Stromingen in vogelvlucht Grieken en Romeinen (Klassiek Erfgoed) 500 v. Chr. tot 400 n. Chr. Middeleeuwen (Goddelijke Orde) 500 tot 1500 Renaissance (Homo Universalis) 1500 tot 1600 Barok en Rococo (Verleiding door Pracht en Praal) 1600 tot 1750 Neoclassicisme 1750-1800 e.v. Examenonderwerpen VWO 2013:
1 Kunst van de kerk, Hofcultuur (Hst. 2 t/m 6 de bespiegeling + handboek) 2 Modern (Hst. 11 t/m 14 de bespiegeling + handboek) 3 Massacultuur (Hst. 15 en 16 de bespiegeling + handboek)
Modern Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
In de eerste helft van de 20e eeuw worden in de kunsten gehelen opvallend vaak opgedeeld in losse fragmenten. Er wordt gedemonteerd, verscheurd, versnipperd. Machines, die in die tijd steeds belangrijker werden, bestaan ook uit onderdelen. Niet de buitenkant van de machine maar de machinerie van binnen is belangrijk.
Met zulke ogen kijkt Freud ook naar de mens: hij kijkt naar wat er in de mens van binnen omgaat. Hij vindt fragmenten; van herinneringen, dromen enz.: een verscheurd innerlijk, CHAOS. Zo wordt een bom gelegd onder het geruststellende idee dat alles compleet is en af: de spiegel aan scherven.
Modern Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage. Juan Gris; Fruitschaal met karaf. 1914.
De kubisten voegen (vanaf 1911) losse fragmenten weer samen. Perspectiefregels gelden niet meer. Hierdoor kunnen ook helemaal platte onderdelen worden opgenomen, zoals een stukje krant en marmerpapier; collageachtige elementen.
Het schilderij wordt zo echt een puzzel. Wat is echt en wat niet? Enkele onderdelen zijn met potlood levensecht getekend (ook al klopt de perspectief onderling niet). Daarnaast de geplakte onderdelen, in een willekeurige vorm geknipt. Ze zijn echt maar ogen hier abstract. Elke keer als je denkt iets te herkennen wordt dit weer tegengesproken door andere delen van het schilderij.
Modern
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj Nog twee voorbeelden van dit (synthetisch) kubisme.
synthese = delen samenvoegen tot een nieuwe geheel Picasso; Stilleven met fles en glas. 1912.
Gris; Stilleven met pijp en krant (Fantomas) 1915.
Modern
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
Inleiding
Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
George Grosz: Zonsverduistering, 1926.
George Grosz maakt gebruik van montage om zo verslag te doen van de chaos die de oorlog heeft achtergelaten.
Grosz heeft geen sluitend perspectief gebruikt, maar stelt het beeld collage-achtig samen. Hierdoor lijkt het beeld van verwoesting zich aan je op te dringen. Grosz laat zien wie de schuldigen zijn: aan de onderhandelingstafel zitten politici zonder hoofd met lege papieren. Het leger heeft het voor het zeggen, gesteund door de kerk (het kruis). Maar de echte macht is in handen van de oorlogsindustrie die de kapitein instructies geeft. De zon wordt verduisterd door de dollar. Het volk is de ezel met oogkleppen.
Modern Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
In ‘Daum Marries’ selecteert Grosz collage elementen op basis van hun voorstelling. Tandraderen, drukmeters en andere machine onderdelen. Door het contrast met de achtergrond en de bruid die nog redelijk realistisch zijn geschilderd valt het mannetje nog meer op. Hij laat daarmee zien hoe het staat met de robotisering van de mens. Eens zo optimistisch bezien door de futuristen. In na-oorlogs Berlijn wordt het tegendeel bewezen. Daar lopen genoeg oorlogsinvaliden met prothesen rond waardoor ze eruit zien als mechanische poppen.
“Daum Marries’ George Grosz (1920)
Modern Inleiding Gris Grosz
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
Salvador Dali, Gezicht van Mae West, als surrealistisch appartement te gebruiken. 1934-35.
Waar bij Grosz objecten onderdelen van het menselijk lichaam vervangen is dat bij Dali precies andersom. Hij maakt van een neus een schoorsteenmantel en van lippen een sofa.
De collage hiernaast is een werk waarin hij zijn erotische wensdromen realiseert. Haar neus is een schoorsteenmantel en haar lippen een Sjostakovitsj sofa. Mae West is het sekssymbool uit de begintijd van de geluidsfilm. Dali zou haar lichaam wel permanent willen bewonen, zo lijkt het.
Dali
Door de collagetechniek kan Dali zijn uitgangspunt realiseren: het verenigen van onverenigbare zaken. In later werk doet hij dit door een zeer gedetailleerde manier van schilderen.
Modern Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage. Salvador Dali, Spanje. 1938.
Dit schilderij heeft 2 gezichten: het slagveld boven kan ook gezien worden als het gezicht en de borsten van de vrouw. Zij staat voor Spanje dat in een bloedige burgeroorlog is verwikkeld. Ook hier zijn onverenigbare zaken verenigd/ gemonteerd, op een heel andere wijze.
De vrouw leunt op een kastje (het onderbewuste waar van alles in opgeborgen is. Uit een geopend laatje hangt een lap vlees. Een leeuw wacht op zijn prooi. Dali geeft hier uiting aan zijn walging van deze oorlog. De schoonheid van de vrouw (Spanje dus) is maar uiterlijke schijn. Wie erdoorheen kijkt ziet de agressie die het land verscheurt.
Modern
1900-1950
Spiegel aan scherven: Montage.
Inleiding Gris Grosz Dali Sjostakovitsj
De Rus Dimitri Sjostakovitsj schrijft de opera De Neus (1930). Hierin verliest een majoor zijn neus, die er vandoor gaat. Daarin herkent men een door Freud beschreven symbool: de verloren neus staat voor de angst voor het verlies van de mannelijkheid.
De opera is montageachtig opgebouwd door korte wisselende scènes en steeds van karakter veranderende muziek. Hij lijkt geen muzikale eenheid na te streven. Opvallend is het slot van de vijfde akte waarin 8 bedienden tegelijk advertentieteksten citeren aan de redactie van een krant. De woorden verliezen zo hun samenhang: Muziekfragment: Sjostakovitsj, een Schwitters-achtige taalvernietiging. slotscene 5e akte van De Neus.
