Vier stromingen rondom ‘paradigma’s’
De verdieping van het thema ‘paradigma’ wordt hier langs vier ‘stromingen’ nader uitgewerkt: (1)
NLP – neuro-linguïstisch programmeren
(2)
RET – rationele effectiviteitstraining
(3)
Byran Katie: The Work
(4)
Stephan Covey: De 7 eigenschappen van effectief leiderschap
NLP – neuro-linguïstisch programmeren
NLP is de wisselwerking tussen drie elementen: 1. Een methode die de subjectieve ervaring onderzoekt; d.w.z. dat het structuren (elementen en verbanden) in onze beleving opspoort. 2. Een methode om te modelleren, d.w.z. een manier om menselijke vermogens overdraagbaar te maken. 3. Een communicatietechnologie, d.w.z. een manier om harmonieuze relaties op te bouwen en de communicatie – binnen en tussen mensen – te verhelderen en te versterken. Een belangrijk onderdeel in de NLP-methode is het werken met overtuigingen. Er zijn verschillende technieken om zich bewust te worden van overtuigingen en deze te veranderen.
De Rationele Effectiviteits Training (RET) …is een methode om ongewenst gedrag of emoties van jezelf om te buigen naar meer effectief gedrag of effectievere emoties. Deze methode werd ontwikkeld door de Amerikaanse therapeut Albert Ellis (Ellis, A., Backx, W.: Moeten maakt gek, Ambo/Anthos, 2013)
De basis van de RET is het ABC-model. Dat houdt in dat jouw gedrag en emoties niet direct worden bepaald door de situatie, maar door jouw overtuigingen in en over de situatie. Overtuigingen zijn ineffectief als ze niet leiden tot effectief gedrag/emoties waarmee je zelf uit de voeten kunt, niet kunnen worden onderbouwd met feitelijke gegevens of niet logisch consistent zijn. Binnen de RET wordt het zogenaamde ABC-schema gebruikt om belemmerende overtuigingen – in termen van de RET zijn dat irrationele gedachten – expliciet te maken en vervolgens om te buigen.
A B C-SCHEMA A: ACTIVERENDE SITUATIE (die een ongewenst gevoel opriep in de samenwerking)) C: CONSEQUENTIES (de wijze waarop ik reageer in gevoel en gedrag) B: BELIEFS (gedachten, overtuigingen, opvattingen over en in de situatie) Geef aan welke van de volgende irrationele, belemmerende gedachten ten grondslag liggen aan je gedachten in deze situatie en die het functioneren in het team negatief beïnvloeden Dit kan je eigen functioneren betreffen, maar ook het functioneren van het team als geheel en de relatie tussen jou en het team. Enkele voorbeelden zijn: - De ander moet mij altijd vriendelijk behandelen. - Ik moet altijd waardering krijgen en ik ben waardeloos als ik dat niet krijg. - Ik kan alleen in een team werken, waar men elkaar aardig vindt.
Weerleggen van de overtuigingen/irrationele gedachten: ► Is het waar wat ik denk? ► Is het handig om dit te denken? ► Helpt het mij of een ander (of het team) om dit te denken Formuleer rationele, constructieve gedachten voor de omschreven situatie: Bijvoorbeeld: Het werkt prettig in een team als men elkaar aardig vindt, maar het is niet noodzakelijk.
Deze twee methoden kunnen zowel op individueel niveau als ook op teamniveau toegepast worden en hebben betrekking op overtuigingingen of mindsets die het individu of het team in zijn functioneren belemmeren.
The Work The Work is een manier om de gedachten die al het lijden in de wereld veroorzaken op te sporen en te onderzoeken. Het is een manier om vrede in jezelf en met de wereld te vinden. Deze methode werd door Byron Katie ontwikkeld, die ernstig depressief werd toen zij in de dertig was. Gedurende een periode van tien jaar nam haar depressie alsmaar toe. Toen, op een morgen ervaarde ze vanuit de diepste wanhoop een levensveranderend inzicht. Katie zag dat ze leed wanneer ze haar gedachten geloofde, en niet leed wanneer ze haar gedachten niet geloofde. Wat de oorzaak was van haar depressie, lag niet in de wereld om haar heen, maar in wat zij geloofde over de wereld om haar heen. In een flits van inzicht zag ze dat onze poging om geluk te vinden omgekeerd werkte – in plaats van hopeloos te proberen de wereld aan te passen aan onze gedachten over hoe het ‘zou moeten’ zijn, kunnen we deze gedachten onderzoeken. En door de realiteit te aanvaarden zoals deze is kunnen we een onvoorstelbare vrijheid en vreugde ervaren. Centraal in ‘The Work’ staat een aantal vragen om overtuigingen boven tafel te krijgen, zoals bijvoorbeeld: 1. Wat irriteert je aan anderen, wat stoort je en/of waardoor ontstaat afstand? Begin de zin met ‘ik’; bijvoorbeeld: ik voel een afstand….. 2. Wat wil je dat ze anders gaan doen, waarin moeten ze veranderen? Ook hier beginnen met ‘ik’; bijvoorbeeld: ik wil dat… 3. Wat moeten ze volgens jou wel en/of niet doen, zijn, denken, voelen? Wat is jouw advies? 4. Wat heb je van ze nodig? Wat moeten ze doen om bijvoorbeeld de afstand te verkleinen? 5. Wat vind je van hen? 6. Wat wil je niet meer met hen ervaren? (situaties, bepaalde uitingen) Vervolgens onderzoek je elke zin met de volgende vier vragen: a) Is het waar? b) Kun je absoluut weten dat het waar is? c) Hoe reageer je wanneer je de gedachte hebt? d) Wie zou je zijn zonder die gedachte?
Van hieruit kunnen de relevanten overtuigingen geidentificeerd worden. Belemmerende of beperkende overtuigingen kunnen vervolgens omgebogen worden. Maak omkeringen en ervaar hoe je gedachten/gevoelen veranderen.
Stephan Covey
Volgens Stephan Covey, auteur van o.a. het boek ‘de 7 eigenschappen van effectief leiderschap’ vormen paradigma’s de lens, waardoor we naar de werkelijkheid kijken. Een paradigmawisseling is de belangrijkste kracht achter een radicale verandering, waarbij het niet uitmaakt of deze wissel plotseling of geleidelijk plaatsvindt. Paradigma’s kunnen dus veranderen op basis van ervaringen en door het verwerven van nieuwe inzichten.
Hier een aantal voorbeelden van paradigma’s die snel achterhaald werden: ‘De mens zal nooit de maan bereiken, hoeveel wetenschappelijke vooruitgang er in de toekomst ook geboekt zal worden’ Dr. Lee de Forest, grondlegger van de radio, 1967, 2,5 jaar voor de eerste maanlanding. ‘Ze klinken niet bijzonder, Gitaargroepen zijn niet meer van deze tijd’, de directeur van Decca Records 1962 bij de afwijzing van de Beatles. ‘Er is geen enkele reden, waarom iemand thuis een computer zou moeten hebben’, Kenneth Olsen, CEO van Digital Equipment Corporation in 1977 (1 jaar nadat Steve Jobs Apple heeft opgericht)
Het synergie-paradigma In zijn boek ‘Het 3e alternatief’ beschrijft Covey het synergie-paradigma, wat samengestelt is uit de volgende 4 overtuigingen:
(1)
Ik zie mezelf als uniek mens
(2)
Ik zie jou als uniek mens
(3)
Ik zoek jou op omdat jij anders tegen de wereld aankijkt
(4)
Ik creeer synergie met jou (snelle, creatieve, gezamenlijke oplossingen)
