Geheugenklachten? Wat te doen als er stukjes gaan ontbreken
Geheugenproblemen en/of veranderingen in gedrag Vooral oudere mensen kunnen last hebben van vergeetachtigheid. Op zich is dat niet zo erg. Maar soms neemt het geheugenverlies steeds meer toe en treden er ook gedragsveranderingen op. Alsof stukjes uit het normale dagelijks patroon wegvallen. Vergeten wat er zojuist is gezegd, in herhalingen vallen,
de bekende weg niet meer weten… Ook kan het zijn dat er steeds ruzies ontstaan of dat u zich juist terugtrekt. Wanneer dergelijke verschijnselen zich regelmatig voordoen, is het tijd om aan de bel te trekken. Er kan in die gevallen sprake zijn van dementie.
Onderzoek en het stellen van de diagnose, hoe gaat dat? De Huisarts In alle bovengenoemde gevallen is het belangrijk dat uw huisarts een eerste onderzoek doet. De huisarts kent u vaak al langere tijd en heeft al uw medische gegevens. Daarna wordt in het algemeen aan de praktijkondersteuner of aan de persoonlijk begeleider (beiden verpleegkundigen) gevraagd om een huisbezoek bij u af te leggen. Tijdens dat huisbezoek wordt meer informatie verzameld als aanvulling op het onderzoek van de huisarts. Ook wordt in kaart gebracht hoe de situatie thuis is en of er voldoende ondersteuning en zorg is geregeld. Zo nodig kan gelijk extra hulp worden ingezet. In een aantal gevallen kan de huisarts vervolgens het onderzoek zelf afronden en met u bespreken wat er aan de hand is. Dit is met name het geval als sprake is van een dementie op basis van de ziekte van Alzheimer. En als er geen 2
grote bijkomende problemen zijn. Bij dit gesprek is zoveel mogelijk de persoonlijk begeleider aanwezig. Als uitgebreider onderzoek nodig is kan de huisarts verwijzen naar het geriatrisch steunpunt of naar een ziekenhuisspecialist. Het kan daarbij gaan om andere vormen van dementie, of om andere oorzaken van geheugenproblemen of verwardheid, zoals bijvoorbeeld een lichamelijke ziekte of een depressie.
Het geriatrisch steunpunt Het geriatrisch steunpunt is een poliklinische voorziening, gevestigd in Polderburen. Polderburen is een centrum voor verpleeghuiszorg, maar het geriatrisch steunpunt staat daar als voorziening geheel los van. In het geriatrisch steunpunt werken behandelaars van het Geriatrisch Expertisecentrum, zoals artsen (specialisten ouderengeneeskunde), psychologen en geriatrisch maatschappelijk werkenden. Al deze
behandelaars hebben ervaring met onderzoek en behandeling van ouderen, zowel binnen als buiten het verpleeghuis. Als u wordt aangemeld bij het geriatrisch steunpunt wordt gekeken of de gegevens van de huisarts compleet zijn en of er al een huisbezoek bij u is gedaan. Als dat niet het geval is komt eerst de persoonlijk begeleider alsnog bij u op bezoek, of worden nog extra gegevens (bijvoorbeeld uitslagen van bloedonderzoek of van eerder onderzoek bij een ziekenhuisspecialist) bij de huisarts opgevraagd. Vervolgens wordt de verkregen informatie besproken in een team van deskundigen en wordt besloten welk vervolgonderzoek nodig is. In een aantal gevallen begint de specialist ouderengeneeskunde met het afleggen van (nog) een huisbezoek.
hier zelf ook een afschrift van krijgen.
Onderzoek bij een (ziekenhuis) specialist Naar aanleiding van het onderzoek dat de huisarts heeft gedaan, of naar aanleiding van het uitgebreidere onderzoek door het geriatrisch steunpunt, kan geadviseerd worden om een aanvullend onderzoek bij een ziekenhuisspecialist te laten doen. In de meeste gevallen gaat het dan om onderzoek door de geriater, de neuroloog of de ouderenpsychiater. Een enkele keer wordt doorverwezen naar een nog meer gespecialiseerd academisch centrum.
In de meeste gevallen wordt u in Polderburen uitgenodigd voor een onderzoek door de specialist ouderengeneeskunde en door de psycholoog. In een beperkt aantal gevallen doet de geriatrisch maatschappelijk werkende een aanvullend onderzoek. Bij elkaar neemt het onderzoek ongeveer 3,5 uur in beslag. Het onderzoek wordt vervolgens door de onderzoekers uitgewerkt en nabesproken en u wordt een week later uitgenodigd voor een slotgesprek met de arts. De persoonlijk begeleider is hier als het enigszins kan bij aanwezig. Ter afronding wordt een slotbrief geschreven die zowel naar de huisarts als naar de persoonlijk begeleider wordt gestuurd. Desgewenst kunt u 3
Veelgestelde vragen over dementie Wat is dementie? Dementie is een hersenziekte met ingrijpende gevolgen, zowel voor betrokkene zelf, als voor diens naaste omgeving. De ziekte leidt niet alleen tot geheugenverlies. Op den duur treden er ook gedragsveranderingen op. Bovendien gaat de lichamelijke conditie achteruit en verliest de persoon met dementie steeds meer de greep op het bestaan. Alles wat vertrouwd was, wordt vreemd.
Welke vormen zijn er? Er zijn verschillende vormen van dementie. De meest voorkomende vorm is de ziekte van Alzheimer. Maar er kan ook sprake zijn van vasculaire dementie, Lewy-body of Parkinson-dementie, frontotemporale dementie, of andere vormen.
Bij wie komt het voor? Dementie komt het meest voor bij ouderen. Vijf tot tien procent van de Nederlanders boven de 65 jaar lijdt aan een vorm van dementie. Bij elkaar zijn dat ongeveer 300.000 mensen. Naarmate de bevolking “ouder” wordt, zal dat aantal nog verder toenemen. Soms treedt dementie al op jongere leeftijd op.
Is er wat aan te doen? Dementie valt (nog) niet te voorkomen of te genezen. Er zijn wel medicijnen die de ziekte enigszins kunnen afremmen. Maar die werken lang niet bij iedereen. Bovendien zijn er vaak vervelende bijwerkingen. Hoewel de 4
ziekte nog niet te genezen is, betekent dat niet dat er niets aan gedaan kan worden. Mensen met dementie en hun naasten zijn gebaat bij goede uitleg over de gevolgen van de ziekte. Ze kunnen ondersteuning en begeleiding gebruiken bij de vele vragen en emoties waar zij mee te maken krijgen.
Zorggroep Almere organiseert de hulpverlening bij dementie De meeste mensen met dementie wonen gewoon thuis. Bijna zeventig procent. Zij krijgen de nodige verzorging van hun partner, kinderen of iemand anders in hun naaste omgeving. Zorggroep Almere biedt hulp, zowel aan mensen met dementie als aan degenen die hen verzorgen. Wij beschikken over de kennis en ervaring om u op vele manieren bij te staan, zowel in medisch en psychisch als in sociaal en praktisch opzicht.
Zo lang mogelijk thuis wonen Ons doel is ervoor te zorgen dat mensen met dementie, zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen. In de meeste gevallen is dat wat mensen met dementie zelf graag willen. Maar ook hun partners of andere zorgverleners willen hen in het algemeen zo lang mogelijk bij zich houden. Daarom is begeleiding en ondersteuning van de familie en naasten in de vertrouwde omgeving buitengewoon belangrijk. Lang thuis blijven wonen is echter niet in alle gevallen de beste oplossing. In die gevallen helpt de persoonlijk begeleider u om een passende plek in één van de zorgcentra te vinden.
Na de diagnose Ondersteuning en behandeling Als sprake is van een vorm van dementie of een sterk vermoeden daarvan, houden de huisarts en de persoonlijk begeleider contact met u. De persoonlijk begeleider stelt een zorgplan op. Daarbij wordt in overleg met u en met uw naasten bekeken waar u ondersteuning of behandeling nodig hebt en hoe die u geboden kan worden. Deze ondersteuning en behandeling vindt veelal thuis plaats òf in de verschillende gezondheidscentra en woonzorgcentra van Zorggroep Almere. U hoeft dus nooit ver van huis.
De persoonlijk begeleider is uw vaste contactpersoon U krijgt uw eigen persoonlijk begeleider. Deze persoonlijk begeleider staat u met raad en daad bij. U kunt bij hem of haar altijd aankloppen als u behoefte heeft aan voorlichting, advies, emotionele
ondersteuning of praktische hulp. De persoonlijk begeleider is daarbij nadrukkelijk beschikbaar zowel voor degene met dementie als voor de partner en de familie of andere belangrijke naasten. Hij of zij is een gespecialiseerd verpleegkundige met verstand van dementie die samen met u in de gaten kan houden hoe de ziekte zich ontwikkelt. Daarnaast is er aandacht voor de gevolgen daarvan in het dagelijks leven. De persoonlijk begeleider geeft u actieve steun en begeleiding en organiseert zo nodig ook aanvullende zorg. Daarbij kunt u denken aan thuiszorg, huishoudelijke hulp, maaltijdvoorziening en het regelen van een halsalarm. Ook kan bemiddeld worden bij de inzet van een vrijwilliger. In dat geval wordt contact gelegd met de Vrijwilligers en Mantelzorg Centrale Almere (VMCA). Verder kan de persoonlijk begeleider u helpen om een familieoverleg te organiseren om de zaken met u en uw familie en andere belangrijke naasten, op een rijtje te zetten. Het is van groot belang dat alle betrokkenen goed zijn geïnformeerd. Ook is het goed dat u met elkaar bespreekt wat iedereen kan bieden aan emotionele steun en/of praktische hulp. Tenslotte is het de bedoeling dat de persoonlijk begeleider fungeert als de spin in het web van alle behandel-, zorg- en ondersteuningsmogelijkheden. De persoonlijk begeleider helpt u om zo goed mogelijk antwoord te vinden op de vragen die zich voordoen. 5
Aanvullende behandeling Als uw situatie daarom vraagt kan er aanvullende behandeling worden ingezet. Het kan hier gaan om hulp van een geriatrisch maatschappelijk werkende, een psycholoog of een specialist ouderengeneeskunde. Daarnaast is het mogelijk om advies en behandeling te krijgen van een fysiotherapeut, ergotherapeut of logopedist werkzaam
bij het gezondheidscentrum of in dienst van het Geriatrisch Expertisecentrum. De huisarts houdt in alle gevallen de regie over uw behandeling. In multidisciplinaire overleggen op het gezondheidscentrum wordt afgestemd wie wat doet en waarom. De persoonlijk begeleider verwerkt deze informatie in overleg met u in uw zorgplan.
Begeleiding en activiteiten in groepsverband De Kopgroep Een vorm van behandeling/begeleiding in groepsverband is de “Kopgroep”, waar alle deelnemers een vorm van dementie oftewel “kopklachten” hebben. In de behandeling wordt gezocht naar het emotioneel verwerken van de dementie en het ondersteunen en stimuleren van het aanpassingsvermogen. De groep wordt begeleidt door een ouderenpsycholoog en een geriatrisch maatschappelijk werkende. Daarnaast wordt als onderdeel van de groep psychomotorische therapie aangeboden. Dit onderdeel wordt begeleid door een fysiotherapeut. Het doel is verbetering en het in stand houden van het contact met het lichaam en met de omgeving.
Cursus omgaan met dementie Voor partners of kinderen is deelname aan de cursus “Omgaan met dementie” mogelijk. Tijdens deze bijeenkomsten wordt informatie gegeven èn worden tips uitgewisseld over het omgaan met 6
de veranderde situatie.
Partners en familie dementerenden
van jong
Het op jonge leeftijd krijgen van de ziekte dementie brengt gevolgen met zich mee, die vaak een andere “impact” hebben dan wanneer de dementie op oudere leeftijd ontstaat. Met name het nog deelnemen aan het arbeidsproces en soms het aanwezig zijn van nog thuiswonende kinderen zorgt voor extra uitdagingen in het proces. In deze groep wordt aan partners en familie de gelegenheid gegeven om hierbij stil te staan.
Het Alzheimer café Maandelijks zijn er bijeenkomsten van het Alzheimer café, waar veel informatie over dementie wordt gegeven, maar ook altijd veel wordt uitgewisseld door de bezoekers onderling. Zowel mensen met dementie als hun naasten, alsook hulpverleners zijn welkom op deze avonden.
Dagopvang, dagverzorging, dagbehandeling Vaak gaat het thuis nog heel aardig, maar het is voor mensen met dementie prettig om ook buitenshuis wat
aanspraak te hebben en samen met anderen activiteiten te ontplooien. In zo`n geval kan deelname aan een dagopvang, dagverzorging of dagbehandeling een goede aanvulling zijn.
Als het thuis niet meer gaat Plotselinge achteruitgang Als uw gezondheidstoestand en/of algeheel functioneren plotseling ernstig achteruit gaat, kan het zijn dat verder onderzoek en behandeling nodig is. In dat geval beoordeelt de huisarts of een ziekenhuisopname wenselijk is, of dat een opname op de afdeling voor kortdurende observatie, diagnostiek en behandeling van het verpleeghuis de voorkeur heeft. In het laatste geval kan het dan gaan om een tijdelijke of om een definitieve opname.
Tijdelijke opname, “time out” Het kan zijn dat degene die u onder-
steunt tijdelijk overbelast is, of zelf ziek wordt of er even tussenuit wil. In die gevallen is het aan de orde om te kijken of een tijdelijke opname in één van de woonzorgcentra mogelijk is. De persoonlijk begeleider kan u hierover adviseren en bemiddelen bij de aanmelding.
Definitieve opname Het kan ook zijn dat het thuis echt niet meer gaat en dat het nodig is om een definitieve opname in een woonzorgcentrum te regelen. Ook in die gevallen bekijkt de persoonlijk begeleider samen met u en uw naasten hoe en waar dat het beste vorm kan krijgen.
7
Meer informatie? Neem dan in eerste instantie contact op met uw huisarts. U kunt ook contact opnemen met de Zorglijn van Zorggroep Almere op telefoonnummer: 0900 - 7755777 (lokaal tarief). De Zorglijn is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 uur tot 18.00 uur. • U kunt ook kijken op onze website: www. thuismetdementie.nl • Voor algemene informatie over dementie kunt u ook de website van Alzheimer Nederland raadplegen: www.alzheimer-nederland.nl.
Zorggroep Almere
Zorglijn Almere
Randstad 22 - 01 1316 BN Almere tel. 036 - 54 54 000
[email protected] www.zorggroep-almere.nl © Maart 2011
Tel. 0900 - 77 55 777 (lokaal tarief) Bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 8.00 - 18.00 uur.
