FOCUS | Driemaandelijks tijdschrift | AZ Sint-Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent | www.azstlucas.be
september
2013
63
m n vaatcentru e tr a h l e e n tio uw interven ie n d e lo g p go id Voorbereidin igilantiebele v o m e h in r s voortrekke T AZ Sint-Luca one Beam C C t e m is s o sd gde straling a a rl e v rk te en allergie S a tm s a t e m n oor kindere v k ie n li k li o Nieuwe p
63 Editoriaal
Inhoud
Erkennning Jaarlijks verwijzen we zo’n 600 patiënten door naar andere centra voor hartcatheterisatie en het plaatsen van stents. Dat wil zeggen dat niet alleen onze patiënten, maar ook onze cardiologen zich moeten verplaatsen naar een ander ziekenhuis. Gelukkig zal dit weldra veranderen. Wanneer we de definitieve erkenning krijgen van de Vlaamse overheid, kunnen we eind november starten met een gloednieuw interventioneel hartcentrum, iets waar AZ Sint-Lucas al vele jaren voor ijverde. Voor ons is dit meteen ook de gelegenheid om alle interventionele en vasculaire procedures te centraliseren in een volledig geïntegreerd hart- en vaatcentrum.
Vraag uit de huisartsenpraktijk
05
Bloed met barcode
06
Pijnkliniek AZ Sint-Lucas erkend als multidisciplinair centrum
08
AZ Sint-Lucas bereidt zich voor op gloednieuw interventioneel hart-en vaatcentrum 10 Laboratorium klinische chemie automatiseert 13
Het opstarten van deze B1-B2 activiteit is mogelijk door samen met AZ Nikolaas als dochtercentrum aan te sluiten bij moedercentrum UZ Gent waar onze patiënten terecht kunnen voor cardiochirurgie (B3). Samenwerken in een netwerk schept opportuniteiten naar de toekomst voor gemeenschappelijke zorgtrajecten. Dit komt de bevolking van de Gentse regio alleen maar ten goede.
Sterk verlaagde stralingsdosis met Cone Beam CT
14
Nieuwe polikliniek voor kinderen met astma en allergie
16
AZ Sint-Lucas beloont goede handhygiëne
18
De collega’s van het labo zijn gestart met een hemovigilantiebeleid. Tegen het einde van het jaar zullen alle afdelingen zijn overgeschakeld op het nieuwe online systeem CyberTrack waarmee bloedtransfusies volledig traceerbaar zijn van donor tot ontvanger. AZ Sint-Lucas is het eerste ziekenhuis dat dit systeem ziekenhuisbreed uitrolt. Het project bevordert ook het algemene kwaliteitsbesef doordat medewerkers gewoon worden dat traceerbaarheid (met het bijhouden van wie welke taak wanneer heeft uitgevoerd) een essentieel onderdeel vormt van ‘betrouwbare zorg’. Dr. Dirk Maes Medisch directeur
Colofon
Ook onze pijnkliniek breidt verder uit want zij hebben een erkenning op zak voor een multidisciplinair pijnbehandelingscentrum. Dit is een stimulans om verder te werken aan een ziekenhuisbrede strategie op het vlak van pijnbehandeling.
Focus is het driemaandelijks tijdschrift van vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek. vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek: campus Sint-Lucas | Groenebriel 1, 9000 Gent campus Volkskliniek | Tichelrei 1, 9000 Gent Tel. 09-224 61 11 |
[email protected] Hoofdredactie: Iny Cleeren Redactie en eindredactie: Kim Aerts, Iny Cleeren
[email protected] Verantwoordelijke uitgever: dr. Dirk Maes | Groenebriel 1, 9000 Gent Foto’s: AZ Sint-Lucas, Johan Martens Vormgeving: dotplus
02
AZ Sint-Lucas
Nieuw concept chirurgisch dagcentrum campus Volkskliniek Op 10 april openden de deuren van de volledig vernieuwde dagkliniek op campus Volkskliniek, straat 107. De verblijfafdeling bevindt zich nu op hetzelfde platform als het operatiekwartier. Er werd vooral gewerkt aan het efficiënter maken van het traject dat de patiënt aflegt. Hij stapt in een logisch opgebouwde, cirkelvormige flow van onthaal tot ontslag. Dit resulteert in kortere wachttijden en beperkte loopafstanden. Dr. Van Outryve (diensthoofd chirurgisch dagcentrum): “Deze vernieuwingen kaderen in de trend die zich wereldwijd voordoet en waarbij de chirurgische dagbehandeling wordt
gezien als het doorlopen van een traject (clinical pathway).” In tegenstelling tot vroeger komt de patiënt vóór de operatie niet in een kamer of bed. Hij neemt plaats in de wachtzaal tot hij wordt opgeroepen voor de voorbereiding van de ingreep. Dit gebeurt in de voorbereidingsruimte waar hij zich kan omkleden. Vervolgens wordt hij op het operatiebed naar het operatiekwartier gevoerd. Na de ingreep en een verblijf in de ontwaakkamer wordt de patiënt met zijn bed naar de andere kant van straat 107 gebracht om verder te verblijven in zijn kamer tot hij wordt ontslagen.
Nieuw verloskwartier bevalt Op 24 april om 9u38 klonk de eerste schreeuw van Tara, de eerste baby geboren in het gloednieuwe verloskwartier. Tien geïntegreerde arbeids-verloskamers zijn voorzien van alle comfort (een relaxatiebad in elke kamer, cd-speler,…) en kregen een moderne en frisse aankleding. Voor toekomstige ouders is het zonder twijfel een bijzonder aangename omgeving om nieuw leven op de wereld te zetten. Ook voor de gynaecologen is er een nieuwigheid in de vorm van een centraal monitoringsysteem. “Hiermee kunnen onze artsen vanuit hun consultatieruimte of zelfs van thuis uit de monitor van de patiënt in de gaten houden,” zegt Dr. Martens, diensthoofd gynaecologie en verloskunde. “De verbouwingen passen ook volledig in onze visie op bevallen: natuur als het kan, techniek als het moet.”
Oogartsen verhuisd De dienst oogheelkunde bevindt zich sinds 9 september in straat 91 van campus Sint-Lucas.
03
AZ Sint-Lucas eindhalte van bus 5
Zorgprogramma oncologie online
Sinds april heeft buslijn 5 een halte op het terrein van AZ Sint-Lucas. De bus vertrekt in Zwijnaarde en passeert langs Gent Zuid. Afwisselend zal er één bus van lijn 5 tot het Van Beverenplein rijden en een andere tot halte AZ Sint-Lucas. De bussen rijden van 6u ’s ochtends tot 19u30 ’s avonds. Meer details over de dienstregeling zijn te vinden op www.delijn. be, realtime doorkomsten vindt u op http://mijnlijn. be/211007.
AZ Sint-Lucas Gent heeft sinds 2004 een erkenning voor een gespecialiseerd zorgprogramma oncologie. Er is tevens een erkenning voor het zorgprogramma borstkliniek. U vindt voortaan de multidisciplinaire richtlijnen voor diagnose, behandeling en follow-up van verschillende tumoren online op: http://www.azstlucas.be/ zorgaanbod/medisch-aanbod/zorgprogramma-oncologie .
Wenst u een MOC bij te wonen? Tijdens een Multidisciplinair Oncologisch Consult wordt de huisarts steeds uitgenodigd om deel te nemen. Dit kan op een eenvoudige manier via videoconferentie waardoor u zich niet meer fysiek naar het ziekenhuis hoeft te verplaatsen. Registreren voor een MOC-deelname kan via www.azstlucas. be/moc. U vindt er ook meer informatie over de MOC’s.
Kinderdagverblijf De Bereboom geopend Op 26 april werd kinderdagverblijf De Bereboom officieel geopend. De Bereboom bevindt zich op het terrein van het Medisch Centrum Aalter. Het is een samenwerking tussen wzc Veilige Have en vzw Kinderdagverblijf Beregoed. Er kunnen 17 kindjes tussen 0 en 3 jaar terecht.
Volg ons op Twitter
Nieuw in dienst
AZ Sint-Lucas is vanaf nu ook actief op Twitter. Volg ons op http://twitter.com/ AZSintLucasGent
Els Vanblaere is de nieuwe verpleegkundig directeur, ze volgt Trees Colle op die met pensioen ging.
Christophe Mouton ging van start als financieel directeur op 2 september.
Prof. dr. Harald Peeters startte op 1 juni op de dienst maag, darm- en leverziekten.
Volg ons ook op Facebook http://www. facebook.com/ AZSintLucasGent.
Op 1 juni vervoegde dr. Frauke Gorré de dienst hart- en vaatziekten.
04
Dr. Jan Verdonck startte op 1 augustus op de dienst NKO.
Dr. Margot Rommens startte op 1 september op de dienst anesthesie.
Hoe kunt u snel en kwalitatief hoogstaande medische beelden van uw patiënten raad plegen? | Rik Vereecken, diensthoofd medische technologie |
AZ Sint-Lucas maakt reeds enkele jaren gebruik van een PACS systeem om medische beelden te archiveren en te delen. Vanaf 1 oktober 2013 zal ook de huisarts gebruik kunnen maken van de compleet vernieuwde versie PACS 2. Wat is het PACS precies? PACS staat voor Picture Archiving and Communication System. Het is een beeldverwerkend systeem dat alle digitale medische beelden - met de bijhorende protocols - verwerkt, archiveert en deelt. Het gaat om alle medische beelden die in ons ziekenhuis gemaakt worden. Dat gebeurt hoofdzakelijk op de dienst medische beeldvorming maar ook op de diensten nucleaire geneeskunde, radiotherapie, het vaatcentrum,… Alle geproduceerde digitale medische beelden moeten we gedurende 30 jaar bewaren. Het nieuwe PACS 2 kan voortaan ook door de huisarts geraadpleegd worden? Met PACS 2 wordt het mogelijk de beelden ook met externen te gaan delen. AZ Sint Lucas zal middels de eHealthBox via Hector de (huis)arts een verslag toesturen met daarin een link naar de beelden. Dit is uiteraard ook voor de patiënt een groot voordeel. De arts zal van thuis uit, of van op welke locatie dan ook, zelf kunnen scrollen door bijvoorbeeld CTbeelden. De beelden kunnen ook op Ipad of smartphone getoond worden. Bovendien voldoet PACS 2 aan alle Europese beveiligingsnormen. Hoe krijgt de huisarts toegang tot het PACS? Heel eenvoudig. Door een klik op de link in het via Hector toegestuurde verslag komt men automatisch op het AZ Sint-Lucas
portaal voor medische beelden terecht. In het kader van informatieveiligheid moet de huisarts zich aanmelden met naam en zelfgekozen paswoord. Deze bijkomende authenticatie is noodzakelijk om de vertrouwelijkheid van de gegevens te waarborgen. Vervolgens kunnen de beelden bekeken worden aan de hand van een gebruiksvriendelijke en intuïtieve viewer die zich automatisch aanpast aan het type beeld. Bovendien is een uitgebreide toolset aanwezig met ondermeer de mogelijkheid om contrast en/of helderheid te wijzigen, metingen uit te voeren, een cine functie (filmpje) voor het bekijken van CT en MR beelden, enz. We versterken hiermee onze positie als vooruitstrevend ziekenhuis? Absoluut! We streven met PACS 2 naar een performante, stabiele omgeving waar de arts vlot en ongeacht de locatie, de beelden terugvindt die hij nodig heeft en over de nodige tools kan beschikken om deze beelden correct te kunnen interpreteren. Bij vragen of problemen kunt u het PACS-team contacteren via
[email protected].
Vraag uit de
huisartsenpraktijk 05
AZ Sint-Lucas
Bloed met barcode AZ Sint-Lucas voortrekker in hemovigilantiebeleid Circa 8.000 bloedproducten waarvan 7.054 packed cells worden jaarlijks toegediend in het AZ Sint-Lucas. Het waarborgen van de kwaliteit en de veiligheid van deze producten is uiterst belangrijk. Daarom werd 1,5 jaar geleden het hemovigilantieproject opgestart. Tegen eind 2013 zullen alle afdelingen op het nieuwe systeem zijn overgeschakeld.
Van donor tot ontvanger leggen bloedproducten (packed cells, plasma en thrombocyten) een heel traject af. Om deze producten zo optimaal en veilig mogelijk bij de patiënt te brengen, werd gestart met een hemovigilantiebeleid. Dit bestaat uit twee peilers: het softwarepakket CyberTrack en de implementatie van een gecontroleerde koude keten. Bezielers van het project zijn dr. Henk Louagie en hemovigilantieverpleegkundige Caroline Pieters.
de barcode van het bloedproduct als de barcode op het polsbandje van de patiënt worden gescand. De gegevens worden naar CyberTrack gestuurd en automatisch gecontroleerd op correct-
Waarom CyberTrack, dr. Louagie? Onze doelstelling is om het aantal transfusie-incidenten te reduceren tot 0%. Bloed en bloedbestanddelen moeten van donor tot ontvanger en omgekeerd traceerbaar zijn. Daarom passen we het online CyberTrack-systeem toe waarbij iedere afzonderlijke bloedeenheid ondubbelzinnig kan worden gelinkt aan een individuele patiënt.
heid. Aldus is het toedienen van een fout bloedproduct aan een patiënt onmogelijk. Ook een transfusiereactie moet men verplicht registreren in CyberTrack. Op het einde van de transfusie wordt de lege zak ingescand en zitten alle transfusiegegevens in CyberTrack. Op die manier zijn er geen vergissingen mogelijk en kunnen we alles volledig traceren.
Hoe gebeurt die identificatie? Caroline Pieters: Het bloedproduct verlaat het lab en wordt volgens de richtlijnen bewaard op de afdeling. Op het moment van toediening wordt Cyber track gestart aan het bed van de patiënt. Met een scanner zal de verpleegkundige eerst zijn/haar persoonlijke barcode inscannen. Vervolgens moeten zowel
06
Daarnaast wordt er ook veel aandacht geschonken aan de temperatuur van het bloed? Dr. Louagie: Het is erg belangrijk dat bloedproducten op de juiste temperatuur worden bewaard, we noemen dit de koude keten. In het labo is dit evident, maar ook op de afdelingen zelf moeten we hierover waken. Om die reden hebben we temperatuurstickers ingevoerd. Deze stickers worden geactiveerd en op de bloedeenheden gekleefd bij aankomst in het lab. Wanneer een afdeling een bloedtransfusie aanvraagt, worden de eenheden getransporteerd in koelboxen en vervolgens toegediend of op de juiste temperatuur bewaard op de
“Onze doelstelling is om het aantal transfusie-incidenten te reduceren tot 0%”.
Welke diensten gebruiken dit systeem al? Dr. Louagie: We zijn gestart met Intensieve Zorg en Oncologie en intussen zijn alle grote diensten volledig overgeschakeld op CyberTrack. De kleinere afdelingen zullen tegen het einde van dit jaar overgeschakeld zijn. AZ Sint-Lucas is het eerste ziekenhuis dat dit systeem ziekenhuisbreed uitrolt.
afdeling (packed cells in de koelkast, plasma in de diepvries). Als de temperatuursticker aangeeft dat de temperatuur te hoog is opgelopen, wordt de eenheid vernietigd. Zijn jullie tevreden over de resultaten? Absoluut! Dankzij hemovigilantie is de kwaliteit van bloedtransfusies sterk verbeterd. De verpleegkundigen op de afdelingen reageren ook heel positief en voelen zich veel zekerder aangezien het maken van menselijke fouten quasi uitgesloten wordt. Daarnaast bevordert het project ook het algemene kwaliteitsbesef doordat medewerkers gewoon worden dat traceerbaarheid (met het bijhouden van wie welke taak wanneer heeft uitgevoerd) een essentieel onderdeel vormt van betrouwbare zorg.
Temperatuursticker en barcode
Dr. Henk Louagie en hemovigilantieverpleegkundige Caroline Pieters
07
AZ Sint-Lucas
Pijnkliniek AZ Sint-Lucas erkend als multidisciplinair centrum Om mensen met chronische pijn beter te kunnen behandelen is sinds 1 juli 2013 een zorgnetwerk van 35 multidisciplinaire centra actief. Dit betekent dat 35 centra – waarvan 21 in Vlaanderen – erkend zijn als chronisch pijnbehandelingscentrum. De pijnkliniek AZ Sint-Lucas is één van de erkende centra.
V.l.n.r. psychologe Ellen Bisschop, verpleegkundigen Els De Corte en Hlin Gheldof, dr. Ria Van Eynde, dr. David Logé
08
De behandeling en de opvolging van patiënten met langdurig bestaande pijnklachten is de voorbije jaren uitgegroeid tot een aparte tak binnen de geneeskunde. Ook binnen AZ Sint-Lucas is de pijnkliniek een mooi uitgebouwde afdeling met een multidisciplinair team onder leiding van dr. David Logé en dr. Ria Van Eynde. De pijnkliniek werkt al jaren multidisciplinair. Wat verandert er dan precies door de erkenning? Dr. Logé: Het gaat voornamelijk om een uitbreiding van het team. De erkende pijnbehandelingscentra beschikken
over een chronisch pijnteam. Voorheen bestond het pijnteam uit pijnartsen, pijnverpleegkundigen en een psycholoog. Met dit project komen daar nog een kinesitherapeut, ergotherapeut en een sociaal verpleegkundige bij. Als een patiënt voor de eerste keer in de pijnkliniek komt, gaat hij langs bij de pijnverpleegkundige voor een intakegesprek. Vervolgens ziet hij de psycholoog en de kinesitherapeut om dan uiteindelijk bij de arts terecht te komen. De patiënt betaalt enkel de consultatie bij de arts, de rest wordt gefinancierd vanuit het project. Daarnaast hebben we reeds een tweetal jaar de spine unit die ongeveer maandelijks samenkomt voor gezamenlijke consultaties in het bijzijn van de patiënt. De spine unit bestaat uit een fysiotherapeut, een orthopedist, een pijnarts en een neurochirurg. De artsen bespreken samen met de patiënt welke behandeling aangewezen is. Na iedere consultatie wordt een verslag gestuurd naar de huisarts. Er is ook nog een tweede project verbonden aan de erkenning? Dr. Logé: Voortaan moet elk Belgisch ziekenhuis beschikken over een pijnteam dat instaat voor het sensibiliseren van de andere afdelingen binnen het ziekenhuis om te voorkomen dat acute pijn chronisch wordt. Het pijnteam bestaat
uit een expert-pijnverpleegkundige (Els De Corte), een pijnpsychologe (Ellen Bisschop) en mezelf. Aan de hand van bevragingen zal er een ziekenhuisbreed pijnbeleid opgesteld worden, de nodige procedures worden opgemaakt en er wordt vorming en bijscholing georganiseerd. Wij staan ook in voor het geven van educatie en informatie aan patiënten en netwerking met andere ziekenhuizen. Ziekenhuizen die geen multidisciplinair chronisch pijncentrum hebben, moeten immers een samenwerkingsakkoord sluiten met een ziekenhuis dat wel over een dergelijk centrum beschikt. Er zijn ook plannen voor een algologische commissie? Dr. Logé: Om de pijnbehandeling in ons ziekenhuis nog te verbeteren willen we dit jaar nog een commissie in het leven roepen die tot tweemaal per jaar samenkomt. Deze zal bestaan uit afgevaardigden van alle groepen die zich binnen ons ziekenhuis bezighouden met pijn: artsen, verpleegkundigen, psychologen, apothekers,… aangevuld met de medische en verpleegkundige directieleden. Op die manier zullen we komen tot een ziekenhuisbrede strategie op het vlak van pijnbehandeling en kunnen we ook op nationaal vlak als netwerk functioneren.
09
AZ Sint-Lucas
AZ Sint-Lucas bereidt zich voor op gloednieuw interventioneel
hart- en vaatcentrum
Dr. Jan Nimmegeers
10
Wanneer de definitieve erkenning binnen is, zal AZ SintLucas Gent tegen eind november beschikken over een gloednieuw hartcentrum. Hierdoor hoeven patiënten voor hartcatheterisatie en het plaatsen van stents niet meer worden doorverwezen naar andere ziekenhuizen. Dr. Jan Nimmegeers wordt coördinator van het nieuwe centrum.
Waarom is dit hartcentrum zo belangrijk? Met tien artsen beschikken we over een grote dienst hart- en vaatziekten en we hebben gedurende jaren een ruime expertise opgebouwd op het vlak van interventionele cardiologie. Het uitvoeren van diagnostische en interventionele hartprocedures (B1 en B2) gebeurt op dit moment echter door onze cardiologen in andere centra. Dat is uiteraard geen ideale situatie: zowel de artsen als de patiënten moeten zich verplaatsen. Vanaf eind november zal dit niet meer nodig zijn en kunnen deze behandelingen gebeuren in ons eigen gloednieuwe cathlab bestaande uit twee zalen met de laatste state-of-the-art apparatuur. Het hartcentrum van AZ Sint-Lucas zal samenwerken met twee andere centra? We zullen fungeren in associatie met moedercentrum UZ Gent en tweede dochtercentrum AZ Nikolaas. De drie partners zullen gezamenlijke inspanningen leveren tot het ontwikkelen van topkwaliteit voor het cardiologisch zorgprogramma. De samenwerking houdt in dat er gewerkt wordt aan de hand van dezelfde wettelijke richtlijnen, procedures en draaiboeken. Bovendien profiteren we van elkaars expertise: de drie centra zullen continu met elkaar in verbinding staan om kennis uit te wisselen en advies in te winnen. Het uitwisselen van beelden gebeurt trouwens volledig online. De netwerkpartners zullen de start van de associatie aangrijpen om een gemeenschappelijke voorstelling van het programma te voorzien in het voorjaar.
Wanneer kan er effectief gestart worden? Alle administratieve dossiers zijn ingediend en de erkenning voor een diagnostisch en therapeutisch hartcentrum is aangevraagd. Een planningsvergunning werd intussen verkregen, maar de definitieve start is afhankelijk van de definitieve erkenning door de Vlaamse overheid. Deze verwachten we in principe tegen ten laatste 31 oktober zodat we in november het hartcentrum in gebruik kunnen nemen. Ondertussen wordt alles in gereedheid gebracht? We zitten inderdaad niet stil. Om tegen
ven training met stages en theorie. De zalen en de apparatuur hadden we al, maar die worden nu volledig up to date gebracht volgens de laatste technische vereisten. Daarnaast wordt er ook verder gewerkt aan het kwaliteitshandboek en de nodige procedures. Deze uitbreiding zal leiden tot verdere integratie van hart-en vaatziekten? De komst van het hartcentrum zullen we aangrijpen om alle interventionele en vasculaire procedures te centraliseren in een volledig geïntegreerd hart- en vaatcentrum. In dit centrum werken drie interventionele cardiologen voor cardiologische pathologieën (B1 en
De komst van het hartcentrum zullen we aangrijpen om alle interventionele en vasculaire procedures te centraliseren in een volledig geïntegreerd hart- en vaatcentrum. eind november operationeel te zijn, zijn we met een aantal werkgroepen druk aan het voorbereiden. In het centrum gaan drie interventionele cardiologen aan de slag: Dr. Kurt Hermans, dr. Pierre Cambier en mezelf en we hebben vijf extra verpleegkundigen aangetrokken. Hierbij is een hoofdverpleegkundige met jaren ervaring in zowel intensieve zorg als interventionele cardiologie. Deze mensen krijgen een doorgedre-
B2), radioloog dr. Hendrik Fransen die intra-cerebrale en perifere vasculaire interventionele procedures uitvoert en de vasculaire chirurgen drs. Yves Blomme en Cedric Coucke. Ze zullen omkaderd zijn door een specifiek daartoe opgeleid verpleegkundig team en het centrum zal 24 uur op 24 operationeel zijn. Dit ondersteunt ons in ons streven naar een zo volledig mogelijk zorgaanbod in ons ziekenhuis voor patiënten uit de regio.
>> 11
>>
Hartcatheterisatie is en blijft de gouden standaard in het onderzoek naar hartklachten Met kleine slangetjes, catheters genaamd, wordt rechtstreeks in het hart de druk gemeten in de verschillende kamers. Ook kan een kleurstof rechtstreeks in de kroonslagaders worden ingespoten, waardoor op het beeldscherm duidelijk blijkt waar vernauwingen en verstoppingen aanwezig zijn. Meer zelfs: bij twijfel kan door drukmeting voor en voorbij een letsel exact de ernst van een vernauwing worden ingeschat. Wanneer nodig kan een verstoppende bloedklonter worden weggezogen of met medicatie opgelost. Bij ernstige vernauwingen kan in vele gevallen met een ballon of een stent (metalen spiraaltje dat het bloedvat terug mooi openduwt) de bloeddoorstroming worden hersteld. Essentieel bij acute infarcten is dat alles zo snel mogelijk verloopt: time is muscle. Hoe meer tijd verloren gaat, hoe meer schade aan de hartspier die niet meer hersteld kan worden. We garanderen dan ook dat een patiënt die zich aanmeldt met een infarct op spoed binnen het uur op de hartcatheterisatietafel ligt, 24u op 24. Tot voor kort gebeurden deze onderzoeken onder plaatselijke verdoving via de lies, nadien moest de patiënt 24 uur plat in bed blijven. De laatste jaren is er echter een grote evolutie zodat nu 75% van de procedures via de polsslagader kan worden uitgevoerd. Hierbij kan de patiënt na het onderzoek zelf van tafel stappen en in sommige gevallen dezelfde of de volgende dag al naar huis terugkeren. De medische en technische evolutie in ons vakgebied is enorm. De gewone stents zijn nu aangevuld met medicatiestents en in de toekomst verschijnen nog oplosbare stents met medicatie, alle met specifieke indicaties.
12
Laboratorium klinische chemie
automatiseert
In april 2013 heeft het laboratorium klinische chemie een verregaande vernieuwing doorgevoerd in zijn toestellenpark. In het kader van een optimalisatie van de klinische dienstverlening werd gekozen voor vernieuwing, consolidatie en automatisatie.
tijdswinst oplevert. De oorspronkelijk afgenomen buis wordt na verdeling onmiddellijk weggezet in het archief. Door enkel met deelmonsters verder te werken, blijft de oorspronkelijk buis gegarandeerd vrij van eventuele contaminatie.
Waarom was deze vernieuwing nodig? Timothy Ghys, klinisch bioloog: We wilden een verbetering van de snelheid van de analyses, een betere werkzekerheid van de toestellen en dit zonder aan analytische kwaliteit in te boeten. Bovendien waren een aantal nieuwe testen niet beschikbaar op de oude apparatuur. Met de nieuwe toestellen is het mogelijk om te komen tot een consolidatie van chemische testen (bv. ionen, enzymen en substraten) en immunochemische testen (bv. hormonen, serologie en tumormerkers) op eenzelfde platform. Dit betekent voor de laboratoriumtechnologen een belangrijke vereenvoudiging aangezien ze nu meer analyses kunnen afwerken op eenzelfde toestel.
Wat zijn de voordelen van deze automatisatie? Tijdswinst is een belangrijk pluspunt. Voordien moesten alle deelmonsters manueel gemaakt worden. Dit was niet alleen arbeidsintensief, maar ook een mogelijke bron van fouten. Dankzij automatisatie reduceren we onze foutenmarge en is er een verschuiving van het soort werk dat de labmedewerkers uitvoeren. De laboratoriumtechnologen spenderen minder tijd aan het manipuleren van stalen, tijd die ze nu kunnen gebruiken om resultaten en kwaliteitscontroles na te kijken en op te volgen.
Wat houdt de automatisatie precies in? Het ganse proces voorafgaand aan de daadwerkelijke analyse werd geautomatiseerd. Stalen worden aangemeld op een ‘preanalytische straat’ en worden automatisch verwerkt op basis van hun barcode. Na aanmelding op het systeem worden de stalen achtereenvolgens automatisch gecentrifugeerd, ontstopt en verdeeld in deelmonsters voor verdere analyses op de gekoppelde toestellen. Bij deze verdeling wordt er in parallel gewerkt. Indien er zowel chemische als immunochemische testen aangevraagd zijn op een staal, dan worden er twee deelmonsters in parallel verstuurd voor de afzonderlijke analyses wat een belangrijke
Klinisch biologen Timothy Ghys (vooraan rechts), Hendrik De Puydt (vierde van links) en een aantal laboratoriumtechnologen van het lab chemie en hematologie
Hoe verliep de omschakeling? De ganse omschakeling werd afgewerkt over een periode van minder dan 2 maanden. Gezien de beperkte beschikbare ruimte was dit absoluut geen sinecure. De nieuwe apparatuur moest geïnstalleerd en klinisch gevalideerd worden. Medewerkers moesten opgeleid worden en dit terwijl de gewone dienstverlening moest blijven doorgaan. De grootste verdienste in dit project gaat uit naar al onze medewerkers! Er werd een ongeziene hoeveelheid werk verzet, vaak in moeilijke omstandigheden. Hoe ziet de toekomst er uit voor het labo? Sedert 2009 is het laboratorium van het AZ Sint-Lucas geaccrediteerd volgens ISO-15189. Een van de werkpunten binnen deze norm is het streven naar continue verbetering. We blijven onze antwoordtijden en klinische dienstverlening opvolgen om te zien waar we nog kunnen verbeteren.
13
AZ Sint-Lucas
Sterk verlaagde stralingsdosis met Cone Beam CT Computer tomografie (CT) is naast conventionele radiografie, echografie en nucleaire magnetische resonantie (NMR) één van de belangrijkste onderzoekstechnieken in de medische beeldvorming. Radiologen dr. Christophe De Bergeyk en dr. Marc Lemmerling lichten toe. De toestellen hebben de voorbije jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In de vroege zeventiger jaren konden alleen axiale beelden van het lichaam worden gemaakt en dit met een aquisitietijd die meerdere minuten per snede bedroeg (monoslice CT). Tegenwoordig worden met de multislice CT techniek meerdere beelden simultaan verkregen door een continue rotatie van de röntgenbuis terwijl de patiënt wordt ingeschoven in het toestel. Zo wordt een volledige dataset van het volume van het lichaamsdeel bekomen in een scantijd die slechts nog 20 à 30 seconden bedraagt. Nadien kunnen ook reconstructies worden gemaakt in vrij te kiezen vlakken. De laatste decennia gaat de aandacht vooral naar dosisreductie. Op de klassieke toestellen bestaan vrij gesofisticeerde reconstructieprogramma’s die toelaten de stralingsdosis aanzienlijk te verminderen. Bij de aankoop van ons recentste CT toestel hebben we dan ook geopteerd voor implementatie van de ASIR (adaptive statistical iterative reconstruction) technologie die de deur
14
heeft geopend voor de ‘low dose CT’. De groeiende bezorgdheid voor geleverde stralingsdosis heeft er ook toe geleid dat sommige producenten afgeleide technieken ontwikkelden zoals Cone Beam CT.
Het verschil met de klassieke CT Bij de klassieke CT techniek draait een fijne stralenbundel continu rond de patiënt en treft een rij meedraaiende detectoren voor de acquisitie van een 2D dataset. Voor het bekomen van de uiteindelijke 3D dataset (volume) wordt de patiënt tijdens het scannen in het toestel geschoven. Bij Cone Beam CT maken we gebruik van een kegelvormige stralenbundel die een vlakke detector treft (2D acquisitie), het volume met de 3D data wordt gerealiseerd door een éénmalige rotatie van de buis.
Voordelen van Cone Beam CT Het grootste voordeel is de enorme reductie van de stralingsdosis tot 5 à 10 maal lager dan een klassieke low dose CT. Voor kinderen bijvoorbeeld laat dit ons toe om een CT onderzoek van de sinussen uit te voeren met een dosis bijna gelijk aan deze van een conventionele opname. Daarnaast hebben we te maken met isotrope voxels die toelaten een hoge beeldresolutie te behalen. Op de beelden is ook beduidend minder storing van metaalartefacten
aanwezig rond orthopedisch of orthodontisch materiaal.
Beperkingen van Cone Beam CT Grote volumes kunnen niet worden gescand gezien de beperkte breedte van de vlakke detector (ongeveer 20 cm). De techniek is ook zeer gevoelig voor bewegingsartefacten, wat soms een kritisch probleem stelt bij kinderen of verwarde patiënten. Door de lage dosis is de contrastresolutie beperkt en blijven we gelimiteerd tot zeer dense structuren zoals bot of tanden, terwijl de inwendige organen en weke delen niet kunnen worden beoordeeld.
Indicaties Routinematig worden onderzoeken uitgevoerd van het aangezicht (sinussen, rotsbeenderen, maxilla en mandibula) en van de kleine gewrichten (handen, polsen, voeten en enkels), inclusief arthro-CT’s. Volledig nieuw zijn de toepassingen op gebied van dentale en parodontale pathologie. Er wordt hierbij nauw samengewerkt met de dienst stomatologie en we merken ook dat steeds meer tandartsen patiënten doorverwijzen. Bijna een jaar na ingebruikname blikken we met enthousiasme terug op het groeiend succes van Cone Beam CT. Het is een zeer toegankelijke techniek die ongetwijfeld een grote bijdrage zal leveren tot betere patiëntenzorg.
Dr. Christophe De Bergeyk, dr. Marc AZ Sint-Lucas Lemmerling en verpleegkundigen Tessa De Smyter, Rita Stals en Sarah Moisse
scafoid fraktuur niet aangetoond op een gewone rx opname
radiculaire cyste rond een tandwortel
mandibula ingesloten wijsheidstand
chronische sinusitis rechts rotsbeen met gehoor beentje en cochlea
evaluatie scafoidfraktuur na plaatsen van een schroef; minder metaal artefacten
15
AZ Sint-Lucas
Nieuwe polikliniek
voor kinderen met astma en allergie Dat er steeds meer kinderen zijn met allergieën of problemen aan de luchtwegen is een algemene trend. Om hieraan tegemoet te komen en om een betere service te kunnen verlenen aan de patiëntjes werd een nieuwe polikliniek opgericht door pediaters dr. De Schryver en dr. Eeraerts.
“We trekken makkelijk drie kwartier uit om te kijken naar de anamnese”
Een drietal maanden geleden besloten dr. Sarah De Schryver, kinderarts met bijzondere interesse in de allergologie en dr. Tineke Eeraerts, gespecialiseerd in kinderlongziekten, om de handen in elkaar te slaan. Aangezien problemen met allergie en luchtwegen vaak in elkaar overlopen, leek het hen beter om voor deze gevallen een multidisciplinaire raadpleging aan te bieden. Waarin verschilt de polikliniek met een gewone raadpleging? Dr. De Schryver: Het grootste verschil is dat we in de polikliniek veel meer tijd nemen voor onze patiënten dan bij een gewone consultatie. We trekken makkelijk drie kwartier uit om te kijken naar de anamnese: ziektebeeld, voorgeschiedenis, eventuele ziektegeschiedenis van de familie,… Ook voor de testen kunnen we meer tijd uittrekken en dat maakt het veel kindvriendelijker. Dr. Eeraerts: De polikliniek heeft tweewekelijks een vast tijdstip op woensdagnamiddag. Daarom is het belangrijk dat bij het maken van de afspraak we al kunnen inschatten of het een geval is voor de polikliniek of voor de gewone consultatie. We overleggen ook steeds alle patiënten met elkaar, stellen een diagnose en maken dan gezamenlijke
16
Drs. Sarah De Schryver en Tineke Eeraerts
afspraken rond de te volgen behandeling. Hiervan sturen we steeds een verslag naar de verwijzende arts.
specifiek aangepast voor kinderen qua materiaal en qua kindvriendelijkheid met bv. animatiefilmpjes.
Er is ook versterking bijgekomen? Dr. De Schryver: We hebben een gespecialiseerde allergieverpleegkundige in dienst genomen die instaat voor alle longfunctieonderzoeken en huidtesten. Zij volgde hiervoor specifieke opleidingen en wat natuurlijk ook belangrijk is: ze heeft veel ervaring met kinderen. Dr. Eeraerts: Naast het aantrekken van onze verpleegkundige Caroline Lavrille, hebben we ook een longfunctietoestel aangekocht. In deze cabine kunnen we vanaf de leeftijd van 5 à 6 jaar op een efficiënte manier de longfunctie testen en op die manier een inschatting maken van de aard en ernst van de aandoening. Het longfunctietoestel is
Welke testen worden aanvullend uitgevoerd? Dr. De Schryver: Bij vermoeden van allergie kunnen huidpriktesten of bloedafnames worden uitgevoerd, waarbij er naar een specifiek allergeen op zoek gegaan wordt. Dit kan gaan om omgevingsstoffen (huisstofmijt, graspollen, boompollen) of eerder om voedingsmiddelen. Dr. Eeraerts: Bij een verhaal van chronische luchtwegproblemen zal ook een longfunctietest worden uitgevoerd waarbij de longcapaciteit bekeken wordt, evenals enkele testen om astma of andere longaandoeningen op te sporen. Daarnaast kan in sommige gevallen
nog het advies gevraagd worden van een andere specialist, zoals bijvoorbeeld de NKO-arts, waarmee we een goede samenwerking hebben. Verder gebeuren er uiteraard ook af en toe radiografische opnames of bloedafnames. Jullie hebben ook een samenwerking met UZ Gent? Dr. De Schryver: Dr. Eeraerts heeft wekelijks consultaties op de afdeling kinderlongziekten van het UZ Gent en ikzelf neem er maandelijks deel aan de multidisciplinaire raadpleging voedselallergie en dermatologie. Wat met ouder wordende jongeren? Dr. Eeraerts: We staan uiteraard in contact met de longartsen voor volwassenen, waarnaar we zullen verwijzen vanaf de leeftijd van 16 jaar.
Allergieverpleegkundige Caroline Lavrille met longfunctietoestel
17
AZ Sint-Lucas
AZ Sint-Lucas beloont
goede handhygiëne Handhygiëne wordt binnen AZ Sint-Lucas stapsgewijs aangepakt en dat werpt zijn vruchten af. In 2005 startte de eerste nationale campagne handhygiëne en lag de nadruk op indicaties, techniek en de toepassing van handen ontsmetten en wassen. In 2006 koos AZ Sint-Lucas als extra aandachtspunt voor juwelenvrije handen. Het dragen van juwelen aan de handen daalde van 50 % naar 13 % op één jaar tijd. Sindsdien worden er systematisch toepassingsmetingen uitgevoerd. Registraties met directe terugkoppeling gecombineerd met een verbeterd screenings- en isolatiebeleid, hebben tot een significante vermindering geleid van het aantal patiënten die tijdens een verblijf met MRSA besmet werden. We zien tijdens de periode 2004-2012 in het ziekenhuis een spectaculaire reductie tussen piek en dal met een factor 10 terwijl we nationaal een daling zien met een factor 2,5.
Het team ziekenhuishygiëne blijft ook aandacht besteden aan de vijf handhygiënemomenten. De procedure omtrent gebruik van de standaard voorzorgsmaatregelen werd bijgestuurd en naar alle gezondheidswerkers gecommuniceerd.
Standaard voorzorgsmaatregelen
Verbruik van hand hygiëneproducten
Eind 2011 legde AZ Sint-Lucas het streefdoel voor ‘juwelenvrije handen’ op 1%. Momenteel zitten we aan 3 %. We volgen de basisvereisten voor handhygiëne op en geven hierover gerichte terugkoppeling naar de gezondheidswerkers.
Sinds 2012 kennen we opnieuw een stijgend verbruik van handalcohol (+12 %). We willen deze stijgende trend in 2013 verder bestendigen zodat we in 2015 ons streefdoel van 11 dosissen handalcohol per patiëntligdag realiseren.
Chocoladehandjes
Verbruik van handalcohol en handzeep uitgedrukt in dosissen per patiëntligdag: 10 09 08 07 06 05 04
Gezondheidswerkers die dagelijks handhygiëne toepassen, werken mee aan een betrouwbare en veilige zorgverlening. Een aantal afdelingen hebben zich het afgelopen jaar onderscheiden met een significante toename van hun handalcoholverbruik en/of een toename van het aantal gezondheidswerkers zonder juwelen/uurwerken. Het team ziekenhuishygiëne beloonde deze teams voor hun goede resultaten met pralines. De afdeling intensieve zorg verdient een extra pluim voor drie jaar van enthousiasme en geduld tijdens de uitvoering van het Europees PROHIBIT project (Prevention of Hospital Infections by Intervention and Training). De meer dan 1000 observaties van de laatste twee jaar vertonen een evolutie van 56 % naar 88 % handhygiënetoepassing. Per patiëntligdag verbruiken zij 36,9 dosissen handalcohol.
03 02 01 00 2004
2005
2006
2007
Handalcohol verbruik
2008
2009
2010
Handzeep verbruik
2011
2012
Heeft u vragen in verband met ziekenhuishygiëne? Contacteer gerust het team ziekenhuishygiëne op 09 224 63 04.
Agenda Infoavond voor borstkankerpatiënten Op 6 november kunnen patiënten van de borstkliniek terecht voor interactieve workshops met praktische tips rond gezonde voeding, beweging en gelaats-en lichaamsverzorging. Mogen wij u vragen de affiche die u bij deze Focus vindt, uit te hangen in uw wachtruimte.
Programma
medische avonden najaar 2013 AZ Sint-Lucas organiseert op regelmatige tijdstippen wetenschappelijke avonden voor (huis)artsen, telkens van 20u30 tot 22u15 in de Sint-Jozefzalen, straat 31. Wie Focus ontvangt, krijgt hiervoor telkens een persoonlijke uitnodiging. Op het programma voor het najaar: 22 oktober: (Wij) Vallen voor huisartsen Programma: • Valbilan geriatrie Sint-Lucas (dr. Yerma Coppens, geriater en Karen Vanoverbeke, dienstverantwoordelijke zorgprogramma voor de geriatrische patiënt) • Osteoporosetherapie in de praktijk (Mariëlle Baert, diensthoofd apotheek) • Rationeel starten en stoppen bij ouderen (Michele Catry, klinisch apotheker) 19 november: State of the art infectiology 2013 17 december: Slaapapneu
Inschrijven kan via www.azstlucas.be/activiteiten
BRA-day 16 oktober is BRA-day en ter gelegenheid daarvan organiseert AZ Sint-Lucas een infosessie ‘Alles wat u wilde weten over een borstreconstructie’ met prof. dr. Koenraad Van Landuyt (plastische, reconstructieve en esthetische heelkunde). wanneer: 16 oktober van 19u tot 20u waar: AZ Sint-Lucas Gent, Sint-Jozefzalen straat 31 inschrijven:
[email protected] of 09 224 52 77 De avond voordien, op 15 oktober, wordt er ook een minisymposium georganiseerd om 20u in Het Pand (Gent) met medewerking van onze borstkliniek. Meer info hierover op www.beautifulabc.com
AZ Sint-Lucas neemt deel aan Levensloop Aalter Op 12 en 13 oktober neemt het Medisch Centrum Aalter deel aan Levensloop, 24 uur in beweging tegen kanker. Dit is een estafetteloop met slechts één regel: 24 uur lang is er altijd iemand van het team op het parcours in beweging. Dit kan zowel lopen als wandelen zijn. De estafette start op 12 oktober om 16u en loopt tot 13 oktober 16u. Meer info vindt u op http://www.levensloop.be/ relays/aalter.
19
6 nov. 2013
Infoavond
Goed in je vel r e k n a k t s r o b a n
Wat kun je zelf doen?
Wat?
r: met tips en advies ove Interactieve workshops hapje d on gez een van ing eid • Gezonde voeding – ber eleiding van beg der on uit – oefeningen • Beweging, dag in dag een kinesist en toepassing rzorging – demonstratie • Gelaats- en lichaamsve g van een goede verzorgin
Wanneer?
6 november 2013 van
Waar?
19u tot 21u t-Jozefzaal, straat 31
AZ Sint-Lucas Gent, Sin
Deelnemen?
rs is beperkt. lijk, het aantal deelneme Inschrijven is noodzake ps. Gelieve ho rks wo e dri r twee van de U kunt inschrijven voo workshop de bij inschrijving. Voor uw keuze door te geven dij geschikt. ‘beweging’ is losse kle 3 via isch vóór 25 oktober 201 Inschrijven kan telefon 77. 52 224 09 op gen de borstverpleegkundi attentie. e deelnemer krijgt een Deelname is gratis. Elk 09/09/13 15:40
ek.indd 1
Focus 64 Affiche Borstklini
Wenst u Focus voortaan digitaal te ontvangen?
V.U. dr. Dirk Maes, Groenebriel 1, 9000 Gent
Schrijf u dan in op www.azstlucas.be/focus
