Verslag Maquila-uitwisseling 5 – 21 oktober 2005. Tussen 5 en 21 oktober waren Fabia Gutierrez (Honduras), Marcelina Garcia (Nicaragua) en Sarai Aguillon (El Salvador) bij ons te gast. De dames zijn alle drie actief binnen een maquilavakbond in Centraal-Amerika. Maquila's zijn kledingsfabrieken die gevestigd zijn in vrijhandelszones. Daar zijn ze vrijgesteld van onder meer belastingen. Er wordt enkel geproduceerd voor de export. FOS ondersteunt de vakbonden waarbinnen deze dames actief zijn. Hier volgt een verslag van hun verblijf in ons land. Woensdag 5 oktober - Aankomst
In de luchthaven is het ongeduldig wachten op Fabia en Sarai. Het vliegtuig heeft wat vertraging en het is dan ook al na middernacht als we in Gent aankomen. Ondanks de lange reis praten de dames al meteen honderduit. Marcelina zal er pas morgenavond bij zijn: haar vliegtuig kon niet vertrekken wegens een storm.
Donderdag 6 oktober - Vormingsdag met ABVV Scheldeland
Om 9 uur worden we verwacht in ‘Ons Huis’, het gebouw van ABVV Scheldeland in Gent. De ganse dag zullen we samenzitten met militanten die vorming volgen over Internationale Solidariteit. Gewestelijk Secretaris Mil Kooyman komt de militanten verwelkomen in zijn gewest. Na een geanimeerde kennismaking, gaan Sarai en Fabia naar het MIAT (Museum voor Industriële Archeologie en Textiel). Daar krijgen ze uitleg over de arbeidsgeschiedenis van België, het belang van de textielindustrie vroeger en nu, etc. De ABVV-deelnemers krijgen ondertussen een video te zien met getuigenissen van maquilaarbeid(st)ers in Centraal-Amerika. De beelden geven meteen aanleiding tot een discussie: wat is de rol van internationale organisaties bij arbeidsschendingen? Wat is het belang van arbeidswetgeving als die toch niet nageleefd wordt? Na de middag geeft Fabia uitleg bij de arbeidssituatie in de maquila’s. Zo vertelt ze dat er hoofdzakelijk vrouwen tewerkgesteld zijn, maar er is een tendens om steeds meer mannen aan te werven. Een van de redenen is dat vrouwen bevallen en dus vaker afwezig zijn dan mannen. De arbeid(st)ers zijn ook jong, tussen de 16 en 25 jaar oud. Arbeidsschendingen zijn er schering en inslag. Het bestaan en de aanwezigheid van een vakbond zijn dan ook essentieel. Fabia vertelt over de structuur van de vakbonden, maar eveneens over de vaak moeilijke omstandigheden waarin ze moeten werken. De werkgevers zijn de vakbonden namelijk liever kwijt dan rijk. ’s Avonds is er een vormingsavond, georganiseerd door ‘de Achterkant van het Gelijk’. Het talrijk opgekomen publiek luistert geboeid naar de getuigenissen van Fabia en Sarai. Fabia vertelt hoe zijzelf de eerste maquila-vakbond in haar land heeft opgericht. Meteen werd ze ontslagen en op een zogenaamde ‘zwarte lijst’ geplaatst. Dit betekent dat geen enkele werkgever haar nog een job wil geven. Actief zijn binnen een vakbond is niet evident in Centraal-Amerika… Het publiek is zichtbaar geïnteresseerd en vuurt vele vragen af. De geslaagde avond wordt afgesloten met een hapje en drankje!
Vrijdag 7 oktober - Staking
Het was gisteren al hét gespreksonderwerp: de ABVV-staking rond het Generatiepact. Maar vandaag is het zover! Voor Fabia, Sarai en de pas aangekomen Marcelina, de kans om een stakerspost te bezoeken. Op uitnodiging van enkele militanten brengen we een bezoekje aan de post van Sidmar. De stakers geven uitleg over het waarom van de staking, maar eveneens over hun bedrijf. ’s Avonds vindt er in Gent een optocht plaats. Nadien praten Fabia, Marcelina en Sarai nog na met enkele ABVV-militanten.
Maandag 10 oktober - Vormingsdag met ABVV Vlaams- Brabant
De komende 2 dagen volgen de 3 maquila-syndicalistes samen vorming met de militanten van ABVV Vlaams-Brabant. De klemtoon ligt op het thema van delokalisatie in Noord en Zuid. Om 8u30 heet gewestelijk secretaris Steven Marchand ons welkom. Hij vergelijkt de strijd van de vakbonden in Centraal-Amerika met de strijd voor het Algemeen Stemrecht. In Leuven werd een gedenksteen opgericht ter nagedachtenis van deze strijd en zijn slachtoffers. Sarai, Marcelina en Fabia krijgen een klein exemplaar. Na deze verwelkoming, maken we kennis met elkaar. Aan de hand van enkele vragen over elkaars land en gewoontes, komen de tongen vlug los. De drie dames geven ook uitleg over de arbeidsomstandigheden in de maquila’s en hoe de vakbonden functioneren. Ze getuigen onder meer over de erg lage lonen en hoe het de werknemers vaak onmogelijk wordt gemaakt om lid te zijn van een vakbond. Maar hét thema waarover we met elkaar willen spreken is delokalisatie. In de namiddag getuigt Chris over zijn ervaring bij Henkel. De vestiging van dit bedrijf werd in 2002 gesloten omwille van de overcapaciteit. Chris legt uit welke stappen er genomen zijn vooraleer de vestiging effectief sloot en welke rol de vakbond heeft gespeeld. Marcelina vertelt ons over de delokalisatie van een Nicaraguaanse maquila. De maquila sloot haar deuren en verplaatste zich binnen Nicaragua. Voor het bedrijf was het een gemakkelijke manier om af te geraken van de vakbond. Dankzij vakbondsacties kon er toch nog wat uit de brand worden gesleept voor de ontslagen werknemers. Morgen praten we verder over dit boeiende onderwerp.
Dinsdag 11 oktober – Vormingsdag met ABVV Vlaams-Brabant
Vandaag maken we kennis met Dirk Barrez. Als auteur en documentairemaker sneed hij al vaak het onderwerp van delokalisatie en globalisering aan. We bekijken eerst de documentaire die hij heeft gemaakt over de sluiting van Philips Hasselt. Naar aanleiding van de film, volgt een interessante discussie over het thema. Dirk Barrez kadert alle opmerkingen en vragen in het groter verhaal van globalisering. Hij duidt ons op verschillende gevolgen van globalisering, zowel in Noord als Zuid. Hij wijst op het belang van de sociale bewegingen en de vakbonden om te zorgen dat er een minimale sociale agenda op tafel komt te liggen. In de namiddag gaan we samen na welke stappen er zowel bij ons als in Centraal-Amerika genomen worden of kunnen genomen worden, wanneer er sprake is van delokalisatie. Sarai en Fabia geven uitleg bij de acties die ze hebben ondernomen toen een maquila dreigde met delokalisatie. Stakingen en het bezetten van de fabriek waren enkele van hun actiemiddelen. Fabia wijst op het belang van Solidariteitsoproepen. Deze handtekeningen vanuit de hele wereld vormen een belangrijk drukkingsmiddel. De Centraal-Amerikaanse delegatie toont ook het materiaal waarmee ze hun acties ondersteunen en de mensen willen aanmoedigen lid te worden van een vakbond. We krijgen mooie flyers, stickers, brochures en T-shirts te zien. Die laatste worden uitgedeeld aan de Vlaamse kameraden. Prompt geven zij T-shirts, sjaaltjes en petjes aan de drie enthousiaste dames. We sluiten de geslaagde vormingsdagen in het gewest af met een mooie groepsfoto.
Woensdag 12 oktober – Ontmoeting Werkloosheidscommissie ABVV WestVlaanderen
De maquila-delegatie maakt zich klaar voor een verblijf van enkele dagen in Kortrijk. Als we er tegen de middag aankomen, worden we ontvangen door gewestelijk secretaris Eddy Van Lancker. ABVV West-Vlaanderen steunt al jaren de FOS-werking in Nicaragua en dat schept een band natuurlijk.
Na de middag zitten we samen met de Werklozencommissie van ABVV West-Vlaanderen. We krijgen eerst uitleg over de evolutie van werkloosheid in België. Ook het functioneren van ons werkloosheidssysteem wordt uit de doeken gedaan. Marcelina, Fabia en Sarai vertellen ook hun verhaal. In Centraal-Amerika is de werkloosheid enorm hoog. Omdat er nauwelijks sprake is van een werkloosheidsbeleid, zoeken de meesten hun toevlucht in de informele sector.
Marcelina, die wegens haar vakbondswerk op een zogenaamde ‘zwarte lijst’ is geplaatst, is ook genoodzaakt om op straat water te verkopen. Mensen in de informele sector werken vele uren en kunnen nauwelijks het hoofd boven water houden.
Donderdag 13 oktober – Vormingsdag met ABVV West-Vlaanderen
De komende twee dagen zullen Fabia, Marcelina en Sarai vorming volgen met zo’n 26 deelnemers van ABVV West-Vlaanderen. De klemtoon wordt gelegd op de invulling van concreet vakbondswerk in Noord en Zuid. Op deze eerste morgen worden we welkom geheten door gewestelijk secretaris Eddy Van Lancker. Om de sfeer er meteen in te brengen wordt iedereen uitgenodigd op een ontbijt. Op de ontbijttafel vinden we, naast boterhammen, kaas, etc., ook het typisch Centraal-Amerikaanse ontbijt: een bonenpasta. De drie dames zijn verrukt en wanen zich weer heel even thuis. Daarna wordt de kennis van elkaars landen getest in een kwis. Wist jij dat El Salvador het kleinste land is van Centraal-Amerika, maar ook nog eens kleiner is dan België? Onze maquila-delegatie heeft duidelijk al geproefd van de Belgische trots, want ze weten dat er 100-den soorten bier bestaan. Na deze kennismaking, geeft Fabia uitleg over maquila’s en de vakbonden in de sector. Zijzelf richtte in 1980 de eerste maquila vakbond op in Honduras. Ze heeft dus erg veel ervaring en is heel gedreven! Enthousiast vertelt ze hoe hun vakbonden zijn georganiseerd, maar ook over de struikelblokken en moeilijkheden. In de namiddag wisselen we een aantal feiten uit over ‘het dagelijks leven’ in België, Honduras, Nicaragua en El Salvador. Vragen als: hoeveel kinderen heb je, tot welke leeftijd ben je naar school geweest, hoeveel uren werk je in de week, enz. geven ons een goed beeld van de leef- en werksituatie in de verschillende landen. Daarna worden groepjes gevormd die enkele situaties uitbeelden: hoe gaan mensen om met hun pensioen, de combinatie van gezin en werk, … Onder de deelnemers bevinden zich heel wat goede acteurs! ’s Avonds maakt de delegatie kennis met de leden van de Commissie Internationale Solidariteit van West-Vlaanderen. Er wordt ook geklonken op hun aanwezigheid.
Vrijdag 14 oktober – Vormingsdag met ABVV West-Vlaanderen
Vandaag gaan we dieper in op de concrete taken die men als vakbondsmilitant heeft, zowel in Noord als Zuid. Marcelina bijt de spits af. Ze vertrekt vanuit haar eigen ervaring binnen de vakbond en geeft enthousiast uitleg. Algauw blijkt dat verschillende taken, de ABVV-kameraden bekend in de oren klinken. En wat zijn dan de taken van een ABVV-delegee? Er zijn enorm veel taken, zo blijkt algauw. In groepjes geven de deelnemers uitleg over onder meer dienstbetoon, ledenwerving, veiligheid en welzijn. Ze illustreren die ook telkens aan de hand van persoonlijke voorbeelden. Dat is niet alleen voor de maquila-delegatie erg interessant, maar ook voor de ABVV-deelnemers. Ook onze gasten willen graag hun vakbondswerk illustreren. Sarai toont ons een mooie video over het leven en werken van een maquila-arbeidster die actief is in de vakbond. Marcelina heeft verschillende video-fragmenten mee van acties die door de vakbond zijn ondernomen als protest tegen arbeidsrechtenschendingen. Trots laat ze ook een liedje horen, gemaakt door haar vakbond (La Mesa Laboral de Sindicatos de la Maquila). Daarin wordt uitleg gegeven over het belang van een vakbond binnen de maquila. De zuiderse ritmes zorgen ervoor dat enkele deelnemers niet op hun stoel kunnen blijven zitten. Nu de sfeer er toch al inzit, wordt samen de ‘Internationale’ gezongen. Een mooie afsluiter van twee boeiende dagen!
Zaterdag 15 oktober – Dag van de Internationale Solidariteit ABVV WestVlaanderen
De Dag van de Internationale Solidariteit is al aan z’n tweede editie toe. Na het enorme succes van vorig jaar, slaat ABVV West-Vlaanderen vandaag z’n tenten op in Diksmuide.
Fabia, Sarai en Marcelina worden, samen met een ABVV-delegatie, ontvangen op het Stadhuis van Diksmuide. Bij een drankje legt de delegatie aan de schepen uit, waarom ze in België zijn en hoe de arbeidssituatie in de maquila’s is. Het zonnetje schijnt al als we naar het Cultureel Centrum lopen. Voor de maquila-delegatie is het een blij weerzien met tal van mensen die ze de afgelopen dagen leerden kennen tijdens de vorming. Vandaag kunnen militanten deelnemen aan een waaier van activiteiten: bootje varen, een fietstocht, een salsa-initiatie maar ook een film zien of een debat bijwonen. Er staan ook verschillende standjes, onder meer van FOS. Wij zetten de 11.11.11-campagne over de Milleniumdoelstellingen in de schijnwerpers. Sarai, Marcelina en Fabia gaan in debat met Rudy De Leeuw en Luis Guillermo Perez (CIFKA) over de vrijhandelsakkoorden. Voor een beperkt maar geboeid publiek gaan ze dieper in op de gevolgen van vrijhandel, zowel in Noord als Zuid. De succesvolle dag wordt afgesloten met enkele swingende pasjes op de dansvloer!
Zondag 16 oktober – Confêttia
Een zonovergoten dag is het in Brussel. Honderden mensen, zowel vrouwen als mannen, zijn op de been om 100 jaar vrouwenrechtenstrijd te vieren. Op Confêttia valt er dan ook van alles te beleven: optredens, panelgesprekken, tentoonstellingen, standenmarkt én de Wereldvrouwenmars. In de Ravenstein Galerij kan niemand naast een enorme stand van ‘Ladies in Red’ kijken. ‘Ladies in Red’ is een samenwerkingsverband van alle vrouwen van de socialistische beweging: ABVV vakbondsvrouwen, VIVA-SVV, FOS en Zij-kant. Naast de grote stand, stappen we ook samen op in de Wereldvrouwenmars. We steunen dan ook de eisen van de Wereldvrouwenmars. Fabia, Marcelina en Sarai zijn in hun nopjes: ook zij vinden vrouwenrechten een enorm belangrijk thema. Tijdens het wandelen in de mars, ontmoeten we ABVV-militanten van West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Er worden strijdliedjes gezongen en algauw zingt en roept onze delegatie uit volle borst mee. En plots weerklinkt de slogan: 'Mujeres unidas jamás serán vencidas!' (vrouwen samen kunnen niet overwonnen worden).
Maandag 17 oktober – Vormingsdag met ABVV Vlaams-Brabant en WestVlaanderen
De volgende twee dagen volgen de deelnemers van West-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en de maquila-delegatie, samen vorming in Brussel. Samen willen we het hebben over internationale solidariteit. Wat doen de verschillende organisaties die zich bezighouden met arbeids - en vakbondsrechten? En wat gebeurd er reeds in Centraal-Amerika en België? ’s Morgens geven Fabia, Marcelina en Sarai uitleg over de verschillende acties die in hun landen lopen om de arbeidsomstandigheden binnen de maquila’s te verbeteren. Ze wijzen op het belang van buitenlandse steun als ze als vakbond acties ondernemen. Zo worden er regelmatig solidariteitsoproepen gelanceerd waarin gevraagd wordt aan de regering van een land, om de arbeidsrechten te laten respecteren in een bepaalde maquila. Als er duizenden mensen van overal ter wereld dergelijke oproep ondersteunen, dan heeft dit in vele gevallen een positieve invloed. Regeringen en werkgevers (die vaak voor bekende merken produceren) komen namelijk niet graag op een negatieve manier in de internationale pers. Tijdens de middagpauze gaan we met z’n allen naar de Beurs. Daar vindt een Solidariteitsactie plaats in het kader van de Wereldvrouwenmars. Op de trappen hebben zich honderden mensen verzameld. Met z’n allen roepen we slogans tegen geweld en uitsluiting van vrouwen wereldwijd. In de namiddag geeft Eddy Laurijssen, directeur van het verbindingskantoor van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), uitleg over de organisatie. De IAO is het agentschap van de Verenigde Naties voor arbeid. De organisatie heeft een tripartiete structuur en men werkt er conventies uit met betrekking tot arbeid. Er zijn acht fundamentele conventies, waaronder het recht op vrije vakbonden en een conventie tegen kinderarbeid. Zo’n 177 landen zijn lid van de organisatie. Zij verbinden er zich dus toe deze conventies na te leven. Elk jaar moeten de lidstaten hierover een rapport indienen. Meteen stellen verschillende militanten zich vragen over sancties bij niet-naleving van de Conventies. Vooral onze gasten uit Centraal-Amerika maken duidelijk dat in hun land, verschillende conventies toch niet worden nageleefd. Moeilijke vragen zo blijkt want daar wringt nu net het schoentje: de IAO kan haar lidstaten niet echt dwingende sancties opleggen. Verhelderend!
Dinsdag 18 oktober - Vormingsdag met ABVV Vlaams-Brabant en WestVlaanderen
Dit is de laatste vormingsdag met ABVV-militanten en het belooft een drukke dag te worden. In de voormiddag geeft Han Verleyen uitleg over ontwikkelingssamenwerking: welke vormen van ontwikkelingssamenwerking zijn er, wat is de rol van de Belgische overheid, wat is 11.11.11, hoe komen ontwikkelingsorganisaties aan hun financiële middelen, etc? Daarna lichten wij van FOS onze organisatie toe. Fabia maakt onder meer aan de hand van enkele voorbeelden duidelijk op welke manier FOS hun vakbond ondersteunt. Zo toont ze affiches en foldertjes die ze hebben gemaakt om de mensen te sensibiliseren rond hun arbeidsrechten. Ten slotte komt ook Tim Roosen uitleg geven over de werking van ISVI (Internationaal Syndicaal Vormingsinstituut).
In de namiddag gaan we naar de Koning Albert II-laan. Daar ligt immers de zetel van EVV (Europees Vakverbond) en IVVV (Internationale Verbond van Vrije Vakbonden). We worden eerst ontvangen door Wim Bergans van het EVV. Zo’n 77 vakbonden uit 34 Europese landen zijn lid van de organisatie, ook het ABVV. Bergans heeft uitleg bij het ontstaan van het vakverbond, maar eveneens over hun werking en uitdagingen. Voor vele deelnemers is dit verhelderd. Er ontstaat ook een boeiende discussie over onder meer het nut van een Europees basis inkomen. Daarna geeft een delegatie uitleg over het IVVV. Het ABVV en de maquila-vakbonden van onze delegatie, zijn lid van deze vakbeweging. De taken van het IVVV zijn onder meer: de leden vertegenwoordigen bij internationale organisaties, hulp verlenen aan vakbonden in ontwikkelingslanden, opkomen voor de bescherming van mensen - en vakbondsrechten, zich inzetten voor vrije, onafhankelijke en democratische vakbewegingen. Net vandaag stelt de organisatie zijn jaarlijks rapport over de schendingen van de vakbondsrechten voor. De directeur van het departement komt er persoonlijk toelichting bij geven. Het is helaas een lijvig document want op (te) veel plaatsen in de wereld worden de vakbonds - en arbeidsrechten met de voeten getreden. Rond 16 uur sluiten we de vormingsdagen af met een drankje. Sarai, Fabia en Marcelina nemen afscheid van gemotiveerde ABVV-militanten, voor wie internationale solidariteit geen holle slogan is!
Woensdag 19 oktober en donderdag 20 oktober De laatste dagen van onze gasten in België…
Op het programma staan nog tal van ontmoetingen met mensen van het IVVV, de Schone Kleren Campagne en Oxfam-Solidariteit. Donderdagmorgen ontmoeten we Dirk Van der Maelen. Hij is voorzitter van FOS, maar ook fractievoorzitter van de SP.a in de Kamer. De delegatie wordt ontvangen in het Belgisch parlement. Het wordt een hartelijk gesprek waarbij Dirk uitleg geeft over het Sociaal Label en zijn zorg uitdrukt over de arbeidssituatie in de maquila’s. Nadat Fabia, Sarai en Marcelina met Dirk gefotografeerd worden in de Kamer, leidt een gids ons rond in het Belgisch Parlement. Na het bezoek aan het parlement, lopen we langs bij het Koninklijk Paleis, de Sint-Goedele Kathedraal en – natuurlijk - Manneke Pis. En daarmee komt helaas een einde aan het verblijf van Marcelina, Sarai en Fabia in België.
We danken iedereen van harte die aan dit project heeft meegewerkt!
