2de graad
voor de 2de graad (+ 9 jaar) Verteltheater & lesbrief
DE VOORSTELLING De voorstellingen gaan standaard door in De Luisterlezerbus. Zij kunnen echter ook aangevraagd worden zonder de bus. De unieke ruimte, het gezellige verteltheatertje en de inkleding missen we dan wel. Maar als het door omstandigheden niet anders kan, maken we er zeker ook zonder bus het beste van.
1.Welkom
Vic de vuurtorenwachter onthaalt de kinderen. Goeiedag allemaal Wat vinden jullie van deze bus? Mooie kleuren, welke tekeningen zie je? Het zijn tekeningen van kinderen. Een kunstenares heeft met hen tekeningen gemaakt en die dan verzameld om op deze bus te zetten. Het moest gaan over natuur, boeken, vertellen en een bus natuurlijk. Grotere kinderen die groot genoeg zijn om ook bij de bovenkant van de bus te komen hebben dan alles geschilderd… Deze bus is verder toch wel hééél bijzonder! Heb je hem al eens goed bekeken? Het is een echte amfibie... écht waar, we gaan er soms een stukje mee in zee, maar eigenlijk durven we dat niet goed, wel in een grote vijver of plas... De motor zit al achteraan, zoals bij een boot, we zetten gewoon de schroef aan. En soms gebruiken we het middelste stuk als een aquarium, daar stoppen we dan erge watervervuilers even in zodat ze naar adem moeten happen en weten wat water is, en dan mogen ze weer aan de slag. Maar meestal gebruiken we de bus als aquarium om vissen te redden, of om heel andere redenen... In de zee zitten heel veel vissen. Er is dan ook veel water in de zee. Maar waar komt dat water allemaal vandaan? Regen... Rivieren... Tranen... Vandaag gaan we vooral zingen en vertellen over ‘Water’. Ja, wat dacht je. Bijvoorbeeld aan zee: het water stroomt van ergens naar de zee! Er zijn riviertjes en beekjes waar kikkers, salamanders, waterschorpioentjes en andere beestjes inzitten. Deze bus is dus een amfibieboot, een aquarium met grote vissen die af en toe tussen al het vuil in zee kunnen uitrusten. Er is een motor achteraan. Langs het dak bovenop de bus kan er een buis verschijnen om als onderzeeër te dienen! In deze grote amfibieboot kunnen we ook verhalen vertellen.
2.BUS INGANG
Als we deze bus willen binnengaan moeten we een toverspreuk gebruiken: Water, water, water: pffffffff (geluid maken zoals een grote golf die omslaat) Ondertussen met de armen zwembeweging maken.
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 1 van 8
2de graad
3.VERHAAL IN DE BUS Verhaal 1 Bootje
Bootje was jarig en kreeg een heel bijzonder cadeau. Voor het eerst mocht Bootje de zee opvaren. De zee was groot en wijds en vol schuimend water. En Bootje zag stranden. Met mensen die naar hem wuifden. Bootje wilde altijd op zee blijven. Toen werd het nacht en weer dag. En toen kwamen er wolken, steeds groter, steeds grauwer... Ze zee werd boos, het stormde overal! Bootje voelde zich klein, was bang en wilde weg van de zee. Bootje vond de rivier en voer langs huizen, torens en vreemde boten... Tot Bootje plots, zomaar, werd opgetild!
Verhaal 2 Robbe en de Himbamaan! Robbe is een dromer. Hij droomt het liefst over verre streken. Broer Wannes is student en voert thuis (gelukkig enkel tijdens het weekend) het hoge woord en heeft vaak woorden met hun ouderwetse pa. Op een dag droomt Robbe weg naar Afrika, waar de maan rood-oranje kleurt. Hij komt terecht bij de Himba’s, een volk dat volgens eeuwenoude tradities leeft. Hij ontmoet Kanavi, een Himbameisje dat water haalt aan de bron, emmer per emmer, telkens een paar uur lopen van haar hut naar de bron en terug. Taferelen die zich aan de waterkant afspelen zijn soms betoverend mooi, maar ook zeer wreed. Hij ziet hoe een leeuwin een springbok verschalkt en samen met andere leeuwen verslindt... Robbe wordt gewekt door moeder en is wel even van streek... Hij beseft dat water op zijn planeet oneerlijk verdeeld is!
4.LIEDJE IN DE BUS
Guido Gezelle (een groot dichter, lang geleden...) schreef ooit een mooi gedichtje over een klein beestje dat op het water drijft: een schrijvertje. Het lijkt wat op een schaatsenrijder. En een zekere Will Ferdy maakte er een liedje van en dat klonk zo: Het schrijverke O krinklende wrinklende waterding, met 't zwarte kabotseken aan, wat zien ik toch geren uw kopke flink al schrijven op 't waterke gaan! Een Engelse zanger maakte een liedje over een boot waarmee de wetenschapper en zeekenner Jean Jacques Cousteau vaarde: Calypso (John Denver) To sail on a dream on a crystal clear ocean, to ride on the crest of a wild raging storm To work in the service of life and living, in search of the answers of questions unknown To be part of the movement and part of the growing, part of beginning to understand, Aye Calypso the places you've been to, the things that you've shown us, the stories you tell Aye Calypso, I sing to your spirit, the men who have served you so long and so well Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 2 van 8
2de graad Als je goed luistert hoor je de scheepsbel heel goed! Wie van jullie is al eens in zee gaan zwemmen? Steek je hand eens op! Hopelijk blijft het water proper. Onlangs las ik in de krant dat er zoveel plastic in de zee drijft. Niet gezond! De vissen eten blijkbaar ook zo’n plastickorreltjes. Meer weten? Zie artikels en websites*. Vraag het maar eens aan je meester of juf! Sommige kinderen werken op school goed mee met MOS. Dan bedenkt de juf of meester samen met de kinderen een interessant project over de natuur! Wat doen jullie zoal? Zing mee met dit leuke liedje over de zee! Woeste golven door Samba Salad uit het boekje met CD Zingen op de achterbank.
5.Slot
Zo, dit was onze lange bootreis! Hartelijk dank dat jullie even meegevaren hebben. En denk eraan: -niet te veel water verspillen in de douche, of bij het tandenpoetsen! -hou het water netjes! Mogelijk: liedje zingen bij het naar buiten gaan of nog even buiten blijven staan en zingen, watermuziek, watergeluiden....
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 3 van 8
2de graad
LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT De voorstelling is een leuke belevenis op zich, een mooie verteltheatervoorstelling. Ze is ook bedoeld als smaakmaker voor de waterproblematiek. Tijdens de voorstelling worden de kinderen met het probleem geconfronteerd. Daarna is het de beurt aan de leerkracht en zelfs aan de hele school om verder het water zuiver te laten stromen... Daar gaan we. Attributen bij het vertellen: - Prent: Flup Vandendrup (deel 1: introductie blz. 7) (kringloop van het water) - affiche met allerlei soorten/vormen water op. Weetjes op papier of flappen overlopen met de kinderen: -Water is de bron van alle leven. -Volle badkuip water: 1 koffielepel is slechts bruikbaar door/ voor de mens. -Vlaming: 12 emmers per dag = 120 liter = 12 emmers van 10 liter op een rij -Vlaams gezin: tien tankwagens vol per jaar Tabel: hoeveel water verbruikt één persoon per dag Verbruikspost Liter per dag per persoon WC 43 Bad/ douche 39 Was 16 Vaat 8 Koken 3 Schoonmaak 5 Tuin 5
Verhaal 1 Bootje
Bootje, Geert De Kockere & Noke Van den Elsacker, De Eenhoorn, 2006 VRAGEN: bespreken in de klas 1.Wat vind Bootje zo leuk aan de zee? Bootje houdt van de vrijheid, de natuur, de zon en maan die weerspiegelen in het water. 2.Wat ziet Bootje allemaal als hij in de rivier terecht gekomen is? Mooie bloemen… 3.Wat gebeurt er de volgende dag nadat de maan ‘welterusten’ had gezegd? Regen, hagel, sneeuw, … Zie prent: Flup Vandendrup (kringloop van het water)
VERHAAL 2 Robbe en de Himbamaan
Robbe en de Himbamaan, Wouter Ninclaus, De Eenhoorn, 2006 Het boek werd gemaakt in opdracht van Rode Kruis jongeren in het kader van projecten voor watervoorziening in de derde wereld. Hier kan verwezen worden naar Kleur bekennen (zie MOS-map)
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 4 van 8
2de graad VRAGEN: bespreken met de kinderen in de klas 1.Welk programma gaat Robbe samen met zijn broer bekijken? Himba in Kaokoveld. Een Afrikaanse stam in Namibië. 2.Wat is Himba? Zoek op in de fragmenten. Himba is een stam die al duizenden jaren op dezelfde manier leeft, voornamelijk in het noordwesten van Namibië; een streek die Kaokoveld heet. 3.Zoek Namibië op de kaart! Gebruik de wereldkaart uit een atlas, of een grote affiche of de lichtgevende wereldbol. 4.Wat doen de olifanten? Zoek op in de fragmenten. 7 olifanten proberen de verzengende hitte van de voorbije dag van zich af te spoelen. Ze baden in het licht van een magmakleurige maan die als een loden bol net boven hun kop hangt. 5.Welk log dier verjaagt de olifanten? De neushoorn. 6.Waardoor wordt de waterput omgeven? Zoek op in de fragmenten. De waterput, waarvan het oppervlak een perfecte spiegel is, wordt omgeven door grote keien en kleine rotsen met daarachter, op een oranjerossige zandbodem, kreupelhout zover het oog reikt. 7.Waardoor wordt de waterput beschenen? Door wonderlijk maanlicht. 8.Wat betekent: Himba - schaars – schuw – huiveringwekkend – verschalken – veinzen – medicijnman - … 9.In de natuur geldt alleen maar de wet van de sterkste. Wat betekent dat volgens broer Wannes? Niet het sterkste dier overleeft, maar het dier dat zich het best aan de natuur weet aan te passen. 10.Welk gruwelijk tafereel gebeurt er aan de waterput? De leeuwin springt in één sprong naar de springbok en bijt in de keel. 11.Wat kan Robbe allemaal zien van het dorpje wanneer de camera inzoomt? Zevental huisjes, omheining en een kraal voor het vee. Ronde hutjes, muren van klei en rieten daken. Tussen de hutjes een aantal geitjes en wat kippen. Een dertigtal magere koeien in de kraal. 11.Hoe heet het meisje dat hem begroet? Kanavi. 12.Hoe begroet het meisje hem? Motjavi. (Zeg het ook eens luidop tegen de vriendjes in de klas) 13.Hoe ziet het meisje eruit?
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 5 van 8
2de graad Ze heeft een kleur van Terracotta, loopt op blote voeten, draagt kettinkjes rond haar polsen, hals en enkels. Ze heeft een stukje stof, een soort rokje (de huid van een koe of zo), rond haar middel. Haar haar ligt als rolletjes op haar hoofd, gedrenkt in een vettige rode brij. Die brij is uitgesmeerd over haar hele lichaam. 14.Wat moeten ze eerst doen voor ze naar het dorp kunnen gaan? Water halen. 15.Waarvoor gebruiken ze bij de Himbastam het water? Om te drinken (niet om te wassen). 16.Hoeveel emmers water verbruiken ze bij Robbe ongeveer thuis? Waarvoor? 50 emmers: toilet, afwas, water voor de tuin, … 17.Hoelang is Kanavi onderweg om water te vinden? Meer dan 40 minuten gaan. 18. Welk dier wandelt rustig voor de waterput? Giraf. 19.Hoe draagt Kanavi de emmer? Op haar hoofd. 20.Waarom vindt Robbe het water vies? In de documentaire had hij gezien hoe de olifanten vlak bij het water plasten en hoe de zebra en de koedoe in de waterputten zwom. 21.Welke oplossing heeft Robbe om het water drinkbaar te maken? Koken. 22.Hoe maalt zusje Hinepanga de maïskorrels tot meel? Met een platte kei klopt ze de korrels fijn op een stukje rots tot er meel overblijft. 23.Waaruit bestaan de hutten? De wanden bestaan uit aarde, zand en uitwerpselen van de koeien. Dat stinkt niet want de zon droogt heel snel alles op. 24.Wat staat er zoal in de hutten? Dierenhuiden als dekens, potten, pannen, emmers en een kleine houtvoorraad. Een hoofdsteuntje. 25.Waarvoor gebruiken ze ‘dat rode spul’? Waaruit bestaat het? Het beschermt tegen zon en voorkomt uitdroging van de huid. Het is een mengsel van geitenvet en tot poeder geplette okerkleurige steen. 26.Hoe komt het dat Robbe bij ons niet zoveel sterren kan zien? Lichtvervuiling. 27.Waarvoor wil Robbe sparen? Om terug te gaan naar de Himbastam en daar samen met Kanavi de Himbamaan te bewonderen…
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 6 van 8
2de graad
Andere Verhalen en bruikbare materialen Prangende weetjes Eén vijfde van de wereldbevolking heeft geen toegang tot drinkbaar water! -Dagelijks sterven 8.000 kinderen aan ziekten door gebrek aan drinkwater van voldoende kwaliteit. -Wereldwijd gaan 18 miljoen kinderen niet naar school omdat ze kilometers moeten stappen om water te halen voor hun gezin. -België en Vlaanderen prijken nog steeds onderaan de wereldranglijst voor wat betreft de kwaliteit van onze rivieren en ons grondwater. Toch slagen we er nog in om drinkwater te maken van goede kwaliteit, maar hoelang nog? Handleiding MOS Milieuzorg op school Alles over de manier waarop de milieuzorg op school kan georganiseerd worden, hoe je als MOS-school kunt groeien... met de verschillende thema’s water, afvalpreventie, verkeer, natuur op school en energie. Verkrijgbaar via de verschillende MOS-begeleidingsdiensten (bij je provinciebestuur). MOS-projectmap WATER Boordevol materiaal om met het thema water aan de slag te gaan. - De verhalen en de prenten voor verschillende leeftijden - Oriënterende activiteiten - Overzicht van leermiddelen en educatieve projecten - Mos-schakels en samenwerking MOS met Kleur Bekennen (mondiale vorming) - Info over het Bruisend waterspel, op basis van een CD met watergeluiden & foto’s - De Milieuboot - Hidrodoe - In zee met Green - Adressen van verenigingen, instanties... Enzovoort, enzovoort. We hoeven het hier niet allemaal te herhalen. Richt u gewoon tot de Mos-contactpersonen in uw provincie (Provinciehuizen) of stad. Een leuke en veelvuldig bruikbare prent is: Flup Vandendrup (deel 1: introductie blz. 7) (kringloop van het water) Website over Mos in het basisonderwijs http://www.milieuzorgopschool.be/mos/basis/themas/water/index.htm leermiddelenmatrix Greenbelgium www.greenbelgium.be : waterdragers in Marokko http://www.greenbelgium.be/nl/default.asp Cd met watergeluiden Wassergeräusche-Spiel mit 24 bilkarten Water Sounds and 24 cards CD: ISBN 3-86072-043-0 Wasser erspielen und erfahren S.Schneider, W.Kneip, W.Stascheit, Verlag an der Ruhr RWW, ISBN 3-927279-56-0 Wasser erleben und erfahren W.Kneip, W.Stascheit ISBN 3-927279-57-9
Spraakwater-2de_graad.doc
printdatum 23/10/2006 / Pagina 7 van 8
2de graad Uitleendienst van educatief materiaal PEC, Provinciaal Educatief Centrum, Provinciehuis, Tiense Vest, 3000 Leuven. De wonderlijke wereld van water in een koffer Eindwerk omtrent water voor drie-, vier- en vijfjarige kleuters, Annick Deprins, promotor Greet Verhoeven, Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, 2006. Info: Karel de Grote Hogeschool, Departement Lerarenopleiding, Campus Noord – Oude Steenweg. Waterverhalen, verhalen over de zee, informatieve boeken Titel
Auteur
Uitgever
jaar
Het Koekeloerelaantje
geert de kockere
De Eenhoorn
1999
4
1ste
Kididoc: Aan zee Robbe en de Himbamaan
x Wouter Ninclaus
Davidsfonds/Infodok De Eenhoorn
2002 2006
6 9
1ste 2de
Super guppie
Edward van de Vendel
Querido
2003
6
2de
poëzie, humor
De waterduivel van Patrick Lagrou Brugge
Clavis
2005
10
3de
De Wereld rond, grote kijkatlas jongeren Zingen op de achterbank
vertaling Karel Verleyen
Davidsfonds/Infodok
2005
10
3de
griezelverhalen , spanning en detective weetboeken
Herman Link & Rita Iny, Samba Salad
The house of books
2006
6
alle
poëzie, avontuur
Grimm, sprookjes voor kind en gezin
Grimm
Lemniscaat
2001
alle
alle
Het dansende licht
Tonke Dragt
Leopold
2005
10
alle
Bootje
geert de kockere & Noke Van den Elsacker
De Eenhoorn
2006
3
kl.
sprookjes en fantasie, volksverhalen sprookjes en fantasie, avontuur avontuur, sprookjes en fantasie
Het grote boek van Ingrid en Dieter beer en egel Schubert
Lemniscaat
2003
4
kl.
En wat nu?
Carl Norac & Kristien Aertsen
De Eenhoorn
2006
3
kl.
Eén slokje, kikker
Piet Grobber
Lemniscaat
2002
5
Stien en de regenparels
Geke uit de Bosch
Clavis
2003
Het waterboek
Piet Duizer
Ploegsma
Gezonde Zeeën
Carol Inskipp
Dank je wel, lekker water!
Anne Möller
Spraakwater-2de_graad.doc
leeft
graad genre poëzie, gevoelens en romantiek weetboeken avontuur, weetboeken
woordje uitleg
ISBN
Leuke gedichtjes, vaak humor, ernst, absurd… flappen en luikjes... ontmoeting oude afrikaanse stam, waterput,leefwijze... Dagelijkse dingen ondersteboven bekeken Monster bedreigt de rust in Brugge. Kids helpen zoeken… Schitterende atlas, moderne en mooie kaarten&foto's Fantastisch, vlot, kwaliteit, pretentieloos multicultureel &mondiaal
90 5838 011 4 90 768 3039 8 90 5838 360 1 90 451 0042 8 90 448 0433 2
90 76830 37 1 90 443 1607 9
"volledige" uitgave, met veel randinfo
90 5637 528 8
90 258 4227 5
gevoelens & romantiek, avontuur spanning en detective, gevoelens en romantiek
6 cultuursprookjes. De vuurtorenwachter gaat over de zee. Bootje mag op verkenning langs de zee, rivier... En wil naar huis... 2 vrienden helpen elkaar, meestal, Poëtisch verhaal Olifant zuigt plas leeg en wil vis redden... Maar dan pas heeft hij dorst!
kl.
sprookjes en fantasie, weetboeken
leuk vertelverhaal over water en gulzigheid
90 563 7438 9
5
kl.
avontuur, weetboeken
90 448 0069 8 Niet meer in de handel.
1999
9
2de
weetboeken, volksverhalen
WWF & Ars Scribendi
2006
10
3de
Weetboeken
Stien bedenkt iets fantastisch met regendruppels... www.pluizuit.be Alles over water: weten en meten, realiteit én in verhalen en fantasie... Over Wereldzeeën, hun ecosysteem & toekomst
De Vier Windstreken
2000
6
1ste
weetboeken
Waarom water zo belangrijk is, hoe bijzonder dat 'glaasje' water is...
90 5579 481 3
90 5838 351 2
90 563 7490 7
90 5838 353 9
90 216 1662 9 Niet meer in de handel. 90 5566 182 1
printdatum 23/10/2006 / Pagina 8 van 8