Vertrekpunt. Inzicht in de decentralisatie Begeleiding

Vertrekpunt Inzicht in de decentralisatie Begeleiding

Voorwoord

MEE Drechtsteden Decentralisatie lijkt wel het modeverschijnsel van de laatste paar jaar te zijn in regeringsland. Of het nu gaat om de AWBZ-functie Begeleiding, onderwijs, jeugdzorg, uitkering voor arbeidsgehandicapten, de toekomstmuziek zit in de decentralisatie. De toekomst is lokaal en goedkoper georganiseerd, vanuit de eigen kracht van de burger, dichtbij de burger en op maat gesneden. ‘Lokaal’ komt in de meeste gevallen neer op de gemeenten. Wethouders en beleidsambtenaren zijn volop zoekende naar de invulling van de decentrali saties, die zonder uitzondering kwetsbare burgers treffen. Daarnaast is er volop discussie gaande over de cliëntondersteuning en het bestaansrecht van MEE hierin. Het lijkt dringend noodzakelijk om aan onze zeer waarschijnlijke financiers van de toekomst (de gemeenten dus) inzicht te geven in wat we voor hen kunnen betekenen. In deze twee sporen hebben wij, samen met de Drechtstedengemeenten, een tweerichtingsweg gezien: MEE heeft de kennis van en ervaring met een fors deel van die kwetsbare burgers met een beperking en door dit met de gemeenten te delen, verschaffen wij de gemeenten inzicht in de materie waarover zij voor de decentralisaties beslissingen moeten nemen. Een traject dat als titel mee kreeg: de Gemeentetoer. De Gemeentetoer is ontstaan bij MEE Drechtsteden, onderdeel van de MEE Plus Groep, en is uitgegroeid tot een ‘toerboekje’ om gemeenten en andere MEE-organisaties bekend te maken met deze aanpak en te inspireren om met elkaar soortgelijke activiteiten te ontplooien. Van elkaar kunnen we leren en zicht krijgen op wat er speelt rondom kwetsbare burgers, die tot onze cliëntgroepen behoren en te maken krijgen met de decentralisaties.

3

De nadruk ligt vooral op verschillende manieren inzicht geven waardoor gemeenten handvatten krijgen voor het maken en uitvoeren van beleid. Deze toer is uitgevoerd rondom de decentralisatie Begeleiding binnen de gemeenten in de Drechtsteden, maar de toer kan toegepast worden rondom elke decentralisatie en binnen elke gemeente. Wat ons betreft is het zo succesvol, dat wij u graag middels dit toerboekje deelgenoot maken van onze opgedane ervaringen en mogelijk maken dat anderen zich laten inspireren om hun eigen toer met haltes uit te stippelen.

Monique den Hartog Teammanager

4

Nina Noordermeer Consulent

Gemeente Dordrecht MEE is een belangrijke partner, zo niet de belangrijkste partner van gemeente Dordrecht geweest, bij de oriëntatie op en de invulling van de decentralisatie Begeleiding. Door de Gemeentetoer hebben we inhoudelijk, beleidsmatig en op bestuurlijk niveau veel gehad aan MEE. Door de toer hebben we kennis kunnen maken met de mensen die het betreft en de zorginstellingen. De werkochtend casuïstiek toonde ons inzicht in de doelgroepen en vooral de complexiteit van hun vragen en de materie. Daarnaast heeft MEE door de ontwikkeling van de SNS-werkwijze (Sociale NetwerkStrategieën) zorginstellingen handvatten gegeven om de netwerken van cliënten te versterken. Door de praktijk aan de theorie te verbinden, hebben we als gemeente veel meer inzicht gekregen in de opgave, die met de decentralisatie van de functie Begeleiding op ons afkomt.

Marjan van den Hoek Beleidsmedewerker

Liona Marchena Beleidsmedewerker

5

unt Vertrek p

0.1 De haltes van de Gemeentetoer: het stappenplan De Gemeentetoer is bedoeld om gemeenten inzicht te geven in de verschillende decentralisaties en dan met name in de gevolgen die de decentralisaties hebben voor kwetsbare burgers met een beperking. Inzicht geven gaat in stappen of in de taal van de toer: haltes. Dit zijn de stappen die wij hebben gebruikt. In de volgende hoofdstukken worden deze uitgewerkt. 1 Presentatie van de theorie 2 Beeldvorming door de praktijktoer 3 Werkochtend casuïstiek 4 Kennisatelier Sociale NetwerkStrategieën Hiermee is wat ons betreft de eindhalte niet bereikt. Zolang wij nog kennis over onze cliëntgroepen en inzichten in de mogelijke gevolgen van de beleidsmaatregelen kunnen overdragen, zijn er nieuwe haltes te bedenken. Met een beetje creativiteit kan de toer nog heel wat kilometers maken.

0.2 Voor wie is de toer? Zoals de titel al verraadt, is de Gemeentetoer opgezet voor de gemeenten. Wij hebben de Gemeentetoer gericht op wethouders en beleidsmedewerkers van de afdelingen Maatschappelijke ontwikkeling, Jeugd, Sociale dienst en Wmo. Deze afdelingen van de gemeenten hebben de meeste raakvlakken met het onderwerp van onze toer, namelijk de decentralisatie Begeleiding.

7

unt Vertrek p Voor andere onderwerpen is de toer eveneens toepasbaar en kan worden omgewerkt naar bijvoorbeeld een MEE Jeugd- of Arbeidtoer. De deelnemers hoeven uiteraard niet uitsluitend uit de gemeentehoek te komen; deelnemers van andere overheden of instanties zijn net zo goed denkbaar. Het doel van de Gemeentetoer is tenslotte inzicht verschaffen rondom de kwetsbare burgers met een beperking en dan met name het effect van alle maatregelen op deze mensen. Daarmee is de Gemeentetoer ook een prima aanpak om nieuwe samenwerkings partners uit andere zorg- of welzijnsinvalshoeken inzichten te bieden.

0.3 Het vertrekpunt: decentralisatie Begeleiding De MEE-organisaties hebben veel kennis over en ervaring met mensen met een beperking en hun netwerk, maar ook over alle regelgeving, maatregelen, aanvragen, mogelijkheden en onmogelijkheden waar deze mensen tijdens hun levensloop mee te maken hebben. Deze kennis veronderstellen wij als MEE-medewerkers nogal eens als bekend bij anderen. Daarbij gaan we voorbij aan het feit dat omgaan met mensen met een beperking en alle bijbehorende zaken een vak apart en onze in jaren opgebouwde expertise is. En dat vele organisaties worstelen met het ontbreken van (stukken) van deze integrale kennis, op het moment dat zij in de dagelijkse praktijk ook te maken hebben met deze doelgroep.

8

Voorbeeld De benadering van de uitvoeringsinstantie voor schuldhulp verlening sluit niet altijd aan op de omgangsbehoeften van mensen met een verstandelijke beperking of niet-aangeboren hersenletsel. Hierdoor mislukken sommige trajecten, die met meer kennis over de benadering van deze mensen tot een goed einde gebracht hadden kunnen worden.

Dit geldt ook voor de beleidsontwikkeling van gemeenten in het kader van de decentralisaties rondom mensen met een beperking. Daarom is het zeer zinvol om diegenen, die geacht worden het beleid te schrijven, te betrekken in de inzichten die wij kunnen bieden en alle samenhangen die wij zien. Binnen MEE Drechtsteden was het onderwerp zoals gezegd de decentralisatie van de functie Begeleiding. MEE Drechtsteden heeft door intensieve contacten en good practices een zeer goede band met de gemeente Dordrecht opgebouwd. De gemeente Dordrecht is namens de Drechtstedengemeenten (Alblasserdam, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijdrecht en Dordrecht) kartrekker rondom het Wmo-beleid, waarbinnen deze gemeenten zeer nauw samenwerken en dingen gezamenlijk ontwikkelen en opzetten. Dat samenwerkingsverband binnen de Drechtsteden maakte het voor ons uiteraard makkelijk om hen als één geheel te benaderen.

9

Presentatie van de theorie

1

1.1 Tijdslijn 1.2 Aanwezigen 1.3 Opzet 1.4 Praktisch 1.5 Reacties

1 1.1 Tijdslijn In november 2010 kwam na gesprekken met het teammanagement het verzoek van de samenwerkende Drechtstedengemeenten om hen inzicht te geven in de AWBZ-functie Begeleiding in de vorm van een presentatie. De presentatie is op 16 december 2010 door ons gegeven en duurde ongeveer drie uur. Dit was inclusief het stellen van vragen, beantwoorden en het geven van voorbeeldcasussen.

1.2 Aanwezigen Aanwezig bij de presentatie waren ongeveer acht (senior) beleids ambtenaren; drie van de werkgroep Decentralisatie Begeleiding namens de gemeenten en vijf van de afzonderlijke gemeenten.

1.3 Opzet Bij de opzet van de presentatie hebben we duidelijk voor een theoretisch verhaal gekozen, maar dan mondeling gelardeerd met praktijkvoorbeelden en veel uitleg. Tijdens de presentatie bleek regelmatig dat de door ons bekend veronderstelde theorie, in de praktijk maar deels bekend blijkt of anders wordt geïnterpreteerd en er geen kennis is van hoe het in de praktijk werkt. Precies daar zit de meerwaarde van de door MEE verzorgde presentatie. Wij hebben de ambtenaren aan het einde van de presentatie aangeboden om hen praktijkvoorbeelden te verschaffen door hen daadwerkelijk mee te nemen naar de praktijk: op bezoek bij cliënten en zorginstellingen, oftewel een echte Gemeentetoer.

13

eorie n de th tatie va

unt

Presen

Vertrek p

1.4 Praktisch De presentatie die wij hebben gebruikt, is bijgevoegd in bijlage 1.1. Veel informatie uit de presentatie is afkomstig van de CIZ Indicatiewijzer. Drie uur met elkaar praten over zoveel theorie was een monsterzitting voor alle aanwezigen en de absorptiegrens was ook echt wel bereikt. Voor een volgende keer zouden we het houden op tweeënhalf uur maximaal. Ook niet korter, want de kans om eens echt door de theorie te gaan en daarmee de complexiteit van het hele verhaal recht te doen, is er één die je moet benutten. De deelnemers hadden nog veel meer vragen en merkbaar behoefte aan meer informatie en praktijkvoorbeelden. Al begin 2011 kwam daarom het verzoek van de samenwerkende gemeenten: mogen we met jullie op toer?!

Voorbeeld Een voorbeeld over hoe complex regelgeving kan zijn voor (relatief) buitenstaanders: de AWBZ-functie Begeleiding maakt ook onderdeel uit van een zorgzwaartepakket (ZZP) en in combinatie met de functie Tijdelijke verblijf vormt het ook het product Logeren. Hoe verhoudt zich dat tot de decentralisatie Begeleiding?

14

1.5 Reacties Uit de reacties van de aanwezigen bleek ons het volgende: • Het traject om te komen tot indicatiestelling was maar zijdelings bekend. • Er was verbazing over de complexiteit aan regels en regeltjes. • Er heerste ontstemming over de duur van sommige processen en de communicatie naar cliënten toe door bijvoorbeeld CIZ en CAK. • Verbazing werd getoond voor ouders die zichzelf inhuren van een persoonsgebonden budget (PGB) of AWBZ-zorg die wordt ingezet als een kind langdurig tussen twee vormen van onderwijs thuis zit. • Door de voorbeelden werd het belang van cliëntondersteuning inzichtelijk en bleek dat cliënttrajecten per definitie vaak maatwerk zijn. Gemeente Dordrecht: We hebben inzicht verkregen in hoe het traject rondom indicatiestelling en de toegang tot Begeleiding vorm krijgt. Welke stappen een cliënt daarvoor moet doorlopen en wat daar allemaal bij komt kijken. Met name de toegang tot Begeleiding bleek complex. Het was voor ons een eye-opener dat deze mensen bureaucratische en langdurige trajecten moeten doorlopen. We hebben kennis gekregen van de voorportalen waar cliënten binnenkomen. Wat ons erg opviel is de afstand tussen indicatieorganen en de doelgroepen. We hebben nog veel vragen over de afbakening van de decentralisatie Begeleiding: afbakening naar behandeling, mensen met indicatie Verblijf die extramuraal wonen, mensen die in regio wonen maar elders gebruik maken van begeleiding. Hierover is vanuit het Rijk nog geen duidelijkheid verschaft.

15

Beeldvorming door de praktijktoer

2


2 Beeldvorming door de praktijktoer 2.1 Tijdslijn Nadat de gemeenten in februari 2011 onze uitnodiging accepteerden om in de praktijk te gaan kijken hoe de huidige AWBZ-functie Begeleiding er nu eigenlijk uitziet, zijn we eerst aan de slag gegaan met een globaal plan. Dat globale plan was half februari af en zag er als volgt uit. Onze eerste globale opzet per stap: 1 Alle aanwezigen gaan met ons op bezoek bij een activiteitencentrum voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en/of een lichamelijke beperking. Dit omdat NAH een vaak vergeten cliëntgroep is en we een locatie kennen waar het goed mogelijk is om een grote groep mensen te ontvangen. 2 De aanwezigen worden daarna gesplitst in twee groepen. Eén groep gaat mee naar een instelling voor mensen met dementie die daar dagbesteding krijgen. De andere groep gaat mee naar een aanbieder (vanuit persoonsgebonden budget) voor begeleiding van mensen met autisme waar ook dagactiviteiten zijn. 3 Vervolgens gaan de deelnemers in tweetallen bij een cliënt op huisbezoek voor een praktijkvoorbeeld bij individuele begeleiding. 4 Iedereen komt terug naar een restaurant (dagactiviteitenlocatie van een zorgaanbieder voor verstandelijke beperking) voor een werklunch met plenaire terugkoppeling en afsluiting. De vraag van de gemeenten was om een divers beeld te laten zien tijdens de toer, zowel groeps- als individuele begeleiding, verschillende groepen en niet alleen de ‘zwaarste’ cliënten. Ook juist cliënten aan wie je op het eerste gezicht misschien weinig merkt, maar voor wie enige begeleiding wel erg belangrijk is om hun leven op de rails te houden.

19

Beeldv or de pra ming door ktijkto er


unt

Presen

Vertrek p

Het programma moest op 20 mei 2011 gaan plaatsvinden op een vrijdagochtend en werd gepland van 9.00 tot 13.30 uur. De resterende tijd (half februari t/m 20 mei) hebben we gebruikt om de opzet uit te werken tot een volledig dagschema, zie bijlage 2.1.

2.2 Aanwezigen De globale opzet kreeg de enthousiaste goedkeuring van onze twee contactpersonen van de gemeente Dordrecht en zij sloegen zo enthousiast aan het werven van deelnemers dat tenslotte zes wethouders (van alle deelnemende gemeenten één) en vijftien beleidsmedewerkers deelnamen aan de praktijktoer. Vanuit MEE hebben wij (Monique de Hartog, teammanager en Nina Noordermeer, consulent) samen de toer begeleid. Onze regiomanager en regiobeleidsmedewerker waren ook aanwezig als vaste contactpersonen van de gemeenten.

2.3 Opzet Onze gedachte was dat we de twee onderdelen van Begeleiding (individueel en in groepsverband) wilden laten zien, zonder dat het al te erg ‘aapjes kijken’ werd. Ook wilden we zoveel mogelijk de hele breedte van de AWBZ laten zien. Het leek ons de ultieme uitdaging om alle participanten op huisbezoek te laten gaan, omdat ‘achter de voordeur komen’ en ‘keukentafelgesprekken’ nu hot items zijn vanuit de Kanteling en dit een unieke kans is om beleidsmensen dit zelf eens te laten ervaren. We hebben er voor gekozen het programma van tevoren niet bekend te maken, zodat iedereen onbevangen de bezoeken kon afleggen.

20

We wilden het programma op 20 mei starten in de vergaderruimte van ons eigen kantoorpand met een welkom door de wethouder met portefeuille Wmo van Dordrecht en door zelf met een korte presentatie het programma in te leiden. Zie bijlage 2.4 voor de presentatie. Hiervandaan zou het programma echt van start gaan. De zorgaanbieders voorzien uiteraard ook de mogelijke gevolgen van de decentralisatie Begeleiding en waren daarom zonder uitzondering meer dan bereid om aan deze dag mee te werken. Eerst hebben we de stappen 1 en 2 vastgelegd: de dagbestedingslocaties. Hier kwamen grotere groepen op bezoek (vierentwintig en twaalf deelnemers), dus moest het vooral voor de mensen daar ook echt kunnen. De derde locatie was een instelling voor mensen met dementie. Om de gebruikers van deze dagopvang niet teveel te belasten is er gekozen de bezoekers nog verder uit te splitsen in kleinere groepjes van vier personen. Toen deze vastlagen zijn we de huisbezoeken gaan regelen. We hebben via de managers van de zorgaanbieders contact gelegd. Zij hebben zelf cliënten geselecteerd en de communicatie is via de zorgaanbieders verlopen. Het leek ons voor cliënten verwarrend om direct met MEE te communiceren; zij kregen dus van hun eigen begeleider de vraag of zij visite wilden ontvangen van twee mensen van de gemeenten en drie kwartier met hen wilden praten over begeleiding. Onderschat vooral bij deze stap het aantal telefoontjes niet dat gepleegd moet worden voordat alles rond is, want er moesten in ons geval veertien huisbezoeken worden geregeld.

21



unt

Presen

Vertrek p

Wij hebben de diversiteit aan praktijkvoorbeelden bewust gestuurd door aan de zorgaanbieders zeer specifieke vragen te stellen, bijvoorbeeld: Kunt u een cliënt met een lichamelijke beperking bereid vinden om visite te ontvangen van de gemeenten? Maar de ingewikkelde vragen, die je daarbij stelt, zijn dat het bezoek precies in het schema van de toer moet passen (tussen … en … uur), binnen een bepaalde straal (moet goed aan te reizen zijn in een korte tijd) en de begeleiding moet door de vaste begeleider vanuit de zorgaanbieder geboden worden (zo kun je de wisselwerking zorgaanbieder/cliënt laten zien en tevens biedt dit houvast voor de cliënt). Ondanks dat het ingewikkelde vragen zijn, is het ons toch gelukt om alle huisbezoeken op deze manier te regelen. Als locatie voor de werklunch, de plenaire terugkoppeling en afsluiting kozen we voor een voor de hand liggende locatie: een restaurant gerund door een zorgaanbieder, dus tevens dagbestedingslocatie. We hebben de locatiemanager gevraagd als start van de werklunch hierover kort iets te vertellen. De werklunch was bewust gekozen als uitwisselingsmoment. We hadden twee tafels tot onze beschikking. Daarom hebben we het programma zo ingericht dat de tweetallen, die samen op huisbezoek gingen, elk aan een andere tafel zaten. Zo was er een maximale mix van mensen waardoor zoveel mogelijk verschillende ervaringen gedeeld konden worden. De discussies tijdens de werklunch hebben we in banen geleid via een simpele opzet met een paar vragen (bijlage 2.5) rondom de opgedane ervaringen. Een voorbeeld van een vraag was: Welke kansen en bedreigingen heeft u gezien? De terugkoppeling van die vragen aan elkaar vormde samen met een woord van de verantwoordelijk wethouder de afsluiting van de dag.

22

2.4 Praktisch Wij hebben gekozen om iedereen met eigen vervoer te laten komen. Dit bleek heel handig, omdat er bij ons kantoor (de opstartlocatie) goed geparkeerd kan worden en de meeste andere afstanden per auto moesten worden afgelegd. Daarnaast waren twee deelnemers achteraf toch afwezig en hadden we wellicht vervoer tekort gehad, als we dit verzoek zo niet hadden gedaan. Omdat (vrijwel) alle bezoeken binnen Dordrecht zijn gepland, was het kwartiertje reistijd tussen de verschillende locaties redelijk te doen. In het opstartpraatje hebben we heel bewust en redelijk dwingend de deelnemers gewezen op de factor tijd. Niet alleen hadden we een strak programma en getuigt op tijd komen van beleefdheid, maar er werkten aan het programma mensen mee die begeleiding ontvangen vaak om structuur in hun leven te brengen. Tijd is een cruciale factor in deze structuur. Door deze motivatie werd dit zeer zorgvuldig opgepakt door iedereen. Voor alle aanwezigen hebben we een mapje gemaakt met daarin: 1 Onze mobiele nummers voor contact bij onverwachte zaken. 2 Het persoonlijke dagprogramma (zie bijlage 2.3) met telefoonnummers van contactpersonen, adressen, etc. 3 De bijbehorende routebeschrijvingen van opstartlocatie, naar locatie 1, locatie 2 en daarna het huisbezoek en het restaurant. 4 Van iedere zorgaanbieder, uit iemands specifieke programma, een folder (per tweetal dus verschillend). 5 Een doosje Merci-chocolade om als bedankje te geven na het huisbezoek; per tweetal één voor de cliënt en één voor de begeleider vanuit de zorgaanbieder.

23



unt

Presen

Vertrek p

Zelf hadden wij een stapel Merci-doosjes bij ons om de dagbestedings locaties te bedanken. Zie verder in de bijlagen: 1 De uitnodigingsbrief, die wij van tevoren hebben verzonden aan de genodigden. (bijlage 2.2) 2 De bedankbrieven aan gemeenten en zorgaanbieders. (bijlage 2.6) Wat was voor verbetering vatbaar: 1 Nog meer aandacht besteden aan de reistijden en vooral ook de logica daarin. Dit is ook niet helemaal voorspelbaar, want in ons geval bleek een cruciaal tunneltje opeens afgesloten waardoor iedereen moest omrijden. Met name bij het laatste onderdeel (plenaire terugkomst) kwamen daardoor sommigen een half uur later aan dan anderen. Maar dit kwam ook doordat sommigen het zo leuk vonden op huisbezoek zodat dit uitliep. 2 Rekening houden met het feit dat wethouders en beleidsambtenaren vaak onverwachte zaken in hun agenda moeten invoegen. Daardoor moesten sommigen (tussentijds) afhaken. 3 Het verrassingseffect van waar iemand heengaat en de schok voor sommigen dat zij op huisbezoek gaan, is een zinvol element, maar daardoor krijgen ze vrijwel geen tijd om zich daarop voor te bereiden. Bijvoorbeeld om zich eerst te verdiepen in wat autisme is. Dat heeft dus twee kanten: verrassingseffect of voorbereiden. 4 Bij de uitnodiging ontvingen de deelnemers het hoofdstuk Begeleiding uit de CIZ Indicatiewijzer en deze kennis veronderstelden we als bekend. De praktijk wees anders uit.

24

2.5 Reacties Ontzettend veel positieve reacties van de kant van de gemeenten. We hoorden vooral: • We hebben nu beelden bij de theorie. Hierdoor wordt het een verhaal dat over mensen gaat in plaats van over regeltjes.

Voorbeeld Een cliënt was niet thuis toen de wethouder en de beleids ambtenaar aanbelden. Hij was de afspraak vergeten en werd na een telefonische zoektocht van de begeleider alsnog naar huis gedirigeerd voor het bezoekje. Een punt van herkenning voor de MEE-deelnemers aan deze dag: dat gebeurt ons ook regelmatig!

• Velen waren ook onder de indruk. Ze hadden het ‘lichter’ ingeschat.

25



unt

Presen

Vertrek p

Voorbeeld Een beleidsmedewerker had met een licht verstandelijk beperkt meisje van achttien jaar met een kindje van een paar weken oud gesproken. Zij bleek net zo oud te zijn als zijn eigen dochter. Door dit gesprek snapte hij wat het hebben van een beperking betekent en dat het op alle levensgebieden effect heeft.

• Veel discussies over wat zij gezien hadden en over wat anders zou kunnen. Ze stelden vragen over wat ze gezien en gehoord hadden: Klopt het dat het altijd zo gaat? Waarom hebben wij dit of dat niet in onze eigen gemeenten? etc. • Sommigen kwamen tot de onthutsende conclusie dat zij niet konden ontdekken wie nu de vrijwilliger, mantelzorger of de cliënt was. Het uiterlijk of de eerste indruk zegt dus echt niets! • Veel zorgaanbieders vonden het jammer dat zij geen inspraak hadden in het programma en dat zij maar één cliënt mochten aanleveren. Zij hadden veel meer willen doen. Hierbij hebben wij standaard uitgelegd dat wij vanuit de onafhankelijke MEE-positie het AWBZ-breed kunnen trekken, reeds in een traject zaten met de gemeenten hierover en dat het hen uiteraard vrij stond om op een ander moment zelf nog iets te organiseren. De toer resulteerde in dat de gemeenten ons hebben gevraagd om casuïstiek te delen en hierover met elkaar in discussie te gaan.

26

Gemeente Dordrecht: We hebben de praktijktoer als een zeer nuttige en letterlijk praktijkgerichte toer ervaren. De organisaties en cliënten waren heel open naar onze gemeenten toe en gaven een duidelijk beeld van de werkelijke verhalen over en ervaringen met Begeleiding. De informatie komt ook veel meer ‘binnen’ wanneer je bij een cliënt op de bank zit en hij zijn verhaal doet, dan wanneer een professional het je vertelt. Daarnaast zijn we beter bekend geraakt met wat begeleiding voor iemand en zijn gezin (netwerk) betekent. Het gaf wederom de complexiteit weer van de doelgroepen en tegelijkertijd wijst het gemeenten op de enorme opgave, die de decentralisatie met zich meebrengt en dat daar zorgvuldig mee moet worden omgegaan. We hebben een eerste indruk gekregen van collectieve en individuele begeleiding en de verschillen daarin, want zowel MEE als de zorgaanbieders zouden nog veel meer kunnen laten zien, maar daarvoor was de tijd beperkt. Voor één dagdeel was het een vol, maar goed samengesteld programma. De Gemeentetoer is te zijner tijd voor raadsleden, die over de visie en het beleid moeten gaan beslissen, ook zeer informatief.

27

3


3 Naar aanleiding van de praktijktoer was er behoefte om met behulp van praktijkvoorbeelden de theorie te bespreken. Het idee: casussen bespreken uit de MEE-caseload waar sprake is van de AWBZ-functie Begeleiding. Dit om met elkaar te bekijken hoe de begeleiding nu loopt, waar het eventueel anders kan of zou moeten en waar kansen en bedreigingen liggen.

3.1 Tijdslijn Half juni 2011 kwam tijdens de nabespreking van de praktijktoer met onze contactpersonen van de gemeente Dordrecht het verzoek om de werkochtend casuïstiek te verzorgen. De planning werd vooruitgeschoven tot na de zomervakantie: de datum 27 september 2011 werd gekozen. De ochtend duurde van 9.30 tot 12.00 uur.

3.2 Aanwezigen Beleidsambtenaren van de samenwerkende Drechstedengemeenten op het gebied van Maatschappelijke ontwikkeling, Wmo en Jeugd. In totaal 21 personen. Uitnodigingen werden verzorgd door onze contact personen van de gemeente Dordrecht, namens de gemeenten initiator van deze bijeenkomst. Vanuit MEE waren er vier sprekers /consulenten en twee teammanagers aanwezig. Eén van deze sprekers leidde tevens het programma.

3.3 Opzet We hebben ervoor gekozen om zoveel mogelijk casussen uit de breedte van het werkveld te presenteren om zo de diversiteit aan doelgroepen aan bod te laten komen. Op verzoek van de gemeenten waren het niet de zwaarste, complexe casussen, maar vooral de ‘doorsnee’ casuïstiek waarbij de functie Begeleiding duidelijk aan bod kwam. Met name

31



unt

Presen

Vertrek p

van cliënten die mogelijk getroffen worden door ophanden zijnde maatregelen, zoals de IQ-maatregel, Wet werken naar vermogen en de herziening van de Wajong. Evenwijdig aan de ontwikkeling van dit casuïstiekprogramma is er door het teammanagement volop gesproken over de methode Sociale NetwerkStrategieën (SNS): een visie om het netwerk van de cliënt te betrekken bij het zoeken naar oplossingen voor zijn problemen. Dit omdat familie en vrienden vaak langdurig met elkaar verbonden blijven. In tegenstelling tot professionals, die slechts passanten zijn in het leven van een cliënt. Zo ontstaan er duurzame, betere oplossingen. Deze visie sluit goed aan bij de huidige politieke en maatschappelijke ontwikkelingen om ondersteuning dichter in de buurt van de burger te organiseren. SNS is op vraag van de gemeenten ook besproken tijdens de casuïstiekochtend. Na het welkomstwoord is toch nog even teruggegrepen naar de theorie: Welke route gaat een cliënt voordat er überhaupt sprake is van de functie Begeleiding? Dit bleek nog steeds behoorlijk wat discussie op te leveren met name over de langdurigheid van het traject van diagnostiek, indicatiestelling en het opstarten van zorg.

32

Voorbeeld Een mooi discussiepunt was, stel dat een cliënt met een vraag bij MEE komt voor ondersteuning bij het zelfstandig wonen, maar er is niets bekend over het niveau van functioneren van de persoon, wel vermoedens van een verstandelijke beperking. Hoe lang duurt het traject voordat deze persoon (we gaan ervan uit dat hij een IQ net onder de 70 heeft) de benodigde begeleiding ontvangt? Waar liggen de kansen en de mogelijkheden om dit aan te pakken?

Vervolgens zijn er zes casussen gepresenteerd door de vier MEE-consulenten.

33



unt

Presen

Vertrek p

3.4 Praktisch Het is verstandig een casus te laten presenteren door de eigen consulent: de dieptekennis over het gezin is onontbeerlijk om de casus goed te kunnen brengen en vragen over de context te kunnen beantwoorden. Belangrijk hierbij te benoemen, is het feit dat mensen meer zijn dan hun indicatie Begeleiding. Iedere cliënt heeft zijn beperking met specifieke kenmerken en ‘gebruiksaanwijzing’, achtergrond qua afkomst, opvoeding en cultuur, mogelijkheden en onmogelijkheden in sociaal verkeer, in het vermogen om te participeren in onderwijs en werk, etc. De presentatie is toegevoegd in bijlage 3.1.

3.5 Reacties • E en aantal beleidsambtenaren dachten achteraf dat wij de zwaardere ‘gevallen’ hadden gepresenteerd, wat zeker niet het geval was. Wij vergeten bij MEE nog weleens wat voor een pittige doelgroep wij bedienen en wat wij al als ‘licht’ ervaren op anderen als ‘zwaar’ overkomt. • Tijdens de presentatie werd nogal eens gezocht naar de grenzen van informele zorg, de tocht die cliënten maken langs instellingen en instanties voordat een hulpvraag wordt beantwoord en de zin en waanzin van indicatie en herindicatie. Er was grote interesse bij de gemeente Dordrecht in SNS waardoor de toer weer een volgende halte kreeg.

34

Reactie van de gemeente Dordrecht: Er zijn veel complexe casussen besproken met multiproblematiek vaak in het hele gezin. Dit gaf de impact weer van Begeleiding, niet alleen op de cliënt, maar op het gehele gezin en netwerk. Het belang van maatwerk is duidelijk geworden, de ene cliënt is de andere niet. Het is ons opgevallen dat het verkrijgen van een indicatie behoorlijk bureaucratisch is georganiseerd. Zeker als het gaat om indicatie en de tarieven die hierbij worden gehanteerd. Iets waar we scherp op moeten blijven is de kwetsbaarheid van mantel zorgers, versus monetarisering van mantelzorg. Wat goed werkte was om de beleidsambtenaren te vragen wat in de specifieke casus een goede (of misschien betere) oplossing zou zijn geweest. Hoe zou de gemeente het hebben opgepakt? In de casussen liepen we weleens tegen de grens aan tussen de AWBZ, Zvw (Zorgverzekeringswet) en Wmo. Er wordt nu eenmaal geen huishoudelijke hulp verstrekt aan mantelzorgers van zwaar beperkte kinderen, ook al zou dat in het kader van mantelzorg ondersteuning de beste (en goedkoopste) oplossing zijn.

35

Kennisatelier Sociale NetwerkStrategieën

4


4 Kennisatelier Sociale NetwerkStrategieën De gemeente Dordrecht gelooft in het inzetten van de eigen kracht van de burger/cliënt en zijn netwerk. De oplossingen die hieruit voortkomen zijn meestal duurzamer en meer op maat dan professionele onder steuning. Ook vanuit de landelijke politiek wordt het noodzakelijk om eerst op eigen kracht van de cliënt dingen te organiseren, voordat er ondersteuning vanuit de Wmo of elders plaatsvindt. Sociale NetwerkStrategieën (SNS) is een visie om onder andere de inzet van het netwerk van cliënten van de grond te krijgen, met daarnaast eventuele inzet van professionals. De gemeente Dordrecht biedt graag een podium aan nieuwe initiatieven en is daarom gestart met het organiseren van kennisateliers: een plek waarop de eigen ambtenaren en betrokken organisaties kennis kunnen opdoen van innovaties op diverse gebieden. De aftrap van deze kennisateliers werd verzorgd door MEE Drechtsteden.

4.1 Tijdslijn De besprekingen rondom het kennisatelier startten zoals gezegd nog tijdens de ontwikkeling van de casuïstiekochtend. Het SNS-kennisatelier vond plaats op vrijdag 4 en 11 november 2011 van 12.00 tot 17.00 uur. Het programma is te zien in bijlage 4.1.

4.2 Aanwezigen Uitgenodigd waren alle betrokken wethouders en beleidsambtenaren van de Drechtstedengemeenten wat betreft de decentralisaties Begeleiding en Jeugdzorg vanuit heel de regio Zuid-Holland Zuid. Daarnaast bestuurders en directeuren van maatschappelijke organisaties die elk één uitvoerend medewerker konden meebrengen. Beide middagen werden bezocht door ongeveer 45 bezoekers.

39



unt

Presen

Vertrek p

4.3 Opzet Er was reeds ervaring opgedaan met het geven van SNS-workshops binnen de MEE Plus Groep. Echter was bij MEE Drechtsteden nog onvoldoende ervaring opgedaan rondom SNS. Deze ervaring was wel aanwezig bij MEE Brabant Noord, net als MEE Drechtsteden onderdeel van de MEE Plus Groep. Om de presentatie zoveel mogelijk te baseren op daadwerkelijke ervaring, maar tevens de lokale verbinding tot stand te brengen, hebben de twee MEE-locaties het kennisatelier samen gedragen. Eerst vond er een algemene toelichting plaats over SNS door een teammanager van MEE Brabant Noord in samenwerking met een teammanager van MEE Drechtsteden. Een belangrijke leidraad in het gesprek was het filmpje ‘Wmo gestript’, deel 3 van MOVISIE (www.wmowerkplaats.nl), die heel helder laat zien hoe SNS is ontstaan en wat het betekent. Vervolgens werd er in drie aparte ruimtes tegelijkertijd een workshop gegeven waarbij een consulent van MEE Brabant Noord een casus presenteerde vanuit de SNS-praktijk, hierbij terzijde gestaan door een consulent van MEE Drechtsteden voor de procesbewaking en de verbinding met de lokale praktijk. Ten slotte werden alle aanwezigen uitgenodigd om tijdens een forum onder leiding van een medewerker van de gemeente Dordecht van gedachten te wisselen over SNS en andere good practices binnen de verschillende organisaties. De afsluiting werd beide middagen verzorgd door de wethouders die betrokken zijn bij de decentralisaties Jeugdzorg en Begeleiding voor de Drechtstedengemeenten.

40

Kennis at Netwe elier Sociale r k S t ra tegieën

4.4 Praktisch Maatschappelijke organisaties kunnen behoorlijk kritisch zijn op wat een collega-instelling presenteert. Op zich een prima gegeven, maar dit moet in het kader van de workshops in goede banen worden geleid. Om een volledige casus te kunnen presenteren en inhoudelijke vragen te kunnen beantwoorden is een ruim uur nodig. Uit onze ervaring is gebleken dat het parkeren van strategische vragen tijdens de workshop noodzakelijk is om vervolgens deze tijdens de plenaire terugkoppeling te bespreken.

4.5 Reacties Gemeente Dordrecht: Het waren druk bezochte bijeenkomsten vanuit de gemeenten en zorgaanbieders. Er was veel enthousiasme bij alle aanwezigen, wat te merken was in de discussies tijdens de workshops, maar vooral in de wandelgangen. SNS werd positief, maar ook zeer kritisch ontvangen. Wat ook goed is. Hierdoor ontstaat het gesprek over de mogelijkheden en beperkingen van de werkwijze. Er was een uitstekende bijdrage van alle MEE-medewerkers, met name ook de consulenten die de workshops begeleidden. Dit was voor een aantal van hen nieuw en het pakte goed uit. Het forum kwam wat minder uit de verf: de gespreksleidster deed het prima, maar forumleden zaten soms met hun reactie op het verkeerde spoor en bij de zaal was de energie weggeëbd na de levendige workshops. Nu enige maanden later blijkt SNS als term/aanpak ook al op andere beleidsterreinen binnen de gemeenten door te werken bijvoorbeeld bij Maatschappelijke zorg.

41

Nawoord

Het traject dat bij de Drechtstedengemeenten heeft gelopen en nog steeds loopt, staat niet op zichzelf. Vergelijkbare ontwikkelingen zien we bij andere gemeenten uit ons werkgebied en in heel Nederland. De gemeente wordt verantwoordelijk voor het meedoen van kwetsbare burgers aan de lokale samenleving. Een verantwoordelijkheid die zij niet alleen kan dragen. Immers is de burger hier zelf ook verantwoordelijk voor. Onze MEE werkt met de werkwijze Sociale NetwerkStrategieën, kortweg SNS. Deze werkwijze en visie gaat er vanuit dat oplossingen vanuit het eigen sociale netwerk vaak duurzamer zijn dan vanuit professionele hulpverleners, die veelal passanten zijn in iemands leven. De burger krijgt zelf de regie en draagt zelf verantwoordelijkheid. In navolging op ons zijn ook verschillende andere MEE-organisaties gestart en zelfs deels opgeleid door onze medewerkers. Naast de burgers zijn ook zeker de maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven medeverantwoordelijk voor een inclusieve samenleving. Met elkaar hebben we ook nog eens de taak om dit efficiënter, tegen minder kosten in te regelen. Een uitdaging, maar geen onmogelijke indien we de handen ineen slaan.

42

De MEE-organisaties hebben jarenlange ervaring met kwetsbare burgers met een beperking opgebouwd. Deze ervaring en onze onafhankelijke positie binnen de zorg zetten wij graag in om te adviseren in de beleids vorming op verschillende gebieden zoals jeugd, arbeid, onderwijs, mee kunnen doen in de samenleving of in dit geval rondom de functie Begeleiding. Uiteraard in samenwerking met andere belangrijke organisaties, instanties en personen: Samen kunnen we een beeld schetsen dat de complexiteit van het leven met een beperking weergeeft en recht doet. Ik nodig u van harte uit om met MEE contact op te nemen naar aanleiding van deze Gemeentetoer en met elkaar de handen ineen te slaan voor een samenleving waarin kwetsbare burgers aan boord zijn. Met vriendelijke groet, Annelien Theeuwes, Directeur MEE Plus

43

Bijlagen

5

Presentatie van de theorie Beeldvorming door de praktijktoer

Kennisatelier Sociale NetwerkStrategieën

5 Bijlagen Presentatie van de theorie

1.1 Bijlage: De presentatie

titelblad Presentatie Functie Begeleiding December 2010

sheet 1 Huidige AWBZ-zorgfuncties 1 Persoonlijke verzorging 2 Verpleging 3 Begeleiding (individueel en in groepsverband) 4 Behandeling 5 Verblijf (langdurig en tijdelijk)

sheet 2 Begeleiding De functie Begeleiding is gericht op het bevorderen, het behoud of het compenseren van zelfredzaamheid. De Begeleiding is bedoeld voor mensen die zonder deze begeleiding zouden moeten verblijven in een instelling of zouden verwaarlozen.

sheet 3 Doelgoep Mensen met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap.

47



unt

Presen

Vertrek p

sheet 4 Beperking De doelgroep moet matige of zware beperkingen ervaren op het gebied van: 1 Sociale redzaamheid 2 Bewegen en verplaatsen 3 Het psychisch functioneren 4 Het geheugen en de oriëntatie 5 Matig of zwaar probleemgedrag vertonen

sheet 5 Begeleiding in twee vormen 1 Individueel (geïndiceerd in uren) 2 In groepsverband (geïndiceerd in dagdelen) Begeleiding in groepsverband is voorliggend, maar de afweging wordt gedaan met in achtneming van de inhoud van de zorgbehoefte.

sheet 6 Begeleiding: goed om te weten • Wordt zowel geïndiceerd door CIZ als BJZ. • Beide vormen zijn verkrijgbaar in ZIN en PGB. • Bij begeleiding in groepsverband kan ook vervoer worden geïndiceerd. • Voor volwassenen geldt een eigen bijdrage.

48

n Bijlage


sheet 7 Begeleiding in groepsverband

Kinderen tot 16 jaar Regulier onderwijs

Volwassenen Reguliere baan/uitkering

Rugzak of Re-integratietraject of speciaal onderwijs sociale werkvoorziening Begeleiding

sheet 8 Begeleiding in groepsverband voor kinderen Voorliggende voorzieningen: 1 Reguliere kinderopvang (waaronder ook overblijven en BSO) 2 Jeugdzorg (bijv. MKD) 3 Onderwijs (regulier of speciaal, zoals de clusterscholen en mytyl/tyltylscholen) 4 Functie Behandeling

49



unt

Presen

Vertrek p

sheet 9 Voorbeelden • Kinderdagcentra bijv. Ons Blije Honck (Zwijndrecht), Gemiva • Vakantiedagopvang, zaterdagopvang en woensdagmiddagopvang bijv. zorgboerderij Tro Tardi (Alblasserdam) • Uitvallers van het onderwijs, wachtend op volgende onderwijsvorm bijv. Callisto (Dordrecht), Kwadrant Auriga • Specifiek gericht op autisme bijv. Boba (Dordrecht)

sheet 10 Begeleiding in groepsverband voor volwassenen • Indien bedoeld als volledige dagbesteding: eerst afkeuringstraject voor reguliere en aangepaste arbeid. • Vaak is behandeling vanuit de AWBZ of de zorgverzekeringswet voorliggend als het gaat om meer therapeutische vormen van dagopvang.

sheet 11 Begeleiding in groepsverband: psychosomatisch • Bijv. burnout , fibromyalgie, ouderen met psychosomatische klachten Krijgen bijna geen indicatie meer voor dagbesteding vanwege onduidelijke, ondefinieerbare beperkingen.* * In gemeente Hendrik-Ido-Ambacht is opvang voor ouderen in de Blije Borgh opnieuw opgezet met behulp van de gemeente en een kleine eigen bijdrage van de ouderen!

50

n Bijlage


sheet 12 Begeleiding in groepsverband: psychogeriatrie • Bijv. dementie • Bijv. verpleeghuizen bijv. Sterrenlanden en Crabbehoff (Dordrecht)

sheet 13 Begeleiding in groepsverband: psychiatrie • Meestal in combinatie met behandeling bijv. werkleerbedrijf De Werf van Yulius (Dordrecht)

sheet 14 Begeleiding in groepsverband: verstandelijke beperking • Zeer gelaagde doelgroep, vaak met bijkomende problematiek • Laag niveau en meervoudig complex gehandicapt bijv. de Nesse van Gemiva (Zwijndrecht) en Merwebolder van ASVZ (Sliedrecht) • Midden niveau bijv. Van Katoen, Gemiva (Papendrecht) • Hoger niveau bijv. jobcoaches voor toeleiding naar werk

51

5 Bijlagen Beeldvorming door de praktijktoer

2.1 Bijlage: Dagschema

Volledig dags

chema Gemee

9.00 uur

ntetoer

Ontvangst op kantoor van MEE Drechtsteden met koffie Monique: welk om en korte same nvatting Bege leiding, 10 minu ten minuten spre ektijd Nina: uitleg prog ramma, 10 minu ten Wethouder: 5

9.30-9.45 uur

Reistijd

9.45-10.30 uur

Koppel

1

2

Wethouder 1 Bezoek aan:

aar 1

Beleidsambten

aar 2

AC de Overweg

AC de Overweg

Dagactiviteiten

centrum:

10.45-11.30 uur

4

Beleidsambten

aar 3

5

Wethouder 3

Beleidsambten

aar 4

aar 6

aar 5

aar 7

AC de Overweg

en NAH

Bezoek aan:

Bobahuis

Bobahuis

Bobahuis

Dagbesteding:

Bobahuis

autisme

Bobahuis

Bobahuis

rt 1

11.45-12.30 uur

Huisbezoek of

Auriga

Eddee

Naam cliënt t

Begeleider:

Naam begeleide

r

r

Tel nr. begeleide

r

ASVZ

Naam cliënt

Adres cliënt

Naam begeleide

Reistijd

ASVZ

Naam cliënt

Adres cliënt

r

Lunch in Den

Parkhuis

Naam cliënt

Adres cliënt

Tel nr. begeleide

12.45-13.30 uur

Bobahuis

Naam begeleide

r

Tel nr. begeleide

r

Yulius

Naam cliënt

Adres cliënt

AC de Overw

Parkhuis

Naam begeleide

r

Tel nr. begeleide

r

Gemiva

Naam cliënt

Adres cliënt Naam begeleide

r

Tel nr. begeleide

r

Naam begeleide

r

Tel nr. begeleide

r

Naam begeleide

r

r

Monique Uitleg over Den Witten Haen door medewerker (Philadelphia) Uitleg lunchopdr acht door Nina stilte

Lunch en lunch

opdracht

Het volledige dagschema is als pdf beschikbaar via www.meeplusgroep.nl Plenaire terug

koppeling opge schreven punt en tie aan wethoude r (door Monique)

Vraag om reac

iting Gemeent etoer en dank

woord aan allen

Adres cliënt

Tel nr. begeleide

Witten Haen

Monique: afslu

Naam cliënt

Adres cliënt

Groenmarkt 19B

Vraag moment

Boba

Naam cliënt

Adres cliënt

Aan 2 tafels

13.30 uur

Wethouder

Beleidsamb

AC de Overweg

Welkom terug door

13.15 uur

8 aar 9

aar 10

Reistijd

kantoorbezoe k individuele cliën

12.30-12.45 uur

7 Beleidsambten Beleidsambten

Reistijd

Grotekerksbuu

11.30-11.45 uur

Beleidsambten aar 8 MEE vertegenw oordiger 1 AC de Overweg

Beleidsambten

AC de Overweg

rking

6

Beleidsambten

Beleidsambten

AC de Overweg

lichamelijke bepe

Prattenburg 80 10.30-10.45 uur

3

Wethouder 2

Beleidsambten

53

Naam begeleide

r

Tel nr. begeleide

r



unt

Presen

Vertrek p

2.2 Bijlage: Uitnodigingsbrief gemeenten

Aan:

etrokken wethouders en beleidsambtenaren B van de Drechtstedengemeenten

Datum: 10 mei 2010 Onderwerp: Uitnodiging Gemeentetoer Geachte heer, mevrouw, Zoals reeds bij u bekend en in uw agenda genoteerd, willen wij u graag uitnodigen voor de Gemeentetoer: een ochtendvullend programma rondom de huidige AWBZ-functie Begeleiding op 20 mei a.s. Tijdens deze ochtend zullen wij, in samenwerking met vele zorgaanbieders, u een kijkje gunnen achter de cijfers en theorieën van de AWBZ-functie: we gaan op bezoek bij cliënten en hun begeleiders om u zo inzicht te geven vanuit de praktijk. We vragen u alvast de informatie over de huidige AWBZ-functie Begeleiding te lezen, zodat we op 20 mei zoveel mogelijk tijd hebben voor de praktijk in plaats van voor de (bij velen van u reeds bekende) theorie. U kunt deze informatie vinden via de volgende link: http://www.ciz.nl/indicatiewijzer. Het gaat om hoofdstuk 7: Begeleiding. U krijgt tijdens deze ochtend de gelegenheid om op drie locaties indrukken op te doen, waarna we zullen afsluiten met een werklunch.

54

n Bijlage


De belangrijke gegevens op een rij: Datum: 20 mei 2011 Tijdstip: start om 9.00 uur, eindtijd ongeveer 13.30 uur Startlocatie: het kantoor van MEE Drechtsteden aan de Johan de Wittstraat 40A in Dordrecht. Zie ook de bijgevoegde routebeschrijving. Er is parkeergelegenheid aan de achterzijde van ons pand. Belangrijk: We zullen ons op deze toer meermalen moeten verplaatsen en vragen u dan ook zoveel mogelijk met de auto te komen. Wilt u er rekening mee houden dat er op sommige plaatsen betaald parkeren zal zijn? Voor meer informatie of bij vragen kunt u contact opnemen met mijn collega Nina Noordermeer. Wij hopen u op 20 mei te mogen begroeten en er met elkaar een interessante dag van te maken! Met vriendelijke groet, Monique den Hartog Teammanager Bijlage: Routebeschrijving MEE Drechtsteden

55



unt

Presen

Vertrek p

2.3 Bijlage: Persoonlijk dagprogramma Persoonlijk programma Gemeentetoer voor: Dhr./Mevr. … Partner voor het bezoek Begeleiding Individueel: Dhr./Mevr. …

Tijd

Programmaonderdeel

9.00-9.30

Ontvangst en welkom Locatie: kantoor MEE Drechtsteden

9.30-9.45

Reistijd

9.45-10.30

Bezoek aan AC de Overweg (Gemiva) Contactpersoon: … Telefoonnummer: … Adres: Prattenburg 80, Dordrecht Zie ook routebeschrijving

10.30-10.45

Reistijd

10.45-11.30

Bezoek aan het Parkhuis A.u.b. melden bij de receptie Telefoonnummer: … Adres: Haaswijkweg Oost 69A, Dordrecht Zie ook routebeschrijving

56

n Bijlage

Kennis at Netwe elier Sociale r k S t ra tegieën Tijd

Programmaonderdeel

11.30-11.45

Reistijd

11.45-12.30

Huisbezoek bij cliënt van Boba Cliënt is bekend met autisme Naam cliënt: … Adres: ……, Dordrecht Zie ook routebeschrijving Begeleidster van Boba: … Telefoonnummer begeleidster: …

12.30-12.45

Reistijd

12.45-13.30

Werklunch Lunchroom Den Witten Haen (Philadelphia) Gijs van Aardennezaal (1e verdieping) U bent ingedeeld aan tafel 2 Adres: Groenmarkt 19 B, Dordrecht Parkeren op de Grote Markt Zie ook routebeschrijving

+/- 13.30

Einde programma

57



unt

Presen

Vertrek p

2.4 Bijlage: Inleidende presentatie

titelblad Presentatie Gemeentetoer Begeleiding Mei 2011

sheet 1 Programma • Welkom • Totstandkoming Gemeentetoer • Woord van wethouder portefeuille Wmo gemeente Dordrecht • Functie Begeleiding • Uitleg programma

sheet 2 Begeleiding De functie Begeleiding is gericht op het bevorderen, het behoud of het compenseren van zelfredzaamheid. De Begeleiding is bedoeld voor mensen die zonder deze begeleiding zouden moeten verblijven in een instelling of zouden verwaarlozen.

58

n Bijlage


sheet 3 Doelgroep Mensen met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap.

sheet 4 Beperking De doelgroep moet matige of zware beperkingen ervaren op het gebied van: 1 Sociale redzaamheid 2 Bewegen en verplaatsen 3 Het psychisch functioneren 4 Het geheugen en de oriëntatie 5 Matig of zwaar probleemgedrag vertonen

sheet 5 Begeleiding in twee vormen 1 Individueel (geïndiceerd in uren) 2 In groepsverband (geïndiceerd in dagdelen) Begeleiding in groepsverband is voorliggend, maar de afweging wordt gedaan met in achtneming van de inhoud van de zorgbehoefte.

59



unt

Presen

Vertrek p

sheet 6 Begeleiding: breed in AWBZ • Zit ook ingebed in ZZP’s. • Wordt ook verstrekt als overbruggingszorg. • Maakt ook onderdeel uit van Tijdelijk verblijf. • Kan in combinatie met andere functies worden geïndiceerd.

sheet 7 Signalen rondom Begeleiding • Eigen bijdrage sinds 2010 voor volwassenen. • In de psychiatrie (bijv. autisme) is vrijwel alle Begeleiding alleen verkrijgbaar via PGB. • Zorg over overbelaste mantelzorgers die zichzelf inkopen met het PGB voor Begeleiding.

sheet 8 Vervolg • Bij mantelzorgers die overbelast zijn, ligt op dit moment de bewijslast van de overbelasting bij een medicus. • Ook bij risicovolle systemen kun je zeer moeilijk Begeleiding inzetten als preventie van escalatie. • Indicaties van BJZ zijn niet of moeizaam in te zetten in AWBZ-instellingen. • Begeleiding binnen het onderwijs.

60

n Bijlage


sheet 9 Vervolg • Lichamelijk beperkte kinderen onder de 4 jaar, deelnemend aan peutergroepen van revalidatiecentra, krijgen geen Begeleiding thuis. • GGZ-aanbod sluit niet altijd aan bij de vraag. Bijvoorbeeld trajectbegeleiding. Begeleiding vanuit AWBZ sluit beter aan.

sheet 10 Meewerkende zorgaanbieders • Gemiva-SVG Groep • Stichting Boba • Verpleeghuis Parkhuis • Aafje • ASVZ • Auriga • Bouman • Eddee • Syndion • Yulius • Philadelphia

61



unt

Presen

Vertrek p

sheet 11 Programma Gemeentetoer 1 Groepsverband: AC Overweg, Gemiva: cliënten met lichamelijke beperking en/of NAH 2 Groepsverband: Boba (PGB zorgaanbieder): cliënten met autisme en normale tot hoge intelligentie OF Parkhuis (2 locaties): cliënten met psychogeriatrische of gerontopsychiatrische grondslag

sheet 12 Vervolg 3 Individueel: Huis- of kantoorbezoek bij een cliënt, in aanwezigheid van zijn/haar begeleider, meestal met duo’s, meestal binnen Dordrecht 4 Werklunch in Den Witten Haen van Philadelphia

sheet 13 Factor tijd

sheet 14 Merci

sheet 15 Tijd voor vertrek!

62

n Bijlage


2.5 Bijlage: Vragen terugkoppeling • Hoe heeft u de bezoeken ervaren? • Welke doelgroepen heeft u ontmoet? • Waar ziet u kansen? • Waar ziet u bedreigingen? • Wat hebben de bezoeken u opgeleverd?

63



unt

Presen

Vertrek p

2.6 B ijlage: Bedankbrieven gemeenten en zorgaanbieders Gemeenten Aan: Betrokken wethouders en beleidsambtenaren van de Drechtstedengemeenten Datum: 24 mei 2010 Onderwerp: Terugblik op de Gemeentetoer Geachte heer, mevrouw, Vrijdag 20 mei jl. hebben we met elkaar de Gemeentetoer beleefd. Een logistiek inspannend, maar doelgericht programma met de bedoeling gezicht te geven aan de huidige AWBZ-functie Begeleiding. En dit in alle verscheidenheid: van Begeleiding in groepsverband tot Begeleiding individueel, van een jonge moeder met een licht verstandelijke beperking tot een dame met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), etc. We beseffen dat we met de Gemeentetoer slechts een tipje van de Begeleidingssluier hebben opgelicht. Graag zouden we u uitgebreider kennis laten maken met de verschillende doelgroepen, die wij vanuit ons werk van zo nabij kennen. Ook zouden we heel graag u in de praktijk willen laten zien hoe cliënten die Begeleiding ontvangen, vaak op vele levensgebieden problemen ervaren. Problemen die niet alleen met Begeleiding zijn op te lossen, maar raakvlakken hebben met relaties en netwerk (o.a.

64

n Bijlage


mantelzorg, meerdere personen met een beperking binnen een gezinssysteem), inkomen (Wajong, schulden), vrije tijd en sport, vervoer, etc. Kortom, we zouden nog graag veel van onze kennis en ervaringen met u delen. Want een inclusieve samenleving waarin iedereen, ook mensen met een beperking, kan participeren, is nog ver weg en behoeft nog veel aandacht. Wij weten dat velen van u met dit onderwerp bezig zijn en we hopen u dit najaar uit te kunnen nodigen voor een activiteit van MEE rondom inclusie! We zijn uitermate benieuwd hoe u de Gemeentetoer hebt ervaren en we willen u hierbij van harte uitnodigen uw nabeschouwing met ons te delen. Welke punten zijn u bij gebleven? Welke vragen roept het bij u op? Op welke punten zouden we u kunnen helpen met het nog beter in beeld krijgen van Begeleiding? Het komen tot nieuw beleid rondom Begeleiding lijkt ons een boeiende, maar complexe taak. Zoals de wethouder van gemeente Dordrecht, in zijn speech aanhaalde, zijn we er bij MEE trots op een partner voor u te zijn in deze taak en vernemen graag van u hoe wij u verder kunnen steunen in dit proces. Zoals bij de meesten van u bekend, zijn wij binnen MEE op dit moment een nieuwe methodiek aan het introduceren: Sociale NetwerkStrategieën (SNS). Wij denken door deze methodiek onze medewerkers een manier van denken en handelen voor de

65



unt

Presen

Vertrek p

praktijk aan te reiken die nauw aansluit bij de ontwikkelingen waarbij u betrokken bent: de problematiek eerst structureel vanuit het eigen netwerk van iemand met een beperking oplossen voordat gegrepen wordt naar professionele ondersteuning, waaronder Begeleiding. In de bijlage treft u hiervan een zeer verkorte uitleg. Een boekje waarin de methodiek uitgelegd is, is bij ons verkrijgbaar. Graag willen we u uitnodigen dit leerproces met ons te delen! Maakt u vooral gebruik van deze uitnodiging om uw interesse kenbaar te maken. We kijken uit naar uw reactie en zetten ons in voor voortzetting van een wederzijds inspirerende samenwerking. Met vriendelijke groet, Monique den Hartog Teammanager

66

n Bijlage

Kennis at Netwe elier Sociale r k S t ra tegieën Zorgaanbieders

Aan:

Betrokken zorgaanbieders bij de Gemeentetoer

Datum: 24 mei 2010 Onderwerp: Gemeentetoer 20 mei jl. Geachte heer, mevrouw, Op 20 mei jl. hebben de betrokken wethouders en beleids medewerkers van de Drechtstedengemeenten met in totaal 21 personen een toer met ons gemaakt, genaamd de Gemeentetoer. Dit alles in het kader van de naderende veranderingen in de huidige AWBZ-functie Begeleiding. De opzet van deze toer was gezicht te geven aan de Begeleiding vanuit het perspectief van de ontvangers: de cliënten die nu AWBZ-Begeleiding ontvangen. Na van veel zorgaanbieders medewerking te hebben gevraagd en enthousiaste reacties terug te hebben ontvangen, zijn wij aan het puzzelen geslagen en gekomen tot het volgende programma dat we met elkaar gestalte hebben gegeven: Eerst heeft de hele groep met elkaar een bezoek gebracht aan AC Overweg (Gemiva-SVG Groep) een dagactiviteitencentrum voor mensen met een lichamelijke beperking en NAH (niet-aangeboren hersenletsel). Vervolgens is de ene helft van de groep verder gegaan naar Boba, een zorgaanbieder in (nu nog) PGB voor mensen met autisme en een normale tot hoge intelligentie. De andere helft van de groep bezocht, ook weer in tweeën gesplitst, een bezoek aan begeleidingsgroepen van het Parkhuis voor dementerenden.

67



unt

Presen

Vertrek p

Vervolgens hebben alle betrokkenen, meestal in duo’s soms alleen, een huis- of kantoorbezoek afgelegd bij een cliënt met zijn of haar begeleider. Dit bij een verscheidenheid aan cliënten: van psychiatrie en verslavingszorg, van licht verstandelijke beperking tot aan mantelzorg, etc. Tot slot kwam de hele groep weer bij elkaar in Den Witten Haen (Philadelphia), waar men na een toelichting over de Begeleiding binnen de lunchroom, aan het uitwisselen van ervaringen kon slaan tijdens een werklunch. Zoals u zult begrijpen was het een logistiek ingewikkelde dag, maar fantastisch dat we met elkaar de verscheidenheid van de functie Begeleiding in beeld hebben kunnen brengen. Onze dank gaat naar u uit voor uw inzet om dit tot een geslaagde dag te maken. De zorgaanbieders die deze dag mogelijk hebben gemaakt zijn: Aafje Bouman Philadelphia ASVZ Eddee Syndion Auriga Gemiva-SVG Groep Yulius Boba Parkhuis Maar ons respect en dank gaat ook vooral uit naar de cliënten die hun huis of groep hebben willen openstellen en hun verhaal hebben willen doen. We beseffen dat dit voor velen niet makkelijk zal zijn geweest, maar de waardering van de bezoekers is enorm groot. Wat een oprecht verhaal van een persoon in zijn/haar eigen omgeving kan overbrengen, daar kan geen rapport of statistiek tegenop. De cliënten die hebben meegewerkt aan de toer zullen, zo denken wij, over het algemeen niet weten dat MEE dit heeft

68

n Bijlage


georganiseerd en een dankbrief namens ons lijkt ons dan ook niet passend. In plaats daarvan vragen we u om de dank namens ons, maar vooral namens de bezoekers van de gemeenten, nogmaals aan hen over te brengen. Met elkaar hebben we hen de menselijke kant van Begeleiding laten zien. Dit bleek ook uit de reacties die tijdens de toer en de werklunch te horen waren. De verbazing over de verscheidenheid aan doelgroepen hebben we veel gehoord. Net als het feit dat sommigen de cliënten niet konden onderscheiden van de ook aanwezige vrijwilligers en mantelzorgers. Voor velen waren de bezoeken confronterend, gaf het stof tot nadenken en laaiden de discussies tijdens de werklunch hoog op. Het besef dat er meer regelingen rondom het hebben van een beperking (IQ-maatregel, sociale werkvoorzieningen, Wajong, etc.) op de nominatie staan om te veranderen en dus ingrijpen in het leven van cliënten werd gaandeweg de dag steeds duidelijker. Kortom: het werd ervaren als een indrukwekkende, leerzame dag. Onze dank nogmaals voor uw inzet voor de Gemeentetoer, ook namens de wethouders en beleidsmedewerkers van de Drechtstedengemeenten. Met elkaar hebben we gewerkt aan het verschaffen van inzicht in Begeleiding op een indrukwekkende en vooral niet door rapporten en statistieken te vervangen manier. Met vriendelijke groet, Monique den Hartog Teamleider

Nina Noordermeer Consulent

69

5 Bijlagen

3.1 Bijlage: De presentatie

titelblad September 2011

sheet 1 Programma • Welkom door beleidsambtenaar functie Begeleiding • Introductie casuïstiek door Nina Noordermeer • Casus 1 t/m 6 • Afsluiting

sheet 2 De weg naar Begeleiding 1 Diagnostiek 2 Hulpvraag 3 Indicatieaanvraag 4 Indicatiebesluit 5 Keuze PGB of ZIN 6 Keuze zorgverlener of zorgaanbieder 7 Gebruik van de functie Begeleiding 8 Eigen bijdrage 9 PGB: verantwoording 10 Herindicatie of einde zorg

71



unt

Presen

Vertrek p

sheet 3 Casussen • 6 casussen, 15 minuten per casus door 4 consulenten gepresenteerd • Vanuit de breedte van de MEE-doelgroep

sheet 4 Casus 1 K... (door Nina Noordermeer) • Meisje van 7 jaar • Goldenhar syndroom (doof, verstandelijke beperking) • Vader, moeder en broertje van 5 jaar met hemiparese rechts • Begeleiding klasse 2 • PGB

sheet 5 Casus 2 B... (door consulent A.) • Man van 34 jaar • Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) • Betrokken, overbelaste familie • Vriendenkring • Werkloos, WW-uitkering • Indicatie voor Begeleiding aangevraagd

sheet 6 Casus 3 S… (door consulent A.) • Meisje van 12 jaar • Aangeboren stofwisselingsziekte, meervoudig beperkt • Vader, moeder en broertje • Bezoekt KDC

72

n Bijlage


sheet 7 Casus 4 A… (door consulent P. d. J.) • Vrouw van 52 jaar • Verstandelijke beperking, psychiatrie, lichamelijke klachten • Turkse afkomst • Gescheiden • 2 zoons, van wie 1 inwonend • Begeleiding klasse 1

sheet 8 Casus 5 M... (door consulent P. d. J.) • Jongen van 8 jaar • Lichamelijke en verstandelijke beperking (niveau 16 maanden) • Somalisch gezin: moeder en oma • Begeleiding dag klasse 9 met vervoer • Persoonlijk verzorging klasse 2 • Behandeling individueel

sheet 9 Casus 6 X... (door consulent P. H.) • Man van 33 jaar • Verstandelijke beperking: TIQ 75, VIQ 66, PIQ 87 • Cocaïneverslaving • Vriendin en 2 kinderen • Woonwagenkamp • Begeleiding klasse 2

sheet 10 Afsluiting

73

5 Bijlagen Kennisatelier Sociale NetwerkStrategieën

4.1 Bijlage: Het programma

Tijd

Programmaonderdeel

Hoe

12.45-12.55 Film Wmo-gestript, deel 3 SNS

Plenair

12.55-13.25 Presentatie Wat houdt SNS in? Wat betekent dat voor de organisatie? (door teammanagers MEE)

Plenair

13.25-13.45 Uitleg workshops (door teammanagers MEE)

Plenair

13.45-15.00 Workshops (door consulenten MEE)

4 groepen

Workshop 1 (rode stip): expositieruimte Workshop 2 (blauwe stip): raadszaal Workshop 3 (groene stip): collegekamer Workshop 4 (zwarte stip): vergaderkamer

15.00-15.10 Terugkoppeling workshops door Plenair middel van buzzen (door medewerker gemeente Dordrecht)

75

Tijd



unt

Presen

Vertrek p

Programmaonderdeel

15.10-16.05 Forumdiscussie (Onder leiding van medewerker gemeente Dordrecht)

Hoe 2 groepen

Leden Forum: Groep 1: Medewerker Jeugdzorg Wethouder op het gebied van Jeugdzorg voor de Drechtstedengemeenten Medewerker verstandelijke beperkingaanbieder Medewerker thuiszorgaanbieder Groep 2: Medewerker Jeugdzorg Wethouder op het gebied transitie Wmo voor de Drechtstedengemeenten Medewerker thuiszorgaanbieder Medewerker GGZ

76

16.05-16.20 Afsluiting (Bij beide groepen door de wethouder)

2 groepen

16.20-17.00 Mogelijkheid tot napraten

Plenair

nt Eindpu

n Bijlage


Het eindpunt Naast de verschillende haltes uit de Gemeentetoer lopen er nog meer trajecten waarin kennis vanuit MEE wordt overgebracht aan de gemeenten. Dit gaat vaak op verzoek van individuele ambtenaren of werkgroepjes die informatie of visie zoeken rondom een bepaald thema of decentralisatie. Mede door het traject van de Gemeentetoer zijn de banden met de gemeente Dordrecht zo stevig dat men MEE zeer goed weet te vinden. Dit is het punt waar we op dit moment (september 2012) zijn aangekomen met de Gemeentetoer. Wie weet wat en waar de volgende halte ons gaat brengen? Dit traject heeft naar verwachting het eindstation nog niet bereikt.

77

Colofon

Ondersteuning bij leven met een beperking T 0900 999 88 88 (lokaal tarief) © september 2012 Uitgave: MEE Plus Groep, www.meeplusgroep.nl Uitwerking toer: Nina Noordermeer, Monique den Hartog Tekst: Nina Noordermeer Bijdrage gemeente Dordrecht: Marjan van den Hoek, Liona Marchena Nawoord van: Annelien Theeuwes Eindredactie: Christine van ’t Hoenderdaal Foto’s: Hans Oostrum Fotografie, Inge Hondebrink, iStockphoto Concept en vormgeving: Creatieve Zaken Onderdeel van de MEE Plus Groep zijn: MEE Alblasserwaard/Vijfheerenlanden, MEE Brabant Noord, MEE Drechtsteden, MEE Midden-Holland, MEE Zuid-Hollandse Eilanden en Tandem Support

78

Eindpunt

Vertrekpunt. Inzicht in de decentralisatie Begeleiding

Recommend Documents