt vervolgens de aanvraag. Als de aanvraag wordt goedgekeurd ontvangt de culturele instelling of vereniging de bijdrage van het Jeugdcultuurfonds waarna het kind kan deelnemen aan de activiteiten. De gemeenteraad heeft een bedrag van € 7.500,- beschikbaar gesteld voor dit fonds. 2.6 Podia We kennen in onze gemeente diverse podia die een cultureel programma bieden. De programmering is (semi) professioneel en trekt bezoekers uit de gemeente en verre omstreken. Wij hebben de afgelopen jaren twee podia zonder winstoogmerk ondersteund. Dit zijn Theater Het Hek en de Amer. 2.6.1 Theater Het Hek van de Dam Theater Het Hek biedt theatervoorstellingen voor jong en oud. Naast ingekochte voorstellingen worden er ook eigen producties opgevoerd en organiseert het theater theatercursussen en techniekcursussen. Het stichtingsbestuur werkt aan een verdere invulling van het aanbod in het theater en zoekt naar medegebruikers van het pand. Het theater levert mede door haar eigen producties en productiehuis een waardevolle bijdrage aan de lokale culturele infrastructuur die we overeind willen houden. Gezien de hoge exploitatielasten wordt geen gemeentelijke subsidie meer toegekend aan Theater Het Hek van de Dam. Om het voortbestaan van het theater toch een kans te geven, zal door de gemeente samen met het bestuur van het theater getracht worden een onderkomen in de Boerhoorn te realiseren. Ontmoetingscentrum De Boerhoorn kan daarmee uitgroeien tot een cultureel centrum, dat aan meerdere culturele activiteiten en verenigingen ruimte kan bieden. Daarvoor kan in ieder geval incidenteel € 25.000,- worden ingezet. De afgelopen jaren is het theater ook financieel ondersteund door de Provincie Drenthe. De ondersteuning van de Provincie Drenthe stopt met ingang van 2013 omdat de provincie geen lokale podia meer ondersteunt. Het wegvallen van de provinciale bijdrage en het verlagen van de gemeentelijke subsidie kan van invloed zijn op het voortbestaan van het theater. Om dit te voorkomen is het theaterbestuur op zoek naar mogelijkheden om het theater overeind te houden. Enerzijds is het bestuur in gesprek met de verhuurder over een structurele huurverlaging van het pand. Sponsoring en het verhogen van de eigen inkomsten behoort ook tot de mogelijkheden. Anderzijds is het stichtingsbestuur in gesprek met een mogelijke partner om te onderzoeken of vergaande samenwerking tot de mogelijkheden behoort. Het ultieme doel is het onderbrengen van de culturele activiteiten van beide partijen onder één dak. Wij verwachten dat hierover medio 2013 meer bekend zal zijn.

12

De Amer Jaarlijks genieten circa 10.000 bezoekers van het muzikaal- en literair programma van de Amer. Daarmee is het een van de grootste podia van onze gemeente. Na het overlijden van de oprichter en inspirator van de Amer, is Stichting de Amer opgericht om het levenswerk van Ab Sligter voort te zetten. Het stichtingsbestuur heeft geen commercieel belang. De opbrengsten die worden gegenereerd worden ingezet voor het culturele programma. Om een goede basis te genereren voor de toekomst, hebben de gemeente en de Provincie Drenthe Stichting de Amer de afgelopen vier jaar financieel ondersteund. Het stichtingsbestuur heeft aangegeven in haar missie te zijn geslaagd en zal geen beroep meer doen op structurele subsidies van de overheid voor haar activiteiten. Wij zullen Stichting de Amer niet meer structureel financieel ondersteunen in hun reguliere culturele programma. Wel kunnen zij een beroep doen op incidentele subsidies voor niet reguliere activiteiten zonder winstoogmerk. De huisvesting van de Amer is momenteel wel een punt van aandacht. Het pand komt in de verkoop en het stichtingsbestuur is zoekende naar financiële mogelijkheden om het pand zelf te kopen. Bij de vaststelling van deze cultuurnota heeft de gemeenteraad besloten geen subsidie beschikbaar te stellen ten behoeve van de aankoop van het pand door Stichting de Amer.

2.6.3 Overig Naast bovengenoemde podia zijn er verschillende stichtingen en verenigingen die ieder seizoen een cultureel programma bieden. Stichting Rolder Concerten, Culturele vereniging Rolde, Stichting ’t Kleine Kerkje Gieterveen enStichting Roots on the Road zijn hier voorbeelden van. De culturele programma’s van dergelijke stichtingen en verenigingen willen we de komende periode (blijven) ondersteunen, mits ze geen commercieel belang dienen.

2.7 Culturele festivals en evenementen Nederland is een echt festivalland. Jaarlijks worden honderden festivals georganiseerd; groot en klein, voor jong en oud. Ook Aa en Hunze levert daarin een bijdrage. Jaarlijks vinden in onze gemeente diverse culturele festivals en evenementen plaats met een bovendorps en zelfs bovengemeentelijk karakter. Festivals in onze gemeente zijn: Festival der Aa Blues festival Grolloo Atelierroute Kleurrijk Kanaal Roots on the Road De Etstoel Vocaal Festival Annen Festifarm Culturele Uitdag Open Monumentendag Roldermarkt

13

Festivals en evenementen kunnen een plaats, gebied of gemeente op de kaart zetten. Ze geven een impuls aan de samenhang in onze gemeente en dragen bij aan het zelf organiserend vermogen van de bevolking. Daarnaast geven festivals en evenementen een impuls aan het cultuurtoerisme en aan de promotie van Aa en Hunze. De evenementen die in 2011 in het kader van Cultuurlijk Aa en Hunze zijn georganiseerd hebben dat duidelijk laten zien. Duizenden mensen hebben de weg naar Aa en Hunze gevonden en vele inwoners hebben de evenementen bezocht. Cultuurlijk Aa en Hunze heeft ons ook nieuwe festivals opgeleverd. Zo hebben Bluesfestival Grolloo en Festival der Aa aangegeven hun festival jaarlijks te willen organiseren. De organisatie van Walkyre en het Zwane(n)meer willen in 2013 een vervolg geven aan hun succes. De weg die we met Cultuurlijk Aa en Hunze zijn ingeslagen willen we vervolgen. We blijven evenementen in onze gemeente ondersteunen en willen hieraan een extra impuls geven door de organisatoren de mogelijkheid te bieden iets extra’s aan hun festival toe te voegen, zoals het Vocaal Festival Annen dat gaat doen in 2013 met de Night of the Proms. Voor de festivals gaan we meer middelen beschikbaar stellen in de vorm van een jaarlijks festivalbudget van € 25.000,-. Voor het toetsen van de subsidieaanvragen worden nog beleidsregels opgesteld. Wij vinden het wel belang dat de organisatoren bij de promotie ook de toeristische- en recreatieve sector meenemen. De combinatie cultuur, natuur en recreatie en toerisme willen we ook in de toekomst blijven hanteren.

2.8 Cultuurtoerisme De aanwezigheid van een aantrekkelijk en uitgebreid cultureel aanbod zorgt ervoor dat het aantrekkelijker wordt om in onze gemeente te recreëren, te wonen en te werken. Toerisme kan daarentegen bijdragen aan het in stand houden van culturele voorzieningen. Niet alleen door de inkomsten, maar ook door een groeiend culturele interesse en cultureel besef. Cultuurlijk Aa en Hunze heeft ons in deze wetenschap gesterkt. Vele inwoners, maar ook toeristen, wisten de gemeente te vinden. Zij hebben genoten van de cultuur en de natuur. Culturele initiatieven die toeristen trekken naar onze gemeente en die aansluiten op het toeristisch- recreatief beleid, zullen wij ondersteunen. De aanwezigheid van een afwisselend en cultureel aanbod zorgt voor een versterking van de gemeentelijke economie. Er ligt voor de ondernemers en culturele organisaties een kans om elkaar verder te versterken. Zo was er bijvoorbeeld tijdens Cultuurlijk Aa en Hunze een muzikale route ontwikkeld door een culturele organisatie die af te halen was bij een lokale ondernemer. De app “Anno Drenthe nu” biedt mooie mogelijkheden om op een moderne manier in het verleden te duiken. “Anno Drenthe nu” is een website en mobiele app waarmee je een tijdreis door Drenthe kunt maken. Wie een wandeling of fietstocht langs historische plekken wil maken kan met de smartphone in de hand een route volgen. Hier kunnen de recreatieondernemers gebruik van maken. Wij willen hierin een ondersteunende rol spelen door het culturele aanbod op een moderne wijze zichtbaar te maken en te houden. De belangstelling voor cultuurhistorie groeit. Steeds meer mensen verdiepen zich in wat er zich in het verleden in een bepaald gebied heeft afgespeeld. Met het Balloërveld, het Drentsche Aa gebied, de Strubben-Kniphorstbos, Gasselterveld en het Hunzegebied en het beschermd gezicht Annerveensche- en Eexterveenschekanaal, kunnen we stellen dat de cultuurhistorie volop aanwezig is in onze gemeente. Deze gebieden trekken ook veel toeristen naar onze gemeente. Cultuurhistorie is daarom een belangrijke kernkwaliteit in het toeristisch product van Aa en Hunze. De genoemde gebieden liggen bijna allemaal op de Hondsrug en vallen onder het project Geopark de 13 Hondsrug (zie ook 5.3.1). Dit breed gedragen project heeft als doel om de verhalen van de Hondsrug opnieuw in beeld te brengen en te vertellen, maar ook om de Hondsrug als eerste Geopark in Nederland aan te wijzen en in 2013 te komen tot een Unesco European Geopark status. Daarmee wordt de Hondsrug een van de 50 geoparken in Europa. Deze erkenning zal een impuls geven aan het cultuurtoerisme in dit gebied. Het Toeristisch Platform Aa en Hunze ondersteunt deze ontwikkelingen en toeristische ondernemers uit Aa en Hunze verbinden zich aan het Geopark

13

In het project Geopark de Hondsrug zijn de gemeenten Tynaarlo, Aa en Hunze, Borger – Odoorn, Emmen en Coevorden, waterschappen, provincie Drenthe en overige instellingen als het Recreatieschap Drenthe, het Drents Landschap, Staatsbosbeheer etc. betrokken

14

Wij vinden het belangrijk dat de verhalen van de Hondsrug voor onze inwoners maar ook voor de toeristen nog zichtbaarder en levendiger worden. In dit project willen wij in onze gemeente het Hondsrugverhaal in het veld beleefbaar maken onder andere met een beleefroute bij het Gasselterveld als belevingsplek voor de expeditie ijstijden en door een expeditiepoort natuur. Wij ondersteunen de opstartfase van dit project met een bedrag van € 45.000,- omdat wij het belangrijk vinden om de verhalen van de Hondsrug voor onze inwoners maar ook voor de toeristen nog zichtbaarder en levendiger te maken. Vanaf 2014 willen we Geopark de Hondsrug ondersteunen met een incidenteel bedrag van € 22.000,- per jaar.

2.9

Wat gaan we doen Ondersteunen amateurkunst Ontwikkelen van digitale aanvraagformulieren voor subsidie in 2013 Uitvoeren bezuinigingstaakstelling ICO tot 2015 In stand houden subsidie Muziekschool de Hondsrug Ontwikkelen programma cultuureducatie op grond van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit in 2013 – 2014 Evalueren en waar nodig aanscherpen taakstelling combinatiefunctionaris cultuur Instellen budget voor culturele festivals Opstellen van beleidsregels voor subsidie festivals Ondersteuning bieden bij het op een moderne manier zichtbaar maken van het culturele aanbod Ondersteunen van het project Geopark de Hondsrug

15

3.

INFORMATIE EN TAAL

De mogelijkheden om informatie te vergaren is aan veranderingen onderhevig. De bibliotheek is een belangrijke en betrouwbare partner in het vergaren, beschikbaar stellen en overbrengen van informatie in onze gemeente. De rol van de bibliotheek en de bibliotheekvoorziening verandert de komende jaren. Naast het bibliotheekwerk gaan we in dit hoofdstuk ook in op onze inzet voor de streektaal.

3.1 Bibliotheek Voor de bibliotheekbranche staan grote veranderingen op stapel. De digitalisering staat momenteel hoog op de agenda. E-books en e-readers zullen de komende jaren steeds meer een onderdeel worden van de bibliotheek. Er moet nog wel het een en ander geregeld en ontwikkeld worden voordat we zover zijn. Het Rijk neemt hierin het voortouw. Daarnaast hebben bibliotheken te maken met de bezuinigingen op zowel gemeentelijk als provinciaal niveau. Dit zorgt ervoor dat de komende 5 jaar stappen gezet moeten worden om een bibliotheekvoorziening te realiseren die de ontwikkelingen van nu en in de toekomst kan doorstaan. In de visie bibliotheekwerk 2013 – 2016 wordt uitgebreid ingegaan op de ontwikkelingen en bezuinigingen en de stappen die we de komende jaren gaan zetten om hierop te anticiperen. In deze cultuurnota zijn daarom alleen de hoofdlijnen van het bibliotheekbeleid opgenomen. De bibliotheek is een basisvoorziening die wij toegankelijk willen houden voor onze inwoners. De huidige omstandigheden zorgen ervoor dat er inspanningen gepleegd moeten worden om de bibliotheek betaalbaar te houden. Deze inspanningen moeten er tevens voor zorgen dat de bibliotheek de huidige (digitale) ontwikkelingen kan doorstaan. Om dit te bereiken leggen we de prioriteiten voor de bibliotheek de komende jaren bij de doelgroep jeugd, spreiding en digitalisering. Jeugd: zorg dragen voor een goede start op het gebied van taal-, lees- en informatievaardigheden door het invoeren van het concept ‘de bibliotheek op school’ en het uitvoeren van programma’s in het kader van leesbevordering en laaggeletterdheid. Spreiding: zorg dragen voor een goede bereikbaarheid van de bibliotheek zowel digitaal als fysiek. In dit kader worden de 4 vestigingen in stand gehouden maar worden wel omgebouwd tot bibliotheekvestigingen op maat. Digitalisering: inspelen op de landelijke digitale ontwikkelingen en de klanten uit de gemeente op deze ontwikkelingen voorbereiden. Bovenstaande houdt in dat we de komende beleidsperiode gaan toewerken naar: 1. de opheffing van de bibliobushaltes 2. inrichting van de bibliotheek op school 3. invoeren en inrichten van de bibliotheek op maat (vestigingen) Op deze wijze houden we onze bibliotheekvoorziening overeind en toegankelijk (fysiek en digitaal) voor onze inwoners en wordt tevens een bezuiniging gerealiseerd van ruimt € 110.000,-.

16

3.2 Drentse Taol Streektaal verbindt mensen met elkaar en met de streek waar ze wonen. Gebruik van de Drentse spreektaal roept vertrouwdheid en herkenning op en draagt bij aan de identiteit van Drenthe. De Drentse taol vormt een belangrijk onderdeel van onze Drentse cultuurhistorie. Wij vinden het belangrijk dat de Drentse taol aandacht krijgt en daardoor ook levend blijft. De eerste verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de Provincie Drenthe en de Stichting Huus van de Taol. Om de Drentse Taol onder de aandacht te brengen van onze inwoners verdubbelen wij ons sponsorbedrag voor Stichting Huus van de Taol voor de komende 4 jaar. Het Huus van de Taol organiseert hiervoor in onze gemeente taalcursussen en activiteiten in het kader van Meertmaond Streektaolmaond. Ook leveren zij ieder jaar een Drentstalige bijdrage tijdens de raadsvergadering in maart. De afgelopen periode hebben wij diverse initiatieven gesteund, waarbij de Drentse taol een belangrijk deel uitmaakte. Voorbeelden hiervan zijn De Drentse Bluesopera, de musical Dei van Hiernaost, de Taolkermis en de spreektaal kinderwedstrijd de Keuning en de Keuningin. Ook in de toekomst zullen wij dergelijke projecten en nieuwe initiatieven bespreken en ondersteunen om een impuls te geven aan de streektaal. De Drentse Taol valt onder het Nedersaksisch en dat is een officiële streektaal. Lokale en provinciale overheden in het Nedersaksisch streektaalgebied hebben zich de afgelopen jaren sterk gemaakt om het Nedersaksisch een hogere status te geven. De minister heeft hierop in het voorjaar van 2012 negatief beslist. De initiatiefnemers laten het hier echter niet bij zitten en gaan door met hun strijd voor erkenning. Wij zullen de activiteiten hierin ondersteunen.

3.3

Wat gaan we doen in 2013 - 2016 Met het oog op de digitale ontwikkelingen in de bibliotheekbranche en de bezuinigingstaakstelling voor onze eigen bibliotheek gaan we stapsgewijs de volgende taken uitvoeren: - stopmomenten van de bibliobus terugbrengen van wekelijks naar tweewekelijks (2013) - de opheffing van de bibliobushaltes (2015) - inrichting van de bibliotheek op school (2015) - invoeren en inrichten van de bibliotheek op maat (2015 – 2016) Verdubbeling van de sponsoring van Huus van de Taol Ondersteunen van het initiatief om het Nedersaksisch een hogere status te geven

17

4.

BEELDENDE KUNST

Onze gemeente wordt met kunst in de openbare ruimte opgesierd. De kunst vertelt vaak een verhaal over de omgeving. In dit hoofdstuk geven we aan hoe we omgaan met ons kunstbezit in de openbare ruimte maar ook met onze eigen kunstcollectie. Ook gaan we in op het expositiebeleid.

4.1 Kunst in de openbare ruimte Onze gemeente bezit ruim 40 kunstwerken in de openbare ruimte. Deze staan verspreid over de hele gemeente en zijn om diverse redenen geplaatst. Wij zijn eigenaar van deze kunstwerken en zijn op grond van het auteursrecht verplicht om zorgvuldig met de werken om te gaan. Er bestaat geen onderhoudsplan voor de kunstwerken in de openbare ruimte. Deze kunstwerken zijn ook niet verzekerd. Af en toe worden de kunstwerken schoongemaakt door de afdeling Openbare Werken. Voor herstelwerkzaamheden wordt de gemeenteraad op ad-hoc basis om een budget gevraagd. Het kunstwerk in het winkelcentrum in Annen en ‘de Haan’ in Gieterveen zijn hier voorbeelden van. De gemeenteraad heeft bij de vaststelling van de vorige cultuurnota in 2009 besloten dat kunst in de openbare ruimte geen prioriteit heeft. Daarom zijn er geen structurele middelen beschikbaar die voorzien in regulier onderhoud, voor nieuwe lokale initiatieven of voor het initiëren van kunstopdrachten bij bijvoorbeeld grote bouwprojecten. Met het oog op de financiële situatie zetten we de ingezette lijn voor deze beleidsperiode door. Wij beseffen ons dat slecht of geen onderhoud aan de kunstwerken ten koste kan gaan van de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de kunstwerken en dat de reparatie- en restauratiekosten hoger kunnen oplopen. Mocht de situatie zich aandienen dan lossen we dit zo nodig op ad-hoc basis op. Wel heeft de gemeenteraad besloten dat de verdwenen beelden in Annerveenschekanaal en Eexterveenschekanaal, zijnde “de brugafdraaister” en “het veengraversgezinen de veenbaas” weer terug moeten komen op hun oorsponkelijke plaats.

4.2 Exposities Wij zijn gezegend met de aanwezigheid van een groot aantal kunstenaars in onze gemeente, zowel professionals als amateurs. De professionele kunstenaars hebben zich sinds 2002 verenigd in de Stichting Beeldend Kunstenaars Aa en Hunze. Jaarlijks organiseren zij in het laatste weekend van januari de succesvolle atelierroute. In de maand september is de expositieruimte in het gemeentehuis gereserveerd voor de Stichting, voor hun groepsexpositie. In onze gemeente zijn diverse locaties waar de kunstenaars hun werk kunnen tonen. Het gaat hierbij om diverse galerieën, bibliotheken en bedrijven die hun ruimte beschikbaar stellen. Ook in het gemeentehuis kunnen kunstenaars hun werk aan het publiek tonen. De gemeente biedt zowel professionele als amateurkunstenaars deze mogelijkheid. De kunstenaars mogen gebruik maken van de expositieruimte. De gemeente zorgt via haar eigen kanalen voor publiciteit voor de exposities. Wij willen de organisatie van exposities in het gemeentehuis een impuls geven door de organisatie ervan gestructureerder op te zetten.

18

Daarnaast organiseert de gemeente jaarlijks een kunstuitleendag. Zowel professionele als amateurkunstenaars krijgen de mogelijkheid om kunstwerken uit te lenen aan de gemeente. Deze kunstwerken komen gedurende 1 jaar te hangen in de werkkamers van het gemeentehuis. 4.3 Kunstcollectie van de gemeente De gemeente beschikt over een eigen kunstcollectie die bestaat uit meer 300 stukken. Deze collectie bestaat hoofdzakelijk uit kunstwerken die zijn aangekocht ten tijde van de BKR regeling in de jaren 70 en 80. De eigen collectie is vooral te zien in de gangen, overlegruimtes en bestuurskamers in het gemeentehuis. De gemeente Aa en Hunze heeft de afgelopen jaren op ad hoc basis een aantal werken aangekocht. In 2001 is de collectie van destijds geïnventariseerd, gerepareerd en gewaardeerd. De inventarisatie is niet meer geheel up to date. Een groot deel van de collectie staat in opslag. Daarnaast is er geen onderling verband in de collectie. Daarom willen we een deskundige vragen om onze eigen collectie te waarderen en zo te komen tot een beperkte basiscollectie. De overige stukken worden dan geveild/verkocht. Om dit uit te voeren vragen we een eenmalige bijdrage van maximaal € 5.000,- . Daarnaast is het de bedoeling dat de opbrengst van de verkoop voor de beeldende kunst wordt ingezet. Onze basiscollectie gaan we dan meer onder de aandacht brengen door het organiseren van (thema)exposities.

4.4

Wat gaan we doen in 2013 – 2016 Er zijn geen structurele middelen beschikbaar voor het onderhoud aan kunst in de openbare ruimte. Mocht de situatie zich aandienen dan zal dit zo nodig op ad-hoc basis worden opgelost. Er wordt een professionaliteitimpuls gegeven aan de exposities in het gemeentehuis De kunstcollectie van de gemeente wordt door een professional doorgelicht. Deze komt tevens met een voorstel om de collectie te beperken tot een basiscollectie.

19

5.

CULTUURHISTORIE

5.1 Ruimtelijk erfgoed Het rijksbeleid met betrekking tot het ruimtelijk erfgoed bestaat enerzijds uit sectoraal beleid gericht op behoud en anderzijds uit een meer ruimtelijke benadering gericht op bescherming en ontwikkeling. Beide zijn verankerd in de Monumentenwet 1988. Met betrekking tot het sectorale beleid zijn enkele wijzigingen opgetreden, die gevolgen hebben voor de gemeente. In hoofdstuk 5.1.3 komen we hierop terug. De ruimtelijke benadering is benoemd in de beleidsnotitie ‘Modernisering Monumentenzorg’ (MoMo) en is uitgewerkt in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). Alles wat in dit hoofdstuk is beschreven ten aanzien van de bescherming van het ruimtelijk erfgoed kan nog drastisch veranderen als op rijksniveau wordt besloten om het bestemmingsplan als instrument te verlaten en over te gaan op een omgevingsverordening. De provincie Drenthe volgt in haar nieuwe cultuurnota 2013-2016 ook dit ruimtelijke spoor, waarbij cultuur drager is van identiteit. Daarnaast wil de provincie het sectorale beleid graag delen met de gemeenten, bijvoorbeeld in de vorm van culturele allianties. Een van de voornemens is om de provinciale monumentenlijst over te dragen naar de Drentse gemeenten. Wij zetten op gemeentelijk niveau verder in op bescherming van het ruimtelijk erfgoed via het bestemmingsplan. In de geactualiseerde bestemmingsplannen voor de kernen is het archeologisch erfgoed beschermd. Met de wijziging van het eerder genoemde Bro, zijn gemeenten vanaf januari 2012 verplicht om bij de vaststelling van nieuwe bestemmingsplannen rekening te houden met alle cultuurhistorische waarden. Dus ook historische geografie en gebouwde omgeving. De gemeente is vrij om te bepalen hoe zij hieraan invulling geeft. Immers, vanuit rijksniveau gezien zijn de lokale omstandigheden zo divers, dat het nauwelijks centraal is aan te sturen. De geboden vrijheid brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. Medio 2013 is de Cultuurhistorische Waardenkaart gereed. De bescherming van de cultuurhistorische waarden zoals archeologisch erfgoed, gebouwde omgeving (dorpsgezichten en bouwkundige objecten) en cultuurlandschap / historische geografie wordt dan verwezenlijkt in de op te stellen bestemmingsplannen. Daartoe moet na de inventarisatie en waardering van het erfgoed nog een vertaalslag gemaakt worden naar het ruimtelijk beleid. Zoals eerder aangegeven heeft de gemeente hier beleidsvrijheid. We zullen antwoorden moeten bedenken op vragen als: Wat neem je mee in een bepaald bestemmingsplan, wat verwoord je in de toelichting en hoe gaan de regels eruit zien? 5.1.1 Archeologie In januari 2012 is het gemeentelijk archeologiebeleid vastgesteld. De archeologische beleidsadvieskaart is het belangrijkste onderdeel waaraan, in het verlengde van de MoMo, de afgelopen jaren is gewerkt. Het rijks- en provinciaal beleid is in de kaart verwerkt. Het rijk heeft 29 archeologische monumenten aangewezen. Het provinciaal archeologiebeleid komt voort uit het omgevingsbeleid van de provincie en is op de archeologische beleidsadvieskaart aangegeven als provinciaal belang. Aa en Hunze kent relatief veel celtic-fields en offerveentjes. In de nieuw te ontwikkelen bestemmingsplannen wordt de Archeologische Beleidsadvieskaart verwerkt waardoor het archeologisch erfgoed in onze gemeente beschermd wordt. De beleidsadvieskaart heeft er ook toe geleid dat er nieuwe regels zijn gekomen voor bestemmingsplannen. Met het doorvoeren van aanpassingen en correcties en het actualiseren van de kaart willen we de archeologische beleidsadvieskaart nog gebruiksvriendelijker maken. De kaart plaatsen we in 2013 ook op de website van de gemeente zodat deze toegankelijk is voor de burger. Het nieuwe beleid heeft wel consequenties in de intensiteit van archeologische advisering. Dit gebeurt nu nog geheel extern van Libau, de opvolger van het Drents Plateau. Bij een verdere toename van adviesverzoeken is het efficiënter om de archeologisch adviseur, net als de bouwkundig adviseur, wekelijks in huis te hebben. Dit brengt externe kosten (circa € 10.000) met zich mee, maar ontlast de interne capaciteit en leidt tot meer efficiency.

20

5.1.2 Historische geografie Dit onderdeel van de cultuurhistorie houdt zich vooral bezig met de historische transformatie van het natuurlandschap tot een door de mens gebruikt cultuurlandschap met de nadruk op de morfologie van het landschap. Hierbij wordt zowel op materiële als immateriële cultuurverschijnselen ingegaan. Het provinciale Omgevingsplan en de Landschapsvisie Drentsche Aa zijn het uitgangspunt voor het behoud van de landschaps- en groenelementen in relatie tot de cultuurhistorische waarde van het landschap. Behoud en herstel van landschapselementen versterkt de cultuurhistorische waarde van het landschap. De gemeente Aa en Hunze is een plattelandsgemeente die haar ruimtelijke identiteit ontleent aan de waardevolle cultuurlandschappen. De hoge waarde van deze landschappen komt tot uitdrukking in soms hoge natuurwaarden en de goede afleesbaarheid van het karakter. Zand is zand, veen is veen. De ontstaansgeschiedenis van de bodem en het historisch gebruik door de mens is nog op vele plaatsen goed te herkennen. De landschappen hebben extra betekenis omdat zij gezien worden als de dragers van het overige erfgoed. Het Geopark de Hondsrug heeft de belangrijkste geosites in beeld gebracht. Dit zijn locaties waar het verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de bodem is af te lezen. De gemeente heeft in de afgelopen jaren het historische groen binnen de dorpskernen in beeld gebracht en gewaardeerd. Het in beeld brengen van het historische groen wordt in het buitengebied gecombineerd met de inventarisatie van het gebouwde erfgoed. In 2013 zal dit gereed zijn. Vanwege de ontwikkeling van het bestemmingsplan buitengebied zal de aandacht in eerste instantie gericht zijn op het landschap en de daarin voorkomende structuren. Hierna wordt het op perceel niveau verfijnd. 5.1.3 Gebouwde erfgoed We maken onderscheid in gebieden en objecten. Aa en Hunze kent twee rijksbeschermde dorpsgezichten. Dat is de omgeving van de Magnuskerk in Anloo en het gebied Annerveenschekanaal / Eexterveenschekanaal. In de gemeente komen 73 gebouwde monumenten voor. Met betrekking tot de gebouwde monumenten zal de rijksdienst voor het cultureel erfgoed (RCE) haar taken verder beperken. Was eerder de advisering in de planfase beperkt tot een aantal nader benoemde gevallen. Nu is ook de begeleiding en het toezicht bij de uitvoering van restauraties en onderhoud overgedragen aan de gemeenten. RCE is nu vooral een kennisinstituut. Specialisten zijn oproepbaar voor advisering in de fase van planvorming. Voor de begeleiding van restauratieplannen en het toezicht tijdens de uitvoering wordt capaciteit ingehuurd bij Libau. Voor de instandhouding van monumenten geldt de Brim-regeling (Besluit rijksregeling instandhouding monumenten). Met de uitvoering heeft de gemeente nauwelijks bemoeienis. Daarnaast heeft het rijk nog budget ter beschikking voor bijzondere restauraties. Deze gelden lopen vanaf 2013 via de provincie naar de projecten. De provincie verdubbelt het budget van het rijk en zal – voor zover het er nu naar uit ziet – dit geld inzetten in restauraties in combinatie met herbestemming. De begeleiding en het toezicht van de restauratieprojecten is nog niet geregeld. Het ligt voor de hand, dat die taken bij de gemeente terecht komen. In de bestemmingsplannen van de kernen zijn de belangrijkste gebouwen aangeduid vanwege de beeldwaarde. Nu het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) is gewijzigd, moet de raad bij de vaststelling van nieuwe bestemmingsplannen ook rekening houden met de cultuurhistorische waarden. We gaan dan een vergelijkbare vertaalslag maken zoals we dat ook hebben gedaan voor de archeologie in 2011 – 2012.

21

Bij de uitvoering van rijks- en provinciaal monumentenbeleid door de gemeente dient een verbeteringsslag gemaakt te worden. In 2014 gaan wij vaststellen hoe wij het rijks- en provinciaal beleid uit gaan voeren. 5.1.4 Consequenties cultuurhistorisch beleid In bestemmingsplannen, de nota welstandsbeleid en ruimtelijk gerelateerde beheersprogramma’s zijn aspecten van ruimtelijk kwaliteitsbeleid vastgelegd. Nagegaan moet worden of die, vanwege het dan vastgestelde beleid met betrekking tot het ruimtelijk erfgoed, aangepast moeten worden. Voor de bestemmingsplannen is dit verplicht (Bro), voor de andere instrumenten is dit een vanzelfsprekende consequentie. 5.2 Funerair erfgoed Onder deze categorie cultuurhistorie vallen zowel de fysieke plekken als hunebedden, grafheuvels en historische begraafplaatsen, als ook begrafenisgebruiken. De Hunebedden Beheergroep (HBG) heeft in 2007 onderzoek laten doen naar alle Drentse hunebeddenlocaties. Hieruit is per locatie een inrichtings- en beheervisie voortgekomen. In 2012 is de bebording van de locaties vernieuwd. De komende jaren wordt de gemeente betrokken bij de verbetering van de inrichting van de hunebedlocaties. Werkgroepen vanuit de historische verenigingen in Rolde en Anloo richten zich momenteel op de historische delen van de lokale begraafplaatsen. Zij hebben zich laten informeren door de landelijke vereniging ‘Terebinth’. De gemeente is gevraagd ondersteuning te bieden bij het onderzoek dat zij willen doen. Voor de gemeente is dit een nieuw onderwerp, waarover nauwelijks kennis in huis is. Er zijn meerdere gemeentelijke begraafplaatsen met historische delen. Het is daarom gewenst meer basiskennis over deze materie in huis te hebben. Daarnaast is er behoefte aan een bestuurlijke visie omtrent het funerair erfgoed, die zijn doorwerking krijgt in de inrichting en het beheer van de begraafplaatsen. Juist in het beheer kun je de verkeerde en veelal onomkeerbare beslissingen nemen. Om dat te voorkomen willen we meer bewustzijn bij betrokkenen, en kennis over de cultuurhistorische aspecten krijgen. Dit doen we door deelname aan studiedagen, deelname aan de werkgroep Anloo, deelname aan het EDR project en door kennis te nemen van ervaringen van andere gemeenten. Als het om specifieke zaken gaat kunnen we een beroep doen op de vereniging ‘Terebinth’ en gespecialiseerde adviesbureaus.

22

In 2013 zal de gemeente participeren in een EDR-project Momento Mori. Dit project richt zich onder meer op de cultuur rond sterven en begraven. Het belang van gemeentelijke deelname is gericht op de kwaliteitscriteria van een te ontwikkelen beheersinstrument voor begraafplaatsen.

5.3 Ontsluiting ruimtelijk erfgoed Aa en Hunze is een van de rijkste gemeenten als het gaat om geologische en cultuurhistorische waarden. Het ontsluiten van deze waarden voor het grote publiek blijft een speerpunt van beleid. Binnen het Nationaal Landschap Drentsche Aa heeft men al tien jaar ervaring met publieksgerichte acties als excursies en digitale en analoge communicatiemiddelen. De afgelopen bestuursperiode zijn daarin nieuwe initiatieven genomen, zoals het Geopark de Hondsrug, de leerlijn erfgoededucatie voor het basisonderwijs en de instelling van een Lokaal Comité Open Monumentendag. Ook derden spelen een rol in de ontsluiting van het cultureel erfgoed. We noemen de grote terreinbeheerders als Staatsbosbeheer en het Drentse Landschap die regelmatig excursies organiseren. Maar ook steeds meer ondernemers in de toeristische- en recreatieve sector dragen een steentje bij door te vertellen over de vele waarden die in het gebied voorkomen. Deze initiatieven vragen de komende jaren om inbreng en ondersteuning vanuit de gemeente. 5.3.1 Gemeentelijke website Het gemeentelijk beleid op het gebied van archeologie, cultuurlandschap en bouwkunst krijgt in deze periode gestalte. Dit beleid willen we via de gemeentelijke website uitdragen. Een doorsnede door de tijd aan de hand van enkele voorbeelden zien wij als een nuttige aanvulling ter illustratie. Binnen de bestaande reservering ‘ beleidsontwikkeling ruimtelijk erfgoed’ is hiervoor een beperkt budget beschikbaar. Er vindt nog afstemming plaats over de inhoud en de vorm met de beleidsterreinen cultuur en recreatie en toerisme. In de ontsluiting van het erfgoed als geheel zien wij vooral een rol voor het Nationaal Landschap Drentsche Aa en het Geopark de Hondsrug, waarin de gemeente participeert. 5.3.2 Geopark de Hondsrug Geopark de Hondsrug is voor Aa en Hunze hét middel om zowel het geologische als het cultuurhistorisch erfgoed te ontsluiten voor het grote publiek. Het Geopark maakt gebruik van de nieuwste digitale technieken. Er is een speciale website voor smartphones, waarmee historische beelden en teksten op locatie zijn op te roepen. In de expeditiepoorten komen digitale tafels met touchscreens, waarop meerdere gebruikers tegelijkertijd informatie kunnen oproepen. De belangrijkste doelgroepen zijn de eigen burgers (onder andere via de Hondsrugacademie), de leerlingen van het primair onderwijs en de toeristen. Naast de ontsluiting via de digitale vormen zal het Geopark ook informatiepanelen plaatsen. Natuurlijk beperkt het Geopark zich tot een zeker schaalniveau. Om op meerdere plaatsen lokaal meer de diepte op te zoeken gaan we met elkaar samenwerken. De historische verenigingen worden gevraagd bij de invulling van de informatievoorziening een actieve rol te spelen.

23

Deelname aan het Geopark de Hondsrug levert de gemeente en haar burgers veel op. Met de gemeentelijke financiële bijdrage kunnen gelden van derden, fondsen en bedrijven los gemaakt worden. De burgers profiteren rechtstreeks van de ontsluiting van het geologisch en cultuurhistorisch erfgoed door deelname aan excursies, de digitale bronnen of de Hondsrugacademie. Zij kunnen 14 genieten van de exposities in de expeditiepoorten . Diverse onderwijsinstellingen op HBO niveau en in het wetenschappelijk onderwijs focussen op dit gebied. Voor de toeristen is het een herkenbaar gebied met een heel eigen karakteristiek, uitgedrukt in het merk ‘Hondsrug’. Ondernemers sluiten zich als partner aan omdat zij die kracht van de formule inzien. Uiteindelijk maakt dat de regionale en lokale economie sterker en duurzamer. 5.4 Historisch onderzoek Zowel met betrekking tot het archeologiebeleid als in relatie tot de uitvoering van rijks- en provinciaal monumentenbeleid is er soms behoefte aan nader historisch onderzoek. Bij menig restauratie- of verbouwplan van aangewezen monumenten ontbreekt een gedegen historisch onderzoek waarop het plan tot restauratie, verandering op uitbreiding is gebaseerd. De komende periode benutten wij om te bepalen of wij hierin een rol moeten vervullen en hoe we deze dan moeten invullen. Daarbij kan gedacht worden aan voorlichting, sturing op processen in het kader van de omgevingsvergunning en medefinanciering zoals dat in het verleden incidenteel is gebeurd. 5.5 Samenwerking historische verenigingen Vanuit het provinciale project ‘Tafelzilver’ is het initiatief ontstaan voor een folder, waarin de historische verenigingen zich gezamenlijk presenteren. Daarnaast zijn en worden de historische verenigingen intensief betrokken bij het erfgoededucatieproject en het gemeentelijk cultuurhistorisch beleid. De historische verenigingen worden hier ook gezien als representanten van de burgers, waarmee de gemeente de plezierige samenwerking wil voortzetten (Toekomstvisie 2020). Vanuit de gezamenlijke verenigingen is het verzoek gekomen of de gemeente een faciliterende rol wil spelen in een structureel overleg zoals dat ook bekend is met de andere culturele verenigingen. Wij nemen deze rol op ons en gaan dit koppelen aan het reeds voorgenomen functionele overleg met betrekking tot beleidsontwikkeling. Overigens kennen wij al sinds jaar en dag een vergelijkbaar overleg met de vrijwillige molenaars binnen Aa en Hunze. 5.6 Archieven De openbare archieven van de gemeente zijn de belangrijkste bron voor de geschiedenis van de samenleving vanaf de oprichting in 1811. Een belangrijke aanvulling daarop zijn de archieven van particuliere instellingen en personen. Het archief is de poort tot het verleden en vormt een deel van ons collectieve geheugen. In onze gemeente zijn de archieven onder gebracht bij het gemeentearchief. Het gemeentearchief wordt door ons beheerd ten behoeve van het historisch besef. Tevens vindt collectievorming plaats. Hieronder wordt verstaan het veilig stellen van archieven en documentatie van de (voorheen) in de gemeente gevestigde instellingen, families en bedrijven. Wij vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk inwoners gebruik kunnen maken van de archieven. Hier wordt ook veelvuldig gebruik van gemaakt voor bijvoorbeeld stamboomonderzoek of het schrijven van een boek. Wij participeren in het project ‘Digitaal loket bewoningsgeschiedenis’ van het Drents Archief. Dit project wordt in 2013 afgerond. In dit project worden de Burgerlijke Stand en de Bevolkingsregisters tezamen gedigitaliseerd en ontsloten, voor zover deze openbaar zijn. Zo ontstaat een online toegankelijke bewoningsgeschiedenis van Drenthe als geheel en van elke gemeente met een eigen digitaal loket in het bijzonder. Burgers hebben hierdoor toegang tot hun eigen familiegeschiedenis. Dit project is mogelijk gemaakt door de culturele allianties.

14

Een expeditiepoort is een vaste voorziening (bv. museum) waar exposities over een thema, routes, arrangementen te verkrijgen zijn en waar ook kennis gemaakt kan worden met andere verhaallijnen. De expeditiepoort voor de verhaallijn ‘natuur’ is in onze gemeente gepland met als mogelijke locaties Homanshof te Anloo of het Gasselterveld

24

5.7 Musea Er bevinden zich een aantal musea in onze gemeente waaronder Dorpsmuseum de Kluis, de winkel van Westerhof in Eext en het in 2011 geopende C+B museum. Over het algemeen draaien de musea op enthousiaste vrijwilligers en weten ze vele bezoekers, waaronder toeristen, te trekken. De gemeente heeft geen inhoudelijke en structurele financiële binding met de musea.

5.8 • • • • • • • • • • • • • •

Wat gaan we doen in 2013 – 2016 De archeologische beleidsadvieskaart wordt gebruiksvriendelijker gemaakt Het historisch groen in het buitengebied wordt in beeld gebracht en gewaardeerd. Dit wordt gecombineerd met het gebouwde erfgoed De cultuurhistorische waardenkaart wordt voltooid en het cultuurhistorisch beleid wordt opgenomen in de nieuwe bestemmingsplannen. Er wordt een vertaalslag gemaakt worden van cultuurhistorisch beleid naar ruimtelijk beleid. We onderzoeken de financiële haalbaarheid voor meer inzet van de archeologisch adviseur van Libau We gaan na welke invloed het cultuurhistorisch beleid heeft op het bestaande ruimtelijk kwaliteitsbeleid We maken nog een verbeteringsslag in de uitvoering van rijks- en provinciaal monumentenbeleid We stellen een visie op voor het funerair erfgoed en blijven samenwerken met de werkgroepen historische begraafplaatsen Met betrekking tot het funerair erfgoed breiden wij zowel op beleidsniveau als op het niveau van beheer- en uitvoering onze kennis uit We gaan verder met het ontsluiten van het ruimtelijk erfgoed via het Nationaal Landschap Drentsche Aa en het Geopark de Hondsrug We gaan via de gemeentelijke website het cultuurhistorisch beleid uitdragen We streven naar meer opengestelde monumenten tijdens de Open Monumentendag We onderzoeken in hoeverre we een rol moeten vervullen bij historisch onderzoek en hoe we daar invulling aan geven We nodigen jaarlijks de historische verenigingen uit voor een gezamenlijk overleg.

25

6. FINANCIEN De uitvoering van het cultuurbeleid 2013 – 2016 is hoofdzakelijk gebaseerd op bestaande budgetten. In tabel 1 worden de benodigde budgetten per onderwerp aangegeven. Voor een aantal beleidsonderwerpen wordt nieuw incidenteel budget gevraagd (tabel 2) Totalen per hoofdstuk cultuurnota 2.1. Amateurkunst 2.2. Cursusaanbod 2.3. Cultuur op school 2.4. Combinatiefunctionaris cultuur 2.5 Jeugdcultuurfonds 2.6 Podia 2.7. Culturele festivals en evenementen 2.8. Cultuurtoerisme

3.1 Bibliotheken 3.2 Drentse Taol/Literaire Hemel

5. Cultuurhistorie

4.2 Exposities 4.3 Kunstcollectie gemeente

Totaal cultuurnota

2013

2014

2015

2016

€ € € € € € € €

48.463,00 207.000,00 37.912,00 34.650,00 7.647,00 72.000,00 28.842,00 -

€ € € € € € € €

48.463,00 165.635,00 37.912,00 34.650,00 7.647,00 10.000,00 28.842,00 -

€ € € € € € € €

48.463,00 118.635,00 37.912,00 34.650,00 7.647,00 7.500,00 28.842,00 -

€ € € € € € € €

48.463,00 118.635,00 37.912,00 34.650,00 7.647,00 7.500,00 28.842,00 -

€

436.514,00

€

333.149,00

€

283.649,00

€

283.649,00

€ €

463.094,00 3.681,00

€ €

550.594,00 3.681,00

€ €

430.094,00 3.681,00

€ €

410.094,00 3.681,00

€

466.775,00

€

554.275,00

€

433.775,00

€

413.775,00

€

187.050,00

€

209.050,00

€

209.050,00

€

209.050,00

€

187.050,00

€

209.050,00

€

209.050,00

€

209.050,00

€ € €

9.100,00 5.000,00

€ € €

9.100,00 -

€ € €

9.100,00 -

€ € €

9.100,00 -

€

14.100,00

€

9.100,00

€

9.100,00

€

9.100,00

€

1.104.439,00

€

1.105.574,00

€

935.574,00

€

915.574,00

Tabel 1: benodigde budgetten per onderwerp

26

Benodigde nieuwe middelen (structureel en incidenteel)

Structureel/nieuw 3.1

2013

2014

Bibliotheekwerk (1)

40.000,00

Totaal nieuw structureel

40.000,00

Incidenteel

2013

2014

2015

2016

2015

2016

2.6

Podia (2)

50.000,00

10.000,00

7.500,00

7.500,00

2.7

Festivals en evenementen

25.000,00

25.000,00

25.000,00

25.000,00

3.1

Bibliotheekwerk (3)

0,00

72.500,00

0,00

0,00

3.2

Huus van de Taol

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

4

Beeldende kunst (4)

5.000,00

0,00

0,00

0,00

5

Geopark de Hondsrug (5)

22.000,00

22.000,00

22.000,00

82.500,00

132.000,00

57.000,00

57.000,00

totaal 1

structurele kosten bibliotheek op school: reeds verwerkt in het FMP

2

De Amer (2013) en Theater Het Hek (2014, 2015 en 2016)

3

frictiekosten ivm opheffen bibliobus: reeds verwerkt in het FMP

4

inventarisatie kunstcollectie

5

Geopark de Hondsrug: te betalen uit de Reserve Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingen (Reserve TRO)

27

7.

WAT GAAN WE DOEN IN 2013 – 2016

In dit hoofdstuk geven we puntsgewijs aan wat we de komende vier jaar op het gebied van cultuur gaan doen. Deze punten komen overeen met de punten die in de hoofdstukken 2 tot en met 5 ook benoemd zijn.

Cultuurparticipatie en cultuurbeleving 1. Ondersteunen amateurkunst 2. Ontwikkelen van digitale aanvraagformulieren voor subsidie in 2013 3. Uitvoeren bezuinigingstaakstelling ICO tot 2015 4. In stand houden subsidie Muziekschool de Hondsrug 5. Ontwikkelen programma cultuureducatie op grond van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit in 2013 – 2014 6. Evalueren en waar nodig aanscherpen taakstelling combinatiefunctionaris cultuur 7. Instellen budget voor culturele festivals 8. Ondersteuning bieden bij het op een moderne manier zichtbaar maken van het culturele aanbod 9. Ondersteunen van het project Geopark de Hondsrug Informatie en taal 10. Met het oog op de digitale ontwikkelingen in de bibliotheekbranche en de bezuinigingstaakstelling voor onze eigen bibliotheek gaan we stapsgewijs de volgende taken uitvoeren: - stopmomenten van de bibliobus van wekelijks naar tweewekelijks terugbrengen (2013) - de opheffing van de bibliobushaltes (2015) - inrichting van de bibliotheek op school (2015) - invoeren en inrichten van de bibliotheek op maat (2015 -2016) 11. Verdubbeling van de sponsoring van Huus van de Taol 12. Ondersteunen van het initiatief om het Nedersaksisch een hogere status te geven Beeldende kunst 13. Er zijn geen structurele middelen beschikbaar voor het onderhoud aan kunst in de openbare ruimte. Mocht de situatie zich aandienen dan zal dit zo nodig op ad-hoc basis worden opgelost. 14. Er wordt een professionaliteitimpuls gegeven aan de exposities in het gemeentehuis 15. De kunstcollectie van de gemeente wordt door een professional doorgelicht. Deze komt tevens met een voorstel om de collectie te beperken tot een basiscollectie.

Cultuurhistorie 16. De archeologische beleidsadvieskaart wordt gebruiksvriendelijker gemaakt 17. Het historisch groen in het buitengebied wordt in beeld gebracht en gewaardeerd. Dit wordt gecombineerd met het gebouwde erfgoed 18. De cultuurhistorische waardenkaart wordt voltooid en het cultuurhistorisch beleid wordt opgenomen in de nieuwe bestemmingsplannen. 19. Er wordt een vertaalslag gemaakt van cultuurhistorisch beleid naar ruimtelijk beleid. 20. We onderzoeken de financiële haalbaarheid voor meer inzet van de archeologisch adviseur van Libau 21. We gaan na welke invloed het cultuurhistorisch beleid heeft op het bestaande ruimtelijk kwaliteitsbeleid 22. We maken nog een verbeteringsslag in de uitvoering van rijks- en provinciaal monumentenbeleid 23. We stellen een visie op voor het funerair erfgoed en blijven samenwerken met de werkgroepen historische begraafplaatsen 24. Met betrekking tot het funerair erfgoed breiden wij, zowel op beleidsniveau als op het niveau van beheer- en uitvoering, onze kennis uit 25. We gaan verder met het ontsluiten van het ruimtelijk erfgoed via het Nationaal Landschap Drentsche Aa en het Geopark de Hondsrug

28

26. We gaan via de gemeentelijke website het cultuurhistorisch beleid uitdragen 27. We streven naar meer opengestelde monumenten tijdens de Open Monumentendag 28. We onderzoeken in hoeverre we een rol moeten vervullen bij historisch onderzoek en hoe we daar invulling aan geven 29. We nodigen jaarlijks de historische verenigingen uit voor een gezamenlijk overleg.

29

8.

BIJLAGEN

Bijlage I

Wat hebben we bereikt in de periode 2009 – 2012

In de beleidsnota 2009 – 2012 zijn 28 punten benoemd die we in die periode uit zouden voeren of aandacht aan zouden besteden. Hieronder vindt u een overzicht van de resultaten van die beleidsnota. Uitvoeringspunt Wij gaan begin 2009 onze beleidsregels amateurkunst, incidentele subsidies en waarderingssubsidies herijken. Met de herijking van onze beleidsregels willen we meer inzetten op kwaliteit, samenwerking en jeugd. Hierbij sluiten we een bepaalde herverdeling van de gelden niet uit. We willen overgaan op een meerjarige subsidieverlening waarbij we meer gaan toetsen op inhoud. Dit houdt ook in dat verenigingen en instellingen voor hun structurele subsidie niet jaarlijks meer een subsidieverzoek hoeven in te dienen.

Bereikt De beleidsregels amateurkunst zijn onder de loep genomen. Met oog voor het voortbestaan van verenigingen, aansluiting bij doelstellingen en het totaalbudget, is gezocht naar een passende regeling. Deze is niet gevonden. De huidige regeling wordt daarom voortgezet.

2

Evenals het Rijk en de provincie Drenthe gaan we het Programmafonds Cultuurparticipatie invoeren. Dit fonds heeft als doel dat iedere Nederlander (inwoner van Aa en Hunze), te beginnen bij jongeren, op termijn actief in aanraking komt met cultuur. Samen met de provincie Drenthe gaan we nader bekijken op welke wijze invulling en uitvoering gegeven gaat worden aan het fonds.

In het kader van de culturele alliantie is een plan opgesteld voor de uitvoering van het Programmafonds Cultuurparticipatie. De extra middelen zijn ingezet voor cultuureducatie (invoering leerlijn cultureel erfgoed), ondersteuning van projecten om cultuurparticipatie te bevorderen en projecten ten behoeve van cultuurparticipatie van de jeugd. Een aantal van deze projecten hebben plaatsgevonden tijdens Cultuurlijk Aa en Hunze.

3

Tevens willen we de amateurkunst ondersteunen. Dit doen we door middel van het pilotproject ‘ondersteuning amateurkunst’. Het project bestaat uit een cultuurloket en een cultuur netwerk. Dit pilotproject is een samenwerking tussen de gemeenten Aa en Hunze, Noordenveld en Tynaarlo.

In verband met de regeling Impuls brede scholen, sport en cultuur is ervoor gekozen om in te steken op de combinatiefunctionaris cultuur. De combinatiefunctionaris heeft met betrekking tot de amateurkunst taken gekregen die zijn beschreven in het pilotproject ‘ondersteuning amateurkunst’. Door deze insteek zijn we uit het pilotproject gestapt.

4

Vooruitlopend op de beëindiging van de mantelovereenkomst eind 2011 zullen we in de jaren tot en met 2011 binnen het huidige budget van het ICO ruimte vrijmaken om op projectmatige wijze te experimenteren met projecten in het kader van de brede samenwerking.

De combinatiefunctionaris is op ad-hoc basis ingesprongen door het organiseren van een buitenschools cultuur aanbod in samenwerking met lokale partners als het basisonderwijs, kinderopvang, Stichting Welzijn Aa en Hunze, de bibliotheek, het ICO, Muziekschool de Hondsrug en professionele kunstenaars uit de gemeente.

5

Bij de herziening van de beleidsregels cultuur gaan we steviger inzetten op de subsidiering van Muziekschool de Hondsrug.

De subsidie van Muziekschool de Hondsrug is structureel verhoogd naar € 4.000,-.

6

In 2009 gaan de betrokken partijen afspraken maken op welke wijze vanaf het schooljaar 2010 – 2011 invulling wordt

In 2010 zijn nieuwe afspraken gemaakt met het basisonderwijs, ICO en K&C voor een nieuwe periode van 4 jaar cultuureducatie Cultuurmenu).

1

30

gegeven aan de cultuureducatie in het onderwijs. Dan wordt ook bekeken of en op welke wijze de discipline cultureel erfgoed deel uit moet maken van de cultuureducatie op de scholen. Tevens zal nader onderzocht worden of een verdiepingsslag wenselijk is en of dit te bewerkstelligen is door het instellen van combinatiefunctionarissen op het gebied van cultuur.

In dit programma is tevens de leerlijn erfgoededucatie opgenomen. Deze leerlijn is in 2011 en 2012 op maat gemaakt voor Aa en Hunze en wordt met ingang van het schooljaar 2012 – 2013 in zijn geheel uitgevoerd op de scholen. De combinatiefunctionaris cultuur heeft op verschillende scholen meegeholpen met het bedenken en opzetten van cultuurprojecten die al dan niet aansloten op het cultuurmenu. Daarnaast zijn door de combinatiefunctionaris in Gasselternijveen en Rolde, onder de noemer Kunstkids, cultuurprogramma’s aangeboden in de naschoolse opvang.

7

Wij vinden het belangrijk dat jongeren uit onze gemeente ook in aanraking komen met het culturele aanbod uit hun eigen gemeente. Wij willen daarom de scholen stimuleren om de cultuureducatiegelden zoveel mogelijk in te zetten voor het culturele aanbod uit de eigen gemeente en verenigingen in onze gemeente aanmoedigen een aanbod samen te stellen voor de scholen.

8

Bij het maken van subsidieafspraken met de bibliotheek en het ICO gaan we nadrukkelijk in op activiteiten die deze instellingen moeten organiseren in het kader van de brede samenwerking.

De scholen kunnen zelf bepalen waaraan ze hun cultuureducatiegelden besteden. De meeste scholen nemen ook het lokale aanbod op in hun programma. De combinatiefunctionaris cultuur brengt lokale initiatieven onder de aandacht van het onderwijs en kan daarin een verbindende rol spelen. Dit was onder andere het geval bij de projecten ‘ De eis van Jozeknien’ en ‘ Zwane(n)meer’ in het kader van Cultuurlijk Aa en Hunze. Hier werd medewerking van het onderwijs gevraagd. De bibliotheek en het ICO hebben deelgenomen aan projecten waarbij (een deel van) de brede samenwerkingspartners betrokken waren. Dit was bij de projecten ‘Cultuurlijk Annen’ en ‘Kunstkids Rolde’

9

In 2008/2009 is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar een multifunctionele accommodatie in Gieten en Gasselternijveen, waarin ook ruimte is voor cultuur.

Het onderzoek MFC Gieten wees uit dat een MFC in Gieten financieel niet haalbaar was. In Gasselternijveen zijn de plannen voor het bouwen van een MFC in een vergevorderd stadium. In het MFC wordt een ruimte ingericht door de bibliotheek. Ook is er ruimte voor culturele verenigingen.

10

Podia die ieder seizoen een cultureel jaarprogramma bieden, willen wij financieel ondersteunen. De Amer en Theater het Hek van de Dam wijzen wij aan als preferente podia in onze gemeente. Met deze stichtingen worden aparte subsidieafspraken gemaakt. De overige podia kunnen een beroep doen op de beleidsregels waarderingssubsidies of kunnen projectsubsidies aanvragen.

Zowel de Amer als Theater Het Hek hebben de afgelopen 4 jaar subsidie ontvangen. Zoals afgesproken met de Amer en de Provincie Drenthe is de subsidie voor de Amer in 2012 afgelopen. Zij kunnen op eigen kracht verder. Theater Het Hek heeft het de afgelopen jaren moeilijk gehad. Toch is het gelukt om een veelzijdig programma te presenteren. De subsidierelatie met de Provincie Drenthe is met ingang van 2012 beëindigd.

11

Wij blijven de bestaande initiatieven met betrekking tot culturele festivals en evenementen ondersteunen en stellen nieuwe middelen beschikbaar voor het opzetten van een nieuw festival in bijvoorbeeld Breevenen. Hierbij stimuleren we de organisatoren rekening te houden met de toeristische- en recreatieve sector; zowel bij de programmering als bij de promotie van het festival.

De bestaande festivals zijn ook de afgelopen jaren ondersteund. In het kader van Cultuurlijk Aa en Hunze zijn een aantal nieuwe festivals ontstaan die ook de ambitie hebben om in de toekomst plaats te vinden, bijvoorbeeld het Vocaal Festival en Festival der Aa.

31

12

Om het cultuurtoerisme te versterken gaan we: - de beleidsterreinen kunst en cultuur, recreatie en toerisme, ruimtelijke ordening, economie en landschap en milieu/natuur sterker met elkaar integreren. - het bestaande cultureel aanbod beter en bij voorkeur op moderne wijze ontsluiten voor de toerist. - nieuwe ontwikkelingen op het grensvlak tussen cultuur, natuur, recreatie en toerisme, openbare ruimte willen wij stimuleren en zullen wij ondersteunen.

De integratie van de genoemde beleidsterreinen is de afgelopen jaren tot stand gekomen, al is dat vaak op ad-hoc basis. Cultuurlijk Aa en Hunze heeft daarin een impuls gegeven. De beleidsterreinen recreatie en toerisme, economie, en ruimtelijke ordening waren direct betrokken bij het cultuurjaar.

13

De accenten voor het bibliotheekbeleid liggen vooral op activiteiten gericht op de functionele verbreding van de bibliotheek.

Om de functionele verbreding binnen de bibliotheek mogelijk te maken, is de afgelopen jaren geïnvesteerd in het beveiligen van boeken en self service. Op deze wijze was het mogelijk om andere gebruikers naar de bibliotheek te trekken.

14

Wij streven ernaar om in 2008 bekend te maken wat er gebeurt met de huisvesting van de bibliotheek in Gasselternijveen.

Begin 2014 verhuist de bibliotheek in Gasselternijveen naar het nieuwe MFC. De jeugdcollectie van de bibliotheek wordt dan ondergebracht bij de 2 basisscholen. Voor volwassenen is een beperkte fysieke collectie aanwezig. De bibliotheek in Gasselternijveen wordt dan een bibliotheek op maat.

15

In 2009 gaan we per dorp bezien of de huidige bibliotheekvoorziening voldoet of dat een andere bibliotheekvoorziening beter aansluit op de wensen en het gebruik in een dorp.

Vanwege de bezuinigingen en de digitalisering is in 2012 is gestart met deze discussie.

16

In 2009 / 2010 gaan wij de subsidie van het bibliotheekwerk herijken. Hieraan koppelen we tevens een uitvoeringsnota.

Regelmatig is met de bibliotheekmanager overleg gevoerd over het bibliotheekbeleid en de inzet van de subsidiebijdrage voor het bibliotheekwerk.

17

Wij blijven initiatieven in de Drentse Taol of waarbij de Drentse Taol een belangrijk onderdeel vormt ook in de toekomst ondersteunen. Daarnaast nemen wij deel aan Meertmaond Streektaolmaond waarbij ieder jaar in maart een activiteit plaatsvindt waar de Drentse taal centraal staat.

Huus van de Taol is de afgelopen jaren financieel ondersteund. Daarnaast hebben we deelgenomen aan Meertmaond Spreektaolmaond.

18

De komende drie jaar gaan we ons gemeentelijk archeologiebeleid opstellen.

De gemeenteraad heeft in januari 2012 het gemeentelijk archeologiebeleid vastgesteld.

Cultuurlijk Aa en Hunze heeft er ook voor gezorgd dat het culturele aanbod werd ontsloten voor de toerist. Hieraan moeten we blijvende aandacht schenken. Nieuwe ontwikkelingen op het grensvlak van recreatie en toerisme, cultuur, natuur en openbare ruimte zijn ondersteund vanuit de verschillende beleidsterreinen. Groeten uit Grolloo en Festival der Aa zijn hier voorbeelden van.

32

19

Gedurende het proces van actualisatie van de bestemmingsplannen (tot 2013) stellen we beleid op ter bescherming van het cultuurlandschap.

20

We gaan het ruimtelijk erfgoed ontsluiten. Hoe we dit vorm gaan geven, werken we in 2009 / 2010 nader uit. Hierbij betrekken we ook andere relevante partijen.

21

We gaan meer bekendheid geven aan de mogelijkheden die het gemeentearchief te bieden heeft voor de inwoners van onze gemeente. Ook sluiten we aan bij het Drentse samenwerkingsverband om het publieksbereik, de kwaliteit en de samenwerking te vergroten. Wij brengen de historische verenigingen en de bibliotheek met elkaar in contact om te bezien of er behoefte is aan samenwerking. Een eventuele samenwerking kan daarna uitgewerkt en uitgevoerd worden.

22

Dit proces is vertraagd vanwege de situatie bij het Drents Plateau. In 2012 hopen we wel de inventarisatie en waardering af te ronden van de gebouwde cultuurhistorie en de cultuurlandschappen. De beleidsbepaling zal doorschuiven naar 2013. In 2012 richten we de gemeentelijke website in met ons gemeentelijk beleid cultureel erfgoed en een doorsnede door de tijd van bijzondere cultuurhistorische momenten en zaken. Voor de ontsluiting van het erfgoed gaan we dit jaar nog na of dat via het Geopark de Hondsrug tot de mogelijkheden behoort. Via de leerlijn erfgoededucatie heeft de ontsluiting van het erfgoed naar de basisschollen op meerdere wijzen gestalte gekregen. In 2011 is het Drents Archief gestart om de bewonersgeschiedenis te digitaliseren en te ontsluiten. Dit is een project dat in heel Drenthe wordt uitgevoerd. Medio 2013 is dit project afgerond en zijn deze gegevens openbaar toegankelijk voor het publiek. In 2009 heeft de gemeente een bijeenkomst georganiseerd waarbij informatie-uitwisseling en een mogelijke samenwerking is besproken. De aanwezige verenigingen hebben toen aangegeven hieraan geen behoefte te hebben. De historische verenigingen zijn in 2011/2012 door hun medewerking aan de ontwikkeling van de leerlijn erfgoededucatie, wel met elkaar in contact gekomen. Dit levert vruchtbare samenwerking op onder meer bij de invulling van de Open Monumentendag.

23

Het initiatief voor het opnieuw opzetten van het Scheepvaartmuseum in Gasselternijveen ligt bij het dorp. Met het oog op het accommodatieonderzoek dat in Gasselternijveen wordt gehouden wordt rekening gehouden met deze wens van het dorp.

Vanuit Gasselternijveen zijn de afgelopen jaren geen signalen gekomen dat men het Scheepvaartmuseum opnieuw wil opzetten.

24

We gaan ons huidige beeldenbestand inventariseren en een onderhoudsplan samenstellen. Op grond hiervan wordt in 2010 door de raad een besluit genomen over het onderhoud van de kunstwerken in de openbare ruimte.

De gemeenteraad heeft het voorstel in de nota om budget vrij te maken voor het uitvoeren van een nulmeting niet overgenomen. Dit voornemen is daarom niet uitgevoerd.

25

Nieuwe kunstopdrachten gaan we financieren door deze ‘culturele ondersteuning’ bij grote bouwprojecten in de bouwopdracht opnemen of incidenteel een verzoek aan de gemeenteraad voorleggen.

Er hebben zich de afgelopen 4 jaar nagenoeg geen grote bouwprojecten aangediend. Bij de ontwikkeling van de plannen voor het MFC Gasselternijveen is dit onderwerp niet meegenomen.

26

Met betrekking tot kunst in de openbare ruimte nemen wij een initiërende, coördinerende en eventueel een

Hiervan was de afgelopen 4 jaar geen sprake.

33

uitvoerende rol in. 27

28

Wij zijn trots op het talent van de kunstenaars in onze gemeente. Wij willen daarom zowel professionele als amateur kunstenaars de mogelijkheid bieden hun werk aan de inwoners van Aa en Hunze te tonen. Dit doen we door: - stichting Beeldend Kunstenaars Aa en Hunze financieel te ondersteunen ten behoeve van het organiseren van promotionele activiteiten, waaronder de jaarlijkse atelierroute - ruimte in het gemeentehuis beschikbaar te houden voor het organiseren van exposities voor zowel professionele als amateur kunstenaars uit onze gemeente, voor kunst die betrekking heeft op onze gemeente en Drenthe, voor schoolprojecten en voor projecten en exposities in het kader van het cultureel erfgoed. - de exposities in het gemeentehuis steviger neer te zetten door middel van publiciteit en het organiseren van activiteiten die betrekking hebben op de expositie. - amateurkunstenaars de mogelijkheid te bieden jaarlijks kunst uit te lenen aan de gemeente.

Wij hebben de Stichting Beeldend Kunstenaars Aa en Hunze zowel financieel als facilitair ondersteund bij de jaarlijkse atelierroute.

Onze eigen kunstcollectie gaan we de komende jaren meer voor het voetlicht brengen door het organiseren van (thema) exposities, zo mogelijk in samenwerking met het CBK Drenthe.

Door volle expositieroosters en het verschuiven van prioriteiten zijn we hier niet aan toe gekomen.

In het gemeentehuis zijn jaarlijks gemiddeld 6 exposities georganiseerd. De exposanten hebben zichzelf aangemeld. De exposanten waren zowel professionals als amateurs. Met persberichten en vermeldingen op de gemeentepagina in de Schakel en op de website van de gemeente hebben we promotie gemaakt voor de exposities. Ieder jaar in maart heeft de kunstuitleen plaats gevonden. Hierbij wordt de amateurkunstenaars de mogelijkheid geboden kunst uit te lenen aan de gemeente.

34

Bijlage II

Overzicht Cultureel aanbod gemeente Aa en Hunze

Ateliers 1. Atelier de Bron 2. Atelier de Kamperfoelie 3. Atelier de Spreeuwpot 4. Atelier Magma 5. Atelier / Galerie ATMA 6. Atelier / Galerie de Strubbel 7. Ateljeetje 8. Cis Koetse – Beeldend Kunstenaar 9. De Kunst Stee 10. Galerie Harms 11. Galerie Campis 12. Galerie de Drentsche Aa

Beeldende kunst 1. Stichting Beeldend Kunstenaars Aa en Hunze

Bibliotheek 1. Vaste vestigingen: Bibliobushaltes:

Dans 1. 2.

Annen, Gasselternijveen, Gieten en Rolde Anloo, Annerveenschekanaal, Eext, Eexterveen, Ekehaar, Gasselte, Gasselternijveenschemond, Gieterveen, Grolloo, Nieuw Annerveen, Schipborg

Volksdansgroep Gasselternijveenschemond Volksdansgroep 55+ Gieten

Evenementenorganisaties 1. Culturele vereniging Rolde 2. Nutsdepartement Gieten 3. Northern sym- and swingphonic Brass 4. Stichting de Etstoel Anloo 5. Stichting Rolder concerten 6. Stichting Rolder Markt 7. Stichting Roots on the Road 8. Stichting Oostermoer Gasselte 9. Stichting Oostermoer Gieten 10. Stichting tentoonstelling Oostermoer Annen 11. Stichting tentoonstelling Oostermoer Eext, Anderen en Eexterzandvoort 12. Stichting tentoonstelling Oostermoer Gasselternijveen 13. Stichting Vrienden Magnuskerk Anloo 14. Stichting Vrienden van de Eexter Kerk 15. ’t Kleine Kerkje Gieterveen 16. Stichting Hervormde kerk en gebouwen Annerveenschekanaal 17. Stichting Aa’s 18. Stichting Walkyre 19. Stichting Vocaal Festival Annen 20. Stichting Kleurrijk Kanaal

35

Historische verenigingen 1. Historische vereniging Annen 2. Historische vereniging Eexterveen 3. Historische vereniging gemeente Gasselte 4. Historische vereniging gemeente Gieten 5. Rolder Historisch Gezelschap 6. Stichting historie Anderen 7. Vereniging Historisch Anloo 8. Vereniging dorpsarchief Eext Literatuur 1. De literaire Hemel

Drentse Taol 1. Toalschulte en Kuurnoten van het Huus van de Taol in Aa en Hunze

Musea 1. 2. 3. 4. 5.

C + B museum Grolloo Dorpsmuseum de Kluis, Eext Historisch Informatiecentrum / Streekmuseum Het Dorp van Bartje, Rolde Accordeon Museum, Gasselternijveenschemond Bijenteeltmuseum de Bankörf, Amen

Muziekverenigingen 1. Crescendo Grolloo 2. Harmonieorkest Drenthina Annen 3. Koperensemble Klein Orkest Rolde 4. Muziekvereniging Euterpe Rolde 5. Muziekvereniging Harmonie Gasselte 6. Muziekvereniging TOGIDO Eext

Muziekschool / kunstzinnige vorming 1. Barramundi 2. ICO (Annen, Gieten, Gasselte en Rolde) 3. Fotoclub GIAF 4. Kunst - Kijkhuis 5. Muziekschool de Hondsrug 6. Schilder- en Beeldhouwclub Gasteren 7. Stichting Welzijn Aa en Hunze

Koren 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Barbershopkoor The Eastermoor Singers Christelijk Gemengde Zangvereniging Gasselternijveen Dameskoor de Roetloo Singers Gemengd Koor Anloo Gemengd Koor d’ Anner Oelen Gemengde Zangvereniging Eext en Gieten Gemengd Koor Gieten Gemengde Zangclub Hunzekoor Spijkerboor Gemengde Zangvereniging Excelsior Gieterveen Gemengde Zangvereniging Tonegido Gasselte Gospelgroep Ferontés Charmata Heren van Stand, Rolde ICO Kinderkoor Gieten, Rolde en Annen

36

14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.

Gemengd koor Rolde Nieveenster Jongens Amusementskoor Ouderenkoor De Gietelingen Gieten Popkoor Session Rock Solid groep Gieten Shantykoor Rolde Spoor Biester Volkszang Eext en Gieten Volkszang afd. Gasselternijveen Volkszang afd. Gasselternijveenschemond Volkszang afd. Gieterveen Volkszang afd. Kostvlies Vrouwenkoor Gieten Zangvereniging Vriendenkring Grolloo

Theater en podia 1. Café de Amer Amen 2. Café Hofsteenge Grolloo 3. Café ’t Keerpunt Spijkerboor 4. Theaterboerderij Het Hek van de Dam 5. Pommetje Theater 6. ’t Kleine Kerkje Gieterveen Toneel-, theater- en cabaretverenigingen 1. De Pol Grolloo 2. Jeugdtheaterwerkplaats AHA 3. Lust en IJver Rolde 4. Nieveenster Amateur Toneel (NAT) 5. Oefening Kweekt Kunst Balloo 6. Rederijkerskamer Greveling 7. Toneelgroep De Eekhof 8. Toneelvereniging Advendo 9. Toneelvereniging Amacitia 10. Toneelvereniging Concordia 11. Toneelvereniging Crescendo Gieterveen 12. Toneelvereniging De Kymel 13. Toneelvereniging Door Eendracht Sterk (DES) 14. Toneelvereniging Eexterzandvoort 15. Toneelvereniging en Jeugdtheater Tikotaria Gieten 16. Toneelvereniging EUREKA 17. Toneelvereniging Excelsior Anloo 18. Toneelvereniging Harmonie 19. Toneelvereniging Helmers Gieten 20. Toneelvereniging Lust en IJver Rolde 21. Toneelvereniging Oefening Kweekt Kunst Balloo 22. Toneelvereniging TOG 23. Toneelvereniging VIOS 24. Toneelvereniging Vriendenkring 25. Tos Ons Genoegen – TOG Grolloo 26. Unea Schoonloo

Overig 1. Carnavalsvereniging Meul’ndobbegie

37

Bijlage III

Overzicht gebruikte foto’s cultuurnota

Pagina 2 Pagina 5 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 13 Pagina 18 Pagina 25 Pagina 29

GiAF GiAF GiAF GiAF GiAF GiAF GiAF

Henry Koops Annelies Neuteboom Bert Deelen Ingrid Deelen Pauline Hellema Bert Deelen Bert Koning Frieda Heyting

Pagina 10, 12, 16, 19 en 27 Pagina 22 en 23

foto’s gemeente Aa en Hunze Charles Houx

38