Verslag Ghanareis 11 - 22 februari 2016
De deelnemers
1
Vrijdag 12 februari, Accra Bezoek aan het psychiatrisch ziekenhuis en aan gebedsgenezer Door Barbara Thiel We werden ontvangen door de directrice van het psychiatrisch ziekenhuis en de medisch directeur, die ons vertelde over de geschiedenis van het ziekenhuis. Het eerste psychiatrisch ziekenhuis werd gebouwd in 1888, dat was al snel vol, daarna werd in 1904 het huidige ziekenhuis gebouwd, toen nog met ongetrainde oppassers, meer een soort cipiers. Het was geschikt voor 500 patiënten, maar een paar jaar geleden waren het er niet minder dan 1200; na "Operatie 600" was dit aantal gehalveerd, de rest was teruggestuurd en opgevangen in hun eigen gemeenschap. In 2012 werd een nieuwe Mental Health Law aangenomen, waarin werd gestreefd naar decentralisatie, meer community-based verzorging en waarin de rechten van de patiënt werden gewaarborgd. Ook werd door educatie geprobeerd de stigmatisering van patiënten te verminderen. Het huidige ziekenhuis heeft 20 afdelingen, waaronder ook afdelingen voor criminelen en een afdeling voor kinderen, die daar deels zijn achtergelaten door hun familie. Het gaat dan vaak om ernstig geretardeerde kinderen die volledige verzorging nodig hebben. Verder vertelde men ons dat er in Ghana 12 tot 14 psychiaters zijn op een bevolking van 25 miljoen. Veel van de patiënten hebben en verslavings-geinduceerde psychose; depressie komt mogelijk juist wat minder voor dan bij ons. Na een korte rondleiding langs een drietal afdelingen, waar we onder andere allemaal geknuffeld werden door een van de vondelingetjes, Baby Child, vertrokken we naar het Prayer Centre. Daar werden we ontvangen door de profeet Nioke zelf, die 23 jaar geleden in een visioen de goddelijke opdracht had gekregen om op die plaats een kerk te stichten. Daar behandelen zij nu honderden geesteszieken, die daar vaak door familie worden gebracht, soms zo gewelddadig dat zij vastgebonden moeten worden. Daarbij wordt geen diagnose gesteld, zij classificeren de klachten "op een spirituele manier". De profeet claimde een succespercentage van 100%, soms in een dag, soms na 6 maanden. Hij demonstreerde zijn krachten door Marianne ter plekke met vruchtbaarheid in te stralen. De Reverend die ons rondleidde vertelde dat zij de gebedsgenezing altijd combineren met reguliere medische behandeling door bezoekende artsen, maar dat het geld voor die bezoeken nu op was. De in ons busje meerijdende verpleegkundigen vertelden een ander verhaal, over de moeite die het ze kostte om toegang te krijgen tot de patiënten en dat er veel geld binnenkwam dat echter niet ten goede kwam aan de patiënten maar aan de profeet zelf. De verpleegkundigen waren in feite degenen die door dagelijks de patiënten hun medicatie te geven, de behandeling uitvoerden.
2
Zaterdag 12 februari Nationaal museum gesloten. Monument en museum Nkrumah, markt, geld trekken.
Zondag 14 februari, reis van Accra naar Kumasi
Bezoek Orthopedic Training Centre, Nsawam Verslaggever : Menno Haverkort. Wij zijn ontvangen door de directrice, sister Newman, directrice. Zij vertelt ons allereerst over het ontstaan van het Orthopedic Training Centre. Het is opgericht in 1961 door broeder Tarcicius de Ruyter, orthopedisch instrumentenmaker, en is nog steeds het enige centrum in zijn soort in Ghana. Aanvankelijk was polio de grote ziekte waarvoor ze hier werkten met het maken van protheses en braces, nu zijn verkeersslachtoffers de grootste groep patiënten, gevolgd door neurologische ziektes als bv hydrocefalus en spina bifida. Het centrum heeft de mogelijkheid ouders en kinderen op te nemen voor een periode, soms tot wel 6 maanden Er is een school, maar er wordt ook gestreefd kinderen in de lokale scholen te laten participeren. Werkten ze eerst alleen in het Training Centre zelf, tegenwoordig is er ook een “mobile clinic” die met regelmaat door de regio’s van het land trekt om ter plekke braces en protheses te maken en repareren.
3
Er is samenwerking met de 2 katholieke ziekenhuizen in de regio waar de orthopedische operaties worden gedaan. Tegenwoordig is het Orthopedic Centre ook een opleidingscentrum voor orthopedisch instrumentmaker, in samenwerking met de Nkruma University in Accra. Wat getallen: In 2015 zijn 6000 patiënten begeleid, waarvan 3000 door de mobile clinic. Het Orthopedic Centre is financieel afhankelijk van donaties, verreweg de meeste gelden komen vanuit het buitenland. Wat is het meest opgevallen:
De enorme betrokkenheid van de directrice De praktische manier van werken met de zeer beperkt beschikbare materialen De beperkte mogelijkheden door politiek/economische omstandigheden.
Wat neem je mee / heb je geleerd: Niet elke medisch mogelijke ingreep is altijd de beste. Sociaal-culturele achtergronden van de bewoners uit de diverse Ghanese regio’s zijn zeer bepalend voor de uiteindelijke keuzes van behandeling en begeleiding. Opmerkelijke uitspraak:
“ de mensen zijn hier niet toegerust (not gifted) met de gave taken vooruit te plannen” … “ Hier wordt een kind nooit weggestuurd, ok niet als er geen geld is bij de ouders”. “ Dokters hier kunnen staken en daardoor mensen dood zien gaan, wij niet…” .
4
Maandag 15 februari, Kumasi Verslag bezoek Teaching Hospital Kumasi, Ghana Ontvangen door:
directeur verpleegkundigen, directeur administratieve dienst, medisch directeur (Antony Mensah) was in het buitenland Kathryn Spangenberg, hoofd opleiding Family Medicine en collega's
verslag:
Emmy van Woerden
Wat algemene cijfers: het Teaching Hospital heeft 1250 bedden, 3800 staf, 40.000 opnames per jaar en 20 tot 25.000 polikliniekbezoeken per jaar. Er worden 25 baby’s per dag geboren (ruim 9000 per jaar). De afdeling Verloskunde (maternity ward) is uitgerust met 10 OK’s. We hadden een erg interessante sessie met Kathryn Spangenberg, hoofd opleiding Family Medicine, en twee artsen die deze opleiding volgen of net hebben gevolgd. Family Medicine wordt onderwezen in een aparte faculteit. Kathryn Spangenberg heeft een Nederlands vader, is in Spanje opgegroeid, heeft haar geneeskunde opleiding in Engeland gevolgd, daar een Ghanese man leren kennen en is naar Ghana verhuisd. Ongeveer 10 jaar geleden is zij gestart met de opleiding Family Medicine, dit is een opleiding die het meest overeenkomt met een kruising van de Huisartsen- en de Tropenopleiding. Family Physicians moeten een aantal operaties beheersen, zoals sectio Caesaria, appendectomie, EUG-operatie. Zij werken in de district hospitals, samen met medical assistants (gespecialiseerde verpleegkundigen).
5
De opleiding is als volgt: na de studie Geneeskunde werken de artsen 2 jaar als algemeen arts in een ziekenhuis, daarna 1 jaar in een district ziekenhuis, en dan volgen zij de 3 jarige opleiding Family Medicine. Het doel is om de zorg dichter bij de mensen te brengen: “to be out in the district”. De opleiding is sterk patiëntgericht. Er zijn 15 artsen in opleiding. Er zijn 3 opleidingsinstituten: in Kumasi, Accra en in de Eastern Region. In 2014 zijn 45 Family Physicians opgeleid, helaas blijven de meesten toch in Accra en Kumasi. De opleiding tot Family Physician is populair: op 1 staat Obstetrics, op 2 Surgery en op 3 Family Physician. Op het platteland is de gezondheidszorg als volgt georganiseerd: In het land zijn CHIPs, bemand door verpleegsters en of verloskundigen; zo nodig wordt de patiënt doorverwezen naar een local clinic, waar family physicians en of medical assistants werken. Indien nodig kan weer worden doorverwezen naar een medical officer, en als laatste station in de grote stadsziekenhuizen naar een specialist. Er is een nationale gezondheidszorg, ongeveer 80 % van de Ghanezen is verzekerd. Voor zorg in het ziekenhuis is een verwijzing nodig, anders moet worden betaald. District hospitals hebben vaak een religieuze basis, deze zijn financieel vaak sterker, en daar gaan de specialisten graag werken. Problemen in de zorg zijn: health illiteracy no show compliance interference door profeten Er wordt veel energie gestoken in voorlichting en opleiding, groepsbijeenkomsten en behandelingen zijn succesvol. Diabetes Mellitus is een groot probleem. Behandeling gebeurt het meest met tabletten, het koel bewaren van insuline is niet overal mogelijk. Medicijnen worden ingekocht in China, India, UK, maar de aanvoer is niet constant. Er is veel onwetendheid over gezond eten/koken. Bewegen/sporten gebeurt te weinig: het is te duur of te heet, men heeft geen tijd… Er wordt door de lokale bevolking nogal gebruik gemaakt van herbal medicine practitioners, probleem hierbij is de moeizame kwaliteitscontrole. Er wordt wel geprobeerd om met deze mensen tot samenwerking te komen. Meest voorkomende ziektebeelden: - hypertensie - diabetes mellitus - malaria - COPD - myomen - verloskundige complicaties: bloedingen, (pre)eclampsie - diarree - maagproblemen - urineweginfecties - bij jongeren SOA
6
Kathryn en haar collega’s waren erg enthousiast over hun vak en konden ons veel adviezen geven en tricks vertellen met betrekking tot hoe om te gaan met de Ghanese patiënt. Zeer bevlogen gezondheidswerkers!
En daarna fufu in de kantine van het ziekenhuis
7
Bezoek Kings & Queens, day care center for mentally and multiple disable children. Verslaggever: Jolanda We worden ontvangen door een delegatie van het bestuur waaronder de voorzitter Mr. Kwame Adomako en miss. Amanda Linda, Manager/caretaker. Na een voorstelrondje , het rondbrengen van een flesje water en een kort gezamenlijk gebed krijgen we een korte uitleg over het ontstaan van King & Queens. Er is vanaf het begin, 2006, ondersteuning geweest vanuit Nederland. De voorzitter vertelt dat in Ghana, mensen/kinderen met een handicap in hun dorp worden gediscrimineerd en zelfs verstoten. Men denkt nog steeds dat ze door de duivel bezeten zijn. De NGO Kings & Queens bevindt zich in het dorp Asuokoo, in de Ashanti regio. Zeven begeleiders zorgen 24 uur per dag voor 12 kinderen met een geestelijke en/of lichamelijke handicap in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Visie van Kings & Queens is om de kinderen te stimuleren en te trainen om hun zelfvertrouwen te verhogen. Verder wordt ze geleerd zo onafhankelijk mogelijk te worden. Dit gebeurt door individuele scholing maar ook doordat de NGO een eigen moestuin heeft, ze verbouwen mais, kool en bonen. Ook is er een varkensboerderij en een kippenfarm. De kinderen mogen dan meehelpen bij de verzorging. Al de kinderen worden voor de opname in King & Queens gescreend door een kinderarts in het ziekenhuis om de mate van hun handicap in te kunnen schatten.
Na dit verhaal krijgen we een rondleiding over het terrein . We bezoeken de varkensstal waar net een big aan het bevallen is. De moestuin ligt wat verder weg. We bezoeken ook de 8
kinderen die hun naam noemen en veel handjes willen geven. Aandoenlijk om te zien. De voorzitter vertelt dat er binnenkort een nieuw verblijf geopend wordt voor de begeleiders, die tot nu toe nog steeds in de zelfde ruimte slapen als de kinderen. Er zijn verder klaslokalen, een recreatieruimte en een keuken waar voor iedereen gekookt wordt. Deze hebben we niet allemaal bezocht. Wat is meeste opgevallen. Het is er schoner dat menig ander verblijf die we bezocht hebben. De leiding is duidelijk betrokken bij de zorg van de kinderen. Men is praktisch ingesteld. Voorbeeld: in plaats van losse plaspotjes voor de kleinste kinderen waar ze van af kunnen vallen zijn er 5 gaten in de grond die dienst doen als plaspotten. Zo nodig kan dit met waterslang schoongespoeld worden. Wat heb ik geleerd: Ondanks de beperkte middelen en altijd een gebrek aan financiën is dit een goed lopende NGO. Het geloof speelt ook hier een belangrijke rol, zoals in veel plekken in Ghana. Iedereen verblijft voor langere tijd in het centrum wat redelijk ver buiten het dorp ligt.
Dinsdag 16 februari Markt, houtsnijwerkers en kente weverij.
9
Woensdag 17 februari, reis van Kumasi naar Cape Coast. Bezoek St, Francis Xavier Hospital in Assi-Foso
Verslag Folkert Na een hartelijke ontvangst en de lunch kregen we een presentatie van Dokter Adam Gymti en Zuster Lourdes. Aan de hand van het jaarverslag van 2015 werd ons een beeld geschetst van de activiteiten van het ziekenhuis en de resultaten die ze bereikt hebben. De presentatie en discussie duurden 1 ½ uur Het ziekenhuis bestond in 2015 50 jaar. Eigenlijk was er daarvoor vanaf 1950 ook al kleine kliniek, maar in 1965 werd deze overgenomen door de Hospitaller Sisters Congregation of the Sacred Hart of Jesus en werd toen een katholiek missie ziekenhuis wat het tot op de dag van vandaag is. Het ziekenhuis ontvangt steun vanuit katholieke missie organisaties (bv Memisa), maar ook van de Europese Gemeenschap. Het Ziekenhuis vervult een regionale functie als verwijscentrum voor de regio Assin Noord (ca 207.000 mensen) en heeft 138 bedden, een eerste hulp, poliklinieken, laboratorium en rontgen faciliteiten. Verder zijn er tandartsen, vroedvrouwen en fysiotherapeuten en een apotheek. Er werken 280 mensen,, waarvan de helft medisch personeel. Er zijn 11 artsen (waarvan 3 specialist), 17 vroedvrouwen en 13 Community Health Nurses. In 2013 werd het ziekenhuis bekroond als zijnde het beste regionale ziekenhuis in de Central Region. Op de poliklinieken zijn er 111.400 consulten gedaan in 2015. Dit komt neer op circa 310 patiënten per dag en 60 patiënten per dokter op een dag. ( Dit is een daling met bijna 10% ten opzichte van de jaren daarvoor. Een trend die overal zichtbaar is en deels wordt verklaard door een lagere verzekeringsgraad onder de bevolking en een uitbreiding van het aanbod van klinieken).
10
De belangrijkste redenen om de polikliniek te bezoeken zijn
malaria (9600,)met de kanttekening dat niet bij iedereen een malariatest wordt gedaan en koorts vaak ingeboekt wordt als malaria) bovenste luchtweginfecties (3850) Pijn in spieren/gewrichten, diarree, urineweginfecties en ooginfecties (allen met een aantal tussen de 1600 en 2100) Hypertensie (1250) Huidziekten (1000) Sepsis (675) Maagklachten/maagzweren (537)
Op de Eerste Hulp werden 9850 mensen gezien. 211 Mensen stierven,100 werden al dood binnen gebracht. Ongeveer 200 mensen werden opgenomen. De top 10 op de Eerste hulp waren:
Ernstige malaria (2280) Gastro enteritis (799) Ernstige hypertensie (580) Sepsis (514) Urineweg infecties, luchtweg infecties, gastritis Abortus (258) Ongelukken waaronder verkeersongelukken (238) Anemie (230)
De abortus aantallen betreft voor het grootste gedeelte illegaal en met primitieve middelen uitgevoerde abortus provocatus. Forse bloedingen, ernstige infecties en beschadigingen van inwendige organen zijn dan veelal de reden dat de vrouwen alsnog op de Eerste hulp komen. Onder de getallen van Anemie en Sepsis zitten dan ook nog een groot aantal vrouwen met een niet lege artis uitgevoerde abortus provocatus. Het ziekenhuis verwijst mensen voor anticonceptie en met name condoomgebruik naar elders. Van de mensen die opgenomen werden in het ziekenhuis stierven er 133. De meesten aan infecties. (Pneumonie 26, HIV 17, Sepsis 22, neonatale sepsis 9) Er werden 3019 kinderen geboren waarvan er 50 stierven. (37% werd met een sectio geboren). De maternale sterfte betrof 4 vrouwen Van de zwangere vrouwen werden 1673 getest op HIV. 5 Bleken Hiv pos. Er werden 6168 kinderen onder de 5 jaar opgenomen waarvan er 58 stierven. Opvallend is dat 1162 daarvan malaria had, waarvan er niemand is overleden. Naast een gebrek aan medisch personeel (lange wachttijden bij de polikliniek) is er regelmatig stroomuitval. De verzekering heeft het ziekenhuis al 7 maanden niet betaald en er zijn steeds grotere aantallen mensen niet verzekerd. (10% van alle opnames). De vroedvrouwen zijn op leeftijd en het is moeilijk om nieuwe te vinden.
11
Donderdag 18 februari
Bezoek aan de Universiteit, school of Medical Science in Cape Coast Verslaggever : Hanneke Welkom door professor Francis, decaan en internist endocrinoloog. Aanwezig is een delegatie van de universiteit waaronder het hoofd van de chirurgie, huisarts geneeskunde, radiologie, ICT en een klinisch chemicus.
Opbouw van de geneeskunde opleiding in Ghana In 1962 was de eerste Medical School in Accra. Momenteel zijn er vier medische opleidingen in Ghana en er wordt een vijfde opleiding opgezet in de Volta regio. Daarnaast zijn er nog 2 privé medische opleidingen. De medische opleiding is volgens het Britse systeem, ook na de afhankelijkheid is dit zo gebleven. Ook wordt er tegenwoordig veel aan problem based learning gedaan. Er is hiervoor kennis uitwisseling geweest met de Geneeskunde opleiding van Maastricht en Groningen. De opleiding is al volgt opgebouwd; Eerste jaar, Basis jaar: Taal, muziek, wiskunde, scheikunde etc. Tweede jaar: Anatomie / Fysiologie Derde jaar: Chemie, Pathologie en hematologie Vierde jaar: Start in de kliniek (co-schappen) Vijfde jaar: Kindergeneeskunde, Gynaecologie, community health en chirurgie Zesde jaar: herhaling van eerdere lesstof en afstuderen. De verhouding man-vrouw is ongeveer 50/50 op de opleiding. Er is een 'potje' voor studenten zonde geld met potentie. Na boven beschreven basis opleiding volgen de (verplichte) Housemanship postings. Dit is een tweejarig werk (ervarings)programma. Hierbij een plaatsing op de kindergeneeskunde, gynaecologie, chirurgie en interne geneeskunde. Het gaat hierbij om een verplichtte uitzending 'You have to serve the country'. Nadat je dat programma hebt doorlopen ben je medical officer (MO). Als MO kan je gaan werken in een district hospital. Hierna mag je een specialisatie kiezen. De grote vakgebieden zijn allemaal 3 jaar (interne / chirurgie etc.), Radiologie is 4 jaar. Daarna volgt de fellowship van 3 jaar, om je binnen je specialisme verder te specialiseren (bijvoorbeeld van internist naar Nefroloog).
12
Opbouw van de gezondheidszorg in Ghana MA = Medical Assistant (verpleegkundige) PA = Phycisian Assistant MO = Medical Officer (arts) Eerste laag: Community based health planning and services = CHPS. Hier werken MA, PA en een verloskundige (meestal geen arts aanwezig) Tweede laag: Health centers, hier werken MA en PA. Derde laag: District hospitals Vierde laag: Regionale ziekenhuizen Vijfde laag: Teaching hospitals In principe is elke inwoner van Ghana verzekerd via de Ghana health service. Hier hoef je je alleen voor in te schrijven en is gratis. Hier wordt de 'basis zorg' van betaald. Voor enkele zaken wordt een eigen bijdrage gerekend (bv glucose strips, ongeveer 75 euro cent).
Bezoek Ankaful Mental Hospital
Verslag Ton: Ontvangst door Rita en Anthony met korte power point Ankaful, opgericht in 1965 biedt algemeen medische zorg aan de regio en psychiatrische zorg voor heel Ghana en ook voor de buurlanden. Er werken 3 psychiaters en geen somatisch medisch specialisten. Top 3 opnames: schizofrenie, stemmingsstoornissen en middelenmisbruik. Opnamemogelijkheid hangt af van beschikbaarheid van medicatie. Aantal afdelingen is gedaald van 11 naar 7 vanwege onvoldoende voedsel voor de patiënten. 13
Meest opgevallen: veel personeel gezien en weinig patiënten. Patiënten worden niet bezig gehouden. Wat geleerd: epilepsie wordt hier gezien als besmettelijke geestelijke aandoening Opmerkelijk: een patient verblijft hier al sinds 1957 (maar zh was gesticht in 1965?). kwam bovendrijven toen zijn dorpje onder water iep bij de aanleg van het Volta stuwmeer.
Vrijdag 19 februari
Abura Dunkwa gezondheidsregio Ontvangst door Gifty Ankra, districtsdirecteur Ghana Health Service in Abura Dunkwa 130.000 patienten in het district, 5000 vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Er zijn in principe 22 Community- based Health Planning en Services (CHPS) in het district, maar 9 CHPS werken (nog) niet. Taken worden door de andere overgenomen. De CHPS vormen het laagste niveau van de gezondheidszorg en bieden vooral preventie en behandeling kleine ziektes, pre en postnatale zorg. Monitoren gebeurt met een checklist, op het eind van de dag wordt alles opgeteld, zo blijft iedereen zijn best doen. Doel: we willen iedereen bereiken in de gemeenschap Uitdagingen: infrastructuur: mensen willen een vaste werkplek.
14
Bezoek Chps I. Abra Jaban Crum. Ontvangen door Hannah Mensah, vroedvrouw. Verslaggever: Jantine van der Meer, POH.
5 ruimtes: spreekkamer, verloskamer, apotheek en rustruimte voor patiënten die op taxi of bij veel bloed op ambulance wachten (hier staat ook de sterilisator), tevens open wachtruimte voor groepsvoorlichting. 4 personeelsleden: 1 community nurse en 2-3 road nurses welke dagelijks naar ander communities gaan, alleen niet op de dagen van de zwangerenpoli 2 x per maand. Dagelijks spreekuur, zien 20 – 30 patiënten per dag, piek tussen 7 – 9 en na 17 uur, tussendoor huisbezoeken voor consult, controle en preventie, 24 uur per dag/ 7 dgn. per week beschikbaar. Zo nodig tel. overleg met arts in ziekenhuis. Dossiers: kind en zwangeren thuis, overige op de post; Met stip op 1 - malaria, 2 - buik en rugpijn bij vrouwen boven de 40 jr., ook veel rushes en tienerzwangerschappen. Snel testen voor malaria, glucose, HCG en HIV; Iedereen krijgt iedere 6 maanden een wormenkuur, zwangeren foliumzuur en vit D + malariatabl. van af de 16e week t/m 1 maand na de bevalling. Zwangeren met HIV krijgen medicatie voor en na bevalling + pas geboren kind; Genoeg medicijnen, krijgen aangeleverd naar behoefte oa. div. pijnstilling, AB en (O)AC – kosteloos. Bevallingen normaal gesproken in de verloskamer, bij veel bloed e.a. door naar ziekenhuis, heel soms bevalling thuis – kosteloos; Kinderwens: sommige willen géén kinderen: keuze uit div. (O)AC als condooms, injectie, tabletten, implanon, jadelle, sterilisatie. Mannen willen beslist niet worden gesteriliseerd.
15
Diabeten moeten naar diabeteskliniek voor medicatie, iedere maand, tussen door consult hier mbt naleven medicatie en leefregels, tegen betaling kan dan extra glucose worden gemeten; Veel preventie zowel in een groep als aan huis o.a. voeding voor jonge kinderen, malaria, family planning (condoominstructie met behulp van houten penissen) en anemie; Preventieposters o.a. voor: symptomen diabetes, voetzorg diabetes, tiener zwangerschap, cholera, malaria, Guineaworm, kindervoeding, borstvoeding tot 6 mnd., vit A voor kinderen, polio, family planning en immunisatie.
Bewoners zijn voornamelijk boeren, huisjes bestaan uit 1 kamer, soms 2 kamers waarbij 2e kamer voor moeder en pas geboren kind is, vaak losse keuken naast de woning, water verkoop op de post en langs de weg (is veilig!). Wat is je het meest opgevallen: Toewijding aan de community (24/7 mbt alle vragen en problemen die er zijn!) Wat neem je mee/ heb je geleerd: Wanneer patiënt mij “their nurse” noemen dat ik daar trots op moet zijn omdat dat aangeeft dat ze mij vertrouwen zoals hun nurses van de chps! Opmerkelijke uitspraak? Hannah gaf bij alle vragen over voor ons onmogelijke tijden en dagen als antwoord: YOU ARE A NURSE!
16
CHPS 2 Abura Dunkwa district Verslag Jacqueline We worden ontvangen in de CHPS door een verpleegkundige. Ze werkt er sinds enkele maanden samen met 2 andere collega´s. Ze zijn 7 dagen per week 24 uur bereikbaar voor spoed. Zij woont vlakbij. Door de week worden per dag tussen de 5 en 20 consulten gedaan op de locatie. Daarnaast bezoeken ze ook patiënten thuis die niet naar de post kunnen komen. Ze zien de mensen voor allerlei klachten, o.a. koorts, wormen, malariatest, c glucosetest, medicatie. DM verwijzen ze, maar ze houden wel in de gaten of de patiënt gaat, geven uitleg en gaan de therapietrouw na. Opgevallen: professioneel, gedreven, genoeg medicatie, doen veel aan preventie (vaccinaties) en groepsvoorlichting. Geleerd: goed georganiseerd, kan veel doen aan preventie en kleine kwalen behandelen Opmerkelijk: Het is onduidelijk waarom er vee meer vrouwen met DM worden gediagnostiseerd dan mannen: mogelijk speelt de afstand tot het districtsziekenhuis een rol en zou de CHPS dit beter kunnen doen.
CHPS bezoek groep 3 Verslaggever: Hilda Grooters Korte weergave van de inhoud van het bezoek: Kennismaking met de Community –based Health and Planning Services: Ghanese traditionele gezondheidszorg dichtbij de patiënt op het platteland. Interactief gesprek en rondleiding door een lokale vroedvrouw en verpleegkundige Wat is je het meest opgevallen: Het is een veel gebruikte laagdrempelige service met focus op kleine kwalen en publieke gezondheid/
17
Wat neem je mee/heb je geleerd: Geïntegreerde traditionele zorg dicht bij de pt lijkt bij te dragen aan gezondheid & welzijn van de Ghanese patiënt. Er is nog een lange (politieke) weg te gaan: Tekort aan personeel, adequate middelen en ruimte. Opmerkelijke uitspraak: “Roeien met de riemen die je hebt, ik doe het voor de glimlach van de patiënt”
Abura Dunkwa ziekenhuis, Ghaned project Gastheer/vrouw: Dr. M.G. Danso en hoofdverpleegkundige ms. Marianne Verslaggever: Heleen Wilde Korte weergave van het bezoek - Gezamenlijke lunch met Dr. M.G. Danso (directeur van Abura Dunkwa), ms. Marianne (hoofdverpleegkundige), ms. G. Ankrah (districtsdirecteur Ghana Health Services), mr. Edmond (medewerker Ghana Health Services) en de dames van Ghaned (Mariska, Ilona, Christina). - Opening van het programma: mr. Edmond - Gezamenlijk gebed - Presentatie: Dr. M.G. Danso - Reacties / discussie - Dankwoorden en afsluiting - Gezamenlijk gebed - Rondleiding door het ziekenhuis
Presentatie van Dr. M.G. Danso: Abura Dunkwa ziekenhuis en de stichting Ghaned For Health:
18
Abura Dunkwa is een algemeen districtsziekenhuis in het Abura Asebu Kwamankese district, met 2 gespecialiseerde klinieken voor Hiv/Aids en Diabetes. De kliniek heeft 60 bedden en op de polikliniek worden ongeveer 30.000 patiënten per jaar gezien. De belangrijkste en meest voorkomende ziektes zijn Malaria, Anemie, Hypertensie, Diabetes en Hiv/Aids. Malaria komt verreweg het meest voor. Sinds 2011 werkt het Abura Dunkwa ziekenhuis samen met de stichting Ghaned For Health. Deze samenwerking heeft o.a. geleid tot de oplevering van de Diabetes kliniek begin 2015, op het terrein van het Abura Dunkwa ziekenhuis. Gezamenlijke visie is het verminderen van morbiditeit en mortaliteit door Diabetes. Om dit te bereiken wordt er naast de zorg in de kliniek ook decentrale zorg geboden in de rurale gebieden, in samenwerking met Ghana Health Service. De zorg wordt geleverd door goed opgeleide verpleegkundigen, ondersteund door adequaat laboratoriumonderzoek. D.m.v. screening worden er steeds meer Diabetes patiënten opgespoord en geregistreerd. Zij worden in behandeling genomen en regelmatig gecontroleerd, vergelijkbaar met het systeem in Nederland. Ook educatie speelt hierbij een belangrijke rol ! De Diabetes kliniek is 2 dagen per week geopend en inmiddels staan er 219 patiënten ingeschreven, bijna allen met Diabetes type 2. In de toekomst hoopt men nog veel zaken te verbeteren op het gebied van screening, registratie, evaluatie, educatie (patiënten en personeel), materiaal (bv glucosemeters, gratis strips, laptop, voorlichtingsmateriaal), ondersteuning en het bedienen van een groter gebied.
Wat is je het meest opgevallen ? - Er werken geen artsen in de Diabetes kliniek, alleen verpleegkundigen. - Er zijn veel meer vrouwen gediagnosticeerd met Diabetes (69%) i.v.m. mannen (31%) - Co morbiditeit Diabetes/Hypertensie; Diabetes (77%)/Hypertensie (23%) - Geld tekort is een blijvend probleem, waardoor veel zaken stagneren. Men heeft te maken met de regionale en landelijke politiek, corruptie en een onregelmatig (of niet) betalende verzekering Wat neem je mee / heb je geleerd ? - Het stoplichtboekje - Groepsvoorlichting in de wachtkamer - Vooruitgang van de zorg d.m.v. kleine concrete stappen.
19
Zaterdag 20 februari en in de namiddagen daarvoor Bezoeken aan slavenforten Elmina en Cape Coast. Canopy walk met Ismail, onze chauffeur:
zaterdagavond: dancing
20
