voor u gelezen met bijlagen orthomoleculaire waarschuwingen uw leef- en eetwij(s)zer

u w leef- en eet wij(s)zer

® met bijlagen

voor u gelezen

orthomoleculaire waarschuwingen

vetzuren uit algen Prostaatkanker voorkomen bioflavonoïden: de beroemdste antioxidanten overconsumptie van slaappillen dansen tegen kanker fitnessen vóór je computer negen tips voor een betere vetverbranding

belgisch voedingsmagazine Faché instituut

België e 7,8 • Nederland e 8,5 • jaargang 5 • september/oktober 2008 tweemaandelijks P602654 • Afgiftekantoor Lochristi Verantwoordelijke uitgever: Walter, O. M. Faché • Kerkstraat 101 9270 Laarne

41

+CCD ,EEF.

9eYeoW"_a^[X`[deZ_]$

Voorbeelden zijn: PCB’s, Pesticiden, Schimmels Ftalaten (Terug te vinden in plastic flessen) Fijn stof, Dioxines, Asbest Zware metalen, Chloroform Chlorine Gevolgen: • Vermoeidheid • Allergieën / Astma • Immuniteitsproblemen • Hoofdpijn / Migraine • Depressie • Hormonale problemen • Etc.

want ik wil energiek blijven, slank blijven, gezond blijven Daarom gebruik ik iedere dag Cocoya Extra Virgin kokosolie, vol met de juiste verzadigde vetten. Verzadigde vetten voor een betere stofwisseling, een slanker figuur, meer energie, een betere bestandheid te-

Resium is een alcoholvrij mengsel van 10 belangrijke ontgiftende kruiden. Eén kuur Resium heeft een onmiddellijk effect.

gen infecties en minder risico op hart- en vaatziektes? Inderdaad. Recent onderzoek heeft onthuld dat verzadigde vetten, als ze zijn opgebouwd uit middellange vetzuurketens (MCT’s), de gezondheid in sterke mate bevorderen.

Andere positieve effecten van Resium:

Cocoya zit boordevol MCT’s, die in de lever rechtstreeks in energie worden omgezet. De vorming van vetbolletjes in de bloedbaan wordt zo volledig vermeden. Gevolg:

• Lever-en bloedreinigend • Elimineert urinezuren • Ondersteunt lever en nieren

minder kans op hart- en vaataandoeningen. De MCT’s in Cocoya bevorderen eveneens de stofwisseling en gewichtsafname, zijn snelle energieleveranciers, verhogen uw weerbaarheid, en maken de huid glad en soepel. Daarom, Cocoya, heb ik je nodig.

• Ondersteunt de prostaat

Elke dag opnieuw!

• Geeft meer energie en verhoogt de concentratie.

• Helpt gewicht te verliezen • Helpt bij opgeblazen gevoel • Verbetert de huid • Helpt de spijsvertering

Succesvol gebruikt door miljoenen mensen sinds 1929!

Cocoya Health & Cocoya Cooking zijn twee nieuwe, lekkere en superieure smeer- en braadproducten op basis van biologische extra virgin kokosolie. Ontdek meer over hun heilzame werking op

� KORTINGSBON � 2,5 KORTING bij aankoop van 1 fles Resium (

�23,56/fl)

Naam: .

www.gezondevetten.be BETERENATUURVOEDINGS 6ERKRIJGBAARINDE WINKEL

Straat: OFAPO THEE

0K*CXB]%FSPFDL

K

bel +32 (0)52 48 43 00

D7J7EI +%9.542)4)/.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Postcode:

. . . . . . . . . . .

Gemeente: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stuur deze bon terug naar: Postkantoor St-Niklaas 1 • Postbus 148 • 9100 St-Niklaas Tel. 03 789 09 59 • Gratis Fax 0800 800 11 [email protected] • www.energeticanatura.com

®

Inhoud Medisch Journalist Walter faché

Leef Nu

Bijlage: voor u gelezen

n redactioneel

n Actueel

• Supplementen bevorderen gezondheid ... 4 n Voedingsdossier

• Essentiële vetzuren uit algen..................... 6 • Herleid de kans op prostaatkanker........... 8 tot bijna ‘nihil’ • Flavonoïden, de beroemdste . ................. 11 antioxidanten uit het plantenrijk n medisch Dossier

• De hartstocht van knoflook...................... 14 • Overconsumptie van slaappillen uit ...... 17 gemakszucht

Erkenning LeefNu Leefnu is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’. Wenst u nog meer info? Bezoek onze gesloten website www.viow.be en vraag uw paswoord aan.

• Hersenziekten in toekomst beter ........... 32 te behandelen • Slaaptekort tiener verhoogt kans............ 32 op vaatproblemen • Samsung maakt gsm van maïs .............. 32 • Margaret Thatcher lijdt aan dementie... 33 • Kan Ginkgo Biloba dementie................... 33 voorkomen? • Vermageren kan gevaarlijk zijn!.............. 33 n orthotrends

• Kan het dagelijks leven zonder olie?....... 23 • Kweek eetbare en medicinale.................. 26 zwammen in eigen tuinen

• Wei proteïne remt vermoeidheid . .......... 34 en eetlust • Hoge bloeddruk?........................................ 34 Bewegen op doktersvoorschrift! • Stress verdubbelt allergische ................. 34 reacties • Nieuwe luchtvervuilers en longkanker... 35 • Depressies ook behandelen met ............ 36 omega-3 vetzuren • Curcumine biedt hulp aan patiënten...... 36 met pancreaskanker!

n Nieuws linus pauling instituut

n lezersvragen

n Leefstijl

• Dansen tegen kanker................................ 19 • Fitnessen voor je computer...................... 21 n milieu

• Negen handige tips voor ......................... 28 een betere vetverbranding n Orthomoleculaire waarschuwingen

• L-Arginine een voedingssupplement .... 30 onder voorwaarden

• Rood vlees en kanker................................ 37

Nieuws Faché Instituut • Abonneer je vandaag nog ...................... 31 • Orthomoleculair voedingsconsulent...... 38 • Gezondheidsbistro’s reeks 7................... 38

Publiciteit • Ojibwa/De Roeck......................................... 2 • Energetica Natura........................................ 2 • Pharma Nord................................................ 5 • Pharma Nord.............................................. 31 • Weleda......................................................... 38 • Atherozol..................................................... 38 • Urmale......................................................... 39 • Springfield................................................... 40

Abonneer u nu op Orthofyto en Leefnu en ontvang een gratis ontbijtboekje !

Redactioneel

Nieuw onderzoek bevestigt dat supplementen de gezondheid bevorderen

Walter OM Faché

4

v ijf d e ja a r g a n g 20 0 8 - w w w.v i o w. b e

Bij de start van het jubileum academiejaar van het Faché Instituut - we bestaan 20 jaar - is het positief om vast te stellen dat verschillende studies andermaal aantonen hoe sterk voedingsaanvullingen de gezondheid van iedere mens bevorderen. Het spreekt echter voor zich dat het optimaliseren van je voedingsgewoonten (zie voedingsdriehoeken Faché) en je schema voor dagelijkse lichaamsbeweging ook prima methoden zijn om je gezondheid te bevorderen. Dr. Michael Holick, die vorig jaar in The New England Journal of Medicine een schitterend artikel (1) schreef over vitamine D-deficiëntie, merkte op dat 40% van de Amerikanen en Europeanen een chronisch vitamine D-tekort hebben. Het is duidelijk dat de waarde van ons voedsel gedurende de laatste paar decennia is spectaculair is afgenomen. De belangrijkste onderzoeken die vitamine D bestuderen, hebben aangegeven dat de optimale behoefte verschillende malen de huidige dagelijks aanbevolen norm van 400 IU per dag overstijgt. In werkelijkheid lijkt de optimale behoefte eerder rond de range van 2.000 tot 4.000 IE te liggen. Er bestaat geen redelijke manier om dit met een dieet alleen ook maar enigszins ergens in de buurt van dit niveau te krijgen. In de medische literatuur zijn er veel indrukwekkende studies geweest die de voordelen van voedingsaanvullingen ondersteunen. Bijvoorbeeld in 1996 was er een dubbelblinde gerandomiseerde studie (2) , gepubliceerd in JAMA (Journal of the American Medical Association) waarbij meer dan 1.300 patiënten betrokken waren, en waarin de placebogroep werd vergeleken met een groep die 200 mcg selenium in de vorm van selenomethionine kreeg. Uit de studie bleek dat de seleniumgroep een reductie van 37% had van alle vormen van kanker, met een 50% afname in mortaliteit. We drukken nogmaals op het feit dat noch de klassieke voeding, noch een typische multivitamine voorzien in dit seleniumniveau. Het bizarre is nu dat producenten van voedingssupplementen de 200 microgram seleniumpreparaten in ons land alleen niet meer mogen verkopen. Een ander voorbeeld heeft betrekking op de

ziekte van Parkinson. Verschillende jaren geleden publiceerde het wetenschappelijk tijdschrift Archives of Neurology een onderzoek (3) waarin werd aangegeven dat patiënten met Parkinson die per dag 1.200 mg coënzym Q10 als supplement kregen, een afname van 50% in de voortgang van hun ziekte hadden. Er zijn geen medicijnen beschikbaar die bewijzen dit voordeel te kunnen bieden, en je zou deze hoeveelheid aan CoQ10 nooit kunnen halen uit je dieet. Voedingssupplementen zijn ook hier een noodzaak om de levenskwaliteit van mensen te verbeteren. Verder zijn er verschillende nieuwe studies geweest, gepubliceerd dan wel gepresenteerd, die de voordelen van voedingsaanvullingen zeer grondig onder de aandacht brengen. Een van deze studies (4) die onlangs werd gepresenteerd tijdens het congres van de International Association for Dental Research in Toronto, Canada had betrekking op 206 vrouwen tijdens de tweede trimester van hun zwangerschap (ongeveer het tijdstip wanneer de eerste tanden zich beginnen te ontwikkelen en verkalken in de foetus). Wetenschappers bepaalden het vitamine D bloedniveau op het ogenblik van de opname in het ziekenhuis en volgden de vrouwen tot hun kinderen ongeveer één jaar oud waren. Van de 206 vrouwen, werd bij slechts 21 (ongeveer 10 procent) adequate vitamine D niveaus gevonden. De gemiddelde vrouw had een vitamine D peil dat slechts de helft was van wat als adequaat kon worden beschouwd. De tanden van 135 baby’s, die vervolgens werden geboren, werden geëvalueerd door dezelfde wetenschappers. Het was verbazingwekkend te ontdekken dat ongeveer 22 procent van de baby’s merkbare glazuurgebreken vertoonden en ongeveer een derde reeds aan peutertandbederf leed. Het bleek dat juist de vrouwen met een lager vitamine D niveau, kinderen kregen die veel meer kans hadden op het ontwikkelen van het vroegtijdig tandbederf. De hoofdauteur van de studie, Dr. Schroth, wees erop dat de onderzoeksgroep bestond uit stedelijke Aboriginals (Australische inboorlingen) en dat de resultaten mogelijk niet helemaal toepasbaar zouden kunnen zijn op het merendeel van de mensen. Andere wetenschappers betwijfelen dit echter.

SELENIUM+ZINC

Gezond de winter door!

Tenslotte publiceerde het weekblad Nutrition Research ook een interessante studie (6) in het juli 2008-nummer. Onderzoekers van de Universiteit van Toronto merkten op dat patiënten met een verhoogde bloedsuikerspiegel een duidelijk slechtere geheugenwerking hadden na het consumeren van een zware maaltijd. De onderzoekers waren van mening dat dit mogelijk op de een of andere manier gerelateerd kon worden aan oxidatieve stress. Gedurende deze studie werd aan zestien mannen en vrouwen, in de leeftijdscategorie vijftig jaar en ouder , met een verhoogde bloedsuikerspiegel, gevraagd drie verschillende maaltijden te eten tijdens drie aparte wekelijkse sessies. De eerste was een erg vette maaltijd bestaande uit een Deens gebakje, cheddarkaas en yoghurt met slagroom, de tweede bestond enkel uit water, en de derde maaltijd omvatte de eerste erg vette maaltijd, maar was aangevuld met 1.000 milligram vitamine C en 800 IE (Internationale Eenheden) vitamine E. Nadien werd vastgesteld dat mensen met een te hoge bloedsuikerspiegel een zeer slecht geheugen hadden tot 105 minuten na het eten van de erg vette maaltijd. Wanneer ze echter de vitamines samen met de maaltijd gebruikten, presteerden ze net zo goed op de tests als de individuen die enkel water dronken. Dr. Greenwood, de hoofdverantwoordelijke voor dit onderzoek, gaf aan dat “de cognitieve effecten die werden geobserveerd in de studie subtiel waren, maar groot genoeg om de geheugenprestatie te schaden. Het was zoiets als van de hersenen van een 50-jarige, een brein van een 75-jarig te maken, tenminste indien er geen extra vitamine C en E werd toegediend.” Dit is slechts een kleine selectie van de studies over voedingssupplementen die recent het nieuws haalden. Het levert wel het zoveelste bewijs dat de gezondheidsvoordelen van EPA/ DHA aanvullingen , coënzym Q10, selenium, vitamine D, resveratrol, probiotica en vele andere nutriënten uitermate overtuigend zijn.

Haal meer uit je griepprik!

• • •

Voor een betere weerstand Om opnieuw fit te worden! Volledige antioxidantenformule

De sleutel-elementen voor uw gezondheid SELENIUM+ZINC is een basiscomplex van primaire antioxidanten, bevattende de vitaminen A, B6, C en E en de spoorelementen zink en selenium. Deze zijn sleutelelementen van ons afweersysteem.

Niet alle selenium is hetzelfde.

L-Selenomethionine puur

SELENIUM+ZINC bevat een wetenschappelijk gedocumenteerde vorm van selenium die beter opneembaar is door het lichaam dan gelijk welke andere seleniumgrondstof. Dit maakt van SELENIUM+ZINC een echt uniek gezondheidsproduct.

Uw hoofdredacteur, Walter OM Faché,

Andere organische produkten Niet-organische produkten

0

1

2

Begin selenium toediening.

3

1. Holick MF. Vitamin D Deficiency. New Engl J Med. 2007; 357:266-281 2. Clark LC et al. Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. Nutritional Prevention of Cancer Study Group, J Am Med Assoc. 1996; 276(24) 3. Shults CW, Oakes D et al. Effects of Coenzyme Q10 in Early Parkinson Disease, Arch Neurol. 2002; 59(10):1541-1550 4. Schroth R et al. Influence of Maternal Vitamin D Status on Infant Oral Health, Intern Assoc Dent Res. Meeting, Toronto, Canada, July 2-5, 2008 5. Kukkonen K, Savilahti E et al. Long-Term Safety and Impact on Infection Rates of Postnatal Probiotic and Prebiotic (Synbiotic) Treatment: Randomized, DoubleBlind, Placebo-Controlled Trial, Pediatrics. 2008; 122(1):812 6. Chui MH, Greenwood CE, Antioxidant vitamins reduce acute meal-induced memory deficits in adults with type 2 diabetes. Nutr Res. 2008; 28(7):423-429

4

5

6

7

De toediening van selenium werd na 3 maanden gestaakt, het seleniumniveau loopt geleidelijk terug.

Tijdelijke aanbieding 90 tabletten + 30 Gratis (Adviesprijs: €18,40)

Bronnen:

Selenium concentratie in het bloed

SELENIUM+ZINC

CNK Code: 2326-577

BE_SelenZink_Ad_Leef_DU_0808

1 tablet per dag (= vanaf +/- 0,15 EUR) (Vraag de CNK-code)

SELENIUM+ZINC bestaat eveneens in verpakkingen van 30, 90 en 150 tabletten.

Verkrijgbaar in apotheken

Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel. 02/720.51.20 – Fax 02/720.51.60 E-mail:[email protected] w w w.v i o w. b e - v ijf d e ja a r g a n g 20 0 8

5

Voedingsdossier Vetzuren uit algen

Essentiële vetzuren uit algen

Joost Meeusen

O

fficiële instanties raden al decennia lang aan om enkele keren per week vis op het menu te zetten. Nochtans is het volgens ons beter om zich op visoliesupplementen toe te leggen, hoewel dezelfde instanties nog steeds weinig voor suppletie te vinden zijn. Nu is er echter één groot nadeel bij visolie: de bron blijkt niet onuitputtelijk. De overbevissing is al een kwestie die al meer dan tien jaren onderaan op de politieke agenda staat, en ondertussen is de toestand van het visbestand meer dan ernstig. Ook voor supplementen is het hoog tijd om nieuwe bronnen van omega 3-vetzuren aan te boren.

Fig. 1: Deze algen zijn eencellige organismen, al bestaan er ook meercellige algen, zoals zeewier. Zij zijn een goede bron van chlorofyl, uitstekend chelatiemateriaal voor zware metalen te detoxificeren.

Docosahexaeenzuur (DHA) is één van de drie bekende omega 3-vetzuren naast alfalinoleenzuur (ALA) en EPA. In principe kunnen we DHA en EPA zelf aanmaken uit alfalinoleenzuur (belangrijkste bron is lijnzaadolie), maar deze omzetting gebeurt niet zo efficiënt. Idealiter moeten we naast alfalinoleenzuur ook DHA in ons dieet een eerbare plaats geven. Het belang van DHA voor onze gezondheid is verbluffend: het ondersteunt hart en bloedvaten, voorkomt dementie en andere psychische aandoeningen, het beschermt tegen maculaire degeneratie en tegen vele andere ziekten. Bij kinderen is het nodig voor een goede ontwikkeling van de hersenen. Het verhoogt de intelligentie, waardoor DHA-suppletie op jonge leeftijd enorm veel kan betekenen voor het latere leven. Het zijn juist kinderen die DHA slecht uit ALA kunnen halen.

Fig. 2: Moleculaire structuur van DHA: een lange vetzuurketen met zes onverzadigdheden.

6


De rijkste bron van DHA is diepzeevis. DHA is nog vloeibaar bij lagere temperaturen, vandaar dat het leven in de koude wateren een warm hart toedraagt voor deze langeketenvetzuur. Alle dieren die in de poolcirkel leven, maken extra veel van deze meervoudig onverzadigde

omega-3-vetzuren aan. Het houdt de celmembranen nog vloeibaar, zodat zelfs onder de ijskoude omgevingstemperaturen de membranen niet gaan stollen.

Een zee van gif Visolie is dus belangrijk, eveneens in supplementvorm. Het aantal visoliesupplementen op de markt is niet meer te overzien. Om visolie naar supplementen om te zetten moet men rekening houden met de zuiverheid ervan. De zee bevat giftige stoffen en zware metalen die de vissen opstapelen in hun vetweefsel. De vissen die wij vaak eten, bevinden zich eerder in de hogere regionen van de voedselpiramide: vissen die leven van andere vissen, die op hun beurt zich voeden met zeediertjes. Niet alleen haalt de vis giftige stoffen uit het zeewater, maar des te meer uit andere zeedieren! Hetzelfde verhaal had men bij de DDT-kwestie, dat als een bio-onafbreekbaar pesticide bij roofvogels in hoge concentraties voorkwam. Een andere bezorgdheid is kwik. Vis kan zodanige hoeveelheden kwik bevatten dat het vergiftigingsverschijnselen teweegbrengt bij de

Voedingsdossier Vetzuren uit algen consument. Deze vergiftiging komt dan vooral voor bij visetende volkeren waar vis dagelijks op het menu staat. Deze effecten uiten zich het snelst bij foetussen en kinderen, waar het geboorteafwijkingen en/of gedragsstoornissen veroorzaakt. Als vloeibaar metaal heeft kwik interessante industriële eigenschappen; ook is het lange tijd gebruikt geweest als schimmeldodend middel. De grote mobiliteit van kwik in de zee maakt dat de kwikvervuiling zich ondertussen op wereldlijke schaal verspreid heeft. Het is verbijsterend hoe weinig geweten is welke vissoorten het meest geneigd zijn om kwik op te stapelen. Visoliesupplementen van degelijke kwaliteit zijn doorgaans goed gezuiverd. Ze bevatten minimale hoeveelheden contaminaties en zijn daarom beter geschikt voor consumptie dan echte vis.

Overbevissing Er is een prangende reden waarom vissen niet meer de meest geschikte bron voor visolie kunnen zijn. De eens zo onmetelijke zee wordt al jarenlang overbevist. Onder andere de tonijn is er zeer erg aan toe. Dit is een mondiaal voorkomende vis: men schat dat momenteel slechts 5 procent van de oorspronkelijke populatie nu nog overgebleven is; dit terwijl in diezelfde tijdspanne de wereldbevolking meer dan verdubbeld is. Men moet steeds jongere vissen vangen, zodat de vispopulatie helemaal in de onderdrukking komt te staan. In de Middellandse Zee is de vangst op tonijn nu volledig verboden; dergelijke maatregelen zouden dringend ook op mondiaal vlak getroffen moeten worden. Steeds meer wordt tonijn gekweekt in viskwekerijen. Enorme viskooien worden aangelegd aan de kusten. Ook de kweek vergt wat van de ecologische hulpbronnen: makreel, sardines, haringen moeten als tonijnvoeder gebruikt worden.

DHA uit algen Algen zijn ééncellige organismen, maar in tegenstelling tot bacteriën hebben ze wel een celkern en complexe celorganellen. Typisch voor algen is dat ze zonlicht als energiebron gebruiken (groene algen), vandaar dat men algen een beetje mag beschouwen als ééncellige plantjes. Algensupplementen bestaan al langer op de markt: meestal worden ze als bron van chlorofyl aangeboden. Het zijn in ieder geval zeer voedzame organismen. DHA uit algen heeft een aantal voordelen: geen hinderlijke geur of smaak, en stabieler. Voor sommige visoliesupplementen op de markt past men speciale technieken toe om de olie te ontgeuren.

Andere productiewijze Niet elke koudwateralg is geschikt om DHA te produceren. Slechts enkele algen maken voldoende DHA aan om een economisch rendabele bron van DHA te zijn. Eens men een alg gevonden heeft die voldoende DHA aanmaakt, kan men ze gaan kweken. De geoogste algen kunnen tot 50% uit vetzuren bestaan, waarvan 30% DHA is. Overigens wordt een groot deel van het DHA uit visolie niet door de vis aangemaakt, maar worden via de verorberde algen en kreeftachtigen ingenomen.

Algen uit aardappelen Het grote ecologisch voordeel van algen is dat je ze niet noodzakelijk uit de natuurlijk moet gaan ‘plukken’, hoewel sommige supplement wel natuurlijke algen bevatten. Deze zijn minder interessant omwille van dezelfde milieuproblematiek. Doordat de groei-omstandigheden voor gekweekte algen volledig gecontroleerd is, is kans op besmetting met andere bacteriën erg klein. Toxische stoffen worden van begin af aan vermeden indien zuiver water gebruikt wordt. Ecologisch kan men nog een stapje verder gaan door gebruik te maken van aardappelen die niet geschikt zijn voor verkoop. Deze marginale aardappelen kunnen dan als als voedingsbodem dienen om algen op te kweken. In feite kunnen de algen dus gebruikt om spotgoedkope aardappelen om te zetten naar het waardevolle DHA! Deze praktijk wordt nog niet toegepast voor DHA, voor productie van melkzuur worden wel al aardappelen gebruikt.

Fig. 3: kweek van algen in glazen containers.

Veiligheid van algensupplementen Enkele studies tonen aan dat DHA uit algen even goed opgenomen wordt als DHA uit gekookte zalm. Tot nog toe zijn alle studies omtrent algenoliën positief bevonden. Geen mutageniciteit, genotoxiciteit, geen vruchtbaarheidsverwikkelingen bij ratten, ... heeft men kunnen aantonen. De enige opmerking betreffende algen is wanneer ze toch in de natuur geoogst worden, dat besmetting met een andere alg kan voorkomen. Sommige algesoorten produceren wel levertoxische stoffen. Vandaar is het ten zeerste aan te raden algenoliën te kopen die gekweekt zijn. Niet alleen algen... Olie uit kreeftachtigen Zoals eerder vermeld zijn de DHA-vetzuren een kenmerk van het koudwaterleven. Ook in de Canadese meren is het koud en is leven aanwezig. Thans zijn er ook DHA-supplementen op de markt die afkomstig zijn van kreeftachtigen. Deze kreeftachtigen (krill) vormen het voedsel van vissen en zijn daarom ecologisch minder interessant.

w w w.v i o w. b e - v ijf d e ja a r g a n g 20 0 8

7

Voedingsdossier Prostaatproblemen voorkomen

Herleid de kans op prostaatkanker tot bijna ‘nihil’

K

Walter OM Faché

ankercellen houden van de prostaat. Ze ontdekken er – in de meeste gevallen – een bevoorrecht klimaat om te groeien en zich te verspreiden over het hele lichaam. Toch krijgt slechts een op de zes oudere mannen prostaatkanker [1]. Hoe komt dat? Bestaan er dan eenvoudige ingrepen in de manier van leven om de meest voorkomende kankersoort bij mannen geen schijn van kans te geven? We proberen in de volgende lijnen antwoorden te formuleren die veel mannen kunnen helpen.

Fig. 1: Schets van de prostaat. Kiemen van prostaatkanker worden regelmatig teruggevonden, blijkbaar zonder ernstig gevaar. Echt gevaarlijk wordt het wanneer deze kankercellen zich gaan verspreiden. Bron: training.seer.cancer.gov

8


ziekte moet bestrijden. Prostaatkanker vermijden is bijgevolg vooral een kwestie van dagelijks de juiste voeding te gebruiken. Voeding heeft dat immense voordeel op kankermedicijnen dat het veel smakelijker is en totaal geen neveneffecten veroorzaakt. Iedere vorm van kanker begint wanneer genen, die verantwoordelijk zijn voor de normale celproliferatie zodanig beschadigd raken dat ze niet langer in staat zijn om een normale celsplitsing uit te voeren. Wetenschappers prediken al jaren dat mensen dagelijks 100 tot 200 microgram selenium nodig hebben teneinde specifieke genen te helpen bij een normale celsplitsing [2,5]. Het nadeel van selenium is echter dat het niet in staat is om beschadigde genen terug te herstellen. Gestabiliseerd NADH of de actieve B3 componente beschikt – tot op zekere hoogte – wel over die eigenschap. Genen van prostaatcellen zijn daarbij nog Indien men nagaat wat er moet gebeuren opdat bijzonder gevoelig voor mutaties (schadeeen eenvoudige kankercel zich kan ontwikkelen lijke veranderingen) op zeer jonge leeftijd. tot een zichtbare minuscule tumor, wordt het Prostaatkanker bestrijden is dus geen taak van duidelijk dat het menselijk afweersysteem en senioren alleen. Het begint al vlak na de pubervoedingsgewoonten een cruciale rol spelen in teit. het al of niet ontstaan van prostaatkanker. Wetenschappers en artsen ontdekten dit door Spijtig genoeg zijn onze Westerse voedingsgehonderden autopsieën uit te voeren op jonge woonten echte bondgenoten van kankercellen. mannen. Men ontdekte er prostaatkankercellen Rood vlees, zuivelproducten zonder dat er ooit sprake was en geraffineerde koolhydrageweest bij de overleden patiten met een hoge suikerënten van prostaatkanker [6]. “Wetenschappers waarde zijn slechts enkele Artsen vragen zich vanprediken al jaren voor daag nog altijd af waarom er voorbeelden van voeding 100 tot 200 microgram zoveel mannen met actieve die bijzonder vriendelijk is voor de groei van prostaatkankercellen in hun prostaat selenium” kankercellen. leven zonder dat de ziekte Het goede nieuws dat het zich manifesteert. Het antFaché Instituut u te bieden heeft is dat inzicht woord ligt in de ontdekking van een specifiek in voeding- en voedingsaanvullingen iedere enzym dat door prostaatkankercellen wordt man kan helpen om te voorkomen dat een kangebruikt om te groeien en uit te zwermen naar kercel ooit de kans krijgt om een tumor te worandere delen van het lichaam. Een groot aantal den. wetenschappelijke studies [7,21] toont aan hoe dit enzym via diverse werkingsmechanismen Het staat ondertussen wetenschappelijk vast prostaatkankercellen in staat stelt om te groeidat de juiste keuze van voeding preventief even en en zich te verspreiden. Het goede nieuws krachtig werkt als een kankermedicijn die de zit in het feit dat de werking van dit enzym

Voedingsdossier Prostaatproblemen voorkomen kan geneutraliseerd worden door de voedingsgewoonten te veranderen (zie de nieuwe voedingsdriehoek Faché) en door gebruik te maken van specifieke voedingssupplementen.

Fig. 2: Boswellia serrata, een Indische boom met medische toepassingen in de ayurveda.

Waarom beschermen omega 3vetzuren de prostaat? Het Westerse eetpatroon bevat overwegend omega 6-vetzuren (het arachidonzuur in vlees) die in rechtstreeks verband worden gebracht met een sterk vergroot prostaatkankerrisico. Klinische studies tonen zeer duidelijk aan dat omega 3-vetzuren (EPA en DHA in vis) de kans op het ontstaan van een prostaattumor verkleinen [22,29]. Wetenschappers hebben onderzocht waarom het eten van de verkeerde vetten meehelpt om kankercellen in de prostaat te ontwikkelen tot een kwaadaardig gezwel met mogelijke uitzaaiingen naar de blaas, de lymfeklieren, de nieren en uiteindelijk naar de botten. Het volstaat eigenlijk om het metabole afbraakproces van ongezonde vetten te bekijken om te begrijpen waarom er een verband is met het ontstaan van agressieve kankercellen. Een klein voorbeeld maakt alles duidelijk. Iemand eet een typisch Belgisch gerecht, een lekker, mals ogend stukje rood vlees (een bron van verzadigde vetten, het onverzadigd vet arachidonzuur en bovendien nog hormonen), frietjes, sla en tomaten met een dressing of mayonaise gemaakt met maisolie een bron van omega 6-vetzuren. De omega 6-vetten worden onmiddellijk in het lichaam omgezet tot arachidonzuur. Indien het menselijk organisme over een teveel aan arachidonzuur beschikt, produceert het een gevaarlijk enzym dat 5-lipoxygenase (5-LOX) wordt genoemd. Een verhoging van dit enzym leidt tot de ophoping van leukotrieen B4, een stof die ontstekingen veroorzaakt in de botten, bloedvaten en de prostaat. Uit nieuwe studies blijkt dat 5-LOX de woekering van prostaatkankercellen stimuleert via een aantal wetenschappelijk onderbouwde mechanismen [2,26,30,36]. Er is echter nog meer. Arachidonzuur wordt door 5-LOX omgezet tot een stofje 5-HETE. Dit is een krachtig kankerbevorderend bijproduct die bij de afbraak van arachidonzuur ontstaat, net zoals leukotrieen B4. Deze stoffen hebben een aantal schadelijke neveneffecten. Ze breken weefsels af, zorgen voor een chronische ontsteking en verhogen de weerstand van de cellen tegen een geprogrammeerde natuurlijke celdood (apoptose genoemd). Door de aanmaak van 5-HETE ontsnappen prostaatkankercellen aan de natuurlijke geprogrammeerde celdood en kunnen verder voort woekeren [31,37,40]. Een van de vele redenen waarom visoliesupplementen zo populair geworden zijn is het feit dat de daarin aanwezige omega 3-vetzuren helpen om de productie van arachidonzuur in het menselijk organisme te verminderen. Daardoor dalen tevens de schadelijke concentraties 5-LOX, 5-HETE en leukotrieen B4.

Vanaf het ogenblik dat men de gevaarlijke 5-lipoxygenase (5-LOX) cascade begrijpt, is het eenvoudig om in te zien waarom mensen die teveel arachidonzuurrijke voeding en voedingsmiddelen eten, die omgezet worden in arachidonzuur, en dit niet compenseren met voldoende omega 3-vetzuren, gevaar lopen om prostaatkankerpatiënt te worden of zich geconfronteerd te zien met een brede waaier aan ontstekingsgerelateerde ziektebeelden (artritis, artrose en arteriosclerose) [2,30,35,48,49]

Zesmaal meer 5-lipoxygenase (5-LOX) in kwaadaardig prostaatweefsel Duizenden biopsieën (weefseluitsnijdingen) bij patiënten met prostaatkanker hebben duidelijk gemaakt dat er zesmaal meer 5-lipoxygenase (5-LOX) in kwaadaardig prostaatweefsel voorkwam dan bij gezonde mannen. Ook de 5-HETE concentraties (een metaboliet van 5-LOX die voorkomt dat kankercellen door apoptose sterven) lagen 2,2 maal hoger bij mannen met een prostaattumor [26,30,33,35,49]. Deze onderzoeken tonen zeer duidelijk aan dat het gebruik van selectieve stoffen, die de aanmaak van 5-LOX kunnen beperken of zelfs blokkeren, zeer nuttig zijn in de preventie en de behandeling van prostaatkanker.

Meer informatie over arachidonzuur, prostaglandines en cytokinen Arachidonzuur is een meervoudig onverzadigd vetzuur en behoort tot de familie der omega-6 vetzuren. Het speelt een belangrijke rol in vele stofwisselingsprocessen, en is een belangrijke precursor van bepaalde prostaglandines en cytokinen. Prostaglandines zijn een groep van hormoonachtige stoffen die op lokaal niveau werkzaam zijn in het reguleren van vele fysiologische processen, zoals die bij ontstekingen, de verwijding en vernauwing van bloedvaten, pijn, koorts en de bloedstolling. Verder beschermen ze de maagwand tegen de zure maaginhoud. Prostaglandines behoren tot een verzameling weefselhormonen die zijn afgeleid van arachidonzuur, (omega-6 vetzuren). Medicijnen die de productie van prostaglandines remmen zijn de zogenaamde NSAIDs. Deze stoffen dempen onder andere pijn en koorts, maar hebben meerdere bijwerkingen, zoals beschadiging van de maagwand dat tot maagzweren en zelfs maagbloedingen kan leiden. Dit komt doordat ze ook de synthese van prostaglandines remmen die betrokken zijn bij de opbouw van het maagslijmvlies. Cytokinen is de algemene term voor een grote groep van moleculen die betrokken zijn bij het overbrengen van signalen tussen cellen tijdens immuunreacties.


9

Voedingsdossier Prostaatproblemen voorkomen

Welke nutriënten blokkeren 5-lipoxygenase (5-LOX)

INFO 1. Een volledige referentielijst van 68 publicaties kan opgevraagd worden bij het Faché Instituut. 2. Meer lezen over prostaat Publicaties van het Faché Instiuut over de prostaat: - Faché OM W. Prostaataandoeningen orthomoleculair behandelen. Publi Media. Monografie nr. 24; 2007 - Faché OM W. Laat de zon toe in je hart. Leefnu. 2008; 39:10-11 - Faché OM W. Wat alle mannen zouden moeten weten! Degeneratie van de mannelijke zaadkwaliteit en de opmars van prostaatproblemen. Orthofyto. 2001; 32:63-70

Voedingsaanvullingen die de 5-LOXconcentraties in het prostaatweefsel doen dalen zijn o.a. de eerder genoemde omega 3-preparaten à rato van 1 tot 2 gram per dag. Lycopeen en dwergpalmzaad zijn samen met zink en pompoenpitten andere voorbeelden van natuurlijke stoffen die dit gevaarlijk enzym, dat gestimuleerd wordt door een teveel aan arachidonzuur in het lichaam, neutraliseren en zo de kans op het ontwikkelen van prostaatkanker verkleinen [20,21,51,55,68].

Boswellia, ontstekingsremmer bij uitstek voor de prostaat De sterkste natuurlijke beschermer van de prostaat is een nieuw gestandaardiseerd en gebrevetteerd boswellia serrata-extract met 30 procent acetyl-11-keto-bèta-boswelzuur (AKBA). Dit is een van de krachtigste boswelliazuren met een positief effect op de prostaat, maar ook op gewrichten ontstekingsproblemen. Hoewel het klassieke Boswellia serrata over het algemeen slechts 2 tot 3 procent AKBA bevat, blijkt het toch een goede ontstekingremmer te zijn.

3. Voordracht bij Bistro 7 op 1 dec 2008”Waarom hebben wij dringend meer vit D nodig? door Walter Faché 4. Monografie nr. 24 Prostaataandoeningen orthomoleculair behandelen. Prostatitis, prostatodynie, benigne prostaat hyperplasie, prostaatcarcinoom Te bestellen bij het Faché Instituut voor €30 via [email protected] of 09 369 06 42

ONDER HOOFDREDACTIE Walter O. M. Faché

PROSTAATAANDOENINGEN ORTHOMOLECULAIR BEHANDELEN Prostatitis, Prostatodynie, Benigne Prostaat Hyperplasie, Prostaatcarcinoom

MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA ¤ORTHOS Instituut VIOW Laarne

Publi Media – Vlaams Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen

10


Kankercellen gebruiken het enzym matrix metallo proteïnase (MMP) om de natuurlijke barrières die het lichaam opbouwt te vernietigen. Van prostaatkankercellen is bekend dat ze aanzetten tot de aanmaak van dit enzym, waardoor de natuurlijke blokkeringseffecten in de prostaat worden afgebroken. De muterende kankercellen kunnen zich vervolgens uitbreiden naar gezond weefsel, en de kanker kan zich uitzaaien. Het is aangetoond dat het nieuwe gepatenteerde natuurlijke bosweliapreparaat de aanmaak van het ongunstig enzym MMP onder invloed van het ongunstig cytokine TNF-alfa voorkomt. In het kraakbeen en in gewrichtsweefsel voorkomt het Boswellia serrata-extract bovendien de afbraak van collageen en beschermt het kraakbeen en de gewrichtsvloeistoffen tegen deze beschadiging. Dit effect ontstaat eveneens omdat de aanmaak van het ongunstig enzym MMP wordt afgeremd, die selectief bepaalde peptide- en eiwitverbindingen in de botten afbreekt. Prostaatkankercellen hebben nog meer troeven! Zij gebruiken een aantal moleculen met de moeilijke namen (VCAM-1 en ICAM-1) om zich gemakkelijker te kunnen verspreiden door het hele lichaam en een uitzaaiing mogelijk te maken. Het is aangetoond dat weer boswelia de aanmaak voorkomt van deze moleculen, die rechtstreeks bij ontstekingsprocessen zijn betrokken.

Vitamine D

Bij dierproeven is het ontstekingsremmende effect van dit voedingssupplement vergeleken met dat van ibuprofen. Dit nieuwe boswellia serrata-extract met 30 procent acetyl-11-ketobèta boswellic zuur (AKBA) vermindert de ontstekingsreacties met 28 procent, terwijl ibuprofen voor een daling van 35 procent zorgt. In een ander onderzoek werd de werking van voedingssupplement vergeleken met de werking van Prednison, een ontstekingremmende steroïde. Het effect was vergelijkbaar met dat van prednison. Het zorgde ervoor dat de ontsteking met 55 procent afnam. Maar ibuprofen en prednison oefenen ook een toxisch werking uit voor het lichaam wanneer ze in grote hoeveelheden worden ingenomen, terwijl het gebruik van dit natuurmiddel totaal geen bijwerkingen geeft. De tumor necrosis-factor alfa (TNF-alfa) is een gevaarlijke cytokine die ontstekingen in het lichaam stimuleert. De cytokine komt meer voor bij ouderen. In een studie waarin gebruikt werd gemaakt van biopchips, toonde aan dat dit nieuwe boswellia serrata-extract de expressie blokkeert van genen die gevoelig zijn voor de effecten van het cytokine TNF-alfa.

Tot slot mag vitamine D niet ontbreken in dit prostaatkankerpreventieprogramma. Vitamine D staat bekend als een vitamine dat de beenderen stevig houdt, maar het blijkt nu ook over een enorme kankerpreventieve waarde te beschikken. In leefnu 39 werd daar reeds melding van gemaakt. De kracht van vitamine D ligt in het feit dat het een onmiddellijk signaal aan een cel kan geven om zich functioneel te maken. Dit betekent meteen ook dat de cel zich niet meer verder zal gaan delen, terwijl voordien de cel niet functioneel was maar wel nog in staat om zich te delen. Vitamine D heeft op dat vlak veel weg van een hormoon. Momenteel is men ook de therapeutische toepassingen van vitamine D aan het uitpluizen, voor mensen die reeds lijden aan prostaatkanker. Bij de hogere doseringen die hiervoor nodig zullen zijn, moet rekening gehouden worden met het calciummetabolisme, dat door een teveel aan vitamine D uit balans gebracht wordt. De aanbevolen hoeveelheid vitamine D luidt enkele uren per dag in de zon rondlopen. Aangezien dat voor de meeste mensen niet mogelijk is en aangezien in de winter de zon bij ons niet sterk genoeg schijnt om vitamine D in de huid aan te maken, zal nagenoeg iedereen vitamine D-suppletie kunnen gebruiken!

Voedingsdossier Bioflavonoïden

Flavonoïden zijn de beroemdste antioxidanten uit het plantenrijk

Philippe Gerard

F

lavo’s zijn de beroemdste antioxidantia uit het plantenrijk. Ze zijn vooral aangewezen in de preventie van kankers, hart- en vaatziekten en de nefaste effecten van veroudering. Omdat ze zoveel verschillende vrije radicalen kunnen vangen, hebben ze ook zoveel verschillende werkingen. Een kopje groene thee en een schoteltje rode en zwarte bessen met citroensap: wie lust het niet? Toch nuttigen we er te weinig van, want de voordelen zijn niet te onderschatten! Enkele dezer flavo’s zijn rustgevend en beïnvloeden op verrassend positieve wijze onze emoties. Wat in onze tijd en maatschappij zó belangrijk is: niet alleen fysische ondersteuning, maar ook psychische harmonie... . Meidoorn en esdoorn wijzen ons de weg! Zuurstof, vrije radicalen en antioxidantia Zuurstof geeft aanleiding in het lichaam tot de vorming van de zogenaamde “reactive oxygen species”: de ROS. Deze veroorzaken degeneratie, rimpels en schade aan vele organen. Deze ROS doen namelijk de vrije radicalen ontstaan, die kettingreacties van destructie in gang zetten! De theorie van de vrije radicalen is afkomstig van Dr. Harman, in 1954. Gedurende 40 jaar is ze echter onaanvaard gebleven; pas in de jaren ‘90 heeft men ze geaccepteerd. Thans kan ze echt een hype genoemd worden!

Oxidatieve stress Zuurstof wordt door de ademhaling in het bloed gebracht, vervoerd naar de weefsels en daar gebruikt voor de verbranding, om energie te produceren. Tijdens het verbrandingsproces ontstaan bijproducten, de vrije radicalen (zie kaders). Wanneer er méér vrije radicalen zijn dan antioxidantia, spreekt men van oxidatieve stress.

Vrije radicalen in het lichaam O2-, H2O2, OH e.a. worden als wapen ingezet tegen bacteriën en virussen door het immuunsysteem. De snelle vermeerdering van vrije radicalen leidt tot een onevenwicht [1]!

Kettingreacties Vrij radicalen zijn atomen met één elektron op een kring: zij zijn hyperreactief om ofwel een elektron te verliezen, ofwel er één bij te nemen, om zo een stabiele verbinding te vormen. Daarom veroorzaken zij kettingreacties op hoge snelheid, die steeds méér vrije radicalen aanmaken! Het antioxidant geeft een elektron aan het vrije radicaal, op de defecte (lege) plaats.

Vrije radicalen ontstaan ook onder invloed van pollutie, dioxines, UV-licht en allerlei vervuiling, voedingsadditieven en chemische middelen, sproeistoffen enz… . De schade aan de weefsels die ze veroorzaken leidt tot ziekte. Kanker, pijn, auto-immuunziekten, hart- en vaatziekten en het chronisch vermoeidheidssyndroom zijn voorbeelden ervan.

Framboos

Rode bes

Blauwe druif

Antioxidatieve groepen Antioxidantia (zie kaders) capteren en neutraliseren vrije radicalen door de levering of de captatie van elektronen [2]. Elk antioxidans heeft een preferentie voor bepaalde vrije radicalen. Sommige antioxidantia worden in het lichaam aangemaakt, andere dienen te worden opgenomen uit de voeding. In de plantenwereld zijn de flavonoïden één der belangrijkste leveranciers van antioxidantia voor mens en dier. Ze komen in de meeste planten voor en zijn o.a. bestanddelen van groene blaadjes, kleurige bloemen en rode bessen [3].

Bontgekleurde flavo’s Het woord “flavonoïde” komt van het latijn flavus, wat geel betekent. Deze plantaardige inhoudsstoffen zijn inderdaad geel. De plant kan er echter leuk mee spelen: met behulp van suikers maakt hij ze wateroplosbaar (zie kader), en in andere plantenorganen aangekomen, verandert hij hun kleur. Door middel van de zon, warmte en de tijd, komen namelijk méér dubbele bindingen in de molecule terecht. Elektrochemische krachten zorgen ervoor, dat een opeenvolging ontstaat van dubbele en enkele bindingen in een lange rij, wat kleur betekent. Hoe langer deze rij, hoe donkerder de kleur: het geel evolueert over oranje naar rood, over bordeauxkleurig naar paars, en tenslotte over blauw naar zwart. In de plant wordt dat vertaald naar het geel, oranje en bordeaux van de herfstkleuren (bladeren),

Bosbes

Moerbeibes

Braambes

Zwarte bes Fig. 1: Smakelijk superbessenmengsel


11

Voedingsdossier Bioflavonoïden Vrije Radicalen: wat ze zijn... Vrije radicalen zijn atomen, groepen van atomen of moleculen met één of méér ongepaarde electronen in de buitenste schil, en kunnen worden gevormd als gevolg van het verlies van een electron door een niet-radicaal, of als gevolg van de opname van een ongepaard electron door een niet-radicaal. Vrije Radicalen: wat ze doen... Om zichzelf te stabiliseren, stelen vrije radicalen een electron van een gebuur. Dit veroorzaakt kettingreacties (elk atoom doet hetzelfde, wat resulteert in een herhaling, miljoenen keren naeen), die als een bliksemschicht doorheen de weefsels van ons lichaam schieten en vreselijke schade veroorzaken... met ziekte tot gevolg! Wat zijn antioxidantia? ANTIOXIDANTIA zijn moleculen die electronen kunnen geven of nemen. Binnenin deze molecule treedt dan geen instabiliteit op, door resonantie-stabilisatie van het ontstane electronentekort : het antioxidans beschikt namelijk over een antioxidatieve groep, die in staat is een vrij electron in de molecule te stabiliseren.

het geel, rood en blauw van bloemen, en het rood, paars en zwart van bessen. De flavonoïdwerking als antioxidans blijft echter steeds behouden, integendeel, ze versterkt! Daarom zijn donkerrode, paarse en zwarte bessen zo’n fantastische antioxidantia!

Boomblaadjesthee Bladeren van bomen bevatten veel flavo’s. Die krijgen we pas duidelijk in de herfst te zien, als het bladgroen is verdwenen. Anders zijn de flavo’s immers bedekt met chlorofyl, de groene kleur van de bladeren. Enkele van deze boomblaadjesthees zijn inmiddels wereldberoemd: Gingko biloba, de Japanse levensboom, als ondersteunend middel tegen hart- en vaatziekten en om de concentratie te verbeteren (bloedsomloopverbeterend naar de hersenen). De gingkoflavo’s zijn kaempferolderivaten. Meidoorn, Crataegus oxyacantha (laevogyra), bevat vitexine, een superflavo. Notelaar, Juglans regia, bevat looistoffen en juglon, een naftochinon. Zo’n chinongroep is een krachtig antioxidans. Looistoffen zijn gepolymeriseerde flavo’s (= vele flavomoleculen aan elkaar gebonden). Esdoorn, Acer pseudoplatanus, is als antioxidans ook in het brein geschikt bij psychische stoornissen.

Meidoornthee

Hesperidine: een schoolvoorbeeld uit citroen bron: home.caregroup.org

In dit flavonoïd zien we de flavon-basisstructuur, als heteroside gekoppeld aan een plantensuiker. De plant maakt deze koppeling om het flavon wateroplosbaar te maken, en dus vervoerbaar in de waterkanaaltjes (nerven) van het gehele planten lichaam. Onze maag splits deze suiker af, waarbij het antioxidatieve flavon werkzaam overblijft.


Dat de meidoorn ook wat rustgevend is, is voornamelijk te wijten aan de bestanddelen van de bloem: daarin zitten niet alleen flavonoïden (vitexine), maar ook wat essentiële olie, met een kalmerende werking, ook voornamelijk voor het hart, maar ook wat als algemene centrale tranquillizer. Meidoornflavonoïden vertragen de hartklop en vergroten de slagkracht ervan. Ze verwijden de slagaders naar het hart, wat méér bloed en zuurstof geeft, het hart ondersteunt en actief is tegen hoge bloeddruk. Deze flavonoïden zijn als krachtige antioxidantia ook collageenstabiliserend, wat zich uit in enerzijds een effect op kraakbeen, ligamenten en pezen bij inflammatoire processen van gewrichten, zoals rheumatoïde aandoeningen, artritis, fracturen en osteoporose en anderzijds een antiatherosclerosiërende werking bij aderverkalking. Ze zijn cholesterolverlagend (betere ratio LDLHDL) en versoepelen de vaatwand. De vasodilaterende werking is een activiteit als calciumentry-blokker [4]. Al deze effecten zijn uitstekend bij hartfalen, arrhythmie en angina pectoris; als nabehandeling van een infarct is er niets beter dan Crataegus laevigata (=oxyacantha). Door een verbeterde capillaire doorbloeding te veroorzaken, gebruikt men ook de meidoorn bij oogaandoeningen (glaucoom, retinopathie), ADHD (hyperkinesie bij kinderen), allergieën en veneuse problemen. Meidoornthee maakt men van de bloeitop: bloemen en bovenste bladeren. Het moet beschouwd worden als dagelijkse drank voor risicopatiënten!

Esdoornthee

Fig. 2: Meidoorn (Crataegus oxyacantha) waarvan de bloemtoppen gebruikt worden voor thee.

De flavo’s, die geel zijn, zitten vooral in de bladeren, de bloemen en de takken; ze zijn trouwens geelgroen van kleur. In de bessen zijn deze flavo’s reeds geëvolueerd naar de rode kleur, het geel varieert over oranje naar een steeds donker wordend rood. OPC’s of oligomere proanthocyanidinen zijn een sterk antioxidatieve flavogroep, die we zowat in alle organen van de boom terugvinden. Al deze inhoudsstoffen kunnen we qua werking klasseren onder de “bioflavonoïden”, van een uitstekende kwaliteit! De werking van meidoorn richt zich hoofdzakelijk op het cardiovasculair stelsel. Het heeft er

12

zó’n goede werking op, dat deze boom behoort tot de “basisplanten” voor de behandeling van nagenoeg elke cardiovasculaire aandoening.

Overal ter wereld wordt de esdoorn geprezen om zijn steeds weer eindeloos variërend kleurenpalet in de herfst. Herfstbladeren zijn steeds weer opnieuw een goede bron van flavonoïden ! Esdoornflavonoïden passeren de bloedhersenbarrière en hebben een harmoniserend en bedarend effect op de neurotransmissie. Immers, vrije radicalen verstoren ook onze emoties! Gemoedsrust is de indicatie van deze esdoornflavo’s. De bladeren kunnen eind september, in de prille herfst, worden geoogst, gedroogd en fijngesneden. De thee maakt met met 1 soeplepel in ½ liter heet water, wat men in de loop van de dag uitdrinkt. Het is als de herinnering aan de kleurrijke bosrand, die men van op een afstand staat te bewonderen, en die een paradijselijke rust geeft.

Voedingsdossier Bioflavonoïden

Fig. 3: De welbekende esdoorn

Gemoedsrust is nodig bij ongerustheid. De ongerustheid betreft het piekeren over een genomen besluit, over verleden, heden en toekomst, zelfs over de grote wereldproblemen [5]. Ook details over de levensloop van dierbaren, zijn onderwerp van eindeloos gepieker. Spokende gedachten en ronddraaiende waanideeën kunnen het zelfs worden ! De esdoorn is een boom die bijzonder sterk is in het afweren van negativiteit. Vertroebelde gedachten worden er helder en duidelijk mee en de besluitvorming verloopt gemakkelijker. Ook de invloeden van anderen kunnen beter worden gerelativeerd. Zo kom je beter tot een eigen inzicht !

Groene thee Groene thee bevat één der krachtigste antioxidantia uit de gehele plantenwereld: EGCG (zie kader). Ook EGCG is een flavonoïde en is een belangrijk wapen in de kankerpreventie. Over groene thee is reeds veel verschenen geweest in Leefnu (nr. 22, 26, 28 en 34).

Rode en zwarte bessen met citroensap Een overheerlijk fruitdessertje kun je maken door allerlei rode, blauwe en zwarte bessen te mengen. Daarover sprenkel je wat citroensap, want ook dát is een antioxidans! De flavo’s in bessen noemen we anthocyanen, omdat ze immers niet meer geel zijn. Anthos is het grieks voor bloem en cyanos voor blauw, vandaar. Deze stoffen uiten hun antioxidatieve werking vooral tegenover de cardiovasculaire schade van vrije radicalen [7]. Regularisatie van de bloeddruk, de bloedlipiden en preventie van atherosclerose (aderverkalking) zijn belangrijke effecten, verwezenlijkt door de polyfenolen en de looistoffen. Deze anthocyanen kunnen als superpolyfenolen

EGCG: het wonder uit thee

Fig. 4: EGCG = epigallocatechinegallaat uit groene thee. De hydroxylgroepen (OH’s) zijn de “kernen van stabilisatie”, die de molecule tot een antioxidans maken. Omdat het er zoveel zijn (8), is dit een zéér sterk antioxidans! bron: bp1

Referenties: 1. Nieuwenhuis,R.A. Vrije Radicalen, schakels tussen voeding en ziekte. Orthos Media, Den Haag, The Netherlands (1992). 2. Le Cren,F. Les Antioxydants. QUEBECOR, Québec (Outremont) (2004). 3. Haslam,E. Practical Polyphenolics. Cambridge University Press, Cambridge, UK (1998). 4. Hänsel. HAGERS HANDBUCH : Drogen. Springer Verlag, Berlin (1992). 5. Goleman,D. Emotional Intelligence. Olympus, (1996). 6. Yong-su Zhen. Tea - Bioactivity and Therapeutic Potential. Taylor and Francis, Beijing (Peking) , China & London and New York (2002). 7. Torkos,S. The Benefits of Berries. Cape Cod Biolab Corporation, Barrie, Canada (2005). Bronvermelding figuren: Meidoorn (deuteren.nl), esdoorn (wikimedia.org), framboos (wur.nl), rode bes (compost.be), druiven (wikipedia.org), bosbes (permacultuurnederland.org), moerbei (bosmaboomkwekerij. nl), braambes (langfruit.nl), zwarte bes (permacultuurnederland.org).

verhinderen dat vetbestanddelen uit het bloed aan de bloedvatwand blijven kleven, verminderen de LDL en verhogen de HDL en verminderen de bloedplaatjesaggregatie, die immers aanleiding geeft tot thromboses. Het hesperidine uit citroen (zie kader) doet dit ook. Bovendien is het samen erg lekker! Daarenboven heeft hesperidine ook een antimicrobiële activiteit. Voeg daarbij de vitamine C uit je citroen (wat uiteraard óók al een antioxidans is) en je hebt een wapen tegen verkoudheden. Mooi meegenomen!

Flavo’s, flavo’s en nog eens flavo’s !!! De conclusies zijn duidelijk: we hebben die flavo’s nodig! De natuur biedt ons een brede waaier aan makkelijk te oogsten antioxidantia, die ons beschermen tegen de grootste oorzaken van sterfte in onze tijd. Met simpelweg wat aandacht voor voedsel en drank geraken we al héél ver. Doen!


13

Medisch dossier Knoflook en het hart

De hartstocht van knoflook

Joost Meeusen

K

noflook is van traditie uit steeds verbonden geweest met een gezond hart. Ook epidemiologische studies tonen een beschermende werking. Het ziekteverloop van arteriosclerose, de belangrijkste boosdoener van het hart, blijkt echter enorm complex te zijn. Het is een samenspel van veranderingen in de bloedvaatwand, cholesterolopstapeling, bloedklontering, immuunactivatie en calcificatie. Eigenaardig genoeg bezit knoflook positieve eigenschappen voor al deze elementen. Als belangrijkste factor onthouden we echter: antibloedstolling.

Fig.1: Verse knoflook, recht van het veld

Werkt knoflook cholesterolverlagend? Wanneer naar de voor het hart heilzame werking van knoflook gekeken wordt, is cholesterol het eerste waarnaar gekeken wordt. Dit is niet helemaal terecht: men schat dat het belang van cholesterol in hart- en vaatziekten slechts 15-20% bedraagt. Desondanks staat de behandeling van hoge cholesterolwaarden in het bloed centraal in de huidige medische zorg. Het cholesterolverlagend effect van knoflook is hoe dan ook bescheiden. Meta-analyses schatten het op een daling van 9% bij mensen die reeds een ‘hoge cholesterol’ hebben. Er werd bovendien beweerd dat enkel extracten met allicine een cholesterolverlagende potentie hebben (Murray MT, 2001), maar dit is naar alle waarschijnlijkheid omwille van commerciële belangen ingeroepen.

Knoflook als bron van zwavel Het beste uitgangspunt is het zwavel, dat tevens voor de knoflookgeur zorgt. Zwavel (S) is een niet te onderschatten mineraal. Bekende

14


zwavelhoudende stoffen in voedingssupplementen zijn onder andere N-acetylcysteïne, SAM, MSM en glutathion. Voor het hart heeft zwavel twee betekenissen: antioxidantieve werking en verlaging van het homocysteïne. Eén van de belangrijkste antioxidanten in het lichaam is glutathion. Glutathion bestaat uit een keten van drie aminozuren: glutamaat, glycine en het zwavelhoudende cysteïne. Cysteïne is de belangrijkste van de drie aminozuren. De werking van glutathion berust op de zwavelgroep van cysteïne en bovendien is cysteïne de minst beschikbare van de drie. Er moet dus genoeg cysteïne in het dieet aanwezig zijn. Glutathion staat ook centraal in de ontgifting van vreemde stoffen. Door zich te binden kan glutathion een vreemde stof wateroplosbaar maken, zodat het via het bloed en de urine snel afgevoerd kan worden. In knoflook zitten gelijkaardige cysteïnestoffen (allylcysteïne) en het is gebleken dat die stoffen ook de concentraties van glutathion in onze cellen verhogen. Cysteïne als supplement (N-acetylcysteïne) doet dat eveneens.

Medisch dossier Knoflook en het hart Tabel: Knoflook blijkt in vele studies cholesterolverlagend te werken. In een meta-analyse van de Journal of Nutrition bleken 11 studies een cholesterolverlagend effect te tonen, terwijl 14 studies geen effect aan het licht bracht.

Resultaat

Aantal proefpersonen

Type knoflookextract

Bron

Daling van totaal cholesterol met 6-7%

n=41

7 gram aged garlic extract

Am J Clin Nutr. 1996 Dec;64(6):866-70

Geen effect

n=50

900 mg poeder

Arch Intern Med. 1998 Jun 8;158(11):1189-94

Bescheiden effect

13 studies

(diverse)

Ann Intern Med. 2000 Sep 19;133(6):420-9

Daling van totaal cholesterol met 4%

n=22

9.6 mg allicin-releasing potential

J Am Coll Nutr. 2001 Jun;20(3):225-31

Niet-beduidende daling van 6% van LDL-cholesterol

n=25

500-1000mg poeder

Atherosclerosis. 2001 Jan;154(1):213-20

Daling van totaal cholesterol met 9,9%

10 studies

(diverse)

Nutr Rev. 2001 Jul;59(7):236-41

Geen effect

n=13

22.4 mg alliïne per dag

Isr Med Assoc J. 2003 Sep;5(9):637-40

Geen effect

n=45

garlic enteric coated tablets

J Med Assoc Thai. 2004 Oct;87(10):1156-61

Daling van totaal cholesterol en stijging van HDL-cholesterol

n=13

Knoflookextract

J Nutr Biochem. 2004 Jun;15(6):373-7

Daling van totaal en LDL-cholesterol met 10-13%

n=35

Olie-extract

Pharmacological reports. 2008; 60:163-170

Knoflook stimuleert niet alleen de cellulaire antioxidanten, maar bezit zelf ook antioxidatieve eigenschappen. Bij 13 proefpersonen werd het antioxidatieve vermogen van knoflook uitgetest. Door het innemen van knoflookextracten bleken de rode bloedcellen van deze proefpersonen minder beschadigd te zijn door oxidatieve stress.

Knoflook verlaagt het homocysteïnegehalte in het bloed Het zwavel uit knoflook heeft nog een andere, belangrijke functie, namelijk het methylatieproces. Methylatie is een biochemische reactie waarbij een methylgroep (CH3~ of methaan met één waterstofatoom minder) aan een molecule wordt toegevoegd. Deze reactie is essentieel voor de overleving van elke cel. Alle methylatiereacties worden uitgevoerd met het zwavelhoudende S-adenosylmethionine (afgekort tot SAM). Tijdens een methylatiereactie ontstaat homocysteïne als restproduct. Dit homocysteïne moet zo snel mogelijk opgeruimd worden omdat het onze bloedvaten kan beschadigen. Knoflook heeft een homocysteïneverlagend effect, een werking die waarschijnlijk veel belangrijker is dat cholesterolverlaging.

Knoflook werkt bloeddrukverlagend Een hogere bloeddruk wordt als minder gunstig beschouwd voor hart en vaten omdat het de bloedvaten te hard doet afzien. Wrijvingen met de bloedstroom doen kleine wonden veroorzaken in

de vaatwanden en vermoedelijk zijn deze wonden het begin van aderverkalking. Vooral in de buurt van het hart moeten de bloedvaten enorme drukkrachten verwerken. Bloeddruk doen de bloedvaten op lange termijn sneller slijten. Zeer veel mensen hebben hier last van, dus een niet-toxische remedie zou zeker van pas komen. Knoflook zou één van die remedies kunnen zijn, hoewel niet zo spectaculair. Volgens een meta-analyse van dit jaar kon het gebruik van knoflook werkzaam bevonden worden tegen hoge bloeddruk.

Knoflook en bloedklontering De bloedvaten moeten heel wat rekkrachten doorstaan door de schurende werking van het bloed. Kleine wondjes ontstaan voortdurend die onmiddellijk gedicht moeten worden om bloedingen te voorkomen. Verschillende elementen van bloedklontering bevinden zich opgelost in het bloed en worden bijeengeroepen in de nabijheid van verwond weefsel. Bloedstolling is een zeer subtiel proces, het resultaat van een interactie met immuuncellen, bloedplaatjes, bloedstollingsfactoren en verwonde cellen. Wanneer een wonde in een bloedvat slecht gerepareerd wordt, kan de bloedprop zich verder ontwikkelen, meer dan in feite nodig is. Deze bloedprop zal op de duur de bloedstroom verhinderen en zodoende de zuurstoftoevoer naar het hart. De zogenaamde bloedverdunners zijn er op gericht om verstopping van bloedvaten tegen te gaan door bloedklonters.


15

Medisch dossier Knoflook en het hart Dat knoflookextracten bloedklontering kan tegengaan, is meermaals aangetoond geweest, zowel bij gezonde mensen als bij personen met hartziekten. Gezien het complexe proces van bloedstolling heeft men zelfs verscheidene mechanismen van antibloedstolling gevonden.

Verkalking

Referenties: 1. Sungnoon R, Shinlapawittayatorn K et al. Effects of garlic on defibrillation efficacy. Int J Cardiol. 126 (2008) 143 – 144 2. Murray MT. The science behind garlic. (2001) Mind publishing. 3. Avci A, Atli T, Ergüder IB et al. Effects of garlic consumption on plasma and erythrocyte antioxidant parameters in elderly subjects. Gerontology. 2008;54(3):173-6. Epub 2008 May 7 4. Ried K, Frank OR et al. Effect of garlic on blood pressure: a systematic review and meta-analysis. BMC Cardiovascular Disorders 2008, 8:13 5. Gillian LA, Lowe GM, Rahman K. Aged garlic extract and its constituents inhibit platelet aggregation through multiple mechanisms. J. Nutr. 136: 782S–788S, 2006 6. Budoff M. Aged garlic extract retards progression of coronary artery calciﬁcation. J. Nutr. 136: 741S–744S, 2006 7. Campbell JH, Efendy JL et al. Molecular basis by which garlic suppresses atherosclerosis. J Nutr. 2001; 131:1006-9S 8. Borek C. Garlic reduces dementia and heartdisease risk. J Nutr. 2006; 136:810-2S 9. Thomson M, Al-Qattan KK et al. Including garlic in the diet may help lower blood glucose, cholesterol, and triglycerides. J Nutr. 2006; 136:800-2S 10. Rahman K, Lowe GM. Garlic and cardiovascular disease: a critical review. J Nutr. 2006; 136:73640S

16


De plaques van de bloedvaten vertonen meestal tekenen van calciumafzetting. Deze calciumafzetting is niet te vergelijken met calciumneerslag in een waterleiding: het gaat hier om een actieve opname van calcium in de plaques. Deze calcificatie vangt reeds aan vanaf het begin van plaquevorming. Er is een duidelijk verband tussen hoeveelheid plaque en calcificatie gevonden. Calcium in de bloedvaten kan goed gemeten worden met ‘electron beam computed tomography’. Deze detectiemethode is zeer accuraat in het meten van calcium bij levende personen, goed genoeg om de ernst van aderverkalking te meten. Gedurende 1 jaar werden 23 proefpersonen gevolgd die naast een reguliere therapie ook knoflookextracten namen. Men nam waar dat calcificatie minder snel toenam na het nemen van knoflookextracten (toename van 7,5%) in vergelijking met 22,5% die een placebo namen.

Hartritmestoornissen Wanneer de hartspieren ongecontroleerde bewegingen maakt (ventriculaire fibrillaties) gaat haar pompwerking verloren. Deze situ-

atie kan levensbedreigend zijn omdat de bloedstroom in de verkeerde richting wordt gepompt. In kritieke gevallen moet een electrische schok toegediend worden met een defibrillator. In sommige landen worden defibrillators op publieke plaatsen geïnstalleerd, waaronder in druk bezochte treinstations. Knoflook kan deze vorm van hartritmestoornissen tegengaan bij honden, wanneer het rechtstreeks in het bloed werd toegediend. Bij varkens vond men dat knoflookextracten het vereiste niveau van de electrische schok deed verlagen. Dit wijst er op dat de fibrillaties in kracht verminderd waren dankzij de extracten.

Samenvatting Knoflook lijkt gunstige werkingen te hebben op tal van aspecten van arteriosclerose (zie fig. 2): • Cholesterolverlagend indien cholesterol een belangrijk rol speelt in arteriosclerose. Cholesterol is nog steeds een belangrijke component van de aderplaques. • Zowel verlaging van homocysteïne als verlaging van schade aan bloedvaten werd experimenteel aangetoond. • Knoflook is zeer effectief als antibloedstollingsmiddel. • Knoflook gaat de calciumopstapeling in de plaques tegen. • Bovendien versterkt knoflook het immuunsysteem, dat ook een prominente rol heeft in de arteriosclerose. • De misvorming van bloedvaatwandcellen die steeds terugkomt bij plaquevorming, wordt ook afgeremd door knoflook.

Advies: Knoflook tegen dementie Zorgen voor een goede bloedcirculatie zal tegelijk het risico op andere chronische ziekten drastisch verlagen. De doorbloeding van de hersenen bijvoorbeeld is zo’n kritiek punt. Vandaar dat een te hoge bloeddruk ook riscofactoren zijn voor de ziekte van Alzheimer. Een slechte doorbloeding zal in de hersenen plaatselijk zuurstoftekort teweegbrengen, en ook ontstekingsreacties induceren. Zenuwcellen sterven af, waardoor de oxidatieve stress nog zal verhogen. De bevorderlijke werking van knoflook voor de bloedcirculatie en de werking als antioxidant zullen evenzeer van pas komen in het voorkomen van de ziekte van Alzheimer en tevens van andere dementie-aandoeningen. Fig. 2: De verschillende aspecten van arteriosclerose. Het uiteindelijke probleem is opstopping in de bloedvaten waardoor vooral het hart geen zuurstof meer krijgt. De opstopping vangt aan met een wonde die slecht heelt (bloedstolling). Een bloedpropje blijft maar groeien terwijl immuuncellen naar de bloedprop aangetrokken worden (ontstekingsreactie). Ondertussen veranderen de vaatwandcellen van vorm en gaan zowel immuuncellen als vaatwandcellen actief cholesterol opnemen (plaquevorming). Tot slot wordt ook actief calcium opgenomen: samen met cholesterol kunnen de plaques zeer hard worden.

Medisch dossier Leven zonder slaappil

Overconsumptie van slaappillen uit gemakszucht Zoek je eigen levensstijl om slaapmiddelen af te bouwen

N

Walter OM Faché

ieuw klinisch onderzoek toont aan dat mensen die hun levensgewoonten meer aanpassen aan de eigen persoonlijkheid in plaats van aan de maatschappelijke normen, relatief gemakkelijk hun slaappillen kunnen afbouwen en weer een gezonde diepe slaap kunnen ontdekken. In het Westen komt bijna niemand meer toe aan de vereiste acht uur slaap.

België is samen met Frankrijk de grootste consument van slaapmiddelen in Europa. Enkel in de Verenigde Staten worden nog grotere hoeveelheden slaaptabletten voorgeschreven. Professor Jack Edinger publiceerde in de Journal of the American Medical Association een studie over zelfgekozen slaapdiscipline en het afbouwen van slaapmiddelen. LeefNu sprak over de resultaten met de Amerikaanse professor die van (het bestuderen van) slaap zijn levensmissie heeft gemaakt. Edinger werkt als psycholoog, arts en wakkere slaapdeskundige onder meer voor het slaaplaboratorium van het Duke University Medical Center in het Amerikaanse Durham. “De studie toont aan dat 60 procent van de mensen met slaapproblemen hun noodzakelijke nachtrust binnen zes weken terug kunnen krijgen, als ze bereid zijn hun dagelijkse gewoonten te veranderen. Zelfs mensen die jarenlang slaappillen namen, konden door gesprekstherapie een voor hen beter dagen nachtritme bereiken, zodat ze de chemische hulpmiddelen zeer langzaam konden afbouwen.”

Jack Edinger. “Onze benadering is altijd de patiënt met slaapproblemen zo zacht mogelijk te begeleiden. Mensen met slaapproblemen die al gedurende een bepaalde periode pillen innemen, worden eerst van de medicatie afgeholpen. We doen dat heel geleidelijk. Afhankelijk van welk product wordt gebruikt verminderen we de dagdosis met een achtste. Meestal zijn de mensen verwonderd hoe relatief gemakkelijk de eerste helft van het afkickproces verloopt. De tweede en moeilijkste fase komt er op neer ook de resterende benzodiazepines zelfs met een 1/16 dosis te verminderen per 14 dagen. Toegegeven, het is soms een opdracht die tot een jaar kan in beslag nemen.” “Zodra de mensen geen slaappillen meer nemen, kunnen we ze opnemen in ons slaaplaboratorium om hun nachtrust op een veel hoger niveau te brengen. Daarvoor bestaan geen standaardrecepten. Ieder individu is anders, wel blijven enkele basisregels dezelfde. Mensen moeten er altijd voor zorgen dat ze iedere dag op hetzelfde uur opstaan en gaan slapen, zonder onderscheid tussen werkdagen, weekends en vakantieperioden. Het lichaam heeft een

Fig. 1: Belgen zijn één van de grootste slaappilgebruikers. De Durhamstudie toont aan dat 60% van de slechte slapers zonder pillen de nodig nachtrust terugkrijgen, indien ze bereid zijn om de nodige inspanning te willen doen.


17

Medisch dossier Leven zonder slaappil Slaapmiddelen, bijwerkingen

1. Verminderde alertheid, motorische vaardigheid en rijvaardigheid. Gedurende de dag na de nacht waarvoor het slaapmiddel werd ingenomen, is de kans op een (verkeers)ongeval aanzienlijk groter (6-10 x) dan normaal. In het algemeen geldt: hoe hoger de dosering en hoe korter geleden het tijdstip van inname, hoe groter de risico’s. 2. Geheugenverlies. Enkele uren na inname kan tijdelijk geheugenverlies optreden. 3. Tegengestelde reacties. Bij kinderen en ouderen kunnen bijwerkingen optreden, zoals rusteloosheid, opgewondenheid, agressie, woedeaanvallen en waanideeën, die tegengesteld zijn aan de beoogde werking (rust/ slaap). 4. Gewenning. Na enkele weken gebruik kan een (steeds) hogere dosis nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken als in het begin. 5. Ontwenningsverschijnselen. Na langdurig gebruik van slaapmiddelen kunnen bij stoppen met het gebruik lichte tot ernstige ontwenningsverschijnselen, zoals o.a. angst, hoofdpijn, spierpijn, rusteloosheid, geïrriteerdheid slapeloosheid, verwardheid, onwerkelijk gevoel en waanvoorstellingen (= hallucinaties), optreden.

bepaald ritme nodig om goed te functioneren. Respecteer je dat niet, dan krijg je op termijn problemen.” Uit een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat 65 procent van de inwoners van de geïndustrialiseerde wereld minder slapen dan de acht uur die door artsen gemiddeld per etmaal worden aanbevolen. Volgens de WHO heeft ieder mens die acht uur slaap nodig om de hersenen toe te laten de ervaringen van de voorbije dag te verwerken. Met slechts zes tot zeven uur slapen wordt een chronisch slaaptekort opgebouwd. Het gevolg is – volgens de WHO – stress, agressie en ziekte.

Te weinig slaap heeft ‘zware gevolgen’ Professor James Walsh, de vicepresident van de Amerikaanse National Sleep Foundation, zegt dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen het aantal gepresteerde werkuren per week en de kwaliteit van de natuurlijke slaap. “Iedereen die meer dan veertig uren per week geestelijke arbeid verricht, is in principe verkeerd bezig. Slapen bevordert lichamelijke en geestelijke processen: zo worden mensen die minder dan zeven uren slapen, sneller te dik. Tijdens de diepe slaap wordt het natuurlijke groeihormoon aangemaakt. Wie onvoldoende groeihormonen produceert, krijgt een vertraagde stofwisseling en zo ontstaat er meer vetopbouw in het lichaam. Te lang wakker blijven kan desastreuze gevolgen hebben, zegt Walsh. “Door voldoende te slapen werkt ons geheugen en concentratievermogen beter. Een groot gedeelte van de ongevallen in het verkeer zou kunnen worden vermeden indien mensen beter zouden leren slapen. Vergeet niet dat ook de grootste rampen van de afgelopen decennia een gevolg waren van te weinig slaap. De traumatische kernramp in Tsjernobyl kon vermeden worden indien de technici minder uren hadden moeten presteren. Hetzelfde kan gezegd worden over de oliemilieuramp met de Amoco Cadiz. Ook daar was de bemanning van het schip meer dan twaalf uur per etmaal actief.”

Onthaast je voor je gaat slapen Referenties 1. Ware JC, Will sleeping pills ever wake us up? Sleep Medicine. 2008 May 19. 2. Siriwardena AN, Qureshi MZ, Dyas JV, Middleton H, Orner R. Magic bullets for insomnia? Patients’ use and experiences of newer (Z drugs) versus older (benzodiazepine) hypnotics for sleep problems in primary care. Br J Gen Pract. 2008 Jun;58(551):417-22.

18


Professor Jack Edinger legt ook de nadruk op een verandering in levenspatroon. “Mensen spreken reeds jaren over het begrip ‘onthaasting’. Spijtig genoeg wordt daar ontzettend weinig aan gedaan. Mannen en vrouwen die in ons slaaplaboratorium komen, wordt onder meer ook geleerd dat het lichaam ook gedurende de dag niet zwaar overbelast mag worden. Het fameuze Peter-principle duikt weer op. Niemand mag meer doen dan waartoe hij echt zelf in staat is. “Na de dagtaak moet er voor het slapengaan ook tijd uitgetrokken worden om tot rust te komen. Vaste tijdsblokken kun je daarop niet plaatsen. Dat varieert van persoon tot persoon.

Het is wel zeker dat zeer veel mensen te veel of verkeerd presteren. Zolang ze niets doen aan hun leefpatroon, zullen hun slaapproblemen blijven bestaan. Ik geef echter grif toe dat het voor iedereen in deze overbelaste samenleving moeilijker en moeilijker wordt om zonder slaaphulpmiddeltjes van een verkwikkende nachtrust te kunnen genieten. We kopen inderdaad meer en meer een ‘kunstmatige nachtrust’ bij de apotheker. Dit neemt echter niet weg dat mensen moeten blijven proberen om zonder slaappillen te kunnen leven. Ik hoor echter meer en meer mannen en vrouwen zeggen dat ze pas een gezonde slaap kunnen aanleren indien ze ofwel lange tijd werkloos zijn…of op een pensioengerechtigde leeftijd geraken. Dit is het allerbeste bewijs hoe verkeerd deze samenleving bezig is.”

Tips van het Faché Instituut: Bereid uw slaap voor: • Zorg voor 30 tot 60 minuten beweging per dag in open lucht en het zonlicht. • Eet gezonde voeding volgens de voedingsdriehoek Faché. • Ontspan voor het slapen gaan (rustige muziek, lezen) • Ga niet met een volle maag naar bed, maar zorg er ook voor dat je geen honger hebt. • Vermijd alcohol en cafeïnehoudende dranken: ze zorgen slechts voor een oppervlakkige slaap • Vermijd intens licht voor het slapengaan • Een vast ritueel helpt u om uw geest in de sfeer van de rustige nacht te brengen. • Volg uw eigen ritme: probeer elke dag op hetzelfde tijdstip te gaan slapen én op te staan. Verzorg uw slaapruimte. • Zorg voor een goede slaaphygiëne: losse slaapkledij, ventileer de slaapkamer ‘s nachts met het venster open! • Vermijd droge lucht en sluit ‘s nachts de radiator. • Zorg voor een kamertemperatuur tussen 15 en 18 graden Celsius • Houd ’s nachts uw voeten warm en uw hoofd fris. Mensen die last hebben van koude voeten trekken warme sokken aan, of maken gebruik van een warm kersenpitkussen. • Bestrijd stof in de slaapkamer door geregeld te stofzuigen en schoon te maken. • Vermijd fel licht, ook een lichtgevende klok die u voortdurend wijst hoe laat het al is. • Elimineer alle electromagnetische straling in de slaapkamer (een relaissysteem!) • Zet geen bloemen of planten in de slaapkamer. • Slaap met uw hoofd naar het noorden. Het magnetisch veld van de aarde is gericht van noord naar zuid. Wanneer ons lichaam ook in die richting ligt, ervaren we dat als rustgevend. Raar maar waar.

Sport en leefstijl Beweging en kanker

Dansen tegen kanker

Dirk Bogaert

V

rouwen die regelmatig bewegen, lopen 20 tot 40 procent minder risico om bijvoorbeeld borstkanker te krijgen. Ieder uur extra lichamelijke inspanning per week zou het gevaar verder met 3 tot 8 procent kunnen terugdringen. Dat blijkt uit de voorpublicatie van een grootschalig Grieks rapport, de EPICGreece cohort study ( European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition). Het EPIC onderzoek is een opmerkelijke prospectieve studie, zowel door haar omvang als door haar duur. Ze werd uitgevoerd in tien Europese landen, bij ongeveer 500.000 personen tussen 35 en 70 jaar die gedurende gemiddeld vijf jaar gevolgd werden.

Het rapport gaat over het verband tussen lichaamsbeweging en verschillende vormen van kanker. In de studie proberen de onderzoekers conclusies te trekken uit bestaand onderzoek. Voor hormoon gerelateerde kankersoorten bleek het verband tussen beweging en het voorkomen van kanker het meest spectaculair. De studie vergeleek ook het aantal gevallen van darmkanker bij actieve en sedentaire proefpersonen. Daaruit bleek dat sport of lichaamsbeweging in de vorm van dagelijkse activiteiten thuis (huishouden, tuinieren) of op het werk het risico op darmkanker tot 20 % vermindert. Dat is het geval voor zeer actieve personen (die twee tot drie uur sporten per dag), terwijl matig actieve mannen en vrouwen hun risico zien dalen met 14 %. Omgekeerd lopen personen met overgewicht (te hoge Body Mass Index en buikvet) 50 tot 75 % meer kans op darmkanker.

Werkingsmechanisme Op zoek naar een verklaring voor het verband tussen bewegen en kanker, komt het rapport uit bij geslachtshormonen en de insulinespiegel. Onderzoek heeft uitgewezen dat meisjes die intensief sporten onregelmatiger menstrueren. Daardoor staan zij minder bloot aan het geslachtshormoon oestrogeen. Geslachtshormonen kunnen de groei van tumorcellen bevorderen. Bij vrouwen na de menopauze verlaagt beweging de concentratie van verschillende geslachtshormonen in het bloed.

Fig.1 Dansen is één van de beste aërobe bewegingsvormen. Bij dansen verbruik je veel zuurstof en gebruik je de aërobe spieren.

Een gebrek aan lichamelijke activiteit en overgewicht kan leiden tot een hoog insulinegehalte in het bloed. Dit kan het ontstaan van kanker in de hand werken.


19

Sport en leefstijl Beweging en kanker

1. Wandelen

Wandelen heeft veel gezondheidsvoordelen, zoals het voorkomen van kanker en andere ziekten. Wandel in plaats van de loopband te gebruiken, buiten. Als je een veilig voetpad, of park kunt vinden, kun je wandelen! Neem een koptelefoon (oortjes) mee en luister naar muziek, of zelfs naar een luisterboek. Maak er een familie-uitstap van. Lichaamsbeweging is ook belangrijk voor kinderen!

2. Yoga

Als je nog nooit aan Yoga hebt gedaan, waarom dan niet in een klas voor beginners starten? Yoga is een prima lichamelijke activiteit en een grote stressverlichter. Maak je niet druk over flexibel zijn of niet: elke les werk je eraan om dat te verbeteren. Een vriend of vriendin meebrengen naar de lessen kan het gemakkelijker en minder intimiderend maken. Als je eenmaal de basis hebt geleerd, kun je in je vrije tijd thuis de oefeningen doen.

3. Dansen

Dansen kan de meest plezierige manier zijn om je fitnessdoelen te bereiken. Je kunt in de privacy van je eigen woonkamer dansen, of je aansluiten bij een dansclub. Als je twee linkervoeten hebt, probeer dan eens dansles te nemen! Leer de salsa, ballroom dansen of zelfs de meringue! Er zijn zoveel verschillende danstypes om te leren, je kunt niet fout gaan!

4. Tai Chi

Tai Chi is een Chinese gevechtsport die de gezondheid bevordert door trage bewegingsoefeningen en ademhalingstechnieken. Het is tevens meditatief. Les volgen kan in groepsverband of individueel. Veel ouderen doen aan Tai Chi vanwege haar de voordelen voor de gezondheid.

5. Zwemmen

Fig.2 : Kinderen en honden verplichten mensen te wandelen

Referentie: 1. Psaltopoulou T, Kyrozis A, Stathopoulos P, Trichopoulos D, Vassilopoulos D, Trichopoulou A. Diet, physical activity and cognitive impairment among elders: the EPICGreece cohort (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition). Public Health Nutr. 2008 Oct;11 (10):1054-62. Epub 2008 Jan 21.

20


Beweging voorkomt darmkanker omdat ze de darmtransit versnelt, waardoor tegelijk ook de contacttijd vermindert met bepaalde kankerverwekkende stoffen in de voeding. Hoeveel mensen moeten wandelen, fietsen of traplopen om minder snel kanker te krijgen, wijst de Griekse studie niet precies uit. Daarom bevelen oncologen aan om in ieder geval de Europese Norm voor Gezond Bewegen in acht te nemen. Deze gaat uit van minimaal een half uur beweging per dag. Ook (ex)kankerpatiënten hebben baat bij lichaamsbeweging. Welke vormen van beweging zijn ideaal? De American Cancer Society raadt aan 30 minuten per dag, 5 dagen per week aan lichaamsbeweging te doen ter preventie van kanker. Als het woord lichaamsbeweging je doet ineenkrimpen dan moet je de volgende manieren van fitness eens proberen.

Zwemmen is een uitstekende vorm van lichaamsbeweging! Je oefent alle spieren van het lichaam en zwemmen oefent en verstevigt zeker de hartspier! Veel fitnesscentra bieden vrij zwemmen aan. Als je niet kunt zwemmen, dan worden er ook zwemlessen voor volwassenen aangeboden. Je kunt ook wateraerobics proberen.

6. Fietsen

Je kunt terwijl je televisie kijkt thuis fietsen op een hometrainer of naar buiten gaan op een traditionele fiets. De meeste volwassenen geven de voorkeur aan een hometrainer omdat het wel zo gemakkelijk is. Je kunt bijvoorbeeld de weerstand instellen en simuleren dat je bergop of bergaf fietst. Of je nu thuis fietst of buiten, je kunt gemakkelijk het doel halen van 30 minuten/ 5 dagen per week.

Sport en leefstijl Wandelend werken

Fitnessen vóór je computer Integreer fitness met je kantoorjob

Dirk Bogaert

V

erzekeringsmaatschappijen laten hun klanten meer en meer zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid. Bedrijven eisen ondertussen steeds betere prestaties van hun werknemers. Het gevolg is dat een groter aantal mensen harder werken en een groter deel van hun leven voor een computerscherm doorbrengen. Een sedentaire, werkende levensstijl is voor miljoenen mannen en vrouwen in de Benelux een absolute voorwaarde om maandelijks voldoende financiële middelen op hun bankrekening te krijgen. Het gevolg is wel dat bijna niemand nog tijd heeft om voldoende te bewegen.

De computertechnologie is een unieke uitvinding. De nefaste kant van deze anders prachtige medaille ligt in het feit dat een groter deel van de bevolking af te rekenen krijgt met overgewicht en obesitas. Het teveel aan lichaamsgewicht resulteert op middellange termijn in het ontstaan van hart- en vaataandoeningen, diabetes, gewrichtsproblemen, overmatige stress tot zelfs kanker. Een Amerikaanse endocrinoloog en een bedrijf uit Californië sloegen de handen in elkaar en bouwden het kantoor waar iedereen gedurende het werk aan een zachte, maar zeer efficiënte vorm van fitness kan doen. Amy Langer, medestichter van het zakenkantoor Salo LLC, vertelt over de invoering van wandelende directievergaderingen, het loopbandbureel en de voordelen die deze nieuwe vorm van werken geeft aan mensen die dagelijks op topniveau moeten presteren. Dokter Levine, die verbonden is aan het wereldberoemde Mayo ziekenhuis in de Verenigde staten begeleidde werknemers van Salo LLC gedurende een periode van zes maanden. De ervaringen van de werknemers, de directie en de arts waren uitermate positief. “We hadden dit veel eerder moeten doen”, vertelt Amy Langer. “Onze werknemers halen een veel hogere productiviteit, zijn gezonder en werden ondertussen ‘verliefd’ op de wandelende vergaderingen en het loopbandbureel.” Faché Instituut: Bedoelt u nu dat financiële adviseurs een hele dag op een loopband al hun dossiers afwerken? Amy Langer: “Nee, maar iedereen werkt gemiddeld twee uur per dag op een loopbandbureel. Het is onze bedoeling om iedereen toe te laten fitness en werk te combineren. Niemand heeft bij ons nog het excuus dat hij of zij zwaarlijvig moet blijven omwille van het werk. In de praktijk gaat het meestal zo dat iedere werknemer zestig minuten aan één van onze zestien loopbandburelen werkt gedurende de

ochtend en een uur tijdens de namiddag. Onze mensen beschikken vanzelfsprekend ook nog over een klassiek bureel.”

Fig. 1: Wandelende vergadering. Deze vergaderingen zouden een stuk korter zijn dan klassieke zittingen. Het wandelen werkt bovendien buitengewoon inspirerend en ontspannend.

Faché Instituut: Is fitness en financiële dossiers behandelen wel te combineren? Transpireren de mensen niet teveel gedurende de tijd dat ze wandelend werken? Amy Langer: “We hadden in het begin ook onze twijfels. Het team van dokter Levine heeft echter de loopbandsnelheid beperkt tot maximum 3 kilometer per uur, minder kan ook. Aan dat tempo worden mensen niet echt lichamelijk moe en ondervinden ze ook geen hinder van transpiratieproblemen. Wandelen en werken aan 3 kilometer per uur houdt onze mensen energiek, ze verbranden hun overtollige calo-


21

Sport en leefstijl Wandelend werken rieën langzaam maar zeker en hun productiviteit stijgt zonder dat er 1 zweetdruppel op hun gelaat verschijnt. Directievergaderingen al wandelend afwerken is ook een zeer positieve ervaring. Bewegende mensen komen sneller met nieuwe ideeën en de vergaderingen krijgen geen kans om figuurlijke te ‘verzanden’ in eindeloze discussies. Iedere vergadering duurt nu maximaal 45 minuten. Vorig jaar was dit nog twee uur!” Fig. 2: Een groot aantal administratieve taken kunnen goed vervuld worden door terzelfdertijd op een loopband zijn spieren te ontwikkelen.

Faché Instituut: Was iedereen enthousiast toen jullie dit idee in realiteit hadden omgezet? Amy Langer: “Onze mensen waren de eerste twee dagen sceptisch. Men zag niet goed in dat wandelen en werken kon samen gaan. Dokter Levine begeleidde echter iedereen gedurende een eerste werksessie op de loopband. Daarna sloeg de twijfel zeer snel om in puur enthousiasme. We moeten sommige mensen nu zelfs vragen van iets minder op de loopband te werken om iedereen de kans te geven twee uur per dag de nodige calorieën te verbranden. Faché Instituut: Zijn er al medische resultaten bekend? In hoeverre verbetert de conditie van de werknemers?

Faché Instituut: Uit welke elementen bestaat elk loopbandbureel? Amy Langer: “Er is de loopband die een maximumsnelheid kan halen van 3 kilometer per uur. Aan de loopband is een in de hoogte verstelbaar werkblad gemonteerd met daarop een desktop computer met keyboard en muis, een draadloze koptelefoon om al wandelend ook alle inkomende en uitgaande telefoons af te werken en een magnetische veiligheidsband om valpartijen bijna onmogelijk te maken.” Fig. 4: Men ondervond dat wandelend werken zowel de stress als het lichaamsgewicht doet dalen. Voor het bedrijf Salo LLC betekende deze ‘inspanningen’ een verhoogde productiviteit van 10%.

Fig. 3: De draagkracht van de moderne computertechnologie vergroten door ze beter te combineren met wat beweging

Dokter James Levine: “De gegevens van de eerste zes maanden zijn verwerkt en de conclusies mogen schitterend genoemd worden. Het stressniveau van alle werknemers is duidelijk gedaald door dagelijks twee uur werkend te wandelen. Zwaarlijvige mannen en vrouwen verloren gedurende deze relatief korte periode gemiddeld 7.2 kilogram aan lichaamsgewicht. Het concentratievermogen is sterk toegenomen en we noteerden geen enkele ziekmelding tijdens het voorbije half jaar. Tot slot nog dit, het bedrijf zag de productiviteit van de 45 werknemers met 10 % toenemen en scoorde de beste halfjaarcijfers ooit. Mensen zijn dus duidelijk gemaakt om te bewegen! Je moet ze er echter wel de kans toe geven.”

22


Milieu Zonder petroleum

Kan het dagelijks leven zonder olie?

D

Dirk Bogaert, Walter OM Faché

e olieprijs is vandaag zesmaal hoger dan vijf jaar geleden. Marktanalisten voorspellen een nieuwe verdubbeling binnen de eerst komende twee jaar. Na een eeuw van olieovervloed en relatief zeer goedkope prijzen wordt de samenleving verplicht te zoeken naar een nieuw economisch model zonder petroleum. De Zweedse regering en de bevolking geloven in dergelijk scenario. Men werkt er vandaag aan een project om Zweden binnen de tien jaar totaal onafhankelijk te maken van fossiele brandstoffen. Kan hetzelfde gebeuren in de andere Europese landen?

Ons leven is sterk afhankelijk van olie en gas. Honderd jaar geleden reisden we nog 8 kilometer per jaar, nu 20.000 km per jaar, vliegen niet meegerekend. Olie vormt ook de grondstof van plastics, kunstmest, verf, zeep: zelfs uw mobiele telefoon, computer en balpen is een olieproduct. Olie zorgt ervoor dat lampen thuis, in winkels en kantoren branden, dat verwarming en airco het doen, dat televisie en computer werken en dat we warm water hebben. Twee economisten met visie, Adjiedj Bakas and Rob Creemers, publiceerden de gigantische bestseller ‘Living without Oil’. Ze tonen er met feiten aan dat een maatschappij perfect kan functioneren zonder gebruik te maken van olie en andere fossiele energiedragers. ‘Het stenen tijdperk eindigde niet omdat er een

gebrek was een stenen, maar wel omdat eerst kleine groepen mensen, en later een hele bevolking andere materialen verkozen boven stenen’. Deze woorden komen van Sjeik Ahmed Yamani, de gewezen Saoedische minister voor olie. De minister sprak deze wijze woorden om er de olieproducerende landen voor te waarschuwen dat stijgende olieprijzen de wereldbevolking er zou toe aanzetten om alternatieve energiebronnen te ontwikkelen. Het tijdperk dat de welvaart van de wereld volledig afhankelijk is van het ‘zwarte vloeibare goud’ is voorbij. Dit heeft alles te maken met het feit dat de oliereserves beperkt zijn en dat de vraag naar olie drastisch stijgt door de gigantische toename van de wereldbevolking. Toch zal olie in de komende jaren nog een zeer

Fig. 1: Door gebruik te maken van de enorme hoeveelheid aan daken in België kan ons land al voor een groot stuk zelf van zijn groene energie voorzien.


23

Milieu Zonder petroleum

Fig. 2: Windenergie wordt al eeuwen gebruikt als energiebron.

belangrijke rol spelen. We mogen immers niet vergeten dat de extra vraag naar energie het komende decennium niet uit de ontwikkelde landen zal komen, maar wel uit China, Brazilië, Rusland en India. De Westerse landen consumeren 50% van alle beschikbare olie voor transportdoeleinden. Tegen 2012 vreest men dat China en de andere genoemde nieuwe ‘olie consumerende naties’ de volledige petroleumproductie zullen gebruiken voor hun transportdoeleinde. De gevolgen zijn schaarste en verdere prijsstijgingen voor olieproducten. Verder vreest men een verstikkende atmosfeer en een verdrievoudiging van de luchtvervuiling. Mensen met visie hebben een zeer dicht nabij gelegen toekomstbeeld geschetst. ‘September 2014. Hendrik sloft naar de keuken om koffie te zetten. Terwijl de koffie doorloopt start hij zijn computer om te kijken of er vandaag ergens benzine in de buurt te koop is. Sinds de oliecrisis enkele jaren geleden begon, is de schaarste alleen maar toegenomen. Zijn oude hybride kan echter niet zonder het kostbare goedje. Het wordt echt tijd voor een volledig elektrische auto, maar daarvoor moet hij eerst nog sparen.’ - Citaat uit het boek Leven zonder olie.

24


Wat zijn de mogelijke oplossingen?

Oplossingen kunnen van twee kanten komen: enerzijds moeten alternatieve energiebronnen aangeboord worden, anderzijds moeten we zuiniger gaan leven. Energie van de zon, windenergie en biomassa geven al een groot deel van de alternatieve oplossing. Werknemers veel minder verplaatsingen laten maken door de invoering van telewerk thuis is de zuinige optie.

Concrete voorbeelden Enorm potentieel voor zonnepanelen op bedrijfsdaken in België

Bijna tien miljoen vierkante meter industrieel dak zou kunnen worden uitgerust met zonnepanelen waarmee jaarlijks 200.000 ton CO2 minder zou kunnen worden uitgestoten. Dat blijkt uit een Luikse studie. Uit onderzoek van de voorraad logistieke en semi-industriële gebouwen in België komt naar voor dat meer dan 23,1 miljoen vierkante meter vrij oppervlak beschikbaar is op de daken van die gebouwen: 15,9 miljoen vierkante meter in Vlaanderen en 7,2 miljoen vierkante meter in Wallonië.

Ramen van de toekomst tegelijk ook zonnepanelen Amerikaanse wetenschappers hebben een doorbraak aangekondigd op het vlak van de milieuvriendelijke energievoorziening,

Milieu Zonder petroleum gebruik gemaakt van een mengsel van twee verfsoorten dat op het glas (of plastic) wordt aangebracht. Die verf neemt licht op via een breed spectrum van golflengtes en stuurt die vervolgens via het venster door naar de zonnecellen langs de rand. Op die manier krijgt het raam een dubbele functie: het licht komt normaal naar binnen terwijl tegelijkertijd energie wordt opgewekt. Volgens een van de wetenschappers die het onderzoek uitvoerden leidt dit systeem tot een tienvoudige toename van de energie die door de zonnecellen wordt omgezet.

Windenergie

Fig. 3: Waarschijnlijk gelooft u het niet, maar dit raamwerk bestaat uit zonnepanelen. Het enige dat er aan te zien is, is een violette schijn (niet goed zichtbaar op de foto). De violette schijn is afkomstig van een film van 1,5 mm dikte die overheen het glas ligt en die voor de opwekking van elektriciteit zorgt . Het kaderwerk zorgt dan voor de geleiding van de opgewekte zonne-energie.

zo schrijft de Independent on Sunday: een nieuw soort zonnepaneel dat tegelijkertijd licht doorlaat zoals een glazen venster en dat tienmaal efficiënter is dan conventionele methodes om zonlicht om te zetten in energie. Een van die methodes is het zonnepaneel dat doorgaans op het dak van een gebouw wordt geïnstalleerd om zonlicht op te vangen en om te zetten in stroom. Een prima idee in de campagne om energieverbruik aan banden te leggen en daarmee een bijdrage te leveren aan de strijd om ons leefmilieu. Maar het is logisch dat zo’n dak vol van die panelen pas echt doeltreffend is op plaatsen waar de zon veelvuldig schijnt. Vandaar dat de uitvinding van wetenschappers van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston veel opwinding veroorzaakt. Want de ‘zonneconcentrator’ die daar is ontwikkeld, biedt de mogelijkheid dat normaal uitziende vensters met enkele beperkte structurele aanpassingen elektriciteit kunnen opwekken. In plaats van de huidige techniek, waarbij een zonnepaneel geheel wordt bekleed met zonnecellen (de dure halfgeleiders die de energie van het zonlicht omzetten in elektriciteit) is de nieuwe aanpak gebaseerd op het principe van de concentratie van licht, en dan specifiek aan de randen van een glazen oppervlak waar het wordt opgeslagen in de zonnecellen. Voordeel daarbij is dat dure zonnecellen alleen langs de randen van het glas moeten worden vervangen, en niet overal zoals tot dusver. Dat spaart geld en het maakt ook het volgen van de beweging van de zon, wat bij de huidige panelen de hele dag lang noodzakelijk is, overbodig. Alles draait daarbij om een laagje organische moleculen die kan worden aangebracht op vensterglas of op andere oppervlakten die worden blootgesteld aan zonlicht. Daarbij wordt

Ook windenergie biedt enorme mogelijkheden om net zoals de Zweden straks volledig onafhankelijk te zijn op het vlak van energievoorziening en een duidelijk lagere CO2 uitstoot. De Europese Commissie onderzoekt op dit ogenblik een voorstel van Duitsland om iedere woning maximaal te voorzien van zonnepanelen en een kleine windmolen. Indien dat voorstel wordt goedgekeurd kan bijna ieder huisgezin in de eigen energiebevoorrading voorzien. De grote windmolenparken op land en in zee, alsook de optimale toepassingen van zonnepanelen en ‘zonnevensters’ zijn goed voor industrie en voor woongebieden waar de milieuvriendelijke energiebronnen niet optimaal kunnen presteren.

Biomassa

Biomassa is het geheel van levend en dood organische materiaal dat nog ‘vers’ is, met andere woorden nog niet gefossiliseerd is. Hout, koolzaad, walvissenolie, turf… zijn voorbeelden van biomassa. Steenkool en aardgas hebben ook een plantaardige oorsprong, alleen is dat van miljoenen jaren terug. Biomassa als energiebron kan duurzaam zijn, op voorwaarde dat er nieuwe biomassa voor in de plaats komt. Voor elk volume CO2 dat uitgestoten wordt, wordt eenzelfde volume door planten in biomassa omgezet. Volledig milieuvriendelijk is dit natuurlijk niet. Omdat mensen moeten ingrijpen (kaalslag in een bos of landbouwgronden inpalmen), wordt de natuur verstoord. Bovendien is er geen garantie dat de biomassa hernieuwd wordt. Een bos omkappen en geld er voor innen is een gemakkelijke zaak, maar het bos terug planten vraagt een investering die lange tijd niets zal opbrengen.

Fig. 4: Duurzaam gebruik van biomassa vereist dat de biomassa later terug aangeplant wordt.

Een echte duurzame vorm van biomassa-energie zal in komende Leefnu besproken worden. Het zullen zeker geen bomen of koolzaadarealen zijn.


25

Milieu Eetbare paddenstoelen in eigen tuin

Kweek eetbare en medicinale zwammen in eigen tuinen

D

Ann Van Belle

e nieuwste ‘terug naar eigen bodem’- trend betekent een herwaardering van dichtbij geproduceerd voedsel. Het verkorten van de keten tussen producent en consument vergt minder transportkosten, minder brandstofverbruik. Maar ook allerlei behandelingen met het oog op de bewaring van het voedsel, zoals bijvoorbeeld bestraling, verpakking met inerte gassen, toevoeging van conserveermiddelen, worden minder noodzakelijk of zelfs overbodig. Ideaal is natuurlijk versgeplukt, puur natuur. Voor wie weinig tijd of plaats heeft kunnen enkele bloembakken met verse kruiden al een culinair verschil maken: met peterselie, kervel, basilicum of bieslook die je vers bij de hand hebt, tover je eenvoudige gerechten om in verrassend smaakvolle hapjes. Verlang je naar ietsje meer, probeer dan eens paddenstoelen te kweken. Je zal ervan versteld staan, hoe eenvoudig het is. Een courante, eetbare soort zoals de oesterzwam kan je vlot buiten laten groeien op stukken snoeihout. Van nature een bosbewoner, houdt de oesterzwam van schaduw en rustige, windvrije plekjes. Maar ook in een ommuurde stadstuin voelt ze zich snel thuis. Wanneer in de nazomer de nachten kouder worden, verschijnen hele trossen oesterzwammen op het hout. Niet éénmaal, maar twee- tot viermaal, telkens met enkele weken ertussen, komen ze te voorschijn, in de gelige stalen van de herfstzon. Later op het jaar begint de zwam aan haar winterrust. Dit fenomeen herhaalt zich verscheidene jaren na, totdat het hout waarop ze groeit, helemaal vermolmd is.

Fig. 1: Boomstammen worden geënt met paddenstoelen door een houten plug met entstof in een boorgat te stoppen.

Het geheim om deze cyclus op gang te brengen, is het enten van de zwam in het hout. Daartoe boor je enkele gaten. Daarin schuif je stukjes hout met mycelium of zwamvlok, d.i. een massa fijne zwamdraden. Dit uitgangsmateriaal of ‘broed’, wordt in gespecialiseerde labo’s aangemaakt. Vervolgens laat je gedurende enkele maanden de natuur zijn gang gaan. De zwam nestelt zich, beschermd door de schors, in het hout. En dan zal plots, op een nevelige herfstochtend, nieuw leven uit de bijna vergeten stammen verschijnen en kan je eindelijk beginnen plukken. Op een gelijkaardige manier kunnen nog andere eetbare soorten worden gekweekt: Japanse shii-take, populierenleemhoed,en kleine bundelzwam zijn er enkele van.

Elfenbankje

Fig. 2: Het resultaat van deze geslaagde enting zijn meerdere ‘vluchten’ oesterzwammen gedurende een herstperiode. Deze oesterzwammen komen elk jaar terug totdat het hout helemaal verrot is.

26


Ben je meer geïntrigeerd door medicinale zwammen, dan is het elfenbankje (Coriolus versicolor) beslist een aanrader. Dit zwammetje is een echte kosmopoliet, d.w.z. dat het zo goed als bijna overal ter wereld gevonden wordt. Bovendien gedijt het op de meeste houtsoorten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het in cul-

Milieu Eetbare paddenstoelen in eigen tuin tuur brengen uitermate vlot verloopt. Net zoals bij de oesterzwam wordt er geënt door stukjes vitaal mycelium in hout te schuiven. Vers snoeihout van om het even welke houtsoort is hiervoor bruikbaar. Na ongeveer 8 maanden verschijnen op de geënte stammen overal elfenbankjes. Kijk ook eens naar de onderkant : je ziet talloze fijne, crèmekleurige poriën. Omwille van dit kenmerk behoort het elfenbankje tot de familie der Polyporaceae of gaatjeszwammen. Tot deze familie behoort geen enkele giftige soort en vele hebben medicinale eigenschappen. Helaas hebben gaatjeszwammen dikwijls taaie, lederachtige of zelfs houtachtige hoeden, wat hen oneetbaar maakt. Thee kan je er wél van zetten : ongeveer 50 gram verse of 10 tot 15 g gedroogde vruchtlichamen per liter kokend water. Elfenbankjesthee smaakt licht bitter. Sommige Aziatische volken drinken hem om zijn regenererende werking op de lever. Ook bij griepachtige toestanden en virale infecties van de bovenste luchtwegen wordt hij graag gedronken.

Lakzwam Tot dezelfde familie als het elfenbankje behoort de lakzwam (Ganoderma lucidum). Ook deze zwam wordt op de verschillende continenten aangetroffen, vooral op eik en soms op beuk, els, kerselaar, appelaar, ook in onze streken. Nochtans maken wij er geen gebruik van. Anders is het in Japan, China, Laos…: daar geldt ze sinds meer dan 4000 jaar als hét tonicum bij uitstek. Nog andere eigenschappen worden eraan toegeschreven: de aanwezige bitterstoffen reinigen de aderwanden, hebben een regenererend effect op de lever, en ze bevat ook een tumorremende factor. Het kweken verloopt iets moeizamer als bij het elfenbankje: pas 2 jaar na het enten beginnen de merkwaardige vruchtlichamen spaarzaam te groeien. Eerst is er een glanzend, donkerrood uitsteekseltje, dat langer en langer wordt. Langzaam ontvouwt zich daarna de hoed. Eén exemplaar volstaat reeds om 1 liter thee te zetten, volgens Japanse traditie hét middel voor naar een lang en gelukkig leven.

Fig. 3: Het elfenbankje (Coriolus versicolor) Belangrijke bronnen van arginine: Rauwe graanproducten, chocola en noten zijn belangrijke bronnen van arginine (in de eiwitten).

ken om thee van te zetten. Uit de berkenzwam heeft men een stof met antibiotische werking geïsoleerd: betulinezuur. Hoe komt het dat wij, West-Europeanen, in tegenstelling tot de Aziaten, geen traditie hebben in het gebruik van medicinale zwammen? Of hadden we dat wel en is ze in de loop der eeuwen verloren geraakt? De prehistorische gletsjermummie ‘ötzi’ droeg in ieder geval een gedroogde berkenzwam en een tondelzwam (Fomes fomentarius), eveneens een Polyporacee, met zich mee. Of gebruikte hij de taaie berkenzwamhoed om zijn mes te wetten en de droge vlokken van de tondelzwam om vuur te maken, gebruiken die tot enkele eeuwen geleden in onze streken standhielden? We zullen het wellicht nooit achterhalen. Wat we wél reeds achterhaald hebben, is dat het zwammenrijk een enorm potentieel bezit aan moleculen met mogelijke toepassingen in de ge neeskunde. Misschien kunnen de eeuwenoude Aziatische tradities ons op het spoor zetten naar de ontdekking van nieuwe en nóg betere geneesmiddelen.

Berkenzwam Een andere gaatjeszwam, waar je veilig mee kan experimenteren, is de kieskeurige berkenzwam (Piptoporus betulinis). Enkel berk tast ze aan, en daarbij worden de zwakste bomen feilloos uitgekozen. De aanwezigheid van een berkenzwam geldt als een indicatie dat er iets mis is met de standplaats van de boom : te weinig licht, met periodes te vochtig… De taaie, dikke knobbels die dan op de stam gevormd worden, groeien uit tot lederachtige zwammen. Uiteindelijk verliest de boom de strijd. Hij sterft volledig af, terwijl nog gedurende enkele jaren nieuwe paddenstoelen gevormd worden, soms wel met een diameter van 20 cm. Je kan ze in schijfjes snijden en, vers of gedroogd, gebrui-

Fig. 4: De lakzwam hoeft geen naamverklaring. Uit deze taaie zwam wordt een medicinale thee getrokken.


27

Nieuws van het Linus Pauling Instituut Oregon State University U.S.A.

Negen handige tips voor een betere vetverbranding

H

et aantal mensen met overgewicht neemt drastisch toe. Tegelijkertijd zijn er ook steeds meer mannen en vrouwen die er alles aan willen doen om hun overtollige kilootjes te verliezen. Het vetverbrandingsproces – of beter uitgedrukt – de snelheid van het metabolisme (synoniem voor stofwisseling) speelt hierin een cruciale en allesbepalende rol.

Prof Dr. Baltz Frei Directeur van het Linus Pauling Instituut

Het metabolisme van heel veel mensen werkt te traag. Het resultaat is het bekende overgewicht. De stofwisseling is de biochemische activiteit waardoor ons organisme voeding omzet in energie. Ons metabolisme werkt 24 uur op 24. Onze stofwisseling is verantwoordelijk voor onze dagelijkse behoefte aan calorieën. Die bedraagt – in optimale omstandigheden – 2200 calorieën bij de vrouwen in de leeftijdscategorie tussen 20 en 50 jaar en 2700 calorieën bij de mannen uit dezelfde leeftijdsgroep. Een traag métabolisme komt overeen met een teveel aan calorieën. De stofwisseling van de meeste mensen wordt steeds maar luier. Dit is – voor het allergrootste deel - het rechtstreekse gevolg van een gebrek aan lichaamsbeweging. Mensen met een traag metabolisme verbranden duidelijk minder voedingscalorieën. Het gevolg is een trage maar zekere gewichtstoename die op termijn leidt tot soms ziekmakende zwaarlijvigheid.


2

Negen methoden om uw metabolisme te stimuleren

Eet voldoende om de snelheid van de stofwisseling op peil te houden. De vele vermageringsdiëten zijn eigenlijk misdadig. Ze zorgen er immers voor dat mensen op korte termijn wel een aantal kilo’s verliezen, de negatieve kant van de medaille is echter dat de hersenen door het dieet voortdurend de opdracht krijgen om het metabolisme zo traag mogelijk te laten werken. Het gevolg is dat mensen vol goede wil – ondanks hun dieetinspanningen – achteraf, als het streefgewicht is bereikt snel terug zullen verdikken. Een goede raad: vergeet de diëten – behalve als ze door een arts werden voorgeschreven – en eet dagelijks tussen de 1200 en 2000 gezonde calorieën. Op die manier verliest U per maand één tot twee kilogram lichaamsgewicht, zonder de snelheid van de stofwisseling te verminderen. Mensen die minder dan 1200 calorieën per dag eten zijn gevaarlijk bezig. Ze ondermijnen hun afweersysteem.

1

3

Doe de moeite om dagelijks – op een vast tijdstip - te ontbijten Dit garandeert een lichte snelheidsverhoging van de stofwisseling. Iedere keer u een ontbijt – door gebrek aan tijd of een andere reden - overslaat stuurt u onbewust een bericht naar uw organisme dat het alle opgeslagen energiereserves moet proberen te houden. Er komt immers geen verse energie het lichaam binnen. De hersenen bevelen daarom uw metabolisme om veel trager te gaan werken. Indien men regelmatig het ontbijt ‘vergeet’ wordt de stofwisseling trager en zal men de calorieën die tijdens de rest van de dag worden geconsumeerd veel minder snel omzetten in energie. Kortom, door het ont-

28

bijt over te slaan krijg je minder kracht en méér gewicht.

Beweeg na iedere maaltijd. Het heeft een extra verhoging van de stofwisselingssnelheid tot gevolg. Om het voedsel te absorberen en te verteren moet het lichaam energie verbruiken. Na het eten van een maaltijd verhoogt de snelheid van het metabolisme gedurende enkele uren. Voedingsspecialisten noemen dit onbewuste verschijnsel het thermisch voedingseffect. Een meer geleerde term hiervoor is de thermogenese. Indien men na iedere maaltijd een korte wandeling maakt (15 minuten is voldoende) wordt de stofwisselingsactiviteit nog duidelijk verhoogd.

Nieuws van het Linus Pauling Instituut Oregon State University U.S.A.

Fig. 1: Bewegen met lichte halters kan je op elk ogenblik van de dag doen. Leg ze goed beschikbaar.

4

Eet meer complexe koolhydraten. Het stimuleert de snelheid van uw metabolisme. Een andere en zelfs smakelijke wijze om de snelheid van de stofwisseling te verhogen is de juiste voeding te kiezen. Na een maaltijd die rijk was aan complexe koolhydraten en eiwitten werkt onze stofwisseling op volle kracht. Voedingsspecialisten stelden een verhoging met 30 procent van de stofwisselingssnelheid vast na een maaltijd die samengesteld was uit eiwitten en complexe koolhydraten. Het metabolisme zal zeer traag functioneren na een maaltijd die rijk was aan vetten. Opgelet echter met té eiwitrijke maaltijden. Proteïnen belasten immers de nieren. Die moeten na iedere eiwitrijke maaltijd een zeer grote inspanning leveren om eiwitverteringsresten te elimineren. Opteer daarom hoofdzakelijk voor complexe koolhydraten waarbij volle granen, fruit en groenten een hoofdrol spelen. Dit soort voeding zorgt voor een verhoging van de stofwisselingsnelheid, zonder echter de nadelen te veroorzaken die gepaard kunnen gaan met het gebruik van teveel eiwitten.

5

Vermijd ’s avonds zware maaltijden. Het houdt de snelheid van uw metabolisme op peil. Mensen die één tot twee uur voor het slapen gaan veel eten stockeren alle calorieën. Gedurende de slaap werkt onze stofwisseling zelf in een vertraagde ‘waaktoestand’. Het gezegde ‘ontbijten als een keizer, lunchen als een koning en dineren als een bedelaar’ is niet voor niets uitgevonden. Sommige natuurartsen geven het advies dat er twaalf uur tijdsverschil moet bestaan tussen de laatste maaltijd en het uur van opstaan de volgende dag.

6

Eet meerdere kleine maaltijden per dag. Dit verhoogt de snelheid van het metabolisme. Door meerdere kleine maaltijden per dag te

eten in plaats van de traditionele drie zorg je er voor dat de stofwisseling de hele dag op ‘kruissnelheid’ blijft werken.

7

Drink tot 8 glazen water per dag. Dit verhoogt de snelheid van het metabolisme. De genoemde 8 glazen vormen een gemiddelde. Sommige mensen moeten méér drinken, anderen minder. Om te weten of je voldoende water drinkt kun je de kleur van de urine bekijken. Je drinkt voldoende water indien de kleur van de urine overeenkomt met de kleur van water. In alle andere gevallen moet de dagelijkse waterconsumptie opgevoerd worden.

Aankondiging Binnenkort verschijnt een nieuw gezondheidsboekje van Walter Faché. “Afslanken met de nieuwe voedingsdriehoek Faché”.

8

Doe iedere dag gedurende 30 minuten aan sport. Dit resulteert in een duurzame en blijvende verhoging van het metabolisme. Gemodereerde fysieke training verhoogt op een spectaculaire wijze de werking van de stofwisseling. Mensen die regelmatig bewegen voeler zich niet alleen fitter, ze hebben ook minder last van stress. Eens de dagelijkse oefensessie voorbij is blijft de stofwisseling tot twee uur na de inspanning op een veel hoger niveau presteren. Terwijl we rusten of andere activiteiten doen verbranden we op die manier tot 100 calorieën extra per dag. Dat zijn 36500 calorieën per jaar of het equivalente van 5.2 kilogram. Eén kilogram komt overeen met 7000 calorieën. Oefen niet méér dan één uur per dag. Regelmaat is wel een ‘must’. De meeste artsen raden aan om ’s morgens te sporten. De kans dat je dit volhoudt ligt tot 40 procent hoger dan op andere tijdstippen van de dag.

Voorintekenprijs: e19 Normale prijs: e24 [email protected] Tel. 09 369 06 42

9

Oefen iedere dag gedurende 15 minuten je voornaamste spiergroepen (armen, benen, buik- en rugspieren). Hoe meer spieren, hoe beter onze stofwisseling functioneert.


29

Orthomoleculaire waarschuwingen Arginine

L-arginine een voedingssupplement onder voorwaarden

Walter OM Faché

A

Belangrijke bronnen van arginine: Rauwe graanproducten, chocola en noten zijn belangrijke bronnen van arginine (in de eiwitten).

Referenties: 1. Rodríguez PC, Ochoa AC. Arginine regulation by myeloid derived suppressor cells and tolerance in cancer: mechanisms and therapeutic perspectives. Immunol Rev. 2008 Apr;222:180-91 2. Mumenthaler SM, Yu H, Tze S, Cederbaum SD, Pegg AE, Seligson DB, Grody WW. Expression of arginase II in prostate cancer. Int J Oncol. 2008 Feb;32(2):35765. 3. Tan X, Hu SH, Wang XL. The effect of dietary l-carnitine supplementation on pulmonary hypertension syndrome mortality in broilers exposed to low temperatures. J Anim Physiol Anim Nutr (Berl). 2008 Apr;92(2):203-10. 4. Díaz R, Lorita J, Soley M, Ramírez I. Carnitine worsens both injury and recovery of contractile function after transient ischemia in perfused rat heart. J Physiol Biochem. 2008 Mar;64(1):1-8.

30


rginine is een semi-essentieel aminozuur, dat wil zeggen dat het in bepaalde omstandigheden niet meer in voldoende mate kan worden aangemaakt door het lichaam (en dan essentieel wordt). Zo is arginine een essentieel aminozuur voor kinderen. Volwassenen kunnen, onder normale omstandigheden, voldoende arginine aanmaken uit glutamine, glutaminezuur en proline. Niettemin blijft de inname via de voeding de belangrijkste factor voor het bepalen van de argininereserves, aangezien de biosynthese ervan niet wordt verhoogd in tijden van tekorten of onvoldoende aanvoer via de voeding. Arginine is een precursor (voorloper) van stikstofmonoxide (NO) In de jaren negentig van de vorige eeuw is ontdekt dat L-arginine, een precursor is van stikstofmonoxide (NO), een belangrijke biologische signaalstof in het lichaam. Veel van de fysiologische effecten van arginine kunnen op deze manier worden verklaard. Stikstofmonoxide is een belangrijke signaalstof die een rol speelt in diverse endotheelafhankelijke fysiologische effecten in het hart- en vaatstelsel. Vanwege de stikstofstimulerende effecten kan arginine preventief worden ingezet om hart- en vaatziekten te voorkomen. Uit recente studies blijkt dat L-arginine beter niet toegediend worden aan personen die reeds een hartinfarct hebben overleefd [3,4].

L-arginine heeft een krachtig effect op het immuunsysteem Arginine heeft een krachtig effect op de werking van het immuunsysteem. L-arginine zorgt bijvoorbeeld voor het uitblijven van postoperatieve infecties. De doseringen die voor dergelijke bescherming nodig zijn (meer dan 10 gram per dag), zijn echter veel hoger dan normaal via de voeding kan worden opgenomen. Arginine is zeker voor kinderen tijdens hun groei een belangrijk essentieel aminozuur. Arginine is belangrijk voor het transport, de opslag en uitscheiding van stikstof en bij de regulatie van de eiwitstofwisseling. Arginine is glycogenisch. Dit wil zeggen dat het kan omgezet worden in suiker. Bij een tekort neemt de insulineproductie af. Arginine is betrokken bij het belangrijkste deel van de ureumcyclus (= uitscheiding van afvalproducten via de nieren). De voornaamste rol van arginine in de ureumcyclus is de stikstofwisseling en de stofwisseling van eiwitten.

Opgelet, hoge dosissen arginine kunnen de groei van het herpes virus aanmoedigen. Iemand met het herpes simplex virus moet dan ook de inname van hoge dosissen vermijden. Wanneer de functie van de lever vermindert door een blessure, cirrose, ammoniak intoxicatie, … dan vermindert de hoeveelheid en kracht van arginine. Hoewel arginine het immuunsysteem vergroot moet de inname van grote hoeveelheden tijdens een langere periode vermeden worden omdat een onevenwicht in de opname van aminozuren (een relatief te grote inname van één bepaald aminozuur tegenover de andere) het immuunsysteem schade kan toebrengen en de stofwisseling van koolhydraten kan hinderen. Een extra toediening 4 dagen voor tot 10 dagen na een operatie is voldoende zorgt voor een betere heling van de wonde.

Arginine en kanker, een tweesnijdend zwaard [1,2] Oncologen hebben de laatste tien jaar ontdekt dat arginine kan omgezet worden tot twee verschillende stoffen, L-ornithine en stikstofmonoxide (NO) . Ieder van deze stoffen heeft een aparte reactie op kankercellen. Indien L-arginine zich omzet tot stikstofmonoxide helpt het ons immuunsysteem om kankercellen te doden. Alles hangt hier af van het type tumor. Sommige kankergezwellen bevatten antigenen die de productie van anti-tumorstoffen verhogen. Indien dit niet het geval is wordt arginine omgezet tot L-ornithine. Deze stof helpt kankercellen om sneller te groeien en zich te vermenigvuldigen.

Waarom gedraagt arginine zich zo bizar? Arginine is in staat om de groei van sommige kankercellen af te stoppen. Dit komt omdat een

Energie tekort?

Orthomoleculaire waarschuwingen Arginine

Vul dan aan

onevenwicht in de aanwezigheid van aminozuren kankercellen letterlijk kan laten stikken. Kankercellen hebben aminozuren nodig om te kunnen groeien. Wetenschappers gebruiken sinds 1958 in sommige gevallen arginine om kankercellen juist die aminozuren te geven die ze niet nodig hebben. Bij gebruik aan de juiste aminozuren sterven de kwaadaardige cellen af. Arginine stopt echter niet altijd de groei van kankercellen. De reden voor die bizarre toestand heeft te maken met het arginase-enzym. Indien de tumor een grote hoeveelheid van dit enzym produceert, wordt L-carnitine omgezet in L-ornithine. Dit resulteert in een versnelde tumorgroei. Indien de tumor slechts zeer beperkte hoeveelheden arginase aanmaakt, wordt L-carnitine omgezet in beschermende en immuun versterkende stikstof. Voor oncologen is het dus van levensbelang na te gaan of de tumor van hun patiënt veel of weinig arginase aanmaakt, vooraleer wel of geen arginine toe te dienen.

met Bio-Q10 • Krijg uw energie terug met Bio-Q10 • Dé sleutel in de energieproductie van het lichaam • Voel het verschil!

Bio-Q10 - voor een optimaal effect Gehalte van CoQ10 in plasma (relatieve verandering)

Een revolutionair niet te missen gezondheidsmagazine voor iedereen die met gezondheid bezig is. e40 voor 6 nummers van elk 40 blz. Doe mee met de meer dan 5000 abonnees in Vlaanderen en Nederland om elke 2 maand het meest recente en actuele nieuws te lezen over:

Abonneer je vandaag nog!

Zachte gelatinecapsule met olie (b.v. Bio-Q10) Korrels 1 Tablet 1

2,0

Korrels 2

Tablet 2

1,0 Dragee

1

2

3 Dagen

4

In de grafiek ziet u een overzicht van de opneembaarheid van Q10 van diverse preparaten. Droge preparaten worden bijna niet opgenomen, in tegenstelling tot de in olie opgeloste coënzyme Q10.

Bio-Q10 bevat natuurlijk coënzym Q10 in een 100% homogene oplossing (zonder kristallen!) in zachte, donkere capsules die Q10 beschermen tegen het licht. Deze unieke wetenschappelijk gedocumenteerde formule biedt U de beste biologische beschikbaarheid.

Ja, ik wil mij abonneren en stort e40 op rekeningnummer 290-0307607-41. Ik ontvang hierbij gratis het ontbijtboekje “ontbijten met Walter en Karine” (waarde: 19 euro)

3,0

Promotie! Nu verkrijgbaar Bio-Q10 30mg

Ja, ik wil zelf een gratis ontbijtboekje ontvangen en schenk een abonnement aan naam . ...................................................................................................... adres ........................................................................................................ tel. ................................................................................................................ e-mail ......................................................................................................

Code CNK 2326-569 150 capsules + 30 GRATIS

Mijn gegevens zijn naam ................................................................................................................... adres ...................................................................................................................

Tijdelijke aanbieding Verkrijgbaar in apotheken. (Vraag de CNK-code)

tel. ...........................................................................................................................

Zend, fax of mail naar Faché Instituut • Larenhoeve Kerkstraat 101 • 9270 Laarne Tel +32 (0)9 3690642 • Fax +32 (0)9 3661838 E-mail: [email protected] • Website: www.viow.be

BE_Q10_Ad_Leef_nu_Viow_DU_0808

e-mail .................................................................................................................

1 capsules per dag Bio-Q10 is eveneens verkrijgbaar in concentraties van 30 mg, 100 mg en 200 mg. Vraag de speciale info-folder aan uw apotheker.

Innoverend voor de gezondheid

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 - Fax: 02 720.51.60 E-mail:[email protected]

Voor u gelezen Actueel Actueel actueel actueel actueel Voor u gelezen Deze rubriek wordt samengesteld door de orthomoleculaire voedingsdeskundige medisch jounalist Walter O.M. Faché, Ir. Joost Meeusen, Apr. Fernand Haesbrouck, wetenschapsjournalist Dirk Bogaert en Pieter Van Melckebeke. Wij gaan op zoek naar de meest actuele en praktische informatie over gezonde voeding. Hierbij kan de lezer vragen stellen, die de voedingsraad van het VIOW kan onderzoeken en in deze rubriek beantwoorden.

Hersenziekten in toekomst beter te behandelen Hersenziekten -zoals Alzheimer, epilepsie en schizofrenie- kunnen in de toekomst beter behandeld worden. Dat schreven onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel (ULB) maandag in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. De wetenschappers -onder leiding van Pierre Verhaegen- zijn er in geslaagd stamcellen van muizen te transformeren in specifieke neuronen die voorkomen in de hersenschors. De hersenschors is de meest complexe

structuur van de hersenen. De neuronen die ze vormen zijn het doelwit van neurologische en psychiatrische ziekten, zoals epilepsie, alzheimer en schizofrenie. Kennis van de werking van de hersenschors kan een sleutel vormen voor de ontwikkeling van geavanceerde technieken in de behandeling van hersenziekten. (DB) Bronnen: Nature en de Vrije Universiteit Brussel Tieners die niet goed of niet lang genoeg slapen, hebben een verhoogde kans op

„Slaaptekort tiener verhoogt kans op vaatproblemen” hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten op oudere leeftijd. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers maandag in het wetenschappelijke tijdschrift Circulation. De wetenschappers, verbonden aan de Case Western Reserve University in Cleveland, ontdekten dat de bloeddruk van gezonde tieners die slecht slapen 3,5 keer hoger is dan normaal, terwijl korter slapen -minder dan 6,5 uur- de bloeddruk 2,5 keer verhoogt. Uit het onderzoek blijkt dat hypertensie -hoge bloeddruk- voorkomt bij 14 procent van alle jongeren, terwijl 28 procent daarvan een

slaapprobleem heeft. Hoofdonderzoeker prof. dr. Susan Redline stelt: „Ons onderzoek onderstreept dat jongeren die vaak slecht of te kort slapen in de puberteit hypertensie en andere gezondheidsproblemen ontwikkelen, zoals hart- en vaatziekten, nierschade en vergrootte hartkamers.” De technologische invasie in de slaapkamer met computers, mobieltjes en muziek is volgens de onderzoekers een deel van het probleem. Redline: „Er zijn tieners die berichten verzenden of muziek luisteren tot diep in de nacht, terwijl ze weer vroeg

uit bed moeten voor school. Zo komen ze nooit aan de negen uur slaap(,) die ze nodig hebben.” Ouders kunnen volgens de hoogleraar de slaapkwaliteit van hun kinderen vergroten door regelmaat aan te brengen in de tijden waarop de kinderen naar bed gaan en opstaan. Slaapkamers moeten bovendien rustig en donker zijn en uitnodigen om te gaan slapen. (DB) Bron: Circulation

Samsung maakt gsm van maïs Samsung maakt een gsm op basis van maïs. De nieuwe E200 Eco is het eerste toestel, waarvan de behuizing volledig van bioplastic gemaakt is. De nieuwe E200 is een onopvallende gsm met ingebouwde fotocamera en mp3-speler. De toevoeging ”eco” in de naam toont waarin het toestel zich onderscheidt van andere mobieltjes. De verpakking van het toestel bestaat uit gerecycled materiaal. Samsung werkt al langer aan milieuvriendelijkere telefoons. In juni lanceerde de fabrikant al twee toestellen op de Aziatische markt, die geen schadelijke metalen als lood, cadmium en kwik bevatten. Met de nieuwe E200 gaat Samsung

32

nog een stap verder, want de vaak gebruikte vlamvertragers die het milieu schaden, zijn er niet meer in verwerkt. Samsung en andere fabrikanten die werken aan modellen die meer rekening houden met het milieu, doen het goed in de ”Groene gids van Elektronicafabrikanten” van de milieuorganisatie Greenpeace. (PVM) Bron: Reformatorisch Dagblad

Actueel Actueel actueel actueel actueel

Margaret Thatcher lijdt aan dementie Carol Thatcher, de dochter van de ‘ijzeren lady’ Margaret Thatcher (82), brengt een boek uit over de mentale achteruitgang

van haar moeder. De eerste vrouwelijke politica van wereldformaat lijdt sinds zeven jaar aan een vorm van dementie. In

2002 kreeg ze van haar artsen te horen dat het voor haar beter was zich rustig uit het publieke leven terug te trekken. (PVM)

Kan ginkgo biloba dementie voorkomen? Er bestaan een aantal natuurlijke producten en voedingssupplementen waarvan wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat ze in mindere of meerdere mate dementiesymptomen kunnen voorkomen of enkele jaren kunnen uitstellen. Ginkgo biloba heeft op dat vlak de beste referenties. Sommige onderzoeken tonen zelfs aan dat ginkgo biloba gedurende de eerste stadia van dementie even goed werkt als het medicijn Aricept. Wetenschappers zijn er ook van overtuigd dat ginkgo biloba verschillende dementiesymptomen tijdens het begin van de ziekte sterk kunnen verminderen of zelfs volledig voorkomen. Hoe de ziekte van Alzheimer voorkomen? Caloriebeperking, lichamelijke en geestelijke activiteit kunnen de ziekte van Alzheimer voorkomen. Voor het eerst tonen onderzoekers aan hoe het reduceren van de opname van calorieën kan leiden tot bescherming tegen dementie. Een recent onderzoek dat werd uitgevoerd door

de Mount Sinai School of Medicine toont aan dat experimentele voedingsregimes de symptomen van de ziekte van Alzheimer kunnen doen afnemen of zelfs omkeren. Het onderzoek, dat gepubliceerd wordt in het julinummer (2006) van de Journal of Biological Chemistry, is het eerste dat aantoont dat het reduceren van de opname van calorieën, meer bepaald van koolhydraten, de ziekte van Alzheimer kan voorkomen door een activiteit in de hersenen in gang te zetten die verband houdt met een langere levensduur van de neuronen (hersencellen). (JM) Referentie: Bornhöft G, Maxion-Bergemann S, Matthiessen PF. External validity of clinical trials for treatment of dementia with ginkgo biloba extracts. Z Gerontol Geriatr. 2008 Aug;41(4):298312.

Vermageren kan gevaarlijk zijn! Gewichtsverlies heeft in de meeste gevallen een zeer positief effect op de levenskwaliteit van de mensen die aan obesitas lijden. Toch is vermageren een kunst op zich. Met de aantocht van de herfst denken veel mannen en vrouwen misschien aan een opbouw van hun conditie en willen ze daarvoor ook overgewicht verliezen. Wetenschappers waarschuwen echter opnieuw voor het gevaar van te snel vermageren. Uit de praktijk blijkt dat mensen nog steeds beroep doen op vermageringspillen, waarvan de werking wel bewezen is, maar die geen blijvende gewichtsafname garanderen. Meer nog, eens men stopt met de soms risicovolle medicatie komen de verloren kilootjes er in geen tijd weer bij. Onderzoekers waarschuwen tevens voor gevaarlijke nevenwerkingen van dergelijke producten. Denk dan vooral aan hartritmestoornissen, de vorming van galstenen en het verlies van botweefsel die tot botontkalking of osteoporose kan leiden. Artsen adviseren om niet meer dan 1 kilogram aan lichaamsgewicht per week te verliezen en overgewicht in zijn totaliteit aan te pakken. Dit

wil zeggen zorgen voor gezonde, evenwichtige voeding, dagelijkse lichaamsbeweging en een eliminatie van bedreigende levensgewoonten zoals stress, te weinig slaap en onregelmatige eettijden. Waarom snel vermageren zwaarlijvigheid veroorzaakt! Het probleem van bijna alle vermageringskuren is dat men te snel vermagert. Dat klinkt bizar, maar het is wetenschappelijk wel gemakkelijk te verklaren. Bij mensen die in één week meer dan 1 kilogram vermageren is de kans zeer groot dat er niet alleen vet verbrandt, maar ook spierweefsel. Het menselijk lichaam beschouwt een tekort aan calorieën als een crisistoestand en gaat in reactie daarop allerlei weefsels afbreken om de belangrijkste levensfuncties in stand te kunnen houden. Een van de weefsels die wordt verbrand is spierweefsel. We hebben die spieren echter nodig bij de verbranding van vet en koolhydraten. Dat slank makend proces vindt plaats in de spiercellen. De spieren van iedere mens zijn rond het twintigste levensjaar volgroeid. Spieren

blijven meestal in topvorm tot vlak na het dertigste levensjaar. Kijk naar de leeftijd van de topsporters en je zal zien dat alle topatleten niet veel ouder zijn dan 30 jaar. Vanaf het begin van onze ‘derde jeugd’ beginnen de spieren aan kracht in te boeten. Enkel dagelijkse, matige beweging kan dit proces duidelijk vertragen. Minder spieren betekent bij de meeste mensen dat er minder calorieën kunnen worden verbrand. Bij te weinig verbranding wordt energie omgezet in vet. Dat is ook de reden waarom oudere mannen en vrouwen minder gemakkelijk vet kwijtraken. Door te snel te vermageren als gevolg van een snel dieet kan er zelfs extra spiermassa opbranden. Zo zorgen vermageringskuren, die bedoeld zijn om af te vallen, op termijn voor een gewichtstoename! (WF) Referentie: Mongeau L, Laguë J, et al, Bénéfices, risques et encadrement associés à l’utilisation des produits, services et moyens amaigrissants (PSMA), Institut national de santé publique du Québec,15 juillet 2008.

33

orthotrends orthotrends orthotrends orthotrends

Wei proteïne remt vermoeidheid en eetlust Wei proteïne heeft vele eigenschappen. Het is een stof die kan gebruikt worden om osteoporose (botontkalking) af te remmen. Dit komt omdat de wei proteïne de activiteit van de osteoblasten sterk stimuleert. Een osteoblast is een cel die botweefsel opbouwt. Door de productie van osteoblasten te verhogen zorgt de wei proteïne mee voor het behoud van gezonde beenderen. Wei verlaagt tevens de bloeddruk door het Angiotensin Converting Enzyme (ACE) te blokkeren

dat mee verantwoordelijk is voor het ontstaan van hypertensie. De wei proteïne elimineert ook (tijdelijk) vermoeidheidsverschijnselen. Mensen die deze proteïne gebruiken kunnen op zeer drukke momenten beter en langer presteren, zonder dat ze zich te sterk vermoeien. Het is wel de bedoeling dat deze extra inspanningen beperkt worden in de tijd. Tot slot remt de wei proteïne ook de eetlust. Wei stimuleert immers de aanmaak van cholecystokinine (CCK). Als neurotransmitter

speelt CCK een rol bij het stoppen van het hongergevoel. (DB) Referentie: Frestedt JL, Zenk JL, Kuskowski MA, Ward LS, Bastian ED. A whey-protein supplement increases fat loss and spares lean muscle in obese subjects: a randomized human clinical study.Nutr Metab (Lond). 2008 Mar 27;5:8.

Hoge bloeddruk? Bewegen op doktersvoorschrift! Iedere huisarts en gespecialiseerde geneesheer speelt een cruciale rol als het er om gaat mensen tot meer bewegen aan te zetten. Op maat en aangepaste fysieke activiteit is op om het even welke leeftijd zeer belangrijk voor iedere man of vrouw die zijn of haar gezondheid wenst te verbeteren. Dit is zeker het geval voor de miljoenen mensen die met hypertensieproblemen hebben af te rekenen. Uit een recente studie, waarvan de resultaten werden gepubliceerd in het medisch tijd-

schrift ‘Ethnicity & Disease’, blijkt dat 71 procent van de 4686 deelnemers aan het onderzoek een duidelijke bloeddrukdaling konden waarnemen door dagelijks, minimaal, driemaal 10 minuten te wandelen. De auteurs betreuren het dat de overgrote meerderheid van de artsen geen ‘beweging op voorschrift’ aan hun patiënten adviseren. Honderden studies hebben immers al het belang van beweging in het voorkomen en behandelen van hypertensie duidelijk aangetoond. (PVM)

Referenties: 1. Park S, Rink L, Wallace J. Accumulation of physical activity: blood pressure reduction between 10-min walking sessions. J Hum Hypertens. 2008 Jul;22(7):475-82 2. Westhoff TH, Schmidt S, Gross V, Joppke M, Zidek W, van der Giet M, Dimeo F. The cardiovascular effects of upper-limb aerobic exercise in hypertensive patients. J Hypertens. 2008 Jul;26(7):1336-42

Stress verdubbelt allergische reacties In Europa lijdt 1 op de 3 mensen aan allergische reacties. De helft van de allergiepatiënten ondervindt hinder aan de ademhalingswegen. Allergiepatiënten, die angstig zijn of onder zware druk moeten presteren, zien hun allergieklachten verdubbelen. Tot dat besluit komen Amerikaanse wetenschappers die verbonden zijn aan de Columbus universiteit. De onderzoekers waarschuwen dat een niet goed verzorgde allergie kan leiden tot meer ernstige aandoeningen zoals astma. Uit een studie, die op 14 augustus werd voorgesteld tijdens het jaarlijks congres van de ‘American Psychological Association’ in Boston, blijkt dat stress en angst de controle van bepaalde bloedcellen (de lymfocyten) in de war brengt. De voor dit domein belangrijkste lymfocyten zijn de T helper lymfocyten, waarvan twee soorten bestaan: de T helper 1 en de T helper 2 lymfocyten. Wanneer T helper 1 lymfocyten het overwicht in aantal hebben, zal een normale immunologische reactie optreden zonder vorming van IgE antistoffen.Bij een T helper 2 overwicht worden IgE antistoffen aangemaakt en kan allergie optreden of verergeren. (WF) Referenties: Kiecolt-Glaser J, Glaser R, Marshall G, et al. Stress, anxiety can make allergy attacks even more miserable and last longer. Presentation at the American Psychological Association in Boston on August 14th, 2008 Boston.

34


Nieuwe luchtvervuilers en longkanker! Wetenschappers hebben heel kort geleden nieuwe vrije radicalen (toxische stoffen) ontdekt die zich binden aan de fijne stofdeeltjes, die afkomstig zijn van verbrandingsprocessen in auto’s en industriële complexen. Dokter Harold Barrett Dellinger, die directeur is van de Patrick F.Taylor Chair of Environmental Chemistry aan de Louisiana State University in Baton Rouge, verklaart dat deze vrije radicalen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van steeds meer longkankerdiagnoses bij mensen die nooit een sigaret hebben aangeraakt. Onderzoekers wisten al langer

dat fijne vervuilende stofdeeltjes toxische vrije radicalen transporteerden. Men ging er echter - tot nu toe - van uit dat die giftige stoffen binnen de paar seconden uit de atmosfeer verdwenen. Nu weet men met zekerheid dat ze gedurende zeer lange tijd in de lucht blijven hangen. Deze massaal aanwezige toxische stoffen hebben zeer sterke gelijkenissen met de giftige samenstelling van een sigaret. Volgens het rapport van dokter Harold Barrett Dellinger is de toestand dramatisch. Tijdens een dag met gemiddelde luchtvervuiling (onder de waarschu-

wingsdrempel) ademen we evenveel toxische stoffen in als iemand die per etmaal 300 sigaretten zou roken. (DB). Referenties: Harold Barrett (Barry) Dellinger, Ph.D. Newly detected air pollutant mimics damaging effects of cigarette smoke. Presentation at the American Chemical Society / Patrick F. Taylor Chair of Environmental Chemistry at Louisiana State University in Baton Rouge. August 17, 2008

35


Depressies ook behandelen met omega-3 vetzuren Dokter Jean Michel Lecerf is een voedingsdeskundige van het Franse Pasteur Instituut. In een artikel dat verscheen in het Parijse boulevardblad Paris Match levert hij het bewijs dat omegavetzuren een zeer belangrijke bijdrage kunnen leveren in het behandelen van depressieve toestanden. Zijn visie wordt door tal van studies ondersteund (1,2). “Mensen die depressief zijn hebben een tekort aan omega-3 vetzuren. Steeds meer artsen stellen deze diagnose na een uitgebreid bloedonderzoek. De medische wereld geeft ook toe dat sommige ziektebeelden kunnen ontstaan door voedingstekorten.” Wetenschappers gaven aan depressieve mensen 1 tot 9 gram omega-3 vetzuren en de gebruikelijke antidepressiva. Een controlegroep kreeg enkel de klassieke medicijnen, die voor het behandelen van depressies worden gebruikt. Het eindresultaat was duidelijk. De groep die behalve de antidepressiva, ook de omega-3 vetzuren had ingenomen, kreeg snel een veel betere levenskwaliteit.

Referenties: 1. Su KP, Huang SY et al. Omega-3 fatty acids for major depressive disorder during pregnancy: results from a randomized, double-blind, placebocontrolled trial. J Clin Psychiatry. 2008 Apr;69(4):644-51. 2. Jazayeri S, Tehrani-Doost M et al. Comparison of therapeutic effects of omega-3 fatty acid eicosapentaenoic acid and fluoxetine, separately and in combination, in major depressive disorder. Aust N Z J Psychiatry. 2008 Mar;42(3):192-8.

Curcumine biedt hulp aan patiënten met pancreaskanker! Uit een acht weken durende klinische studie is gebleken dat het innemen van curcumine patiënten met een gevorderde vorm van pancreaskanker kan helpen. Vijfentwintig patiënten, die leden aan alvleesklierkanker, kregen curcuminesupplementen toegediend. De studie, gepubliceerd in het ‘Clinical Cancer Research’ van de American Association for Cancer Research, werd uitgevoerd door onderzoekers van het MD Anderson Cancer Centre aan de Universiteit van Texas. De wetenschappers ontdekten dat, ondanks het beperkte , orale absorptievermogen, het ingrediënt curcumine, duidelijk een sterk kankerwerend potentieel had, al was het bij een klein aantal van de deelnemers. Verdere studies in die verband zijn dus noodzakelijk. “De hamvraag betreffende de behandeling met curcumine is zijn slechte biobeschikbaarheid nadat het via de mond is ingeno-

36

men. Onze resultaten tonen ook aan dat slechts kleine hoeveelheden curcumine in het bloedplasma waar te nemen zijn ,” zo schreven de onderzoekers. Desondanks ondervonden een aantal patiënten een zeer positieve werking van curcumine. Het Kurkuma bestanddeel blokkeerde de verdere tumorgroei . De wetenschappers besluiten: “ Onze huidige studie laat zien dat het via de mond innemen van curcumine zonder enige nevenwerking wordt verdragen bij een dosering van acht gram per dag gedurende een periode tot achttien maanden. Alhoewel deze molecule slecht wordt geabsorbeerd, met lage nanogram niveaus aan curcumine in het bloedplasma, is zijn biologische activiteit overduidelijk. Preklinische gegevens suggereren dat curcumine een krachtige werking tegen kanker van de pancreas heeft, maar hoge-

re doseringen moeten worden bereikt. Daarom is er meer onderzoek is nodig naar deze veelbelovende natuurlijke stof. “ Curcumine is een natuurlijk pigment dat de specerij Kurkuma zijn gele kleur geeft. Recente studies hebben ook al aangetoond wat de effecten zijn op het verlagen van cholesterol niveaus, het verbeteren van de cardiovasculaire gezondheid, het verminderen van het risico op de ziekte van Alzheimer en op diabetes, alsook zijn kankerbestrijdende eigenschappen. (DB) Referentie: Navneet Dhillon, Bharat B Aggarwal, Robert A Newman, Robert A.Wolff, Ajaikumar B Kunnumakkara, James L Abbruzzese, Chaan S Ng, Vladimir Badmaev, Razelle Kurzrock , “Phase II Trial of Curcumin in Patients with Advanced Pancreatic Cancer” , Clinical Cancer Research 2008:14(14), July 15, 2008

Lezersvragen lezersvragen lezersvragen lezersvragen

Rood vlees en kanker Vraag van Gerda. M - Herentals In mijn familie zijn er spijtig genoeg nogal wat mensen die aan kanker zijn gestorven. In sommige artikelen schrijft men dat het eten van rood vlees en de consumptie van klant en klaar maaltijden kanker zou bevorderen. Vrienden gaven me een nummer van LeefNu. Daarin ontdekte ik dat via een lezersbrief een duidelijk antwoord kan krijgen op mijn vraag. Wat is er tegenwoordig nog wel gezond voedsel en is het correct dat rood vlees het kankerrisico laat stijgen? Het antwoord van het Faché Instituut Het klopt spijtig genoeg dat het dagelijks eten van rood vlees het kankerrisico verhoogt. Uit een grote wetenschappelijke studie, waar 19732 mensen aan deelnamen die leden aan verschillende soorten kanker, blijkt dat het bijna dagelijks eten van 200 gram rood vlees in verband wordt gebracht met een 40 procent verhoogd tumorrisico, dit in vergelijking met 5072 mannen en vrouwen die minder dan tweemaal per week rood vlees consumeren.

maken hebben met de samenstelling van rood vlees dat ijzer bevat. Gedurende het verwerkingsproces bevordert ijzer het ontstaan van kankerbevorderende nitrieten. Mensen hebben de natuurlijke nitraat- en nitrietgehaltes radicaal veranderd, vooral door de toepassing van nitraatbevattende meststoffen. Stikstof wordt intensief door bepaalde industrieën uitgestoten, waardoor de hoeveelheid nitraat en nitriet in de bodem en het water groter worden als gevolg van de reacties die plaatsvinden in de stikstofcyclus. Nitraat en nitriet kunnen een aantal gezondheidsproblemen veroorzaken zoals de vorming van nitrosaminen, de meest bekende veroorzaker van kanker.

Ik nodig u vriendelijk uit om de voedingsdriehoeken van het Faché-Instituut te bekijken. Infeite komt gezond eten neer op het toepassen van zeer eenvoudige principes. Baseer uw dieet op groenten, kruiden,

cepaenengroep, fruit, peulvruchten, noten, zaden en kiemen. De meeste mensen eten te weinig van deze levensmiddelen. Brood, rijst, pasta’s, granen en aardappelen moeten gematigd worden. Maximum de helft van de calorieën in het dieet moet afkomstig zijn van complexe koolhydraten. Probeer volkoren brood en pasta’s te consumeren om het vezelgehalte in uw voeding te verhogen. Fruit en groenten zijn de leveranciers van heel wat beschermende voedingsstoffen, zelfs al is het gehalte aan vitaminen en mineralen in deze producten, door de intensieve en overhaaste productiemethoden ook fel gedaald. Probeer dagelijks toch ten minste 7 à 10 porties groenten en fruit te eten. Sla ook nooit een maaltijden over, vooral het ontbijt, geeft vaak een niet te controleren hongergevoel en een te laag bloedsuikergehalte. Dit is in veel gevallen de start van een ziekmakende cascade. Drink voldoende vocht (water, verse soep, kruidenthee). Volwassenen hebben minstens 2 liter vocht per dag nodig!

Te bestellen op [email protected] of tel. 09 369 06 42

Het gaat vooral om darm- , blaas- en longkanker. Een te hoge vleesconsumptie kan dus gevaarlijk zijn voor de gezondheid besluiten de onderzoekers die ook nagingen waarom teveel rood vlees de vorming van kankercellen kan bevorderen. Het gaat trouwens niet alleen om rood vlees, maar ook over de meeste soorten bereide vleeswaren, worst, leverpastei en cornedbeef. Gevogelte en vis verhogen het kankerrisico niet zeggen de wetenschappers, die hun studieresultaten publiceerden in ‘Nutrition & Cancer’. Alles zou te

37

Weleda: goed jou, goed voor devoor wereld Weleda: goed jou, goed voor devoor wereld goed voor de wereld

Belgisch Voedingsmagazine faché instituut Verschijnt 6 maal per jaar met concrete, nuttige dagelijkse voedingsadviezen en leeftips, voor mensen die bezorgd zijn voor hun eigen gezondheid of beroepsmatig met de voedings problematiek bezig zijn zoals natuur- en reformwinkels, gezondheidszorgwerkers, schoonheidspecialistes, sportcoaches, horecabedrijfsmensen, sportcentra, onderwijzend personeel, kortom voor iedereen die begaan is met de gezondheid.

Nieuw! Lavendel Nieuw! Ontspanningsdouche             

Mild schuimend Lavendelen romig Huidvriendelijke Nieuw!pH-waarde Ontspanningsdouche Dierproefvrij Mild romigen Geenschuimend synthetische Lavendelen geurHuidvriendelijke pH-waarde kleurstoffen Ontspanningsdouche Dierproefvrij Vrij van synthetische conMild en geurromigen Geenschuimend synthetische serveringsmiddelen Huidvriendelijke pH-waarde kleurstoffen Dierproefvrij Vrij van synthetische conGeen synthetische geur- en serveringsmiddelen kleurstoffen Vrij van synthetische conserveringsmiddelen

Hoofdredactie/Eindredactie Walter OM Faché Eric Ost Joost Meeusen

Kernredactie

www.weleda.be www.weleda.be www.weleda.be

pionier in natuurcosmetica sinds 1921 pionier in natuurcosmetica sinds 1921 pionier in natuurcosmetica sinds 1921

Walter OM Faché, Orth. Bioch. HEOS Dirk Bogaert, Med. Journalist Philippe Gerard, Apr. Fernand Haesbrouck, Apr. Jozef Poppe, Prof. Dr. Ir. Baltz Frei, Prof. Dr. Joost Meeusen, Bio-ingenieur Pieter Van Melckebeke

Vormgeving, productie en druk Walter OM Faché Joost Meeusen Pieter Van Melckebeke

Coppens Danny Drukkerij Coppens bvba Hospitaalstraat 2 - Lochristi 09 353 93 93 www.coppens-druk.be

Directeur Faché Instituut

Unieke nutriceutische formule gericht op de vijf belangrijkste biochemische risicofactoren voor hart- en vaatziekten Cardiovasculaire aandoeningen blijven de meest voorkomende chronische ziektebeelden in de Westerse Wereld en staan op nummer 1 als de voornaamste doodsoorzaak.

Kerkstraat 101 9270 Laarne

'*08

Energetica Natura biedt u AtherozolTM, een unieke formule die haar pijlen richt op de verbetering van de vijf, wetenschappelijk erkende, belangrijkste biochemische risicofactoren die het ontstaan van hart- en vaatziekten rechtstreeks beïnvloeden. • Risicofactor 1: Schade aan de bloedvatwand • Risicofactor 2: Lipoproteïne oxidatie & ontsteking • Risicofactor 3: Bloeddoorstroming • Risicofactor 4: Cholesterol & triglyceriden • Risicofactor 5: Homocysteïne

Te bestellen bij: Energetica Natura A Postbus 148, 9100 Sint-Niklaas T 03-7890959 F 0800-80011 E [email protected] W www.energeticanatura.com

© Copyright 2008 ISSN 1379-8383

Hoe abonneren?

Betaling geldt als enige abonnering. Abonnement loopt automatisch verder indien geen schriftelijke opzegging twee maand op voorhand. Jaarabonnementen voor 6 nrs: België: Storting van € 40 op rek nr. Fortis 290-0307607-41 Nederland Storting van € 44 op rek nr. Fortis IBAN BE 88290030760741 BIC code GEBABEBB

Prijs per nummer: € 7,8 (België) € 8,5 (Nederland)

Advertenties Joost Meeusen [email protected] Uitgever Walter OM Faché,

Secretariaat/Advertenties

Larenhoeve, Kerkstraat 101 9270 Laarne. Tel +32 (0)9 3690642 Fax +32 (0)9 3661838 E-mail: [email protected] Website: www.viow.be

Leefnu blijft het enige orthomoleculair vakblad op de Beneluxmarkt dat zich niet bindt aan een productlijn om voldoende inkomsten te genereren. Wij hebben geopteerd voor een orthoceutische firmaraad die los van de redactie en de artikels in het blad functioneert. Uitgeverij Publimedia Faché Instituut • Gespecialiseerd op het gebied van voeding, voedingsaanvullingen, gezonde levenswijze en adviezen bij ziekten. • Overname van arikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotocopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden. Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels.

Prof. Dr. Linus Pauling tweevoudig Nobelprijswinnaar introduceerde in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen of handelingen die niet toxisch en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade en die op de juiste tijd met de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven of geëlimineerd te worden. (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968)

Prostaatproblemen? Iso-sabalaran gaat de activiteit van de ontstekingsveroorzakende stoffen die bijdragen aan prostaatvergroting verminderen. Het is tevens een uitstekend product voor blaasaandoeningen en om artheriosclerose te voorkomen en te remmen. Dankzij de isoflavonen is het ook een sterk en krachtig anti-oxidant. Om een optimale werking van de isoflavonen te bekomen is een inname van Probioti plus aangewezen.

1 Voor meer informatie: CVBA Urmale [email protected] De pierpontstraat 2 3540 Herk-de-Stad Tel: 013 55 60 92 Fax: 013 55 21 05

Opleiding Orthomoleculair voedingsconsulent aan het FACHé instituut te Laarne

Gezondheidsbistro’s Reeks 7

De consulentenopleiding bestaat uit 40 consulentenbistro’s, gebundeld per vijf onderdelen die tot een bepaald thema behoren. In totaal zijn er 8 verschillende themamodules. • Na het volgen van de 8 modules kan men deelnemen aan een schriftelijk examen en kan leiden tot het behalen van het diploma van “Board Certified Orhtomolecular Nutrition Consult” of Orthomoleculair Voedingsconsulent. • Sinds dit academiejaar kunnen de consulentenbistro’s ook via

Reeks van vijf lesavonden die deel uitmaken van de consulentenopleiding van het Faché Instituut. Voor 2008 hebben we nog twee avonden te gaan:

thuisstudie worden gevolgd. Orthomoleculaire lessenreeks van vijf avonden van 19 tot 22u

Do Do Do Do Do

9 okt. 08: Constipatie voorkomen. 16 okt. 08: Kanker en diëten. (Moerman, Houtsmuller, ...) 23 okt. 08: Orthom. psychische ondersteuning. 20 nov. 08: Wondgenezing – operatiepreventie. 27 nov. 08: Osteoporose voorkomen en behandelen.

WAAR? Congreszaal Larenhoeve, Kerkstraat 101-103, B-9270 Laarne BIJDRAGE Bistro 3: e30 per avond of e130 voor de volledige reeks van vijf avonden. INFO Met opleidingscheques Vlaamse Regering kosten deze opleidingen minder! www.vdab.be Gepensioneerden en huisvrouwen kunnen niet genieten van deze opleidingscheques en betalen e25/e30 per avond en e110/e120 voor 5 avonden RESERVATIE is noodzakelijk Tel. 09 369 06 42 of Fax 09 366 18 38 of E-mail: [email protected]

Gezondheidsproblemen

Maandag 17 november 2008 Hoe dementie en alzheimer voorkomen? Maandag 1 december 2008 Waarom hebben wij dringend meer vitamine D nodig? Tijdstip: 19 tot 22u Locatie: Congreszaal Larenhoeve, Kerkstraat 101-103, B-9270 Laarne Inschrijvingsgeld: € 35 - Opleidingscheques van de Vlaamse overheid worden aanvaard - Korting voor gepensioneerden en huisvrouwen (e30) - Cursus inbegrepen RESERVATIE is noodzakelijk Tel. 09 369 06 42 of Fax 09 366 18 38 E-mail: [email protected]

geelwortel + olie uit kurkuma =

Curcuma wordt in de oosterse keuken als kruid vooral gebruikt om smaak en kleur aan gerechten te geven. Curcuma wordt gewonnen uit de wortel van de plant curcuma longa, een plant die tot de gember familie wordt gerekend. In Azië wordt curcuma traditiegetrouw ook gebruikt vanwege de vele gezondheidsbevorderende effecen op de lichamelijke gezondheid. Curcumine is een extract van curcuma.

CURCUMINE

Door toevoeging van de vluchtige olie uit curcuma – Arturmeron – wordt de opneembaarheid sterk verbeterd. Uit onderzoek is gebleken dat bioactieve curcumine met ar-turmeron tot 6 x beter opgenomen wordt en langer actief blijft dan gangbare curcumine.

CURMAXELL MET AR-TURMERON 250 mg bioactieve curcumine geeft een betere opname dan twee capsules met elk 600 mg curcumine 95% in poedervorm.

• Helpt de spijsvertering • Beheerst het cholesterolgehalte • Beschermt als krachtig antioxidant tegen vrije radicalen

BETER OPNEEMBAAR Een nieuwe stap vooruit waarbij de traditionele kennis van toen wordt gekoppeld aan de innovatieve ontwikkelingen van nu.

Te bestellen bij gezondheidswinkels en apotheek. curmaxell 250 mg 60 softgels € 29,95 CNK 2417-178 180 softgels € 84,95 CNK 2417-186 Springfield Nutraceuticals BVBA, Heist-op-den-Berg • Tel. 015 - 349 113 • [email protected]

voor u gelezen met bijlagen orthomoleculaire waarschuwingen uw leef- en eetwij(s)zer

Recommend Documents