VIERDE WERELD. ATD Vierde Wereld, een internationale beweging. December 2007 Nr 119

December 2007 Nr 119

VIERDE WERELD De dochter van meneer A. woont in een pleeggezin. Hij kan haar één keer in de maand zien, maar dat mag niet thuis. Dus voelt hij zich verplicht om telkens een leuk uitstapje te verzinnen met haar en dat wordt al vlug erg duur. ‘Gewone gezinnen’ doen toch ook niet per se elke maand dure uitstapjes? Met de nieuwe voogd kan hij over dit soort zaken beter praten. De familie K. doet maar één keer in de maand met de auto boodschappen en dan meteen voor een hele maand. Dan weet mevrouw namelijk dat ze met het geld echt een maand kan uitkomen. Want ze merken dat telkens wanneer je in de winkel komt, je toch iets meer meeneemt dan je van plan was. © foto: Mona van den Berg - ATD Vierde Wereld

Onlangs was ik op een familiefeestje. Eén van de aanwezigen houdt ervan om mij op de kast te jagen en gooit stoer in het midden: ‘Een bedelaar haalde vorig jaar met Kerst wel 600 Euro binnen in enkele dagen. Da’s makkelijk verdiend! En wij maar hard werken en voor zulke lui belastingen betalen!’. Ik ben niet het type dat direct flink weerwoord kan bieden op zo’n moment. ’s Avonds in bed bedenk ik de antwoorden. Ik vraag me af hoeveel mensen denken zoals hij; hoe groot de kloof van onbekend-onbemind kan zijn; hoe lang vooroordelen stand kunnen houden? Fragmenten van gesprekken in de voorbije maanden schieten me door het hoofd. Mevrouw C. zegt al lang dat ze de woning wil opknappen, maar komt er niet toe. Nu is er sprake van verhuizen naar een andere, aangepaste woning. Ze droomt al van een nieuwe start; ze wil alles nieuw. Ze is er helemaal vol van. Maar dan krijgt ze ander bericht: er komt inspectie, en als die de huidige woning niet schoon genoeg vindt, gaat het feest niet door. Ze klinkt gelaten onder haar eigen oordeel en dat van de woningbouw: ‘mijn moeder had het huis ook nooit schoon.’ Maar hervat vervolgens: dan maak ik hier alles nieuw.

In het huis van mevrouw R. liggen heel veel spullen wanordelijk opgestapeld. Op een gegeven moment zegt mevrouw me dat alles met de invoering van de Euro zoveel duurder is geworden, dat je maar beter niets meer kan weggooien: als je geen geld meer hebt voor iets nieuws, heb je toch nog altijd wat achter de hand. De familie S. woont sinds een jaar op een stukje verborgen oude camping, in een zeer klein en bouwvallig houten huisje, waarvoor ze 475 Euro huishuur betalen. Wanneer we hen gaan opzoeken, maken ze het onderkomen zo schoon mogelijk en het weinige eten dat er is wordt ons aangeboden. Woorden en gebaren die me hebben verrast, die me aan het denken zetten, en die de wereld en het leven en de mensen voor mij in een nieuw daglicht stellen. Persoonlijke ontmoetingen blijven een krachtige remedie tegen de verharding in onze samenleving, en ik kan ze mee helpen mogelijk maken. Ze vormden de rode draad in de publieke campagne van de Vierde Wereld beweging. Die is nu afgerond, maar de slagzin ‘Extreme armoede uitbannen, een weg naar vrede’ blijft een leidraad voor het nieuwe jaar. Vanessa Malfait-Joos Nationaal coördinator

ATD Vierde Wereld, een internationale beweging Zowel in de arme als in de rijke landen worden mensen uitgesloten vanwege de diepe armoede waarin zij leven, soms al generaties lang. Joseph Wresinski (1917-1988), een Franse priester, zelf in grote armoede geboren en opgegroeid, heeft in 1957 in Noisy-le-Grand (Frankrijk) met 250 zeer arme en dakloze gezinnen een vereniging opgericht met als hoofddoel: de extreme armoede teniet te doen. Deze vereniging is uitgegroeid tot de internationale beweging ATD Vierde Wereld. Wij zijn ervan overtuigd dat de eersten die tegen armoede strijden, de armsten zélf zijn. Hun streven naar een menswaardig bestaan dient gerespecteerd te worden door allereerst aan hen te vragen wat daarvoor nodig is. De beweging ATD Vierde Wereld brengt mensen van uiteenlopende levensbeschouwingen en verschillende politieke richtingen samen. De actie van de beweging steunt op de armsten, op volontairs (met minimumloon werkend voor de beweging) die overal in de wereld deelnemen aan het leven van de armsten, én op duizenden medestanders die in alle lagen van de samenleving op uiteenlopende wijze de aandacht vestigen op de armsten als medeburgers.

2 - VIERDE WERELD, DECEMBER 2007

Werelddag van verzet tegen Extreme Armoede: zich verenigen Een twaalftal lokale activiteiten in samenwerking met ATD Vierde Wereld hebben rond 17 oktober 2007 in Nederland plaats gevonden. Op sommige plekken werd de Werelddag voor de eerste keer georganiseerd. Zeer verschillende activiteiten werden voorgesteld: stille tochten, themawandelingen, maaltijden, getuigenissen, herdenkingsmomenten, gebedsdiensten, kunstworkshops, muziekvoorstellingen… En zelfs een “week van de armoede”! Een groeiende belangstelling dus. “Attent blijven om uitsluiting uit te sluiten” [J. Korteweg uit Breda] Op de meeste plaatsen hebben we met lokale partners gewerkt (stichtingen, kerken, bewonersorganisaties, maatschappelijk werkers, journalisten, artiesten…). Met anderen over de Werelddag en de plaats van de armsten nadenken blijft een uitdaging, maar is ook een boeiende ervaring, “omdat het samen werken… ieder sterker maakt” [J. Habets uit Brunssum]. De Werelddag is niet alleen een lokale of nationale, maar ook een internationale gebeurtenis: overal ter wereld, op de vijf continenten, zijn er manifestaties of vieringen geweest, zowel in krottenwijken in Afrika of Azië als bij het Europese Parlement en de Verenigde Naties. Ook waren er uitwisselingen: Een groep uit Breda is naar Parijs getrokken, de theatergroep van de Joseph Wresinski Cultuur Stichting hebben meegedaan in Berlijn; er was een telefoongesprek tussen de organisatoren in Dublin en Assen, Tapori kindersilhouetten uit Zwitserland hingen op in Heerlen en getuigenissen van overal in de wereld werden voorgelezen.

E. Hagen uit Breda over de dag op het Trocadero in Parijs: ‘Verschrikkelijk leuke kontakten heb ik gehad met de groep uit Haïti. Ze maakten mooie muziek en waren vrolijk. Wat mij opviel: dat als die mensen over armoede praten, zij het niet over financiële zaken hebben, maar ook over schoon drinkwater of over eten voor de kinderen. In West-Europa gaat het vaak over geldkwesties. Ik denk dat zij zich op de één of andere manier beter kunnen wapenen of er beter mee om kunnen gaan. Misschien is armoede daar zo ingeburgerd dat ze het gewoon vinden? Hier schuilt natuurlijk het gevaar dat ze het accepteren om in armoede te leven. Dit moet voorkomen worden! We mogen nooit accepteren dat er mensen waar ook ter wereld in armoede moeten leven. (…) Met elkaar kunnen we het waarmaken’. Met elkaar betekent niet alléén onder ons of met andere partners, maar ook met de armsten. Dat ze erbij betrokken worden, zowel op praktisch als op inhoudelijk gebied, want het is “hun” dag. Getuigen van extreme armoede en (sociale) uitsluiting is erg belangrijk, maar blijft ook vaak moeilijk en pijnlijk. We moeten de middelen zoeken om het woord en denken van de gezinnen die dagelijks in extreme armoede leven naar voor te brengen, getuigenissen gedragen en uitgesproken door de armsten zelf, omdat “anderen moeten weten dat het geen prettig leven is, want je bent aan het overleven” [Ervaringsdeskundige uit Amersfoort]. Het is nog te vroeg om al grote conclusies te trekken over de campagne. Op 7 december zullen we de Werelddag (17/10/07) en de Studiedag (21/11/07) samen evalueren. De gelegenheid om ons o.a. af te vragen: welke zijn onze overwinningen? en welke zijn onze toekomstige uitdagingen?

Foto Peter de Bie - Stilte Actie voor de Tweede Kamer in Den Haag

VIERDE WERELD, DECEMBER 2007 - 3

De Oproep tot Solidariteit, een vooruitstrevende uitdaging voor iedereen

Bijna 160.000 mensen in de wereld, uit 152 verschillende landen hebben de Oproep ondertekend: uit Frankrijk, Zweden, Hongarije, Libanon, Pakistan, China, Egypte, Kameroen, Nigeria, Canada, Haïti, Peru,.. In Nederland hebben wij ongeveer 1.500 handtekeningen binnen gekregen, waarvan een kwart via internet. In aantallen bleven we ver beneden de streefgetallen die bij het begin van deze actie genoemd werden, en het onder de aandacht brengen bij beleidsmensen en media is maar matig gelukt. Ook bleken de folders voor een aantal mensen niet duidelijk genoeg. Anderen spraken hun aar-

zeling uit om deze tekst te ondertekenen, omdat hij zo ambitieus en veeleisend is, of omdat ze niet geloven in de het nut van ‘weer een petitie’ of omdat ze bang zijn dat ze dan ‘vast zitten’ aan een vervolgactie. Het zijn zeker belangrijke punten om mee te nemen als we de balans van deze actie opmaken. Maar ATD Vierde Wereld denkt meer in termen van concrete personen dan in cijfers. Velen hebben bij hun handtekening een boodschap over hun inzet geschreven (nog te lezen op www.oct17.org/De-ondertekenaars.html): t
Ik werk met arme gezinnen en weet welke stress het voor de opvoeding van de kinderen is om arm te zijn. [Mw. F, sociaal-cultureel werker in Heerlen] t Mensen in armoede hebben kracht, kunnen keuzes maken en verantwoordelijkheid dragen. Vertrouw daarop en neem allen serieus. [Dhr. van L, uit Nieuwkoop] t Wij kunnen slechts recht doen aan onszelf als we oog hebben voor mensen die van generatie op generatie in armoede leven. Als we het onrecht van armoede laten bestaan, geeft het aan dat we onverschillig zijn als mens ten opzichte van elkaar en dat is een ernstige aantasting van menselijke waarden. [Dhr. van L, gebouwbeheerder, Alkmaar] Via de Campagne (Jongerenkaravaan, Oproep, 17 oktober, Studiedag) zijn er nieuwe mensen, partners, netwerken, betrokkenheid en acties zichtbaar geworden. We willen al deze contacten gedurende de volgende maanden verder met de mensen uitbouwen, en samen met hen zoeken hoe we de idealen van de tekst van de Oproep meer en meer kunnen realiseren. Een vooruitstrevende uitdaging voor iedereen, op weg naar vrede.

© foto Verenigde Naties

Op 17 oktober 2007 in New York, heeft de heer Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, de resultaten van de Oproep tot solidariteit officieel uit handen van een delegatie van ATD Vierde Wereld ontvangen. De secretaris-generaal heeft opnieuw bevestigd dat hij zich wil inzetten voor een krachtigere bestrijding van extreme armoede en voor het bereiken van de Millenniumdoelstellingen.”(...) We moeten onze aandacht en onze middelen concentreren op de plaatsen en de bevolkingsgroepen die aan hun lot zijn overgelaten, wetend dat degenen die het meest vastberaden zijn om aan de armoede een eind te maken, de armen zelf zijn (...). Zij (de burgers in de samenleving) zenden berichten en ondertekenen petities om aan hun leiders te vragen dat ze zich aan hun beloftes houden. Zij vragen zowel in de ontwikkelingslanden als in de ontwikkelde landen, dat de regeringen hun actie voor het bereiken van de Millenniumdoelstellingen aanpassen aan de acties die burgers ondernemen.”

4 - VIERDE WERELD, DECEMBER 2007

Op ontdekking bij de Vierde Wereld Na de zomer zijn 4 jonge mensen op ’t Zwervel komen wonen. Ze stellen zich graag aan u voor. ANDRÉ ROEFFEN Hallo, mijn naam is André Roeffen. Samen met mijn vriendin Mona en onze dochter Terra ben ik sinds augustus van dit jaar op ’t Zwervel. We wonen in het huis waar Kris en Marijke met hun kinderen Judith en Joshua woonden. Een enorm verschil met het leven in de 10-hoog flat in Utrecht waar wij vandaan kwamen.

Wat zal ik vertellen? 41 jaar geleden ben ik geboren in een volkswijk in Wijchen. Ik groeide samen met een oudere broer en jongere zus op in een katholiek nest. Een dromerig, rustig, eerlijk, serieus en wat bang kind. Opstandig werd ik als er in mijn ogen iets onrechtvaardigs gebeurde. Vanuit dat gevoel nam ik in mijn puberteit teleurgesteld afstand van de kerk. De warmte uit mooie bijbelverhalen vond ik niet terug bij de meeste kerkgangers en zeker niet in de zondagse donderpreken. Het leek alsof ik in mijn puberteit wakker werd. Ineens zag ik bijna overal een schijnwereld. Vriendelijk pratende mensen bleken enorm te roddelen en te veroordelen. Kranten vertelden maar een halve of verzonnen waarheid. TV leek er vooral te zijn om niet te hoeven praten en om de tijd te vullen. Nu, bijna 25 jaar later en dit schrijvend, bedenk ik mij dat een zoektocht naar iets dat ‘waar, rechtvaardig en waardevol’ is, daar bewust begon. Ik heb van alles gedaan om mijzelf te ontwikkelen en mij dienstbaar aan de wereld te kunnen maken. Elf jaar heb ik op allerlei plaatsen en met verschillende doelgroepen in de hulpverlening gewerkt. Het is heerlijk om nu niet meer in de rol van hulpverlener te zitten. Het contact met mensen is hier gelijkwaardiger, van volwaardig mens tot volwaardig mens. Proberen elkaar te begrijpen en van

elkaar te leren. Hoe meer ik de Vierde Wereldbeweging leer kennen, hoe enthousiaster ik word. Het roept nieuwe vragen op. Vlak voordat ik bij de Vierde Wereld kwam, leek ik als clown bijna een vorm gevonden te hebben, waarin alles uit mijn zoektocht samen kwam: improviserend spelen met de werkelijkheid betekende er helemaal kunnen zijn voor een ander en mijzelf. Nu vraag ik mij af: is volontair zijn misschien mijn weg? En zo ja, kan ik die ook bewandelen met een rode neus op? KARINA WÖHLE Mijn naam is Karina Wöhle. Ik ben 19 jaar en kom uit Duitsland, uit Gütersloh, vlakbij Osnabrück. Ik ben hier nu twee maanden. Als mensen langzaam Nederlands spreken kan ik ze verstaan. Ik spreek het ook een beetje maar mijn woordenschat is klein. Een jaar geleden besloot ik om een ‘sociaal jaar’ in het buitenland te gaan doen om nieuwe ervaringen op te doen, om zelfstandig te leven en om nieuwe mensen te ontmoeten. Het project ’t Zwervel is het project waar ik naar toe wilde. Tijdens het selectieweekend had ik hierover gelezen. In de tijd daarvoor hielp ik in een jongerencentrum bij een sociaal programma voor kinderen. Mijn motivatie om dit te doen is dat ik uit een ‘normaal’ gezin kom zonder financiële of sociale problemen; dat ik hou van werken met mensen en dat ik wil helpen en proberen vrolijk te maken. Om gezinnen te zien die niet zoals die van mij zijn, met problemen en verdriet, stemt mij droevig. Ik weet dat ik de wereld met mijn acties niet kan veranderen maar ik denk dat ik wel een aantal mensen blij kan maken. De eerste twijfels kwamen één dag voordat ik van huis weg ging. Is het echt goed wat ik ga doen? Is het de juiste keuze? Hoe is het zonder mijn familie? Hoe is het om op mijzelf te wonen? Ben ik sterk genoeg om daar mee om te gaan? Er zijn veel mensen die mij hielpen. Ook mijn vriend wilde dat ik ging; hij staat altijd klaar als ik hem nodig heb of onzeker ben. Nu ben ik blij dat ik hier ben. Het is een prettige plek met fijne mensen waar ik veel nieuwe ervaringen kan opdoen en veel kan leren. In deze korte

VIERDE WERELD, DECEMBER 2007 - 5 tijd heb ik al veel ervaren. Ik ben in contact gekomen met mensen in armoede en leer hun situatie beter kennen. Ik leerde om beter in een team te werken en om over problemen te praten. Het op mezelf leven is ook niet zo moeilijk als ik dacht, ik vind het prettig. Ik krijg weinig geld per maand, maar dat is geen probleem. Geld is volgens mij niet zo belangrijk omdat ik gedurende een sociaal jaar mensen wil helpen en niet veel geld wil verdienen. Nu kan ik zeggen dat de boerderij en ATD Vierde Wereld het beste zijn wat mij kon overkomen, zodat ik mijn droom over een sociaal jaar waar kan maken. MONA VAN DEN BERG Ik ben Mona van den Berg, 39 jaar. Mijn eerste herinnering… Een meisje op school eerst verlegen, daarna met groene hanenkam in verzet, een buitenbeentje, was geraakt door het onrecht in de wereld. Interesse voor de mens, het verlangen een actieve steunende rol te kunnen spelen, voor mij een vanzelfsprekende keuze. Een studie Maatschappelijk werk werd gevolgd door ervaring opdoen als hulpverlener in een Blijf van mijn Lijfhuis, een opvanghuis voor jongeren en een opvanghuis voor daken thuislozen. Fotografie trok mijn aandacht. De camera in mijn hand en ik was verkocht. De verwondering over alles wat ik om mij heen zag, omzetten in beeld. Soms confronterend en schrijnend met het doel de kijker te herinneren aan de verantwoordelijkheid ten opzichte van de medemens. De wens naar verdieping in de fotografie resulteerde in stoppen met werken in de sociale hulpverlening en het starten aan de fotovakschool. Werken bij verschillende fotozaken en studio’s, het sloot niet aan bij wat ik wilde. Er bleef iets knagen, het gevoel van onvrede bleef mij achtervolgen. Mijn betrokkenheid met sociale rechtvaardigheid, concreet een bijdrage leveren moest nog een vorm krijgen. Een rechtenstudie, verdieping in het belang van sociale mensenrechten. Rechten die ook in Nederland worden geschonden. Een sprong in het diepe, proeven aan de advocatuur, opkomen voor de medemens. Veel geleerd, toch een wereld die ver van mijn belevingswereld afstond. Het leidde tot de kern, mijn passie fotografie dagelijks op de voorgrond te laten staan. Na een studie aan de fotoacademie geef ik met realistische beelden mijn visie op aspecten die zich in de samenleving afspelen weer. Confrontatie met de consumptiemaatschappij. Steeds meer weerstand tegen het materiële gedachtegoed en het individualistische denkpatroon. Rijken worden rijker en armen armer. Arm zijn sluit een volwaardig deelnemen aan de samenleving uit. Een reeks aan politieke keuzes, ik wil iets doen, een protest tegen samenleving en politiek. Een unieke kans om bij ATD Vierde Wereld samen te werken met anderen, jong, oud, gelovig, ongelovig, arm en rijk. Allemaal bezig met armoede de wereld uit te helpen.

GAËLLE JOLLY Mijn naam is Gaëlle Jolly. Ik ben 21 jaar en kom van de westkust van Frankrijk. Voordat ik hier kwam heb ik drie jaar rechten gestudeerd. Misschien dat ik hier later nog twee jaar mee verder ga. Omdat ik jong ben en omdat ik mij zorgen maak over sociale uitsluiting heb ik gekozen om één jaar ervaringen op te doen bij een mensenrechtenorganisatie. Bovendien wilde ik naar een ander land om een andere cultuur te ontdekken. ATD Vierde Wereld is naar mijn mening een bijzondere organisatie. Elke actie is ethisch verantwoord. Dat is voor mij erg belangrijk. Je vraagt je telkens of waarom we iets doen. ATD Vierde Wereld probeert te bouwen aan een betere samenleving waar mensenrechten werkelijk voor iedereen bestaan. Nu ik hier twee maanden ben, begin ik te begrijpen wat de Vierde Wereld is en vooral hoe in armoede leven eruit kan zien. Ik zie nu ook dat er verschillende manieren zijn om deze gezinnen te helpen. Soms voel ik een grote kloof tussen mijn verlangen naar een prachtige wereld en de werkelijkheid waarin gezinnen leven. Dit voel ik vooral bij het bezoeken van gezinnen. Het is niet zo gemakkelijk als je misschien denkt. Er zijn veel vragen rondom armoede die je je nauwelijks voor kunt stellen of begrijpen. Op dit moment probeer ik allerlei informatie te vinden. Ik zoek naar getuigenissen van mensen uit de vierde wereld. Ook zoek ik teksten en samenvattingen van bijeenkomsten waarin verschillende mensen, arm en niet arm, ervaringen en ideeën uitwisselen. Dit soort bijeenkomsten vertegenwoordigen voor mij het doel van de organisatie. Ik ontdek dat, om arme gezinnen te laten meetellen in de samenleving, dit soort activiteiten net zo belangrijk zijn als praktische zaken. De eerste gezinsvakantie op ‘t Zwervel komt voor mij met de kerstvakantie. Ik denk dat ik veel zal leren en een geweldige tijd zal hebben. Ik geloof in mensen, in mensenrechten, vooral waardigheid, en in een betere maatschappij. Misschien zeggen mensen dat ik een idealist ben, maar zonder idealen doen we niets. Ik geloof in wat ik doe.

6 - VIERDE WERELD, DECEMBER 2007

Joseph Wresinski actueel Nieuws van de lokale voorbereidingen van ‘Dialoog over Armoede en Mensenrechten’, studiedag met wetenschappers en ervaringsdeskundigen op 21 november in Amersfoort Bij het klaarmaken van de stukken voor dit blad staan we aan de vooravond van de studiedag (zie hierover ook vorige nummers van dit blad). De organisatoren hebben er uitdrukkelijk voor gekozen om de deelnemers niet onvoorbereid te laten komen. Ze hebben drie korte teksten van Joseph Wresinski geselecteerd. Die zijn naar alle deelnemers verzonden, met de uitnodiging om deel te nemen aan regionale gespreksgroepen op basis van deze teksten en enkele discussievragen. Je kan immers wel alleen op een tekst werken, maar als er een uitwisseling is, dan is het boeiender. Bovendien wil de beweging de activiteiten en netwerken van ATD Vierde Wereld op lokaal niveau versterken, en de voorbereiding van de studiedag is een gelegenheid om mensen – soms voor het eerst – samen te brengen. Tekst 1 van J. Wresinski, overgenomen uit de Vierde Wereld Visie 6: “Mensenrechten zijn ondeelbaar, de armsten bewijzen het”: “Nog belangrijker misschien is dat de bevolkingsgroepen in diepste armoede in alle landen hun overtuiging tot uiting brengen, dat leven als mens, als broeder, als burger, betekent verantwoordelijkheden op zich te kunnen nemen. Voor hen krijgen de fundamentele rechten hun ware betekenis en vinden zij pas hun volle toepassing, wanneer zij hen toestaan verantwoordelijk te zijn, dat wil zeggen: erkende werknemers, ouders die in staat zijn hun kinderen op te voeden, nuttige leden van een gemeenschap, mannen en vrouwen die betrokken zijn bij de toekomst van hun land. Zo leren zij ons niet alleen de ondeelbaarheid van rechten en verantwoordelijkheden, maar ook de medeverantwoordelijkheid die de ondeelbaarheid van de mensen en volken ons oplegt. Voor de allerarmsten van alle landen hebben alle mensen deel in dezelfde opdracht bij te dragen aan een nationale en internationale gemeenschap “waarin onze kinderen kunnen leven”, “waarin alle mensen elkaar de hand reiken”. Een opdracht die denkbaar is vanuit alle geloofsrichtingen die elkaar in de Verenigde Naties ontmoeten. Zal de toekomst van de rechten van de mens uiteindelijk niet worden beslist rondom de allerarmsten en rondom de taak die zij met ons op zich willen nemen?” Een deelnemer uit Heerlen vertelt: ‘Wij hebben met een groepje van 8 personen gesproken over een aantal uitspraken van Père Joseph Wresinski. Christine was uit Amersfoort gekomen om ons te begeleiden. Er waren 2 vrouwen van de Cliëntentelefoon, en 5 mensen uit de doelgroep/steungroep. Ik vond het wel een uitdaging om te begrijpen wat er in de tekst stond.

Daar waren we echt even mee bezig: ieder woord heeft zoveel betekenissen, en iedereen had een eigen beleving. Het was heel intensief om te blijven luisteren naar wat iedereen te vertellen had.’ Uiteindelijk waren er op deze manier één of meerdere samenkomsten in Amersfoort, Breda, Den Haag, Heerlen, Wijhe en Turnhout (B.). Daarbij werd gestreefd naar gemengde groepen wat betreft (levens-)ervaring met armoede. Verschillende deelnemers hebben uitgesproken hoe belangrijk het is om met ervaringsdeskundigen samen te kunnen nadenken. Jammer genoeg lukt dat nog niet altijd en overal: allerlei omstandigheden verhinderen hen om te komen, of sommigen hebben nog moeite met een gespreksgroep of het lezen van meer abstracte teksten. De 3 onderwerpen die in de teksten aan bod kwamen waren: mensenrechten en verantwoordelijkheid; wetenschappelijk armoedeonderzoek en de betrokkenheid van arme mensen daarbij; de noodzaak dat een groep mensen zich persoonlijk en voor langere tijd inzetten voor de zaak van de armsten in de samenleving. De teksten zijn vrij abstract, maar toch kwamen overal heel concrete voorbeelden naar voren. Een mooie publicatie zal na de studiedag ook van al deze voorbereidingen en gesprekken verslag doen.

ATD Vierde Wereld wenst iedereeen Prettige Kerstdagen en een Gezond 2008

VIERDE WERELD, DECEMBER 2007 - 7

Vierde Wereld Verkenningen 15: Over-leven in armoede: de ongekende rijkdom van ervaringskennis. Het komt maar zelden voor, dat beleid of onderzoek op het gebied van armoedebestrijding en dakloosheid tot stand komt met behulp van de volwaardige, gelijkwaardige inbreng van mensen, die armoede of dakloosheid zelf aan den lijve hebben ondervonden. Blijkbaar wordt de meerwaarde van hun ervaringen en de kennis die zij met zich meedragen niet onderkend. In Vierde Wereld Verkenningen 15 laat Annelies Neutel vanuit de realiteit van dak- en thuislozen zien waartoe een beleid leidt, als het geen rekening houdt met wat ervaringsdeskundigen zelf hebben in te brengen. Annelies Neutel, sinds jaren een actief medestandster van ATD Vierde Wereld en afgestudeerd in de richting “studies van het recht”, is momenteel coördinator van de stichting Straatadvocaat Utrecht.

N PUBIEUWE LICA TIE

“Armoede en dakloosheid maken dat je afstand neemt van de samenleving en de samenleving doet dat ook van jou. Veel maatregelen beogen daar iets tegen te doen: werk als reïntegratiemiddel, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, kortingspasjes voor culturele en sportieve activiteiten, voedselbanken. Het zijn, vooral voor wie echt gemarginaliseerd is, oppervlakkige oplossingen met een hoog “geen keus” gehalte. Langdurige armoede en dakloosheid gaan veel dieper dan alleen een kwestie van geld of de vraag wat je in deze moderne cultuur minimaal moet hebben om erbij te horen”, aldus Annelies Neutel in Vierde Wereld Verkenningen 15. Vierde Wereld Verkenningen 15 kost € 2,- (inclusief verzendkosten € 2,90). Zie bestellijst p.8

Pelgrimstocht voltooid! Wies en Jan Teuwen zijn weer thuis na een voettocht van ruim vier maanden van Oss naar Santiago de Compostela. (Zie ook p. 3 in het juninummer 2007 van dit blad).

Foto Jos Delisse

’n Stuk door Nederland, ’n hoekje Duitsland, dwars door België, kriskras door Frankrijk en de rest door Noord Spanje. Totaal naar schatting 3000 km gelopen. Het is goed gegaan, natuurlijk ook met minder prettige ervaringen. Eén keer moesten we nog terugreizen vanwege een sterfgeval. We zijn blij dat we het gedaan hebben en dat we de tocht af hebben kunnen maken. Gevoelens: voldoening, dankbaarheid, blijdschap, weemoed. We zijn blij dat het voor de recreatieboerderij (’t Zwervel in Wijhe) ruim € 1500 opgebracht heeft.

VREDE EN ALLE GOEDS.

Wies en Jan.

8 - VIERDE WERELD, DECEMBER 2007

U wilt meer weten… u wilt iets doen? www.atd-vierdewereld.nl [email protected] 0570-521999 Giro 275.22.00 t.n.v. Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Den Haag

Lidmaatschap 2008 en Giften

AGENDA Kijk voor de laatste info op onze website! Gezinsvakanties op ’t Zwervel - Wijhe 22 - 28 december 2007 1 - 5 januari 2008 23 - 29 februari 21 - 24 maart (Paasweekend) 26 april - 3 mei 9 - 12 mei (Pinksterweekend) Gezinsdag 16 februari op ’t Zwervel - Wijhe 7 juni - plaats nog te bepalen

q lidmaatschap: 10 euro per jaar (of lager, naar draagkracht) q steunlidmaatschap: 20 euro of meer per jaar q Gift: ….…….… euro

Bestellingen (inclusief verzendkosten)

Klusdagen 12 april en 21 juni op ’t Zwervel 28 januari - 2 februari in Den Haag 3 - 8 maart in Den Haag

q Vierde Wereldverkenningen nr. 15 Over-leven in armoede: de ongekende rijkdom van ervaringskennis

€ 2,90

q Vierde Wereldverkenningen nr. 14 Extreme armoede in onze tijd, een uitdaging voor de rechten van de mens

€ 2,90

Presentieweekend 18 - 19 januari op ’t Zwervel 30 - 31 mei op ’t Zwervel

q Vierde Wereldverkenningen nr. 13 Armoede: geen zaak van liefdewerk, maar een schending van mensenrechten

€ 2,90

Jaarvergadering 17 mei

q Vierde Wereldverkenningen nr. 12 ‘Geweld dat de armen wordt aangedaan’

€ 2,90

q Vierde Wereldverkenningen nr. 10-11 ‘Een kruisbestuiving van praktijkervaringen tussen beroepskrachten en mensen in schrijnende armoede’

€

Evaluatie en Planning 7 december 2007 in Wijhe 25 - 27 januari in Pierrelaye (F) 28 april - 4 mei in Pierrelaye (F)

q Vierde Wereldverkenningen nr. 9 ‘De denkwijze van de armen: onmisbaar om armoede de wereld uit te helpen’

€ 2,90

q Een echte dialoog verandert ons leven Europees werkdocument over participatie van de armsten

€ 9,25

q Joseph, van Annelies Wuillemin Geïllustreerd levensverhaal, voor kinderen en volwassenen

€ 13,25

q Jaarverslag 2006

4,40

vrije bijdrage

q Wenskaartenfolder 2007-2008: ………. ex. q

€ …......….

…………………………………………………….

Dhr. / Mw.

..................................................................................................................................................

Adres:

..................................................................................................................................................

Postcode

...............................

Plaats:

..............................................................................................

verleent de stichting ATD Vierde Wereld toestemming om eenmalig het bedrag van € .............................. af te schrijven van (post)bankrekening ..................................................................................

Handtekening

datum: ...................................................

Deze gehele coupon (of fotocopie) in een gesloten enveloppe sturen naar: Stichting ATD Vierde Wereld Nederland Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag

Vragen of stopzetten van een machtiging (kan binnen 30 dagen)? Bel dan 070-361 57 87.

Onze prachtige wenskaarten zijn het hele jaar door verkrijgbaar op het Landelijk Centrum en bij de verschillende depothouders in het land

Vrijwilliger, medestander of volontair worden? ATD Vierde Wereld bekijkt graag met u de mogelijkheden: lokaal, landelijk of internationaal!

C O L O F O N VIERDE WERELD

Kwartaalblad van de beweging ATD Vierde Wereld (Nederland) ISSN 0921-0555 - Oplage: 5000 Overname van onze artikelen wordt aanbevolen, indien met bronvermelding en toezending van het elders geplaatste artikel. Wij ontvangen graag reacties op het blad; artikelen in overleg met de redactie. Toezending kwartaalblad Vierde Wereld is gratis. KOPIJ maartnummer voor 10 februari 2008. REDACTIE: Marion Braad, Mariëtte Hovens, Vanessa Malfait-Joos FOTO’S: ATD Vierde Wereld tenzij anders vermeld CORRESPONDENTIEADRES: Blad Vierde Wereld, Raalterweg 19, 8131 SB Wijhe, tel. 0570-521999 [email protected] ABONNEMENTSWIJZIGINGEN: Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag [email protected]