E X T E RNE V EI LI GHEI D bi nnen RO-PROJECTEN Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
Beste collega, Leuk dat je meegaat met de excursie
In dit excursieboekje is een korte omschrijving
‘Externe veiligheid binnen RO-projecten’.
van alle projecten opgenomen om van te voren wat info op te doen. Daarnaast zijn ook contact-
We bezoeken de projecten:
gegevens opgenomen, zodat je het excursieboekje
• SPOORZONE 013 – TALENTSQUARE
tevens als naslagwerk kunt gebruiken.
• VIABREDA • INDUSTRIETERREIN MOERDIJK
Veel leesplezier en vooral een leuke dag!
• NIEUWBOUWWIJK BOSSELAAR ZUID
We kijken bij al deze ruimtelijke ontwikkelingen hoe is omgegaan met de risico’s van gevaarlijke stoffen. De gekozen projecten laten duidelijk zien hoe een plan beter én veiliger wordt als er tijdig overleg plaatsvindt met alle betrokken partijen en disciplines. Voor externe veiligheid is namelijk niet alleen de potentiële risicobron van belang. Het is vooral belangrijk hoe de ruimte rond die bron wordt ingericht en welke maatregelen worden getroffen. Op korte afstand van de risicobron dus geen objecten voor niet-zelfredzame personen, zoals kinderdagverblijven en bejaardenhuizen. Plus maatregelen om de bestrijdbaarheid voor de hulpdiensten te vergroten en de zelfredzaamheid van de aanwezigen te verbeteren.
CONTACTGEGEVENS OMWB
Tijdens de excursie kunnen we bij de verschillende projecten een aantal maatregelen zien, zoals:
Jos van Mierlo
- hulpverleningswegen
[email protected]
- vloeistofkerende en brandwerende muren
013 - 206 03 51
- brandwerende gevels - opstelplaatsen voor hulpverleningsvoertuigen
Pascal Verstraten
- afzonderlijke brandweeringangen
[email protected]
- bluswatervoorzieningen
013 - 206 03 60
PROGRAMMA 10.30
Ontvangst bij Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
11.00
Introductie ‘Externe veiligheid binnen RO-projecten’
•
11.15
Presentatie ‘Ontwerpen voor een veilige omgeving’
•
11.45
Lunch
Jos van Mierlo, OMWB Alet van ’t Eind, Verbeterprogramma Groepsrisico
12.15 Presentatie
•
12.45 Bezoek
13.00
•
SPOORZONE 013
Chris Vleer en Frenklin van der Burgt, gemeente Tilburg •
TALENTSQUARE
Reistijd naar Breda
13.30 Bezoek
•
VIABREDA
•
Onno van der Heijden, John Bakker en Richard van Nispen, gemeente Breda
14.30
Reistijd naar Moerdijk
15.00 Bezoek
•
INDUSTRIETERREIN MOERDIJK en
•
16.00
Reistijd naar Tilburg
17.00
Einde excursie
•
NIEUWBOUWWIJK BOSSELAAR ZUID
Jeroen van Venrooij en Wim de Rijck, gemeente Moerdijk
SPOORZONE 013 – TALENTSQUARE
diverse winkels en voorzieningen. Van oudsher is de spoorzone in Tilburg een gebied van verbindingen.
Plangebied
Het spoor was de basis voor veel economische
Spoorzone 013 is een ontwikkelgebied in Tilburg
ontwikkelingen in het gebied. SPZ013 blijft ook in
naast het spoor van 75 hectare groot, uitgestrekt
de toekomst een verbindend element in de stad.
over 3 kilometer. Het ligt tussen de ringbanen
Een toegangspoort voor de reiziger, een belangrijke
West en Oost en wordt gemarkeerd door de
knoop in het netwerk van de stad. Een broedplaats
woontoren Westpoint en het hoofdkantoor van
waar traditie en innovatie, skateboard en viool,
Interpolis. Hier ligt voor Tilburg dé kans om
student en ondernemer elkaar treffen.
de binnenstad te verrijken en de economische betekenis van de stad te vergroten. Het doel is om
Welke scenario’s kunnen zich voordoen ten
een broedplaats te creëren voor kennis en innovatie
opzichte van de ruimtelijke ontwikkeling?
met onderwijs, ondernemers en particulieren.
Door het vervoer van gevaarlijke stoffen op
En dit te combineren met ruimte voor wonen,
het naastgelegen spoortraject zijn mogelijke
werken en uitgaan. In het hart van de Spoorzone
scenario’s; een plasbrand met brandbare producten,
vind je de oude NS Werkplaats, waar generaties
ontploffingsgevaar van gassen en het vrijkomen
Tilburgers aan locomotieven en treinen sleutelden.
van toxisch gas dat zich verspreidt door de wind.
Tussen dit industrieel erfgoed en nieuwe architectuur krijgen evenementen, ondernemerschap
Maatregelen
en vernieuwing de ruimte. Op de hoek van de
De Veiligheidsregio is in een vroeg stadium betrokken
Hart van Brabantlaan, de St. Ceciliastraat en de
bij de nieuwbouwplannen. Ten behoeve van de
Gasthuisring staat Tilburg TalentSquare. Hier is
maatgevende scenario’s zijn een aantal maatregelen
een prachtige woonplek voor ruim 700 internatio-
genomen.
nale studenten en kenniswerkers ontstaan. Op de begane grond vestigen zich bedrijven en instel-
De gevolgen van een plasbrand kunnen beperkt
lingen (ongeveer 10.000 m2). Het project is een
worden door de omvang van de plas te beperken.
nauwe samenwerking tussen TBV Wonen, Cardan,
Er is een opvanggoot gerealiseerd op circa 13 meter
de Universiteit van Tilburg, SSH en Van de Ven.
afstand vanaf het midden van het spoor (in het midden van de calamiteitenstrook), welke voorkomt
In 2013 is gestart met de verbouwing van het
dat de plas groter wordt. Tevens is een vloeistof-
station. Station Tilburg telt nu dagelijks 30.000
kerend en brandwerend muurtje gerealiseerd op
reizigers. Dat worden er in 2020 ruim 40.000.
circa 2 meter afstand van de goot welke bij het
Om de toegankelijkheid en doorstroming te ver-
overstromen van de goot verdere uitbreiding van
beteren, krijgt het station een brede doorgang
de plas voorkomt.
onder de spoorlijnen, met nieuwe entrees en
Daarnaast kunnen de gevolgen van een plasbrand
pleinen aan de kant van de Spoorlaan en aan de
beperkt worden door de inzet van één of meer-
kant van de wijk Theresia. Deze onderdoorgang
dere blusvoertuigen. Hiervoor is een toegangsweg
wordt voor de reizigers aantrekkelijk gemaakt met
voor hulpverleningsdiensten (hulpverleningsweg)
aangelegd tussen het spoor en de bebouwing. Als gevolg van de stralingswarmte in geval van een plasbrand of fakkelbrand kan brandoverslag plaatsvinden naar de bebouwing. Hiervoor zijn de gevels van de bebouwing (inclusief het glas) brandwerend uitgevoerd, met een Weerstand tegen BrandDoorslag en BrandOverslag (WBDO) van 60 minuten. Een bouwkundige maatregel ter beperking van de effecten van een toxische gaswolk die wordt toegepast in het gebouw is het realiseren van een uitschakelbaar ventilatiesysteem. De gebouwbeheerder alsmede de brandweer heeft de mogelijkheid om het ventilatiesysteem uit te schakelen. Als laatste is een omroepinstallatie aangebracht om centrale meldingen hoorbaar te maken. Brongegevens www.spoorzone013.nl www.talentsquare.nl
CONTACTGEGEVENS gemeente Tilburg Chris Vleer
[email protected] 013 - 542 88 08 Frenklin van der Burgt
[email protected] 013 - 542 89 09
VIABREDA
bestemmingen en draagt het bij aan een afschermende werking. Anderzijds is ontruiming van een
Plangebied
kantoor makkelijker te realiseren en is kantoor-
Het plangebied Via Breda is onderverdeeld in acht
personeel over het algemeen meer zelfredzaam.
deelgebieden gelegen langs het spoor. Ieder deelgebied heeft zijn eigen karakter en kwaliteiten.
Het deelgebied Drie Hoefijzers-Zuid is in de huidige
Het Stationskwartier is de motor van Via Breda,
situatie een bedrijfsterrein waar een bierbrouwerij
als internationaal knooppunt voor alle vormen
gevestigd is geweest. Dit wordt getransformeerd
van lokaal, regionaal, en (inter)nationaal vervoer
naar een binnenstedelijk woon- en werkmilieu.
en door het aanbod van wonen en werken.
Zowel kantoorcomplexen als een complex met
Dit nieuwe Stationskwartier wordt een multi-
sociale woningbouw maken deel uit van dit plan.
functioneel stadsdeel van 200.000 m2, bestaande
De Veiligheidsregio is al in een vroeg stadium
uit kantoorlocaties, woningen en commerciële
betrokken bij de ontwikkelplannen waardoor de
ruimten. Dus kwetsbare objecten naast en “op”
eisen die werden gesteld ten behoeve van bouw
het spoor. Voor de ruimtelijke planvorming moest
en calamiteiten door de gemeente rechtstreeks
daarom wel rekening gehouden worden met
werden besproken met de projectontwikkelaar.
de gevaren van het spoor. Het spoortraject ligt
Burgemeester en wethouders van de gemeente
namelijk in het centrum van Breda en is opgeno-
Breda kregen mogelijkheden om nadere eisen te
men in het Basisnet spoor. Ten behoeve van het
stellen ten behoeve van de milieusituatie en de
Basisnet spoor is voor Breda rekening gehou-
verantwoording van het groepsrisico.
den met alle ruimtelijke ontwikkelingen die rond 2008 bekend waren. Hieruit bleek dat er binnen
Welke scenario’s kunnen zich voordoen ten
Breda geen knelpunten waren op grond van het
opzichte van de ruimtelijke ontwikkeling?
plaatsgebonden risico. Het groepsrisico bleek wel
Door het vervoer van gevaarlijke stoffen op
een aandachtpunt. Opmerkelijk is dat voor de
het naastgelegen spoortraject zijn mogelijke
herontwikkeling van het plangebied het groepsri-
scenario’s; een plasbrand met brandbare producten,
sico is afgenomen, ondanks de verhoging van de
ontploffingsgevaar van gassen en het vrijkomen
hoeveelheid personen (bebouwing) in het plan-
van toxisch gas dat zich verspreidt door de wind.
gebied. Oorzaak hiervan is dat het transport van gevaarlijke stoffen over het spoor wordt verplaatst
Maatregelen
naar de Betuweroute.
In het bestemmingsplan Stationskwartier zijn een aantal maatregelen vastgelegd.
In de stedenbouwkundige opzet van het plan is rekening gehouden met externe veiligheid door
De m2-functies per bebouwingsvlak zijn vastgelegd
richting het spoor een eerstelijns bebouwing
en hieruit wordt de gemiddelde bezettingsgraad
van kantoren te realiseren. Het voordeel hiervan
afgeleid.
is tweeledig. Enerzijds vormt deze eerstelijns
Op een plankaart worden alle benaderingsroutes
bebouwing een buffer richting de kwetsbare
van het spoor en de OV-terminal voor van de
brandweer en andere hulpdiensten aangegeven. Er is een analyse gemaakt van mogelijke maatregelen die, gericht op de (potentiële) gevolgen van een ongeval met gevaarlijke stoffen op het spoor, de veiligheid van bewoners, kantoorpersoneel, reizigers en andere aanwezigen moeten verbeteren. Hieruit blijkt dat veel maatregelen ter beperking van het aantal slachtoffers als gevolg van een calamiteit wenselijk zijn, maar juridisch niet afdwingbaar. Toch zijn er bij de nieuwe OVterminal, aanvullende maatregelen getroffen. Enerzijds omdat hier de meeste mensen aanwezig zullen zijn, en anderzijds om vanuit deze deels publieke functie een voorbeeldfunctie uit te laten gaan. Brongegevens www.viabreda.nl
CONTACTGEGEVENS gemeente Breda Richard van Nispen
[email protected] 076 - 529 44 85 Onno van der Heijden
[email protected] 076 - 529 38 73 John Bakker
[email protected] 076 - 529 44 73
INDUSTRIETERREIN MOERDIJK
scenario’s; een plasbrand met brandbare producten van naastgelegen bedrijven, ontploffingsgevaar van
Plangebied
gassen in opslag en het vrijkomen van toxisch gas
Het industrieterrein Moerdijk is ruim 2500 hectare
dat zich verspreidt door de wind.
groot, ligt aan het Hollands Diep en is gelegen nabij de dorpen Klundert en Moerdijk. Vanwege
Maatregelen
gewenste nieuwe ontwikkelingen op het terrein
De realisatie van een eigen brandweerkazerne op
(met name de intensiveringopgave en realisatie
het industrieterrein is in een stroomversnelling
van windturbines in openbaar gebied) en nieuwe
gekomen na de ramp van Chemiepak. Het was
wet- en regelgeving (met name doorwerking van
altijd een wens van de gemeente maar gezien de
wetgeving externe veiligheid) moest het bestem-
financiën nog onzeker. Door de clustering van risi-
mingsplan geactualiseerd worden. Daarbij moest
covolle bedrijven werd het mogelijk om efficiënter
er ruimte zijn voor industriële ontwikkeling, waar-
te investeren in veiligheidsmaatregelen en dus de
onder risicovolle bedrijven én veilig wonen in de
brandweerkazerne Plaza 21 toch te realiseren.
nabij gelegen plaatsen.
Ten behoeve van het toxisch scenario is het CBIS
Het meest opvallende aan de aanpassing van het
(Calamiteiten Bedrijfshulpverlening Informatie
bestemmingsplan is de opdeling van Zeehaven
Systeem) ontwikkeld. Bij een dreigende situatie
en Industrieterrein in vijf zones. Hierdoor worden
krijgen bedrijfshulpverleners een waarschuwing op
risicovolle en niet-risicovolle activiteiten beter
hun telefoon en computer, waardoor ze direct in
gescheiden. Zone één is voor de BRZO-bedrijven
actie kunnen komen. Het waarschuwingssysteem
(Besluit Risico’s Zware Ongevallen) met de meest
is gekoppeld aan een database met alle gegevens
risicovolle activiteiten. Zone vier is bedoeld voor
over mogelijke risico’s en aan een meteo-systeem.
kantoren. Zone vijf bevat de robuuste groenstro-
Het CBIS is een coproductie van Veiligheidsregio
ken rondom het zeehavengebied. Deze clustering
Midden- en West-Brabant, havenschap Moerdijk,
heeft enkele grote voordelen, waarvan de veilig-
gemeente Moerdijk, ontwikkelaar Centric én het
heid voor werknemers en omwonenden de belang-
bedrijfsleven.
rijkste is. Er worden voor deze veiligheid strenge
Als laatste maatregel wordt er heel veel geoefend
rekenregels gehanteerd, waardoor bedrijven met
met en door bedrijven op het gebied van ramp-
veel werknemers zich niet mogen vestigen in zone
bestrijding. De focus ligt de komende jaren op
één. Een concentratie van mensen moet in deze
externe veiligheid, zelfredzaamheid, communicatie
zone namelijk worden voorkomen, zodat een klein
en bovenal op samenwerking en goede wil van alle
incident niet meteen escaleert tot een grote ramp.
betrokken partijen.
Welke scenario’s kunnen zich voordoen ten
Brongegevens
opzichte van de ruimtelijke ontwikkeling?
Ontwerpen voor een veilige leefomgeving
Door aanwezigheid van diverse BRZO- en Bevi-
Bloemendal Uitgevers, december 2014
inrichtingen (Besluit externe veiligheid inrichtin-
ISBN 9200000035041204
gen) op het industrieterrein zijn mogelijke
CONTACTGEGEVENS gemeente Moerdijk Jeroen van Venrooij
[email protected] 06 - 12 76 04 95
NIEUWBOUWWIJK BOSSELAAR ZUID
vanuit het westen de entree vormt voor Bosselaar Zuid.
Plangebied
Langs het spoor is een hoge aarden wal aangelegd
Bosselaar Zuid is 30 hectare voormalige land-
die uiteindelijk honderden meters lang wordt en
bouwgrond, gelegen aan de zuidzijde van het
die als geluid- en calamiteitenbuffer voor de hele
centrum van Zevenbergen. Het plangebied ligt
wijk dient. Deze wal kan bovendien een drukgolf
ingeklemd tussen de Roode Vaart en de spoorlijn
ombuigen als gevolg van een zogenaamde BLEVE.
Roosendaal-Dordrecht. Er wordt een nieuwbouw-
In de wijk zelf liggen de huizen op een ruime 65
wijk ontwikkeld met een gevarieerd woningaanbod
meter van het spoor af en is de richting van de
en een brede school. Omwonenden hadden zoveel
(meeste) wegen recht van het spoor af.
bezwaren tegen de nieuwbouwwijk Bosselaar Zuid
De brede school ligt op meer dan 200 meter van
dat de Raad van State eraan te pas moest komen.
het spoor (vanwege de kwetsbare groepen).
Daarbij werd vooral veiligheid als (bezwarend)
Er is tevens een fietstunnel aangelegd.
argument gebruikt. De Raad van State achtte uit-
Er zijn veel open ruimtes, veel waterpartijen.
eindelijk alle bezwaren ongegrond. Externe veilig-
Er komt in 2015 een communicatiesysteem (CBIS)
heid en het daarmee samenhangende groepsrisico
waardoor alle burgers via software op hun mobiele
is daarom tijdens het gehele planproces uitermate
telefoon informatie krijgen tijdens een calamiteit
serieus genomen door alle betrokken partijen.
in het kader van zelfredzaamheid. Dat systeem is ontwikkeld voor bedrijven op het industrieterrein
Welke scenario’s kunnen zich voordoen ten
van Moerdijk en wordt nu voor burgers op een
opzichte van de ruimtelijke ontwikkeling?
handige manier ingezet.
Door het vervoer van gevaarlijke stoffen op het naastgelegen spoortraject zijn mogelijke
Brongegevens
scenario’s; een plasbrand met brandbare producten,
www.bosselaarzuid.nl
ontploffingsgevaar van gassen en het vrijkomen
Ontwerpen voor een veilige leefomgeving,
van toxisch gas dat zich verspreidt door de wind.
Bloemendal Uitgevers, december 2014
Door aanwezigheid van diverse BRZO- en Bevi-
ISBN 9200000035041204
inrichtingen op een, op enige afstand gelegen, industrieterrein is tevens het scenario mogelijk van het vrijkomen van toxisch gas dat zich verspreidt door de wind (over kilometers). Maatregelen Er is eerst een noodbrug aangelegd over de Roode Vaart om extra verkeer in de kern van Zevenbergen te voorkomen. Alle bouwverkeer moest over deze noodbrug. Inmiddels is de noodbrug vervangen door een permanente brug, die
CONTACTGEGEVENS gemeente Moerdijk Wim de Rijck
[email protected] 06 - 54 64 38 78 Jeroen van Venrooij
[email protected] 06 - 12 76 04 95
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant Spoorlaan 181 5038 CB Tilburg Postbus 75, 5000 AB Tilburg (013) 206 01 00
[email protected] www.omwb.nl
De excursie is een samenwerking tussen Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, gemeente Breda, gemeente Moerdijk, gemeente Tilburg en de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door Programmabureau Brabant Veiliger.
