VOLLE KRACHT VOORUIT Conceptnota vrijwillige inzet

VOLLE KRACHT VOORUIT Conceptnota vrijwillige inzet 2010-2013

Vastgesteld door de gemeenteraad van Zandvoort Gepubliceerd in de Zandvoortse Courant Inwerkingtreding Registratienr: 2009/11/001450/Z2009-005040

: d.d. : d.d. : d.d.

Gemeente Zandvoort Telefoon: Fax: E-mail: Internet: Postadres: Bezoekadres: Bankrekening: Registratienr: Datum:

023-5740100 023-5713724 [email protected] www.zandvoort.nl Postbus 2 2040 AA Zandvoort Swaluëstraat 2 Zandvoort 28.50.10.034 2009/11/001450/Z2009-005040

VOLLE KRACHT VOORUIT Nota vrijwillige inzet 2010-2013

INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING.................................................................................................................................2 1

INLEIDING .............................................................................................................................3

2

VRIJWILLIGE INZET .............................................................................................................5 2.1 DEFINITIES ..............................................................................................................5 2.2 BELEIDSKADER ......................................................................................................7 2.3 VRIJWILLIGERS IN ZANDVOORT ..........................................................................8 2.4 RELEVANTE ONTWIKKELINGEN...........................................................................8

3

VISIE VRIJWILLIGE INZET .................................................................................................12 3.1 UITGANGSPUNTEN ..............................................................................................12 3.2 DOELSTELLING.....................................................................................................12 3.3 SUBDOELSTELLING .............................................................................................12

4

PLAN VAN AANPAK ...........................................................................................................13 4.1 PARTIJEN BIJ VRIJWILLIGE INZET .....................................................................13 4.2 STRUCTURELE ACTIVITEITEN ............................................................................13 4.3 INCIDENTELE ACTIVITEITEN...............................................................................15

5

PLANNING,FINANCIERING EN UITVOERING...................................................................16 5.1 UITVOEREN STRUCTURELE ACTIVITEITEN ......................................................16 5.2 UITVOEREN EENMALIGE ACTIVITEITEN ...........................................................16 5.3 MONITOREN..........................................................................................................17

LITERATUUR.....................................................................................................................................18

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

1


SAMENVATTING Gemeente Zandvoort waardeert haar vrijwilligers en hecht belang aan een goede ondersteuning van vrijwilligers(organisaties). Landelijk zet een kwart van de bevolking zich in als vrijwilliger. In Zandvoort is dit zelfs een derde van de inwoners. Onder vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet wordt in deze nota verstaan: Werk dat onbetaald of tegen een geringe vergoeding wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving, buiten een vast dienstverband. In de nota worden de vijf basisfuncties vrijwilligerswerk behandeld die door het ministerie van VWS zijn opgesteld, te weten: Vertalen, Verbinden, Versterken, Verbreiden en Verankeren. De doelstelling die de gemeente voor de komende vier jaar heeft gesteld is: Een goede en brede vrijwilligersondersteuning en een stijging van het aantal nieuwe, met name jonge vrijwilligers. De gemeente wil dit bewerkstelligen door het aanbieden van een samenhangend aanbod van promotie, informatie, scholing en ondersteuning. Hierbij wordt de komende jaren ingezet op het ontplooien van de volgende activiteiten: -website; -stagebemiddeling; -ontwikkeling vrijwilligersfuncties en stageplaatsen; -ondersteuningsaanbod; -promotie; -prijs vrijwilligersorganisatie; -vrijwilligersartikel; -deskundigheidsbevordering en informatie uitwisseling; -overleg ondersteuningsorganisaties. Deze activiteiten zullen worden uitgevoerd door een vrijwilligerswinkel dat wordt ondergebracht bij Pluspunt. Via deze winkel kan ook een aanspraak worden gedaan op de vrijwilligersverzekering. Naast de structurele activiteiten zullen ook incidentele activiteiten worden georganiseerd. Voor de komende vier jaar zijn tot nu toe gepland: -vrijwilligersmarkt; -project werven jonge vrijwilligers; -activiteiten voor het Europese jaar van de vrijwilliger; -feestelijke activiteiten. Samenwerking tussen de ondersteuningsorganisaties is van belang en waar mogelijk zullen de activiteiten met vrijwilligers worden opgezet. Ook de Vereniging Maatschappelijk Betrokken Ondernemen zal bij activiteiten betrokken worden. Er is sprake van interactieve beleidsontwikkeling. Aan de hand van signalen en in overleg met de betrokken partijen en vrijwilligers kan de ingezette koers en het accent bijgesteld worden. Werkprocedures zullen worden vastgelegd en deelname aan de activiteiten zal worden gemonitoord, net als het aantal (nieuwe) vrijwilligers. Maar nu eerst met Volle Kracht Vooruit!

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

2


1

INLEIDING Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde. Veel voorzieningen als sport, cultuur en welzijn zouden zonder de inzet van vrijwilligers niet aangeboden kunnen worden. Vrijwilligers zijn van groot maatschappelijk belang, zij doen actief mee aan de samenleving en dragen bij aan een sterke sociale samenhang. De economische waarde van het vrijwilligerswerk in Nederland wordt geschat op ruim 11 miljard euro (560.000 onbetaalde voltijdbanen op minimumloonbasis). In totaal gaat het om 4 miljoen vrijwilligers, ongeveer een kwart van de bevolking, die minstens een uur per week vrijwilligerswerk verricht. 1 Bijna de helft van de vrijwilligersuren wordt echter voor rekening genomen door 16% van de vrijwilligers. Vooral kerkgangers, ouderen en hoogopgeleiden verrichten vrijwilligerswerk. 2 Verwacht wordt dat ook in 2015 circa een kwart van de bevolking regelmatig vrijwilligerswerk verricht. 3 Vergeleken met andere Europese landen kent Nederland een relatief hoge deelname aan vrijwilligerswerk. In Gemeente Zandvoort is dit aandeel nog hoger met een percentage van 33% van de inwoners dat vrijwilligerswerk verzet volgens de leefbaarheidsmonitor 2008. Zonder vrijwilligers zou de Zandvoortse samenleving minder leefbaar zijn. Vrijwilligers verzetten enorm veel werk en staan voor zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid van de burger. Gemeente Zandvoort waardeert haar vrijwilligers en wil met de nota vrijwillige inzet de vrijwilligers een goede ondersteuning bieden. Hierdoor kunnen ook in de toekomst activiteiten behouden worden, die alleen kunnen bestaan dankzij vrijwillige inzet. De eerste Zandvoortse vrijwilligersnota is in 2003 vastgesteld naar aanleiding van de Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligers (TSV) en liep tot 2006. Deze nota is inmiddels geëvalueerd. In 2008 is de notitie vrijwilligerswerk opgesteld. In de nota ‘Alle hens aan dek, maatschappelijk ondersteuning en gezondheidsbeleid 2008-2011’ staat het opstellen van het nieuwe vrijwilligersbeleid gepland in 2009. Vrijwilligerswerk valt onder prestatieveld vier van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Prestatieveld vier omvat ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers, al raakt vrijwilligerswerk aan meerdere prestatievelden. De bevindingen uit de evaluatie van de eerste vrijwilligersnota en de notitie ondersteuning vrijwilligerswerk uit 2008 zijn gebruikt bij het opstellen van voorliggende nota. Voor het opstellen van het vrijwilligersbeleid voor de komende vier jaar zijn verder sleutelfiguren geïnterviewd en is een klankbordbijeenkomst gehouden. Er is geen gebruik gemaakt van een monitor of enquête onder de vrijwilligersorganisatie, omdat de leefbaarheidsmonitor reeds informatie oplevert over vrijwilligerwerk. Kerndoel van het voorliggende vrijwilligersbeleid is dat we een goede ondersteuning en waardering voor alle Zandvoortse vrijwilligers bewerkstelligen. Het gemeentebestuur wil de komende vier jaren met “Volle Kracht Vooruit”.

1

Meijs et al., 2009 Sociaal Cultureel Planbureau, 2009 3 Sociaal Cultureel Planbureau, 2007 2

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

3


Leeswijzer Na de inleiding volgt in hoofdstuk 2 het kader van vrijwillige inzet. In hoofdstuk 3 staat de visie op vrijwillige inzet beschreven. De betrokken partijen en activiteiten staan in hoofdstuk 4. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 de planning voor de komende jaren beschreven. Bij het ontwikkelen van de nota is uitgegaan van de vijf basisfuncties vrijwilligerswerk die door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn opgesteld. Deze vijf functies zijn: Vertalen, Verbinden, Versterken, Verbreiden en Verankeren. Deze functies worden in de verschillende hoofdstukken van de nota behandeld. Vertalen van maatschappelijke ontwikkelingen is opgenomen in hoofdstuk 2 en 3, Verbinden en Makelen, Versterken en Verbreiden staan in hoofdstuk 4 en Verankeren in hoofdstuk 5.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

4


2

VRIJWILLIGE INZET

2.1

DEFINITIES Voordat verder wordt ingaan op de huidige ontwikkelingen worden enkele definities omtrent vrijwilligerswerk beschreven. Het is belangrijk om eerst het onderscheid tussen vrijwilligerswerk en mantelzorg duidelijk te stellen. Mantelzorgers zijn mensen die langdurig onbetaald zorgen voor een oudere, zieke of gehandicapte met wie zij een persoonlijke relatie hebben. Het is zorg die verder gaat dan incidenteel een handje helpen, zoals in een persoonlijke relatie gebruikelijk is. Mantelzorg is vaak bijzonder intensief en langdurig waardoor het eigen leven van de mantelzorger in de knel kan raken. Bij mantelzorg is altijd sprake van een persoonlijke relatie. Mantelzorg overkomt je, terwijl het doen van vrijwilligerswerk een bewuste keuze is. Een vrijwilliger kan zelf bepalen hoeveel tijd en hoe lang hij besteed en welke werkzaamheden hij wil doen, bij mantelzorg is dit niet het geval. Vrijwilligerswerk biedt ontspanning en breidt je sociale contacten uit, mantelzorg beperkt juist sociale contacten. Bij mantelzorg wordt wel gebruik gemaakt van vrijwilligers; om de mantelzorger te ontlasten kan een vrijwilliger tijdelijk mantelzorgtaken overnemen, dit wordt ook wel respijtzorg genoemd. In de mantelzorgnota staat het coördineren van zorgvrijwilligers gepland voor 2010. Een vrijwilliger is iemand die uit vrije wil werkzaamheden verricht, buiten een vast dienstverband. In het algemeen zijn deze werkzaamheden onbetaald of staat er een vergoeding tegenover die lager ligt dan het minimumloon bij betaald werk. Vrijwilligerswerk is werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. De definitie van vrijwilligerswerk is richtinggevend en laat ruimte voor discussie. Op de volgende onderdelen kan de definitie verder afgebakend worden: -de mate van beloning; -de mate van keuzevrijheid; -wie ervan profiteert; -de mate waarin de organisatie is gestructureerd; -de mate waarin sprake is van werk: hoeveelheid betrokkenheid. 4 De definitie van vrijwilligerswerk voldoet in de praktijk niet omdat de nieuwste ontwikkelingen, niet worden omvat. Zo passen maatschappelijke stages en maatschappelijk betrokken ondernemen niet binnen de definitie van vrijwilligerswerk. Men spreekt daarom liever van vrijwillige inzet. 5 Onder vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet wordt in deze nota verstaan: Werk dat onbetaald of tegen een geringe vergoeding wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving, buiten een vast dienstverband.

4

5

Meijs,1999 www.movisie.nl, 2009

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

5


Een vrijwilligersorganisatie is een met naam en adres genoemd, formeel of informeel georganiseerd verband van verschillende mensen dat met enige regelmaat bijeenkomt en/of activiteiten organiseert in het algemeen belang, waarbij alle inkomsten worden ingezet ten gunste van de doelstelling van de organisatie en waarbij de uitvoering van het primaire proces door vrijwilligers wordt gedaan en er geen verband bestaat tussen de verrichte werkzaamheden en de verdiensten van de vrijwilligers. Ook de omschrijving van een vrijwilligersorganisatie kan verder worden afgebakend, en wel op de volgende punten: 1. verhouding tussen beroepskrachten en vrijwilligers; 2. winst voor nastreven doel; 3. eigen vermogensvorming; 4. verhouding tussen algemeen belang en eigen belang; 5. inhoudelijk werkgebied, (extreme) sympathieën; 6. bestaansduur; 7. organisatiegraad; 8. kwaliteitseisen. 6 Ad 1 Niet alle vrijwilligersorganisaties worden geheel gerund door vrijwilligers. Als er naast vrijwilligers ook betaalde krachten voor de organisatie werkzaam zijn wordt vaak gekeken naar de verhouding tussen het aantal betaalde krachten en vrijwilligers en de bijdrage van de betaalde kracht aan het primaire proces van de organisatie. Ad 2 Vrijwilligersorganisaties streven over het algemeen geen winst na. Uitzondering hierop is een organisatie die de totale winst inzet voor een goed doel. Aan de hoogte van de winst kan een maximum worden gesteld. Ad 3 Aan de hoogte van het eigen vermogen van een organisatie kan een maximum gesteld worden. Dit criterium is met name belangrijk voor subsidieaanvragen en hangt samen met punt 2. Ad 4 Vrijwilligersorganisaties dienen naast het algemene belang ook het particuliere belang. Algemeen Nut Beogende Instellingen zoals kerken, dienen in ongeveer gelijke mate het algemeen en het particulier belang. Verenigingen met leden, zoals sportverenigingen, vallen hier niet onder, omdat meer dan de helft van de werkzaamheden het particulier belang dient. Ad 5 Organisaties kunnen een werkgebied hebben binnen een specifieke sector of meerdere sectoren (bijvoorbeeld sport, welzijn, cultuur). Organisaties met bepaalde sympathieën dienen vaak het algemeen belang van een beperkte groep. Ad 6 Bestaansduur van een organisatie kan een belangrijke rol spelen bij de beoordeling van een vrijwilligersorganisatie. Een organisatie moet vaak een minimaal aantal jaren bestaan om erkenning te krijgen. Ad 7 Niet alle organisaties zijn vastgesteld met een notariële akte en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Gevolg is dat de bestuursleden 6

www.movisie.nl, 2009

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

6


persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor geleden schade van de organisatie. Rechtsbevoegdheid kan van belang zijn voor bepaalde subsidies. Ad 8 2.2

Er kan een verantwoording van activiteiten en middelen worden gevraagd. 7

BELEIDSKADER Rijksbeleid Wet maatschappelijke ondersteuning Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in de jaren 20012005 door middel van de Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligersbeleid (TSV) middelen beschikbaar gesteld om vrijwilligersbeleid te formuleren. Om de resultaten van de TSV-regeling te borgen is bij de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) op 1 januari 2007 de ondersteuning van het vrijwilligerswerk expliciet opgenomen in prestatieveld 4. Doel van de Wmo is dat iedereen kan meedoen in de samenleving. Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport Het ministerie van VWS belicht twee hoofdlijnen voor vrijwilligerswerkbeleid; het aangaan van bondgenootschappen met andere partijen om gezamenlijk het vrijwilligerswerk te versterken en gemeentelijke verantwoordelijkheid voor goede ondersteuning op lokaal niveau. Vanuit het ministerie van VWS zijn in 2009 vijf basisfunctie voor lokale ondersteuning vrijwilligerswerk bekend gemaakt: -Vertalen: het ontwikkelen van een visie en formuleren van beleid -Verbinden: partijen met elkaar verbinden en vraag en aanbod afstemmen -Versterken: opbouwen en onderhouden van een ondersteuningsstructuur -Verbreiden: promoten en waarderen van vrijwilligerswerk -Verankeren: opgedane kennis en ervaring borgen Deze vijf basisfuncties zijn in de nota verwerkt. Daarnaast ontvangen alle gemeenten middelen van het Rijk om een verzekering af te sluiten en om vorm te geven aan een makelaarsfunctie voor vrijwilligerswerk en maatschappelijke stages. Provinciaal beleid De provincie Noord-Holland wil vrijwilligerswerk ondersteunen en stimuleren. De provincie financiert PRIMO nh, Sportservice Noord-Holland, ACB en Profor om het provinciale beleid uit te voeren, zoals ondersteuning en advisering van regionale steunpunten vrijwilligerswerk (PRIMO nh) en lokale vrijwilligers (alle steunfunctie instellingen). Het provinciale beleid is gericht op de bevordering van deelname van jongeren en migranten aan vrijwilligerswerk en het verzamelen, delen en verspreiden van kennis. Voor het werven en behouden van vrijwilligers en voor de kwaliteitsverbetering en professionalisering van bovenlokale vrijwilligersorganisaties en steunpunten heeft de provincie een subsidieregeling; Uitvoeringsregeling vrijwilligerswerk NoordHolland. Daarnaast is er de uitvoeringsregeling actief meedoen. Op basis van deze regeling kan onder andere subsidie worden aangevraagd voor de implementatie van goede praktijkvoorbeelden op het gebied van werven en behouden van vrijwilligers. Deze subsidieregeling loopt tot eind 2012. 7

www.movisie.nl, 2009

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

7


Gemeentelijk beleid In Zandvoort is in 2007 de Wmo nota ‘Alle hens aan dek’ vastgesteld. In deze nota staan de Zandvoortse ambities voor het lokale gezondheidsbeleid en maatschappelijke ondersteuning voor de jaren 2008-2011. De nota is ingedeeld in drie thema’s; sociale samenhang, zelfredzaamheid en preventie. Vrijwilligerswerk valt onder sociale samenhang, prestatieveld 4; het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. In de Wmo-nota staat dat er de komende jaren vooral nadruk moet komen op het aanbieden van een samenhangend aanbod van promotie en informatie en daarnaast scholing en ondersteuning. Naast het Wmo-beleid is vrijwilligerswerk van belang bij vele andere beleidsonderdelen. Zo zijn vrijwilligers actief bij sportverenigingen, culturele organisaties, welzijnsinstellingen maar ook binnen het onderwijs, de (thuis)zorg en jeugdvoorzieningen. Daarnaast spelen vrijwilligers ook een rol bij burgerinitiatieven. Veel vrijwilligersorganisaties ontvangen subsidie van de gemeente en de meeste accommodaties van vrijwilligersorganisaties zijn tot stand gekomen of ter beschikking gesteld met financiële medewerking van de gemeente. Ook uitkeringsgerechtigden kunnen vrijwilligerswerk verrichten als onderdeel van het traject naar reguliere arbeid. In het kader van sociale activering kan tevens vrijwilligerswerk worden verricht als maatschappelijke participatie om een sociaal isolement te voorkomen. De uitkerende instantie, de gemeente of het UWV, moet hierbij op de hoogte zijn van het vrijwilligerswerk en toestemming verlenen om de uitkering te kunnen behouden. 2.3

VRIJWILLIGERS IN ZANDVOORT In de leefbaarheidsmonitor staat dat in 2006 29% oftewel 4.830 vrijwilligers en in 2008 33% oftewel 5.500 Zandvoorters vrijwilligerswerk verrichten. In 2008 zijn meer vrijwilligers actief, maar er is wel een duidelijk verschil; men is in 2008 minder intensief bezig met vrijwilligerswerk dan in 2006. In de leefbaarheidsmonitor interpreteert men vrijwilligerswerk als een functie bij een club, vereniging, kerk, buurthuis of politieke partij, inzet op een school of hulp aan buren, zieken of ouderen. Dit laatste is echter mantelzorg. Het percentage Zandvoorters dat daadwerkelijk vrijwilligerswerk verricht is daardoor niet exact bekend. Ondanks dat de interpretatie van vrijwilligerswerk in de leefbaarheidsmonitor ook mantelzorg omvat, kan een toename in het aantal Zandvoortse vrijwilligers wel worden afgeleid uit de cijfers. De doelstelling is om in 2012 5 % meer vrijwilligers in Zandvoort te hebben ten opzichte van 2006. Het aantal jongeren van 18 tot 25 jaar dat vrijwilligerswerk verricht is in 2006 volgens de leefbaarheidsmonitor 23%. Dit komt neer op circa 260 jonge vrijwilligers. Dit aantal zal in 2010 moeten zijn toegenomen met 10%.

2.4

RELEVANTE ONTWIKKELINGEN Zilveren Kracht Het aantal Zandvoortse 65 plussers is met 19% bijna 5% hoger dan gemiddeld in Nederland. 8 Landelijk en ook in Zandvoort zal het aantal 65 plussers de komende jaren (flink) toenemen. 65 plussers zijn sterk vertegenwoordigd in het Zandvoortse vrijwilligerswerk en worden ook wel de zilveren kracht genoemd. Ouderen doen relatief vaak 8

Gemeente op maat, 2006

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

8


vrijwilligerswerk en besteden hier ook veel tijd aan. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau blijft het totale vrijwilligerswerk de komende jaren op peil maar verplaatst het meer naar de latere levensfasen. Ontgroening In Zandvoort is 19% van de bevolking jonger dan 20 jaar. Landelijk is dit hoger, namelijk 24%. 9 Volgens de landelijke prognoses blijft het aantal 0-19 jarigen de komende jaren vrijwel constant. 10 Jongeren zijn landelijke en ook in Zandvoort ondervertegenwoordigd in het vrijwilligerswerk. Door voldoende jonge aanwas kan het vrijwilligerswerk in de toekomst zeker worden gesteld. Maatschappelijke stage Vanaf het schooljaar 2011/2012 is elke leerling in het voorgezet onderwijs verplicht om maatschappelijke stage te lopen. Doel van de maatschappelijke stage is dat alle jongeren een onbetaalde bijdrage leveren aan de samenleving en kennis maken met vrijwilligerswerk. Het totaal aantal uren dat leerlingen stage lopen gedurende de opleiding varieert van 48 uur (VMBO) tot 72 uur (VWO). Maatschappelijke stages dragen naar verwachting positief bij aan de sociale samenhang. De maatschappelijke stage biedt een kans om jongeren bij organisaties te betrekken, nieuwe vrijwilligers te werven en het imago van vrijwilligerwerk te vernieuwen. Het vinden van stageplekken is primair de verantwoordelijkheid van de school en leerling. De gemeente heeft een ondersteunende rol voor de ontwikkeling van een lokale of regionale makelaarsfunctie. Makelaarsfunctie De gemeente ontvangt middelen van het Rijk om vorm te geven aan de makelaarsfunctie. Deze makelaar bemiddelt nieuwe groepen vrijwilligers en ook maatschappelijke stagiairs die moeilijk een match weten te realiseren. Daarnaast is het ondersteunen van organisaties die nieuwe vrijwilligers of maatschappelijke stagiairs plaatsen een taak van de makelaar. De makelaar zal bevorderen dat de stagiair van nu de vrijwilliger van de toekomst wordt. De ‘nieuwe vrijwilliger’ Mensen delen hun vrije tijd tegenwoordig anders in en stellen ook andere eisen dan vroeger. Er zijn steeds meer mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding en mensen moeten keuzes maken. Als een ‘nieuwe vrijwilliger’ tijd wil investeren in vrijwilligerswerk is dit vaak maar tijdelijk en op momenten dat het de vrijwilliger schikt. Vrijwilligerswerk wordt kritisch bekeken en afgewogen op basis van eigen belangen en interesses. Met deze ontwikkeling moet rekening gehouden worden bij het werven van nieuwe vrijwilligers. Nieuw vrijwilligersbeleid Er stromen onvoldoende nieuwe vrijwilligers in bij vrijwilligersorganisaties. Met name bestuursfuncties zijn moeilijk te vervullen. Het verenigingsleven kan minder vanzelfsprekend uitgaan van de loyaliteit en interesses van zijn achterban voor de organisatie. 11 De toenemende eisen van de ‘nieuwe vrijwilliger’ aan de organisaties vragen om professionalisering. Organisaties zullen professioneler moeten gaan functioneren. 9

Gemeente op maat, 2006 CBS, 2008 11 Sociaal Cultureel Planbureau, 2007 10

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

9


Tegelijkertijd zal de vrijwilliger ook “professioneler” moeten worden, in de zin dat hij/zij training/cursus krijgt aangeboden aan de hand van de interesses. Organisaties zullen hun werving moeten aanpassen en meer maatwerk leveren. Van belang is om meer beleidsmatig tijd en aandacht te nemen voor de instroom van nieuwe vrijwilligers. Dit vraagt om flexibiliteit en management van vrijwilligers. Vertrouwenspersoon en misbruik In 2008 zijn namens de Zandvoortse Sportraad twee Vertrouwens Contact Personen aangesteld. De Vertrouwens Contact Persoon is aanspreekbaar om misstanden van velerlei aard te bespreken en desbetreffende te verwijzen en indien gewenst bij te staan. Landelijk is het project “In veilige handen” opgezet in opdracht van de ministeries van Justitie, VWS en Jeugd en Gezin, om misbruik van minderjarigen binnen een vereniging of vrijwilligersorganisatie te voorkomen. De website Inveiligehanden.nl biedt ondersteuning aan vrijwilligersorganisaties bij het voorkomen van en adequaat omgaan met seksueel misbruik. PR en communicatie PR en communicatie hebben een grotere betekenis dan voorheen. Veel organisaties werken onvoldoende met de digitale mogelijkheden van deze tijd. In toenemende mate is het belangrijk dat (vrijwilligers)organisaties helder communiceren wat ze doen. Nieuwe doelgroepen als jongeren kunnen met heldere communicatie worden aangesproken en betrokken bij vrijwilligerswerk, maatwerk is hierbij wel van belang. Onder jongeren bestaan veel vooroordelen over en onbekendheid met vrijwilligerswerk, zo hebben veel vrijwilligersorganisaties volgens jongeren een stoffig imago. Op dit vlak is dus nog veel te winnen. In de Wmo-krant wordt al aandacht besteed aan vrijwilligerswerk. Maatschappelijk betrokken ondernemen Bedrijven zijn doorgaans bereid een rol te spelen op het terrein van lokaal sociaal beleid. Zij hebben belang bij een omgeving waar goede zorg is voor ouderen en kinderen met voorzieningen voor sport en recreatie. Bedrijven zijn bereid hierin te investeren door middel van faciliteiten, kennis, mankracht en soms middelen. Het gaat hierbij vooral om grotere bedrijven die in hun bedrijfsbeleid betrokken ondernemerschap hebben opgenomen. Bedrijven uit het MKB (midden en klein bedrijf) zetten zich ook in voor vrijwilligersorganisaties in de buurt, maar benoemen dit vaak niet als maatschappelijk betrokken ondernemen (MBO). Ook de gemeente kan met haar medewerkers bijdragen aan maatschappelijk betrokken ondernemen door met ambtenaren een (mid)dag vrijwilligerswerk te doen. Om de mogelijkheden van het maatschappelijk betrokken ondernemen optimaal te benutten zijn extra inspanningen voor de algehele coördinatie en organisatie en meer bekendheid noodzakelijk. In Zandvoort bestaat de Vereniging Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Zandvoort, een lokaal platform van bedrijven en maatschappelijke organisaties. Deze vereniging stimuleert en ondersteunt het maatschappelijk betrokken ondernemen bij organisaties ten behoeve van de samenleving. De vereniging heeft een website www.mbozandvoort.nl en organiseert jaarlijks het MBO-diner. De vereniging ontvangt hiervoor subsidie van de gemeente. In Haarlem wordt jaarlijks de beursvloer georganiseerd door de Vrijwilligerscentrale Haarlem, waar matches worden gemaakt tussen het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

10


De huidige financiële situatie leidt er toe dat het bedrijfsleven minder bereid is om deel te nemen aan Maatschappelijk Betrokken Ondernemen. Vrijwilligersverzekering Niet alle vrijwilligers in Zandvoort waren goed verzekerd. Gemeente Zandvoort heeft daarom begin 2009 besloten om een collectieve vrijwilligersverzekering af te sluiten. Alle Zandvoortse vrijwilligers zijn hiermee verzekerd voor ongevallen en aansprakelijkheid. De polisvoorwaarden staan op de website van de gemeente vermeld. NL DOET MADD is een landelijke vrijwilligersactie georganiseerd door het Oranjefonds en MOVISIE, die vanaf 2010 NL DOET heet. NL DOET stimuleert mensen en met name groepen om een dag vrijwilligerswerk te doen en daarmee een positieve bijdrage aan de samenleving te leveren. Ook Zandvoort doet hieraan mee. In 2009 heeft gemeente Zandvoort op deze dag een groot feest voor vrijwilligers georganiseerd. Dag van de Ouderen 1 oktober is de Internationale dag van de Ouderen. Pluspunt organiseert deze dag een koffieochtend en seniorenbezoek en vraagt daarbij hulp van Zandvoorters die eenmalig vrijwilligerswerk willen verrichten. Jaar van de vrijwilliger 2001 was het Internationale jaar van de vrijwilliger. 2011 wordt het Europees jaar van de vrijwilliger. Dit jaar zal vrijwillige inzet nadrukkelijk onder de aandacht gebracht worden door extra activiteiten en promotie.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

11


3

VISIE VRIJWILLIGE INZET

3.1

UITGANGSPUNTEN Om richting te geven aan het vrijwilligersbeleid voor de komende vier jaren, heeft de gemeente een visie ontwikkelt met de volgende uitgangspunten. *Gemeente Zandvoort waardeert en erkent vrijwilligerswerk en ziet vrijwilligers als belangrijk sociaal kapitaal; *Gemeente Zandvoort stimuleert vrijwilligerswerk als middel om Zandvoortse burgers te betrekken en mee te laten doen aan de samenleving; *Het gemeentelijk beleid is gericht op alle vrijwilligers, dus ook zorgen buurtvrijwilligers; *Gemeente Zandvoort wil onderlinge samenwerking tussen vrijwilligersorganisaties en ondersteuningsorganisatie stimuleren; *Gemeente Zandvoort zet in op het werven van nieuwe vrijwilligers met behoud van bestaande vrijwilligers, waarbij vraag en aanbod worden afgestemd; *Gemeente Zandvoort stimuleert het vraaggericht en interactief ontwikkelen en verbreden van een goede en herkenbare vrijwilligersondersteuning uitgaande van eigen kracht van de vrijwilligers(organisaties); *Gemeente Zandvoort mengt zich zo min mogelijk in interne aangelegenheden van individuele organisaties, maar verwacht wel aandacht voor het interne vrijwilligersbeleid; *De individuele vrijwilligersorganisatie is primair verantwoordelijk voor het eigen vrijwilligersbeleid en hun eigen vrijwilligers; *Er moet een duidelijke scheidslijn zijn tussen vrijwilligers en beroepskrachten; *De rol van gemeente Zandvoort is stimuleren, faciliteren, waar nodig initiëren, samenwerking bevorderen, sturen op ontwikkeling en verbetering.

3.2

DOELSTELLING De centrale doelstelling van het Zandvoortse vrijwilligersbeleid is: Een goede en brede vrijwilligersondersteuning en een stijging van het aantal nieuwe, met name jonge vrijwilligers.

3.3

SUBDOELSTELLING De volgende subdoelstellingen zijn vastgesteld voor de komende jaren: -Het totale aantal vrijwilligers is in 2012 met 5% gestegen ten opzichte van de Leefbaarheidsmonitor 2006. - Het totale aantal jonge vrijwilligers (18 tot 25 jaar) is in 2012 met 10% gestegen ten opzichte van de Leefbaarheidsmonitor 2006. -Ondersteuning voor vrijwilligers in Zandvoort is in 2010 gerealiseerd en wordt gecontinueerd. -Nadruk moeten komen op het aanbieden van een samenhangend aanbod van promotie en informatie en daarnaast scholing en ondersteuning. -Aandacht voor waardering van vrijwilligers.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

12


4

PLAN VAN AANPAK

4.1

PARTIJEN BIJ VRIJWILLIGE INZET Verschillende partijen spelen een rol bij het vrijwilligersbeleid. Het is belangrijk om deze partijen met elkaar te verbinden en samenwerking tot stand te brengen. *De gemeente neemt de regie om te komen tot een goede ondersteuning van vrijwilligers(organisaties) in Zandvoort. *Bestaande ondersteuningsorganisaties voor Zandvoortse vrijwilligers zijn; Stichting Pluspunt, Sportservice Heemstede-Zandvoort, Loket Zandvoort, Tandem en de Vrijwilligerscentrale Haarlem. Provinciaal ondersteunt PRIMO-nh. *Vrijwilligersorganisaties zijn zelfstandige organisaties die met vrijwilligers werken. *Scholen voor voortgezet onderwijs hebben te maken met de maatschappelijke stage, die vanaf 2011 verplicht is. *Bedrijven en Vereniging MBO Zandvoort zijn spelers die een bijdrage kunnen leveren aan vrijwillige inzet door maatschappelijk betrokken ondernemen. *Inwoners van Zandvoort zijn potentiële vrijwilligers. Daarnaast kunnen inwoners gebruik maken van de voorzieningen die met behulp van vrijwilligers beschikbaar zijn.

4.2

STRUCTURELE ACTIVITEITEN De gemeente heeft als doel een stijging van het aantal nieuwe, met name jonge vrijwilligers en het creëren van een brede vrijwilligersondersteuning door een samenhangend aanbod van promotie, informatie,scholing en andere activiteiten. Gemeente Zandvoort wil dit bereiken door de komende vier jaren in te zetten op die activiteiten die hierna beschreven worden. Hierbij wordt ook invulling gegeven aan de makelaarsfunctie, met name door de eerste drie activiteiten. Website Gemeente Zandvoort wil voor haar vrijwilligers(organisaties) een website ontwikkelen, om vrijwilligers en organisaties met elkaar in contact te brengen. Deze website moet de volgende mogelijkheden bieden: -Vacaturebank De Zandvoortse vrijwilligersorganisaties kunnen hun beschikbare vrijwilligersposities op de vacaturebank plaatsen, zodat een overzicht ontstaat van alle beschikbare vrijwilligersplaatsen. Mensen die op zoek zijn naar vrijwilligerswerk kunnen via de vacaturebank op een passende vacature reageren. Doel is een goede matching tussen vrijwilligers en organisaties zodat nieuwe vrijwilligers instromen en vacatures vervuld worden. -Forum De website dient aan de vrijwilligersorganisaties de mogelijkheid te bieden om door bijvoorbeeld een forum onderling informatie uit te wisselen en vragen aan elkaar te stellen. -Vraagbaak Ook kunnen vragen gesteld worden aan een beroepskracht, via mail of telefoon. Als hier behoefte aan blijkt te zijn kan dit worden uitgebreid naar een spreekuur (op afroep).

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

13


Bemiddeling stage Naast het bemiddelen van nieuwe vrijwilligers heeft de makelaar ook de taak om maatschappelijke stagiairs die moeilijk een stageplaats kunnen vinden te ondersteunen. In samenspraak met de school zal binnen het bestaande netwerk gezocht worden naar een geschikte stageplaats. De leerlingen van het Gertenbach College zullen daarnaast een gastles over vrijwilligerswerk krijgen om de maatschappelijke stage meerwaarde te geven. Ontwikkeling vrijwilligersfuncties en stageplaatsen Om nieuwe vrijwilligers te werven kunnen organisaties worden ondersteund bij het creëren van een vraaggericht aanbod aan vrijwilligers- en stageplaatsen. Door bij het opzetten van vrijwilligers- en stageplaatsen uit te gaan van de behoeften van vrijwilligers en stagiaires zullen deze plaatsen sneller vervuld worden. Deze mogelijkheid van ondersteuning zal onder andere via de website bekend gemaakt worden. Vrijwilligersverzekering De vrijwilligersverzekering van gemeente Zandvoort blijft via de gemeente lopen, maar de “vrijwilligerswinkel” zal de vrijwilligers(organisaties) ondersteunen die een beroep doen op de verzekering. Via de website zullen de polisvoorwaarden en schadeformulieren beschikbaar zijn. De schadeformulieren zullen ook bij Loket Zandvoort beschikbaar zijn. Promotie Een deel van het beschikbare budget voor vrijwillige inzet zal worden besteed aan promotie. De website en de overige ondersteuningsmogelijkheden moeten bekendheid krijgen. Maar ook vrijwilligerswerk zelf moet meer onder de aandacht worden gebracht. Dit draagt bij aan de instroom van nieuwe vrijwilligers. Er zal een promotieplan geschreven worden om het Zandvoortse vrijwilligerswerk meer bekendheid te geven. Het promotieplan sluit aan op de doelstellingen van de vrijwilligersnota. Ook nieuwe burgers zullen informatie ontvangen over de mogelijkheden. Prijs Vrijwilligersorganisatie Jaarlijks zal een prijs uitgereikt worden aan de organisatie met het beste vrijwilligersbeleid. Met deze prijs wordt een goed vrijwilligersbeleid bij organisaties gepromoot en krijgt het vrijwilligerswerk erkenning en waardering. Vrijwilligersartikel Als blijk van erkenning en waardering zal elke maand een vrijwilliger of een organisatie door middel van een artikel in de krant in het zonnetje gezet worden. Mogelijk wordt dit uitgebreid met een artikel over bijvoorbeeld maatschappelijke stage of maatschappelijk betrokken ondernemen. In de Wmo-krant wordt ook aandacht besteed aan vrijwilligerswerk. Deskundigheidsbevordering en informatie-uitwisseling Eenmaal per jaar wordt een bijeenkomst georganiseerd voor vrijwilligersorganisaties met als doel netwerken, informatie uitwisseling en deskundigheidsbevordering. Deze bijeenkomsten zullen onder andere op de website worden aangekondigd. Mogelijke thema’s van de bijeenkomst kunnen zijn: vrijwilligersbeleid bij andere (Zandvoortse) organisaties, het opzetten van een netwerk of maatschappelijk

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

14


betrokken ondernemen. Het thema van de bijeenkomst zal aan moeten sluiten op de bestaande behoefte en kan interactief gekozen worden, via de website. Overleg ondersteuningsorganisaties Het is belangrijk dat de verschillende ondersteuningsorganisaties samenwerken en op de hoogte zijn van elkaars bezigheden op het gebied van vrijwillige inzet. Twee maal per jaar zullen de ondersteuningsorganisaties overleg voeren om de stand van zaken en plannen omtrent vrijwillige inzet te bespreken en samenwerkingsafspraken te maken. De gemeente voert de regie bij deze bijeenkomsten. Ook kan samenwerking worden gezocht met de Vereniging Maatschappelijk Betrokken Ondernemen.

4.3

INCIDENTELE ACTIVITEITEN Naast structurele activiteiten zullen de komende vier jaren ook eenmalige activiteiten georganiseerd worden. Vrijwilligersmarkt Er zal een vrijwilligersmarkt worden georganiseerd in Zandvoort als pilot. Mocht dit een succes zijn dan zal de markt elke 2 jaar opgezet worden. De vrijwilligersmarkt biedt de mogelijkheid om nieuwe vrijwilligers enthousiast te maken voor een vrijwilligersfunctie. Ook deze activiteit zal onder andere via de website worden aangekondigd. Project jonge vrijwilliger In 2010 zal een project ‘werven van jonge vrijwilligers’ gestart worden, om jongeren te motiveren om vrijwilligerswerk te doen. Hierbij zal samenwerking worden gezocht met het jongerenwerk en gebruik worden gemaakt van Hyves/facebook. In de Wmo nota is een toename van het aantal jonge vrijwilligers tot doel gesteld. Binnen de doelgroep jonge Zandvoorters zal actief geworven moeten worden. Jaar van de vrijwilliger In 2011, het Europese jaar van de vrijwilliger zullen extra activiteiten rondom vrijwilligerswerk worden georganiseerd. De voorbereidingen voor activiteiten gedurende het vrijwilligersjaar zullen in 2010 worden getroffen. Feestelijke activiteiten Om de twee jaar zullen feestelijke activiteiten voor vrijwilligers gehouden worden. In 2011 wordt een feest gegeven in het kader van het Jaar van de vrijwilliger. In 2013 zullen opnieuw feestelijke activiteiten gehouden worden. Zodoende wordt ieder jaar alternerend een vrijwilligersmarkt of een feest georganiseerd.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

15


5

PLANNING,FINANCIERING EN UITVOERING Gemeente Zandvoort wil alle activiteiten zoveel mogelijke lokaal organiseren. Als meer expertise nodig is zal hier regionaal een beroep op worden gedaan. Waar mogelijk zal gebruik worden gemaakt van provinciale subsidies.

5.1

UITVOEREN STRUCTURELE ACTIVITEITEN De structurele vrijwilligersactiviteiten zullen worden uitgevoerd door een “vrijwilligerswinkel” die zal worden ondergebracht bij Pluspunt. Deze “vrijwilligerswinkel” krijgt een eigen gezicht met een eigen logo. Voor de uitvoering van de structurele activiteiten is de komende vier jaar jaarlijks € 25.000 beschikbaar. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de jaarlijkse besteding van deze middelen. Tabel 1: overzicht structurele vrijwilligersactiviteiten Activiteiten Structureel Website Bemiddeling Stage Ontwikkeling vrijwilligersfunctie en stageplaats Vrijwilligersverzekering Promotie Prijs vrijwilligersorganisatie Vrijwilligersartikel Bijeenkomst informatie en deskundigheidsbevordering Overleg ondersteuningsorganisaties Personeelskosten Materiële kosten Overig/Onvoorzien Totale kosten per jaar

€ 15.000 € 5.000 € 5.000 € 25.000

Naast bovenstaande nieuwe activiteiten voor vrijwilligersondersteuning, betaalt gemeente Zandvoort structureel € 4.200 aan de vrijwilligersverzekering. Ook ontvangt de Vereniging Maatschappelijk Betrokken Ondernemen jaarlijks € 3.000 subsidie van de gemeente. Samenwerking Samenwerking tussen ondersteuningsorganisaties is van belang en waar mogelijk zullen activiteiten samen met vrijwilligers opgezet en uitgevoerd worden. Ook de Vereniging Maatschappelijk Betrokken Ondernemen zal bij activiteiten betrokken worden. De komende vier jaren zal opnieuw worden aangehaakt bij NL DOET. 5.2

UITVOEREN EENMALIGE ACTIVITEITEN Naast de structurele activiteiten zullen ook incidentele activiteiten georganiseerd worden. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de eenmalige activiteiten die op dit moment gepland staan voor de komende jaren. Middelen voor deze activiteiten zullen uit de reserve overige Wmo gedekt worden.

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

16


Tabel 2: overzicht incidentele vrijwilligersactiviteiten Incidentele activiteiten Vrijwilligersmarkt Project jonge vrijwilliger Activiteiten 2011 Feestelijke activiteiten

5.3

MONITOREN Met Pluspunt zal een overeenkomst gesloten worden om de structurele activiteiten uit te voeren. In deze overeenkomst wordt gevraagd om de werkprocedures van de activiteiten vast te leggen en jaarlijks een overzicht te geven van het gebruik van de geplande activiteiten. Het doel om meer nieuwe vrijwilligers te trekken wordt gemeten aan de hand van de nieuwe leefbaarheidsmonitor of via een alternatieve peiling. Er is sprake van interactieve beleidsontwikkeling. Aan de hand van de monitor, ontwikkelingen of signalen, kunnen de koers en accenten bijgesteld worden. Dit wordt gedaan in overleg met de partijen die weten wat er leeft, kennis van zaken hebben en het beleid moeten uitvoeren. Ook de vrijwilligers(organisaties) zelf zullen worden betrokken. Nu met Volle Kracht Vooruit!

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

17


LITERATUUR Alle hens aan dek. Beleidsnota maatschappelijke ondersteuning en gezondheid 2008-2011. Gemeente Zandvoort, 2007 Basisfuncties vrijwilligerswerk in de praktijk. Movisie, 2009 Economische waarde vrijwilligerswerk Resultaten onderzoek Erasmus Universiteit. Meijs, L.C.P.M. en Roza, L., 2009 Evaluatie vrijwilligersbeleid, Gemeente Zandvoort 2009 Gemeente op maat 2006 Zandvoort. Centraal Bureau voor de Statistiek, 2008 Integraal vrijwilligerswerkbeleid: de Utrechtse aanpak. Commissie vrijwilligersbeleid, 2004 Leefbaarheidsmonitor 2008. Gemeente Zandvoort. Onderzoek en Statistiek Haarlem, 2009 Maatschappelijke stages en werknemersvrijwilligerswerk, Meijs, L.C.P.M., 2007 Toekomstverkenning vrijwillige inzet 2015, Sociaal Cultureel Planbureau, 2007 Van ambitie naar aanpak. Notitie Ondersteuning Vrijwilligerswerk Zandvoort 2008, Gemeente Zandvoort, 2008 Vrijwilligerswerk in meervoud, Sociaal en Cultureel Planbureau, 2009 www.minvws.nl www.movisie.nl www.noord-holland.nl www.stagerage.nl www.samenlevenkunjeleren.nl www.zonnebloem.nl

2009/11/001450/Z2009-005040 d.d.

18

VOLLE KRACHT VOORUIT Conceptnota vrijwillige inzet

Recommend Documents