Als wij gaan lopen, loopt de wereld met ons mee

14 november 2013 – nummer 23

‘De wereld loopt met ons mee’

Kinderen krijgen ‘hersenles’

Een reumacoach op zak

VUmc focust op kwaliteit van zorg

‘VONK profiteert optimaal van samenwerking’

Het team van Paul Meijs zet zich in om VUmc beter te profileren bij patiënten, verwijzers en zorgverzekeraars ▶ pagina 2

Hersenonderzoeker Hanneke Hulst gaf in samenwerking met Brein in Beeld les aan de KinderUniversiteit ▶ pagina 3

Reumapatiënten kunnen baat hebben bij een app die oefeningen aanbeveelt, alerts stuurt en statistieken bijhoudt ▶ pagina 4

De ambassadeurs van de kwaliteits thema’s die volgend jaar centraal staan lichten hun plannen voor 2014 toe ▶ pagina 7

Het 25-jarig bestaan van VONK is reden voor een bescheiden feestje vindt hoofd kinderoncologie Gertjan Kaspers ▶ pagina 9

Applaus voor onze steunpilaren

Foto Mark van den Brink

VUmc Xtra Award Drie bijzondere groepen donateurs zijn op donderdag 31 oktober geëerd wegens hun speciale en trouwe steun aan een van de fondsenwervende projecten van VUmc. Zij ontvingen de VUmc Xtra Award 2013 tijdens een feestelijke bijeenkomst uit handen van de drie projectleiders. Het is de vierde maal dat deze onderscheiding werd uitgereikt. Bij de uitreiking van de awards waren ruim 140 trouwe relaties en donateurs aanwezig. Wouter Bos, voorzitter van de raad van bestuur, verwelkomde de aanwezigen en dankte hen voor hun steun in de afgelopen periode. Hij sprak vol trots over de bereikte resultaten. “De grote steun van donateurs en vrijwilligers helpt VUmc om zijn ambities te realiseren.” De vrijwilligers van de polikliniek Diagnose en Behandeling VUmc cca ontvingen de onderscheiding voor hun belangeloze inzet voor de bezoekers en patiënten. Ineke van der Jagt, verpleegkundig hoofd zorgeenheid hematologie, overhandigde hen de VUmc Xtra Award 2013. De vrijwilligers geven met hun inzet invulling aan de bijzondere opzet van deze kliniek. De gastvrouwen en gastheren van de polikliniek werken aan het welzijn en welbevinden van patiënten en bezoekers. Hun inzet en tijd geven zij vaak naar aanleiding van hun persoonlijke ervaring. De Rotary Aalsmeer-Uithoorn heeft de afgelopen drie jaar een uniek golftoernooi in het Amsterdamse Bos georganiseerd. Het toernooi is niet alleen een mooi sportevenement maar de Rotary financiert met de opbrengst van het toernooi onderzoek naar het voorkomen en herstellen van schade aan hersencellen bij ms. De persoonlijke ervaringen bij ziekte van twee leden van de Rotary maakt de betrokkenheid en inzet extra bijzonder. Ze kregen de onderscheiding uit handen van Bernard Uitdehaag, directeur van het ms Centrum Amsterdam. De Hunzerunners zijn een hardlopende vriendengroep, die al zeven jaar het lopen van de Dam-tot-Damloop gebruiken om geld in te zamelen voor VUmc Kinderstad. Gertjan Kaspers, hoofd kinderoncologie-hematologie, gaf de VUmc Xtra Award aan de initiator en sponsor van Hunzerunners, Ger Koopman, directeur van het Frans Otten Stadion in Amsterdam-Zuid. De jarenlange inzet heeft inmiddels tot een sterke persoonlijke betrokkenheid geleid van de Hunzerunners bij VUmc Kinderstad. Filmopnames zijn te vinden op: www.VUmc.nl/vumcxtra2013.

Om het onderlinge, openhartige gesprek over de voorgenomen alliantie met het amc te bevorderen, opent binnenkort binnen VUmc het Alliantie Café zijn deuren. De eerste keer, op 17 december vanaf 16.30 uur, is het Alliantie Café gevestigd in De Waver, die voor dit doel zal zijn omgedoopt tot een bruin café, waar (... bezuinigingen of niet ...) ditmaal de drankjes gratis zijn. Iedere VUmc-medewerker

Alliantie Café opent deuren is van harte welkom. Tijdens het Café kunt u in een ‘elevator pitch’ van 1 à 2 minuten uw punt, zorg of misschien zelfs frustratie te berde brengen en zal Yvo Smulders, inwendige geneeskunde, het hieropvolgende debat in goede banen leiden,

daarbij rekening houdend met repliek en dupliek. Leden van onze raad van bestuur drinken ook een glaasje mee, dus de meningsvorming zal ook hen bereiken. We nodigen hierbij collega’s uit vooraf bij Yvo Smulders kenbaar te maken of je spreektijd wilt om je gedachten over de alliantie kenbaar te maken. Het Café vindt plaats op 17 december van 16.30 uur tot

circa 18.00 uur en kan maximaal zestig stamgasten bevatten. Het is dus nodig je voorafgaand aan te melden. Liefst zo vroeg mogelijk. Doe dit via [email protected] en we houden je op de hoogte. Graag tot aan de bar, Yvo Smulders, inwendige geneeskunde, en Jan Hol, dienst communicatie

Anesthesiemedewerkers in opleiding kijken in elkaars keuken Studenten die de opleiding tot anesthesiemedewerker volgen, staan in een universitair medisch centrum op de operatiekamer vaak bij grote operaties. Ze voeren minder vaak routinehandelingen uit zoals intuberen en infuusprikken. Dit gebeurt vaker in een perifeer ziekenhuis. Daarom kijken studenten een maand in elkaars keuken. n Ben de Graaf Ziekenhuizen specialiseren zich. Universitair medische centra voeren veel hoog-complexe operaties uit, waarbij de geopereerde patiënt ernstige bijkomende klachten heeft, bijvoorbeeld van het hart of de longen (asa 3-4). In perifere ziekenhuizen worden relatief vaker laag-complexe operaties (asa 1-2) uitgevoerd.

Een anesthesiemedewerker in opleiding kan zich hier bijvoorbeeld niet bekwamen in kinderanesthesie bij complexe ingrepen. Wel doet hij meer dan zijn collega’s in het umc routine op met de ‘gewone’ handelingen, zoals intuberen en infuus prikken. “Onze studenten deden weinig ervaring op in dit soort routinehandelingen en studenten uit de periferie kregen te weinig kennis en ervaring mee voor het begeleiden van complexe ingrepen”, zegt Yvonne Vleerbos, praktijkopleider anesthesiemedewerkers VUmc. Zuwe Hofpoort Ziekenhuis, BovenIJ, Sint Lucas Andreas en VUmc zijn in gesprek gegaan om tot een structureel uitwisselingsprogramma te komen. We hebben leerdoelen opgesteld en alles geregeld wat daarbij komt kijken, zoals stageovereenkomsten.”

Bas van Wees was in oktober 2012 de eerste student uit VUmc die een maand meeliep in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. “In VUmc worden veel anesthesiologen opgeleid en zij hebben in het eerste jaar van hun opleiding voorrang om met de anesthesioloog bijvoorbeeld het intuberen te oefenen. Dat is begrijpelijk want deze arts-assistenten moeten dit beheersen als zij diensten gaan draaien. Maar dat betekent wel dat de anesthesiemedewerker in opleiding hier minder aan toe komt. In het Sint Lucas Andreas werkte ik zelfstandiger en kon ik op een kno-dag soms wel bij achttien operaties het intuberen oefenen. Dat maakte deze maand erg leerzaam.”

Meer zelfvertrouwen Bart Brinkhuis was de eerste student uit het BovenIJ Zieken-

huis die een maand meeliep in VUmc. “Hier heb ik veel opgestoken. In de periferie voeren we ook regelmatig complexe operaties uit. Gisteren nog begeleidde ik een ic-patiënt die ineens slechter werd. Door de stage in VUmc voel ik me nu wel zekerder bij dit soort operaties. Ook heb ik operaties gezien die bij ons niet uitgevoerd worden, zoals een openhartoperatie en een hersenoperatie (Penfield).”

Uitwisseling “De studenten komen beter beslagen ten ijs als ze stage hebben gelopen in zowel een umc als perifeer ziekenhuis”, zegt Vleerbos. “Daarom gaan we een soortgelijke uitwisseling nu ook aanbieden aan operatieassistenten in opleiding van VUmc en Sint Lucas Andreas.”

Wouter Bos

Unilocatie?

–

–

–

Tracer

Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.750. Tracer wordt gemaakt onder verantwoordelijkheid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Ellen van den Boomgaard, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder Redactiesecretariaat

dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen

dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail [email protected] Copyright © 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer

D e volgende Tracer verschijnt op donderdag 28 november. Deadline voor kopij is 20 november om 12.00 uur.

2

‘Als wij gaan lopen, loopt de wereld met ons mee’ n Jeroen Kleijne

Sinds 1 augustus heeft VUmc een aparte afdeling verkoop & marketing. Paul Meijs en zijn medewerkers willen zich inzetten om VUmc beter te profileren bij patiënten, verwijzers en zorgverzekeraars. De steun van afdelingen én individuele medewerkers is daarbij onontbeerlijk. “Als wij gaan lopen, zul je zien dat de wereld met ons meeloopt”, is de stellige overtuiging van het afdelingshoofd.

Paul Meijs: ‘De waarde van kwaliteitslabels wordt in VUmc nog onderschat’

12e jaargang nr 23, 14 november 2013

Verkoop & marketing


–

Dit voorjaar werd in het visiedocument over de alliantie benoemd dat misschien op termijn alle activiteiten van het umc Amsterdam, zich op één locatie zouden moeten afspelen. De voordelen liggen voor het grijpen bij zo’n unilocatievariant: doelmatigheid, kwaliteit, het lijkt toch allemaal makkelijker te realiseren als we alles op één locatie concentreren dan als we onze activiteiten over twee locaties gaan spreiden. Ik sluit helemaal niet uit dat dit ook onze conclusie in maart zal blijken te zijn. Dat over tien tot twintig jaar het hele umca zich in Zuidoost of aan de Zuidas bevindt. Maar al te makkelijk wil ik die conclusie nu ook weer niet trekken. En op de volgende vragen wil ik in ieder geval antwoord. Is een unilocatie echt noodzakelijk om alle voorgenomen voordelen op kwaliteit en doelmatigheid te behalen, of is het vooral gemakkelijk als alles en iedereen bij je in de buurt is? Kan de grootschaligheid van een unilocatie ook nadelen hebben, bijvoorbeeld vanwege bureaucratiegevaar of vanwege de enorme hoeveelheid patiëntenbewegingen op één locatie? Hoeveel patiënten gaan we eigenlijk verliezen als we dicht gaan in Zuidoost of dicht gaan op de De Boelelaan? Valt dat in een bilocatievariant (umca op twee locaties) te vermijden? Hoe duur is het eigenlijk om alles op één locatie te moeten bouwen en een hele andere locatie in de verkoop te moeten doen of helemaal af te moeten schrijven? Ik ken de antwoorden nog niet op deze vragen. Maar ik vind ze wel belangrijk. Want ook als we uiteindelijk besluiten alles naar één locatie te verplaatsen, dan zullen we op bovenstaande vragen een goed antwoord moeten hebben. En dat betekent ook dat we vanaf nu iets minder kwalitatief en algemeen over de verschillende varianten gaan praten. Nee, we gaan vanaf nu concreet worden en rekenen. Wat kost het en wat levert het op? In patiënten, in onderzoeksfinanciering, in doelmatigheid, in contracten, in minder vierkante meters en ja, uiteindelijk ook in euro’s. Teveel grote samenwerkingsprojecten, laat staan fusies, zijn mislukt, omdat iedereen van goede wil was maar al dat moois uiteindelijk te laat of helemaal niet concreet gemaakt werd. Die fout gaan wij dus niet maken.

Stop decubitus dag Donderdag 21 november is weer uitgeroepen tot de internationale ‘Stop decubitus dag’. VUmc ondersteunt ‘Stop Pressure Ulcer Day’ om zodoende de strijd tegen doorligplekken nog meer onder de aandacht te brengen. In VUmc worden er vele maatregelen genomen om decubitus te voorkomen. Dit gebeurt onder meer door het inzetten van speciale anti-decubitusmatrassen, het vrijleggen van de hielen door middel van een kussen, het geven van wisselligging en aandacht voor de voeding van de patiënt. De prevalentie van decubitus zonder categorie I (categorie I is niet wegdrukbare roodheid) is 10,3%. De incidentie, dus decubitus ontstaan in het ziekenhuis is 6%. Jaarlijks blijft dit getal nagenoeg hetzelfde.

“De wereld om ons heen verandert in hoog tempo”, legt Paul Meijs uit. “Alles wordt harder en zakelijker, de concurrentie groeit en verzekeraars ‘grijpen’ de macht. Patiënten komen niet meer zomaar naar VUmc toe, we moeten daar iets extra’s voor doen. Ik zie dat het olvg of het AvL duidelijk met hun imago bezig zijn om mensen te trekken en wij doen dat op dat moment nog te weinig. Ik merk bijvoorbeeld, dat de waarde van kwaliteitslabels hier nog wordt onderschat terwijl dat voor verzekeraars juist een belangrijke factor is bij het inkopen van zorg. VUmc moet zich veel nadrukkelijker profileren met zijn sterke kanten.”

Analyse Het doel is van verkoop & marketing is vanuit een duidelijk en sterk imago van VUmc het besef creëren dat VUmc zichzelf zal moeten verkopen. Meijs heeft al een aantal stappen in zijn hoofd die hij wil zetten om dat doel te bereiken. “Ik

wil in elk geval scherp in beeld krijgen wie onze concurrenten zijn en wat hun sterke en zwakke punten zijn. Daarnaast wil ik weten waarom mevrouw Jansen wel bij ons komt en haar buurman meneer Pietersen niet. Ik wil structureel klantonderzoek opzetten, zodat we onze keuzes mede kunnen baseren op de wensen van de klant. Patiënten worden vaak doorverwezen door huisartsen, dus het is ook belangrijk dat wij een structureel goede band opbouwen met onze verwijzers.”

Proactief Ten opzichte van verzekeraars moet VUmc een veel proactievere houding innemen, vindt Meijs. “Tot nu toe is het vooral zo dat verzekeraars een bepaald inkoopbeleid hanteren en dat de ziekenhuizen daarop reageren. Ik wil de beleidsraad voorstellen om volgend jaar mei met een verkoopboek te komen. In dat boek komen per afdeling onder andere de ‘unique selling points’ en

citaten van verwijzers en patiënten. Dat boek kan voor verzekeraars en klanten een extra argument zijn om zich bij ons in te tekenen. Als we daarnaast bond genootschappen sluiten met patiëntenverenigingen kunnen we nog meer invloed uitoefenen op verzekeraars.” Hij benadrukt dat verkoop & marketing graag nauw wil samenwerken met andere afdelingen binnen VUmc. “Zonder hun hulp kunnen wij niks. Wij verkopen zorg, maar de pluspunten van elke afdeling kan ik niet bepalen. Alle afdelingen moeten zich bewust zijn van de markt waarin ze zich bewegen, wie hun concurrenten zijn en wat hun ‘unique selling points’ zijn. Wij willen die informatie graag verzamelen in ons verkoopboek. We zullen het samen moeten doen. Als wij gaan lopen, zul je zien dat de wereld met ons meeloopt.” Wie meer wil weten over verkoop & marketing kan contact opnemen met [email protected], tst. 42496.

Samen voor een beter milieu In de ambtswoning van de burgemeester van Amsterdam is op 12 november door VUmc en zes andere ziekenhuizen het convenant ‘Amsterdamse ziekenhuizen werken samen aan de zorg voor een beter milieu’ ondertekend. De gemeente Amsterdam begeleidt, als initiatiefnemer van dit convenant, de ziekenhuizen bij de concrete stappen naar een structureel

Tracer 23 – 14 nove m b e r 201 3 – O rg an isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

duurzame bedrijfsvoering. De zorg die VUmc en andere Amsterdamse ziekenhuizen dagelijks leveren, belast het milieu aanzienlijk. Op bijvoorbeeld de inkoop van materialen, verlichting, verwarming, medische apparatuur, de dagelijkse was, het eten en de verpakkingen zijn milieuverbeteringen mogelijk.

De ziekenhuizen stellen zich ten doel om in juli 2014 het certificaat te behalen van de ‘Milieuthermometer Zorg’. Met deze Milieuthermometer kunnen ziekenhuizen onder andere resultaten van milieuprestaties en het milieumanagement inzichtelijk maken voor personeelsleden, patiënten, bezoekers en overheid. n MP

UMC Zorg verzekering verlaagt premie

Onderscheiding voor kinderarts

!

Piet Postmus, hoogleraar longziekten, heeft de prestigieuze Joseph W. Cullen Award gekregen. Hij ontving deze award voor het onderzoek naar de opsporing en preventie van longkanker, dat hij samen met zijn collega Tom Sutedja uitvoerde. De award is uitgereikt door de International Association for the Study of Lung Caner (iaslc). Bij deze wereldwijde organisatie zijn topspecialisten uit meer dan tachtig landen aangesloten, die zich allemaal bezig houden met het onderzoek naar longkanker. De Joseph W. Cullen Award is in 1992 in het leven geroepen als onderscheiding voor onderzoekers die zichtbaar verschil maken op het gebied van chronische ziekten en hun bevindingen onder groot publiek weten te verspreiden.

Foto jean pierre jans

De premie voor de umc Zorgverzekering wordt voor 2014 verlaagd. Daarnaast ontvangt elke (premiebetalende) verzekerde in december een premieteruggave van 60 euro. Zij krijgen het bedrag in één keer terug op hun rekeningnummer, voor henzelf en voor hun meeverzekerde gezinsleden. In november ontvangen de verzekerden hierover een brief van hun zorgverzekeraar. umc Zorgverzekering heeft geen winstoogmerk, hierdoor profiteren verzekerden direct van kosten die lager uitvallen dan vooraf begroot. En dat laatste is nu het geval: de gemiddelde zorgkosten in Nederland zijn gedaald. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kosten van geneesmiddelen. Deze voordelen ziet de verzekerde terug in de teruggave voor 2013 en de scherpe premies voor 2014. Meer informatie: www.umczorgverzekering.nl, of umc Klantenservice, tel. 0900 80 18.

Opvallend

Kinderarts Frank Kneepkens is bij zijn afscheid koninklijk onderscheiden. De Baarnse arts, gespecialiseerd in maag-, darmen leverziekten bij kinderen, kreeg de onderscheiding uit handen van burgemeester Mark Röell, die voor de gelegenheid naar VUmc kwam. Kneepkens is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De arts bekleedde zowel nationaal als internationaal een actieve rol in werkgroepen en geldt als autoriteit op zijn vakgebied.

Hersenles op de KinderUniversiteit

Hein van Hout, senior-onderzoeker bij huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde, heeft een subsidie van 108.000 euro ontvangen van de Stichting Stoffels-Hornstra. Hij gaat hiermee, samen met collega’s uit andere disciplines, onderzoek verrichten naar de diagnose van dementie met behulp een geautomatiseerde zelftest via telefoon en internet. Het project heeft een looptijd van 20 maanden. Het geld komt uit een legaat van Anne Stoffels-Hornstra.


Benoemingen

De raden van bestuur van VUmc en amc hebben Martijn Wiesenakker per 1 december benoemd tot programmadirecteur voor de voorgenomen alliantie VUmc-amc. Hij zal leiding geven aan het programma alliantie VUmc-amc, dat medio 2014 een bestuurlijk geintegreerde instelling moet opleveren. Zijn primaire standplaats zal VUmc zijn. Joep van der Velden blijft directeur van de dienst strategie, bestuur en projecten (sbp) en het Instituut Ondersteuning Patiëntenzorg (iop).

Het magneetveld van een MRI is zo sterk dat je een metalen voorwerp nauwelijks vast kunt houden. Dat ontdekten leerlingen van de Stichting KinderUniversiteit Haarlem, tijdens een ‘hersenles’, georganiseerd door onderzoeker Hanneke Hulst. Het touw waaraan een kleerhanger is vastgemaakt komt helemaal strak te staan. Twaalf brugklassers bogen zich op 10 november de hele dag over hersenen. De Stichting steunt intelligente en leergierige kinderen, die door omstandigheden thuis weinig worden gestimuleerd. Ze krijgen het hele jaar door een uitdagend lesprogramma op zondag.

Mai Chin A Paw, sociale geneeskunde, en Sophia Kramer, ent audiologie, zijn benoemd tot onderzoekshoogleraar. De VU heeft deze leerstoelen ingesteld voor universitair hoofddocenten die door hun collega’s worden erkend als aankomende leiders binnen hun onderzoeksgebied. De benoeming geldt voor vijf jaar.

Henriëtte van der Horst

De uitsmijter

Dokter met hoofd, hart en handen

Wetenschap lijkt de laatste jaren in een kwaad daglicht te staan. Wetenschappers onderzoeken niet de relevante zaken, ze focussen te veel op lijstjes en H-indexen, ze bedrijven slodderwetenschap, en als ze dan al eens iets nuttigs ontdekken of vaststellen dan zijn ze slecht in het valoriseren ervan. Arme wetenschappers, ze moeten ook met zoveel tegenstrijdige belangen en uitgangspunten rekening houden. Ze moeten veel meer samenwerken, kennis en data met elkaar delen, maar ook als eerste nieuwe bevindingen in topbladen publiceren, want daar worden ze op afgerekend. Dat gaat niet zo goed samen. Ze moeten nieuwe dingen ontdekken, maar datgene wat ze ontdekken moet wel werken of zinvol zijn. Tja, als we dat van te voren wisten, hadden we het niet hoeven te ontdekken.

De tijden dat je je als arts alleen kon richten op het lichamelijke probleem van de patiënt, zijn voorgoed voorbij. Patiënten willen artsen die interesse tonen, doorvragen en hun bruikbare adviezen geven. Zo’n arts is niet alleen medisch-technisch vaardig maar heeft ook empathisch vermogen. Toch krijgt empathie in geneeskundige curricula nog maar weinig aandacht. Dat kan beter, vinden steeds meer deskundigen. Dit en veel INHOUD Nr. 9 meer lees 08 je in de nieuwste uitgave 12 van I.O. Magazine over 16 medisch onderwijs dat vanaf vandaag in de schappen ligt. Abonneer je gratis via [email protected]

En dan die publiek-private samenwerking die steeds belangrijker wordt. Als wetenschap en het bedrijfsleven de handen ineen slaan, dan moeten we toch heel ver komen met een adequaat antwoord op de grote uitdagingen van de komende jaren op economisch, sociaal en gezondheidszorg terrein. Dat is een interessante aanname, maar de vraag is of het ook echt zo gaat werken en vooral is de vraag wie daar beter van wordt. Daar is onlangs een boek van Mariana Mazzucato over verschenen, waarin een aantal mythen worden doorgeprikt. In haar boek schetst ze het beeld dat een aantal bedrijven die om hun innovatieve kracht worden geroemd, goed geprofiteerd hebben van onderzoek dat uit overheidsgelden is gefinancierd. Ze zijn vooral sterk geweest in het doorontwikkelen en het

Tracer 23 – 1 4 novem b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

uitventen en halen daar dan een geweldige omzet mee. Publieke gelden hebben de basis voor de succesvolle onderneming gelegd, maar de winst komt privé binnen. Om nog eens over na te denken. Gelukkig is er nu een bende van vijf die pleit voor slow science: terug naar de basis, wetenschappelijke nieuwsgierigheid mag weer, moet zelfs en nee, garanties vooraf worden niet gegeven, weg met die verderfelijke ranglijstjes en andere perverse prikkels. Wel fijn overigens dat wetenschappers nu hebben vastgesteld dat half elf ’s ochtends echt de beste tijd voor een kopje koffie is. Als we dat dan collectief doen en er echt van genieten, dan komen de geweldige ideeën en samenwerkingsplannen vanzelf wel. O ja, dit is mijn laatste column voor Tracer, de uitsmijter dus.

i.o. november 2013

21 ESSAY

pieter kievit, medisch centrum alkmaar, over de brug tussen onderzoek en praktijk.

KLEUR BEKEND

Amsterdam telt 175 verschillende nationaliteiten, ieder met zijn eigen kleur. Die kleur bepaalt ook hoe je doktert.

4 29 AUGUSTUS 2013, 11.09 UUR

Eerste onderwijsdag VUmc School of Medical Sciences

6-7 EN? + BUITENPOST + COLUMN

Was het een boeiend congres? vUmc in het buitenland

michiel Peereboom, cabaretier en arts

20 MEELOPEN MET…

INTERVIEW

Michiel Westerman toont aan dat er een kloof is tussen en opleiding tot medisch specialist en beroepspraktijk.

Guus de Graaf, verpleegkundige in opleiding

28 KORT:

o.a. de opening van de Vakschool Verpleegkunde

32 DE MEESTER

Tamare Paff, arts-onderzoeker longziekten VUmc

ACHTERGROND

Patienten willen artsen die interesse tonen, doorvragen en hun bruikbare adviezen geven: een dokter met hoofd, hart en handen.

COLOFON I.o. staat voor ‘in opleiding’ en is een uitgave van het instituut voor onderwijs en opleiden van VU medisch centrum. Het verschijnt 3x per jaar. Eindredacteur: Marre Roozen; [email protected] Redactie-adviezen: Jacqueline den Bandt-Bloemzaad, Roel Breuls, Marjan van Duist, Lisette van Elswijk, Inèz de Jonge, Marianne A.R. Kooiman, Lilian Rodenburg, Christien van Santen, Jitta Reddingius, Jan Spee, Cora Visser Bladconcept en vormgeving: Maters & Hermsen (Stan van Herpen, Jelle Hoogendam/Jan Peter Hemminga, Mascha Baarda) Artikelen: Maaike de Hon, Liesbeth Kuipers, Marianne Meijerink, Wilma Mik en Petra ter Veer Fotografie: iStockphoto, Lizzy Kalisvaart, Frank Ruiter, Maarten Willemstein Illustraties: Jelle Hoogendam, Marenthe Otten en Marieke van Gils Coverbeeld: Maarten Willemstein Drukwerk: Delta Hage Redactieadres: VUmc, dienst communicatie, 4 X 190, Postbus 7057 1007 MB Amsterdam, tel. 020 - 444 7003, [email protected] Oplage: 4000 ex. VUmc maakt deel uit van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU): www.nfu.nl IssN: 2211-4955 stuur voor een gratis abonnement een mail met volledige adresgegevens naar [email protected]. Copyright © 2013, VUmc, Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van VUmc.

io 9 2013 v4 JP.indd 3

Henriëtte van der Horst is hoogleraar huisartsgeneeskunde

03

04-11-13 10:19

3

Dankzij Irene van der Horst

‘Ambitieuze professionals

kunnen hier alle kanten op’ Irene van der Horst werkt al 15 jaar binnen VUmc als reumatoloog, medische hoofd van de polikliniek reumatologie en vicevoorzitter stafconvent. Daarnaast is ze coördinator van het Kenniscentrum Bechterew en organisator van de Reumabeweegdag. n Maarten van Petersen

Foto Marc Dorleijn

Samen kiezen voor beter ‘Dankzij mijn team hebben we een doorbraak bereikt in de behandeling van Bechterew’ Irene van der Horst-Bruinsma, reumatoloog

‘W

ie ik wil complimenteren is mijn team van specialisten en onze medewerkers. Met gezamenlijke inspanningen hebben we in dit huis voor een doorbraak gezorgd in de behandeling van de ziekte van Bechterew. Dankzij een dagbehandeling en goede zorg van reumaconsulenten konden we de kwaliteit van leven van onze patiënten verhogen. Dat is een prestatie van niveau waar we trots op mogen zijn. Waar ik ook met veel genoegen op terugkijk, zijn de Reumabeweegdagen. Een dag waarop honderden reumapatiënten met verschillende

Vind jij dat iemand een belangrijke bijdrage levert binnen VUmc? Wie maakt volgens jou het verschil? Geef jouw collega(s) op via www.DankzijJou.nl.

sporten kennismaken onder aanvoering van een bekende topsporter. Ik hoop dat we in de toekomst opnieuw sponsoren kunnen vinden om zo’n bijzondere dag mogelijk te maken.”

Ontwikkeling “Persoonlijk ben ik emeritus professor Ben Dijkmans dankbaar die mij de mogelijkheid gaf om mij verder te ontwikkelen. Evenals 15 jaar geleden, zijn ook nu de opleidings- en carrièremogelijkheden binnen VUmc goed verzorgd. Ambitieuze professionals kunnen hier alle kanten op. Tegenwoordig leid ik zelf jonge studenten en artsen op, precies zoals Dijkmans mij heeft begeleid. Maar ook op stafniveau ben ik trots op de ontwikkeling van mijn collega’s. De onderlinge samenwerking ervaar ik als constructief en de sfeer op mijn

afdeling is prettig en betrokken. Er wordt hard gewerkt op hoog niveau, waarbij het belang van de patiënt voorop staat.”

Aandachtspunten “We gaan zeker de goede kant op met elkaar, maar er blijven aandachtspunten die voor verbetering vatbaar zijn. Het papierwerk mag bijvoorbeeld best minder, dat schiet nog wel eens door. We kunnen als grote professionele organisatie sneller en wendbaarder worden. En wat betreft de doorgroeimogelijkheden voor specialisten, zijn er nog stappen te maken. Maar je voelt duidelijk een nieuw elan binnen alle geledingen. We laten het verleden achter ons en gaan hard aan de slag met de punten die nog beter kunnen in de toekomst.”

Apps Er zijn al veel apps ontwikkeld voor de zorgsector. Social media expert Marlin Burkunk recenseert er elk nummer een.

Een reumacoach op zak

Lean vraagt verantwoordelijkheid van iedereen Recentelijk gaf de Amerikaanse leanspecialist Joan Wellman een workshop bij VUmc/AMC. Divisiebestuurders en andere leidinggevenden waren uitgenodigd en zij kwamen in groten getale. Leancoaches Marije Moerman en Martin Waagemans organiseerden het. Volgens hen gaat lean leiderschap over de juiste vragen stellen. n Ellen Kleverlaan Lean werken wordt geacht meteen resultaten te geven op de werkvloer; fundamenteler aan lean is echter dat het een cultuurverandering inhoudt. Dat kost tijd, zoals ieder veranderingsproces. Reden voor Marije Moerman en Martin Waagemans om de Amerikaanse leanspecialist Joan Wellman uit te nodigen bij VUmc. Wellman is expert in lean voor de zorg, legt Waagemans uit. “Lean is 4

een moeilijke weg omdat het een omslag betekent naar een verbetercultuur. Het probleemoplossend vermogen van de organisatie moet omhoog. Niet langer naar de leidinggevenden kijken als er een probleem is, maar zelf de oplossing vinden. Wij vroegen ons af wat een volgende stap zou kunnen zijn voor onze organisatie om die omslag te realiseren.”

Mooi meegenomen Leidinggevenden nog meer betrekken bij het proces, dat was die volgende stap. Joan Wellman zei ja op de uitnodiging en zo kwam er een workshop tot stand voor alle leidinggevenden van VUmc en amc. De samenwerking met amc is logisch vanwege de voorgenomen alliantie, zeggen beiden. Lean houdt immers zo’n fundamentele wijze van werken in, dat waar twee organisaties een verregaande vorm van samenwerking zoeken, eenzelfde wijze van

werken op zijn minst mooi meegenomen is. Ongeveer de helft van het aantal genodigden schoof aan. Hoe dient lean leiderschap invulling te krijgen? Moerman legt uit dat het hogere management kan bijdragen door vragen te stellen aan de hand van gestelde targets. “Moet de medicatieveiligheid omhoog? Iedere managementlaag vraagt aan de laag eronder wat diegene bijdraagt om dat te realiseren. Dat begint al bij de raad van bestuur. Het is geen taak die gedelegeerd kan worden. Iedereen draagt verantwoordelijkheid in lean.” Wouter Bos sloot de bijeenkomst af met de woorden dat ook hij op zoek gaat naar het invulling geven van zijn verantwoordelijkheid in dit proces en dat niet zal delegeren. Het bezoek van Wellman heeft Moerman en Waagemans vele tips en voorbeelden uit de VS opgeleverd die beiden in hun presentaties en trainingen kunnen verwerken.


Voor wie: patiënten, reumatologen Aandoening: reumatoïde artritis Website: www. reumacoach.nl Waar verkrijgbaar: Appstore en Google Play Reumatische aandoeningen hebben grote impact op het dagelijks leven van patiënten. Door stijfheid van de gewrichten wordt een simpele handeling als veterstrikken een worsteling. De meeste vormen van reuma zijn behandelbaar maar niet te genezen. Een leven met pijn is dus bijna onvermijdelijk. Daarom ontwikkelde msd een app om patiënten met reumatoïde artritis te ondersteunen. Iedereen weet dat met dagelijkse oefeningen spieren en gewrichten soepeler worden. Helaas worden deze oefeningen in de praktijk

niet consequent uitgevoerd. De app reumacoach werkt in die zin als een stok achter de deur. Via de button ‘Oefeningen’ toont de app in heldere animaties vier verschillende oefeningen om gewrichten soepel te houden. Door een alert in te stellen krijgt de patiënt op zijn smartphone elke dag een herinnering om deze oefening te herhalen. Ook geeft hij de pijnintensiteit aan van een oefening. Al deze gegevens worden onder ‘Verslagen’ opgeslagen in een rapport. De statistieken over moeheid, pijn, stemming, activiteit, medicijninname en verrichte oefeningen in een periode, stuurt de patiënt later per e-mail naar de behandelaar. De button ‘Agenda’ noteert de afspraken met de reumatoloog. Om elke behandelaar ervan te verzekeren dat alle medicijnen op tijd zijn ingenomen, stelt de patiënt eenvoudig de medicijnenalert in.

Vacatures VUmc Dankzij jou kan VUmc het verschil maken. Alle interne vacatures zijn te vinden via ‘P&O direct’; klik op ‘Werven en selecteren’ en daarna op ‘interne vacatures’. Wij zijn bereikbaar via tst. 45635 of [email protected] – #DankzijJou

Vacatures 4 tot 10 november. Uiterlijke reactie datum zie intranet. Laboranten Echocardiografisch laborant D3.2013.00033YO Echocardiografie in een academische omgeving: continu in ontwikkeling! Afdeling: Kindergeneeskunde, Divisie III Wetenschappelijk onderzoek Onderzoeksassistent ‘Ziekte- en sterfteregistratie’ D6.2013.00071WH Ondersteunen van de onderzoekers in de strijd tegen diabetes! Afdeling: Diabetes Onderzoek Centrum (DOC VUmc), Divisie VI

Senior bio - informatician D5.2013.00148WH Set up, run and coordinate a drylab for translational omics research Afdeling: Pathology, Divisie V Staf/management

Manager Werving & Selectie / Flexbureau (W&S/Flex) D7.2013.00152 Gezocht: ambitieuze manager voor de integratie van de professionele teams: Werving & Selectie en Flexbureau Afdeling: Stafdienst P&O, expertise

Adviseur netwerk acute zorg D7.2013.00149MB Adviseren over diverse onderwerpen in de acute zorg. Van beleid naar uitvoering en optimale resultaten! Afdeling: Netwerk acute zorg, Facilitair bedrijf / Stafdiensten Directeur Facilitair Bedrijf D7.2013.00150WH Vastgoedbeheer, Services, Inkoop en Logisitek Afdeling: Facilitair Bedrijf/ Stafdiensten

VUmc Academie

Personalia In deze rubriek kunnen mede werkers en vrij willigers een bericht plaatsen over geslaagden of een afscheid. Niet meer dan 25 woorden. Aanleve ren: [email protected]

De Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam (020) 444 4229 Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteits verbetering en Bij- en nascholingen: F. Broekhof (020) 444 4213 Medisch ondersteunende opleidingen en Verpleegkundige vervolgopleidingen: K. Jonker (020) 444 2020 www.amstelacademie.nl

Internationaal onderscheiden Piet Postmus, longarts aan het VU medisch centrum, heeft de prestigieuze Joseph W. Cullen Award gekregen. Hij ontving deze award voor het onderzoek naar de opsporing en preventie van longkanker, dat hij samen met zijn collega dr. Tom Sutedja uitvoerde.

VUmc Academie aanbod 2013-2014 Bij- en nascholingen Cardiac Care: 3 en 10 december 2013 (hele dagen) Dialyse: Thema II: 3 december 2013 (hele dag) Obstetrie: 3 en 4 december 2013 (hele dagen) Morello: 5 december 2013 (hele dag) Lichte sedatie/anxiolyse en sedatiebewaking: 17 december 2013 (hele dag) ProActive Nursing: Zorgthema ademhaling

Titel voorbeeld titel

Het Heilig VU-UUR Donderdag 21 november in de Amstelzaal, VUmc

Adjiedj Bakas Trendwatcher “De Toekomst van Gezondheid” Stelling I

Health en Food zijn de combinatie van de toekomst

AFGELAST Stelling II

Zorg wordt volkomen IT-driven

Medewerkers van VUmc kunnen het boek “De Toekomst van Gezondheid” voor slechts 9,95 + 3,50 verzendkosten bestellen via: www.bakas.nl/tvgactie met de unieke actiecode: vumc-bakas-2013

en circulatie: 16 december 2013 ( hele dag) Werkbegeleiding: 10 jan (ochtend), 4 feb en 24 april 2014 (hele dagen) Enterale en parenterale voeding basis: 15 (hele dag) en 16 januari 2014 (ochtend) Werken met stralingsbronnen: 16 januari 2014 Urologie: 22, 23 en 24 januari 2014 (hele dagen) Het volledige aanbod VUmc Academie kunt u vinden op http://www.vumc.nl/ onderwijs. Voor meer informatie over de Bij- en nascholingen, kunt u ook contact opnemen met Sharon Schoo via tel. 44253 of per e-mail: [email protected] Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteitsverbetering Leiderschapsontwikkeling Leidinggeven, iets voor mij?: 25 en 26 maart 2014 (hele dagen) Taal- en schrijftrainingen Nederlandse taal en cultuur voor half gevorderden: 25 maart, 1, 8, 15 en 22 april, 13, 20 en 27 mei, 3, 10, 17 en 24 juni 2014 (15:00-17:00 uur ) Persoonlijke ontwikkeling Mindfulness voor medewerkers: 28 jan, 4, 11 en 18 feb, 4, 13, 18 (stiltedag 09.00-14.00) en 25 mrt en 1 april 2014 (09.00-12.00 uur) Communiceren: als je doet wat je deed krijg je wat je kreeg: 4 februari 2014 (hele dag) De tijd de baas: 11(hele dag) en 25 (ochtend) maart 2014 Omgaan met agressie: 12 maart 2014 (hele dag) Volgende stap: 18 en 25 mrt, 1 en 15 april, 6 en 13 mei (19.00 - 21.30) en 8 april 2014 van 09.30 tot 17.00 uur Wetenschappers en (arts-) onderzoekers Begeleiden van promovendi: van inhoud naar proces: 23 en 24 april en 15 mei (ochtend) 2014 (hele dagen)

De lezing is bedoeld voor alle medewerkers. Aanvang: 12.00 uur (met broodjes, melk en fruit). Begin voordracht: 12.30 uur (duur voordracht is 25 tot 30 minuten met aansluitend 10 minuten discussie).

Tracer 23 – 1 4 novem b e r 201 3 – S er v icep ag in a

Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met Editha Samsom via tel. (020) 44 45084 of per e-mail e.samsom@ vumc.nl. Het VUmc Academie aanbod 2013-2014 van Bij & nascholingen en het Centrum voor Leiderschapsontwikkeling kunt u vinden op http://www.vumc.nl/ onderwijs

Sinterklaas komt naar VUmc Op zaterdag 23 november zal het gezellige en leuke Sinterklaasfeest weer georganiseerd worden voor de kinderen van de medewerkers van VUmc en de VU. Ook deze keer zal de Sint worden ontvangen in de -1 hal van de kliniek. Het Sinterklaasfeest zal geheel ondersteund worden door gezellige en feestelijke Sinterklaasmuziek. En er is natuurlijk ook weer een leuke/lekkere verrassing voor de kleintjes!

Oproepen & advertenties Medewerkers en vrijwilligers van VUmc kunnen gratis een advertentie plaatsen. Niet meer dan 25 woorden en voorzien van achternaam en toestelnummer. Prijzen niet hoger dan 2250 euro. Aanleveren via [email protected]

Proof of Concept Europese Onderzoeksraad (ERC) geeft extra financiering voor “Proof of Concept” binnen het 4D-EEG programma. Dr. Jan de Munck (FMT) heeft onlangs van de Europese Onderzoeksraad (ERC) financiering gekregen om het EEG nauwkeuriger en minder belastend te maken voor de patiënt. Vergeleken met andere brain imaging technieken zoals fMRI, heeft EEG het voordeel dat men ambulant kan meten. Bovendien heeft EEG een veel grotere tijdsresolutie en is het een stuk goedkoper. Om nauwkeurig te kunnen bepalen van welk hersengebied het EEG afkomstig is, moeten er veel elektroden worden aangebracht (doorgaans honderd of meer) en is additionele informatie over de exacte positie van elke elektrode en de vorm van het hoofd nodig. Dit heeft tot gevolg heeft dat het meten van EEG tamelijk omslachtig en tijdrovend is. In het gehonoreerde project wordt in samenwerking met industriële partners, waaronder TMSI, een ‘Proof of Concept’ (PoC) geleverd van technieken die de positionering van alle elektroden en de geleiding van de schedel snel en nauwkeurig kunnen bepalen. Het project is een welkome uitbreiding van het reeds lopende ‘4D-EEG’ programma, gefinancierd een ERC advanced grant dat afgelopen jaar is toegekend aan prof dr. Gert Kwakkel (afdeling Revalidatiegeneeskunde) en prof. Dr. Ir Frans vd Helm (TUD). In het 4D-EEG programma worden biomarkers gezocht die het herstel van CVA patiënten monitoren en voorspellen. Hierbij kunnen de technieken voortkomend uit het

PoC-project meteen in de praktijk worden gebracht. Bedankt Langs deze weg wil ik iedereen hartelijk danken voor de grote belangstelling, kaarten en cadeaus die ik heb mogen ontvangen tijdens mijn afscheidsreceptie in VUmc. Ik zal hier nog lang op terugkijken. Henriëtte Rietman-Veraart

5

Bibliotheek

Menu AMS

Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet

donderdag 14 november groente-curry met kip, vegetarische groentecurry, mihoen goreng, gebonden aspergesoep, vegetarisch gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarisch heldere groentesoep vrijdag 15 november gebakken vis, remouladesaus, wortelen, Duchesse aardappelen, gebonden kip-kerriesoep, vegetarisch gebonden kerriepsoep, heldere tomaatvermicellisoep, vegetarisch heldere tomaat-vermicellisoep zaterdag 16 november karbonade, omelet champignons, Stroganoffsaus, haricots verts, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, vegetarisch gebonden paprikasoep, heldere vermicellisoep, vegetarisch heldere vermicellisoep zondag 17 november gehakt cordon bleu, groente loempia, paprikasaus + jus, snijbonen, frituur aardappelen, gekookte aardappelen, gebonden tomatensoep, vegetarisch gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, vegetarisch heldere groentesoep maandag 18 november varkenslapje, paprikasaus, tuinbonen met spekjes, gekookte aardappelen, gebonden champignonsoep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere Madrileense soep, heldere vegetarische Madrileense soep dinsdag 19 november Ajam bali, sajorboontjes, mihoen, gebonden kippensoep, gebonden vegetarische créme soep, heldere aspergesoep, heldere vegetarische aspergesoep woensdag 20 november Tonijn-tomatensaus, salade “Pescatore”, penne, gebonden erwtensoep, gebonden vegetarische erwtensoep, heldere Chinese kippensoep, heldere vegetarische Chinese soep donderdag 21 november kipsaté, omelet naturel, satésaus, nasi, vegetarische nasi, atjar+kroepoek, gebonden aspergesoep, gebonden vegetarische aspergesoep, heldere groentesoep, heldere vegetarische groentesoep vrijdag 22 november gebakken vis, remouladesaus, tomaat-komkommersalade, frites, gebonden kip-kerriesoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere tomaatvermicellisoep, heldere vegetarische tomaat-vermicellisoep zaterdag 23 november kalfssaucijsje, bloemkool-kaasburger, jus, vegetarische jus, spinazie, gekookte aardappelen, gebonden goulashsoep, gebonden vegetarische paprikasoep, heldere vermicellisoep, heldere vegetarische vermicellisoep zondag 24 november cordon bleu, omelet tomaat-kaas, tomatensuas + jus, Mexicaanse groenten, frituur aardappelen, gekookte aardappelen, gebonden tomatensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere kippensoep, heldere vegetarische groentesoep maandag 25 november rookworst, vegetarische rookworst, jus + vegetarische jus, boerenkool, vegetarische boerenkool, gebonden bruine bonensoep, gebonden vegetarische bruine bonensoep, heldere Franse uiensoep, heldere vegetarische Franse uiensoep dinsdag 26 november roti vulling kip, roti vulling vegetarisch, roti vellen, gebonden champignonsoep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere Madrileense soep, heldere vegetarische Madrileense soep woensdag 27 november babi pangang, quorn pangang, pangangsaus, pangang groenten, witte rijst, gebonden kippensoep, gebonden vegetarische créme soep, heldere aspergesoep, heldere vegetarische aspergesoep

6

TERD

AM

Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc op locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020) 444 1237. Web: www.ubvu.vu.nl/geneeskunde

UB-toegang nu via VIEW Toegang tot e-journals en bestanden als UpToDate en Cochrane loopt nu via VIEW > UBVU. Na inloggen met je VUmc-account kun je vervolgens bij al onze digitale bronnen. Check de details hier: www.ub.vu.nl/nl/nieuws-agenda/ nieuwsarchief/2013/2apr-jun/view.asp

Webcursussen Word informatievaardiger met onze webcursussen: Systematic literature search for reviews PubMed Verpleegkundige informatievaardigheden Via: www.ub.vu.nl > hulp, advies > webcursussen

Thuis werken

Medische informatievragen? Bel of mail de medisch informatiespecialist! René Otten: (020-44)42027, [email protected]; Ilse Jansma: (020-44)41248, [email protected].

Onze tijdschriften en bestanden zijn ook buiten het VUmc raadpleegbaar. Zie voor uw juiste computerinstellingen: www.ub.vu.nl > faciliteiten > thuis werken

Loop mee of sponsor de Rotary Santa Run. De Rotary Santa Run Gelderlandplein wordt gehouden op (koop)zondag 22 december 2013 om 11.30 uur. Het is een ca. 3 km lange fun-kerstloop voor jong en oud in en rond het Winkelcentrum Gelderlandplein. De deelnemers lopen, verkleed als Kerstman, het eenvoudige parcours en steunen met hun deelname twee goede doelen.

Ondernemingsraad Dagelijks bestuur OR; Willy Arjaans (voorzitter), Jan Rauwerda (vice-voorzitter), Klaske van den Berg (lid), Andy Higgs (lid), Rene van Andel (ambtelijk secretaris) Inlichtingen: Bureau medezeggenschap, Hoogbouw H 322, Tel 43478, e-mail [email protected], http://intranet/afdelingen/orgaan/OR/

Deze zijn: “Orange Babies” en “Make a Wish Nederland”. Organisatie: Rotaryclub Amsterdam-Minerva i.s.m. Winkelcentrum Gelderlandplein

www.rotarysantarun.nl Kies jouw plaats: Amsterdam

Personeel en organisatie

Onderwerpen die in de ondernemingsraad aan de ORde zijn: Adviesaanvraag profielschets voorzitter raad van toezicht

Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘P&O direct’

Procedure werving en selectie leden raad van toezicht Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE) PZE Heelkunde en Anesthesiologie

Aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct Wilt u op de hoogte blijven van nieuws op het gebied van CAO UMC of wetswijzigingen? Nu kunt u zichzelf aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct. Deze nieuwsbrief is bedoeld voor alle medewerkers van VU medisch centrum en verschijnt maandelijks. Hier komen onderwerpen aan de orde als: nieuwe CAO UMC, gebruik van persoonlijk budget, de digitale salarisstrook, loopbaanontwikkeling etc.. Hier de laatste nieuwsbrief P&O direct. Wilt u ook de nieuwsbrief P&O direct in uw mailbox. Meldt u dan nu aan. Vergeet niet de bevestigingsmail te activeren. Heeft u geen mailadres en account van VUmc dan kan u dat aanvragen bij ICT. Wie niet BIG hergeregistreerd is, mag vanaf 1 januari 2014 niet werken! De herregistratie BIG is in volle gang. VUmc is er alles aan gelegen dat diegenen die moeten herregistreren dat tijdig doen. Werkgevers kunnen vanwege de privacywetgeving via het BIG-register niet controleren wie hergeregistreerd is . P&O controleert de herregistratie daarom op basis van de ingediende declaraties. Op dit moment heeft 60% van alle medewerkers die moeten herregistreren hun declaratie ingediend. Een mooi resultaat maar nog niet voldoende. Maak tijdig je BIG-herregistratie in orde! Wie vanaf 1 januari 2014 niet hergeregistreerd is, mag niet werken als verpleegkundige/ verloskundige/ fysiotherapeut en maakt zich schuldig aan plichtsverzuim. Als je niet wilt declareren vragen we je in elk geval je bewijs van herregistratie in te leveren bij P&O service. Proces externe inhuur aangescherpt VUmc staat voor de uitdaging om een behoorlijke besparing te realiseren. Extern inhuren van medewerkers is nog steeds een grote kostenpost voor VUmc. Door uitvoering van het inhuurbeleid (akkoord raad van bestuur, oktober 2011) aan te scherpen probeert VUmc meer grip op de kosten te krijgen. Raad van bestuur heeft de dienst personeel en organisatie en de afdeling inkoop opdracht gegeven het proces aan te passen. Vanaf 1 januari 2014 wordt het proces voor het inhuurbeleid aangepast. De

Tracer 23 – 14 nove m b e r 201 3 – S er v icep a g in a

Adviesaanvraag IOP is ontvangen en in het OV met de RvB op 5 november op de agenda geplaatst Met de programmadirecteur Alliantie is kennis gemaakt. De OR wenst dhr. Wiesenekker veel succes met zijn benoeming. Inhuur extern adviesbureau t.b.v de Alliantie

belangrijkste verandering is dat het flexbureauVUmc de bestelaanvraag voor externe inhuur fiatteert. Onder ‘downloads’ de brief over aanscherping van beleid aan de managers bedrijfsvoering en de directeuren. Uit dienst? Lever uw medewerkerspas in! Gaat u of een van uw medewerkers uit dienst? Denk er dan aan om de medewerkerspas in te leveren bij het servicepunt facilitair bedrijf (ZH -1 A 14.4). De passen worden namelijk hergebruikt voor nieuwe medewerkers. Op dit moment is er een groot tekort aan medewerkerspassen. Het servicepunt facilitair bedrijf verzoekt ook medewerkers die onlangs uit dienst gegaan zijn om alsnog de medewerkerspas in te leveren. Mutaties op tijd aangeleverd, op tijd betaald Heeft u als leidinggevende wijzigingen door te geven van medewerkers? Als u mutaties op tijd doorgeeft aan P&O service, wordt het in de daaropvolgende maand uitbetaald. Voor betaling in de maand december zijn dat de volgende data: 20 november vóór 16.00 uur, de mutatie wordt zeker meegenomen in december betaald. Ná 20 november maar vóór 6 december (sluiting van de salarisrun), geen garantie dat de mutatie nog op tijd verwerkt kan worden. Ná 6 december, de mutatie wordt in januari 2014 betaald. Met de salarisrun van 6 december wordt tevens 2013 afgesloten. Mutaties die nog betrekking hebben op 2013 kunnen dus tot uiterlijk 20 november worden ingeleverd! De mutaties moeten dan wel volgens de voorwaarden (zoals op de formulieren staan) aangeleverd worden. Elke maand worden de data voor inlevering van mutaties op P&O direct geplaatst.

Personeelsactiviteiten Informatie over activiteiten ‘Tip van Boots’, ruimte –1 A 14.2, tst. 43799, website: www.tipvanboots.nl. U kunt de Tip van Boots ook bezoeken op de intranet homepage /direct naar/Tip van Boots.

Kerstmarkt Keulen 2013 Op zaterdag 14 december 2013 organiseert de Tip van Boots in samenwerking met Bakker Travel een dag busreisje naar: Bij voldoende deelname (40) wordt u om 8.00 uur ‘s morgens voor VUmc opgepikt door de luxe touringcar van Bakker Travel. U wordt ‘s avonds rond 20.00 uur weer netjes bij VUmc afgezet. Wilt u gezellig met deze leuke kerstmarktdagreis mee? Geef u dan per e-mail op via [email protected] ! De kosten bedragen slechts € 25,00 euro

per persoon, introducés zijn natuurlijk welkom! Geef u snel op want vol = vol Sluitingsdatum is 6 december 2013 !

Medicatieveiligheid, infectiepreventie, het preoperatieve proces, continuïteit van zorg en informatieoverdracht, dat zijn de onderwerpen die volgend jaar centraal staan in VUmc. Mark Kramer, Christina Vandenbroucke-Grauls, Stefan Loer, Jaap Bonjer en Rico Rinkel zijn ambassadeurs van deze thema’s. De kick off is de Week van de patiëntveiligheid. Van 25 tot en met 29 november krijgen drie thema’s op interactieve en praktische manieren aandacht. Enkele ambassadeurs lichten toe.

Week van de patiëntveiligheid 2013

VUmc focust op kwaliteit van zorg

in 2014 een campagne om de regels rond de handhygiëne nog beter onder de aandacht te brengen. Infecties worden in een ziekenhuis vaak via de handen van zorgverleners overgebracht van de ene patiënt naar de andere. Een goede handhygiëne is cruciaal om dit tegen te gaan. Het idee is dat een derde van de infecties in ziekenhuizen is te voorkomen door maatregelen op het gebied van infectiepreventie.”

Infectiepreventie

Handhygiëne is cruciaal

Preoperatieve proces en voorbereiden OK-patiënt

Peter Veerman stipt onder andere de ‘passport procedure’ aan. Hieronder valt niet alleen de check of de goede patiënt op de operatietafel ligt en of de patiëntengegevens juist zijn, maar ook een nauwgezette voorbereiding op de operatiekamer voordat de patiënt er is. Bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat tijdens de ok mensen met de juiste kwalificaties aanwezig zijn en het juiste instrumentarium klaarligt. Peter Veerman: “Dat klinkt logisch, maar er zijn duizenden instrumenten. Als tijdens de operatie nog een ontbrekend instrument gehaald moet worden, heb je bijvoorbeeld meer deurbewegingen waardoor de kans op infecties toeneemt. Dat moet dus goed geregeld zijn.” Op de patiëntenstatus bevindt zich tegenwoordig een voorblad waarop in één oogopslag belangrijke

Alle belangrijke patiënteninformatie in één oogopslag Veilig werken in de fase voor de operatie en patiënten goed voorbereiden op hun operatie is in de ogen van Peter Veerman, plaatsvervangend afdelingshoofd anesthesie en medisch hoofd OK, iets wat altijd aandacht nodig heeft. Afdelingshoofd Stefan Loer is ambassadeur van dit thema. “Het is essentieel binnen ons dagelijks werk. We kijken continu hoe we hierin kunnen verbeteren.”

patiënteninformatie terug te vinden is, zoals allergieën. Ook vinden op de ok vier à vijf keer per jaar de ‘meetweken’ plaats. Een leidinggevende observeert dan samen met een kwaliteitsfunctionaris hoe veilig en hoe hygiënisch er wordt gewerkt. Daarna worden eventuele verbeteracties besproken. Volgend jaar krijgt in VUmc het voorkomen van postoperatieve wondinfecties extra aandacht. Ook de medicatieveiligheid is een belangrijk punt. “We krijgen nu al uitdraaien op print van de Amsterdamse apotheken met het medicatieoverzicht van een te opereren patiënt”, vertelt Veerman. “Maar we zien ook veel winst in een project van de apotheek waarbij een apothekersassistent samen met de patiënt het actuele medicijngebruik in kaart brengt.”

Continuïteit van zorg en informatieoverdracht

Kwaliteit van zorg Eén van de kwaliteitsverbeteringen binnen het thema ‘Continuïteit van zorg’ is de informatie- en privacybescherming van patiënten. Medewerkers weten vaak wel dat ze een zwijgplicht hebben over informatie van patiënten, maar het medisch beroepsgeheim is niet altijd zo zwart-wit. Ook zijn er situaties denkbaar waarin een kleine fout zo is gemaakt, zoals tijdens een gesprek over een patiënt in personeelsrestaurant Het Plein. Met een ludieke cartoonactie zet VUmc dit onderwerp in januari 2014 in de spotlichten. Doel is de kennis en de bewustwording van regels en verplichtingen rond het medisch beroepsgeheim te vergroten.


24/7 klaarstaan voor patiënten Het veiligheidsthema ‘Continuïteit van zorg en informatieoverdracht’ is één van de vier grote veiligheidsthema’s in VUmc. “Ziekte houdt zich niet aan de klok”, zegt Jaap Bonjer, afdelingshoofd heelkunde en een van de twee ambassadeurs van het thema. “In VUmc staan zorgverleners 24 uur per etmaal, 7 dagen per week klaar voor de patiënten.”

voor patiënten met een gebarsten verwijding van de buikslagader (aneurysma van de aorta). Jaap Bonjer: “Het aantal teams breiden we verder uit. Deze gedifferentieerde teams vragen om de inzet van

Patiënten in VUmc worden steeds complexer en vereisen de inzet van specialistische multidisciplinaire teams. Er zijn al teams voor ernstige ongevalspatiënten, reanimaties, patiënten met een hartinfarct en

vele zorgverleners. Hoe kunnen we deze academische topzorg 24x7 bieden in VUmc? Welke kansen biedt de alliantie met het amc? Moeten we de roosters van artsen herzien om een betere afstemming te realiseren tussen de aanwezigheid van artsen en de acute zorgvraag, want die piekt tussen 12.00 en 23.00 uur?” Dit zijn

Medicatieveiligheid

Ten eerste worden op dit moment stappen gezet om in de zomer van 2015 medicijnen volledig elektro-


We moeten continu scherp blijven Nagenoeg alle patiënten krijgen medicijnen toegediend. De juiste medicatie op de juiste tijd in de juiste hoeveelheid aan de juiste patiënt: daar gaat het om. Mark Kramer, afdelingshoofd interne geneeskunde en voorzitter divisie 1, noemt als ambassadeur van dit thema een viertal onderwerpen die nu aan de orde zijn.

kers krijgen te horen wat infecties voor ellende teweeg kunnen brengen, hoe belangrijk infectiepreventie daarom is en wat binnen dit thema de plannen zijn voor volgend jaar. Christina Vandenbroucke-Grauls: “Naast de campagne Handhygiëne, die komend voorjaar start, gaat we meer aandacht schenken aan audits op afdelingen en het goed meten van ziekenhuisinfecties en postoperatieve wondinfecties. In het kader van de campagne Handhygiëne zullen we ook op afdelingen gaan observeren en meten. Belangrijk is dat de rapportage dan niet in een bureaula belandt, maar dat we die resultaten gaan bespreken om echt tot verbeteringen te komen. Wij kunnen dan eventueel helpen bij het maken van een plan van aanpak.”


Infectiepreventie is een van de belangrijke veiligheidsthema’s die in de Week van de Patiëntveiligheid aan de orde komt. “Daarom starten we

Tijdens de Week van de Patiëntveiligheid worden flyers over infectiepreventie uitgedeeld in het restaurant. Ook worden er workshops van 45 minuten gegeven over veiligheidsthema’s. Infectiepreventie is een van de sessies waar medewerkers zich voor aan kunnen melden. De bezoe-


Sinds de uitrol van het landelijke VMSprogramma staat infectiepreventie als onderdeel van het veiligheidsmanagement systeem ook binnen VUmc op de kaart. Maar dat moet nog beter, vindt Christina Vandenbroucke-Grauls, afdelingshoofd medische microbiologie en infectiepreventie en ambassadeur van dit thema.

Programma maandag 25 november De Waver, 12.15 uur: Opening door Wouter Bos en Chris Polman. donderdag 28 november Amstelzaal, 12.30 uur: Paneldiscussie over patiëntveiligheidsvragen. maandag 25 – vrijdag 29 november van 15.00 tot 16.00 uur: elke dag keuze tussen zeven workshops. Meer informatie en inschrijven: themasite patiëntveiligheid.


de vragen die Bonjer wil bespreken binnen VUmc. Gezondheidszorg is teamwerk. Binnen het team, dat meestal uit medewerkers van meerdere specialismen bestaat, is het van belang dat de patiënt weet wie de hoofdbehandelaar is. Begin dit jaar is in VUmc het hoofdbehandelaarschap ingevoerd waardoor het voor de patiënt veel duidelijker is wie verantwoordelijk is voor de zorg. “De toenemende verdeling van zorg door teams die elkaar afwisselen leidt er toe dat vaker overgedragen moet worden. Momenten van overdragen en de overdracht

worden daarom steeds belangrijkere scharnierpunten in de kwaliteit van zorg. De manier waarop dit wordt georganiseerd vereist extra aandacht om ervoor te waken dat belangrijke zaken niet over het hoofd worden gezien of verdwijnen in een wirwar van details”, aldus Bonjer.

nisch voor te kunnen schrijven (eva: epd VUmc amc). Mark Kramer: “We willen dit close loop organiseren, dat wil zeggen dat het eenmaal ingevoerde medicament volledig elektronisch verwerkt en doorgestuurd wordt.” Hier komen dan geen mensenhanden meer aan te pas, wat de kans op fouten verkleint. “Ten tweede werken we aan een ‘Depotheek’, een loket waar tijdens diensten en in het weekend medewerkers medicijnen kunnen halen”, vervolgt Kramer. “Als op de afdeling een medicijn op is, hoeft een verpleegkundige bijvoorbeeld niet meer naar een collega-afdeling om te vragen of zij dit medicijn misschien nog over hebben. Ook denken we na of de apotheek in het weekeinde

voor een aantal uren kan worden geopend voor bijvoorbeeld cytostaticabereiding.” Ten derde loopt een project om bij opname en ontslag het actuele medicijngebruik van een patiënt nauwkeurig in kaart te brengen. Een apothekersassistent bezoekt hiervoor de patiënt op de verpleegafdeling. Als vierde punt noemt Kramer het werken aan een cultuur onder medewerkers om nu en altijd medicatiefouten terug te willen dringen. “Je kunt nog zulke goede systemen en procedures hebben, het blijft mensenwerk. Daardoor kunnen nog altijd ernstige medicatiefouten optreden. Daarom moeten we continu scherp blijven en elkaar aanspreken als iets mis dreigt te gaan.”

De andere ambassadeur van dit thema, Rico Rinkel, zal de onderwerpen hoofdbehandelaarschap, informatieoverdracht en ook het medisch beroepsgeheim en privacy van patiënten verder onder de aandacht brengen en professionaliseren.

7

Agenda

Oraties donderdag 14 november – aula, 15.45 uur, prof. dr. A.B. Maier, ‘De puberteit van de ouderengeneeskunde’ woensdag 27 november – aula, 15.45 uur, prof. dr. B. Ylstra, ‘Kanker is een ziekte van het genoom: wat anders!?’ Afscheid donderdag 12 december – aula, 15.45 uur, prof. dr. M.A. Cuesta, ‘Chirurgie: kunst en wetenschap’ PICA-seminars maandag 25 november – De Koog, 16.00 uur, Joost van Galen: Zorglogistiek, SEH en AOA: een andere wijze van opnemen VU Connected donderdag 14 november – Samen voor ons eigen: Hoe ongezond mag je leven voordat de samenleving je niet meer opvangt? Twitterdebat onder leiding van @RuardGanzevoort.

8

Er staan ongeveer 19.000 geregistreerde medische apparaten verspreid door VUmc. Van piepklein tot kamergroot en van muisstil tot echte lawaaimonsters. Wat doen deze hulpmiddelen precies en waar worden ze voor gebruikt. Tracer gaat op onderzoek uit.


Promoties vrijdag 15 november – aula, 11.45 uur, E. Platje, ‘The development of antisocial behavior and hypothalamic-pituitaryadrenal axis activity in adolescence’ promotoren: prof. dr. R.R.J.M. Vermeiren, prof. dr. Th.A.H. Doreleijers; copromotor: dr. L.M.C. Nauta-Jansen dinsdag 19 november – aula, 15.45 uur, J. van Mill, ‘Sleep, depressive and anxiety: an epidemiological perspective’ promotoren: prof. dr. B.W.J.H. Penninx, prof. dr. W.J.G. Hoogendijk; copromotor: dr. N. Vogelzangs woensdag 20 november – aula, 13.45 uur, R.E. van Genugten, ‘Glucocorticoid-induced diabetes: Potential role for incretin-based therapies’ promotor: prof. dr. M. Diamant; copromotor: dr. D.H. van Raalte donderdag 21 november – aula, 11.45 uur, A.W. Turksma, ‘Preclinical studies on immunotherapeutic approaches for the treatment of solid tumors’ promotoren: prof. dr. C.J.L.M. Meijer, prof. dr. C.R. Leemans; copromotoren: dr. E. Hooijberg, prof. dr. E. Bloemena vrijdag 22 november – aula, 13.45 uur, M.A. Dank, ‘Clinical impact of breast cancer genes’ promotor: prof. dr. H. Meijers-Heijboer; copromotor: dr. Q. Waisfisz dinsdag 26 november – aula, 11.45 uur, J.G.J. Groothuis, ‘Cardiovascular magnetic resonance imaging and computed tomography in patients with suspected coronary artery disease’ promotor: prof. dr. A.C. van Rossum; copromotor: dr. A.M. Beek dinsdag 26 november – aula, 15.45 uur, K. Bloem, ‘C-type lectins and their role in the immune system. New insights into the characteristics of DCIR and DC-SIGN’ promotoren: prof. dr. Y. van Kooyk, prof. dr. J. Garssen; copromotoren: dr. S.J. van Vliet, dr. J.J. Garcia-Vallejo woensdag 27 november – aula, 13.45 uur, A.E. van der Vlies, ‘Cognitive profiles in Alzheimer’s disease; recognizing its many faces’ promotor: prof. dr. Ph. Scheltens; copromotor: dr. W.M. van der Flier donderdag 28 november – aula, 13.45 uur, I.A. van Rossum, ‘Diagnosis and prognosis of Alzheimer’s disease in subjects with mild cognitive impairment’ promotor: prof. dr. Ph. Scheltens; copromotor: dr. P.J. Visser vrijdag 29 november – aula, 11.45 uur, J. Krul, ‘Mass gathering medicine at raves: Incidents and substance-related emergencies’ promotor: prof. dr. A.R.J. Girbes; copromotor: dr. E.L. Swart vrijdag 29 november – aula, 13.45 uur, W. van den Ancker, ‘Immunodiagnostics and immune surveillance in an era of evolving immunotherapeutic strategies in AML’ promotoren: prof. dr. G.J. Ossenkoppele, prof. dr. A.A. van de Loosdrecht; copromotoren: prof. dr. T.D. de Gruijl, dr. T.M. Westers

Het is zwart en het zoemt

Jeroen Spieker en George Licher (links) leggen uit hoe de gloednieuwe OK-tafel werkt

M

oet er van een patiënt ook tijdens de operatie een röntgenfoto worden gemaakt? Dan beschikt de dienst operatiekamers sinds begin november over een ok-tafel gemaakt van carbonfiber. Röntgenstralen gaan er moeiteloos doorheen en de C-boog past gemakkelijk om de tafel. “We zijn nog bezig om de ok-medewerkers te instrueren”, vertelt Jeroen Spieker, senior technicus support bij fysica en medische technologie. “Vanaf 6 november gebruiken we deze ok-tafel bij rug- en orthopedische operaties.” Tijdens het interview lopen er daarom doorlopend ok-assistenten binnen voor een uitleg over de werking van de nieuwe ok-tafel. “Het gebruik is niet zo ingewikkeld vergeleken met de gewone ok-tafels”, meent Spieker.

Het bijzondere zit ’em in het gebruik van het röntgenapparaat. Maar omdat het onderhoud volledig in eigen beheer wordt uitgevoerd, heb ik bij de leverancier een intensieve cursus van een week gevolgd.” Behalve de keuze voor carbonfiber is er nog een onderscheid tussen de gewone ok-tafels en de nieuwe aanwinst. “Deze heeft geen zuil in het midden, maar twee enkele zuilen aan de uiteinden van de tafel, zodat de röntgenapparatuur er gemakkelijk onderdoor kan. De carbonfiberplaat waarop de patiënt ligt, is opgehangen aan verticale metalen geleiders, waarmee de patiënt op de juiste hoogte wordt gebracht. De losse armsteunen vallen in een metalen klem aan weerszijden van de plaat. Vlak boven de wielen is ruimte voor accu’s die voor stroom zorgen als de netstroom uitvalt.”

Aan de andere kant van de tafel hangt een afstandsbediening, waarmee de tafel tot 45° kan worden gedraaid. “180° draaien is ook mogelijk maar zo extreem zullen wij dat niet gebruiken. De tafel is geschikt voor patiënten tot 227 kilo.”

Veilig “We hadden al een ok-tafel van carbonfiber, maar die is inmiddels afgeschreven”, legt George Licher, ok-assistent gespecialiseerd in orthopedie, uit. “Het grote verschil tussen de nieuwe en de oude tafel is dat het kantelen door een motor wordt aangedreven. Bij de oude moet dat met de hand gebeuren en dat is niet zonder risico’s. Je moet namelijk eerst de remmen aan de voor- en achterkant loskoppelen.” De oude tafel gaat overigens niet weg, zolang hij nog in goede staat is.

“Zowel tijdens operaties bij traumapatiënten als tijdens orthopedische operaties moeten röntgenfoto’s kunnen worden gemaakt en dat is met deze tafels nu eenmaal een stuk eenvoudiger dan met een gewone oktafel. Nu we de tafel op een veiliger manier schuin kunnen zetten, zullen we dat vaker gaan gebruiken bij de scoliosecorrecties, waarbij de wervelkolom om zijn as draait. Maar ook bij bekkenfracturen heb je bij deze tafel de volledige vrijheid om in alle richtingen te kunnen doorlichten met de C-boog. Er bevinden zich immers geen metalen onderdelen in het veld, zodat je de juiste locatie in beeld kunt brengen. En voor de chirurg is het natuurlijk ook prettig werken als de patiënt zo ligt dat hij gemakkelijk in de wond kan kijken. Het mag dan wel geen bijzonder apparaat zijn, wij zijn er blij mee.” n MK

Uit de Agenda

Inzoomen op kanker Woensdag 27 november – aula 15.45 uur, Oratie prof.dr. Bauke Ylstra, ‘Kanker is een ziekte van het genoom: wat anders!?

Geen twee kankersoorten zijn hetzelfde. Vandaag de dag tasten artsen soms nog in het duister over hoe ze een patiënt met kanker moeten behandelen. Als ze al iets kunnen uitrichten. Over een jaar of tien, twintig wordt de ziekte helemaal moleculair gekarakteriseerd. Een stukje tumorweefsel gaat door een razendsnel analyseapparaat en daar rolt een lijstje met de kankergerelateerde genetische afwijkingen uit, waar specifieke medicijnen op in te zetten zijn. Dat is de boodschap van Bauke Ylstra, die op 27 november zijn intreerede uitspreekt.

Ylstra, van opleiding zowel natuurkundige (UvA) als bioloog (VU), heeft zich bij VUmc Cancer Center Amsterdam gespecialiseerd in het uitlezen van interessante dnaafwijkingen. Hij werkte jarenlang in de Verenigde Staten mee aan het ontwikkelen van de voorgangers van de recent op de markt gekomen parallelle sequencers. Die brengen het oncologisch onderzoek momenteel in een stroomversnelling. In rap tempo komen namelijk gegevens beschikbaar over welke genen samenhangen met bepaalde kankers. “Daarbij is VUmc een


van de weinige Nederlandse ziekenhuizen die de parallelle sequencer ook werkelijk gebruikt in de tumordiagnostiek. Wij bepalen een breed scala aan gen-afwijkingen bij bepaalde kankersoorten en de clinici stemmen daar vervolgens heel precies de medicatie op af. Voor bijvoorbeeld longkanker kunnen we zo wel vijftig genmutaties in kaart brengen, waarvan we nu al van een deel direct te lijf kunnen gaan”, vertelt Ylstra. Hij is ervan overtuigd dat het steeds verder inzoomen op het dna van de tumorcellen straks alle

cruciale informatie zal prijsgeven. “Eerst keken we naar de cel, toen naar de chromosomen en nu zoomen we ook in op afwijkingen in de basenparen. Ik moet altijd denken aan de Nederlandse uitvinder van de microscoop, Antoni van Leeuwenhoek. Die ontwikkelde het instrument voor het bestuderen van de kwaliteit van textiel, maar door het ding te gebruiken kwamen de meest fascinerende biologische zaken in beeld. De grootste ontdekkingen worden gedaan door technische verbeteringen.”

‘VONK profiteert optimaal van samenwerking’

‘De beweegnorm is gericht op lichaamsonderhoud, meer niet. Van dertig minuten word je gezonder, maar niet veel fitter.’ Onderzoeker Evert Verhagen in Trouw, 19 oktober, over de Fitnorm, drie keer per week twintig minuten intensief bewegen ‘We missen namelijk nog veel gevallen, vooral de chronische waar mensen elke dag - zij het lagere concentraties - koolmonoxide inademen. Daarom is het zo belangrijk dat er in alle huizen CO-melders komen.’ Internist Prabath Nanayakkara in het Parool, 25 oktober


‘Met de opbrengst van de VUmc Gebouwenloop gaan we verder onderzoek doen naar een methode om afwijkingen aan de kransslagaderen op te sporen. Dat doen we door de functie van bloedvaten in de arm te bestuderen.’ Bert van Rossum, hoofd afdeling cardiologie, rtv NoordHolland, 26 oktober

VUmc Onderzoek naar Kinderkanker (VONK) bestaat 25 jaar. Reden voor een bescheiden feestje, vindt hoofd kinderoncologie/hematologie Gertjan Kaspers. n Ursula Wopereis

Vliegwiel “vonk is in 1988 opgericht door mijn voorganger Anjo Veerman en Rob Pieters, tegenwoordig hoofd kinderoncologie in Rotterdam. De groep was enthousiast, had veel kennis omtrent leukemie, een eigen researchlaboratorium en wilde serieus met translationeel onderzoek aan de slag. vonk werkt als een soort vliegwiel: met een voorinvestering van vonk kun je de basis leggen voor nieuwe onderzoeksprojecten. Geeft iemand een euro aan vonk, dan is de kans groot dat vervolgens kwf Kankerbestrijding, KiKa of een andere

subsidiegever vijf euro investeert om het onderzoek voort te zetten.”

Afdelingoverstijgend “vonk is afdelingsoverstijgend. Sinds de bouw van het cca zijn onze researchactiviteiten fysiek verspreid over VUmc. Het leukemieonderzoek is ondergebracht bij de Hematologische Laboratoria, onze research naar hersentumoren doen we binnen de Neuro-oncologie Research Groep van het cca en de onderzoeksgroep retinoblastoom zit in de medische faculteit. Complex? Welnee, we profiteren juist optimaal van de interactie met andere disciplines!” Persoonlijke relaties “Vooral Stichting VUmc Fonds doet de fondsenwerving voor vonk, maar ook VUmc cca. We krijgen geld via particuliere giften en sponsorinitiatieven. De Rotaryclub Amsterdam

Vijf x V volgens Gertjan Kaspers Verwanten Ik ben gelukkig getrouwd en heb twee fijne kinderen van 18 en 14 jaar Vrije tijd Ik tennis en golf met veel plezier Vakantie Griekenland heeft een warm plekje in mijn hart, maar we gaan ook graag naar Azië. Wandelen en fietsen in Nederland is trouwens ook erg leuk Vervoer Ik ga op de fiets naar mijn werk, tenzij het echt niet anders kan Vooruitzicht Mijn persoonlijke doel is 95% genezing van kinderen met kanker met minder late effecten en een betere kwaliteit van leven

Gertjan Kaspers (1963) studeert geneeskunde en promoveert in 1993 aan de VU. Na zijn opleiding tot kinderarts vertrekt hij met een fellowship van KWF Kankerbestrijding naar Londen om via het LUMC en AMC in 2000 terug te keren naar VUmc. Kaspers wordt staflid en in 2002 hoofd kinderoncologie/ hematologie. Sinds 2006 is Gertjan Kaspers hoogleraar kindergeneeskunde, in het bijzonder oncologie en hematologie. Spinoza en de Lions Club organiseren bijvoorbeeld al jaren events voor ons en Stichting Semmy steunt ons herstenstamtumor onderzoek. We fietsen ook elk jaar mee met de 12 inch sponsorrace in Pijnacker. Die activiteiten maken meer onderzoek mogelijk en ik vind het leuk en belangrijk om me daar persoonlijk voor in te zetten. Goede persoonlijke relaties, zowel met collega’s als met donateurs, is denk ik een van de krachten van vonk.”

Concrete resultaten “Na 25 jaar zijn we tientallen promoties en honderden wetenschappelijke publicaties verder. We hebben heel concrete resultaten geboekt, bijvoorbeeld met ons landelijk onderzoek naar de late effecten van kinderkanker op vruchtbaarheid. Daardoor kunnen we jonge vrouwen die als kind kanker hadden nu gericht adviseren over zwangerschap. We hebben daarnaast ‘from scratch’ onderzoek opgezet voor

kinderen met hersenstamtumoren, inclusief vernieuwende behandelingen. En door laboratoriumonderzoek te vertalen naar nieuwe medicijncombinaties is de kans op genezing verdubbeld voor kinderen met recidief myeloïde leukemie en voor zuigelingen met lymfatische leukemie.”

Toekomst “Per jaar behandelen de umc’s gezamenlijk 650 nieuwe patiënten onder de achttien jaar voor een vorm van kanker. De komende jaren willen we de complexe patiëntenzorg concentreren in het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie in Utrecht, dat in 2016 wordt geopend. Ook de research zal gefaseerd overgaan. Voorlopig zitten we nog in VUmc en zetten we ons onderzoek in volle omvang voort. Dat is nodig, want kanker is nog steeds doodsoorzaak nummer één bij kinderen en de late effecten zijn aanzienlijk.”

Engelstalige onderzoekers volgen ‘winter courses’ EpidM, onderdeel van de afdeling epidemiologie en biostatistiek, houdt in januari voor de tweede keer ‘winter courses’: bijscholingscursussen voor buitenlandse VUmc-ers en onderzoekers uit het buitenland. Met de Engelstalige cursussen kunnen epidemiologische onderzoekers hun kennis op een hoger niveau brengen. De belangstelling is groot. n Jeroen Kleijne “We verzorgen niet alleen de ‘winter courses’, maar ook een masteropleiding epidemiologie en diverse bijscholingscursussen, gericht op toegepaste methodologie en (bio) statistiek”, vertelt hoogleraar Jos Twisk. “Omdat de materie behoorlijk

ingewikkeld is, geven we de bijscholingscursussen normaal gesproken in het Nederlands – Engels zou een extra barrière betekenen. Met de Engelstalige ‘winter courses’ bedienen we zowel de buitenlandse medewerkers van VU en VUmc als onderzoekers uit het buitenland. We profileren ons hiermee dus ook internationaal.”

Interactief In het kader van de ‘winter courses’ biedt de afdeling vier Engelstalige bijscholingscursussen aan: clinical prediction models, mixed models, missing data en clinimetrics. Het aanbod is hetzelfde als vorig jaar, toen er veel animo voor was. “We bieden zo’n 25 plekken aan per cursus. Meer doen we niet, omdat we voorstander zijn van interactief

onderwijs. Dat moet wat kleinschaliger. Het afgelopen jaar zaten alle cursussen vol. Ik heb zelf de cursus ‘mixed models’ gegeven en het was mooi om te zien dat er veel buitenlandse onderzoekers op af kwamen. In het algemeen is onze opleiding vooral gericht op bijscholing in epidemiologie. Toch zijn er ook mensen die cursussen volgen vanuit de psychologie of andere vakgebieden.” De nieuwe ‘winter courses’ beginnen op 13 januari. Alle lessen zijn gepland in twee weken, zodat buitenlandse onderzoekers makkelijker meerdere cursussen achter elkaar kunnen volgen. Volgens Van Twisk is de bijscholing erg nuttig. “Onze masteropleiding is ooit ontstaan om afgestudeerde geneeskun-


destudenten, die niet aan het werk konden, op te leiden tot medisch onderzoeker. Na de opleiding ben je ‘master of epidemiology’ en ben je in staat om zelfstandig epidemiologisch onderzoek uit te voeren. Toch kun je als onderzoeker soms lastige situaties tegenkomen, met ingewikkelde analyses of modellen. Dingen die buiten de standaardstof vallen. Daarvoor bieden wij de bijscholingscursussen aan. Om je kennis op een hoger niveau brengen.”

Aanmelden Belangstellenden voor de ‘winter courses’, de masteropleiding en andere bijscholingscholingscursussen kunnen zich aanmelden via de website van epidemiologie en biostatistiek: www.epidm.nl

‘Doorgaans adviseren we om te wachten tot een kind een jaar of 12 is voordat we met meer zekerheid kunnen zeggen of het kind in een verkeerd lichaam is geboren. 80 procent van de kinderen komt dan niet meer terug.’ Thomas Steensma, psycholoog genderteam. Volkskrant, 27 oktober ‘Ik krijg wel eens opmerkingen over mijn uiterlijk. Ik weet niet of je een goede dokter bent, maar je ziet er heel goed uit in die witte jas.’ Jean Paul Vendeville, cardioloog-in-opleiding, in Linda, nummer 111 ‘De grootste uitdaging zal zijn om ouderen aan het bewegen te krijgen en vooral te houden.’ Gezondheidspsycholoog Erwin Tak over zijn onderzoek waarin hij laat zien dat bij regelmatig bewegen de kans op beperkingen met ruim 50 procent afneemt. In plusonline 30 oktober ‘Er zijn kunststof mallen in gebruik, maar die zijn niet afbreekbaar en kunnen zorgen voor afweerreacties.’ Promovendus Ernst-Jan Bos over 3-D printen van oren waarmee hij de behandelmogelijkheden voor brandwondenpatiënten hoopt te verbeteren. In nrc, 2 november ‘Met de test kunnen in Nederland jaarlijks honderd gevallen van baarmoederhalskanker worden voorkomen.’ Patholoog Chris Meijer over de hpv thuistest in Volkskrant, 4 november ‘Een scan wordt niet altijd juist geïnterpreteerd. Als je ze vaak ziet, denk je het wel te weten. Wij noemen dat weleens “kleren-van-de-keizer-neurologie”.’ Neuropatholoog Annemieke Rozemuller over het verschil tussen scans en microscoop in de neurologie, in nrc 2 november ‘Neurologen vragen steeds vaker zelf een second opinion. Ik ben gespecialiseerd in MS en zie regelmatig patiënten die worden doorverwezen door hun eigen neuroloog, met de vraag of ik kan bevestigen wat zij zien.’ Neuroloog Bernard Uitdehaag in nrc, 2 november ‘In Nederland kregen mensen in 1998 gemiddeld 13 gram gluten per dag binnen. Nu is dat 18 gram. Er moet wel een relatie zijn met het feit dat het aantal mensen met coeliakie toeneemt. Maar hoe het precies zit, weten we niet.’ Hoogleraar gastroenterologie Chris Mulder in nrc, 9 november 9

Limehouseband zorgt voor feest in Kinderstad


Aan het einde van de jaarlijkse terugkomdag voor gezinnen van patiëntjes met een retinoblastoom gingen de kinderen helemaal uit hun dak. Een optreden van de Limehouseband kreeg iedereen in beweging. Initiatiefnemer was Trombonist Erik Bosman, die met zijn kinderen een regelmatige bezoeker van kinderstad was. Limehouse is een tienkoppige Utrechtse coverband die een heel breed repertoire heeft: van Lady Gaga, Joss Stone en Duffy tot U2, The Doobie Brothers en Stevie Wonder. De kinderen speelden en zongen naar hartenlust mee. De retinoblastoom patiëntendag vond plaats op zaterdag 9 november. Er kwamen 125 ouders en 85 kinderen in de leeftijd tus-

Bachelorvoorlichtingsdag druk bezocht “Het was waanzinnig druk, maar ontzettend leuk”, zegt Anke Millenaar, studievoorlichter geneeskunde, nog naglunderend. Zaterdag 2 november stroomden namelijk bijna achthonderd scholieren en ouders VUmc binnen om informatie te krijgen over de opleiding geneeskunde van VUmc School of Medical Sciences tijdens de bachelorvoorlichtingsdag. Een team van bijna vijftig medewerkers, van opleidingsdirecteur tot student, stond klaar voor de nieuwsgierige bezoekers met een gevarieerd programma. “Natuur-

lijk geven we de scholieren en hun ouders informatie over de opleiding, dat doet onder andere onze opleidingsdirecteur Gerda Croiset. Maar daarnaast is er ook van alles te doen: oefenen met hechten, infuusprikken of reanimeren. Dat zijn altijd dingen die erg populair zijn op zo’n dag.” De informatiemarkt wordt bemand door studenten en medewerkers. Anke: “Het is een hele leuke mix van enthousiaste mensen, zo krijgen de bezoekers niet alleen informatie mee, maar ook vast een stukje van de sfeer die bij ons hangt.”

sen 1 en 15 jaar. Onderwerp was deze keer de mogelijkheden die slechtziende en blinde kinderen hebben om te sporten. De dag begon in de Amstelzaal waar Sanne Hofman vertelde over haar ervaringen met wedstrijdzwemmen, Stephen de Vries zijn relaas deed over wedstrijdwielrennen en Julian Agatowski zijn ervaring deelde met voetballen bij een profclub. Vervolgens konden de kinderen een sportparcours afleggen terwijl de ouders luisterden naar orthoptiste Amber Bakels, die het verschil uitlegde tussen met één of twee ogen zien en kinderoncoloog Arjenne Kors, die de mogelijkheden van chemotherapie bij retinoblastoom besprak.

Tweet #VUmc

Op het social medium Twitter wordt veel gezegd over VUmc. Door patiënten, bezoekers, studenten, medewerkers en vele anderen. Een greep uit de leukste (geanonimiseerde) reacties van afgelopen weken: Geweldige avond voor onze sponsors en donateurs gehad #vumc Xtra veel waardering voor deze bijzondere relaties Medewerker, 31 oktober om 22.03 uur ‘Meiden zijn slimmer dan jongens’ =D #college #vu

Marathonlopers overhandigen cheques

#vumc #likeit #boys #girls

De TCS Amsterdam Marathon verbindt kanker en sport met elkaar. Erben Wennemars, die namens Randstad 20.000 euro overhandigde aan directeur Stichting VUmc cca, Geert Kazemier: “De afgelopen week alleen al ben ik drie keer met kanker geconfronteerd in mijn nabije omgeving. Collega-sporters of hun familie kregen de diagnose kanker. De verbinding tussen sport en onderzoek, zoals de Amsterdam Marathon en VUmc cca, spreekt mij persoonlijk erg aan. Door een sportieve prestatie komt en geld vrij voor onderzoek.” Randstad topman en Stichting VUmc cca bestuurslid Ben Noteboom kreeg de beker die het Randstad-team gewonnen had als snelste businessteam.

Gefeliciteerd #VUmc en #KarenSchipper met subsidie

Bonus Ook Ahold had zich tijdens de tcs

Amsterdam Marathon ingezet om geld op te halen voor VUmc cca. “In mijn nabije omgeving heb ik twee mensen verloren aan kanker”, vertelt Ahold-topman en voorzitter van de stichting VUmc cca Sander van der Laan. “Vanuit deze ervaring kon ik juist heel persoonlijk de vraag stellen aan mijn leveranciers, om mijn halve marathon te sponsoren.” Van der Laan bedacht een bonussysteem met logo’s van bekende merken op zijn kleding. Hij wist zo snel te lopen, dat de leveranciers naast hun standaard-donatie een flink extra bedrag bijdroegen. “De verbinding die gelegd is tussen alle mensen die samen voor deze mooie bedragen hebben gezorgd, is niet alleen geweldig, maar ook heel belangrijk voor ons onderzoek”, aldus Kazemier.

Lorenzo

Student, 5 november om 14.53 uur

toekenning voor onderzoek en behandel programma vermoeidheid #dialysepatiënten. Belangrijk! Patiëntenvereniging, 6 november om 18.31 uur Congrats to Benno Naaijkens #VUmc winner #TedxAwards #toekomstmakers Using microbubbles+ultrasound for heart patients Onderzoeksinstituut, 6 november om 17.11 uur Cheque van 20.000 euro mogen overhandigen aan Geert Kazemier voor het VUmc Cancer Center. #Randstad #VUmcrun #trots Sponsor, 8 november om 10.45 uur Super mooi eindresultaat van een fantastisch #feest voor @VUmcAmsterdam #MScentrum! In 2014 weer? Feestganger, 9 november om 18.53 uur

In cijfers Elk jaar publiceert VUmc de kerncijfers over het afgelopen jaar. BIZA heeft echter veel meer en spannender gegevens over wat er binnen de organisatie gebeurt.

1.851.251

Uit de koffieautomaten van VUmc werd het afgelopen jaar bijna twee miljoen consumpties gehaald. Daarvan waren 1.110.750 bekertjes gevuld met koffie. Voor elk kopje koffie is 8 gram gemalen koffie nodig. Voor het bereiden van die ruim 1 miljoen kopjes koffie is dus 8.886 kilogram koffiebonen gebruikt. 10


Als wij gaan lopen, loopt de wereld met ons mee

Recommend Documents