Verslag wijkbijeenkomst gemeenteraad – Overvecht Woensdag 4 december 2013 Locatie:
Creative College
Thema: Stageplekken in Overvecht, Overvecht, kansen voor de wijk Aanwezig Voorzitter: Andrea Berghuizen, Wijkregisseur Binnenstad Gemeenteraad: Selma Baş (D66), Gadiza Bouazani (PvdA), Sander van Waveren (CDA), Pepijn Zwanenberg en Stephanie Bottse (GroenLinks), Kees Geldof (VVD) en Tim Schipper (SP) Gastsprekers: Eric Holtman (Creative College), Merijn van Elsäcker (wijkraad Overvecht), Bianca Kamerbeek (Trajectum College)
Wijkbureau: Marjan Wertwijn, Jette de Reuver, Monique Theijsmeijer en Liesbeth Maats Creative College: Assunta Verschuren en Eric Holtman Griffie: Brigitte Victoor Totaal aanwezig: ruim 60 personen
Notulist: Chris Wouters (Rosenbaum Select, notulisten & verslaggevers)
Rondleiding door het Creative College In de hal van het Creative College aan de Brandenburchdreef zijn bij het officiële begin van de avond rond de 50 personen aanwezig. Om de aanwezigen een idee te geven van het complex, dat pas sinds september van dit jaar in gebruik is, geeft de directeur van het Creative College met zichtbare trots een rondleiding door het gebouw. Hij leidt de bezoekers langs de audiovisuele afdeling met grote en kleine
editruimtes en een lokaal met een green screen en vervolgens naar de bovenverdieping, waar de zalen en kamers voor de dansopleiding zijn en tevens de aula en de sportzaal. Tijdens de rondleiding legt de directeur uit hoe het Creative College in dit gebouw terecht is gekomen. Het gebouw huisvestte oorspronkelijk een technische school en stond daarna een aantal jaren leeg, tot verdriet van de buurt. Toen besloten werd om de door Utrecht verspreidde ROC-opleidingen en opleidinkjes samen te brengen in twaalf beroepscolleges, werd het gebouw uitgekozen voor het nieuw te vormen Creative College en daarvoor verbouwd. De verbouwing was in augustus jl. afgerond, waarna het Creative College erin trok en meteen met onderwijs kon beginnen. De afgelopen maanden waren dus tamelijk hectisch voor docenten en studenten. Na afloop van de rondleiding, die door alle aanwezigen zeer wordt gewaardeerd, geeft Aro Mero, student Dans, een demonstratie in de hal. Na een zeer verdiend applaus legt hij uit waarom hij gekozen heeft voor deze opleiding en wat hij hoopt er mee te kunnen doen.
Opening Hierna opent Andrea Berghuizen, de voorzitter van de avond, de bijeenkomst en heet alle aanwezigen van harte welkom. Selma Bas (D66), contactpersoon van de gemeenteraad voor de wijk, gaat vervolgens in op het thema van de avond. Waarom stageplekken en waarom in deze wijk? In maart dit jaar werd er in Overvecht een bijeenkomst gehouden over ondernemerschap. Daarbij kwam de wens naar voren om ondernemers meer te verbinden met het onderwijs. De bestaande problematiek met stageplekken biedt een aanknopingspunt om het thema te verbreden; de recente opening van het Creative College is daarvoor een goede gelegenheid. Het is een nieuwe opleiding, in een nieuw gebouw en dus de perfecte plek voor dit actuele thema. Het grote aantal vroegtijdig schoolverlaters in de wijk is al langer een punt van zorg. Wat kan er gedaan worden om de kansen in het onderwijs in Overvecht beter te benutten? MBO-stages zijn belangrijk, want een groot deel van de uitval komt doordat jongeren geen stage kunnen vinden om hun opleiding af te ronden. Zij zijn daardoor niet goed voorbereid op de uitstroom naar de maatschappij met alle gevolgen van dien. 1
Na deze inleiding vraagt de voorzitter of alle vertegenwoordigers van de belanghebbende groepen aanwezig zijn. Er blijkt een ruim aantal ondernemers aanwezig te zijn; ook het onderwijs is goed vertegenwoordigd. De wijkraad is uiteraard ook aanwezig, evenals een aantal bewoners.
Het Creative College Eric Holtman, directeur van het Creative College, houdt een korte presentatie over 'zijn' school. Vanaf het begin heeft het Creative College 'iets' willen doen met de buurt en met andere scholen in de omgeving. Er gebeuren, zo zegt hij, al veel mooie dingen. De opleiding heeft 875 studenten in totaal, verdeeld over vier opleidingsrichtingen, te weten: Artiest, Sound & Vision, Leisure & Events en Media. Het Creative College is een complementaire opleiding, waarin de student centraal staat. Men ziet de student niet als klant of consument, maar als collega. 50% van de opleiding is dan ook (buitenschoolse) beroepspraktijk. De buurt is blij met de opleiding en met het feit dat het gebouw weer voor onderwijsdoeleinden wordt gebruikt; de relatie met de buurt is dan ook goed. De directeur houdt eenmaal per maand overleg met de buurt om dat zo te houden. De opleiding is creatief, maar in een maatschappelijk relevante context, waarbij ondernemerschap een belangrijke rol speelt. Het gaat om betekenis geven en zinvol met het vak bezig zijn. Daarom doet de school ook mee aan maatschappelijke initiatieven als het Bevrijdingsfestival en wordt er samengewerkt met RTV Utrecht. Waarom ondernemerschap? Wat op de opleiding onderwezen wordt, leidt veelal tot werk als zzp'er, wat studenten al in een vroeg stadium zelfredzaam maakt. Dat gaat heel goed, maar de opleiding is zeker geen 'pretstudie.' De resultaten zijn ernaar; 70% van de studenten vindt een baan in het eigen vak. De opleiding werkt samen met de nabijgelegen opleidingen, het Sport College en het Beautycollege en wil dit in de toekomst uitbreiden, om samen iets te doen voor de wijk. Gedacht wordt daarbij aan workshops of theatervoorstellingen. De heer Holtman kondigt als eerste resultaat het Festival De Uitdaging aan dat op 19 december a.s. zal plaatsvinden in het Stefanus Theater. De directeur geeft toe dat voor sommige vakken het vinden van stageplaatsen makkelijker is dan voor andere. Op de vraag uit het publiek hoeveel van zijn studenten uit de wijk zelf komen, heeft de directeur geen paraat antwoord, maar hij spreekt wel de verwachting uit dat de opleiding op schoolverlaters in de buurt een aanzuigende werking zal hebben.
Merijn van Elsäcker, wijkraadslid en ondernemer De heer Van Elsäcker is wijkraadslid en ondernemer. Hij beheert vier supermarkten, en voelt zich daarom betrokken bij het onderwerp van vanavond. Er zijn nogal wat sociale problemen in Overvecht, zo weet hij (armoede, bijstandsgezinnen). Dit heeft zijn effect op de jongeren in de buurt. Het belang van (afgeronde) scholing is dan ook groot. De heer Van Elsäcker ziet scholing en stagebegeleiding als een zaak van zowel scholen als werkgevers. De doelstelling van de wijkraad is 'Denken in kansen,' vooral voor jongeren. Daarom heeft zij in de laatste wijkraadpleging niet gekozen om alleen onderzoek te doen onder jongeren over hun opleiding en vervolgstappen met daaruit voortvloeiend een advies aan B&W, maar wil de wijkraad ook jongeren begeleiden naar het starten van een eigen onderneming. Volgens wijkraadslid Van Elsäcker blijkt uit de wijkraadpleging dat 20% van de jongeren daar wel eens over nadenkt, maar weten ze vaak niet waar te beginnen. Wijkraad Overvecht zal het college van B&W dan ook adviseren om duidelijker zichtbaar te maken wat de mogelijkheden voor beginnende ondernemers zijn. Op de grote uitval onder schoolverlaters zou de heer Van Elsäcker wel eens een kosten-batenanalyse willen loslaten: wat kost het, wat kun je investeren om het probleem op te lossen? Bied je jongeren genoeg kansen? Hier ziet hij niet alleen een rol voor de gemeente weggelegd, maar ook voor ondernemers in de wijk. Als ondernemer met vier supermarkten en vierhonderd man personeel heeft hij ook een persoonlijk belang in stageplekken. Uit verschillende opleidingen lopen er leerlingen stage in zijn winkels. Het doel van die stages is vooral om de stagiaires te laten wennen aan regelmatig werk, feedback over hun functioneren te krijgen en te verwerken en te weten wat er gevraagd wordt. Goede begeleiding is daarbij belangrijk; het moet vanaf het begin duidelijk zijn wat 2
het doel van de stage is, met zelfredzaamheid als kernpunt. De heer Van Elsäcker ziet het als belangrijkste uitdaging om mensen te zien groeien in hun persoonlijke ontwikkeling. Desgevraagd geeft de heer Van Elsäcker aan dat het feit dat Overvecht in 2007 als 'Vogelaarwijk' werd aangemerkt, invloed heeft gehad op het functioneren van de wijk. Wellicht zou de inzet om Overvecht te verbeteren, anders wel minder zijn geweest. Marjan Wertwijn, wijkregisseur Overvecht, voegt daaraan toe dat uit de jaarlijkse landelijke monitoring van Krachtwijken blijkt dat er langzaam maar zeker vooruitgang wordt geboekt in Overvecht.
Zorg en Zo Vervolgens wordt er een korte filmimpressie getoond, gemaakt over Zorg en Zo, een wijkleerbedrijf in Overvecht. (link naar filmpje: http://www.uindewijk.nl/overvecht/artikel/1507). Het filmpje laat zien en horen hoe MBO-studenten werken in de zorg en hoe dit door de ontvangers van die zorg, meestal hulpbehoevende ouderen, wordt ervaren. Het blijkt dat na aanvankelijk wantrouwen de zorg door beide partijen en ook door de instelling als zeer positief wordt ervaren. Zorg en zo geeft kleinschalige huishoudelijke zorg op wekelijkse basis en maakt daarbij gebruik van stagiaires van het ROC Midden Nederland. Na het filmpje vertellen twee bewoners uit de wijk over hun ervaringen met de stagiaires en waarom het zo belangrijk voor henzelf is.
Trajectum College Hierna geeft Bianca Kamerbeek van het Trajectum College een presentatie. Het Trajectum College is een VMBO-opleiding, een fusie van het Centraal College en het Vader Rijn College. De studenten zijn bijna allemaal afkomstig uit Overvecht. De opleiding vindt het belangrijk dat de studenten leren wat de maatschappij van ze vraagt. Omdat de meeste studenten uiteindelijk zullen 'werken met hun handen' spelen stages een grote rol in de opleiding, naast het beroepsgerichte onderwijs. Daarom zijn contacten met het bedrijfsleven belangrijk. Juist hierin loopt het Trajectum College tegen problemen aan. Men heeft een database van adressen waar mogelijk stagiaires heen kunnen, maar die blijkt niet altijd voldoende uitkomst te bieden. Recentelijk had men 90 adressen nodig voor een snuffelstage voor studenten, en men vond er uiteindelijk maar 30. Als gevolg moesten alle stages afgeblazen worden, want waarom mag de een wel op stage en de ander niet? Voor studenten zelf is het moeilijk om een stageplaats te vinden, omdat velen er al moeite mee hebben om in een telefoongesprek duidelijk te maken wat ze willen. Daarnaast wordt de stagemarkt overvoerd met MBO-, VMBO- en HBO-studenten; dat maakt het allemaal niet gemakkelijker. Vooral VMBO'ers komen er bekaaid vanaf, want werkgevers die de keuze hebben, zullen meestal voor een MBO'er of HBO'er kiezen. Het VMBO kampt met een imagoprobleem in de maatschappij en in de media. Omdat ondernemers het juist in deze tijd ook niet gemakkelijk hebben, zullen zij geen complexe stagebegeleiding op zich willen nemen. Mevrouw Kamerbeek hoopt dat het raadsbezoek van vanavond het begin is van veel meer samenwerking; zij roept de aanwezige ondernemers op om (meer) stageplekken te creëren. Deze presentatie levert vragen uit het publiek op. Zo zijn er ondernemers in de zaal die wel contact zoeken met scholen, maar zelf nooit benaderd worden. Er lijkt regie te ontbreken in het scheppen en verdelen van stageplekken, ondanks dat verscheidene organisaties zich hier mee bezighouden (gemeente, Innovatieklas, onafhankelijke stagemakelaars). Een centraal platform zou de ondernemers die bereid zijn stages te bieden, kunnen helpen. Selma Bas (D66) stelt voor om de bestaande initiatieven beter in kaart te brengen; zij roept haar collega-raadsleden op hierin mee te gaan. Enkele ondernemers suggereren dat scholen meer zouden kunnen doen om contact te leggen met het bedrijfsleven. De aanwezigen zien een rol voor de gemeente en de raadsleden om als aanjager te functioneren, en vraag en aanbod in de stagemarkt bij elkaar te brengen. De heer Mulder van de Hogeschool Utrecht stelt direct dat hij graag benaderd zou worden door bijvoorbeeld het Trajectum 3
College. Hij ziet een taak voor zijn studenten: HBO-stagiaires zouden stagiaires van het MBO kunnen begeleiden. Daarmee zou de concurrentie op de markt kunnen veranderen in samenwerking. Na deze presentatie en de daaropvolgende groepsdiscussie gaan de aanwezigen, conform de agenda, uiteen om in drie afzonderlijke groepen het thema van de avond, 'Stageplekken in Overvecht, kansen voor de wijk, wat uitgebreider te bespreken. De thema's zijn: (1) Stages en begeleiding van werkgever en opleiding, verwachtingen over en weer; (2) meer stage-/leerwerkplekken in Overvecht, hoe organiseer je dat? en (3) wie heeft de regie? Daarbij wordt één groep uitgekozen om opgenomen te worden in de notulen: groep 2.
Groepsdiscussie Meer StageStage-/leerwerkplekken in Overvecht, hoe organiseer je dat? De groep bestaat vooral uit vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties die stageplekken te verdelen hebben. Anne Heinsbroek van Sodaproducties (bureau voor maatschappelijke innovatie) is voorzitter. Een vertegenwoordiger van de Vrijwilligerscentrale brengt naar voren dat, waar veel andere aanwezigen een gebrek aan stageplekken constateren, zij juist meer stageplekken dan vrijwilligers hebben. Daarbij gaat het dan wel om maatschappelijke stages, dus stages voor middelbare scholieren van maximaal 30 uur. Helaas is dit aantal uur voor veel opleidingen veel te weinig. Volgens veel aanwezigen zouden deze ook bruikbaar zijn voor een opleiding als Trajectum College. Ook een beter gebruik van websites als Stagemarkt.nl zou kunnen helpen. Een aantal onderwijsinstellingen werkt vruchtbaar samen met het kenniscentrum Calibris, dat ook aan de tafel vertegenwoordigd is. Dit kenniscentrum fungeert als spil tussen onderwijsinstellingen, overheid en brancheorganisaties. Weliswaar is de formule gericht op HBO-plus studenten, maar het principe zou ook op andere onderwijsvormen kunnen worden toegepast. Er moet samenwerking gezocht worden in de driehoek onderwijs, overheid, bedrijfsleven. Enerzijds horen de onderwijsinstellingen dat hun leerlingen niet voldoende voorbereid zijn op een stage, anderzijds zou bij de ondernemers ook een verandering van standpunt ten opzichte van stages en (bepaalde soorten) stagiaires moeten plaatsvinden. Een bijkomend probleem is de al genoemde overvoering van de stagemarkt met studenten. Werkgevers worden overspoeld met aanvragen. Door de voortgaande commercialisering van de maatschappij worden er steeds hogere eisen gesteld aan potentiële stagiaires. Dit maakt dat ondernemers, als ze al bereid zijn om stageplekken te bieden, toch altijd voor de best gekwalificeerde stagiaire zullen kiezen. Veel VMBO-leerlingen vinden dus geen stageplek en vallen vervolgens definitief uit het onderwijs. In dit opzicht lopen onderwijs en bedrijfsleven tegen elkaars beperkingen aan. De overheid werpt bovendien een struikelblok op met wetgeving die eist dat een bedrijf een wettelijk erkend leer/werkbedrijf moet zijn om stages te mogen geven. Hier zou de politiek een (regie)rol kunnen spelen; men zou kunnen streven naar versoepeling van wetgeving. Zo zouden bijvoorbeeld ook stageplekken bij welzijnsorganisaties in beeld kunnen komen. Kortom er worden veel elementen benoemd waardoor het plaatsen van stagiaires en het creëren van stageplekken moeilijk is. Commerciële motieven van bedrijven, wetgeving, te weinig regie en opleidingen die te weinig aansluiten bij de praktijk. Maar waar liggen de kansen? Alle aanwezigen zijn beroepsmatig erg betrokken bij stageplekken, maar bekijken de problematiek vanuit hun eigen organisatie en perspectief. Misschien liggen de kansen juist wel in de omgeving, buiten de bedrijven, de opleidingen en de instanties. Want is het niet zo dat er in de wijken speeltuinen gesloten worden? Basisscholen geen budgetten meer hebben voor het onderhoud van hun panden, zorginstellingen geen tijd hebben om hun cliënten aandacht te geven? Er is , juist in deze tijd, genoeg te doen. Het moet toch zo te organiseren zijn dat alle leerlingen waar we 4
het over hebben een zinvolle bijdrage zouden moeten kunnen leveren aan deze maatschappelijke vraagstukken? Is dat niet te organiseren? Een van de aanwezigen heeft ervaring met het bundelen van verschillende stageplekken onder begeleiding van één praktijkbegeleider. Hierdoor kunnen stageplekken gecreëerd worden, ook bij niet erkende bedrijven. Deze formule kan heel kansrijk zijn om meer stageplekken te ontsluiten. Er wordt door iedereen nu allemaal teveel binnen het systeem gekeken en we zouden meer 'out of the box' moeten denken. Ook begeleiding van mbo-ers door hbo-ers is een richting die verder uitgewerkt zou kunnen worden volgens de deelnemers. Overvecht heeft een grote diversiteit aan bedrijven en winkels die mogelijk stageplekken zouden kunnen bieden, maar misschien wordt er nu soms te weinig gekeken naar wat bedrijven erbij kunnen winnen. Stages moeten meerwaarde bieden. De aanwezigen zijn het erover eens dat het belang van de ondernemer serieus moet worden genomen. Om ruimte creëren voor nieuwe kansen moet men vooral in gesprek gaan met ondernemers. Bij de deelnemers van deze sessie is er in elk geval veel bereidheid om samen te werken.
Plenaire discussie en evaluatie Tijdens de daarop volgende plenaire discussie vraagt de voorzitter aan de deelnemers wat ze hebben meegenomen uit de discussiegroepen. De mismatch tussen ondernemers en onderwijs wordt algemeen onderkend, beide zijden kennen elkaar te weinig. Om dit op te lossen moet er meer direct overleg tussen scholen en ondernemers en organisaties komen; daar moet een netwerk voor gevormd worden. Onderwijs en ondernemers zijn duidelijk wel gemotiveerd om dit probleem op te lossen. De aanwezige onderwijsvertegenwoordigers zien de noodzaak om aansluiting te zoeken bij elkaar en gezamenlijk het aanbod te verkennen. Ook kan er samenwerking plaatsvinden tussen bijvoorbeeld HBO en MBO, waarbij de stagiaires van het HBO de stagiaires van het MBO zouden kunnen begeleiden. De regeldruk vanuit de politiek zou minder kunnen. Het moet wat het onderwijs betreft echter wel van twee kanten komen, er moet goed contact zijn met de ondernemers. De aanwezige ondernemers sluiten zich grotendeels aan bij deze mening. Er moet samenwerking zijn tussen het onderwijs, de ondernemers en de jongeren. De bijeenkomst van vanavond heeft daaraan volgens hen al een goede aanzet gegeven. De gemeenteraadsleden hebben veel informatie gekregen over de problematiek. Zij zien hun taak vooral in begeleiding en het duidelijk maken van de verwachtingen over en weer. Selma Bas (D66) legt de kernpunten voor een mogelijke strategie voor het verkrijgen van meer stageplekken voor aan de bijeenkomst. In de eerste plaats gaat het om ontmoeting, het scheppen van een netwerk tussen de partijen die stageplekken kunnen leveren. In de tweede plaats moet een inventarisatie plaatsvinden van de initiatieven die al bestaan om meer plekken te scheppen. En in de derde plaats moet er bewustwording plaatsvinden over de problematiek voor alle deelnemers, de partijen moeten informatie met elkaar delen. Het is iedereen duidelijk dat dit onderwerp leeft. Bemoedigend, zo wordt gezegd, maar helaas duren dit soort bijeenkomsten altijd te kort. Andrea Berghuizen besluit de bijeenkomst en bedankt het Creative College voor de gastvrije ontvangst. Zij nodigt de aanwezigen uit om nog wat na te praten bij een hapje en een drankje, begeleid door live muziek van de studenten van het Creative College.
5
