VERSLAG KENNISTAFEL Risicocommunicatie Datum: 10 juli 2008 Locatie: Utrecht
De volgende bijeenkomst is tijdens het Jaarcongres Relevant 'Externe Veiligheid Ruimtelijk Ordenen' op dinsdag 2 december 2008 in het WTC te Rotterdam.
Deelnemers Naam
Organisatie
Tel. Nr. e-mail
Aanwezig Ineke Beemster
Provincie Noord-Brabant / RMD
[email protected]
Anja Boogaard
Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond
[email protected]
Karin Harmsen
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
Rita Verschuuren
RMD
[email protected]
Mieke Roozen
Gemeente Breda
[email protected]
Maarten van Wieringen
Hulpverleningsdienst Groningen
[email protected]
Anna Fallon
Veiligheidsregio Utrecht
[email protected]
Nico de Gouw
ERC
[email protected]
Mandy Fan
RBZW
[email protected]
Liesbeth van Greuningen Bureau EV Haaglanden
[email protected]
Marlies Lampert
Veiligheidsregio Zeeland
[email protected]
Dianne Deurloo
Veiligheidsregio Zeeland
[email protected]
Anne- Marie Hagenaars
Gemeente Halderberge
[email protected]
Meanne Lameijer
Hulpverleningsdienst Groningen
[email protected]
Marten van Delden
Regionale Brandweer Drenthe
[email protected]
Nienke van Pijpen
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
Afwezig (afgemeld)
Organisatie
Astrid van Schaijk
Reg. Brandweer Gld-Midden
[email protected]
Chris Trines
Sector Veiligheid Regio Noord en Midden-Limburg
[email protected]
Olga Prins
Provincie Noord-Holland
[email protected]
Azte Schuiringa
Provincie Overijssel
[email protected]
Irene Franken
Gemeente Borsele
[email protected]
Inge Marijnissen
Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland
[email protected]
Angela van der Geest
Milieudienst West-Holland
[email protected]
Marijke Hagedoorn
Hulpverleningsregio Friesland
[email protected]
Ellen ter Huurne
Universiteit Twente
[email protected]
Gerard Smit
Hulpverleningsdienst Gelderland Midden
[email protected]
Judith Kessels
Bureau EV Haaglanden
[email protected]
Barry van ‘t Padje
Brandweer Amsterdam
vantpadje@brandweer-amsterdam-
Tel. Nr. e-mail
amstelland.nl Indra Span
Provincie Gelderland
Lodewijk van Wendel de Expertisecentrum Risico- en Crisiscommunicatie
[email protected] [email protected]
Joode Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 1 van 7
Naam
Organisatie
Cyriel Hamstra
Hulpverleningsdienst Groningen
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
Tel. Nr. e-mail
[email protected]
pagina 2 van 7
Samenvatting Starttijd
Eindtijd
Onderwerp
Samenvatting
10.30
11.00
Denk Vooruit Campagne door Nico de
In september 2005 is de Denk Vooruit Campagne van start gegaan. Het
Gouw (ERC)
doel hiervan is gedragsverandering, voorbereidingsgedrag en zelfredzaamheid bij burgers tot stand te brengen. Als basis is de reclame van de sirene met deuren en ramen sluiten gebruikt. Deze campagne is via de massamedia verspreid en heeft geleid tot een goede kennis- en houdingsverandering onder de burgers. Om te komen tot gedragsverandering is het noodzakelijk de communicatie aan te passen aan de doelgroep. Meer persoonlijke communicatie, dit kan niet via de massamediale manier omdat de doelen te algemeen zijn. Bovendien moet er mee rekening worden gehouden dat tussen de tien en twintig procent van de bevolking niet zelfredzaam is.
Voordat de campagne van start is gegaan, zijn gemeenten middels een brief op de hoogte gebracht zodat zij inbreng konden geven. Helaas werden deze brieven te laat verzonden waardoor gemeenten niet voldoende tijd hadden om te reageren. Ook zijn er gemeenten die niet op de hoogte zijn van het bestaan van de campagne of geen budget hebben voor risicocommunicatie.
Conclusies Uit het onderzoek naar de meerjarenstrategie van de campagne is gebleken dat: •
de betrokkenheid bij het onderwerp laag is;
•
de bevolking geen moeite doet;
•
de boodschap van de campagne te moeilijk/abstract is;
•
de confrontatiekans te laag is.
Onder de bevolking zijn ook de termen plannen en voorbereidingen niet duidelijk. De Priming (het natuurlijke gedrag) en Prompting (directe aansporing) hebben geen effect op het gedrag evenals het communiceren van de norm.
Het associatieonderzoek heeft geleid tot de volgende conclusies: •
Denk vooruit wordt geassocieerd met denken en spoort niet
•
Een ramp gebeurt in het buitenland.
•
De term voorbereiden is niet duidelijk onder de bevolking.
•
Crisis wordt door de bevolking niet geassocieerd met wat er
aan tot doen.
op de instructiekaart staat. Een middelenscan heeft als conclusies dat de bevolking teveel instructies ineen krijgt en niet weet wanneer het goed is. Zes weken campagne voeren is te kort. Deze conclusies helpen bij de verder te ondernemen stappen om de bevolking aan te zetten tot gedragsverandering.
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 3 van 7
Aanbevelingen Voor de algemene doelgroepen een nieuwe campagne opstarten met aanzet tot actie (gedragsverandering). Dit houdt in geen reclameachtige aanpak, meer gebruik maken van de sirene, inspelen op actualiteiten en het logo van de Denk Vooruit Campagne behouden maar de boodschap aanpassen. Daarnaast moet de media-inzet rond de eerste maandag van de maand vergroot worden en de campagne calamiteitenzenders meer faciliteren en profileren. Hiermee wordt een grotere confrontatiekans gecreëerd. Als laatste moet het gewenst gedrag zo eenvoudig mogelijk zijn. Dit kan door de toegankelijkheid van middelen te vergroten, instructiekaart op huisadres bezorgen en i.s.m. de retailbranche een noodpakket aanbieden.
Voor de regionale niveaus en gemeenten is het van belang dat risicocommunicatie op de bestuurlijke agenda wordt gezet. Confronteer de bestuurders ook persoonlijk. Zorg daarnaast voor een systematische aanpak, laat het netwerk elkaar helpen en inspireren en werk samen met intermediairs voor doelgroep gerichte acties. Zorg voor drie instapniveaus en verduidelijk de afzender.
Landelijke campagne combineren met regionaal niveau. Landelijk wordt er dan gezorgd voor een centrale aanpak en regionaal voor een betere aansluiting bij de burger. Iedereen heeft immers recht op risicocommunicatie.
Advies op de strategie Formuleer doelstellingen eenvoudig, laat de campagne deel uit maken van een overall interventieprogramma, verhoog het structureel budget, begin met kansrijke doelgroepen zoals; scholieren, minder zelfredzame, burgers in risicovolle gebieden en bedrijven.
Vervolg op de Denk Vooruit Campagne Als vervolg op het uitgebrachte advies gaat in november een nieuwe campagne speciaal voor scholieren van start (de bommetjes campagne). Tevens wordt gezocht naar een samenwerking met een supermarkt om een afhaalpakket voor burgers te realiseren.
De deelnemers vragen Nico de Gouw hoe hij verwacht dat de deelnemers deze informatie in hun eigen projecten gaan verwerken.
De deelnemers bespreken de redenen om te willen communiceren over risico's, het accepteren van risico's en de bewustwording van onzichtbare risico's.
Nico de Gouw noemt dat het ERC onderzoek wil bevorderen en geeft aan dat thema's hiervoor bij het ERC kunnen worden ingeleverd. Daarnaast gaat het ERC een nieuwe projectgroep starten en vraagt deelnemers van de kennistafel of zij interesse hebben om deel te
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 4 van 7
nemen. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Nico.
11.00
11.30
Praktijk voorbeeld Veiligheidsregio
In de veiligheidsregio Rotterdam- Rijnmond is een onderzoek geweest
Rotterdam- Rijnmond door Anja
in de gemeenten Schiedam, Rozenburg en Dirksland. Dit omdat er in
Boogaard, besproken met de
deze gemeenten veel tanks met gevaarlijke stoffen rijden en er maar
deelnemers aan een infotafel.
één hoofdweg is.
Er zijn brieven verstuurd naar hospice, scholen, ziekenhuizen, zorg- en wooncentra, peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en midden- en kleinbedrijven met de vraag mee te werken aan een onderzoek risicocommunicatie. Op deze vraag is een respons gekomen van ongeveer 90%. In een face to face interview werden medewerkers van bovengenoemde doelgroepen vragen gesteld als: “wat te doen als…” en “ welke voorbereidingen zijn hiervoor getroffen” . Hieruit is naar voren gekomen dat een ramp vaak wordt geassocieerd met brand waarvoor de nodige maatregelen zijn getroffen en intern goed is voorbereid. De interviews hebben uitgewezen dat andere rampen niet ingecalculeerd zijn en medewerkers niet weten wat ze moeten doen. Aan de hand van deze uitkomst heeft de veiligheidsregio een checklist opgesteld met behulp van de Denk Vooruit Campagne. Er zijn drie verschillende checklists gemaakt namelijk voor: •
Midden- en kleinbedrijf
•
Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
•
Woon- en zorgcentra
De verspreiding van deze checklist is via de gemeenten gebeurd. In september wordt de campagne getoetst tijdens een grootschalig evenement. Op dit evenement is een vragentent van de veiligheidsregio aanwezig waar burgers mee kunnen doen met een quiz over risico’s. De winnaar gaat naar huis met noodpakket. 11.30
12.00
Praktijkvoorbeeld Hulpverleningsdienst
Op 2 april 2008 is in de provincie Groningen de Risicowijzer
Groningen, de Risicowijzer, door
gepresenteerd. Het unieke aan deze wijzer is dat er 25 verschillende
Maarten van Wieringen, besproken met
versies zijn, voor iedere gemeente één. De risicowijzer beschrijft welke
de deelnemers aan een infotafel.
risico’s er in de omgeving zijn, hoe voor te bereiden op deze risico’s en de rol van de media. Samen met de GGD en brandweer heeft HVD Groningen deze wijzer tot stand gebracht. De teksten zijn zelf door de werkgroep geschreven en voor gelegd aan deskundigen. De meeste tijd in het tot stand brengen van de risicowijzer zat in het afstemmen van de inhoud met de verschillende disciplines.
De gemeenten hebben de wijzer verstuurd via de post, dit geeft de burger een vertrouwd gevoel. Door de kleurrijke vormgeving valt de wijzer op. Naast de risicowijzer heeft de werkgroep ook banners en flesjes water met bedrukt etiket gemaakt. 13.00
15.00
15.00
15.15
Presentatie Henk Jans, GGD Noord-
In de bijlage treft u de presentatie van Henk Jans arts medisch
Brabant/Zeeland
milieukundige bij de GGD Zeeland en Noord-Brabant. In de presentatie
Beleving van risico’s in relatie tot
beschrijft Henk Jans zijn visie op risicocommunicatie en gezondheid als
gezondheid
kwestie van vertrouwen.
Korte presentatie Relevant door Nienke
Relevant bestaat uit drie onderwerpen:
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 5 van 7
van Pijpen 1) Op de website staan actuele ontwikkelingen van Externe Veiligheid, regelgeving en praktijkervaring van de werkvloer. De website is thematisch ingedeeld en diverse bijeenkomsten en casussen worden op de website gezet. De kennistafels dragen bij aan actuele informatie voor op de website.
2) De kennistafels zijn ingezet om experts bij elkaar aan tafel te zetten om hun ervaringen te delen. Hierbij is een wisselwerking tussen de deelnemers in informatie brengen en halen. Tijdens de kennistafel worden verschillende casussen besproken. Het doel van de kennistafels is om beleid en praktijk bij elkaar te brengen.
3) Jaarlijkse landelijke bijeenkomst. Deze vindt plaats op 2 december 2008 in het WTC Rotterdam met het thema Externe Veiligheid Ruimtelijk Ordenen. 15.15
15.45
Onderwerpen voor de toekomst
•
Griep pandemie (of andere maatramptypen)
•
De wisselwerking tussen gemeenten en provincie
TIPS en info Afspraken en acties De deelnemers constateren dat er de afgelopen tijd meerdere bijeenkomsten over risicocommunicatie worden georganiseerd, elk met hun eigen thema. Karin Harmsen en Rita Verschuuren overleggen met het ERC of er afstemming tussen de verschillende initiatieven kan plaatsen vinden. Hierbij wordt onder meer gedacht aan Cobra, een netwerk voor de brandweer, of Hoog Water, zoals nu besproken wordt binnen de TMO. De deelnemers geven aan behoefte te hebben aan inzicht in de stand van zaken van elkaars projecten. Karin Harmsen en Rita Verschuuren proberen of het mogelijk is een Stand van Zaken bij te houden van de projecten van de deelnemers via formats van Relevant. De deelnemers vullen het format in en sturen dit terug naar Rita.. De kennistafel kan de nieuwsbrief gebruiken om informatie te verspreiden en individuele deelnemers kunnen de website gebruiken om nieuwe informatie over hun projecten op te plaatsen. Rita Verschuuren stuurt de deelnemers een e-mail vóór het verschijnen van elke nieuwsbrief. De deelnemers kunnen dan de actualisatie van hun projecten of ander nieuws versturen. Rita laat ze vervolgens op de website of in de nieuwsbrief plaatsen. De deelnemers komen opnieuw bijeen tijdens het jaarcongres van Relevant op 2 december 2008. Op het congres organiseert deze kennistafel een workshop over RO en risicocommunicatie, trekker daarvan is Mieke Roozen, met ondersteuning van Rita Verschuuren en Karin Harmsen (tot aan haar zwangerschapsverlof). Naast deze open workshop treffen de deelnemers elkaar op een besloten deel.
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 6 van 7
Agendapunten voor de volgende bijeenkomsten Onderwerp
In bijeenkomst
• • • • 2. • 3. •
Overige onderwerpen
Verslag kennistafel Risicocommunicatie Datum 10 juli 2008
pagina 7 van 7
