VERSLAG KENNISTAFEL RO EN SANEREN EXTERNE VEILIGHEID (15) Datum: 10 november 2011 Locatie: Utrecht, VERGADERCENTRUM SEATS2MEET, Moreelsepark 65
Samenvatting Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting
10.00
10.30
Opening
De voorzitter Walter de Koning opent de bijeenkomst van de Kennistafel R.O. en Saneren en licht de agenda toe. Walter vertelt dat ‘verankering’ een belangrijk thema is in de derde periode van het Provinciaal Uitvoeringprogramma Externe Veiligheid (PUEV). In het middagprogramma zijn twee presentaties gepland over dit thema. Hij geeft verder aan dat nog niet duidelijk is of en in welke vorm de Kennistafels in 2012 voortbestaan. Om deze reden kunnen wij nog geen vervolgafspraken maken voor bijeenkomsten van de Kennistafel.
Verslag
Vervolgens wordt het verslag van de bijeenkomst van 18 juni (bezichtiging haven- en industriegebied Westpoort Amsterdam) doorlopen. De excursie was illustratief en is goed bevallen. De aanwezigen hebben geen opmerkingen bij de tekst van het verslag. Terugkoppeling acties uit het verslag: Actie 1: Nog niet uitgevoerd. Actie 2: Nog niet uitgevoerd.
Actualiteiten De Commissie Verantwoordingsplicht groepsrisico heeft het supplement aangepast van de Handreiking Verantwoordingsplicht Groepsrisico. De aanpassing heeft betrekking op hoofdstuk 4 over het verantwoorden bij milieubesluiten. Het hoofdstuk is uitgebreid met jurisprudentie ende regelgeving omtrent de omgevingsvergunning/Wabo. Naar verwachting treedt het Besluit Transportroutes Externe Veiligheid (BTEV) medio 2012 in werking. Vooruitlopend hierop zal de afstandentabel Basisnet Spoor zo spoedig mogelijk worden toegevoegd aan de Circulaire Risiconormering Vervoer Gevaarlijke Stoffen. Deze tabel geeft de afstanden van de Veiligheidzones en de jaarlijkse vervoercijfers van gevaarlijke stoffen van de vervoerplafonds. Toevoeging Ronald Kooman (gemeente Dordrecht en lid van de werkgroep Basisnet Spoor): Met de afronding van de afstandentabel is het werk van de werkgroep afgerond. Op dit moment loopt nog wel een onderzoek van de ‘taskforce Robuustheid’ naar verdere groeimogelijkheden van het vervoer van gevaarlijke stoffen. De verwachting is dat het Bouwbesluit 2012 vanaf volgend jaar april in werking treedt. Onderdeel hiervan zijn eisen met betrekking tot plasbrandaandachtgebieden en veiligheidzones. Deze eisen treden echter pas later in werking. Waarschijnlijk zal dit tegelijkertijd met het BTEV zijn.
10.30
10.45
Terugblik thema-
Walter vraagt degenen die aanwezig waren bij de themabijeenkomst wat zij ervan vonden.
bijeenkomst 6
In het algemeen vonden zij het een nuttige bijeenkomst met verhelderende presentaties. In
oktober
de plenaire sessie van de themabijeenkomst op 6 oktober werd duidelijk dat al voldoende
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 1 van 9
Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting instrumenten zijn voor de borging van het thema externe veiligheid. Dit komt ook naar voren uit onderzoek van het IPO. Het gaat nu met name om de toepassing van de beschikbare instrumenten. Een andere uitkomst van de themabijeenkomst was dat de meeste veiligheidswinst wordt behaald bij maatregelen op gebied van hulpverlening en zelfredzaamheid. De winst bij bouwkundige maatregelen is lager. Tegelijkertijd zijn de kosten van dit type maatregelen hoger. Over het idee om een maatschappelijke kosten-batenanalyse in te zetten voor het bepalen van veiligheidsmaatregelen zijn de leden van de Kennistafel gematigd enthousiast. Een kosten-batenanalyse zal vooral worden gedomineerd door de mogelijke grondexploitatie. Enkele kanttekeningen:
De discussies in de verschillende themagroepen verliepen soms stroef. Dit had te maken met de beperkte tijd voor de discussies.
Er werd opgemerkt dat medewerkers op gebied van ruimtelijke ordening (RO) nauwelijks aanwezig waren. Een aantal leden van de Kennistafel geven aan dat lokale en regionale bijeenkomsten meer RO-ers aantrekt. Het betrekken van RO-ers bij externe veiligheid is wel een belangrijk onderwerp.
10.45
11.45
Voorbeschouwing
Op de bijeenkomst was tijd ingeruimd om de inhoud en opzet van de middagsessie van
middagsessie
het Relevant-congres te bespreken met de aanwezigen. De sprekers van de middagsessie
congres Relevant
geven lichtten hun presentatie kort toe. EV in een gemeentelijke structuurvisie - Ronald Kooman (gemeente Dordrecht) De presentatie van Ronald gaat over de plek die het thema externe veiligheid heeft in de structuurvisie van Dordrecht. Daarbij staat hij stil bij de keuzes met betrekking tot externe veiligheid die je kunt maken in een dergelijke visie en welke gevolgen dit heeft voor bestemmingsplannen. Walter geeft aan dat het interessant is om de doorwerking te illustreren met een aantal praktijkcasussen. Buisleidingen in bestemmingsplannen - Gerrit Renkema (Nederlandse Gasunie NV) Gerrit geeft een presentatie over de wijze waarop buisleidingen moeten worden opgenomen in bestemmingsplannen. Hij besteedt ook aandacht aan een standaard leidingartikel voor bestemmingsplannen dat de Gasunie heeft uitgewerkt. Walter en Arjen van Dijk (secretaris van de Kennistafel) geven als tip om de presentatie aan te vullen met voorbeelden en ‘tips & tricks’. Zo blijft het verhaal dicht bij de praktijk. EV in conserverende bestemmingsplannen - Edwin Pirson (gemeente Sittard-Geleen) Het verhaal van Edwin gaat in op vragen als ‘Wat is nog een conserverend bestemmingsplan?’ en ‘Hoe om te gaan met een onveilige situatie in een (vrijwel) conserverend plan?’. De deskundingenpool externe veiligheid Limburg werkt aan een blauwdruk voor externe veiligheid in conserverende plannen. In de werkwijze staat centraal dat de risicohoogte niet wordt berekend. In plaats daarvan wordt bij de verantwoording van het groepsrisico gekozen voor een kwalitatieve beschouwing van de mogelijke ongevalscenario’s. Als risicoberekeningen beschikbaar zijn voor een risicobron, worden deze wel gebruikt voor de verantwoording.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 2 van 9
Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting Walter geeft nog als tip mee om ook jurisprudentie en casussen te behandelen in de presentatie Karel Stijkel (provincie Groningen) plaatst nog de opmerking dat altijd een brandweeradvies moet worden aangevraagd. Ter afsluiting is afgesproken dat de sprekers een stelling bedenken om te behandelen in de presentaties. Deze stelling hoeft niet behandeld te worden als vanuit de deelnemers aan de middagsessie voldoende reacties en vragen komen.
11.45
12.15
Casus: Woningbouw
Paul van den Bergh (coördinator externe veiligheid van de regio Amstelland & De
nabij LPG-
Meerlanden) bracht de casus in. Paul kampte echter met griep. In overleg met hem en op
tankstation
basis van de verstuurde gegevens maakte Arjen van Dijk een presentatie. Arjen presenteert de casus op de bijeenkomst van de Kennistafel. De gemeente Aalsmeer stelde een bestemmingsplan op voor de ontwikkeling van woningen. De planprocedure hiervoor is afgerond. Een van de te realiseren -6
appartementencomplexen ligt echter binnen de plaatsgebonden risicocontour van 10 per jaar van een LPG-vulpunt. De Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen (REVI) geeft aan dat voor nieuwe besluiten een risicocontour geldt van 45 meter. Bij het opstellen van het bestemmingsplan is ervan uitgegaan dat de deze risicocontour verkleind zou worden tot 25 meter in verband met de getroffen maatregelen aan LPGtankwagens. Een uitgave van de Staatscourant (2007) kondigde de verkleining reeds aan. Het voormalige ministerie van VROM koppelde de aanpassing van de REVI echter aan de herziening van het Besluit LPG-tankstations. De herziening van dit laatste besluit liep vertraging op en daarmee ook de aanpassing van de REVI. Naar verwachting zal dit in 2012 worden afgerond. De gemeente is van mening dat de bouwvergunning voor het appartementencomplex niet -6
verleend kan worden omdat deze nog binnen de plaatsgebonden risicocontour van 10 per jaar ligt van een LPG-vulpunt.
Karel Stijkel (provincie Groningen) adviseert om bij nieuwe besluiten te anticiperen op de kleinere afstand van 25 meter. Het ministerie van VROM gaf dit advies in het verleden. Actie: Arjen zal de contactgegevens van Paul van de Berghdoorgegeven aan Karel. Op deze manier kunnen Paul en Karel de casus bespreken en hierover van gedachten wisselen.
12.15
13.00
Lunch
13.00
13.30
Casus: Hergebruik
Edwin Pirson licht een casus toe over hergebruik van een TNT-gebouw in Sittard-Geleen.
TNT-gebouw nabij
Het betreffende gebouw ligt vlakbij een spoorwegemplacement met een hoog groepsrisico.
emplacement
Een onderneming wil het gebouw huren en inrichten als kantoor (inclusief kinderopvang). De verwachting is dat het aantal aanwezigen in het gebouw zal toenemen. Het nieuwe gebruik past niet binnen het vigerende bestemmingsplan. Dit valt onder een afwijking van het bestemmingplan (kruimelgeval) omdat het om een kleine wijziging gaat.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 3 van 9
Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting De gemeente onderbouwde het ruimtelijke besluit met de volgende afspraken:
Het ‘nieuwe’ gebruik van het gebouw is voor een periode van maximaal vijf jaar.
Het aantal aanwezigen mag niet toenemen.
De maatregelen richten zich op de beperking van kinderen in de leeftijdsgroepen acht tot twaalf jaar. Kinderen tot acht jaar mogen niet in het gebouw verblijven.
Het gebouw wordt voorzien van een brandmeldinginstallatie. Daarnaast moet de huurder een ontruimingsplan opstellen (en oefenen).
De aanwezigen konden zich vinden in de onderbouwing van het besluit. Het onderscheid tussen kinderen in de leeftijd tot acht jaar en tussen acht en twaalf jaar werd gezien als een interessante invalshoek. 13.30
14.55
Themamiddag
Het thema ‘verankering’ is een belangrijk onderwerp voor de komende jaren. Het gaat dan
‘verankering van
niet alleen om het verankeren van externe veiligheid in verschillende besluitvormings-
externe veiligheid’
processen, maar ook om het benutten van het instrumenten van andere werkvelden. In twee presentaties wordt ingegaan op dit laatste onderwerp. Wet Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) Wimfred Grashof, accountmanager BAG van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M), geeft een presentatie over de BAG en de kansen die het systeem biedt voor het thema externe veiligheid. De BAG maakt deel uit van een grotere groep basisregistraties. Essentie van een basisregistratie is:
De gegevens hebben een juridische status.
Het gebruik van die gegevens is verplicht (een overheid mag geen eigen lijstjes meer aanlegeggen).
Bij gebleken onjuistheid moet men ‘terugmelden’ naar de bronhouder (zodat de database wordt gecorrigeerd).
Gevolg is dat er één database wordt bijgehouden in plaats van vele honderden met dezelfde gegevens en dat kwaliteit van die gegevens met sprongen toeneemt. De BAG is een basisregistratie van alle gebouwen in Nederland. Hierin staat informatie over de adressen, de ligging (Rijksdriehoekcoördinaten) en de vorm (tweedimensionaal) van gebouwen. Daarnaast zijn gegevens opgenomen met betrekking tot de panden en verblijfsobjecten in het gebouw en de straatnummeraanduiding. Een gebouw kan bestaan uit meerdere panden en/of verblijfsobjecten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan één gebouw waarin meerdere portiekwoningen (panden) zijn gesitueerd. De Wet BAG schrijft voor dat gemeenten de bronhouders zijn van de BAG. Gemeenten zijn verplicht om relevante besluiten binnen een termijn van vier werkdagen door te voeren in de BAG. Het ministerie van I&M voert regelmatig audits bij gemeenten uit om de procedures en de volledigheid van het systeem te controleren. Het resultaat hiervan is dat de BAG een actueel, volledig en gecontroleerd overzicht geeft van de gegevens van gebouwen in Nederland. De wet schrijft bovendien voor datde BAG juridisch gevolgd moet worden. Hiermee wordt bedoeld dat overheden verplicht zijn om de gegevens van de BAG te gebruiken voor kaarten en geografische informatiesystemen.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 4 van 9
Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting Kortom, de BAG is een sterk fundament dat gebruikt kan en moet worden voor andere informatiesystemen. Overheden en particulieren kunnen een uittreksel (‘extract’) van het BAG inclusief mutatie-abonnement opvragen bij het Kadaster. Particulieren betalen een kleine vergoeding voor deze diensten. Voor overheden is dit gratis. Vanaf januari 2012 zal de BAG volledig gekoppeld zijn aan de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Het Handelsregister volgt naar verwachting een maand later.In de toekomst zal ook RO-online worden aangesloten. De BAG zal als een soort satéprikker relaties prikken tussen datasystemen. Verschillende organisaties, als bijvoorbeeld stichting LISA, zijn al bezig om hun systemen ‘BAG compliant’ te maken. Hier liggen ook aanzienlijke kansen voor de Risicokaart. Het handmatig invoeren van gegevens zal grotendeels kunnen vervallen, omdat de basisregistraties die gegevens leveren. De landelijke beheerorganisatie van de Risicokaart moet hiervoor wel een aantal aanpassingen doorvoeren:
Het systeem moet geschoeid worden op de leest van de BAG.
De informatie van relevante datasystemen die gekoppeld zijn aan de BAG moet aan de Risicokaart worden toegevoegd.
Actie: Wimfred en Walter nemen contact op met beheerorganisatie Walter de Koning wijst nog eens op het thema verankering en het gebruik van systemen van andere werkvelden waarop het thema externe veiligheid kan meeliften. Voor het slagen van de BAG is het daarnaast belangrijk dat gebruik van het systeem wordt gemaakt, wat de invoering van het systeem versnelt. Tot slot wil Wimfred graag weten wie bij het ministerie van I&M precies verantwoordelijkheid is voor het beheer van de Risicokaart. Bij wie moet hij het BAG nog op de agenda zetten. Actie: Walter zal een lijst opstellen met belangrijke ‘stakeholders’ en deze naar hem versturen. Wimfred eindigt met de mededeling dat verschillende ministeries de handen ineen hebben geslagen voor een nieuw initiatief genaamd ‘Publieke Dienstverlening op de Kaart (PODK) Dit informatiesysteem bundelt en ontsluit verschillende kaartlagen. Conclusie: De conclusie van de aanwezigen is dat de BAG een heel actuele en volledige bron van informatie is voor de EV-sector. Zeker als de BAG gebruikt wordt in samenhang met andere basisregistraties als Handelsregister (inrichtingen), Gemeentelijke Bevolkingsadministratie (GBA) en Landelijk Register Kinderdagverblijven (LRK; bevat dus zeer kwetsbare objecten). Het is dan ook handig om stelsel van basisregistraties snel te koppelen aan de Risico-kaart. Tijdens het congres Relevant komen de basisregistraties opnieuw aan de orde als ‘korte sessie’.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 5 van 9
Starttijd
Eind
Onderwerp
Samenvatting Digitalisering van bestemmingsplannen Kim den Otter van Arcadis vertelt vanuit haar expertise als milieuadviseur en gesprekken met collega’s op gebied van ruimtelijke ordening over de mogelijkheden die de digitalisering van bestemmingsplannen bieden voor het thema externe veiligheid. Op de dag van deze bijeenkomst vindt ook een congres plaats over milieuaspecten en digitalisering. Het blijkt dus een onderwerp te zijn dat veel milieuadviseursbezig houdt. Op basis van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) zijn gemeenten verplicht om nieuwe ruimtelijke besluiten als bestemmingsplannen en structuurvisies op te nemen in het digitale informatiesysteem ‘RO Online’. De particulieren kunnen de opgegevenbesluiten bekijken op de website www.ruimtelijke plannen.nl. De opbouw en opzet van bestemmingsplannen zijn gestandaardiseerd voor de publicatie op deze website. Een veiligheidzone heeft bijvoorbeeld altijd dezelfde weergave op plankaarten.Voor de structuurvisies zijn daarentegen weinig tot geen standaarden vastgelegdin verband met de beleidsvrijheid die gemeenten hebben. In hoeverre biedt de digitalisering van bestemmingsplannen en structuurvisie nu kansen voor externe veiligheid? Kim bereidde een aantal stellingen voor om hierover een discussie te starten (‘out of the box’). De belangrijkste bevindingen zijn hieronder op een rijtje gezet:
Door het toevoegen van een kaartlaag met risicobronnen aan de website www.ruimtelijkeplannen.nl verkrijgen burgers meer inzicht in de veiligheidssituatie in een plangebied. Hierdoor wordt het voor burgers duidelijker waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt op gebied van externe veiligheid.
In aanvulling op de standaardisering van bestemmingsplannen kan ook een standaard worden opgesteld voor de invulling van een paragraaf externe veiligheid. In de provincie Limburg werken adviseurs al aan een blauwdruk voor de aanpak van het thema externe veiligheid bij conserverende plannen.Een probleem van standaarden is wel dat je eraan vastzit.
Het informatiesysteem ‘RO Online’ biedt de mogelijkheid om een ‘paraplu’bestemmingsplan op te stellen over een bepaald thema in een hele gemeente. De gemeente Veldhoven maakte bijvoorbeeld een dergelijk plan voor het thema archeologie. Aad Loendersloot (DCMR) geeft aan dat de gemeente Rotterdam deze mogelijkheid heeft onderzocht. Voor grote gemeenten is dit niet haalbaar.
14.55
15.05
Rondvraag
Edwin Pirson merkt dat de externe veiligheidsrisico’s van aardgasleidingen die worden berekend met CAROLA erg laag zijn. Hij pleit ervoor om bij bepaalde leidingen (met bijvoorbeeld een lage gasdruk) de externe veiligheidsrisico’s niet meer te berekenen omdat deze risico’s verwaarloosbaar laag zijn. Arjen van Dijk herkent het beeld dat Edwin schetst. Walter sluit de bijeenkomst af met de mededeling dat geen vervolgafspraak kan worden gepland omdat nog niet bekend is of en in welke vorm de Kennistafels doorgang vinden in 2012.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 6 van 9
Afspraken en acties 1. 2. 3. 4.
Na de bijeenkomst worden praktische tips en informatie over hogedruk aardgasleidingen op de website van Relevant gezet. Gerrit Renkema levert een lijst aan met de contactpersonen (R.O.-medewerkers). Ronald Kooman stuurt voorbeeldteksten op over de uitwerking van een (gebieds-)visie in bestemmingsplannen. Arjen van Dijk geeft de contactgegevens van Paul van de Bergh door aan Karel Stijkel. Zodat zij de casus kunnen bespreken en om hierover van gedachten te wisselen. Walter de Koning stelt een lijst op van stakeholders bij het ministerie van I&M die moeten worden geïnformeerd over het BAG en verstuurt deze lijst naar Wimfred Grashoff. Daarnaast nemen Walter en Wimfred contact op met de beheerorganisatie Risicokaart om de kaart BAG-compliant te maken.
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 7 van 9
Deelnemers Naam
Organisatie
E
T
Milieusamenwerking Regio
[email protected]
026 – 497 6423
Aanwezig Marcel Scherrenburg
Arnhem Tineke van Woudenberg
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
070 – 441 7115
Cees Mars
Brandweer Amsterdam-
[email protected]
020 – 555 64 74
Amstelland Mandy Fan
Veiligheidsregio Zaanstreek-
[email protected]
075 – 681 1825
Waterland Marloes van Kemenade
DCMR
[email protected]
010 – 246 8473
Aad Loendersloot
DCMR
[email protected]
010 – 246 8386
Edwin Pirson
Gemeente Sittard-Geleen
[email protected]
046 – 477 8707
Chris Vleer
Gemeente Tilburg
[email protected]
013 – 542 8394
Dick Boonstra
Provincie Noord-Holland
[email protected]
023 – 514 3392
Gerrit Renkema
Nederlandse Gasunie NV
[email protected]
050 – 521 9111
Karel Stijkel
Provincie Groningen
[email protected]
050 – 316 4552
Nanny van Rooij
Provincie Noord-Brabant
[email protected]
073 – 681 2755
Ronald Kooman
Gemeente Dordrecht
[email protected]
078 – 639 6846
Paul van Leeuwen
Regio De Vallei
[email protected]
Wimfred Grashof
Ministerie van I&M
[email protected]
Kim den Otter
ARCADIS
[email protected]
06 – 2706 1648
Gemini Consultants
[email protected]
06 – 2210 6527
ARCADIS
[email protected]
06 – 2706 05 47
Stefan Musch
Gemeente Amsterdam
[email protected]
020 – 520 63 34
Kamiel Bertels
Steunpunt Externe Veiligheid
[email protected]
Voorzitter Walter de Koning Secretaris Arjen van Dijk Afwezig 0592 – 365 708
Drenthe Paul Verhoeven
Bureau Externe Veiligheid
[email protected] 058 – 233 9079
Fryslân Peter Frijns
Ministerie I&M
[email protected]
Hugo Kuijjer
Ministerie I&M
[email protected]
070 – 339 4063
Paul van den Bergh
Gemeente Amstelveen
[email protected]
020 – 540 4559
Debby Mulder
Provincie Gelderland
[email protected]
026 – 359 8309
Ilse Vos
Gemeente Rheden
[email protected]
026 – 497 6404
Dick Jan de Boer
Gemeente Rheden
[email protected]
Alex de Roos
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
Rogier Wegerif
Milieudienst Midden Holland
[email protected]
Hakan Eker
Gemeente Zaanstad
[email protected]
Arthur Koning
Gemeente Zaanstad
[email protected]
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
070 – 441 7019 0182 – 545 762 075 – 681 6431 pagina 8 van 9
Naam
Organisatie
E
T
Esther Temme
Provincie Limburg
[email protected]
043 – 389 7862
Ruud van Henten
Gemeente Elburg
[email protected]
Pieter-Tjeerd Westra
Gemeente Nijkerk
[email protected]
Erik Thoonen
Provincie Gelderland
[email protected]
Ellen van der Heijden
Provincie Noord-Holland
[email protected]
Annemarie Wennekes
Gemeente Amsterdam
[email protected]
Richard van Nispen
Gemeente Breda
[email protected]
076 – 529 4485
Titus Hofman
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
070 – 441 6987
Yde Hamstra
Provincie Zuid-Holland
[email protected]
070 – 441 83 46
Agendaleden
Verslag kennistafel Ruimtelijke Ordening & Saneren externe veiligheid (15) 10 november 2011
pagina 9 van 9