Voorbereiding op het levenseinde ANBO KBO PCOB donderdag 23 april 2015 Frits Ton, notaris te Culemborg
Voorbereiding op het levenseinde Onderdeel hiervan is:
Het vastleggen van uw wensen
Aan welke onderwerpen kunt u denken? • • • •
juridische onderwerpen medische wensen financiële zaken, zoals belastingen, eigen bijdrage zorgkosten (“AWBZ”) een persoonlijke boodschap voor uw naasten
De notaris is bij uitstek de onpartijdige vertrouwenspersoon die u hierbij kan helpen.
Uw wensen vastleggen: Uw wensen die werken ná overlijden worden vastgelegd in ‘een testament’.
Een ‘gewoon’ testament treedt in werking nadat iemand is overleden.
Uw wensen vastleggen voor ná overlijden: in een ‘testament’ Voorbeelden (1): • erfgenamen benoemen: wie krijgt de erfenis? • bescherming langstlevende echtgenoot/partner? Of juist niet? • afwikkeling van erfenis makkelijker, sneller en goedkoper maken • executeur benoemen: wie wikkelt de erfenis af? • wensen omtrent uw uitvaart • (…)
Uw wensen vastleggen voor ná overlijden: in een ‘testament’ Voorbeelden (2): • (…) • uitsluitingsclausule: erfenis privé houden bij echtscheiding van een erfgenaam • bewindvoerder aanwijzen die de erfenis beheert voor (klein)kinderen • erfbelasting besparen of uitstellen • verminderen van de eigen bijdrage zorgkosten (“AWBZ”) • kleinkinderen in uw testament opnemen • (…)
Uw wensen vastleggen voor ná overlijden: in een ‘testament’ Voorbeelden (3): • (…) • erfgenamen aanwijzen, met name als u geen kinderen heeft • goede doelen in uw testament opnemen • specifieke bezittingen nalaten aan bepaalde personen • in het algemeen: ook vastleggen wat u juist niet wilt • etc.
Uw wensen vastleggen: Een ‘gewoon’ testament treedt dus pas in werking nadat iemand is overleden. En voor de periode daarvóór? Voor als u zelf niet meer uw eigen zaken (tijdelijk of definitief) kunt behartigen (‘wilsonbekwaamheid’) ?
Dan legt u bij de notaris uw wensen vast in een ‘levenstestament’.
Wat is een ‘levenstestament’? Een ‘levenstestament’ treedt in werking als iemand zelf zijn/haar zaken niet kan behartigen. Voor die situatie legt u nu al uw wensen vast. Eigenlijk geen testament, maar een hele ruime (blanco?) ‘volmacht’. U wijst de personen aan die van u ‘het roer overnemen’. “Wie geeft u het vertrouwen?!”
Uw wensen vastleggen voor tijdens leven: een ‘levenstestament’ U kunt zelf nu al vastleggen wie later beslissingen kan nemen over: • juridische zaken: wie mag een handtekening namens u zetten? • financiën • beheren van uw bankrekeningen • Belastingzaken • belastingplanning en beperking eigen bijdrage zorgkosten • (…)
Uw wensen vastleggen voor tijdens leven: een ‘levenstestament’ U kunt zelf nu al vastleggen wie later beslissingen kan nemen over: • (…) • uw medische wensen • uw woonsituatie; opname in een verzorgings- of verpleeghuis • huisdieren, inboedel en huis • wensen omtrent uw uitvaart • etc.
Uw wensen vastleggen voor tijdens leven: een ‘levenstestament’ Naast alle juridische onderwerpen kunnen er ook bepaalde persoonlijke boodschappen zijn die u graag vast wilt leggen: het ‘persoonlijk memorandum’ Dit is een persoonlijk document wat de notaris voor u bewaart als onderdeel van het levenstestament. U geeft de notaris instructies wanneer dit openbaar gemaakt moet worden.
Voor wie is een levenstestament? Voor iedereen, maar in het bijzonder voor: • Ouderen • (Samenwonende) partners • Ouders • Ondernemers
Wanneer gaat het levenstestament in? Een levenstestament is een regeling ‘op maat’, zodat u zelf kunt beslissen wanneer het levenstestament in gaat. Bijvoorbeeld: • u ligt in coma en bent langdurig niet in staat uw zaken te regelen • door ziekte gaat uw lichamelijke of geestelijke toestand verslechteren • u bent langere tijd in het buitenland en er moeten spoedeisende zaken voor u worden geregeld Mag de gemachtigde meteen het roer overnemen of is daar nog controle op?!
Wat gebeurt bij geen levenstestament? Dan moet de rechter een bewindvoerder benoemen. Rechter houdt toezicht op de bewindvoerder. In de meeste gevallen hebt u dan geen zeggenschap over wie de bewindvoerder wordt of hoe de bewindvoerder u moet vertegenwoordigen. Toezicht zorgt ervoor dat er geen ruimte meer is voor belastingplanning (zoals schenkingen). Veel rompslomp voor de familie. Het idee van het levenstestament is ontstaan omdat rechters vroegen om document met wensen van degene die onder bewind wordt gesteld.
Het levenstestament voor iedereen • mogen er giften namens u worden gedaan? • belastingplanning en zorgkostenplanning blijft mogelijk! • als u niet meer in eigen huis kunt blijven, wat moet er met huis en inboedel gebeuren? • wat moet er met eventuele huisdieren gebeuren? • medische behandelingen: wie mag namens u daarover beslissen? • in het levenstestament wordt vermeld of er medische wilsverklaringen zijn, zoals euthanasieverklaring. Deze verklaringen worden ‘gelegaliseerd’ → meerwaarde voor de arts.
Levenstestament voor ongehuwde partners Specifieke aandachtspunten: • Gevolmachtigde aanwijzen: in een aantal gevallen mag de partner niet over bijvoorbeeld de bankrekening en over de rest van het vermogen beschikken • Medisch vertegenwoordiger aanwijzen: ongetrouwde partners mogen elkaar niet vertegenwoordigen bij medische behandelingen • (…en vergeet ook niet om een testament op te stellen!)
Levenstestament voor ouders • Bij minderjarige kinderen: wie moet er voor de kinderen zorgen? Is er een andere ouder met gezag? • Bij meerderjarige kinderen: mogen er giften worden gedaan aan de kinderen (i.v.m. besparing erfbelasting of om een huis te kopen) • Wie van de kinderen mag de belangen van de ouder(s) behartigen? • Hoe zorgen we voor een evenwichtige regeling tussen de kinderen?
Wie benoemt u als belangenbehartiger? Keus voor belangenbehartiger is belangrijk; iemand die u vertrouwt en van wie u zeker bent dat deze persoon niet in tweestrijd komt, bijvoorbeeld bij medische behandelwensen. Er kunnen meerdere belangenbehartigers worden aangewezen: voor vermogen de één, voor medische handelingen een ander. Er kan ook in het levenstestament een toezichthouder worden aangewezen die bijvoorbeeld belangenverstrengeling controleert.
Levenstestament versus testament Het levenstestament en het testament moeten goed op elkaar worden afgestemd. Handelingen (bijvoorbeeld giften of verkoop huis en inboedel) tijdens leven verricht, kunnen invloed hebben op het testament.
Frits Ton Ton & Van den Broecke Netwerk Notarissen
0345-547766
[email protected]
