Voor u gelezen BURN-OUT SYNDROOM. met bijlage UW LEEF- EN EETWIJ(S)ZER

U W LEEF- EN EET WIJ(S)ZER

®

met bijlage

“Voor u gelezen” SAPKUREN IN DE LENTE DONKERE WOLKEN VAN DEPRESSIE LENTEMOEHEID DOOR ZOMERUUR VOEDINGSTIPS VOOR SPORTERS NITRAATARM TUINIEREN POLLENALLERGIE ORTHOMOLECULAIRE WAARSCHUWINGEN

BURN-OUT SYNDROOM BELGISCH VOEDINGSMAGAZINE VIOW België € 7,8 • Nederland € 8,5 • JAARGANG 4 • MEI/JUNI 2007 TWEEMAANDELIJKS P602654 • Afgiftekantoor Lochristi Verantwoordelijke uitgever: Walter, O. M. Faché • Kerkstraat 101 9270 Laarne

33

��

Bescherm uw gezin met de juiste probiotica

INFANT’S BLEND

CHILDREN’S BLEND

ADULT’S BLEND

ADVANCED ADULT’S

SUPER 8 HI-POTENCY

SUPER 5 ZUIGTABLET

Voor zuigelingen en

Voor kinderen

Voor volwassenen

Voor senioren

Om gistoverwoekering in de

Voor een goede mond-

peuters 0-5 jaar

5-15 jaar

16-60 jaar

60 plus

darmen tegen te gaan

en darmhygiëne

UW DARMFLORA IN BALANS MET DE JUISTE GOEDE BACTERIËN In onze darmen leven meer dan 400 soorten en in totaal meer dan 100.000 miljard bacteriën. De totale bevolking noemen we de darmflora. Daaronder zitten zowel ‘nuttige’ als ‘schadelijke’ bacteriën. Zodra die ‘schadelijke’ of ‘ziekmakende’ bacteriën de overhand krijgen, is het delicate evenwicht verstoord en worden we ziek. Diverse factoren kunnen het aantal nuttige bacteriën drastisch verminderen: leeftijd, stress, slechte eetgewoonten, alcoholgebruik en te weinig beweging. Ook een bevalling met een keizersnede, chloorhoudend drinkwater, bacteriële infecties en het gebruik van vele medicijnen zoals o.a. antibiotica doen irritaties zoals gasvorming en een opgeblazen gevoel ontstaan.

Onderzoek toont het belang van supplementering met de juiste probiotica aan. Een consequent gebruik versterkt het immuunsysteem, produceert antioxidanten, verbetert de opname van de voeding door de verhoogde afbraak en opname van vitaminen, mineralen en aminozuren én synthetiseert de B vitaminen die noodzakelijk zijn voor een gezond zenuwstelsel. Probiotica zijn heilzame, nuttige bacteriën die voorkomen in het spijsverteringskanaal, waarbij hun effectiviteit afhangt van de juiste samenstelling en concentratie. Die zijn bij zuigelingen, peuters en kleuters verschillend van volwassenen of senioren. Daarom heeft Dr. Udo Erasmus nu voor elke leeftijd en conditie een specifieke probiotica ontworpen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK.

UDO’S CHOICE®

PROBIOTICA • verbeteren de weerstand tegen slechte bacteriën • optimaliseren de spijsvertering • verbeteren de opname van vitaminen, mineralen en aminozuren • bevorderen een regelmatige stoelgang • verhinderen de woekering van gisten en schimmels • versterken de immuniteit

voor meer informatie over de probioticaproducten

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

®

Inhoud MEDISCH JOURNALIST WALTER FACHÉ De artikels worden onderbouwd met bruikbare orthoceutische producten, die onderzocht en goedgekeurd werden door de orthoceuticaraad

Leef Nu

Bijlage: voor u gelezen

■ REDACTIONEEL

■ ORTHOTRENDS

• Onrealistische verwachtingen .................. 4

• Waarom minder eten ............................... 29 het leven verlengt

■ VOEDINGSDOSSIER

• Meer genezingskansen door ................... 29 moleculaire kankertherapie

• Sapkuren in de lente ................................... 6 ■ LENTEADVIEZEN

• Donkere wolken van depressie .................. 9 • Burn-out ......................................................11 • 21 tips om burn-out te vermijden ............13 • Zomeruur en lentemoeheid ......................15 • Adviezen lentemoeheid ............................16 ■ SPORT EN LIFESTYLE

• Wat sportmensen moeten weten ............ 17 ■ MILIEU

• Nitraatarm tuinieren ................................ 20 • Tips om nitraatarme..................................22 planten te kweken Leef Nu is een gids achter de schermen van gezondheid, ziekte, voedselschandalen, toxiciteit in onze voeding, met concrete nuttige en dagelijkse voedingsadviezen. Een maandblad voor kritische en gezondheidsbewuste mensen. Wenst u nog meer info? Bezoek onze geloten website www.viow.be en vraag uw paswoord aan.

In volgend nummer 34 • Groene thee • De huid ondersteunen met voeding • Ecologisch schoonmaken • Orthomoleculaire reisapotheek

• Pollen doen snotteren .............................. 23 ■ ORTHOMOLECULAIRE WAARSCHUWINGEN

• Sla met minder nitraten ............................26 Adviezen en waarschuwingen over kropsla • Tuinbonen maken mineralen ...................27 minder opneembaar • Waarom veroorzaakt kunstlicht ............. 28 meer kanker? • Hoge bloedsuikerwaarden ..................... 28 schadelijker dan gedacht

• Beschermingstips ..................................... 30 tegen vervuilde lucht • Voedingssupplementen en alzheimer.... 30 • Vetzuren en maculaire degeneratie ........31 • Hoge bloeddruk door anticonceptiepil ...31 ■ ACTUEEL

• Prikkeling enkelzenuw ............................32 tegen incontinentie • Ernstige bijwerking astmamiddel ..........32 Xolair • FDA signaleert ..........................................32 nieuwe bijwerking ibuprofen • Regelmatige sojaconsumptie ..................33 verkleint kans op hersenbloeding • Toenemend aantal sterfgevallen ............33 in Israël door infecties met resistente bacteriën • Hooikoorts vroeger dit jaar ..................... 34 • Ieder jaar sterven 9000 Europeanen .... 34 aan astma • Farmabedrijven hanteren ....................... 34 dumpingsprijzen in ziekenhuizen • Bejaarden in rushuizen slikken ............. 34 te veel en foute pillen ■ LEZERSVRAGEN

• Jeukende, rode ogen door beeldscherm?35

Nieuws van het VIOW ...36-37

• Droge ogen syndroom ...............................35 • Rechtzetting paardebloemkoffie .............35

Abonneer u nu op Orthofyto en Leefnu !

Redactioneel

Beste LeefNu abonnee Uit de enquête die we in de maand januari –februari 2007 via de wekelijkse VIOW-nieuwsbrief hadden gerealiseerd, bleek dat de LeefNu lezer interesse kon hebben in digitale edities van LeefNu. Het zou iedere eigenaar van een computer met internetverbinding, die een abonnement heeft op LeefNu, in staat stellen om van op gelijk welke plaats de LeefNu te kunnen raadplegen. Het eerste digitaal nummer van LeefNu werd redactioneel klaargemaakt toen bleek dat slechts een zeer beperkte minderheid van de lezers in de maand maart 2007 nog zin had om een digitale editie van het blad via zijn email te ontvangen en liever de gedrukte vorm verder wilden ontvangen. Bovendien hebben de meeste lezers zelfs geen email. Teneinde aan de wensen van onze lezers tegemoet te komen heeft de redactie beslist om alle nummers van LeefNu in gedrukte vorm te blijven aanbieden. De tijdschriften worden bijna dubbel zo dik, maar zullen voortaan, net als Orthofyto, tweemaandelijks verschijnen. U krijgt dus niet minder informatie, alleen meer gespreide nummers toegestuurd. Wij hebben de rubriek voor u gelezen met orthotrends, aktueel en lezersbrieven nu ook uitgebreid. Met de nieuwe rubriek “orthomoleculaire waarschuwingen” beogen wij verschillende doelstellingen te kunnen bereiken. Doel 1: Integratie van de ortoceutica Achttien jaar geleden kende bijna niemand in België bijvoorbeeld het bestaan van Coënzym Q10. Het Orthos Instituut VIOW heeft met zijn professionele orthomoleculaire cursussen in Vlaanderen reeds twee decennia de aandacht getrokken op de ortoceutica en haar significante doorbraak verkregen in alle medische kringen. Doel 2: Wetenschappelijke juiste claims formuleren Orthomoleculaire firma’s rezen als paddestoelen uit de grond en zagen in de orthoceuticals een goudmijn. Doch heel wat firma’s ontwikkelde allerlei formules en solitaire nutriënten of voerden deze in België in vanuit het buitenland, met een verscheidenheid aan medische claims die helaas niet altijd aan de verwachtingen voldeden. Doel 3: Informeren van nieuwe orthoceuticals De research van het VIOW onderzoekt reeds een tweetal decennia waarom een nutriceuti-

4

v i er d e ja a r g a n g 20 07 - w w w.v i o w. b e

cal werkt en waarom en wanneer niet bij een patiënt! Wij gaven reeds vele open aanmerkingen over de productengamma van bedrijven die niet altijd in dank werden afgenomen! Heel wat firma’s maakten gebruik van onze wetenschappelijke biochemische informatie om hun orthomoleculaire producten te verbeteren volgens de meest recente ontwikkelingen en volgens de strenge criteria van de orthomoleculaire wetenschappen. Doel 4: Communicatie tussen practici en wetenschappers VIOW researchgroep Het Instituut VIOW wil nu deze wetenschappelijke ervaring en know-how officieel ook aan de practicus en de leek meedelen in een vaste rubriek in LeefNU. Indien men meer wetenschappelijke onderbouw wenst te hebben is er de mogelijkheid verder op de gesloten website door te klikken en uitgebreid de onderliggende mechanisme en biochemie te raadplegen. Doel 5: Orthoceutica firma’s wetenschappelijk ondersteunen Verder blijft het Orthos Instituut de orthoceutica firma’s wetenschappelijk ondersteunen om hun productengamma te optimaliseren met de meest recente kennis van het researchteam van het Orthos Instituut VIOW. Het is tevens de bedoeling de complementariteit van de beide VIOW magazines sterker tot hun recht te laten komen. Iedere LeefNu abonnee ontdekt in Orthofyto werkingsmechanismen waarom orthomoleculaire stoffen zo goed werken. In LeefNu hebben we daar de ruimte niet voor. De artikelen zouden te lang worden. Kortom, wie nu – met de aangeboden gunstvoorwaarden – een abonnement neemt op LeefNu en Orthofyto, leest werkelijk alles over wat de orthomoleculaire voedingsleer en geneeskunde te bieden heeft. Dit is een aanrader voor iedereen die zijn gezondheid zelf wil blijven beheren. We verontschuldigen ons voor de plotse, maar door de lezer gevraagde koerswijziging, maar zijn er zeker van dat we er u kunnen van overtuigen dat de gedrukte magazines u meer dan ooit zullen boeien. Veel rustig leesplezier. Walter OM Faché, Medisch Journalist Uitgever en Hoofdredacteur van de Publimedia publicaties

Redactioneel

Onrealistische verwachtingen Onlangs kreeg ik het bezoek van een vrouw. Ze was kwaad omdat de orthomoleculaire geneeskunde niet in staat was haar 87 jaar oude vader te genezen van longkanker. “Zie je wel”, zei ze, “orthomoleculaire artsen zijn niet enkel duurder dan de klassieke dokters, ze kunnen ook maar evenveel.” Ik begreep de boosheid van de vrouw wel. Door het overlijden van haar vader was ze niet zichzelf. Ze had blijkbaar verwacht dat de orthomoleculaire geneeskunde haar vader bijna de onsterfelijkheid zou kunnen aanbieden. Ik heb geprobeerd die dame uit te leggen dat de orthomoleculaire voedingsleer en geneeskunde wel in staat is de kwaliteitsvolle jaren van een mens te verlengen, maar dat onsterfelijkheid niet in ons woordenboek staat. Wie geboren wordt sterft op een dag. De orthomoleculaire kunst bestaat er in de tijd die je op deze planeet doorbrengt zo gezond en zo lang mogelijk te maken. Ongeveer een maand later ontving ik een korte brief van dezelfde vrouw. Ze verontschuldigde zich. Haar vader had een zwaar ‘rookverleden’, maar was 20 jaar geleden gestopt met roken. De longen waren, volgens de behandelende huisarts en oncologen, al jaren vooraleer de kanker toesloeg beschadigd. De oude man had enkel gedurende zijn laatste levensjaar enkele voedingssupplementen genomen. Dat was onvoldoende om hem een langer aards leven te geven.

Sommige mensen vragen zich af of het dagelijks innemen van voedingssupplementen wel nut heeft, en of dit het leven in positieve zin verandert. Diezelfde mannen en vrouwen vinden het verdacht dat de grote media weinig of geen aandacht schenken aan nutraceuticals (synoniem voor voedingssupplementen). Het antwoord op deze vragen is eenvoudig. Indien je wil weten of voedingssupplementen waardevol voor je zijn moet je ze proberen. Ik geef enkele voorbeelden uit de praktijk. Voorbeeld 1: Een vrouw van 80 jaar uit de omgeving van Gent krijgt van haar

cardioloog te horen dat haar hart bijna versleten is. Ze bezoekt, ten einde raad, een orthomoleculair geneesheer. Hij geeft de vrouw het advies om dagelijks hooggedoseerde coënzym Q10 te gebruiken. De oudere dame is ondertussen 86 jaar, leeft nog steeds zelfstandig, bereidt iedere dag zelf haar maaltijden en onderhoudt de hele woning. Ze is niet afhankelijk van externe hulp. Het ‘versleten hart’ lijkt vergeten. Voorbeeld 2: Een man van 62 jaar uit de Antwerpse agglomeratie had last van COPD. Dit is de afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Diseases', dit betekent chronisch (langdurig) obstructieve longziekte (er is dus een obstructie in de longen). Het is een verzamelnaam voor de longaandoeningen bronchitis en longemfyseem. Hij gebruikt sedert twee jaar het voedingssupplement Resveratrol. Zijn toestand is duidelijk verbeterd. Toegegeven, dit zijn slechts twee mensen die hun leven, op een positieve wijze, zagen veranderen door gebruik te maken van kwalitatief hoogstaande supplementen. Niemand kan dit ontkennen. Deze man en vrouw hadden wel de wil om verder te zoeken en oplossingen te vinden voor hun medisch probleem. Ze waren ook niet te beroerd om de wetenschappelijk onderbouwde orthomoleculaire weg te ‘verkennen’. Dit betekent echter niet dat iedereen door de orthomoleculaire geneeskunde terug gezond kan gemaakt worden, maar toch minstens verbetering zal voelen en beter functioneren. Vergeet niet dat de gemiddelde levensverwachting van de Belg nu 80 jaar is. Het Vlaams Instituut voor Orthomoleculaire Wetenschappen (VIOW) gaat akkoord met de wetenschappelijke bevindingen van de American Association for the Advancement of Science (AAAS). Volgens het VIOW en de AAAS zijn er drie omstandigheden nodig om de lengte van het aardse bestaan en de levenskwaliteit in positieve zin te beïnvloeden. De wil om te leven, een aangepaste kwaliteitsvolle levenstijl en de juiste voedingssupplementen kunnen het ‘bestaan’ op deze planeet gemiddeld met 10 tot 20 jaar verlengen. Meer verwachten is totaal

onrealistisch, tenminste met de huidige wetenschappelijke kennis.

Waarom schrijven de grote kranten en tijdschriften zo weinig over orthomoleculaire stoffen? Ook die vraag heeft een vrij eenvoudig antwoord. Iedere man of vrouw, die er voor kiest zorg te dragen voor de eigen gezondheid, is een minder goede ‘klant’ voor de klassieke ‘acute’ geneeskunde. Farmaceutische firma’s spenderen miljoenen euro’s om een nieuw geneesmiddel op de markt te brengen. Nieuwe medicijnen zijn slechts rendabel indien er één miljard verpakkingen kunnen van verkocht worden. Hoe meer mensen zichzelf orthomoleculair gezond houden, hoe minder verpakkingen van een nieuw medicijn er kunnen verkocht worden. Voeg daarbij de economische realiteit dat heel wat kranten en tijdschriften, voor een deel, leven van advertenties die afkomstig zijn van de farmaceutische industrie. Meteen wordt het ‘economisch’ duidelijk dat de fabrikanten van voedingssupplementen in staat zouden moeten zijn om een duidelijk groter reclamebudget aan de mediamarkt te spenderen indien ze willen dat hun advertenties massaal worden opgenomen in het grote mediagebeuren. Het is spijtig te moeten vaststellen dat voedingssupplementen en medicijnen ‘economisch’ gezien recht tegenover elkaar blijven staan. Het zijn concurrenten, geen bondgenoten. Denken dat een samenwerking mogelijk is lijkt een ‘onrealistische verwachting’ die gedurende de afgelopen 18 jaar geconcretiseerd werd door rapporten van orthomoleculaire artsen die wel wilden samenwerken met collega’s uit de klassieke farmaceutische wereld. De orthomoleculaire geneeskunde steekt wel de hand uit naar de klassieke medische wereld, maar die laatste staat teveel onder druk van de farmaceutische multinationals. Zij moeten immers niet in de eerste plaats patiënten tevreden stemmen, maar wel hun aandeelhouders. Uw hoofdredacteur Walter OM Faché

w w w.v i o w. b e - v i er d e ja a r g a n g 20 07

5

Voedingsdossier Sapkuren

Het uur van de vasten:

Joost Meeusen

Sapkuren in de lente Studies over vasten Calorierestrictie is het herleiden van het aantal calorieën in het dieet tot een strict minimum. Studies met uiteenlopende diersoorten laten vaak een levensverlengend effect zien. Men is erg voorzichtig om dit aan mensen aan te bevelen: tot nog toe heeft men nog geen enkele langdurige studie uitgevoerd op mensen. Er is wel een Spaanse studie die van 1956 dateert. In een rusthuis volgde men 120 personen, waarvan 60 op een speciaal regime werd gezet. Op oneven dagen kregen ze 2300 calorieën, op even dagen slechts 900. Deze groep hadden beduidend minder ziekenhuisopnames dan het normale regime. In principe is hier geen sprake van calorierestrictie, want gemiddeld kreeg de ene groep evenveel calorieën als de andere groep. Vasten wijzigt grondig de cellulaire en lichamelijke fysiologie. Op cellulair niveau neemt de cel beschermende maatregelen, die de stressbestendigheid van enzymen en nucleïnezuren verhogen. Vooral de lever en de zenuwcellen ondervinden hiervan de weldaden. Andere evidenties zijn slechts anekdotisch: een eetpatroon waarin dagen met een normaal regime gevolgd werden door dagen met 20-50% van de dagelijkse calorievereisten, bracht verbetering in insulineresistentie, astma, osteoartritis, infectieziekten,...

V

asten is

in onbruik geraakt, de verminderde invloed van de kerk heeft daar vast iets mee te maken. Jachtige tijden in de huidige consumptiemaatschappij lijken vasten haast onmogelijk gemaakt te hebben. De medische wetenschap heeft er nauwelijks aandacht aan besteed, maar misschien komt daar kentering in. Nu heeft het zelfs een onwelluidende naam gekregen: calorierestrictie. De wetenschappelijke bevindingen zijn voorlopig van generlei praktische waarde voor ons, vandaar dat we het moeten stellen met de orthomoleculair meest verantwoorde variant van vasten: de sapkuur.

Vasten is van alle tijden Zo oud de mens is, zo oud is vasten. Hiermee worden niet enkel de veelvoudige voedseltekorten aangeduid van toen dat de voedselvoorziening nog afhing van wat de natuur ons bood. Dieren weigeren te eten wanneer ze ziek zijn, maar ook zieke mensen hebben nog dezelfde reflex. Waarschijnlijk ligt de verklaring bij de hoge energiekost van vertering. In geval van ziekte kan deze energie beter elders besteed worden. Niet verwonderlijk is de vastenkuur een prominent instrument geweest van geneesheren uit de oudheid. Daar heeft de religieuze betekenis van vasten vast iets mee te maken. Zowat alle religies hebben vasten begrepen als een (gebeds)middel om de geest te zuiveren. Door het lichaam minder afhankelijk te maken van de aardse nutsgoederen, bevindt de geest zich in een betere positie om zich te concentreren op het hemelse. De zuiverende werking komt terug in de hedendaagse niet-klassieke genezingswijzen, eveneens met de belofte voor een scherpe geest.

Vanwaar komen die slakken? Slakken is de benaming voor achtergebleven toxiciteit in het lichaam. Hier bedoelt men vooral de vetoplosbare toxische stoffen, die zich in veten bindweefsel opstapelen. Echter ook in het bloed, de spijsverteringsbuis en in cellen bevin-

6


den zich toxische resten. Er bestaan velerlei bronnen van toxische stoffen. Verontreinigende stoffen en chemische bestrijdingsmiddelen zijn voor de hand liggend, maar ook de natuur brengt toxines voort (schimmeltoxines, zware metalen, gluten, …). Bepaalde medicijnen, voedseladditieven en slechte voeding behoren er ook toe. Denk maar aan alcohol, barbecue, industrieel verwerkte voedingsproducten, suiker, transvetzuren... ; allen vormen ze een belasting op de gezondheid.

Belasting op het lichaam Er is bijna geen ontkomen aan: we worden overrompeld door calorierijke voeding die de metabole motor zwaar belasten. Men beseft ternauwernood hoezeer slechte voeding op de gezondheid weegt. Nochtans zijn er een aantal voortekenen waarmee het lichaam ons iets wil zeggen: vermoeidheid, futloosheid, spieren gewrichtspijnen, schilferige huid, dof haar, cellulitis, constipatie en ga zo maar door. Het mag weliswaar geen argument zijn om ongezond te gaan eten, maar vasten kan een achterpoortje zijn voor diegene die het moeilijk hebben om de correcte dieetrichtlijnen te volgen. Het houdt een reinigingskuur in, waarbij de opgestapelde toxische stoffen uit het lichaam geëlimineerd worden. Het principe is eenvoudig: de belasting wordt tot een minimum herleid, zodat de ontlasting de overhand krijgt.


Waarom vasten met een sapkuur? Sappen hebben enkele voordelen ten opzichte van vasten op louter water. Eerst en vooral leveren ze grote hoeveelheden vocht, nodig om de toxische stoffen op te lossen. Dit water is van plantaardige oorsprong, het is natuurlijk gefilterd en daarom van de hoogste kwaliteit. Een sapdieet is eveneens arm aan calorieën, zodat het lichaam gestimuleerd wordt zijn vetten te verbranden. Toch zijn sappen niet ontdaan van suikers en koolhydraten. Sommige sappen moeten om die reden zelfs nog verdund worden. Het is bijna universeel aanvaard dat groenten en fruit gezond zijn. In de orthomoleculaire voeding vormen ze dan ook de basis van de nieuwe voedingsdriehoek Faché. Omdat we tijdens een kuur de darmen de nodige rust willen gunnen, heeft sap het voordeel dat het gemakkelijk te verteren is en dat de nodige nutriënten aangevoerd worden. Vitamines, mineralen en alle andere fytonutriënten zijn daarbij essentieel om het detoxificatieproces te ondersteunen. Ten slotte zal het met een vetarm dieet minder waarschijnlijk zijn dat nog veel toxische stoffen opgenomen worden. Toxische stoffen zijn immers doorgaans vetoplosbaar.

Bereiding van het sap Sappen in fles, blik of karton zijn niet aan te raden, omdat ze op een of andere manier verwerkt zijn geweest en nutriëntenverlies hebben geleden. Enkel sappen vers van de pers bevatten de hoogste nutritieve waarde. Bij voorkeur kiest men voor biologische seizoensgebonden vruchten of gekweekt in de eigen tuin. In regel gebruikt men zo veel mogelijk delen van de vrucht als grondstof voor de sap. Soms is het aangeraden om de schil van bespoten fruit te verwijderen of de giftige pitten van appels, perziken, pruimen,... . Het loof van wortel en rabarber laat men best ook achterwege. Het persen zelf gebeurt met een sapcentrifuge, waarin het voorgesneden materiaal met grote snelheden geslingerd en verpulverd worden. Andere mogelijkheid is een hydraulische persmachine, waarvan men zowel manuele als elektrische versies kan aanschaffen. Deze zijn efficiënter, maar ook duurder. Iets meer handenarbeid is het persen met de hand. Hiervoor gebruikt men een passe-vite of roerzeef, waarna de pulp extra uitgeperst wordt met een theedoek. Hoe dan ook moeten sommige sappen verder verdund worden. Citroensap is bijvoorbeeld te zuur om zo op te drinken. Andere sappen bevatten nog te hoge concentraties vruchtensuiker of fructose. Deze worden erg snel opgenomen in het bloed, waarna ze even snel eruit verdwijnen. Dit creëert een gevoel van flauwte, wat het vasten bijzonder moeilijk kan maken.

Voor wie, voor hoe lang?

Mensen die verzwakt zijn door ziekte of door ouderdom worden doorgaans afgeraden een vastenkuur te volgen. Een alternatief wordt hen wel geboden met het halfvastenplan. Voor diegene die nog nooit gevast hebben, kunnen een eendaagse of een weekeindeplan overwegen. Gevorderden vasten doorgaans één week, hoogstens twee weken. Veel hangt af hoeveel tijd je kunt vrijmaken en hoe het lichaam erop reageert. Probeer een zekere regelmaat in het vasten te vinden. Jaarlijks een week uittrekken om te vasten is niet slecht, twee à drie dagen per maand of één dag per week is interessanter.

Wat het baat

Referenties 1 Bronwen M, Mattson MP. Caloric restriction and intermittent fasting: two potential diet for succesful brain aging. Ageing Res Rev. 2006; 5:332-53 2 Johnson JB, Laub DR. The effect on health of alternate day calorie restriction: Eating less and more than needed on alternate days prolongs life. Med Hypotheses. 2006;67:209-11

Ten eerste bewijs je ermee een dienst aan je lichaam. Alles wat voordien geblokkeerd zat, zal weer vlot draaien. Men voelt zich energieker en vitaler. Beterschap vertoont zich ook in het uiterlijke: een stevigere huid, heldere ogen, sterkere nagels en glanzend haar. Uiteraard gaat het ook gepaard met een gewichtsafname en een vermindering van cellulitis, maar deze laatste moeten eigenlijk verholpen worden met langdurige maatregelen. Een vastenkuur vormt daartoe zeker een aanzet. Omdat de maag tijdens het vasten op natuurlijke wijze verkleint, zal men nadien minder snel geneigd zijn te veel te eten. Vasten wordt geregeld in de literatuur opgeworpen als een verjongingskuur, maar dat is waarschijnlijk overdreven. Ware verjonging, als die al bestaat, vindt men enkel in een aanhoudende optimale levenswijze. Een goede begeleiding om veilig te vasten met sapkuren vind je in dit gezondheidsbistrootje nr6 deel 4

A. Voorbereidende fase Walter O M Faché

SAPKUREN ONTGIFTEN HET LICHAAM Sapkuren veilig met succes toepassen in de praktijk.

Gezondheidsb i s t r o ’ s F A C H É ORTHOS Instituut VIOW Laarne

P u b l i M e d i a – V l a a m s Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen

Info: 1. Op 25 oktober 2007 gaat een bistrootje door in het VIOW over “Sapkuren in de praktijk brengen” 2. Het sapkuurbistrootje kan men ook bestellen bij het secretariaat VIOW. [email protected] of Tel: 09 369 06 42


7


Het sapkuurplan Faché Kies eens een ander sap dan de klassiekers. Uiteraard is er niets mis met de klassieke sappen zoals appel-, wortelen tomatensap; deze kunnen uitstekend dienen als basis voor sapmengsels. Andere sappen kunnen ook in aanmerking komen, vaak met een meerwaarde. Probeer eens: bietensap, cranberry of veenbes, kool, bleekselderij, brandnetel, paardebloemwortel, waterkers, koriander en nog vele andere. Extra zuiverende kracht bekomt men met gember, knoflook, munt, basilicum, thijm en dergelijke kruiden.

Voor een sapkuur moet men tijd vrijmaken. Kies vooraf een datum waarop je wilt beginnen, bijvoorbeeld waarop niet gewerkt moet worden. Alhoewel men tijdens het vasten kleine wandelingen mag maken, zijn zware inspanningen niet aan te raden. Zorg ervoor dat de nodige producten vooraf gekocht zijn en dat versnaperingen buiten bereik zijn. Wees gemotiveerd; vast niet met tegenzin.

het vasten kan constipatie en een opgeblazen gevoel veroorzaken. Voor een zachte overgang grijpt men naar vezelrijke voeding, probiotica, groentesoepen en andere licht verteerbare en eenvoudige combinaties. Men houdt vol in het drinken van veel water.

B. Voorkuur

Waarom er geen volwaardige kuur van maken? In plaats van voortdurend aan eten te moeten denken, kan men beter allerlei bezigheidstherapieën incalculeren. Een heleboel activiteiten kunnen de honger en de pijn van het vasten verzachten. - sauna, massage, droogborstelen, warme en koude stortbaden - yoga en ademoefeningen - korte wandelingen - darmspoeling - leverpakkingen

Men begint alvast met de onthouding van stoffen die tijdens de kuur zelf ook gemeden moeten worden: sigaretten, alcohol, zout, suiker, dierlijke proteïnen en vetten, melkproducten, cafeïne, chocolade, thee. Rauwkostgerechten en fruit maken u warm voor het vasten en vermijden dat u hongeraanvallen krijgt. Fruit moet je steeds apart eten. Veel drinken.

C. Sapkuur - Ontwaak met citroenwater. - Ontbijten met 2 à 3 glazen verdund fruitsap. - 's Middags en 's avonds 3 à 4 glazen groentesap. - Tussendoor drinkt men 1 à 1,5 liter water of kruidentheeën (munt, citroenmelisse, lindebloesem, gemberthee…). - Ga slapen met citroenwater.

D. Langere kuren Ook bij dit vasten staat de sapkuur centraal, maar gecombineerd met wat vast voedsel. Men kiest dan voor lichte gerechten zoals salades, rauwkost met een sneetje volgranenbrood, gestoomde of gewokte groenten of vers fruit zonder meer. 's Middags of 's avonds mag dat aangevuld worden met een beetje zilvervliesrijst, gierst of gerst. Kwarkkaas met lijnzaadolie, honing en geraspte noten is ook typische vastenkost (bekend als het Budwigdieet). De hoeveelheden die je eet, bepaal je zelf. Het vasten stoppen wanneer men te lang duizelig is!

E. Nakuur Honger is niet het enige pijnpunt van vasten. Tijdens het vasten komen allerlei toxische stoffen vrij die ongemakken met zich meebrengen. Misselijkheid, vermoeidheid, prikkelbaarheid, hoofdpijn, spieren gewrichtspijnen zijn daar voorbeelden van. Een nakuur is niet alleen nog om de eliminatiefase te vervolmaken, maar ook om de spijsvertering terug in gang te zetten. Overschakelen naar uw vertrouwelijk regime onmiddellijk na

8


F. Aanvullende activiteiten

Tips: - Drink nooit groenten- en fruitsappen door elkaar! - Verdun sappen naarmate ze meer vruchtensuiker bevatten. - Beperk het aantal soorten vruchtensappen per maaltijd en per dag. - Je kan hetzelfde stramien uitbreiden naar een tweedaagse (weekeinde)plan. - Indien je overvallen wordt door een sterkere honger, kan je een koffielepeltje ahornsiroop toevoegen in één van de sapdrankjes

Medisch dossier Depressie

Donkere wolken van depressie

Geert Vergote

D

epressie is één van de belangrijkste problemen van de geestelijke gezondheidszorg. In België wordt het aantal depressieve personen geschat op ongeveer een half miljoen. De aanleiding kan een tegenslag, stress, een ontgoocheling zijn. Zelfs de grootste optimisten onder ons zijn er niet ongevoelig voor. Depressie is een ziekte en dient opgevat en benaderd te worden als een serieuze maar behandelbare aandoening. Het is belangrijk dat je het probleem tijdig herkent en snel professionele hulp zoekt. Want er bestaan wel degelijk goede oplossingen om de zon terug te laten schijnen in je leven.

Depressief of triestig? Het gevaar bestaat dat depressie wordt verward met een slecht humeur. Als je opstaat en je voelt je lusteloos, een beetje verdrietig of je hebt totaal geen zin om iets te doen, wil dit nog niet zeggen dat je depressief bent. Een grapje van een collega kan de slechte stemming doen plaats maken voor een glimlach en je bent terug de oude. Een neerslachtig persoon is meestal in staat een normaal leven te leiden. In tegenstelling met iemand die een echte depressie doormaakt blijft een persoon met een triestige stemming functioneren. Kan je je dagelijkse taken niet meer naar behoren uitvoeren en sleept deze toestand aan, dan wordt het tijd dat je om raad gaat bij je huisarts.

Hoe kan je herkennen dat je depressief bent? Een depressie heeft altijd te maken met een combinatie van verschillende factoren. Minstens vier van de onderstaande symptomen moeten zich voordoen om te kunnen spreken van een depressieve toestand. Is dit zo, sla niet in paniek maar bespreek de problemen samen met je huisarts.

Vermoeidheid:

langdurige vermoeidheid zonder een duidelijke reden. De normale dagelijkse taken (wassen, aankleden, koken,…) worden als zeer lastig ervaren.


9

Medisch dossier Depressie Info: 1. Het zeer goed overzichtsartikel “St. Janskruid of Hypericum, een superster onder de antidepressiva” van Walter Faché is verschenen in Orthofyto nr 13 Jg 1998. Een afdruk van dit artikel kan opgesturd worden tegen €0,5 per blad plus verzendkosten. 2. De nutrutionele monografie nr 13 “Depressies: actoren en het orthomoleculair behandelingsplan” van Walter OM Faché kan besteld worden bij: [email protected] of tel. 09 369 06 42

Slaapstoornissen:

moeilijk inslapen, regelmatig wakker schieten, vroeg wakker worden in combinatie met angstaanvallen, overdreven slaperigheid (10-14 uur doorslapen).

Angstaanvallen :

soms gepaard met o.a. hartkloppingen, ademhalingsstoornissen (bv. hyperventilatie), misselijkheid, het gevoel te stikken.

Minderwaardigheids- en schuldgevoel.

Verminderde intellectuele prestaties zoals: moeilijkheden om een boek te lezen, het journaal te volgen, vergeetachtigheid. Vermindering van de interesse in het leven: geen interesse voor vakantie, nergens zin in hebben. Verminderde seksuele activiteit

Advies VIOW Hoe kan je helpen en wat moet je niet doen? • Een slechte houding tegenover de zieke is te denken dat rusten het probleem zal oplossen. De depressieve persoon heeft al te veel de neiging om in zichzelf gekeerd te zijn. Wegvluchten in rust zal het gepieker alleen maar verergeren. • Breng geduld en begrip op voor de zieke persoon. Vermijd situaties waar je herhaalt dat de zieke niet bij de pakken moet blijven zitten en dat hij/zij beter iets zou doen. Dat is nu net het probleem, de zieke is niet instaat iets te doen. Berispingen en verwijten duwen de zieke dieper in de put. • Bespreek het probleem met je orthomoleculaire huisarts want sympathie alleen volstaat niet. Met gespecialiseerde hulp en een goed gekozen orthomoleculair beleid is het mogelijk om de depressie te overwinnen.

Eetstoornissen:

Walter O M Faché

DEPRESSIES A C T O R E N E N H E T O R T HOMOLECULA I R B E H A N D E L I N G S P L A N

Nutritionele Monografieën FACHÉ O R T H O S I n s t i t u u t VIOW Laarne

P u b l i M e d i a – V l a a m s I n stituut Orthomoleculaire Wetenschappen

soms een verlies aan eetlust waardoor de patiënt nog meer vermoeid en neerslachtig wordt. Ofwel wordt de angst gecompenseerd door eetaanvallen (vraatzucht)

Omega-3 vetzuren Vijftig tot 60% van de depressieve personen reageren onvoldoende op een behandeling met antidepressiva. Nemen deze patiënten EPA (1 g/ dag) als aanvullende, ondersteunende behandeling naast het eventueel gebruik van de voorgeschreven antidepressiva dan ervaren zij na 3-4 weken een duidelijke verbetering van de symptomen: minder neerslachtigheid, vermoeidheid, schuldgevoel en zelfmoordneigingen, een betere slaap, een beter libido en gevoel van eigenwaarde.

Sint-Janskruid Een plant die vaak wordt gebruikt voor het behandelen van een lichte tot matige depressie is Sint-Janskruid (Hypericum perforatum). De actieve bestanddelen uit deze plant hebben een gunstige invloed op de stofjes die zenuwen gebruiken om met elkaar te communiceren. Deze stofjes worden neurotransmitters genoemd. Enkele voorbeelden zijn serotonine, noradrenaline, acetylcholine. Sint-Janskruid oefent o.a. een werking uit op de serotoninespiegel. Sommige geneeskrachtige planten waaronder ook Sint-Janskruid kunnen de werking van klassieke geneesmiddelen beïnvloeden. Daarom mag je Sint-Janskruid niet zomaar combineren met andere geneesmiddelen (klassieke antidepressiva, bloedverdunners, geneesmiddelen die afstotingsverschijnselen na een transplantatie tegengaan, orale voorbehoedsmiddelen,…). Gebruik dus Sint-Janskruid nooit op eigen initiatief maar altijd onder medische begeleiding!

Sint-Janskruid

10


Depressie en zelfmoord Een depressieve persoon verliest vaak de interesse voor zijn leven: het gezin, de vrije tijd, werk,... Alles lijkt te lastig, onoverkomelijk en tegelijk onbelangrijk. Dit kan resulteren in de wens een einde te willen maken aan het leven. Soms lijkt dit voor de depressieve persoon de enige uitweg. Wanneer de zieke spreekt over zelfmoord, doe je er het best aan te luisteren en moet je zeker niet doen alsof je het niet ernstig neemt. Reageer en probeer het uit het hoofd van de zieke te praten.

Medisch dossier Burn-out

Meer en meer burn-out patiënten zoeken een orthomoleculaire behandeling

Walter OM Faché

S

tress is

gezond, zolang de eisen die worden gesteld of die iemand zichzelf stelt niet hoger zijn dan wat hij aankan. Burn-out is het eindstadium van langdurige roofbouw op lichaam en geest, meestal door een combinatie van werken privé-problemen. De weg naar herstel kan lang zijn, maar de meeste mensen kunnen – mits ze gebruik maken van professionele hulp – op termijn terug gezond functioneren. Het enige verschil is dan wel dat ze het rustiger aan doen dan voor hun burn-out ervaring. Veel werkgevers zijn daarom niet zo gelukkig om gewezen burn-out patiënten terug in dienst te nemen. De Belgische werknemers staan er voor bekend dat ze de hardste werkers van deze planeet zijn. Het probleem zit hem in het feit dat de gemiddelde Belg – door het harde werken - tegen zijn vijftigste levensjaar is opgebrand en het kalmer aan moet doen. Dit feit is in totale tegenspraak met de economische realiteit waar vooral gezocht wordt naar mensen die zich flexibel en totaal kunnen inzetten.

Een voorbeeld van burn-out. Gert is 47, getrouwd en heeft een zoon die 10 jaar oud is. Hij had een drukke baan die veel stress met zich mee bracht, maar waar hij veel plezier in had. Hij ging fluitend naar zijn werk, tot hij in april 2004 ernstige burn-out klachten kreeg. Hij was de laatste die zoiets verwachtte. Ook zijn collega's waren verbaasd. Zelf zegt hij dat zijn hoofd nog wel wilde werken, maar dat zijn lichaam gewoon weigerde. Terugkijkend waren er al wel signalen geweest die hij echter nooit als verontrustend had beschouwd. In de zomervakantie had hij zich niet goed kunnen ontspannen en kreeg hij last van nek- en schouderklachten. Hij bleek daar helemaal 'vast' te zitten. In de maanden erna voelde hij zich regelmatig te druk en was hij thuis onrustig en geïrriteerd. Het signaal dat hem wel duidelijk maakte dat er een gezondheidsprobleem bestond, kwam in het voorjaar van 2004 toen hij zijn auto voor zijn kantoor parkeerde en merkte dat hij niet uit kon stappen. Zijn benen wilden niet mee. Na 20 minuten ging het beter maar hij voelde zich leeg en afwezig. De diagnose burn-out was toen snel gesteld. Met hulp van een haptonoom en een psycholoog heeft Gert inzicht gekregen in de oorzaken van zijn burn-out en leerde hij ontdekken wat voor hem echt belangrijk is in het leven. Inmiddels is hij weer aan het werk bij dezelfde werkgever, maar op eigen verzoek in een functie die hem meer ruimte geeft om rustiger te werken.

Stress is dan effectief. Wanneer dat niet het geval is, wordt stress ongezond. Voor stress op het werk geldt hetzelfde. Hard werken is op zichzelf niet verkeerd, maar wel als er structureel te hard wordt gewerkt en er geen rustmomenten meer zijn. Stress veroorzaakt dan overbelasting en uitputting die kan leiden tot overspannenheid of burn-out.

Kenmerken burn-out Bij overspannenheid hebben mensen gedurende enige tijd te kampen gehad met teveel stress. Ze kunnen met rust relatief snel herstellen als de oorzaak van de spanning weggenomen wordt. Bij burn-out is de overbelasting zo groot en zo langdurig geweest dat rust alleen niet helpt om de balans in het leven terug te vinden. Training en therapie zijn dan nodig voor herstel. Overspannenheid die genegeerd wordt kan ontaarden in burn-out.

Relaxeren en mediteren zijn krachtige middelen om burn-out te voorkomen en eveneens in de behandeling op te nemen.

Achtergrondinformatie burnout Spanning en stress horen bij het leven. Het maakt mensen in situaties die daarom vragen alert en stelt ze in staat adequaat te reageren.


11

Medisch dossier Burn-out Meting van burn-out Of mensen aan burn-out lijden wordt vaak vastgesteld met gevalideerde psychologische instrumenten, met name de door Maslach ontwikkelde Maslach Burn-out Inventory. Deze bevat ongeveer 20 vragen die betrekking hebben op de drie door haar onderscheiden dimensies van burn-out. Er zijn verschillende versies van dit instrument in omloop; één speciaal voor mensen die in het onderwijs actief zijn, één voor ‘contactuele’ beroepen (dwz beroepen waarin uitvoerders met mensen werken, bijvoorbeeld de zorgsector), en één algemene versie (voor alle andere beroepen). De uit deze vragenlijst resulterende scores worden vergeleken met die van allerlei normgroepen (bestaande uit de scores van mensen die de lijst eerder hebben ingevuld). Op die manier kan worden vastgesteld of de scores van een bepaalde persoon opvallend hoog (of laag) zijn ten opzichte van deze normgroep. Gewoonlijk wordt ervan uitgegaan dat een score in de bovenste 25% (ten opzichte van de normgroep) een mogelijke burn-out aangeeft. Een score in de bovenste 5% zou indicatief zijn voor een échte burn-out. Naast de Maslach Burn-out Inventory zijn diverse andere vragenlijsten in omloop, die gewoonlijk één van de drie door Maslach onderscheiden dimensies in iets andere bewoordingen meten.

Burn-out is de benaming voor de situatie waarin mensen zich door hun werk totaal opgebrand voelen. Een veelgebruikte vergelijking is die met een accu waaraan steeds meer energie wordt onttrokken zonder dat hij voldoende wordt bijgeladen. Uiteindelijk is de accu leeg en start de motor niet meer. Burn-out is meestal aan werk gerelateerd. Er zijn drie samenhangende kenmerken te onderscheiden: Mensen zijn emotioneel en lichamelijk uitgeput. Ze voelen zich leeg en hebben nergens meer energie voor. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie en depressie. De betrokkenheid bij collega's en de werkzaamheden nemen af. Er ontstaat een afstandelijke en cynische houding ten opzichte van werk. Men heeft het gevoel zelf niet meer goed te functioneren wat resulteert in een negatief zelfbeeld. Sommige mensen zijn gevoeliger voor burn-out dan anderen. Over het algemeen is het zo dat mensen die erg betrokken zijn bij hun werk en veel doorzettingsvermogen en een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben, een groter risico lopen. Niet alleen persoonlijke eigenschappen, maar ook de situatie op het werk en de sociale omgeving kunnen mensen kwetsbaarder maken. Zo hebben alleenstaanden, hoger opgeleiden, mensen zonder kinderen en vrouwen vaker een burn-out.

Hoe een burn-out behandelen? Een burn-out gaat niet vanzelf over en het is ook niet iets dat iemand alleen op kan lossen. De eerste fase in de behandeling van een burnout zal bestaan uit rust en ontspanning. Hulp van een psycholoog of coach kan daarbij zinvol zijn. Het is belangrijk om in die fase wel op enigerlei wijze actief te blijven. Lichaamsbeweging (wandelen, fietsen, hardlopen) is essentieel. In de tweede fase van het aanpakken van de burnout, gaat iemand na hoe het zover is kunnen komen. Wat moet er veranderen om weer normaal te kunnen functioneren en hoe voorkom je een burn-out in de toekomst? Om dit zelfinzicht te verkrijgen zijn allerlei vormen van therapie en training beschikbaar. Wanneer men weet hoe men zijn leven met betrekking tot werk, privé-leven, kinderen, hobby's en vrije tijd in de toekomst in zou willen richten, kan gestart worden met training van verandering van gedrag. Uiteindelijk kan men stap voor stap weer aan het werk. De meeste gewezen burn-outpatiënten opteren echter voor een minder zware functie, of delegeren - indien mogelijk - veel meer van het werk .

Oorzaken van burn-out

Hoewel er de laatste twee decennia veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de oorzaken van burn-out, is nog niet alles bekend over dit thema. Voor zover burn-out opgevat kan worden als een vorm van extreme vermoeidheid lijkt een chronisch teveel aan inspanning

12


(bijvoorbeeld te hard werken) in combinatie met een tekort aan herstel een belangrijke risicofactor. Daarnaast zijn persoonlijkheidstrekken als overdreven plichtsgetrouwheid, perfectionisme en werkverslaving relatief belangrijke risicofactoren. Dit zijn immers dikwijls weer oorzakelijke factoren voor hard werken. Overigens is het zeker niet zo dat iedereen die hard werkt een groot risico op burn-out loopt. De combinatie van hard werken, weinig herstel en het weinig plezier hebben in het werk lijkt daarentegen duidelijk risicovoller te zijn. Wetenschappers zijn er ook meer en meer van overtuigd dat biochemische factoren van invloed zijn bij het ontstaan van burn-out. De onderzoekers denken hier vooral aan functiestoornissen in de neurotransmitters van de hersenen. Mensen met een burn-out hebben bijna altijd een verlaagd serotonineniveau. Negeer nooit de voortekenen van burn-out Het niet herkennen van overmatige stress is het grootste gevaar voor het ontwikkelen van een burn-out. Vroege waarschuwingssignalen zijn bijvoorbeeld concentratieproblemen, vergeetachtigheid, grote stemmingsschommelingen, besluiteloosheid, slaapproblemen, langzamer en minder efficiënt werken dan men gewend is, meer fouten maken, lusteloosheid, onverschilligheid zowel t.a.v. werk als privéaangelegenheden, toenemende onzekerheid en geen zin meer hebben in seks of intimiteit, geen behoefte meer hebben aan het zien van vrienden, (chronische) vermoeidheid, je hobby's verwaarlozen, gevoeligheid voor hoofdpijn, griep en kwaaltjes. Het is belangrijk deze signalen niet te negeren. Mensen denken gemakkelijk dat hun klachten vanzelf over zullen gaan. Dat is echter niet het geval. Als de overbelasting niet wordt aangepakt, zullen de klachten alleen maar verergeren. Met burn-out tot gevolg. Hoe langer de overbelasting of de burn-out bestaat, hoe langer het herstel duurt of volledig herstel uitblijft. Bovendien heeft een burn-out meestal grote gevolgen voor relatie, carrière en zelfvertrouwen. Het is dus belangrijk niet af te wachten maar stressklachten aan te pakken om burn-out te voorkomen.

Advieshoekje van Walter Faché

21 tips om burn-out te vermijden 1. Ontstressen en onthaasten doen de productie van nieuwe hersencellen in de hersenen (hippocampus) toenemen. 2. Een antistress-pil bevat verschillende componenten die in synergie werken om de stress te neutraliseren 3. Fosfatidylserinecomplex (fosfatidylcholine, fosfatidylserine, fosfatidezuur) voor de aanhoudende mentale stress. Het complex ondersteunt de prikkeloverdracht van zenuwcellen en is onmisbaar voor een gezonde en optimale hersenactiviteit. Fosfatidylcholine is uiterst belangrijk voor het geheugen en het concentratievermogen. 4. Relaxeren met SAM 800 mg/d in 4 dosissen. Stress inhibeert de omzetting van methionine in cysteïne waardoor het toxisch homocysteïne kan verhogen. 5. Optimaliseer de darmwerking: vezels, essenenbrood, zuurdesembrood, Voedingsdriehoek Faché. Een goede darmwerking ondersteunt de eliminatie van toxische stoffen! 6. Minder calorieën, maar een hogere nutriëntendichtheid wat betekent dat de vitaminen-en mineralenhoeveelheden zo hoog mogelijk dienen te zijn per 100 calorieën. Dit betekent eveneens dat de antioxidantenconcentratie ook veel hoger moet zijn in de voeding, of dat de ORAC score dan groter is.

7. De antioxidanten glutathion, alfa liponzuur en selenium dienen rijkelijk aanwezig te zijn in de voeding: knoflook, ajuin, porei, zoete patat, meloen, aubergine, … (zie Voedingsdriehoek Faché). Extra glutathion, liponzuur en selenium is noodzakelijk! 8. Verhoog de zuurstofcapaciteit van je lichaam door meer te bewegen en de juiste buikademhaling toe te passen. 9. Regel het suikermetabolisme met ongeraffineerde koolhydraten te consumeren zonder extra suikertoevoegingen. De mineralen zink, chroom en vanadium ondersteunen de insulineproductie en insulinegevoeligheid. Biotine is nodig om het gevormde melkzuur in het lichaam terug om te zetten in suiker (gluconeogenese genoemd). Burn-out patiënten zijn verzuurd door overmaat melkzuurproductie. 10. Breng de anaerobe en anaerobe glycolyse terug in balans, omdat bij burn-outpatiënten deze balans verstoord is naar het anaerobe. Relaxatie, rust, beweging, ontstressen dragen bij om de balans naar het aerobe te verschuiven. 11. Verhoog de cellulaire energie met extra CoQ10, NAD+ of Vit B3 en Magnesium ’s morgens in te nemen.

Antistress-pil bevat: - vitamine C 1 à 3 g - vitamine B5 500mg x 1 à 3/d - inositol 300mg 1 à 3x/d en ’s avonds 1 à 2 g - zink 15 à 30 elementair Zn/d - vitamine B1 50 mg - tryptofaan 100mg - dimetyl-aminoetyl 50mg - coënzym Q10 50mg - panaxosiden 50mg Deze formule bestaat niet in de handel. De lezer kan deze formule zelf samenstellen met verschillende afzonderlijke stoffen van de firma’s uit de orthoceutische firmaraad.

Na de rust periode is het van cruciaal belang om een vorm van ‘zachte’ lichaamsbeweging op te starten. Wandelen of fietsen in de vrije natuur zijn hiervan goede voorbeelden. Dit laat mensen toe om na te denken hoe ze tot die burn-out zijn gekomen en op welke wijze ze verder willen met hun leven.


13

Advieshoekje van Walter Faché 12. Essentiële vetzuren in balans brengen door omega-3 vetzuren (EPA/DHA) te verhogen 13. Vermijd alle remmers van de essentiële vetzuren: transvetzuren, verzadigde vetten, geharde vetten, geoxideerde cholesterol, vrije radicalen, … 14. Ondersteun het detoxificatiesysteem in de lever met Glutathion, Selenium, MetylSulfonylmethaan (MSM) en Cysteïne. 15. Lever ontgiften met de lipotrope stoffen: methionine, choline, taurine, betaine, inositol, 16. Neurogenese stimuleren: geuren en andere zintuigen leren gebruiken om beter emotionele en sociale verbindingen in de hersenen te maken. 17. Niacine of vit B3 remmen de vorming van geoxideerde adrenaline (remmen de vorming van de toxische stoffen dopachroom, adrenochroom in het lichaam) 18. Volwaardige eiwitbronnen rijk aan methione, cysteïne, tyrosine, fenylalanine, taurine, vertakte aminozuren (BCAA), glutamine, …zijn voor burn-out patiënten meer dan welkom: het wit vlees van gevogelte, verse vis, biologisch vlees, bio-eieren, tarwekiemen, cottage kaas...

ORAC score: de antioxidanten status van voedingsmiddelen Belangrijkste aanvullingen voor een burn-outpatiënt zijn: 1. Fosfatidylcholine 2. antistress-pil 3. SAM Energetica Natura 4. Zink 5. Chroom Pharma Nord 6. Biotine 1 à 2mg/d 7. Antioxidant Pharma Nord, Energetica Natura 8. CoQ10 Pharma Nord 9. EPA/DHA Minami Nutrition 10. MSM Ojibwa-De Roeck Limbisch systeem: omvat de thalamus, hypothalamus en hippocampus. Speelt een rol bij de beheersing van emotioneel gedrag en motivatie

Walter

Burn

-out

O M Fa

ché

OUT B U R N - CULAI R MOLE N O H T R O DELE BEHAN

ctoren en de a rnn e r e c ti om bu gnos nen, dia et VIOW plan andelen. n e k r e H h H n-out. ef te be van bur ntief en curati e v out pre

É S FACH ’ O R T S IDSBI NDHE O Z E G arne pen IOW Lecaulaire Wetenschap tituut V ol s om In h rt S O HO ams Instituut �ORT la edia – V

Publi M

Te bestellen bij [email protected] of tel. 09 369 06 42 Prijs: 30€ exclusief BTW en verzendkosten

14


19. Limbisch systeem afkoelen: geuren ontwikkelen, seksueel leven optimaliseren, essentiele vetzuren, positieve instelling, fixaties loslaten, aanraken en het voelen ontwikkelen, massage, lichaamsbeweging, Sint-janskruid, melatonine, tryptofaan, inositol, een goede remslaap,… kunnen allemaal helpen om het limbisch systeem te normaliseren. 20. Verlaag de adrenalineniveaus: a. Voeding en levenswijze optimaliseren: suikervrij, suikermetabolisme reguleren met zink en chroom, stress beheersen, adrenaline sneller afbreken door meer slaap en te sporten. b. Ondersteun de bijnieren met 500 mg panthoteenzuur of vit B5 en 1 à 3 g vit C c. Hou adrenaline onder controle door de cortisol- en insulinespiegels te reguleren. Cortisol kan je moduleren door stress onder controle te krijgen en overmaat suiker te vermijden. Insuline kan je moduleren met extra zink, chroom, suiker drastisch te verminderen en bio-wijnazijn beperkt de snelle bloedsuikerstijging. Alfa-Liponzuur verlaagt de insulinegevoeligheid. 21. Reduceer het sympathisch zenuwstelsel en activeer het parasympathisch zenuwstelsel. Het autonoom parasympatisch zenuwstelsel kan je beïnvloeden door: buikademhaling, ontspannen te eten.

Medisch dossier Lentemoeheid

Zomeruur zorgt voor meer lentemoeheid

N

aar aanleiding

van de zomertijd op 25 maart ll. deed de Belgische Vereniging Tegen de Zomertijd (BVTZ) opnieuw een oproep het zomeruur af te schaffen, omdat het schadelijk is voor de gezondheid. Een aantal wetenschappelijke studies en de Europese Commissie bevestigen dit standpunt. Daarom bestaat de kans dat het zomeruur in 2008 wordt afgeschaft. Twee grote lobbygroepen die de horecasector en de farmaceutische industrie (2,4,5) steunen proberen dit plan tegen te houden. Europa publiceerde in 1991 en 1996 immers reeds twee rapporten waaruit bleek dat het zomeruur nefaste gevolgen heeft voor een steeds groter wordende groep mensen. De lobbywereld kon er mee voor zorgen dat het zomeruur (voorlopig) bleef bestaan.

Zomertijd zorgt voor slaaptekort Het standpunt van de Belgische Vereniging Tegen de Zomertijd is duidelijk. “Als een doorsnee Belgisch gezin in de zomer rond 06.00 uur opstaat, is het eigenlijk nog maar 04.00 uur zonnetijd. Anderzijds gaan we in de zomer doorgaans niet vroeger slapen dan in de winter. We blijven integendeel langer op omdat het dan ook langer klaar is. Als het 22 uur is, is de eigenlijke zonnetijd nog maar 20.00 uur en hebben we geen behoefte aan slaap" zo legt de vereniging uit en beroept zich daarvoor op diverse wetenschappelijke studies. "In de zomer leidt het systeem dus tot ontzettend veel slaaptekort". “Bij het invallen van de duisternis maakt ons lichaam melatonine aan. Die stof zorgt niet alleen voor een goede slaap, maar verhoogt ook de weerstand tegen ziekten. Vooral jonge kinderen maken nog heel wat melatonine aan. Wanneer zij gewekt worden om 06.00 's ochtends (04.00 zonnetijd) is de melatonineproduktie nog volop aan de gang. Zij zouden dus meest van al schade ondervinden door het zomeruur en later zwakker zijn.” De BVTZ brengt de zomertijd ook in verband met de hoge consumptie van slaap- en kalmeerpillen in ons land en zegt dat uit studies blijkt dat er in de zomer ook meer ongevallen gebeuren door slaaptekort. "De enigen voor wie de zomertijd voordelig is, zijn bedrijven, want minder slapen betekent meer consumeren".

wetenschappelijke termen heet dat een seasonal affective disorder (SAD) of een seizoensgebonden depressie. Toch is het op te lossen door regelmatig een flinke wandeling te doen. In meer ernstige gevallen wordt er een extra lichttherapie voorgeschreven.

Hoe lentemoeheid voorkomen? Mensen die een regelmatig leven leiden bereiden zich voor op de zomertijd. Ze gaan in de nacht die de zomertijd voorafgaat 1 uur vroeger slapen en houden zich aan die vaste slaaptijd. In grote leefgemeenschappen, zoals het leger en kloosters, zou bijna niemand enige hinder ondervinden van de omschakeling naar het zomeruur. Deze groepen mensen leven echter volgens strenge dagindelingen. De reden waarom veel mensen last hebben van de invoering van de zomertijd heeft o.a. te maken met het feit dat 90% van de volwassen mannen en vrouwen verplicht is om 'flexibel', dus op een onregelmatige basis, te leven. Flexibiliteit heeft misschien wel economische voordelen, maar het immuunsysteem van ieder mens betaalt er een prijs voor. Een dagelijkse 'lichtwandeling' van een dertig minuten biedt hulp.

Dirk Bogaert en Walter OM Faché

Referenties 1. Gaynes BN. Light therapy and fluoxetine similarly effective for improving seasonal affective disorder. Evid Based Ment Health. 2007 Feb;10(1):26. 2. Pjrek E, Winkler D, Konstantinidis A, Willeit M, Praschak-Rieder N, Kasper S. Agomelatine in the treatment of seasonal affective disorder. Psychopharmacology (Berl). 2007 Mar;190(4):575-9. 3. Michalak EE, Murray G, Wilkinson C, Dowrick C, Lam RW. A pilot study of adherence with light treatment for seasonal affective disorder. Psychiatry Res. 2007 Jan 15;149(1-3):315-20. 4. Tonetti L, Barbato G, Fabbri M, Adan A, Natale V. Mood seasonality: a cross-sectional study of subjects aged between 10 and 25 years. J Affect Disord. 2007 Jan;97(1-3):155-60. 5. Pjrek E, Winkler D, Stastny J, PraschakRieder N, Willeit M, Kasper S. Escitalopram in seasonal affective disorder: results of an open trial. Pharmacopsychiatry. 2007 Jan;40(1):20-4.

Van lentemoeheid naar chronische vermoeidheid? Volgens wetenschappers van de K.U. Leuven hebben minimaal een half miljoen Belgen last van lentemoeheid. Dit is de groep mensen die de omschakeling van winter- naar zomeruur niet zo goed kunnen verteren. Hun biologische klok is totaal in de war. Het futloos gevoel, dat ze in de winter hadden, blijft voortduren. In


15

Medisch dossier Lentemoeheid Lentemoeheid of het seasonal affective disorder (SAD) Het seasonal affective disorder (SAD) - wij noemen het lentemoeheid - treft ieder jaar meer en meer mensen. Het aantal mannen en vrouwen dat met lentemoeheid wordt geconfronteerd groeit volgens wetenschappers sterk onder invloed van de invoering van het zomeruur. Lentemoeheid kan in extreme gevallen leiden tot opname in een ziekenhuis. De symptomen van lentemoeheid zijn soms gelijklopend met die van een depressie. Op bepaalde dagen voelen de patiënten zich dan weer niet depressief, maar ze voelen zich futloos. Alle energie lijkt verdwenen. Onderzoekers denken dat mensen met lentemoeheid vooral een gebrek hebben aan het stofje serotonine. Daarom wordt de lichttherapie soms aanbevolen. Niet alle wetenschappers delen die mening. Sommigen denken dat lentemoeheid te maken heeft met een niet correcte melatonineproduktie in het lichaam. De meeste wetenschappelijke studies over lentemoeheid (SAD) zijn wel duidelijk over de meest eenvoudige aanpak. Moeheid moet bestreden worden met actie, liefst tijdens de meest lichtsterke uren van de dag. Een half uurtje stevig wandelen kan halve wonderen doen voor het energiepeil van iedere mens.

16


VOEDING

TRYPTOFAAN(MG)

Spirulina, zeewier (gedroogd, 2 ons)

Uit diverse studies blijkt dat lichttherapie even goed werkt als het gebruik van antidepressiva bij de behandeling van lentemoeheid

580

Soja noten (1/2 kop)

495

Cottage cheese (1 kop)

346

Kippenlever (3 1⁄2 ons)

332

Pompoenzaden (1/2 kop)

328

Kant-en-klaar ontbijt met 1 kop melk

325

Kalkoen (3 1⁄2 ons)

323

Kip (3 1⁄2 ons)

320

Tofu (1/2 kop)

310

Watermeloenzaden (gedroogd, 1⁄2 kop)

222

Amandelnoten (1/2 kop)

204

Pindanoten (1/2 kop)

176

Biergist (1 ons)

150

Melk met moutextract (1 kop)

125

Melk (1 kop)

113

IJscrème (1 kop)

100

Yoghurt (1 kop)

67

Tabel: voedingsmiddelen rijk aan tryptofaan

Adviezen lentemoeheid van Walter OM Faché Maak meer serotonine overdag en melatonine ’s nachts aan. 1. Tijdens de middagpauze is het zeer goed om een half uurtje van het maximale licht van de dag te genieten in plaats van achter het bureau of gewoon thuis te blijven zitten. 2. In ernstige gevallen wordt er lichttherapie (1, 3) aangeraden. Dat is een behandeling waarbij patiënten voor een lichtbak moeten gaan zitten. Op die manier wordt hun tekort aan licht gecompenseerd en wordt de aanmaak van serotonine wat versterkt. 3. Wandelen in volle zonlicht blijft echter de beste therapie tegen lentemoeheid omdat er dan sprake is van de aanvoer van verse zuurstof (goed voor de hersenen en de bloedomloop) en licht. 4. Vermijd brillen, contactlenzen, veranda’s, langdurig autorijden, ... omdat glas slechts een gering deel van het lichtspectrum doorlaat, waardoor de epifyse niet de melatonine aanmaak overdag remt. 5. Binnenshuis en bij een bewolkte dag of bij een donderbui wordt er nauwelijks voldaan aan een voldoende lichtsterkte van 2500 lux, waardoor eveneens de melatonineproduktie overdag niet wordt geremd. Gevoelige mensen zouden een lichttherapie goed kunnen gebruiken. 6. Met tryptofaan 500 mg 1 à 3x/d kan je overdag meer serotonine aanmaken om ’s nachts het om te zetten in melatonine. 7. Tryptofaanrijke voeding geeft een goed ondersteuning om tijdens de dag serotonine aan te maken. Zie tabel voedingsmiddelen rijk aan tryptofaan. 8. Help de volgende misverstanden uit de wereld! a. Helpt de zonnebank tegen lentemoeheid? Nee, de zonnebank helpt niet, omdat die vooral ultraviolet licht geeft. Iemand die last heeft van lentemoeheid heeft alleen baat bij licht met het hele kleurenspectrum van de zon. b. Helpt een zonvakantie? Ja, maar alleen zolang men in het vakantieland is. Het zonlicht wordt niet opgeslagen en meegenomen. Terug in de lage landen zal de biologische klok met behulp van lichttherapie toch weer op de Beneluxtijd gezet moeten worden. c. Kan iedereen een lichtbak gebruiken? Nee, het wordt niet aanbevolen voor mensen met huidkanker, epilepsie of staar. Zij moeten eerst hun arts raadplegen. Mensen die antidepressiva innemen, kunnen door gebruik van een lichtbak psychosen krijgen. Ze kunnen ook last van hun ogen krijgen door een verhoogde druk op de oogbol.

Sport- en Leefstijl Voedingstips

Wat sportmensen moeten weten V

Dirk Bogaert

oor recreatiesporters

is een goed samengestelde voeding voldoende. Bij intensieve vormen van sportbeoefening kan extra voeding of een speciale samenstelling van de voeding noodzakelijk zijn voor voldoende energie en optimale prestaties. Alleen topsporters hebben een persoonlijk voedingsadvies nodig. Voor elke inspanning geven eten en drinken de nodige energie. Die energie wordt vooral gehaald uit de verbranding van de koolhydraten en vetten uit de voeding. Hoewel veel sporters aandacht geven aan hun voeding, is vooral voldoende training belangrijk voor goede prestaties. Dat neemt niet weg dat een goede voeding een wezenlijke bijdrage levert aan de fitheid en prestaties van het lichaam. Ook een goede vochthuishouding is erg belangrijk bij het sporten. Voldoende drinken is zelfs de eerste voorwaarde voor goede prestaties.

Blijven drinken is essentieel Tijdens het sporten produceert het lichaam meer warmte. Om te voorkomen dat de lichaamstemperatuur daardoor te veel stijgt, verdampt het lichaam extra vocht door te transpireren. Door de lichamelijke activiteit versnelt ook de stofwisseling. De extra afvalstoffen die daardoor ontstaan verlaten het lichaam via de urine. Ook hiervoor is extra vocht nodig.

Al bij een vochtverlies van 1% van het lichaamsgewicht wordt de stofwisseling negatief beïnvloed en verminderen de prestaties. Als het lichaam behoefte heeft aan vocht, ontstaat een dorstgevoel. Dit ontstaat echter pas bij een vochtverlies van 2%. Bij het sporten is het daarom belangrijk te drinken voordat een dorstgevoel ontstaat. Bij duurinspanningen van een uur of langer is één liter vocht per uur aan te raden, zeker bij warm weer.


17

Sport- en leefstijl Voedingstips

Water en sportdrankjes Water is een goede dorstlesser die snel door het lichaam wordt opgenomen. Ook zijn er zogenaamde isotone en hypotone dorstlessers. Bij isotone drankjes is de concentratie van suikers en zouten (osmotische waarde) van de drank dezelfde als die van het bloed, waardoor de drank snel in het bloed wordt opgenomen. Hoewel die concentratie bij hypotoon vocht juist lager is, wordt ook hierbij het water snel opgenomen. Het lichaam neemt gewoon water echter net zo snel op. Voor het vocht zijn deze speciale sportdranken daarom niet nodig. Wel leveren ze energie door de koolhydraten die ze bevatten. Energiedranken (hypertone dranken) bevatten relatief veel suikers waardoor ze niet geschikt zijn als dorstlesser.

Sport en spijsvertering Sporten met een volle maag is erg vervelend. Voor de sporter is prettiger om ervoor te zorgen dat tijdens het sporten de gebruikte voedingsmiddelen de maag al voor een groot gedeelte hebben verlaten. Hoe lang het voedsel in de maag blijft, is afhankelijk van verschillende factoren zoals de samenstelling (vet of minder vet), de substantie (grote of kleine brokken, vloeibaar of vast) en de temperatuur van het voedsel. Vermijd daarom slecht gecombineerde maaltijden – veel eiwitten samen met veel koolhydraten –, omdat die de vertering bemoeilijken. Matig uw gebruik van vetten en kauw het voedsel goed. De passage langs de maag verloopt eveneens sneller bij gekoelde, verdunde vloeistoffen. Warme of geconcentreerde zoete dranken hebben daarentegen een langere wachttijd in de maag. Vooral bij loopsporten denkt men best ook aan de darmen, omdat die naast het voedsel ook de schokken tijdens het lopen moeten verteren. Neem ook geen koolzuurhoudende dranken en, als u daarvoor gevoelig bent, geen uien, bonen, koolsoorten, rauwe paprika, radijs. Oprispingen en boeren tijdens het sporten zijn hinderlijk. Aangenomen wordt dat vele darmproblemen ook door voldoende drinken voorkomen kunnen worden.

Sport en vitamines Eén van de vitamines waarvan de behoefte verhoogd kan zijn bij intensieve sportbeoefening is vitamine B1 (thiamine). Deze vitamine helpt bij de koolhydraatstofwisseling. Door als koolhydraatbron vooral de ongeraffineerde zetmeelrijke producten zoals zilvervliesrijst, bruine broodsoorten, volkoren macaroni, aardappelen en peulvruchten te kiezen, krijgt het lichaam vitamine B1. Krachtsporters met een relatief grotere spiermassa hebben een verhoogde behoefte aan eiwit. Veel eiwitrijke producten als vlees, melk en melkproducten zijn goede bronnen van de vitamines B2 en B6. Behalve vitamines en

18


mineralen bevatten voedingssupplementen voor sporters soms ook cafeïne, creatine en bepaalde aminozuren. Deze stoffen zouden de sportprestatie bevorderen en worden voor dat doel ook als aparte supplementen (nutraceutica) verkocht. Cafeïne heeft inderdaad een positief effect op de lichamelijke prestatie en maakt de sporter meer alert. Afhankelijk van de dosering kan cafeïne echter ook bijwerkingen hebben zoals hartkloppingen en darmklachten. Bij overschrijding van een bepaalde grenswaarde staat cafeine bovendien op de dopinglijst. Creatine heeft een positief effect bij kortdurende krachtinspanning omdat deze stof de spier 'snel' energie kan leveren. Ook andere stoffen zoals taurine, carnitine, inositol, Q-10 en bepaalde kruidenextracten, hebben bepaalde positieve effecten.

Tips voor duursporters Bij duursporten wordt het lichaam gedurende enige tijd belast. Voorbeelden zijn schaatsen, triatlon, wielrennen, langlaufen, roeien, snelwandelen, bergbeklimmen en zwemmen (meer dan 400 meter). Voor een optimale energievoorziening van het lichaam hebben duursporters een koolhydraatrijke voeding nodig.

Veel koolhydraten Bij langdurige, rustige belastingen verloopt de energievoorziening met name via de verbranding van zowel koolhydraten als vetten. Naarmate de intensiteit van de inspanning toeneemt, wordt steeds meer overgeschakeld op verbranden van suikers, met name glycogeen (een koolhydraat dat lijkt op zetmeel). Glycogeen is een snel bruikbare energiereserve van het lichaam die in de lever en in de spieren wordt opgeslagen. Door het glycogeen is de inspanning langer vol te houden. De voorraden glycogeen zijn echter beperkt. Hoe intensiever de spierbelasting, hoe meer gebruik wordt gemaakt van glycogeen. Daarom is het voor duursporters van belang over een zo groot mogelijke glycogeenvoorraad te beschikken.

Sport-en leefstijl Voedingstips

Hoe de glycogeenvoorraad vergroten? Het is mogelijk de glycogeenvoorraad te vergroten door gerichte training te combineren met koolhydraatrijke voeding. Daarmee wordt de duur van de prestatie verlengd. Hiervoor is een voeding nodig met zoveel mogelijk koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals brood en andere graanproducten, rijst, pasta's als macaroni en spaghetti en peulvruchten. Ook is het gewenst zoveel mogelijk halfvolle en magere producten te gebruiken. Hierdoor wordt het energiepercentage van het vet zo laag mogelijk gehouden ten opzichte van de hoeveelheid koolhydraten in de voeding. Omdat koolhydraatrijke voeding een groot volume heeft, is het goed de voeding zoveel mogelijk over de dag te verdelen, bijvoorbeeld door naast de hoofdmaaltijden tussenmaaltijden in te lassen. Het leeg raken van de glycogeenvoorraad wordt uitgesteld door koolhydraatrijke tussendoortjes zoals fruit (een banaan is gemakkelijk en bevat veel koolhydraten), biscuits en snoep, preparaten als koolhydraatrijke dranken en halfvloeibare voeding, brood (krentenbol), ontbijtkoek. Een klontje suiker of druivensuiker helpen ook, maar slechts voor korte duur.

Tips voor krachtsporters

In krachtsporten zoals bodybuilding, kogelstoten en gewichtheffen staat de ontwikkeling van spierkracht voorop. Naast grote spierkracht worden bij zogenaamde snelkrachtsporten zoals schaatsen (sprint), zwemmen (korte afstanden), sprinten (atletiek), skiën, boksen en turnen ook hoge eisen gesteld aan de snelheid waarmee bewegingen worden uitgevoerd. Hierdoor bevat het lichaam van de meeste krachtsporters meer spierweefsel en daardoor meer eiwit. Dit betekent een hogere eiwitstofwisseling (opbouw en afbraak van lichaamseiwit) en een iets hogere eiwitbehoefte dan gemiddeld.

melk. Ook eiwitten uit plantaardige producten worden omgezet in lichaamseiwitten; eiwitleveranciers zijn bijvoorbeeld granen, brood, peulvruchten, sojaproducten, noten en aardappelen. Eiwitten uit de voeding worden in het lichaam afgebroken tot aminozuren die op hun beurt weer gebruikt worden voor de opbouw van lichaamseiwitten.Veel krachtsporters zijn zich er vaak niet bewust van dat een te royaal gebruik van eiwitrijke voedingsmiddelen kan leiden tot een te hoge energieopname waarbij het teveel wordt omgezet in vetweefsel. De angst voor koolhydraten als ‘dikmakers’ is volkomen onterecht. Ook tijdens de langdurige trainingen van krachtsporters zijn koolhydraten juist goede energieleveranciers. Voldoende koolhydraten in de voeding voorkomen dat het lichaam eiwitten als energiebron gebruikt. Het lichaam heeft de eiwitten nodig voor de spieropbouw. Ook voor krachtsporters is het daarom belangrijk voldoende koolhydraatrijke producten te eten zoals brood, aardappelen, pasta (zoals spaghetti en macaroni), rijst en peulvruchten te eten.

Team- en spelsport Bij team- en spelsport kan de intensiteit in training en wedstrijd sterk wisselen. Het ene moment wordt een beroep gedaan op snelheid, het andere moment op sprongkracht. Voorbeelden zijn voetbal, tennis, volleybal, hockey, squash, tafeltennis, waterpolo. Net als duursporters moeten ook de team- en spelsporters zorgen voor voldoende koolhydraten in de voeding. Als gegeten wordt volgens de spelregels goede voeding, krijgt het lichaam voldoende koolhydraten en andere voedingsstoffen binnen. Tijdens het sporten is het goed in de pauze of time-out iets te drinken. Als het sporten langer duurt dan één à anderhalf uur, heeft het lichaam behoefte aan extra energie. Daarvoor is een drank met energie zoals vruchtensap, chocolademelk, thee met suiker of yoghurtdrank geschikt. Eventueel kan daarbij een cracker, biscuit, krentenbol, boterham of banaan gegeten worden. Na de training of wedstrijd hebben de meeste sporters wat dorst of trek. Neem dan thee met suiker, vruchtensap, (chocolade)melk, yoghurt met fruit of muesli.

Krachtsporters hebben geen speciale eiwitrijke voedingsmiddelen of preparaten nodig. De gemiddelde voeding bevat al meer eiwit dan wordt aanbevolen. Bovendien eten sporters meer omdat ze meer energie verbruiken. En met deze grotere hoeveelheid voedsel krijgen ze ook meer eiwitten binnen. De meest bekende eiwitbronnen zijn de dierlijke producten zoals vlees, vis, kip, ei, kaas en


19

Milieu Nitraten

Nitraatarm tuinieren Mary H. Ward, Theo M. deKok et al. Workgroup Report: Drinking-Water Nitrate and Health—Recent Findings and Research Needs. Environ Health Perspect. 2005; 113:1607–1614

Joost Meeusen

N

itraten worden

vooral aangetroffen in groenten, leidingwater en in mindere mate in fruit. Testaankoop klaagde reeds in 1993 aan dat er in 200 groentestalen een droevig Belgisch record aan nitraten werd vastgesteld in sla, spinazie, wortelen en selder en wij tot de nitraatrijkste landen van Europa behoren. De vinger werd toen gewezen naar de tuinder die te veel meststoffen of andere scheikundige middelen toepassen en de voorgeschreven wachttijden tot de oogst niet naleefden. Wat kunnen wij doen om onze inname van nitraten te verminderen?

Nitraten in het drinkwater De maximaal toegelaten nitraatwaarde in drinkwater is door de wereldgezondheidsorganisatie vastgelegd op 50 mg/L. Deze richtlijn is ontstaan om methemoglobinemie (blauwzucht) bij pasgeborenen te voorkomen. In de darmen kan nitraat omgezet worden naar nitriet, welke in het bloed met hemoglobine bindt. De hemoglobine verliest hierdoor zijn zuurstofvervoerende capaciteit. Vooral baby's zijn gevoelig aan nitraten omdat zij de nitriet-hemoglobine slecht hersteld krijgen en omdat hun darmflora meer nitrieten vormt. Voor baby's adviseren sommige auteurs een nog lagere nitraatwaarde van 20 mg/L. Een andere bekommernis is de vorming van kankerverwekkende nitrosamines (en nitrosamides) uit een reactie tussen nitriet en aminozuren.

Nitraten in het dieet Hogere concentraties aan nitrosamines werden effectief in de urine gemeten nadat proefpersonen meer nitraten tot zich namen. De nitraatscheikunde is behoorlijk ingewikkeld: vorming van nitriet en nitrosamines hangt af van de omstandigheden in de darm en van het dieet. Niet alle darmbacteriën vormen nitriet en niet alle aminozuren laten zich even gemakkelijk 'nitrosamineren'. Vooral in het drinkwater zijn nitraten problematisch. Alhoewel in sommige groenten de concentratie tot 50 maal hoger ligt dan de drinkwaterrichtlijn, veronderstelt men dat dit 'groene nitraat' een minder probleem inhoudt. De talrijke antioxidanten in groenten verhinderen de vorming van nitrosamines. Vitamine C en vitamine E zijn zulke antioxidanten die het nitriet kunnen omzetten naar nitrietoxide (NO). Ook met knoflook, polyfenolen uit thee en koffie en nootextracten wist men de vorming van nitrosamines te verhinderen. Waarschijnlijk is dit de reden waarom niet alle epidemiologische studies een verband tussen nitraten en kankers konden waarmaken. Van andere bronnen van nitrosamines (rood en verwerkt vlees) is wel stellig aangetoond dat ze darmkanker veroorzaken.

Stikstofcyclus in de natuur Het stikstofverkeer in de natuur is een aange-

20


Milieu Nitraten

legenheid van het leven op aarde. Stikstof is een zeer belangrijke bouwstof voor het leven; elk aminozuur draagt immers minstens één stikstofatoom. Ook in de bodem zit het grootste deel van de stikstof vervat in organisch materiaal. Dit omvat het afgestorven materiaal en de humus, maar ook de massa aan levende bodemorganismen. Deze laatste bewerkstelligen de omzetting van dood organisch materiaal naar ammonium (NH4+). Ammonium kan vervolgens geoxideerd worden naar nitraat (NO3), dat uiteindelijk opgenomen kan worden door de plant. In tegenstelling tot ammonium worden nitraten gemakkelijk uit de bodem gespoeld naar het grondwater. Omgekeerd kan het nitraat omgezet worden naar stikstofgas (N2) dat in de atmosfeer terecht zal komen. Stikstofgas is erg stabiel en weinig geneigd terug te keren naar een organische vorm. Slechts enkele bacteriën kunnen ammonium of nitraat vormen uit N2 en enkele planten maken daar dankbaar gebruik van. Vlinderbloemigen bijvoorbeeld hebben stikstofknolletjes aan hun wortels, waarin stikstofgas omgezet wordt naar nitraat. Deze nitraten worden aan de plant geschonken; in ruil daarvoor krijgen de bacteriën andere voedingsstoffen.

Nitraten in de landbouw In de niet-biologische landbouw wordt doorgaans kwistig met nitraten omgesprongen. Het gebruik van kunstmeststoffen heeft daar zeker iets mee te maken. Nitraten uit kunstmest zijn zeer goed beschikbaar voor de gewassen, maar spoelen ook zeer gemakkelijk weg via het grondwater naar omliggende gebieden. Het probleem met nitraatrijke bodems is dat er maar weinig plantensoorten zich kunnen vestigen. Omwille van de hoge beschikbaarheid van voedingsstoffen gaan de woekeraars (o.m. brandnetels) de overhand nemen en de andere plantensoorten verdrukken. De meest interessante plantensoorten hebben zich aangepast aan nutriëntarme bodems en zijn niet opgewassen tegen dit snelgroeiend geweld. Vandaar dat nitraten een bedreiging vormen voor natuurgebieden: sommige natuurgebieden worden zelfs kunstmatig schraal gehouden opdat de soortenrijkdom of diversiteit niet overstelpt zou worden door woekeraars.

Mestwijzer

Organische mest Organische meststoffen zijn meststoffen met een hoog gehalte aan organische stof, zijnde de resten van dode planten. Organische stof is niet beschikbaar voor de plant, vandaar dat het eerst door bodemorganismen verwerkt moet worden. Koeien-, paardenstalmest en compost zijn zulke meststoffen die in eerste instantie de bodem voeden. De micro-organismen breken deze organische stof af en zetten ammonium en nitraat vrij die wel geschikt zijn voor consumptie door de plant. Micro-organismen verwerken eveneens een deel van de organische stof tot humus dat de structuur van de grond verbetert. Organische meststoffen bevatten tamelijk weinig sporenelementen. Daarom kan in tweede instantie gedacht worden aan toevoeging van extra mineralen in functie van bodem en gewas. Groenbemesting De structuur van de bodem kan ook behoorlijk verbeterd worden door er een gewas te laten groeien dat niet voor oogst bestemd is. Meestal doet men dat tussen twee oogsten door. Groenbemesting zorgt ervoor dat de bodem bedekt blijft, zodat het niet door regenval kan dichtslibben en zodat de bovenste laag niet wegspoelt (erosie). Men kiest uiteraard voor planten die stikstofgas in de bodem kunnen fixeren: goudsbloem, luzerne, klaver, Engels raaigras,... . Geconcentreerde organische meststoffen Ook nog natuurlijk zijn de geconcentreerde organische meststoffen. Sommige daarvan zijn ook snel opneembare meststoffen en dus niet even geschikt voor nitraatrijke gewassen, denk maar aan bloedmeel en kippenmest. Andere zijn geschikt om organische bemesting aan te vullen met extra mineralen of wanneer men reeds voldoende bodemstructuur heeft. Voorbeelden zijn guano, maërl (koraalalgen), bloed- en beendermeel, lava- en basaltmeel, enzovoort.

Fig.1 Stikstofkringloop Te beginnen bij stikstof opgeslagen in levende wezens: na afsterven zal dit stikstof gebruikt worden door bacteriën. Ook bacteriën gebruiken deze stikstof voor hun aminozuren, maar een andere deel van het stikstof wordt vrijgezet als nitrieten en nitraten. Deze nitraten kunnen terug door planten opgenomen worden, of worden door anaerobe bacterien omgezet naar stikstofgas (denitrificatie). Stikstofgas (N2) is niet biologische bruikbaar voor de planten en dieren, maar kan dus wel door stikstoffixerende bacteriën verwerkt worden tot ammonia (NH4+).

Kunstmeststoffen Het gebruik van kunstmeststoffen richt zich enkel naar een rechtstreekse voeding van de plant. Met deze werkwijze wordt de plant dermate gedwongen om nitraten op te nemen dat ze een groeistoot krijgen. Ze groeien als het ware uit hun krachten. Snelgroeiende planten zijn niet alleen vatbaarder voor ziekten, maar bevatten tevens minder voedingsstoffen voor de mens. Andere nadelen is dat deze bemestingswijze de natuur te sterk belast. De productiewijze van kunstmest zou bovendien zelf milieubelastend zijn. Het voordeel van kunstmest is dat ze een goed gekende samenstelling hebben (men weet wat erin zit), waardoor het geschikt is om uw bemesting nog gauw bij te stellen.


21

Milieu Nitraten

Tips om nitraatarme planten te kweken Nitraten in groenten Redenen genoeg om het nitraatgehalte in bodem en groenten laag te houden. Vooral de blad- en wortelgroenten kunnen hoge gehaltes aan nitraten bevatten, die de drinkwaternorm ver kunnen overschrijden. Gelukkig zijn groenten tegelijk een rijke bron van antioxidanten, die de omzetting naar de schadelijke nitrieten kunnen verijdelen. Typische nitraatrijke groenten zijn andijvie, bleekselderij, postelein, raapstelen, waterkers, rode biet, sla, spinazie, spitskool, Chinese kool, koolrabi en venkel.

bevatten dan ook minder nitraten, omdat daar enkel organische bemesting toegepast wordt. Sla bevat in het algemeen ook meer nitraten (en tegelijk minder nutriënten) wanneer ze in hydrocultuur gekweekt is.

Serre versus open veld Twee bijkomende omgevingsfactoren bepalen nog het nitraatgehalte: licht en temperatuur. Inbouw van NO3- in eiwitten vereist energie die de plant uit zonlicht haalt. Dus hoe meer zonlicht de plant ontvangt, hoe meer nitraten ze kan inbouwen. Voor de temperatuur geldt een ander verband: meer warmte brengt meer nitraten voort. Studies bevestigen dan ook dat groenten achter glas meer nitraten bevatten. Het glas schermt een deel van het licht af, maar houdt de temperatuur wel hoog.

Tijdstip van oogst

Bemesting Info Meer adviezen om nitraatvrije groenten te hebben, vindt u in de leefnu jg. 1 - nr. 9 - blz19

Stikstofgebrek herkent men aan de geremde groei en de gele bladeren. Teveel stikstof echter geeft een blauwgroene kleur aan de groenten en maakt ze slap en gevoelig voor schimmelziekten. Een goede bemesting is een eerste vereiste om een overmaat aan nitraten te vermijden. De voorkeur gaat uit naar traag werkende meststoffen, die eerder ammonium aan de bodem afgeven dan nitraat. Dit ammonium moet eerst omgezet worden naar nitraat door de bodemorganismen, waardoor een overdosis nitraat minder waarschijnlijk wordt. Behoed u wel dat overbemesting ook mogelijk is met organische meststoffen. Voor nitraatrijke gewassen blijft matige bemesting de norm.

Biologische versus industriële landbouw (versus hydrocultuur) Meeste studies gebruiken sla om het nitraatgehalte op te volgen. Men heeft inderdaad kunnen vaststellen dat het nitraatgehalte in sla gerelateerd is aan de gebruikte hoeveelheid anorganische stikstof. Biologische groenten

22


Dezelfde redenering gaat op voor groenteteelt in de nazomer. Terwijl de dagen aan het inkorten zijn, kunnen warme dagen nog vaak voorkomen. Gemiddeld bevat sla in maart 40% minder nitraten dan in november. Planten moeten dus geoogst worden op het moment dat de nitraatassimilatie het hoogst is. De grotere hoeveelheid zonlicht in de zomer maakt dat die periode het meest geschikt is om sla te oogsten. Overigens raadt men af om in de herfst of vlak voor de oogst nog veel te bemesten.

Naoogstbehandeling Een andere manier om van het nitraat af te geraken, is het irrigeren van het veld gedurende 15 dagen voor de oogst. Dit veroorzaakt een efflux van nitraten uit de plant. Op gelijkaardige wijze wordt 20% van de nitraten uit sla gespoeld indien men ze na de oogst 40 uren lang op water zet.

Invloed van bereiding Bladgroenten dient men steeds zo vers mogelijk te consumeren. Tijdens bewaring kan nitraat omgezet worden naar nitriet. Om dezelfde reden mag men deze groenten ook niet heropwarmen. Blancheren reduceert de nitraten met een kwart, maar doet ook de voedingsstoffen verdwijnen. Nerven van spinazie en de buitenste bladeren van sla en sommige kolen zijn grote nitraathouders en kunnen dus verwijderd worden. Nitraten worden immers naar de groeiende delen van de plant gebracht.

Milieu Pollenallergie

Pollen doen snotteren

Geert Vergote

E

en mooie

lentedag. Tijd voor een ontspannende uitstap. Maar je bent nog maar net het huis uit of de vrolijke sfeer wordt verpest door tranende ogen, verschillende niesbuien en een lopende neus. Steeds meer mensen hebben last van deze klachten. Het gaat om een pollenallergie.

Wat is allergie? Om te leven moeten we ademen, eten en drinken. Op die manier krijgt ons lichaam alles wat het nodig heeft maar komt het ook in contact met allerlei schadelijke stoffen (bacteriën, virussen, schimmels,…). Gelukkig beschikken we over een afweersysteem dat ons beschermt tegen deze vreemde indringers. Soms is dit afweersysteem overactief en kiest het de verkeerde vijand. Dan reageert het lichaam zelfs op onschadelijke stoffen (huidschilfertjes van huisdieren, pollen van grassen of bomen, huisstofmijt, …). Dat wordt een allergische reactie genoemd. Stoffen die zo’n reactie uitlokken, krijgen het label ‘allergeen’ opgespeld.

Wanneer een patiënt allergisch is voor een bepaalde stof en ermee in contact komt, dan stellen gespecialiseerde witte bloedcellen (mastcellen) histamine vrij. Histamine veroorzaakt net die allergische reactie. Zo’n reactie volgt al na enkele minuten of pas na enkele dagen. Meestal zijn allergische reacties alleen hinderlijk (prikkelende ogen, een lopende neus, niesbuien, jeuk, rode vlekjes op de huid,…) maar soms kunnen er zich ook ernstige en zelfs dodelijke complicaties voordoen.

Wat is hooikoorts? Hooikoorts is een overdreven reactie van ons afweersysteem tegen stuifmeel uit verschillende bomen, grassen en planten. Deze aller-


23

Milieu Pollenallergie gische reactie is seizoensgebonden. Het aantal pollen in de lucht verschilt van streek tot streek en is afhankelijk van het seizoen en de weersomstandigheden. Bij mooi, droog en winderig weer is het aantal pollen in de lucht het hoogst. Bovendien is het tijdstip waarop een plant pollen produceert verschillend. In de lente worden de klachten veroorzaakt door de pollen van bomen (vb. eik, olm, esdoorn, els, berk, hazelaar, beuk, wilg, …). Tijdens de zomer en de herfst wordt de neus van hooikoortspatiënten vooral geprikkeld door graspollen (vb. kweekgras, Engels raaigras, riet, rogge, haver, tarwe, vossenstaart,…) of pollen van grasachtigen (paardenbloem, margriet, weegbree, brandnetel,…). De klachten bij hooikoorts lijken op een verkoudheid en komen vooral voor ter hoogte van de ogen, neus en keel: tranende, jeukende en opgezwollen ogen, verstopte of lopende neus, hoesten en een kriebelende keel.

Kruisallergie Sommige hooikoortslijders hebben een bijkomende allergische reactie op bepaalde voedingsmiddelen. We spreken dan van een kruisallergie. Het is bekend dat de berk een kruisallergie kan veroorzaken met noot, appel, peer, wortel en kiwi. Grassen kunnen ervoor zorgen dat je als hooikoortspatiënt eveneens allergisch reageert op aardappelen. Personen die overgevoelig zijn voor bijvoet (een plant) zijn dat vaak ook voor selder, meloen en banaan.

24


Allergie, en dan… Mensen met een allergie doen er alles aan om zo’n reactie te vermijden. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een bloedproef of huidtest kan bepalen voor welke stoffen je allergisch bent. Gelukkig bestaan er geneesmiddelen die het effect van de allergische reactie verminderen door de productie van histamine in ons lichaam te remmen. Dergelijke stoffen worden antihistaminica genoemd en bestaan in verschillende vormen (tablet, siroop, druppels,…). Sommige van deze geneesmiddelen zijn vrij verkrijgbaar. Maar het is niet omdat je een geneesmiddel zonder voorschrift kan krijgen dat het een onschuldig product is. Zelfs bij goed gebruik van deze geneesmiddelen kunnen er nevenwerkingen optreden zoals slaperigheid. Een overdosis of antihistaminica in combinatie met andere geneesmiddelen kan ernstige gevolgen hebben.

De neus als luchtfilter De neusholte staat via de neusgaten in verbinding met de buitenlucht en met de keelholte. De binnenzijde van de neusholte is, zoals de rest van de luchtwegen, bekleed met slijmvlies. Het geproduceerde slijm vormt een vangnet voor vreemde stoffen zoals stofdeeltjes, bacteriën,… zodat deze niet in de longen belanden. Tijdens de doortocht van de neus naar de longen wordt de ingeademde lucht gereinigd, bevochtigd en verwarmd. Trilhaartjes op het slijmvlies transporteren het gevormde slijm van de neus naar de neus-keelholte waar het wordt afgevoerd (inslikken, uitspuwen). Voor de zuiverende functie is het van belang dat de trilharen voldoende blijven bewegen. De lucht die je inademt, beïnvloedt deze beweging. Zo hebben droge lucht en tabaksrook een negatieve invloed op de trilhaarbeweging.

De toekomst brengt hoop… Wetenschappers zijn erin geslaagd een vaccin samen te stellen op basis van genetisch gemodificeerde berkenpollen. Dit vaccin zou op termijn de bestaande behandelingen van allergieën, die soms ernstige bijwerkingen vertonen, kunnen vervangen. Een gecontroleerd onderzoek bij 124 volwassenen, leverde verrassende resultaten op. De onderzoekers zijn enthousiast en koesteren hoge verwachtingen. Het vaccin is nog niet op de markt maar wordt verwacht binnen enkele jaren. Het ultieme doel is preventief te handelen zodat we verlost worden van hooikoorts.

Bio-Q10

Milieu Adviezen allergie Voorkomen is beter dan genezen • Houd ramen en deuren zoveel mogelijk gesloten tijdens zomerse dagen. • De stuifmeelconcentraties zijn het laagst ’s morgens vroeg, ’s avonds laat of na een regenbui. Dit zijn ideale momenten om je huis even te verluchten. • Rijd steeds met gesloten ramen. Plaats eventueel een stuifmeelfilter. • Draag een zonnebril en wrijf niet in de ogen wanneer ze jeuken. Probeer de jeuk te verminderen door op de ogen koude, natte compressen aan te brengen. • Maai niet zelf het gras. • Droog uw linnen niet buiten. • Kies voor een vakantie aan zee of in de bergen (daar zijn de concentraties aan stuifmeelpollen het laagst). • Plan geen vakantie in de vrije natuur. Wandelen, kamperen of picknicken in een grasrijke omgeving doe je best zo weinig mogelijk. • Volg (zeker op warme, droge zomerdagen) de speciale hooikoortsberichten op radio, TV (weerbericht), teletekst, internet (http://www.airallergy.be), via de speciale pollenfoon (0900/10073) of de pollenfl ash van sommige apothekers. Bij meer dan 50 pollen per kubieke meter lucht, start de lijdensweg. • Warme dampen om je neus te ontstoppen, hypnosetherapie, homeopathie, acupunctuur en voedingssupplementen (teunisbloemolie) worden eveneens gebruikt om de klachten van hooikoorts tot een minimum te beperken.

Bio-Quinon Q10 Super 30 mg & GOLD 100 mg

Geeft meer energie en versterkt de levenskracht • Krijg uw energie terug met Bio-Q10 • Dé sleutel in de energieproductie van het lichaam • Voel het verschil!

Bio-Q10 – voor een optimaal effect

Gehalte van CoQ10 in plasma (relatieve verandering)

Er zijn grote verschillen in biologische opneembaarheid tussen de verschillende Q10 preparaten. Coënzyme Q10 wordt beter opgenomen door ons lichaam wanneer deze in plantaardige olie opgelost is. Droge coënzyme Q10 – zoals bijvoorbeeld in sommige multi-preparaten onder vorm van tabletten, granulaat en dragees – wordt slecht door het lichaam opgenomen en heeft daarom weinig effect.

De pollenkalender In deze kalender worden enkele stuifmeelsoorten opgesomd. Afhankelijk van de soort pollen waarvoor je overgevoelig bent is de periode met klachten lang of kort.

Naam

3,0 Zachte gelatinecapsule met olie (b.v. Bio-Q10) Korrels 1 Tablet 1

2,0

Korrels 2

Tablet 2

1,0 Dragee

Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

1

Berk Beuk Bijvoet Els Grassen Hazelaar Populier Weegbree Wilg Zuring

2

3 Dagen

4

In de grafiek ziet u een overzicht van de opneembaarheid van Q10 van diverse preparaten. Droge preparaten worden bijna niet opgenomen, in tegenstelling tot de in olie opgeloste coënzyme Q10.

Bio-Q10 bevat het coënzyme Q10 zoals het in de natuur voorkomt, opgelost in olie en wordt aangeboden in zachte, donkere capsules die het coënzyme Q10 beschermen tegen licht. De homogene oplossing zorgt ervoor dat het coënzyme Q10 niet kristaliseert waardoor de gepatenteerde formule van Bio-Q10 de grootste biologische beschikbaarheid waarborgt. Verkrijgbaar in apotheken.

Be_Q10_Ad_LeefNu_Dutch_0906

Verpakkingen: Bio-Q10 bestaat in doseringen van 30 mg en 100 mg in verpakkingen van 60 en 150 capsules.

25


Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel. 02/720.51.20 – Fax 02/720.51.60 E-mail:[email protected]

Orthomoleculaire waarschuwingen

Sla met minder nitraten

Adviezen en waarschuwingen over kropsla Adviezen Het verdient aanbeveling elke maaltijd te beginnen met een stukje rauwkost of een bladgroente. Alleen rauwe plantaardige voedingsmiddelen bevatten nog actieve enzymen, die de spijsvertering goed op gang brengen. Nog beter in combinatie met olijfolie of vlaszaadolie, dan profiteer je nog van de vetoplosbare vitaminen. Wrijf de slakom met een teentje look in, de smaak is absoluut niet overheersend en je hebt de nutritionele waarden van look binnen.

Tip

-

-

product reeds voldoende zout bevat. Strooi geroosterde zonnebloempitten, pompoenpitten of pijnappelpitten over de salade. Werk de salade af met een toefje gezonde kiemen en peterselie. Peterselie is rijk aan vanadium en geschikt voor diabetici en werkt antihypoglycemisch. Je kan eveneens de slaschotel kleurrijker maken met andere rauwe groenten, kruiden en bloemen, bijvoorbeeld met viooltjes of Oost-Indische kers.

Medicinaal

Voor het gemak kan je de volledige krop sla in één keer wassen. Voeg aan het spoelwater een snuifje keukenzout toe om allerlei slakjes en andere sla-genietertjes gemakkelijk te elimineren. Droogzwieren, het nodige consumeren en de rest bewaren in de koelkast.

Groene groenten en slasoorten zijn rijk aan vitamines C en E, de carotenoïden luteïne, zeaxanthine en beta-caroteen, calcium, flavonoïden, monoterpenen en vezels. Ze beschermen ons tegen de maculaire degeneratie (een verouderingsoogziekte), kanker en abnormaal cholesterolmetabolisme.

Receptideeën

Waarschuwingen

-

Slasoorten zijn gevoelig om nitraten in hoge concentraties op te nemen. Neem volgende adviezen in acht om minder nitraten binnen te krijgen: - Zoveel mogelijk de groenten met elkaar afwisselen voor een spreiding van nitraatgevoelige gewassen. - Verwijder de buitenste bladeren en

26

Salade met een vinaigrette van koudgeperste olijfolie en omeboshi (Lima). Omeboshi is een fermentatieproduct van de Japanse pruim en bevordert de spijsvertering. Het is een perfecte azijnvervanger met een zéér aangename smaak. Bij gebruik van omeboshi gebruik je geen zout meer daar dit


-

Karine Van De Pitte

hoofdnerven van kropsla (meeste nitraat!) Eet sla in de zomer, wintersla bevat meer nitraten (glasteelt!) Groenten en sla die nitraten bevatten mag je geen tweede keer opwarmen. Het kookvocht bevat meer nitraten. Kweek zelf nitraat gevoelige gewassen en let op de bemesting: ijsbergsla neemt het minst nitraat op! Vervang leidingwater door zuiver nitraatvrij water. Houdt de zuurgraad in de maagzuur met citroenzuur of molkosan of betaine-HCl. Supplementeer leidingwater met vitamine C-poeder: 500 mg calcium – magnesiumascorbaat en neem extra een multimineraal met molybdeen 80 à 250 mg.


Tuinbonen maken mineralen minder opneembaar Adviezen Tuinbonen moeten na het plukken zo snel mogelijk worden gegeten en worden best met het steeltje geplukt, omdat ze dan zachter en malser blijven. Ze zijn op hun best in het begin van het seizoen, als de bonen er jong en groen uitzien, zonder zwarte vlekken. Ze hoeven ook maar één keer gedopt te worden. Hele grote bonen bevatten veel zetmeel en gebruiken we niet. De middelgrote bonen gebruiken we om langzaam op een klein vuurtje te koken (‘slow cooking’) zoals voor soep. Om verse tuinbonen te bereiden worden ze eerst gedopt en dan in een bodempje kokend water en bonenkruid zachtjes gegaard. Jonge tuinboontjes zijn gaar in vijf minuten, grote oudere bonen in 10 à 15 minuten. Van oudere bonen is het meestal nodig om het tweede vlies te verwijderen. Eerst blancheren gedurende 1 minuut, afspoelen onder koud water en nu kan het tweede vlies gemakkelijk verwijderd worden. Lichtjes opstoven met een snuifje zwarte peper en nootmuskaat. Garneren met fijngesneden peterselie. Peulvruchten vullen in de voedingsdriehoek de granen goed aan, omdat ze aminozuren bevatten die niet in granen voorkomen en omgekeerd. Samen bevatten ze alle acht essentiële aminozuren. Bijvoorbeeld heeft tarwe geen lysine ie echter wel in de peulvruchten vertegenwoordigd zijn! Mineralensuppletie mogen best nooit tijdens vezelrijke peul-

Walter OM Faché

vruchten maaltijden genomen worden, omdat het fytinezuur in peulvruchten en ook in granen de mineralen binden en ze slecht opneembaar maken voor de darm. Omwille van de purines zijn peulvruchten zuurvormend, dus zorg altijd voor een goed tegengewicht van veel verse groenten.

-

Tip

-

Omdat de zaden van peulvruchten bijna evenveel eiwitten en koolhydraten bevatten, liggen ze zeer zwaar op de maag. Om deze vertering te vergemakkelijken kan men ze bereiden met bonenkruid. Tracht ze zoveel mogelijk op zich te consumeren, zonder andere zetmeel- of eiwitrijke voeding.

Receptideeën -

Pasta met tuinbonen en bonenkruid. Minestrone van tuinbonen. Coconutcurry met tuinbonen, worteltjes en verse koriander. Tuinbonen met basmatirijst, sjalotten en tomaten. Salade met ansjovis en tuinbonen.

Medicinaal -

De verse tuinboon bevat Q10, magnesium, vitamine C, caroteen, foliumzuur en andere B-vitamines, calcium en ijzer.

-

Peulvruchten brengen eiwitten aan zonder de grote hoeveelheden chemische calorieën van dierlijke producten. Peulvruchten zoals de verse tuinbonen bevatten veel slankmakende stoffen zoals vitaminen (A, B), mineralen (vooral ijzer, koper, selenium), eiwitten (essentiële aminozuren: tyrosine, fenylalanine) en essentiële vetten. Zij bevatten veel oplosbare vezels die heel wat toxische last kunnen binden, elimineren en zo het lichaam ontgiften.

Waarschuwingen Tuinbonen (Lat. Vicia faba) bevatten ook de alkaloïden vicine en convicine. Deze stoffen kunnen bij patiënten, waarbij het enzym glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PD) niet goed wordt aangemaakt, ‘favisme’ veroorzaken. De ziekte heet ‘favisme’, omdat patiënten allergisch zijn voor tuinbonen. Favisme of bonenziekte gelijkt op het ziektebeeld van hemolytische anemie (versterkte afbraak van rode bloedcellen en ontoereikende aanmaak ervan), icterus (geelzucht) en hemoglobinurie (het vóórkomen van hemoglobine in de urine). Hoge concentraties aan fytinezuur in vezels bindt Fe, Zn, Mg , Ca en andere mineralen waardoor ze niet kunnen geresorbeerd worden in de darm.


27


Waarom veroorzaakt kunstlicht meer kanker? Bron: Dopfel RP, Schulmeister K, Schernhammer ES. Nutritional and lifestyle correlates of the cancer-protective hormone melatonin. Cancer Detect Prev. 2007 Apr 5; 31(2):140-8

Het Amerikaanse Fred Hutchinson Cancer Research Center ontdekte dat vrouwen die in nachtploegen presteerden (tussen 22u en 6u), een 60 % verhoogd risico hadden op het ontstaan van borstkanker. Andere studies vertonen gelijkaardige resultaten. Het valt op dat vrouwen in de geïndustrialiseerde landen - waar de 24 uur maatschappij bestaat dankzij

het overvloedige kunstlicht - vijf keer meer de kans hebben om borstkanker te krijgen dan in de zogenaamde onderontwikkelde landen waar nachtelijke verlichting een onbetaalbare luxe is. Uit de onderzoeken blijkt dat zeker de helft van de borstkankers niets te maken hebben met de klassieke risicofactoren die verbonden worden aan het ontstaan van dit soort kanker. Wetenschappers ontdekten al in 1987 dat zelfs een zeer kortstondige kunstlichtbron ‘s nachts de melatonineproductie in de hersenen blokkeert. Melatonine is o.a. een neurotransmitter en zeer sterke antioxidant die de cellen beschermt tegen kankervorming. De Amerikaanse oncoloog David E. Blask publiceerde in 2005 een studie waaruit bleek dat een borstkankertumor veel sneller ontstaat en groeit indien er in de bloedbaan slechts weinig melatonine aanwezig is. Melatoninetekort heeft nog een tweede kankerverwekkende werking. Een tekort aan dit hormoon zorgt voor een verhoogde productie van oestrogenen door de eierstokken. Een te hoog oestrogeengehalte kan voor het ontstaan van kankercellen zorgen in een vrouwenborst. Een aantal oncologen heeft trouwens aanwijzingen dat meletoninetekort niet enkel borstkanker veroorzaakt, maar ook een aantal andere degeneratieve ziektebeelden.

Hoge bloedsuikerwaarden schadelijker dan gedacht Bron: Held C, Gerstein HC, Yusuf S, Zhao F, Hilbrich L, Anderson C, Sleight P, Teo K Glucose levels predict hospitalization for congestive heart failure in patients at high cardiovascular risk. Circulation. 2007 Mar 20;115(11):1371-5

Een te hoog bloedsuikergehalte is schadelijker dan artsen altijd hebben aangenomen, zo stellen onderzoekers van de universiteit Harvard in Cambridge (VS). De resultaten van cijfermatig speurwerk tonen aan dat een te hoog glucoseniveau wereldwijd verantwoordelijk zou zijn voor 21 procent van de gevallen van angina pectoris en hartinfarcten en voor 13 procent van de beroertes. Hiermee zijn hoge bloedsuikerwaarden de rechtstreekse oorzaak van drie keer meer doden dan de statistieken over diabetes weergeven. De onderzoekers hebben allerlei klinische studies uit de internationale literatuur en van gegevensbanken verzameld. Ze gingen daarbij uit van het zogeheten nuchtere plasmaglucosegehalte, het bloedsuikerniveau voorafgaand aan het ontbijt. In de westerse landen schommelt

28


dit rond de 5,51 mmol per liter (mannen) en de 5,30 mmol (vrouwen). Het bloedsuikergehalte moet normaal liggen tussen de 4,0 en de 6,5 mmol per liter. Door ons westerse voedingspatroon komt het steeds meer voor dat het bloedsuikergehalte regelmatig licht verhoogd is. De onderzoekers berekenden dat in 2001 wereldwijd 959.000 patiënten stierven aan de directe gevolgen van diabetes. Daarnaast heeft een te hoog bloedsuikergehalte bijgedragen aan bijna 1,5 miljoen doden door hartinfarcten en 709.000 door beroerten. De wetenschappers zijn van mening dat de ernst van een te hoog glucosegehalte duidelijk wordt onderschat. Ze pleiten voor gezondheidsprogramma’s gericht op hart- en vaatziekten en diabetes en stimuleringsprogramma’s die mensen ertoe aanzetten gezonder te leven.

Voor u gelezen ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS Voor u gelezen Deze rubriek wordt samengesteld door de orthomoleculaire voedingsdeskundige medisch jounalist Walter O.M. Faché, wetenschapsjournalist Dirk Bogaert. Wij gaan op zoek naar de meest actuele en praktische informatie over gezonde voeding. Hierbij kan de lezer vragen stellen, die de voedingsraad van het VIOW kan onderzoeken en in deze rubriek beantwoorden.

Waarom minder eten het leven verlengt Caloriebeperking in niet zwaarlijvige mensen leidt tot minder oxidatieve schade in alle spiercellen. Tot die bevinding kwamen Anthony Civitarese, Eric Ravussin, en collega’s van het Pennington Biomedical Research Center. Aangezien oxidatieve schade in verband wordt gebracht met een versnelde veroudering kan een beperkte calorie inname, zonder voedingstekorten, bijdragen tot een langer en gezonder leven. Met een verminderde calorieconsumptie bedoelt men dat mensen alle nutriënten gebruiken die noodzakelijk zijn voor een gezond en vitaal leven. Concreet betekent dit dat lichte, vitaminerijke maaltijden zorgen voor voldoende energie en een minimum aan oxidatieve schade omdat het verteringsproces snel en zonder veel moeite verloopt. Civitarese onderzocht tijdens zijn studie 36 gezonde, zwaarlijvige jonge mensen. Twaalf deelnemers kregen hun gebruikelijke maaltijden. Twaalf andere proefpersonen moesten het met 25% minder calorieën doen. De caloriebeperking gold vooral voor lege voeding en drank (softdrinks, chips, snoep en andere snelle suikers). De laatste 12 vrijwilligers moesten slechts 12,5 % minder calorieën per dag eten en drinken, maar ze werden wel verplicht hun energiegebruik met 12,5% te verhogen (een half uur stevig wandelen per dag). De onderzoekers stelden vast dat 25% minder calorieën gedurende een periode van zes maanden er voor zorgde dat de werking van de mitochondriën verbeterde. De mitochondriën zijn de energiecentrales van de cel. Men ontdekte verder dat een calorierestrictie ook de DNA-schade sterk beperkte. DNA-schade is een 'marker' van oxidatieve stress in spieren (ook de hartspier). Referentie: Civitarese AE, Carling S, Heilbronn LK, Hulver MH, Ukropcova B, et al. (2007) Calorie restriction increases muscle mitochondrial biogenesis in healthy humans. PLoS Med 4(3)

Meer genezingskansen door moleculaire kankertherapie Tijdens de afgelopen dertig jaar zijn wetenschappers er niet enkel in geslaagd te ontdekken hoe het gedrag van een kankercel anders is dan die van een normale cel. Ze hebben ook een moleculaire therapie ontwikkeld die een aantal kankers beter geneest zonder de bijwerkingen die chemotherapie in de meeste gevallen wel heeft. De Amerikaanse oncoloog Paul Bunn verklaart aan het VIOW dat het de eiwitten en de genen zijn die de verschillen uitmaken tussen een gezonde cel en een kankercel. "We richten onze therapie nu individueel op die proteïnen en genen. Daardoor raken we nooit meer aan gezonde cellen. Kankercellen vertonen abnormaliteiten in hun biochemische structuur die de celgroei of celdood controleren. De gevaarlijke 'celschakelingen' kunnen zowel aan de oppervlakte van de cel liggen of in de kern ervan. Met de moleculaire kankertherapie blokkeren we de ziekmakende 'celschakelingen' zowel een de oppervlakte van de cel, als in de kern, waardoor de groei van de tumor wordt stopgezet. Een andere moleculaire benadering is de angiogenese. Daardoor krijgt de kanker geen bloedtoevoer (voedsel) meer waardoor hij krimpt en afsterft.

De lijst van kankers die met een moleculaire therapie worden behandeld groeit ieder jaar. Vandaag zijn er reeds klinische toepassingen voor leukemie, maar ook voor solide tumoren zoals borstkanker, darmkanker en longkanker." Referenties: 1. Gopalan B, Shanker M, Chada S, Ramesh R. MDA-7/IL-24 suppresses human ovarian carcinoma growth in vitro and in vivo. Mol Cancer. 2007 Feb 2;6:11. 2. Wang Z, Lecane PS, Thiemann P, Fan Q, Cortez C, Ma X, Tonev D, Miles D, Naumovski L, Miller RA, Magda D, Cho DG, Sessler JL, Pike BL, Yeligar SM, Karaman MW, Hacia JG. Synthesis and biologic properties of hydrophilic sapphyrins, a new class of tumor-selective inhibitors of gene expression. Mol Cancer. 2007 Jan 19;6:9

29

ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS

Beschermingstips tegen vervuilde lucht Ons land beschikt over het dichtste wegennet ter wereld. Dit betekent dat iedereen die in de omgeving van een drukke weg of een industriegebied woont voortdurend krijgt af te rekenen met de onzichtbare, maar schadelijke gevolgen van smog. Behalve de milieuvriendelijke maatregelen waaraan de Belgische regering nu werkt, bestaan er een aantal vitaminen, mineralen en spoorelementen die iedereen kunnen helpen om een deel van de nefaste invloeden van smog te neutraliseren. Een kort overzicht: - Vitamine A (5000 I.E. per dag):Vitamine A is essentieel om de ogen en de longen te beschermen tegen luchtvervuiling. - Vitamine C (1200 milligram per dag): Vitamine C is o.a. belangrijk om de giftige cadmiumdeeltjes in de buitenlucht te neutraliseren. - Vitamine E (600 I.E per dag): De vitaminen C en E werken samen om de cellen in de longen gezond te houden. Dat doen ze door beschermende eiwitten aan te maken die voorkomen dat er enzymen ontstaan die voor ontstekingen kunnen zorgen. (Mensen die bloedverdunners gebruiken raadplegen eerst hun arts) - Selenium (200 microgram per dag):Selenium voorkomt de opeenhoping van zware metalen in het lichaam. Selenium bindt zich aan toxische moleculen (o.a. lood,zilver, cadmium, thallium,koper), maakt ze minder schadelijk en zorgt ervoor dat ze uit het lichaam verwijderd worden. - Essentiële vetzuren (EPA en DHA - 2000 milligram per dag): Gezuiverde visolie beschermt hart en longen tegen de gevolgen van smog en luchtvervuiling. - Calcium (1000 - 1200 milligram per dag): Smog verzuurt het menselijke lichaam. Ons organisme heeft daarom méér calcium nodig om een meer neutrale pHwaarde te bereiken. Referenties: 1. Samet JM, Hatch GE, Horstman D, et al. Effect of antioxidant supplementation on ozoneinduced lung injury in human subjects. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164:819-25. 2. Chatham MD, Eppler JH Jr, Sauder LR, et al. Evaluation of the effects of vitamin C on ozone induced bronchoconstriction in normal subjects. Ann N Y Acad Sci 1987; 498:269-79. 3. Grievink L, Jansen SM, van’t Veer P, Brunekreef B. Acute effects of ozone on pulmonary function of cyclists receiving antioxidant supplements. Occup Environ Med 1998; 55:13-7. 4. Grievink L, Zijlstra AG, Ke X, Brunekreef B. Double-blind intervention trial on modulation of ozone effects on pulmonary function by antioxidant supplements. Am J Epidemiol 1999; 149:306-14. 5. Lippman M. Ozone. In: Rom WM, editor. Environmental and Occupational Medicine, 3rd ed. Philadelphia: Lippincott-Raven Publishers, 1988:601-15.

30

Voedingssupplementen en alzheimer Neurologen die verbonden zijn aan het Massachusetts Institute of Technology, afgekort MIT, hebben een ‘cocktail’ van voedingssupplementen ontdekt die veelbelovend lijkt voor de behandeling van Alzheimer. Op dit ogenblik worden in zestig Amerikaanse ziekenhuizen Alzheimerpatiënten behandeld met de voedingssupplementen. De voorlopige resultaten van de studie werd al gepubliceerd in het vakblad ‘Brain Research’. De drie stoffen die gebruikt worden om Alzheimer tijdelijk te blokkeren zijn omega-3 vetzuren, uridine en choline (1,2,3). Dit trio van ‘ingrediënten’ is van vitaal belang voor de neuronen om fosfolipiden te kunnen aanmaken. Fosfolipiden zijn de belangrijkste componenten van alle celmembranen. De supplementencocktail zorgt voor een spectaculaire stijging in het aantal membranen die synapsen vormen. Synapsen zijn de ruimtes tussen zenuwcellen. In deze ruimtes vindt het ‘doorgeven van de boodschap’ plaats. Synapsen zitten ook tussen zenuwcellen en spieren en zenuwcellen en klieren. De wetenschappers beweren niet dat dit een echt genezingsproces voor Alzheimer is, wel dat het ontstaan van de ziekte en de evolutie ervan zeer sterk kan worden vertraagd. Referenties: 1. Garcia RA, Liu L, Hu Z, Gonzalez A, von Borstel RW, Saydoff JA. Severe cytochrome c oxidase inhibition in vivo does not induce a pyrimidine deficiency; neuroprotective action of oral uridine prodrug PN401 requires supraphysiological levels of uridine. Brain Res. 2005 Dec 20;1066(1-2):164-71. 2. Florent S, Malaplate-Armand C, Youssef I, Kriem B, Koziel V, Escanye MC, Fifre A, Sponne I, Leininger-Muller B, Olivier JL, Pillot T, Oster T. Docosahexaenoic acid prevents neuronal apoptosis induced by soluble amyloid-beta oligomers. J Neurochem. 2006 Jan;96(2):385-95. 3. Michel V, Yuan Z, Ramsubir S, Bakovic M. Choline transport for phospholipid synthesis. Exp Biol Med (Maywood). 2006 May;231(5):490-504.

ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS ORTHOTRENDS

Vetzuren en maculaire degeneratie Een artikel gepubliceerd in 'Trends in Neuroscience' door Nicolas G. Bazan, MD, PhD gaat over de rol die omega-3 vetzuren in visolie spelen bij het beschermen van cellen in het netvlies tegen degeneratieve ziektes zoals retinitis pigmentosa en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie. Dit zijn de belangrijkste oorzaken van het verlies van gezichtsvermogen bij mensen die ouder zijn dan 65 jaar.

Waarom is DHA zo belangrijk voor het oog? In het netvlies wordt lichtenergie omgezet in elektrische impulsen door veranderingen in het lichtgevoelige proteïne rhodopsine. Het omega 3 vetzuur Docosahexaeen zuur (DHA) speelt een rol in het aanmaken van deze impulsen die later weer gedecodeerd worden in de visuele schors (cortex) in de hersenen, waardoor we kunnen waarnemen waar we naar kijken.

Oorzaken van maculaire degeneratie: - roken - een hoge inname van verzadigde vetten - veelvuldige blootstelling aan zonlicht Het is interessant om te zien dat in landen met een hoge visconsumptie, zoals Japan en IJsland, minder vaak maculaire degeneratie voorkomt. DHA, dat in ruime mate in het netvlies moet aanwezig zijn, is een van de meest overvloedig aanwezige Omega-3 vetzuren in vis. Een groep wetenschappers onderzochten 3.654 personen ouder dan 49 jaar, met het doel om klinische signalen van maculaire degeneratie te identificeren. 229 van de deelnemers hadden klinische signalen van maculaire

degeneratie in verschillende stadia van ontwikkeling. Correlatie met de diverse diëten toonde duidelijk aan dat een regelmatige consumptie van vis (1-3 keer per week) de ontwikkeling van de oogziekte voorkwam. In een ander groot onderzoek in Boston werden 42.743 vrouwen en 29.746 mannen ongeveer 10 jaar gevolgd. 567 personen kregen maculaire degeneratie. Daaruit bleek dat een hoge inname van vis werd geassocieerd met een 35% lager risico op maculaire degeneratie. Tot slot is het nog belangrijk om te melden dat premature baby's die geen DHA supplement krijgen, een tragere ontwikkeling van visuele scherpheid hebben, in vergelijking met baby's die wel essentiële vetzuren krijgen. Referenties: 1. German OL, Insua MF, Gentili C, Rotstein NP, Politi LE. Docosahexaenoic acid prevents apoptosis of retina photoreceptors by activating the ERK/MAPK pathway. J Neurochem. 2006 Sep;98(5):1507-20. 2. Uauy R, Dangour AD. Nutrition in brain development and aging: role of essential fatty acids. Nutr Rev. 2006 May;64(5 Pt 2):S24-33; 3. Bazan NG. Cell survival matters: docosahexaenoic acid signaling, neuroprotection and photoreceptors. Trends Neurosci. 2006 May;29(5):263-71

Hoge bloeddruk door anticonceptiepil Studies over de risico's van de anticonceptiepil zijn schaars. Het gaat dan ook over een miljardenmarkt op jaarbasis. Toch zijn er verschillende studies die wijzen op de gezondheidsrisico's die de anticonceptiepil kan veroorzaken. Vrouwen die 'de pil' nemen doen er best aan niet te roken. Sigarettenrook verhoogt het risico op de vorming van bloedklonters. Het antirookadvies geldt zeker voor dames van 35 jaar en ouder. De pil kan er ook voor zorgen dat de bloeddruk spectaculair stijgt (1). Raadpleeg altijd uw arts en laat een regelmatige bloeddrukcontrole uitvoeren. Indien de bloeddruk te hoog is kan men de arts vragen over te schakelen op een andere vorm van contraceptiva. De 'pil' kan ook een negatief effect hebben op het bloedsuikergehalte. Vrouwen die contraceptiva nemen zien hun bloedglucose duidelijk stijgen. Laat daarom regelmatig een bloedglucosetest uitvoeren om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van diabetes. Sommige vrouwen krijgen door het gebruik van 'de pil' zelfs een longembolie (bloedstolsel). Een longembolie is een embolie (afsluiting) van een longslagader, waardoor het erdoor verzorgde longweefsel niet of slechts gedeeltelijk van bloed kan worden voorzien. Dit heeft negatieve gevolgen voor de zuurstofopname in de long, voor het aangedane deel van de long zelf, en -bij zeer grote afsluitingen- voor het hart. De afsluiting bestaat vrijwel altijd uit een bloedstolsel dat veroorzaakt kan worden door 'de pil'. Referentie: Lubianca JN, Moreira LB, Gus M, Fuchs FD. Stopping oral contraceptives: an effective blood pressure-lowering intervention in women with hypertension. J Hum Hypertens. 2005 Jun;19(6):451-5.

31

ACTUEEL ACTUEEL ACTUEEL ACTUEEL ACTUEEL

Prikkeling enkelzenuw tegen incontinentie Een bepaalde vorm van incontinentie kan worden opgelost door de zenuw in de enkel te stimuleren. Een naaldje dat een elektrische puls afgeeft, moet de aandrang tot plassen dan overstemmen. Deze ontdekking komt van de Nederlandse uroloog Michael van Balken op grond van het onderzoek, waarop hij aan het VU medisch centrum in Amsterdam promoveerde. „De stimulatie beïnvloedt foute signalen vanuit de blaas en na een aantal behandelingen behoren incontinentieproblemen tot het verleden.” Het gaat om wat urologen aandrangincontinentie noemen, waarbij ouderen vaak kleine beetjes moeten plassen en net te laat op het toilet arriveren. Door de vergrijzing is dit een sterk toenemend probleem. Michael van Balken schat dat enige honderdduizenden oudere Nederlanders aan deze vorm van incontinentie lijden.

Ernstige bijwerking astmamiddel Xolair Het Amerikaanse FDA waarschuwt voor een ernstige bijwerking van het middel omalizumab (merknaam Xolair) dat tegen astma wordt gebruikt. Diverse patiënten kregen na een injectie met het middel een ernstige vaatverwijding. Dat dit binnen twee uur kan gebeuren, was al bekend. Nieuw is dat de levensbedreigende vaatverwijding ook pas na 24 uur of later kan optreden. De hevige allergische reactie is niet afhankelijk van de dosering en kan zich ook voordoen als patiënten geen problemen ondervonden bij eerdere toediening van het middel. Het FDA adviseert artsen en verplegers om patiënten na toediening van het middel goed te observeren en alles klaar te hebben voor acuut ingrijpen voor het geval zich een vaatverwijdingshock voordoet. Patiënten dienen volledig geïnformeerd te zijn over de verschijnselen van een vaatverwijdingshock -ook wel anafylactische shock genoemd- en wat ze in dat geval moeten doen. De fabrikant van Xolair (Genentech/Novartis) is gevraagd de bijwerking apart te vermelden en tegelijk de patiënten te informeren hoe ze moeten handelen als ze ermee te maken krijgen. Een anafylactische shock gaat gepaard met bloedvatverwijding en bloeddrukdaling. Dit kan levensgevaarlijk zijn en vergt onmiddellijk medisch ingrijpen. Bron: Food & Drug Administration

32

Tot voor kort boden bij aandrangincontinentie alleen medicijnen hulp. Als dat onvoldoende resultaat had, was een operatie noodzakelijk. Het alternatief van Michael van Balken is een naaldje dat via de enkel elektrische pulsen afgeeft, in twaalf wekelijkse behandelingen van een halfuur. Daarna wordt, bij voldoende resultaat, overgegaan op een minder frequente onderhoudstherapie. De enkel werd gekozen omdat de zenuw daar gemakkelijk bereikbaar is. Volgens Michael van Balken geeft de enkelzenuwstimulatie ook bij hardnekkige aandrangproblemen goede resultaten. Bij twee derde van de patiënten nemen de klachten af. Bron: Reformatorisch Dagblad en het Medisch Centrum van de Vrije Universiteit Amsterdam

FDA signaleert nieuwe bijwerking ibuprofen De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) signaleert een nieuwe bijwerking –in een al lange reeks– van de pijnstiller ibuprofen. Bij langdurig gebruik kan het de bloedstollingremmende werking van het middel acetylsalicylzuur verminderen. Acetylsalicylzuurpre paraten in lage dosering (o.a. Acetylsalicylzuur Cardio/Neuro, Ascal Cardio/Neuro, Aspirine Protect, carbasalaatcalcium Cardio/Neuro) worden veel voorgeschreven na een hartinfarct of een beroerte. Ze verkleinen het risico op nieuwe gezondheidsproblemen. Ibuprofen is zonder voorschrift te koop onder verschillende namen (Advil, Brufen, Ibuprofen, Nurofen, Sarixell, Spidifen, Zafen) in apotheken. De waarschuwing van de FDA tegen de combinatie van acetylsalicylzuur en ibuprofen is nog niet verwerkt in de diverse bijsluiters. Wel staat de nieuw gevonden bijwerking inmiddels op de agenda van een deze week te houden vergadering van een commissie van de Europese Geneesmiddelenautoriteit EMEA. De bijwerking staat al wel kort vermeld in het onlangs verschenen ”Farmaceutisch Kompas 2007”, met de vermelding dat het gaat om chronisch gebruik van ibuprofen. Dit chronisch gebruikt betreft vooral reumapatiënten die voor langere tijd –een tot drie maanden– ibuprofen gebruiken in een dosering van 1200 tot maximaal 2400 milligram per dag. Bron: EMEA


Regelmatige sojaconsumptie verkleint kans op hersenbloeding Veel soja gebruiken kan de kans op het ontwikkelen van een hersenbloeding of beroerte aanzienlijk doen dalen. Dat blijkt uit een recent gepubliceerde studie van het WHO Monica-project, dat in Japan werd uitgevoerd. Uit de studie blijkt dat het aantal hersenbloedingen schommelt tussen 3 tot 23 inwoners per 100.000 per jaar. Gezonde voeding en veel bewegen zijn twee belangrijke factoren die het risico op hersenbloedingen beperken. Ook stoppen met roken en het alcoholgebruik beperken, hebben een gunstige invloed. In de Japanse studie werden de voedingsgewoonten van de voorbije vijf jaar van 201 mensen die een hersenbloeding hadden vergeleken met die van 201 gezonde personen. Alle deelnemers waren tussen 30 en 79 jaar oud. Bij mensen met een hoge sojaconsumptie (vier of meer consumpties per week) stelden de onderzoekers vast dat deze mannen en vrouwen 54 procent minder kans hadden om een hersenbloeding te krijgen, in vergelijking met mensen die weinig of geen soja in hun voedingspatroon gebruiken.

Referenties: 1. Hirobe K, Terai T, Fujioka S, Goto K, Dohi S; 3M-Study Project Committee of the Japan Association of Occupational Physicians "Sanyu-kai". Morbidity of Myocardial Infarction Multicenter Study in Japan (3M Study): study design and event rates for myocardial infarction and coronary death by age category in Japanese workers. Circ J. 2005 Jul;69(7):767-73 2. Tanabe N, Saito R, Sato T, Hayashi S, Toyoshima H, Seki N, Miyanishi K, Izumi T, Suzuki H, Aizawa Y, Namekata T. Event rates of acute myocardial infarction and coronary deaths in Niigata and Nagaoka cities in Japan. Circ J. 2003 Jan;67(1):40-5 3. Morikawa Y, Nakagawa H, Naruse Y, Nishijo M, Miura K, Tabata M, Hirokawa W, Kagamimori S, Honda M, Yoshita K, Hayashi K. Trends in stroke incidence and acute case fatality in a Japanese rural area : the Oyabe study. Stroke 2000;31:1583-1587.

Toenemend aantal sterfgevallen in Israël door infecties met resistente bacteriën In ziekenhuizen in Israël is sprake van een toenemend aantal sterfgevallen na infecties met bacteriën die op geen enkel antibioticum reageren. Het gaat om zogenaamde klebsiella-bacteriën. De infecties worden overgedragen van patiënt tot patiënt. Alleen vorig jaar raakten vijfhonderd patiënten besmet met resistente klebsiellabacteriën, aldus professor Jehuda Karmeli, de leider van een team experts van het Ichilov-ziekenhuis in Tel Aviv. Dertig tot veertig procent van de zieken overleed door deze niet behandelbare bacteriële infectie. Volgens Karmeli dient men, omdat de bacteriën niet meer op antibiotica reageren, op oude behandelingsmethodes over te schakelen. Om een verdere verspreiding van de infecties te voorkomen, worden getroffen patiënten in quarantaine geplaatst. Gevallen van klebsiella-bacteriën die resistent zijn, waren tot op heden alleen in de Verenigde Staten bekend. De bacteriën komen voor in de darmen van gezonde mensen, maar bij personen met een zwak immuunsysteem kunnen ze gevaarlijke infecties zoals bijvoorbeeld longontstekingen veroorzaken. Referentie: Antoniadou A, Kontopidou F, Poulakou G, Koratzanis E, Galani I, Papadomichelakis E, Kopterides P, Souli M, Armaganidis A, Giamarellou H. Colistin-resistant isolates of Klebsiella pneumoniae emerging in intensive care unit patients: first report of a multiclonal cluster. J Antimicrob Chemother. 2007 Mar 8;

33


Hooikoorts Ieder jaar sterven 9000 komt vroeger Europeanen aan astma dit jaar Door de uitzonderlijk milde temperaturen duiken de eerste hooikoortsaanvallen dit jaar vroeger op dan normaal. De planten komen te vroeg in bloei en het stuifmeel komt nog voor de lente in de lucht. De hazelaar en de els zijn, samen met de berk, normaal de eersten om in bloei te komen. Dit jaar krijgen ze echter het gezelschap van de grassen, die normaal pas in mei of juni bloeien. De berken staan nog niet in bloei, maar dat zal niet lang meer duren. Berken zijn de belangrijkste veroorzakers van pollenallergie. Bron: Persagentschap Belga

Elk uur sterft in West-Europa iemand aan de gevolgen van astma. In België gaat het om meer dan honderd doden per jaar. Uit een recente studie, die is verschenen in het vakblad Allergy, blijkt dat astma zowel door artsen als door de patiënten zelf onderschat wordt. Het gevolg hiervan is dat veel astmapatiënten hinder ondervinden die door een adequate behandeling met de huidige middelen voorkomen kan worden. Astma heeft vaak een ernstige impact op de levenskwaliteit van de patiënt. Aanvallen van kortademigheid leiden bij driekwart van de ondervraagden geregeld tot slaapstoornissen. Een astma-aanval is niet alleen een onaangename ervaring (,,Probeer maar eens te ademen door een rietje,, zei een van de ondervraagden), meer dan de helft van ernstige astmalijders leeft ook met de constante angst bij een volgende aanval te zullen stikken. Daarbij komen de beperkingen van het sociale en professionele leven. Sporten, uitgaan, reizen en in sommige gevallen studeren en een gewone baan, zijn niet evident. Wetenschappers willen de bevolking en vooral de politici op de ernst van de aandoening wijzen, zodat maatregelen kunnen worden genomen. Zuivere lucht en een rookverbod op publieke plaatsen staan hoog op het verlanglijstje van de specialisten. Bron: Allergy 2/1007

Bejaarden in rusthuizen slikken te veel en foute pillen Volgens het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg worden te veel medicijnen voorgeschreven rusthuizen. Deze situatie werd begin dit jaar al aangekaart door twee Sp.a-kamerleden, Magda De Meyer en Maya Detiège. Het daaropvolgend onderzoek wijst nu uit dat de situatie nog erger is dan gedacht. Bejaarden krijgen er meer antidepressiva dan nodig: slechts voor 35% was er sprake van een depressie. Beta-blokkers (hart) en aspirine (diabetes) worden dan weer te weinig voorgeschreven volgens de normen. Een bejaarde in een rusthuis krijgt dagelijks gemiddeld acht verschillende medicijnen voorgeschreven. Bron: De Morgen, 12/04/2007

Farmabedrijven hanteren dumpingprijzen in ziekenhuizen Farmaceutische firma’s hebben er belang bij dat hun geneesmiddel ‘vaste waarde’ is bij ziekenhuizen. Door hun geneesmiddel aan ziekenhuizen te verkopen aan een prijs die onder de productieprijs ligt, hopen producenten dat de patiënt hun geneesmiddel verder zal gebruiken na hun verblijf in het ziekenhuis. Uiteraard betaalt de patiënt dan wel een prijs die hoger ligt dan voor generische geneesmiddelen. Patiënt zijn minder geneigd om over te stappen naar een ander merk, ook al gaat het om een goedkoper generisch geneesmiddel. Ziekenhuizen winnen tweemaal met deze gang van zaken. Ten eerste worden de geneesmiddelen aan patiënten verkocht tegen de normale prijs (bijv. 10 �), terwijl de aankoopprijs naar beneden gedrukt werd. Ten tweede krijgen ziekenhuizen het geneesmiddel terugbetaald door de ziekteverzekering. Terugbetaling gebeurt op basis van de eigenlijke prijs van het geneesmiddel, en niet op basis van de feitelijke aankoopprijs. Bron: De Morgen, 30/04/2007

34

LEZERSVRAGEN LEZERSVRAGEN LEZERSVRAGEN LEZERSVRAGEN

Jeukende rode ogen door beeldscherm Ik werk iedere dag voor een beeldscherm en heb last van jeukende, soms rode ogen. Wat kan ik doen om dit probleem te verhelpen?

J. De Caluwé - Gent

Het VIOW antwoord: Beelscherm maakt oogproblemen duidelijk. Veel mensen klagen er over dat lang werken voor een beeldscherm prikkelende ogen veroorzaakt. Sommigen krijgen zelfs

rode ogen wat op extreme vermoeidheid duidt. Toch is het beeldscherm zelf niet de grote schuldige. Men zou hetzelfde ervaren indien je uren aan een stuk een boek zou lezen. Prikkelende ogen heeft alles te maken met vermoeidheid. De oogbewegingen worden gecontroleerd door oogspieren. Indien men zich (te) lang op hetzelfde beeld fixeert worden de spieren moe. Beeldschermwerkers ontdekken dankzij de prikkelende ogen dus veel sneller dan andere mensen dat er een beginnend oog-

probleem bestaat. Meestal beginnen dergelijke klachten tussen het 35ste en 50ste levensjaar. Mensen beginnen problemen te krijgen met het scherp zien van dichtbij, of kunnen moeilijk scherpe beelden vormen als ze ver moeten kijken. Soms ontstaat er ook algemeen onscherp zicht. Zorg er in ieder geval voor dat het beeldscherm minstens 50 centimeter van de ogen verwijderd is. Indien dat het geval is en je hebt nog last van oogklachten, dan is het zeker niet het beeldscherm die de problemen veroorzaakt.

Rechtzetting: Paardenbloemkoffie in Leefnu 32 In het artikel 'Paardenbloem, algemeen en toch bijzonder' (Leef Nu 32) werd u in de linkerkolom het recept voor een surogaatkoffie met paardenbloemwortels onthouden.

Uw paardenbloemkoffie zelf maken - cafeïnevrij!

Droge ogen syndroom In de bistro’s vragen vele cursisten hoe wij het droge ogen syndroom kunnen oplossen. Het VIOW antwoord: Een grotere inname van omega-3 vetzuren leidt tot een afname van het aantal gevallen van het droge ogen syndroom bij vrouwen. Zo luidt de conclusie van onderzoekers van het 'Brigham and Women's Hospital' in Boston. Enkele klachten van het droge ogen syndroom zijn branderigheid, jeuk, gevoel van zware oogleden, snel vermoeide, rode ogen, pijn en overgevoeligheid voor licht. Overmatig tranen van de ogen kan door de

irritatie soms voorkomen. Aan het onderzoek, de 'Women's Health Study', namen 32.470 vrouwen deel in de leeftijd van 45 tot 84 jaar. De inname van de verschillende vetzuren werd bepaald. Wanneer werd gekeken naar de omega6/omega-3 verhouding bleek dat die personen met de hoogste 6/3 verhouding de grootste kans hadden op het ontwikkelen van het droge ogen syndroom die voor het prikkend gevoel zorgen. De maximale verlaging van 68% voor de kans op het krijgen van prikkelende ogen werd bereikt door het eten van vijf of zes porties vette vis per week.

- oogst de lange penwortels en maak ze proper - hak de wortels in stukjes en rooster deze stukjes in een middelwarme oven tot ze droog en een beetje verschroeid zijn - maal de geroosterde stukjes wortel fijn in een koffiemolen - maak hiervan een aftreksel zoals je koffie zou maken (eventueel mengen met cichorei) Gebruik dagelijks 9 tot 15 gram van de gedroogde of geroosterde wortel.

Ref.: Biljana Miljanovic et al. Relation between dietary n-3 and n-6 fatty acids and clinically diagnosed dry eye syndrome in women, American Journal of Clinical Nutrition, 2005 Oct;82(4):887-93

Ojibwa/De Roeck +32 052 48 43 00

35

ORTHOCEUTICA NIEUWS - PRODUCT INFORMATIE

RESIUM®

Prelox®

Vloeibare kruidenoplossing (alcoholvrij) voor een algemene ontgifting en ondersteuning bij het afslanken

De tijd die loopt, stress, "het druk bezig zijn", vermoeidheid kunnen allen het lichaam en de geest verzwakken en soms rea® geren hierdoor de zintuigen minder intensief op prikkels. ® Prelox is een nieuw voedingssupplement dat mannen kan helpen hun sexuele vitaliteit te behouden. Prelox® helpt om het sexueel genot en de passie te herwinnen, en dit op een veilige en natuurlijke manier. Een tevredenheidstest bij consumenten heeft aangetoond dat Prelox® het libido aanwakkert en het sexueel genot kracht geeft. Het geeft opnieuw vertrouwen en laat toe een zeker niveau van genot en intensiteit te bereiken.

Gebruik: • Ondersteuning bij afslanken • Diepgaande ontgifting • Bevordering van de spijsvertering en darmwerking • Ondersteuning van de leveren galwerking • Goed voor de blaasfunctie • Ondersteuning van de nierfunctie • Vol gevoel in de maag TIEN actieve planten in Resium® 1.

2.

3.

4.

Heermoes (Equisetum arvensis) is versterkend, aanvullend, weerstandsverhogend en bloedzuiverend. Daarnaast is ze versterkend voor huid en haren. Nopal (Opuntia Ficus Indica), ook wel indiaanse vijg of stekelpeer genoemd. Het is een cactussoort uit Midden-Amerika (Mexico). Het vruchtvlees van de cactus heeft een heilzame werking. Nopal vermindert de drang naar zoetigheid, remt de eetlust, heeft een vetabsorberende werking, zorgt voor een goed vochthuishouding, genereert energie en stimuleert de vetverbranding en werkt darmreinigend. Melisse (Melissa officinalis) brengt het hele spijsverteringssysteem tot rust. Het kan gebruikt worden bij misselijkheid en neiging tot braken ten gevolge van maagproblemen. Ook bij winderigheid kan Melisse verlichting brengen. Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) is een geestelijk en lichamelijk tonicum en heeft een versterkende werking op het totale

5.

6. 7. 8.

9.

10.

gestel. Rozemarijn is een drainagemiddel voor lever en nieren. Het bevordert eveneens de goede werking van de galblaas. Chrysanthellum (Chrysanthellum americanum) is een langwerkend matig galbevorderend middel en heeft een beschermende werking op de lever. Selderij (Apium graveolens ) zorgt voor een goede vochthuishouding. Havikskruid heeft een vochtregulerende werking en is goed voor de blaasfunctie. Zandzegge (Carex arenaria) verhoogt het metabolisme en stimuleert de secreties van verschillende organen. Daarnaast is het bloedzuiverend. Kweekgras (Agropyrum repens) heeft een werking die vergelijkbaar is met die van heermoes en is toegevoegd als synergistisch middel. Veengras (Polygonum aviculare) is een verzachtend en bloedreinigend middel met een positieve invloed op de nieren.

Wat is Prelox® ?

Prelox® is een unieke gebreveteerde samenstelling (Natural Preloxor Tri-Activ®) van 3 natuurlijke substanties: L-Arginine + LTaurine + Pycnogenol® - Prelox® Voor de man, To make love longer/better, is beschikbaar in apotheken in verpakkingen van 60 tabletten aan € 40,00 CNK-Code 2381-192

NIEUWS VAN HET VIOW

Volledige consulentenopleiding

Bij inschrijven van de volledige consulentenopleiding van 8 consulentenbistro’s krijgt u de volgende extra voordelen geldig tot 30 september 2007 a) €20 reductie op het totaal cursusbedrag voor de 8 modules (€1040 ipv €1060) b) u wordt lid van het Orthospakket met Orthofyto en Leefnu gratis c) gratis toegang tot de gesloten website (waarde: €180) met paswoord

36

Opleiding Orthomoleculair consulent aan het Orthos Instituut VIOW te Laarne •

De consulentenopleiding bestaat uit 40 consulentenbistro’s, gebundeld per vijf onderdelen die tot een bepaald thema behoren. In totaal zij er 8 verschillende themamodules.

•

Examenregeling: Na het volgen van 4 modules kan men deelnemen aan een eerste schriftelijk examen. Een tweede eindexamen volgt na de volgende 4 modules. Beide examens zijn noodzakelijk om het diploma van “Board Certified Orthomoleculair Nutrition-Consulent” of Orthomoleculair Voedingsconsulent te behalen.

•

Sinds dit academiejaar kunnen de consulentenbistro’s ook via thuisstudie worden gevolgd.

•

Sinds 2007 worden de cursisten geaccrediteerd door het OAB!

Opnieuw examens voor de consulentenopleiding: dinsdagnamiddag of ‘s avonds 5 juni 2007 vanaf 14u. of 19u. Inschrijving en infobrochure • Email: [email protected] Tel: 09 369 06 42 - Fax: 09 366 18 38

Bezoek onze website www.viow.be • met digitale orhomoleculaire bibliotheek met zoekfunctie • alle Orthofyto en LeefNu tijdschriften online • een selectie uit de meest recente orhotrends • en nog veel meer

MAAK KENNIS MET ONZE WEKELIJKSE GRATIS NIEUWSBRIEF VIOW KLIK DAARVOOR OP WWW.VIOW.BE

NIEUWS VAN HET VIOW Orthomoleculaire consulentenopleiding VIOW De consulentenbistro’s initiëren u in de orthomoleculaire voeding, de orthomoleculaire gezondheidsproblemen en leefwijzen, zodat dit het sluitstuk wordt van het Belgisch Orthomoleculaire Gezondheidssysteem. De consulentenopleiding bestaat uit 40 consulentenbistro’s of 8 modules met een bepaald thema. Ieder thema wordt over 15 lesuren verspreid over 5 avonden van telkens 3 uur. Het opzet van deze bistro’s is zo dat de praktische toepassingen van orthomoleculaire voeding uitvoerig worden toegelicht na de nodige bevattelijke biochemische achtergronden. Deze noodzakelijke wetenschappelijke achtergrond wordt permanent eenvoudig geïntegreerd in elke les om de orthomoleculaire voeding inzichtelijk te begrijpen en maximaal te kunnen toepassen. Na het volgen van de 8 thema’s kan men deelnemen aan een schriftelijk examen en kan leiden tot het behalen van het diploma van “Board Certified Orthomolecular Voedingsconsulent” of Orthomoleculair Voedingsconsulent. Sinds dit academiejaar kunnen de consulentbistro’s ook via thuisstudie worden gevolgd en bovendien deelnemen aan een voorexamen na 4 consulentenbistro’s. De orthomoleculaire consulentenopleiding en de didactische inhoudelijke uitwerking wordt verzorgd door voedings- en onderwijsdeskundige Walter O.M. Faché, HEOS Orthomoleculair Biochemicus.

Bistro 6: Vijf donderdagavonden

van 19u tot 22u

1. Orthomoleculaire huidverzorging

4 okt 2007

2. Huidverjonging door collageenstimulering

11 okt 2007

3. Cosmetica producten voor de huid

18 okt 2007

4. Huiddrainages, maskers, lymfedrainage, hydro-fytotherapie, sapkuren met practicum

25 okt 2007

5. Huidproblemen: allergie, cellulitis, oedeem, spataders, enz.

15 nov 2007

Waar? Orthos Instituut, Congreszaal Larenhoeve Kerkstraat 101-103 B-9270 Laarne

Bijdrage € 30 per avond of € 130 voor de volledige reeks van 5 avonden. Met opleidingscheques Vlaamse Regering kost deze opleiding minder! Info: www.opleidingscheques.be Gepensioneerden en huisvrouwen kunnen niet genieten van deze reductie en betalen �25/avond of �120/5 avonden. Reservatie en betaling voor aanvang zijn noodzakelijk: Tel. 09/369 06 42 of Fax 09/366 18 38 of e-mail: [email protected]

Mis ook de voordrachten van andere bistro’s niet Bistro 7 Ziektebeelden ondersteunen 4 juni 2007: Diabetes in opmars orthomoleculair stoppen 8 oktober 2007: Orthobiotica vervangen antibiotica 19 nov 2007: Verjongen door optimale hormoonbalansen

Bistro 8 Levenskunst 24 sept 2007: 22 okt 2007: 26 nov 2007:

Meditatie wetenschappelijk en medisch bewezen. Zwamteelt helpt onze afval opruimen. Boeddhisme in het Westen toepassen (deel 2)

37

��

BELGISCH VOEDINGSMAGAZINE VIOW Verschijnt 6 maal per jaar met concrete, nuttige dagelijkse voedingsadviezen en leeftips, voor mensen die bezorgd zijn voor hun eigen gezondheid of beroepsmatig met de voedingsproblematiek bezig zijn zoals natuur- en reformwinkels, gezondheidszorgwerkers, schoonheidspecialistes, sportcoaches, horecabedrijfsmensen, sportcentra, onderwijzend personeel, kortom voor iedereen die begaan is met de gezondheid. Hoofdredactie/Eindredactie Walter OM Faché HEOS

want ik wil energiek blijven, slank blijven, gezond blijven Daarom gebruik ik iedere dag Cocoya Extra Virgin kokosolie, vol met de juiste verzadigde vetten. Verzadigde vetten voor een betere stofwisseling, een slanker figuur, meer energie, een betere bestandheid tegen infecties en minder risico op hart- en vaatziektes? Inderdaad. Recent onderzoek heeft onthuld dat verzadigde vetten, als ze zijn opgebouwd uit middellange vetzuurketens (MCT’s), de gezondheid in sterke mate bevorderen. Cocoya zit boordevol MCT’s, die in de lever rechtstreeks in energie worden omgezet. De vorming van vetbolletjes

Eric Ost Joost Meeusen Ir

Kernredactie

Walter OM Faché, Orth. Bioch. HEOS Dirk Bogaert, Med. Journalist Geert Vergote, Dr. Apr. Sofie Noppe, Lic. Biom. Wet. Jozef Poppe, Prof. Dr. Ir. Joost Meeusen, Bio-ingenieur Johan Decock, Dr. Osteopaat Pieter Van Melckebeke

Vormgeving, productie en druk Walter OM Faché Joost Meeusen Pieter Van Melckebeke

De Pauw Stijn, Drukkerij Coppens bvba Hospitaalstraat 2 9080 Lochristi 09 353 93 93 www.coppens-druk.be

Secretariaat/Advertenties

Larenhoeve, Kerkstraat 101 9270 Laarne. Tel +32 (0)9 3690642 Fax +32 (0)9 3661838 E-mail: [email protected] Website: www.viow.be

Hoe abonneren?

Betaling geldt als enige abonnering. Jaarabonnementen voor 6 nrs: België: Storting van € 40 op rek nr. Fortis 290-0308228-80 Nederland Storting van € 43 op rek nr. Fortis IBAN BE 88290030760741 BIC code GEBABEBB

Prijs per nummer: € 7,8 (België) € 8,5 (Nederland) Uitgever Walter OM Faché, Directeur VIOW Kerkstraat 101 9270 Laarne

in de bloedbaan wordt zo volledig vermeden. Gevolg: minder kans op hart- en vaataandoeningen. De MCT’s in Cocoya bevorderen eveneens de stofwisseling en gewichtsafname, zijn snelle energieleveranciers, verhogen uw weerbaarheid, en maken de huid glad en soepel. Daarom, Cocoya, heb ik je nodig.

Leefnu blijft het enige orthomoleculair vakblad op de Beneluxmarkt dat zich niet bindt aan een productlijn om voldoende inkomsten te genereren. Wij hebben geopteerd voor een orthoceutische firmaraad die los van de redactie en de artikels in het blad functioneert.

Elke dag opnieuw! Uitgeverij Publimedia VIOW Gespecialiseerd op het gebied van voeding, voedingsaanvullingen, gezonde levenswijze en adviezen bij ziekten.

Cocoya Health & Cocoya Cooking zijn twee nieuwe, lekkere en superieure smeer- en braadproducten op basis van biologische extra virgin kokosolie. Ontdek meer over hun heilzame werking op

© Copyright 2007 ISSN 1379-8383 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotocopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden.

www.gezondevetten.be ��

��

��

��

bel +32 (0)52 48 43 00

38

��

Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels. Overname van arikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.

Bokashi of Japans composteren BOKASHI KEUKENEMMER Met de Bokashi keukenemmer fermenteer je eigen keukenresten in huis. Door keukenafval te mengen met een beetje Bokashi-starter, krijg je een goede fermentatie en dus geen rotting. BOKASHI-STARTER Bokashi-starter zijn tarwe-zemelen met Effectieve Micro-organismen geactiveerd die het fermentatie proces starten in de Bokashi keukenemmer. De Bokashi keukenemmer zorgt voor een natuurvriendelijke bodemverbeteraar !    -

[zie website www.emna.eu voor adressen]

EM-X

DE WONDERBAARLIJKE FRISDRANK UIT HET VERRE OOSTEN www.emna.eu �� EM-X is een uniek mengsel van � bacteriën en gisten en is de basis voor een natuurlijk drankje met een opvallende werking. �� EM-X is een Japanse vinding met � een sterke antioxidante kracht. �� EM-X ondersteunt het lichaam en � herstelt zijn natuurlijk vermogen. �� EM-X heeft een wonderlijke � werking bij allerlei ziekten en kan ook preventief worden gebruikt.

NIEUWE VERPAKKING ! In een mooie kartonverpakking en met een vernieuwd etiket. “EM Natuurlijk Actief”, is een nieuw concept om te gebruiken in huis & tuin. Geen chemische toevoegingen meer. Laat de Effectieve Micro-organismen maar het werk verrichten: ze verhogen de natuurlijke weerstand van bodem, plant, mens en dier en dragen voor de gebruiker bij tot een aangenamere en gezondere leefomgeving.

Ingrediënten: water [65%], extracten uit rijstzemelen [12%], rijst [10%], papaya [8%], zeewier [5%]

   -

zie website www.emna.eu voor adressen of bel 051 72 77 73 voor meer informatie

w w w.emna.eu

Sovereign Silver

TM

De zuiverste keuzeTM Hoe Sovereign Silver je immuunsysteem ondersteunt ? Het zijn de zilverionen die het hem doen. Druppel voor druppel. Sovereign Silver heeft meer zilverionen dan elk ander supplement. En studies tonen aan dat zilverionen de aanwezigheid van witte bloedlichaampjes in je lichaam gevoelig doen toenemen. Recente tests bewijzen zelfs dat Sovereign Silver een efficiëntere werking heeft dan bijvoorbeeld Vitamine C of Echinacea. Naast superefficiënt, is Sovereign Silver ook veilig. Veilig voor volwassenen én voor kinderen. Sovereign Silver is verkrijgbaar in verschillende vormen en verpakkingen. (Neusspray, Keelspray, Druppelteller)

S o v e r e i g n S i l v e r, h e t w e r k t ! ! Bestel vandaag nog uw Sovereign Silver op het nummer 03 789 09 59. U ontvangt 5% korting indien u dit tijdschrift vermeldt.

[Our CHALLENGE is HEALTH]

The Netherlands Afrikaweg 14 • 4561 PA Hulst Tel. +31(0)114 32 14 61 Fax +31(0)114 31 93 97 Belgium Postkantoor St-Niklaas 1 Postbus 148 • 9100 St-Niklaas Tel. 03 789 09 59 Gratis Fax 0800 800 11 [email protected] www.energeticanatura.com

39

Gezond vanbinnen, vanbuiten mooi Delphine Hoste (apotheker en fotomodel) Het belangrijkste in mijn leven is mijn gezondheid

Positief voor huid, lichaam en geest Deze mix van innerlijke gezondheid en uiterlijke schoonheid is de perfecte aanvulling van uw dagelijkse lichaamsbeweging en cosmetische verzorging. PlusKenkO is een exclusief complex van hoog geconcentreerde omega-3 oliën aangevuld met plantaardige omega-6-7-9. Het 70% GLA concentraat uit bernagie olie en de extra zink beschermen uw huid maximaal van binnenuit. De unieke samenstelling - 7 maal meer omega-3 dan omega-6 - helpt u een heel eind op weg om u gezond vanbinnen en mooi vanbuiten te voelen.

SLECHTS ÉÉN CAPSULE PER DAG 30 capsules van een hexaan- en toxinevrij omega-3-6-7-9 concentraat met bernagieolie (70% GLA), aangevuld met extra zink.

Wilt u meer informatie ? Surf naar www.minami-nutrition.be of bel OCE BIO Pharma Division 03 366 21 21 Verkrijgbaar bij uw apotheker

Voor u gelezen BURN-OUT SYNDROOM. met bijlage UW LEEF- EN EETWIJ(S)ZER

Recommend Documents