VersoDirect. inhoud. Als er niets verandert in de regelgeving, gaan de feiten ons dwingen burgerlijk ongehoorzaam te zijn

VersoDirect nr. 2 / april - mei 2013 / jaargang 15 V.U. Bruno Aerts, Kolonel Bourgstraat 122 bus 4, 1140 Brussel

VersoDirect is de nieuwsbrief van de Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw, de intersectorale werkgeversorganisatie voor de Vlaamse socialprofitsector. Verso verenigt ondernemers uit de gezondheidszorg, de welzijnssector, de socioculturele sector, de sector van de aangepaste tewerkstelling, het onderwijs en de mutualiteiten.

inhoud Versonieuws Meer goede jobs in de social profit

2

Sectornieuws Dossier innovatie: - Grote veranderingsopdracht in zorg en welzijn  3 - Sociaal-culturele organisaties 5 - Elektronisch dossier Vitalink 6 - Flanders’ Care 7 Tewerkstellingskansen mensen met een beperking 8 Psychiatrisch Ziekenhuis H. Familie 8 Een zorgjob: goed imago onder jongeren 9 Nieuwe stap naar een Sociaal Europa 9 Vlaming tevreden over gezondheidszorg 9 Aankondigingen Drie nieuwe praktijkgerichte websites Ook uw organisatie verdient een goed duurzaamheidsrapport Handleiding voor geïnformeerd gebruik eHealth Evidence Based Care Together we care HR in zorg en welzijn 

10

“ Als er niets verandert in de regelgeving, gaan de feiten ons dwingen burgerlijk ongehoorzaam te zijn.” Luc Van Gorp, voorzitter van de zoekconferentie ‘Slimmer zorgen voor morgen’.

10 11 11 11 12

Lees meer p 3-4

1

EDITO

VERSONIEUWS

Opvallend hoeveel er beweegt in de social profit

Meer goede jobs in de social profit dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt

De voorbije weken lieten heel wat socialprofitondernemingen zien hoe ondernemend en vernieuwend ze zijn. Diverse studiedagen over uiteenlopende thema’s zoals HR, innovatie, communicatie en goed bestuur volgden elkaar op. Meer en meer staat kennisdeling daarbij centraal. Ook de sociaal-culturele organisaties laten mensen schitteren en zetten zich in de kijker met innovatieve projecten in functie van een democratische, duurzame, solidaire en diverse samenleving. De (zon)dag van de zorg op 17 maart was voor heel wat socialprofitondernemingen bovendien een uitgelezen kans om aan het brede publiek te tonen wat ze in hun mars hebben. Heel veel mensen waren getuige en onder de indruk van het enthousiasme waarmee dit gebeurde. Het groot maaatschappelijk belang van zorg en welzijn voor elkeen, jong en oud, werd er vanuit de praktijk aangetoond. Eerder was er de opgemerkte rondetafel van Vlaanderen in Actie/Flanders’ Care over ‘Slimmer (en beter) zorgen voor morgen’, waar de resultaten werden voorgesteld van een zoekconferentie. Een brede groep van experten en stakeholders werd samengebracht om scenario’s richting 2020 te verkennen. Het is een bijzondere prestatie dat er een common ground bereikt werd over de cruciale toekomstoriëntaties. Het zal er nu op aan komen dit draagvlak bewegend te houden en de omslag te maken naar concrete acties. Het operationeel parcours en de prioritisering zal in de volgende periode nog verduidelijkt worden. De verschillende stakeholders worden elk vanuit hun verantwoordelijkheid gevraagd de handschoen mee op te nemen en waar mogelijk creatieve experimenten op het terrein op te zetten. Bruno Aerts, directeur Verso

Volgens de Stichting Innovatie en Arbeid, het studiecentrum van de Serv, zijn er heel wat kwaliteitsvolle jobs in de zorg- en welzijnssectoren. Op drie van de vier indicatoren scoren deze sectoren beter dan het gemiddelde. Voor sommigen misschien een verrassing, maar niet voor wie de sector een beetje kent. Onder andere het gering aantal mensen dat de sector inruilt voor een andere toont aan dat de meeste mensen graag werken in zorg en welzijn. Figuur: Verdeling (%) van de jobtypes volgens het Karasekmodel in de Vlaamse welzijns- en gezondheidssector en op de Vlaamse arbeidsmarkt (Vlaanderen, 2010).

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Actieve jobs

Zinloze jobs

Welzijns- en gezondheidsector

Slopende jobs

Passieve jobs

Vlaamse arbeidsmarkt

Bron: Serv – SIA, Vlaamse werkbaarheidsmonitor 2010.

De kwaliteit van jobs kan op heel wat manieren worden gemeten en geanalyseerd. Er zijn legio wetenschappelijke invalshoeken die elk op hun manier deze thematiek benaderen. Het model van Karasek is een wereldwijd gebruikte benadering met een lange traditie. Het model van Karasek stelt dat jobs best veeleisend mogen zijn op voorwaarde dat iemand voldoende autonomie heeft om deze jobeisen te kunnen invullen. Jobs met hoge taakeisen én een hoge taakautonomie worden in zijn model ‘actieve jobs’ genoemd. Actieve jobs zijn jobs waarin mensen gemotiveerd zijn, kunnen leren van en door hun job, minder te maken hebben met stressrisico’s en dus minder ziek zijn en – niet onbelangrijk - gemotiveerd zijn om langer te werken. Ondernemingen organiseren het werk dus best op zo’n manier dat ze zo veel mogelijk actieve jobs tellen. In het model van Karasek worden ook minder goede jobs onderscheiden, die intrinsiek weinig leermogelijkheden bieden en heel wat stressrisico’s kennen. • Jobs met hoge taakeisen én lage taakautonomie zijn ‘slopende jobs’.

2

• Jobs met lage taakeisen én een hoge taakautonomie zijn ‘zinloze jobs. • Jobs met lage taakeisen én lage taakautonomie zijn ’passieve jobs’. De vraag die we kunnen stellen is hoe de opdeling van jobtypes volgens dit model van Karasek er in de Vlaamse social profit uitziet en hoe deze opdeling al dan niet spoort met de gemiddelde Karasekindeling op de Vlaamse arbeidsmarkt. De gegevens uit de werkbaarheidsmonitor van de Stichting Innovatie en Arbeid van de Serv geven een antwoord op bovenstaande vraag. De vier Karesekvariabelen worden aan de hand van de resultaten van de werkbaarheidsmonitor als volgt vertaald: • Hoge taakeisen: werkdruk problematisch en/of emotionele belasting problematisch. • Lage taakeisen: werkdruk én emotionele belasting niet-problematisch. • Hoge taakautonomie: taakvariatie én autonomie niet-problematisch.

• Lage taakautonomie: taakvariatie en/of autonomie problematisch. Bovenstaande figuur toont dat in 2010 de Vlaamse welzijns- en gezondheidssector aanzienlijk meer ’actieve’ jobs telt (36,3%) dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt (27,7%). Het aantal ‘zinloze’ en ‘passieve’ banen ligt in de gezondheids- en welzijnssectoren dan weer ruim beneden het Vlaams gemiddelde. Kortom, de kwaliteit van de jobs is in de Vlaamse welzijns- en gezondheidssector heel wat beter dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt. Enkel in de laatste categorie, ‘slopende jobs’, doet de gezondheid- en welzijnssector het slechter dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt. De afgelopen zes jaar zagen we de achterstand trouwens toenemen. De toegenomen werkdruk, vooral in de middenleeftijd, is dan ook een aandachtspunt voor de sector. De Stichting Innovatie en Arbeid heeft een nieuw webtool voorgesteld waarmee u zelf kunt grasduinen in de gegevens uit de werkbaarheidsmonitor. Zie www.werkbaarwerk.be.

sectorNIEUWS I DOSSIER INNOVATIE

Iedereen aan boord voor grote veranderingsopdracht in zorg en welzijn De Vlaamse regering maakt werk van innovatie in zorg en welzijn. Maar innovatie is meer dan vernuftige gadgets om het leven aangenamer te maken. Als we willen innoveren in de social profit zullen we in de eerste plaats moeten kunnen rekenen op het talent en de inzet van de duizenden medewerkers. Binnen Flanders’ Care boog een expertengroep zich over de organisatie van het werk in zorg en welzijn. Eind januari ging een selecte groep van 80 stakeholders uit de sector creatief aan de slag met de thema’s die de experten hadden aangereikt tijdens een driedaagse zoekconferentie. Het ordewoord daarbij was ‘slimmer zorgen, maar vooral ook beter’. Luc Van Gorp, departementshoofd Gezondheidszorg aan de Katholieke Hogeschool Limburg en voorzitter van het Wit-Gele Kruis Vlaanderen, leidde de werkzaamheden in goede banen. Vanwaar de nood om zo’n grootschalige denkoefening met de sector te houden? Luc Van Gorp: Als we naar de regelgeving en de structuren kijken, zouden we denken dat zorg en welzijn erg gescheiden sectoren zijn. Nochtans dient een persoon die hulp of zorg

‘Het is niet aan de arts om te zeggen wat er gedaan moet worden.’

nodig heeft, zich zo niet aan. Zorg ontstaat vanuit een concrete persoon in een zeer specifieke leefomgeving. Als zorgverleners moeten we meer vertrekken vanuit de beleving van de zorgvrager en daarbij ons eigen specialisme durven overstijgen. We zien die visie over zorg op maat in veel teksten en adviezen terugkomen, maar de bedoeling van de zoekconferentie was net om een grote groep mensen in beweging te brengen en te zoeken naar een common ground. Er is materiaal genoeg, maar we zullen het ook effectief moeten doen. Hoe kan een onderneming inspelen op die trend om de zorgvrager centraal te stellen? De financiering is daarbij de bepalende factor. Vandaag is het bijvoorbeeld in de thuisverpleging zo dat elke prestatie die we leveren gebonden is aan een nomenclatuur. Geen prestatie, geen nomenclatuur. En dus geen financiering. Als je bijvoorbeeld een 3

sectorNIEUWS I DOSSIER INNOVATIE patiënt zo ver krijgt dat die terug zichzelf gaat wassen, dan gaat de levenskwaliteit van die persoon erop vooruit maar verlies jij wel je inkomsten. We moeten incentives invoeren waarbij je inspanningen om de patiënt meer zelfredzaam te maken gehonoreerd worden. Daarnaast is het de patiënt die bepaalt waaruit zijn kwaliteit van leven zal bestaan. Het is niet aan de arts of zorgverlener om te zeggen wat er gedaan moet worden. Soms kun je nog een extra ingreep doen, maar levert dat de patiënt geen extra levenskwaliteit op. Op de zoekconferentie kwamen we tot de conclusie dat de zorg niet alleen slimmer moet, maar ook beter. ‘Slimmer’ gaat over een efficiënte organisatie om de stijgende zorgvragen op te vangen. ‘Beter’ bereik je door de patiënt centraal te stellen. Hoe kunnen we zorg en welzijn dan ‘slimmer’ organiseren? Voor de conferentie zijn we ervan uitgegaan dat er geen bijkomende middelen zijn om de extra zorgvragen op te vangen. De paradigmawissel die we hebben toegepast was om niet langer de zorgmodellen lineair te beschouwen. Als je vandaag twee verpleegkundigen inzet voor vijf patiënten, heb je dan morgen vier verpleegkundigen nodig voor tien patiënten? Niet noodzakelijk. Als je creatief kijkt naar je organisatiemodel, zal je zien dat er nog overal efficiëntiewinsten mogelijk zijn. Dat heeft bijvoorbeeld grote consequenties voor de zorgopleidingen. Op de conferentie was er veel discussie over de vraag of we niet naar een generalistische zorgopleiding moeten gaan met een specialisatie in functie van de job die je doet. Dan zou je zelfs opleidingen uit zorg en welzijn kunnen samenzetten. Wat is het voordeel? Dan kunnen de zorgverleners die we hebben flexibeler ingezet worden. Het dure woord dat daarbij is gevallen, is ‘transdisciplinariteit’. Wanneer een groep van uiteenlopende zorgverleners samenwerkt, krijg je de zorg waar die op dat moment moet zijn. Je gaat ook de beperkte middelen beter kunnen inzetten want je hebt minder verpleegkundigen nodig. Vandaag mag een verzorgende in een woonzorgcentrum in principe geen eten geven aan de bewoners, want de huidige regelgeving laat dat niet toe. Maar als een verpleegkundige toezicht houdt, wat is dan het probleem? Hoe zorgen we ervoor dat we ook de mensen op de werkvloer meekrijgen in die veranderingsprocessen? Wel, we zien dat er op de werkvloer al heel wat aan het veranderen is. Neem nu bijvoorbeeld de ouderenzorg. Vandaag zien we dat het klassieke model van 30 kamers op een gang evolueert naar meer kleinschalige woonvormen. Maar dat heeft bijvoorbeeld ook implicaties voor de mensen in de keuken. Want die verhuizen ook van een grootkeuken naar een kleine keuken in de woonomgeving van de bewoner. Loopt dat vanzelf? Nee, natuurlijk niet. Maar eens dat loopt, dan wil men vaak niet meer terug naar de oude manier van werken. Ik denk dus dat de vloer ja zegt, maar natuurlijk moet het beleid volgen. Een belangrijk debat op de conferentie ging trouwens over loopbaanplanning. We hebben het idee van zelfregulerende loopbanen geïntroduceerd. Het ging bijvoorbeeld over de 4

ADV-dagen, de extra verlofdagen die je krijgt vanaf 45. De consensus was dat dat eigenlijk veel flexibeler moet kunnen ingezet worden. Want misschien heb je die extra verlofdagen op een ander moment in je loopbaan wel harder nodig dan op je 45ste. Bijvoorbeeld wanneer je jonge kinderen hebt. Kunnen we het niet aan de gebruiker overlaten om te bepalen wanneer die dat wilt inzetten? Bovendien krijg je ook spanning op de werkvloer als bepaalde groepen extra voordelen krijgen. Het durven in vraag stellen van die ADV-dagen vond ik alvast een hele verwezenlijking. Hoe moet het nu verder? Komt er een vervolg aan de zoekconferentie? We organiseerden op 18 februari een grote rondetafel om de resultaten van de zoekconferentie voor te stellen en een breder draagvlak te creëren. We hebben daar ook een ‘BID-boek’ overhandigd aan de minister-president en ministers Lieten, Vandeurzen en Smet. Daarin werken we 14 aanbevelingen uit die volgens ons onontbeerlijk zijn om stappen te zetten naar de zorg van morgen. Ik was eerlijk gezegd niet op mijn gemak voor de conferentie. Maar het feit dat we absoluut iets in gang moeten zetten en dat die dynamiek ook blijft bestaan, dwingt ons om allen samen verantwoordelijkheid op te nemen. Ik was dan ook aangenaam verrast door het enthousiasme van de deelnemers. Dat toont aan dat er heel wat mogelijk is als we samen bereid zijn ervoor te gaan. Ik heb het gevoel dat we een paaltje hebben geklopt in het landschap van zorg en welzijn. Daarop kunnen we verder bouwen, maar dat paaltje moet leiden naar een volgend paaltje. Het eerste paaltje blijft staan! Maar er moet ook beweging komen in de regelgeving. Want als er daar niets verandert, dan gaan de feiten ons dwingen om burgerlijk ongehoorzaam te worden. Vandaag krijgen mensen in een woonzorgcentrum al vaak eten van een verzorgende. Dat mag eigenlijk niet, hé. Maar door het personeelstekort is er geen alternatief. We moeten niet wachten op een zorgrevolutie, maar ik denk dat de mensen op het terrein klaar zijn voor verandering. Als er een initiatief komt van de overheid, dan zal iedereen wel op die kar springen. Als ik Jo Vandeurzen hoor zeggen dat we naar een regelluwe ruimte moeten gaan, dan denk ik dat er nu ook al veel mogelijk is. Het zou onheus zijn om te zeggen dat we een beweging op gang hebben gebracht. Die beweging was er al. We hebben er gewoon structuur in aangebracht. Nu moeten we de volgende stap zetten. Een aantal aanbevelingen worden al meegenomen naar het groenboek voor de staatshervorming. De overheveling van de ouderenzorg naar Vlaanderen gaat heel wat openingen creëren. Die rondetafel kun je dus niet meer wegcijferen. Dat is weer een bouwsteen in het verhaal over hoe we de zorg gaan organiseren. Meer informatie over de zoekconferentie ‘Slimmer zorgen voor morgen: samen toekomst maken’ vindt u op www.flanderscare.be.

sectorNIEUWS I DOSSIER INNOVATIE

Sociaal-culturele organisaties als laboratorium voor onze samenleving

14 actielijnen Het rapport van de zoekconferentie bundelt 14 actielijnen voor een versterking van de competentie van zorgmedewerkers op vijf vlakken:

De relatie met de hulpvrager, zowel in betaalde als onbetaalde zorg 1 Zorgvragers als regisseur van de hulpvraag. 2 Community based zorgende buurt. 3 Zorg is relationeel en wederkerig. 4 Preventie, gezondheidsvoorlichting en gezondheidsopvoeding.

Het design van de zorg- en welzijnsketen 5 Transparantie en vereenvoudiging van zorgaanbod en structuren. 6 Financiering afgestemd op ontschotting. 7 Zorgcoach/verbindingscoach.

Het design van organisaties in de zorgen welzijnsketen 8 Professionele zorgverleners optimaal inzetten. 9 Zorgvragen voorkomen door gemeenschapsgevoel te versterken. 10 Lokale transdisciplinaire zorgteams.

Opleiding 11 Zorg als een sleutelcompetentie in elke schoolloopbaan. 12 Opleidingen structureel verankeren in het werkveld, inzetten op competentiebeleid en soft skills meer ontwikkelen.

Systemen

Ook in de sociaal-culturele sector wordt er werk gemaakt van innovatie. Socius, het steunpunt voor sociaal-cultureel volwassenenwerk, ging vorig jaar in debat met de sector om te achterhalen hoe sociaal-culturele organisaties vandaag innoveren. De voorlopige conclusie is eerder verrassend: nadenken over innovatie overstijgt de eigen organisatie en kan zuurstof bieden aan maatschappelijke verandering. Frank Cockx, stafmedewerker van Socius, leidde het SCI-traject in goede banen: “SCI staat voor ‘sociaal-culturele innovatie’. Samen met de sector zijn we op zoek gegaan naar innoverende praktijken. Eerst hebben we in provinciale werkgroepen met een 90-tal sociaal-cultureel werkers gezocht naar de inhoudelijke thema’s waar organisaties vandaag op inzetten. De negentien thema’s die daar naar voren kwamen, hebben we in een stuurgroep gedistilleerd tot tien. Dat zijn onze ‘SCI-gebieden’ waarop vandaag wordt geïnnoveerd. Dat gaat bijvoorbeeld van diversiteit en duurzaamheid tot sociale media, verstedelijking en vrijwilligerswerk.” “Vorig jaar heeft een 160-tal personen in kleine groepjes innovatieve voorbeelden met elkaar gedeeld rond die tien thema’s. Nu gaan we die goede praktijken bundelen in een publicatie en na de paasvakantie gaan we verder aan de slag om samen met de mensen uit de sector bruikbare instrumenten voor competentieversterking te ontwikkelen.” “Doorheen het project merken we dat de sociaal-culturele sector een lange traditie heeft van innovatief bezig te zijn, maar dat is niet de innovatie waarover we vandaag veel spreken. Dat gaat eerder over ‘wat voor een maatschappij willen we en hoe kunnen we daartoe bijdragen?’ Een brede visie op innovatie dus. Als je kijkt naar het ontstaan van vele sociaal-culturele activiteiten en organisaties, dan zie je dat zij vaak vertrekken vanuit impulsen die de samenleving willen verbeteren: duurzamer, solidair, rechtvaardig, noem maar op. Bijvoorbeeld bij het ontstaan van de arbeidersbeweging was dat een innoverend antwoord op de uitdagingen van die tijd. We zien dat vandaag ook terugkomen. Maar omdat we er met onze neus te dicht op zitten, zien we nog niet hoe deze innovaties een bredere maatschappelijke betekenis kunnen krijgen. Zo zien we vandaag heel innovatieve bewegingen rond duurzaamheid op gang komen of zoeken mensen naar manieren om ruilhandel en delen vorm te geven. Dat zijn misschien de sociaal-culturele praktijken van vandaag die de samenleving van morgen mee vorm zullen geven.” Geïnteresseerden uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk kunnen nog deelnemen aan het ontwikkelen van de hefbomen voor innovatie. Meer informatie op www.socius.be/innovatie. Socius zet ook de vele innovatieve en inspirerende projecten uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk in de kijker op de website www.laatmensenschitteren.be. Op deze site vind je een mooie staalkaart van de diverse activiteiten en campagnes die sociaal-culturele organisaties op touw zetten.

13 Zelfregulerende loopbanen. 14 Eén elektronisch zorg- en welzijnsdossier. 5

sectorNIEUWS I DOSSIER INNOVATIE

Elektronisch dossier zal centraal staan in samenwerking tussen zorgverleners Om zorg en welzijn in de toekomst efficiënt te kunnen organiseren, zal het elektronisch delen van gezondheidsgegevens van patiënten cruciaal worden. Vlaanderen heeft hiervoor recent enkele belangrijke stappen gezet. Zo is Vitalink geïntroduceerd als het online platform waarbinnen deze informatieuitwisseling zal plaatsvinden. Momenteel loopt er een proefproject rond het delen van medicatieschema’s in vier Vlaamse regio’s. Vier pilootprojecten testen elektronisch medicatieschema Pilootprojecten uit Aalst, Turnhout, Zuidoost-Limburg en de Brusselse Rand testen sinds december 2012 het elektronisch medicatieschema op Vitalink uit. Het gaat om samenwerkingsverbanden van huisartsen, “ Met deze informatie apothekers, verpleegkundigen, verzorgers en softwarezal een arts de bedrijven. Zij kunnen het medische toestand medicatieschema van de van een patiënt in patiënt inkijken en updaten. enkele minuten De patiënt moet hiervoor wel kunnen inschatten” eerst toestemming geven en ook over de beveiliging van de gegevens wordt gewaakt. Ook de patiënt zal trouwens zijn gegevens kunnen raadplegen via zijn mutualiteit. Na zes maanden proefdraaien zullen de pilootprojecten geëvalueerd worden. Is de evaluatie positief, dan wordt Vitalink ook in andere delen van Vlaanderen opgestart.

6

Wat is Vitalink? De pilootprojecten moeten niet alleen nuttige kennis opleveren voor het delen van medicatieschema’s, het is ook een eerste test voor het Vitalink-project van de Vlaamse overheid. Vitalink moet het centrale platform worden waar alle eHealth-toepassingen worden gebundeld. Die toepassingen moeten een betere samenwerking tussen zorgverleners mogelijk maken en de administratie vereenvoudigen. Op korte termijn zal Vitalink bijvoorbeeld ook het Summarized Electronic Health Record aanbieden. Met deze informatie zal een arts de medische toestand van een patiënt in enkele minuten kunnen inschatten. Verwacht wordt dat zorgverleners vanaf 2014 essentiële patiëntgegevens zullen kunnen raadplegen en beheren via Vitalink. Op termijn zou het Vlaamse Vitalink ook moeten kunnen communiceren met het federale meta-hub project dat gegevensdeling tussen ziekenhuizen mogelijk maakt. Vitalink is niet de eerste proef met elektronische gegevensdeling. Vandaag worden de meeste vaccinaties al bijgehouden in Vaccinet en ook in de thuiszorg werkt men al enkele jaren met Vesta om prestaties die in aanmerking komen voor subsidiëring te registreren. Bijzonder aan Vitalink is wel dat het niet enkel gaat om een gegevensdeling met de overheid, maar ook tussen zorgverleners onderling. www.vitalink.be

sectorNIEUWS I DOSSIER INNOVATIE

Flanders’ Care

betere zorg, maar ook een economische return Innovatie komt meer en meer op de radar van socialprofitondernemingen. Ook de Vlaamse regering zet in op innovatie in de social profit met Flanders’ Care. Als één van de speerpunten van Vlaanderen in Actie (ViA) zoekt Flanders’ Care de kruisbestuiving op tussen een betere zorg, innovatie en verantwoord ondernemerschap. Binnen Flanders’ Care is het Impulsloket het eerste contactpunt voor zowel ondernemers uit profit en social profit als kennisinstellingen die vragen hebben rond ondernemerschap, internationalisatie, innovatie of steunmaatregelen in de zorg. Als zij zelf het antwoord op een vraag niet kunnen geven, kunnen ze zeker doorverwijzen naar de juiste contactpersoon, zowel binnen de overheid als daarbuiten. We hadden een gesprek met Lieve Apers, coördinator van het Impulsloket. Wat voor een vragen krijgen jullie vooral op het Impulsloket? Onze verschillende stakeholders zoeken vooral naar mogelijkheden om hun projecten te kunnen realiseren. Heel wat vragen gaan dan ook over hoe innovatie integreren in de organisatie. Zij het social profit of profit. Die vragen sturen we meestal door naar onze twee Flanders’ Care innovatieadviseurs, in Gent en in Leuven. In samenwerking met de vijf provinciale innovatiecentra, begeleiden zij individuele organisaties bij een innovatietraject. Samen kijken zij welke stappen gezet moeten worden om echt te gaan innoveren. We merken echt wel dat heel wat van onze vraagstellers open staan voor verschillende aspecten van innovatie, gaande van een goede begeleide brainstormsessie tot advies rond intellectuele eigendommen. Via de demonstratieprojecten geeft Flanders’ Care subsidies aan partnerschappen van ondernemingen en zorgactoren die willen innoveren en dit willen aantonen via een effectenmeting. Vorig jaar was er ook een oproep specifiek gericht naar zorgactoren die geen economische meerwaarde konden beloven maar wel de maatschappelijke meerwaarde wilden aantonen. Slechts 2 van de 17 aanvragen werden goedgekeurd. Vanwaar dit lage aantal? Oproep 3 was een call naar zorginnovatie. De projecten moesten een uitgesproken maatschappelijke meerwaarde hebben. De assessmentcel oordeelde dat dit slechts bij twee dossiers het geval was. We hebben veel dossiers gekregen van organisaties voor de implementatie van technologieën. Terwijl de doelstellingen hier identiek dezelfde waren als in de andere calls: echt gaan werken rond zorginnovatie met maatschappelijke meerwaarde en dit aantonen via een wetenschappelijk onderbouwd onderzoek bij de gebruiker.

Flanders’ Care zoekt ook samenwerkingen tussen zorgondernemers en niet-zorgactoren tot stand te brengen. Hoe lukt dat? We zijn er altijd vanuit gegaan dat er gezocht moet worden naar een win-winsituatie voor alle partijen. De innovatie moet echt een meerwaarde zijn voor de zorgactor, maar ook de ondernemer moet zijn inspanningen economisch kunnen valoriseren. In de demonstratieprojecten zie je nu de toenadering tussen de partijen groeien en dat is mooi om te zien. Ik denk dat we nog meer moeten inzetten op het begeleiden van nieuwe modellen van samenwerking tussen ondernemers, zorgactoren en kennisinstellingen. We gaan ook sterker moeten luisteren naar de opmerkingen van de gebruikers in de proefprojecten. Want dat is uiteindelijk het doel van Flanders’ Care: door innovatie tot een betere kwaliteit van zorg komen die het leven van de zorgvrager merkbaar verbetert.

Meer informatie: www.flanderscare.be.

WA ARVAN AKTE ... “Toen ik een studiekeuze moest maken, was het als jongen bijna vanzelfsprekend dat ik een stiel zou leren. He t werd houtbewerking. Ik heb dat vijf jaar gedaan, maar het was geen job naar mijn hart. Toe n een Marokkaanse vriend verpleegkunde ging stude ren, wekte dat mijn intere sse. Ik heb altijd graag met mense n omgegaan, maar ik ken de de mogelijkheden van de zor gsector onvoldoende.” Khalid Aoulad Said we rkt vandaag als thuisverpl eegkundige voor De VoorZorg. Uit de Dag v/d Zorgkran t.

7

sectorNIEUWS

Tewerkstellingskansen mensen met een beperking eindelijk terug in de lift Door de economische crisis was de tewerkstelling van personen met een beperking terug gedaald na een korte periode van vooruitgang. Maar vandaag zien we in Vlaanderen weer meer jobs voor deze doelgroep. Dat blijkt uit een rapport van het Departement Werk en Sociale Economie.

Van de mensen met een beperking zonder werk denkt bijna de helft dat ze nooit meer zullen kunnen werken. Maar een heel deel zou wel aan de slag kunnen mits hulp. De grote meerderheid van de mensen met een beperkingen die werkt, krijgt al een of andere vorm van ondersteuning.

In 2003 engageerden overheid en middenveld zich om tegen 2010 jaarlijks 4500 à 9000 mensen met een arbeidshandicap extra aan het werk te krijgen. Tussen 2002 en 2007 leken ze daar ook enigszins in te slagen met gemiddeld 4000 extra werkenden per jaar, maar in 2010 was de kloof tussen het percentage werken met een beperking en die zonder weer groter dan in 2002.

Ook werkbaarheid problematisch De Stichting Innovatie en Arbeid van de Serv peilt driejaarlijks naar de kwaliteit van de arbeid. Daaruit blijkt dat de mensen met een beperking die aan de slag zijn op veel meer vlakken problemen ondervinden dan mensen zonder beperking. Daarbij geldt: hoe ernstiger de hinder door de handicap, hoe groter het aandeel werknemers die op meerdere domeinen van de kwaliteit van de arbeid knelpunten signaleren. Vooral bij oudere werknemers en arbeiders worden er problemen gedetecteerd.

Ongeveer één persoon op de tien (11.2%) heeft een handicap of chronische gezondheidsproblemen die hinder veroorzaken. In Vlaanderen gaat het om zo’n 420.000 mensen op beroepsactieve leeftijd. In die leeftijdscategorie is bijna acht op tien van de Vlamingen aan het werk, maar voor mensen met een beperking is dat slechts vier op tien. Tijdens het hoogtepunt van de crisis in 2010 was zelfs maar drie op de tien aan het werk.

Meer informatie: http://www.werk.be/onderzoek/ publicaties/notaHandicapArbeid.htm.

Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie uit Kortrijk is trendsetter op vlak van diversiteit In de categorie social profit gaat de Jobkanaalprijs voor Diversiteit dit jaar naar het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie uit Kortrijk. Zij ontvangen een adviescheque rond personeelsbeleid en mogen het logo ‘Winnaar Jobkanaalprijs 2013’ gebruiken in hun communicatie. Op 14 maart was het al de zesde keer dat Jobkanaal ondernemingen die op een innovatieve wijze werk maken van diversiteit in hun personeelsbeleid beloont. In de categorie bedrijven tot 50 werknemers ging de Jobkanaalprijs 2013 naar Dillen Bouwteam. Spring Global Mail werd beloond voor haar diversiteitsbeleid in de categorie bedrijven met meer dan 50 werknemers. Er was ook een eervolle vermelding voor IGO uit Leuven, een intergemeentelijke dienstverlener. De jury was onder de indruk van de manier waarop diversiteit geïntegreerd is in heel het personeelsbeleid van het Psychi8

atrisch Ziekenhuis Heilige Familie. Voor het ziekenhuis ligt diversiteit niet alleen in het inspelen op de verscheidenheid van de diverse kansengroepen. Het gaat in de eerste plaats om de overtuiging dat ieder mens anders is. “Het ziekenhuis zet hiermee stappen naar een inclusief beleid, dat breder is dan het doelgroepenbeleid”, aldus de jury. Verder zijn alle categorieën doelgroepmedewerkers vertegenwoordigd in het personeelsbestand en gaat er bijzondere aandacht naar oudere medewerkers. Maar ook mensen met financiële problemen en mensen met psychische problemen komen in het personeelsbeleid van het ziekenhuis aan bod. Voor een voorstellingsfilmpje over de winnaars en een fotoverslag van de prijsuitreiking kunt u terecht op www.jobkanaal.be.

Sectornieuws sectorNIEUWS

Een zorgjob heeft een goed imago onder jongeren

Nieuwe stap naar een sociaal Europa

Ongeveer één op de drie jongeren staat open voor een job in de zorgsector. Dat blijkt uit een bevraging van Zorgnet Vlaanderen en Radio 2. Bijna de helft van de jongeren tussen 15 en 25 jaar zegt bovendien bereid te zijn op latere leeftijd zelf in te staan voor de zorg voor de ouders.

De Europese Commissie lanceerde op 20 februari 2013 haar langverwachte ‘pakket voor sociale investeringen’. Landen met gelijkaardige sociale uitgaven presteren toch verschillend op sociaal vlak. Dat bewijst volgens de Commissie dat er nog efficiëntiewinsten mogelijk zijn in het sociaal beleid van sommige landen.

Ook bij wie professioneel aan de slag gaat in de sector is de tevredenheid groot: 87% van de respondenten met een beroep of studie in de zorg is nog steeds tevreden over zijn keuze. 66% geeft als voornaamste motivatie de zorg voor mensen aan, een kwart kiest voor werkzekerheid.

De Commissie vraagt vooral een eenvoudiger ondersteuningslandschap. De administratieve kosten zouden kunnen ingedijkt worden door te snoeien in de wildgroei aan steunmaatregelen, agentschappen en steunvoorwaarden. Daarnaast ziet de Commissie ook veel heil in het verlichten van administratieve verplichtingen voor gebruikers en agentschappen. Langs de inkomstenkant moet er werk gemaakt worden van het terugdringen van belastingsfraude, het verbreden van de belastbare basis en een omslag maken naar groeivriendelijke belastingen zoals milieuheffingen.

Solidariteit Jongeren blijken dus ook best solidair met hun ouders. Vooral vrouwen denken later hun hulpbehoevende ouders te zullen opvangen. Een derde van de mannen betaalt liever anderen voor die zorg . De bereidheid om zelf de ouders op te vangen, daalt wel met de leeftijd. En ook het opleidingsniveau is bepalend. Hooggeschoolden zijn minder geneigd hun ouders op te nemen. Die solidariteit werkt trouwens langs twee kanten. Drie kwart van de jongeren verwacht dat hun ouders zullen meehelpen bij de opvang van hun kinderen.

Meer informatie: www. zorgnetvlaanderen.be.

De Commissie wil met deze richtlijnen de lidstaten aanmoedigen om te investeren in een performant sociaal beleid. Het blijft echter niet bij algemene aanbevelingen. De Commissie zal ook de prestaties van de lidstaten nauw opvolgen en indien nodig landenspecifieke aanbevelingen formuleren. Het pakket omvat een mededeling van de Commissie die het beleidskader schetst, een aanbeveling over kinderarmoede en werkdocumenten over verschillende sociale thema’s zoals sociale inclusie, thuisloosheid, chronische zorg en gezondheidszorg.

Vlaming tevreden over gezondheids- zorg maar solidariteit brokkelt af Uit een steekproef van de Vlaamse bevolking blijkt dat drie kwart van de Vlamingen van zichzelf vindt dat ze in goede gezondheid verkeert. Statistisch gezien rapporteren vrouwen, ouderen en laaggeschoolden meer gezondheidsklachten. De bevraging geeft verder ook aan dat meer dan negen op de tien Vlamingen tevreden is over de gezondheidszorg. Vooral de eigen arts en het ziekenhuis krijgen goede cijfers. Slechts een kwart van de Vlamingen is echter bereid om meer belastingen te betalen als dat de gezondheidszorg van iedereen verbetert. Nochtans gaf drie kwart aan dat het oneerlijk zou zijn indien de beste gezondheidszorg zou weggelegd zijn voor mensen met een hoog inkomen. Een belangrijk deel van de respondenten vond trouwens dat risicovol gezondheidsgedrag een beperkte terugbetaling door de ziekteverzekering zou rechtvaardigen.

Meer informatie: www.vlaanderen.be/svr. 9

N AKTE... WA ARVA de vraag hemelen, maar

iddenveld niet op eld wordt één “ Je moet het m or dat middenv vo gd le ge eg w is ker na de zesde welke rol nog ke discussies. Ze ie lit po te ks rij en welke rol zij van de belang rtij moeten zegg pa ke el l za g in t.” staatshervorm en weggelegd zie nveld in Vlaander de id m t he or vo 9 maart 2013. eters in De Tijd, Pe is Kr t en sid Minister-pre

WA ARVAN AKTE ...

“ Een socio-economisch model van de Lage Lande n zou toch minstens de brandende am bitie in zich moeten dragen om er met zijn allen op voorui t te gaan, elk talent te be nut ten , werken en ondernemen te stimuleren, zonder oo k maar iemand achter te laten.” Bart Van Malderen, fra ctieleider sp.a in het Vla ams Parlement, reageert in een opiniestuk in De Tijd op de plannen van minister-pr esident Kris Peeters om het Rijnlandmodel te vernieuw en. 15 maart 2013.

niet dat het politiek primaat “Een actief middenveld eracting.” respecteert, doet aan ov

www.werkmetmensen.be Voor jongeren van 14 tot 18 jaar die willen ‘werken met mensen’. Via een jobtest en een beroepenfilter worden jongeren begeleid naar die jobs die het best aansluiten bij hun voorkeur. Een beroepenfiche zelf geeft hen dan weer een idee van de jobinhoud en van het opleidingstraject dat ze kunnen volgen.

Deze website biedt werkgevers én werknemers uit de social profit een antwoord op vragen over vorming, training en opleiding.

www.pigmentzorg.be

“ Als het gaat over integratie wreekt het Belgisch arbeidsmarktmodel zich. Elke werkgever weegt bij elke aanwerving af wat de risico’s zijn. Als de kosten voor die aanwerving te hoog liggen, dan doet hij het niet. Marokkanen, vrouwen, vijftigplussers en personen met een handicap worden nog altijd als te grote risico’s beschouwd.” Jozef De Witte, directeur van het Centrum voor Gelijkh eid van Kansen en Racismebestrijding, in De Morgen, 9 februari 2013.

WA ARVAN AKTE ...

“ Door de aard van mijn we rk kom ik vaak in landen waar de zorg voor mensen tot aal ontbreekt. Dat is bijzon der schrijnend om te zien. Vo lgens mij kan je het niveau van een samenleving afleiden uit de aandacht die ze beste edt aan zorg.”

10

VIVO, het sectoraal opleidingsinstituut voor de social profit, heeft onlangs drie nieuwe websites gelanceerd: www.werkmetmensen.be, www.lerenindesocialprofit.be en www.pigmentzorg.be.

2013.

WAARVAN AKTE...

VRT-journalist Rudi Vra

Drie nieuwe praktijkgerichte websites voor de social profit

www.lerenindesocialprofit.be

... WA ARVAN AKTE Ludo Fret, Alert maart

AANKONDIGINGEN

nckx in de Dag v/d Zorgk

rant.

Deze site wil een plaats zijn waar kennis en ervaringen over het werken met mensen uit etnisch–culturele minderheden worden gedeeld.

Ook uw organisatie verdient een goed duurzaamheids- rapport! Verso organiseert in samenwerking met MVO Vlaanderen in elke Vlaamse provincie een vrijblijvende infosessie over duurzaamheidsrapportering. Gemotiveerde ondernemers kunnen intekenen op een reeks van vier gratis werkateliers om hun duurzaamheidsinspanningen meetbaar en aantoonbaar te maken en in te zetten als communicatietool. Meer info en inschrijvingen op www.ikmvook.be.

AANKONDIGINGEN

Handleiding voor geïnformeerd gebruik eHealth De uitwisseling van gezondheidsgegevens in een elektronisch dossier wordt steeds couranter. De patiënt moet hiervoor wel toestemming geven. Dit kan via de eHealthConsent-toepassing. Het Vlaams Patiëntenplatform maakte een informatiebundel voor patiënten die willen leren werken met eHealthConsent. De brochure en de handleiding zijn gratis te downloaden op http://vlaamspatientenplatform.be/pagina/toestemming-voor-de-elektronischeuitwisseling-van-je-gezondheidsgegevens. Voor meer informatie in verband met de handleiding kan je terecht bij Roel Heijlen, projectverantwoordelijke verzekeringen, patiëntveiligheid en ehealth van het Vlaams Patiëntenplatform: [email protected].

Evidence Based Care Aan de hand van de evidence based care methodiek kunnen innovatieve zorgproducten en zorgdiensten in real-life getest worden. Het opzet van een evidence based care onderzoek is tweedelig. Enerzijds staat de gebruiker centraal; zijn visie en ervaringen zijn van prioritair belang. Verhoogt dit nieuwe product of dienst de kwaliteit van zorg voor de individuele gebruiker? Is het comfortabel en gebruiksvriendelijk? Kan de beoogde doelgroep het gebruiken,…? Anderzijds is het doel van een evidence based care onderzoek om voldoende evidence te generen die het mogelijk maakt om te bewijzen dat de innovatieve technologie, product of dienst daadwerkelijk goed functioneert en dat de gebruiker er baat bij heeft. Deze werkwijze wordt toegelicht tijdens een workshop op 30 april 2013 door het impulsloket van Flanders’ Care. Meer informatie: http://www.flanderscare.be/nl/evenementen/impulsloketworkshop-evidence-based-tips-and-tricks.

Together we care Alle zorgactoren zijn het stilaan met elkaar eens: chronische zorg vormt een van de belangrijkste uitdagingen van onze gezondheidszorg. Om hierop een antwoord te bieden zullen we de zorg fundamenteel moeten hervormen. Bovendien zijn de middelen en mensen schaars. Willen we de goede elementen van het systeem behouden, dan moeten we het herdenken. Zorgnet Vlaanderen organiseert daarom een congres van en voor de Vlaamse ziekenhuizen op 30 en 31 mei 2013. De centrale vraag daarbij is: ‘Wat willen en kunnen de ziekenhuizen betekenen voor de patiënt van morgen?’ Meer informatie: http://www.togetherwecare.be/nl/ 11

AANKONDIGINGEN

HR in zorg en welzijn Voor veel kleine organisaties in zorg en welzijn is het uitbouwen van een professioneel HR-beleid geen sinecure. Vaak beschikken zijn niet over een gespecialiseerde HR-medewerker. Voor hen organiseren Verso en Uitgeverij Politeia op 22 mei een studievoormiddag met een praktische insteek.

P

r

o

g

r

a

m

m

a

HR in de zorg: beleid en praktijk

Michel Van der Borght, Personeelsdirecteur GasthuisZustersAntwerpen

HR-ondersteuning voor kleine socialprofitorganisaties

Pieter Vleugels, Projectverantwoordelijke HR Verso

Hoe excelleren in operationeel management?

Praktijksessie I

 Hoe omgaan met burn out in de zorgsector?



Praktijksessie II

Peter Catry, HR directeur Rode Kruis Vlaanderen

Lode Godderis, IDEWE en K.U.Leuven

 Hoe ‘werkbaar werk’ realiseren in de (kleine) zorginstellingen? 



Stichting Innovatie & Arbeid

Praktijksessie III  Engagement!

Martine Maloens, Zelfstandig HR consultant en Peggy De Prins, UAMS

Praktijksessie IV  Het persoonlijk ontwikkelingsplan als instrument binnen een







kwalitatief VTO beleid

Vlaams Instituut voor Vorming en Opleiding in de social profit (VIVO)

De studiedag vindt plaats op woensdag 22 mei 2013 van 9.30 tot 12.30 in de Factorij, Huart

Hamoirlaan 136, 1030 Brussel. De deelnameprijs bedraagt 85 euro excl. BTW (alle deelnemers krijgen het handboek HR in de zorg - Beleid en praktijk mee naar huis).

U kan zich inschrijven via de website (www.politeia.be), per mail ([email protected]) of per fax (02 289 26 19). Meer informatie: [email protected] of 02/289.26.12.

12

Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw - www.verso-net.be Kolonel Bourgstraat 122 bus 4 - 1140 Brussel - T 02 739 10 71 - F 02 736 75 06 - [email protected]