1ste graad
voor de 1ste graad (+ 7 jaar) Verteltheater & lesbrief
DE VOORSTELLING De voorstellingen gaan standaard door in De Luisterlezerbus. Zij kunnen echter ook aangevraagd worden zonder de bus. De unieke ruimte, het gezellige verteltheatertje en de inkleding missen we dan wel. Maar als het door omstandigheden niet anders kan, maken we er zeker ook zonder bus het beste van.
1.Welkom
Vic de vuurtorenwachter onthaalt de kinderen. Goeiedag allemaal Wat vinden jullie van deze bus? Mooie kleuren, welke tekeningen zie je? Het zijn tekeningen van kinderen. Een kunstenares heeft met hen tekeningen gemaakt en die dan verzameld om op deze bus te zetten. Het moest gaan over natuur, boeken, vertellen en een bus natuurlijk. Grotere kinderen die groot genoeg zijn om ook bij de bovenkant van de bus te komen hebben dan alles geschilderd… Deze bus is verder toch wel hééél bijzonder! Heb je hem al eens goed bekeken? Het is een echte amfibie... écht waar, we gaan er soms een stukje mee in zee, maar eigenlijk durven we dat niet goed, wel in een grote vijver of plas... De motor zit al achteraan, zoals bij een boot, we zetten gewoon de schroef aan. En soms gebruiken we het middelste stuk als een aquarium, daar stoppen we dan erge watervervuilers even in zodat ze naar adem moeten happen en weten wat water is, en dan mogen ze weer aan de slag. Maar meestal gebruiken we de bus als aquarium om vissen te redden, of om heel andere redenen... In de zee zitten heel veel vissen. Er is dan ook veel water in de zee. Maar waar komt dat water allemaal vandaan? Regen... Rivieren... Tranen... Vandaag gaan we vooral zingen en vertellen over ‘Water’. Ja, wat dacht je. Bijvoorbeeld aan zee: het water stroomt van ergens naar de zee! Er zijn riviertjes en beekjes waar kikkers, salamanders, waterschorpioentjes en andere beestjes inzitten. Deze bus is dus een amfibieboot, een aquarium met grote vissen die af en toe tussen al het vuil in zee kunnen uitrusten. Er is een motor achteraan. Langs het dak bovenop de bus kan er een buis verschijnen om als onderzeeër te dienen! In deze grote amfibieboot kunnen we ook verhalen vertellen.
2.BUS INGANG
Als we deze bus willen binnengaan moeten we een toverspreuk gebruiken: Water, water, water: pffffffff (geluid maken zoals een grote golf die omslaat) Ondertussen met de armen zwembeweging maken.
spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 1 van 7
1ste graad
3.VERHAAL IN DE BUS
Verhaal 1 Het tapijt van de waterduivel Uit de Mos-projectmap WATER De juf bezoekt met de kinderen van haar klas een natuurreservaat. Wanneer ze daar alle uitleg geeft, zien de kinderen een opgerold tapijt in het water drijven. Sommige kinderen denken dat er iets of iemand tussen het tapijt gedraaid is. De juf probeert de aandacht bij de natuurles te houden. Tot ze plotseling lawaai horen! Een man komt zomaar in het natuurreservaat afval storten. Benieuwd hoe dat eindigt...
Verhaal 2 Eén slokje, kikker! Op een dag heeft de kikker zo een geweldige dorst dat hij alles leegdrinkt, poel – beekje – waterput – rivier – stuwmeertjes – bronnen – blauw meer – en... nee, niet de zee, die is veel te zout. Krokodil komt boos uit de rivier! De Zusjes Paling happen naar adem, Olifant wil een bad nemen, Leeuw wil drinken... Maar dat kan allemaal niet meer! De dieren zijn woest en de planten verdorren. Leeuw roept alle dieren samen. Ze doen heel stoer en proberen de kikker het water terug te laten uitspuwen, maar het lukt niet, tot de Zusjes Paling hem kriebelen (glibberen, wriemelen). Kikker proest het uit... Als het ooit nog eens warm is en Kikker dorst heeft, roepen de dieren: Eén slokje, Kikker!
Verhaal 3 En wat nu? En wat nu? Carl Norac & Kristien Aertsen, De Eenhoorn, 2006, ISBN 90 5838 353 9 Oba de olifant heeft eindelijk een waterplas gevonden om zijn dorst te lessen. In één teug is de plas leeg, maar een visje spartelt in de droge poel en roept: “En wat nu?”. Oba slokte zonder het te beseffen al het water op, maar hij wil alles doen om de vis te redden... Met een verrassend einde en visjes die roepen: “En wat nu?” Het verhaal wordt verteld met uitvergrootte prenten uit het prentenboek.
4.LIEDJE IN DE BUS
Wie van jullie is al eens in zee gaan zwemmen? Steek je hand eens op! Hopelijk blijft het water proper. Onlangs las ik in de krant dat er zoveel plastic in de zee drijft. Niet gezond! De vissen eten blijkbaar ook zo’n plastickorreltjes. (Meer informatie zie artikels en websites in de lesbrief). Vraag het maar eens aan je meester of juf! Sommige kinderen werken op school goed mee met MOS. Dan bedenkt de juf of meester samen met de kinderen een interessant project over de natuur! Wat doen jullie zoal? Zing mee met dit leuke liedje over de zee! De woeste golven van de zee! van Samba Salad uit het boekje met CD Zingen op de achterbank.
5.Slot
Zo, dit was onze lange bootreis! Hartelijk dank dat jullie even meegevaren hebben. En denk eraan: -niet te veel water verspillen in de douche, of bij het tandenpoetsen! -hou het water netjes! Mogelijk: liedje zingen bij het naar buiten gaan of nog even buiten blijven staan en zingen, watermuziek, watergeluiden....
spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 2 van 7
1ste graad
LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT De voorstelling is een leuke belevenis op zich, een mooie verteltheatervoorstelling. Ze is ook bedoeld als smaakmaker voor de waterproblematiek. Tijdens de voorstelling worden de kinderen met het probleem geconfronteerd. Daarna is het de beurt aan de leerkracht en zelfs aan de hele school om verder het water zuiver te laten stromen... Daar gaan we.
Verhaal 1 Het tapijt van de waterduivel
MOS-map WATER: deel 1: introductie. Attributen bij het vertellen: - opgerold tapijtje met een koord rond, - poster met watervogels - zoet/zout water-bordjes met verhoudingen - kikker met koffielepeltje - afval: oude fiets, verfpotten… - Prent: Flup Vandendrup (deel 1: introductie blz. 7) (kringloop van het water) - affiche met allerlei soorten/vormen water op. Weetjes op papier of flappen overlopen met de kinderen: -Water is de bron van alle leven. -Volle badkuip water: 1 koffielepel is slechts bruikbaar door/ voor de mens. -Vlaming: 12 emmers per dag = 120 liter = 12 emmers van 10 liter op een rij -Vlaams gezin: tien tankwagens vol per jaar Tabel: hoeveel water verbruikt één persoon per dag
Verbruikspost WC Bad/ douche Was Vaat Koken Schoonmaak Tuin
Liter per dag per persoon 43 39 16 8 3 5 5
Vragen: bespreken met de kinderen in de klas 1.Wie kan de kringloop van het water kort vertellen? Regen valt uit de wolken – water sijpelt de grond in of komt terecht in slootjes en rivieren – uiteindelijk komt alles in de zee terecht – verdampen van het water. prent: Flup Vandendrup (deel 1: introductie blz. 7) (kringloop van het water) 2.Wat is volgens de juf het mooiste plekje van het land in dat gebied? Het natuurgebied dat achter een legerkazerne en een snelweg ligt. 3.Hoeveel liter water zit er in je lichaam? Meer dan 30 liter.
spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 3 van 7
1ste graad 4.Wat is ‘Bliksem’ in dit verhaal? De afgesneden rivierarm: een behoorlijk brede streep water die door het landschap kronkelt. 5.Waarom spreken we over ‘de blauwe planeet’ als we over de aarde vertellen? Er is ongeveer ¾ water op onze aarde. Als je de aarde vanuit de ruimte bekijkt (Earth Google / NASA-beelden uit de Space Shuttle enz…) dan zie je veel blauw water! *Google Earth: een programma waarmee de hele wereld kan worden bekeken. Er kan wereldwijd gezocht worden op plaats, er kan worden ingezoomd, soms zo duidelijk dat auto's te herkennen zijn! De leerlingen kunnen op zoek gaan naar streken en plaatsen op aarde. Het programma kan gratis gedownload worden. http://www.netwijs.nl/software/Google/GoogleEarth.htm *Beelden uit de Space Shuttle – Houston – Florida – ISS http://www.nasa.gov/multimedia/nasatv/index.html 6.Welke leuke activiteiten deden de kinderen over ‘water’: waterreceptie – water laten koken en verdampen – staaltjes genomen uit een vuile beek – verhaal gemaakt over avonturen van één enkele druppel. 7.Stukje tekst: regel: 39 – 43 Probeer dit fragmentje in je gedachten te zien, te horen, te ruiken, te voelen,… 8.Wat drijft er in het water? Tapijt. 9.Hoe zou dat daar gekomen zijn? Gestort afval. 10.Wat deden beheerders en specialisten van het natuurgebied vroeger? regel 82 – 87 11.Welk ideetje heeft Seppe om het zoet water weer in orde te brengen? Zout water gebruiken en zoet maken. 12.Belangrijke info: regel 97 – 109 13.Waarmee sluit de klas hun project over ‘de blauwe planeet’ af? Met een Milieuboottocht. 14.Wat is oppervlaktewater? Onder oppervlaktewater verstaan we al het water in sloten, plassen, vijvers, kanalen, meren, beekjes en rivieren. Dus op plassen regenwater na al het water dat je buiten ziet. Oppervlaktewater is de noodzakelijke leefruimte van heel wat planten en dieren. Voor een gezonde omgeving hebben ook wij mensen gezond water nodig. 15.Waarom mag de sluikstorter van geluk spreken? Als de juf en de kinderen hem zouden aangeven bij de politie riskeert hij een grote boete!
VERHAAL 2 Eén slokje, kikker!
Eén slokje, kikker! Piet Grobber, Lemniscaat, 2002 In de klas kan het verhaal uit de voorstelling gereconstrueerd worden. Het kan nog een keer verteld worden met behulp van de kinderen. Bedoeling: Aandacht leren schenken om niet te veel water te verbruiken! Als iedereen op elkaar let, kunnen we elkaar helpen en is er voldoende water voor iedereen (wassen, drinken, koken…).
spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 4 van 7
1ste graad
Verhaal 3 En wat nu?
En wat nu? Carl Norac & Kristien Aertsen, De Eenhoorn, 2006, ISBN 90 5838 353 9 Het verhaal kan in de klas opnieuw voorgelezen of verteld worden. Met een knuffelolifant, een kleurige vogelpop, een visje en een krokodil erbij wordt het nog leuker. Kinderen kunnen de kans krijgen om aan te vullen met wat ze zich herinneren van de voorstelling door De Luisterlezer. Gesprek achteraf: bedoeling is kinderen te laten stilstaan bij wat levensnoodzakelijk is voor onze wereld: WATER! Een (filosofisch) gesprekje kan starten n.a.v. de vraag die de visjes op het einde uitroepen: ‘En wat nu?’ - Wat zou er nu kunnen gebeuren? - Wat zou jij doen als je geen water meer zou hebben? - Wat ga je nu concreet doen? De laatste prent uit het boek kan tot een affiche omgetoverd worden. Vul daarop een aandachtspunt of actie in waaraan jullie met de klas zullen werken de volgende week, maand of heel schooljaar. De mooie affiche kun je op een centrale plaats in de klas ophangen.
Andere Verhalen en bruikbare materialen Prangende weetjes Eén vijfde van de wereldbevolking heeft geen toegang tot drinkbaar water! -Dagelijks sterven 8.000 kinderen aan ziekten door gebrek aan drinkwater van voldoende kwaliteit. -Wereldwijd gaan 18 miljoen kinderen niet naar school omdat ze kilometers moeten stappen om water te halen voor hun gezin. -België en Vlaanderen prijken nog steeds onderaan de wereldranglijst voor wat betreft de kwaliteit van onze rivieren en ons grondwater. Toch slagen we er nog in om drinkwater te maken van goede kwaliteit, maar hoelang nog? Handleiding MOS Milieuzorg op school Alles over de manier waarop de milieuzorg op school kan georganiseerd worden, hoe je als MOS-school kunt groeien... met de verschillende thema’s water, afvalpreventie, verkeer, natuur op school en energie. Verkrijgbaar via de verschillende MOS-begeleidingsdiensten (bij je provinciebestuur). MOS-projectmap WATER Boordevol materiaal om met het thema water aan de slag te gaan. - De verhalen en de prenten voor verschillende leeftijden - Oriënterende activiteiten - Overzicht van leermiddelen en educatieve projecten - Mos-schakels en samenwerking MOS met Kleur Bekennen (mondiale vorming) - Info over het Bruisend waterspel, op basis van een CD met watergeluiden & foto’s - De Milieuboot - Hidrodoe - In zee met Green - Adressen van verenigingen, instanties... Enzovoort, enzovoort. We hoeven het hier niet allemaal te herhalen. Richt u gewoon tot de Mos-contactpersonen in uw provincie (Provinciehuizen) of stad. Een leuke en veelvuldig bruikbare prent is: spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 5 van 7
1ste graad Flup Vandendrup (deel 1: introductie blz. 7) (kringloop van het water) Website over Mos in het basisonderwijs http://www.milieuzorgopschool.be/mos/basis/themas/water/index.htm leermiddelenmatrix Greenbelgium www.greenbelgium.be : waterdragers in Marokko http://www.greenbelgium.be/nl/default.asp Cd met watergeluiden Wassergeräusche-Spiel mit 24 bilkarten Water Sounds and 24 cards CD: ISBN 3-86072-043-0 Wasser erspielen und erfahren S.Schneider, W.Kneip, W.Stascheit, Verlag an der Ruhr RWW, ISBN 3-927279-56-0 Wasser erleben und erfahren W.Kneip, W.Stascheit ISBN 3-927279-57-9 Uitleendienst van educatief materiaal PEC, Provinciaal Educatief Centrum, Provinciehuis, Tiense Vest, 3000 Leuven. De wonderlijke wereld van water in een koffer Eindwerk omtrent water voor drie-, vier- en vijfjarige kleuters, Annick Deprins, promotor Greet Verhoeven, Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, 2006. Info: Karel de Grote Hogeschool, Departement Lerarenopleiding, Campus Noord – Oude Steenweg. Waterverhalen, verhalen over de zee, informatieve boeken Zie volgende pagina
spraakwater-1ste_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 6 van 7
1ste graad Titel
Auteur
Uitgever
jaar
Het Koekeloerelaantje
geert de kockere
De Eenhoorn
1999
4
1ste
Kididoc: Aan zee Robbe en de Himbamaan
x Wouter Ninclaus
Davidsfonds/Infodok De Eenhoorn
2002 2006
6 9
1ste 2de
Super guppie
Edward van de Vendel
Querido
2003
6
2de
poëzie, humor
De waterduivel van Patrick Lagrou Brugge
Clavis
2005
10
3de
De Wereld rond, grote kijkatlas jongeren Zingen op de achterbank
vertaling Karel Verleyen
Davidsfonds/Infodok
2005
10
3de
griezelverhalen , spanning en detective weetboeken
Herman Link & Rita Iny, Samba Salad
The house of books
2006
6
alle
poëzie, avontuur
Grimm, sprookjes voor kind en gezin
Grimm
Lemniscaat
2001
alle
alle
Het dansende licht
Tonke Dragt
Leopold
2005
10
alle
Bootje
geert de kockere & Noke Van den Elsacker
De Eenhoorn
2006
3
kl.
sprookjes en fantasie, volksverhalen sprookjes en fantasie, avontuur avontuur, sprookjes en fantasie
Het grote boek van Ingrid en Dieter beer en egel Schubert
Lemniscaat
2003
4
kl.
En wat nu?
Carl Norac & Kristien Aertsen
De Eenhoorn
2006
3
kl.
Eén slokje, kikker
Piet Grobber
Lemniscaat
2002
5
Stien en de regenparels
Geke uit de Bosch
Clavis
2003
Het waterboek
Piet Duizer
Ploegsma
Gezonde Zeeën
Carol Inskipp
Dank je wel, lekker water!
Anne Möller
spraakwater-1ste_graad.doc
leeft
graad genre poëzie, gevoelens en romantiek weetboeken avontuur, weetboeken
woordje uitleg
ISBN
Leuke gedichtjes, vaak humor, ernst, absurd… flappen en luikjes... ontmoeting oude afrikaanse stam, waterput,leefwijze... Dagelijkse dingen ondersteboven bekeken Monster bedreigt de rust in Brugge. Kids helpen zoeken… Schitterende atlas, moderne en mooie kaarten&foto's Fantastisch, vlot, kwaliteit, pretentieloos multicultureel &mondiaal
90 5838 011 4 90 768 3039 8 90 5838 360 1 90 451 0042 8 90 448 0433 2
90 76830 37 1 90 443 1607 9
"volledige" uitgave, met veel randinfo
90 5637 528 8
90 258 4227 5
gevoelens & romantiek, avontuur spanning en detective, gevoelens en romantiek
6 cultuursprookjes. De vuurtorenwachter gaat over de zee. Bootje mag op verkenning langs de zee, rivier... En wil naar huis... 2 vrienden helpen elkaar, meestal, Poëtisch verhaal Olifant zuigt plas leeg en wil vis redden... Maar dan pas heeft hij dorst!
kl.
sprookjes en fantasie, weetboeken
leuk vertelverhaal over water en gulzigheid
90 563 7438 9
5
kl.
avontuur, weetboeken
90 448 0069 8 Niet meer in de handel.
1999
9
2de
weetboeken, volksverhalen
WWF & Ars Scribendi
2006
10
3de
Weetboeken
Stien bedenkt iets fantastisch met regendruppels... www.pluizuit.be Alles over water: weten en meten, realiteit én in verhalen en fantasie... Over Wereldzeeën, hun ecosysteem & toekomst
De Vier Windstreken
2000
6
1ste
weetboeken
Waarom water zo belangrijk is, hoe bijzonder dat 'glaasje' water is...
90 5579 481 3
90 5838 351 2
90 563 7490 7
90 5838 353 9
90 216 1662 9 Niet meer in de handel. 90 5566 182 1
printdatum 23/10/2006 / Pagina 7 van 7
