Waterlandziekenhuis, Waterlandlaan 250 1441 RN Purmerend Geschreven door: Monica Greba 535181 – VR3MC1 Werkbegeleiders: Fenny v/d Baan en Feiko Mantel Docentbegeleider: Andrea Kuckert-Pander
Verpleegkundig overdracht Stageopdracht Deskundigheidsbevordering Waterlandziekenhuis – Psychiatrische afdeling
Inhoudsopgave 1. Inleiding…………………………………………………………………………………………..3. 2. Interventies……………………………………………………………………………………..4. a. Interventies op de afdeling…………………………………………………………………………………..4. b. Gekozen interventie met beschrijving van de activiteiten…………………………………….4.
3. Literatuurstudie……………………………………………………………………………….6. a. Verantwoording zoekstrategie………………………………………………………………………………6. b. Geselecteerde artikelen………………………………………………………………………………………..6. c. Samenvatting………………………………………………………………………………………………………..6.
4. Praktijkstudie…………………………………………………………………………………..10. 5. Conclusie………………………………………………………………………………………….11. 6. Aanbevelingen………………………………………………………………………………….12. 7. Literatuurlijst……………………………………………………………………………………13. 8. Bijlagen…………………………………………………………………………………………….14. a. Bijlage 1: Artikelen…………………………………………………………………………………………………14. b. Bijlage 2: Beoordelingsformulier presentatie………………………………………………………….15. c. Bijlage 3: Beoordelingsformulier stageopdrachten…………………………………………………16.
2
Inleiding Er zijn verschillende afdelingen waar verschillende ziektebeelden voor komen en waar dus op verschillende manieren wordt overgedragen. Het hangt van de afdeling af hoe belangrijk het kan zijn om iets over te dragen wat rondom de patiënt speelt. Rapporteren is per afdeling verschillend maar ook per verpleegkundige. Ook de mondelinge overdracht kan van de ene verpleegkundige in de diepste details verteld worden waarna een ander alleen de hoogtepunten overbrengt.
Wat de ene verpleegkundige observeert kan een ander niet belangrijk vinden. Het belang van goed overdragen is groot. Het hoort bij de verantwoordelijke taak van de verpleegkundige omdat het rapporteren meerdere functies heeft en gevolgen kent voor de patiënt. Het rapport heeft drie te onderscheiden functies:
Informatieoverdracht;
Tijdig signaleren van problemen;
Overzicht van het verloop van het verblijf van de bewoner. 1
De verpleegkundige mondelinge overdracht is een vereiste voor de coördinatie van zorg. De verpleegkundige van de ‘inkomende dienst’ moet de verantwoordelijkheid voor de patiënt overnemen. De kern van de mondelinge verpleegkundige overdracht is dan ook het overdragen van essentiële patiënten informatie. De verpleegkundige vertrouwt op de inhoud en juistheid van de overdrachten om juiste patiëntenzorg te kunnen bieden.
1
Schijndel, P. van (2011). Rapporteren. Geraadpleegd op 10 februari 2011.
http://www.btsg.nl/infobulletin/rapporteren.html
3
Interventie(s) Er zal benoemd worden hoe de interventie “Overdracht” op de afdeling word toegepast. Interventies komen uit het NIC2 (nursing interventions classification), onder deze interventie worden een aantal activiteiten beschreven, in deze opdracht zal ik nagaan in hoeverre deze activiteiten daadwerkelijk worden uitgevoerd in de praktijk.
Interventie op de afdeling Er is gekozen voor een onderzoek naar het gebruik van de SOAP methode voor de overdracht omdat er onder de verpleegkundige is gebleken dat iedereen deze methode op een eigen manier gebruikt. Er blijken onduidelijkheden te zijn in het invullen van de SOAP. Niet altijd wordt elk onderdeel ingevuld en er is informatie dat niet geplaatst kan worden in de SOAP.
Gekozen interventie en beschrijving van de activiteiten Ik heb gekozen voor de interventie overdracht omdat er is gebleken dat niet elke collega daar consequent mee omgaat. Overdracht: uitwisselen van essentiële informatie over de patiëntenzorg met andere verpleegkundigen bij het wisselen van de dienst.
Activiteiten: -
bespreek de relevante demografische gegevens (bijvoorbeeld naam, leeftijd, kamernummer)
-
Bespreek indien van toepassing de voornaamste klacht en reden van opname
-
Vat zo nodig de belangrijkste anamnesegegevens samen
-
Bespreek de voornaamste medische en verpleegkundige diagnosen
-
Bespreek eventuele medische en verpleegkundige problemen die inmiddels zijn opgelost
-
Geef op beknopte wijze de belangrijke recente ontwikkelingen weer die van belang zijn voor de verpleegkundigen die de zorg overnemen²
2
McCloskey J. C., Bulechek G. M. (2000). Verpleegkundige Interventies. Maarssen: Elsevier
Gezondheidszorg.
4
-
Beschrijf de behandeling, waaronder de voeding, vochttherapie, medicatie en lichamelijke oefening
-
Bespreek welke diagnostische en laboratoriumonderzoeken in de komende 24 uur moeten plaatsvinden
-
Bespreek relevante uitslagen van recentelijk uitgevoerd diagnostisch en laboratiumonderzoek
-
Bespreek de toestand van de patiënt, waaronder de vitale functies en huidige klachten en verschijnselen
3
-
Beschrijf de toegepaste verpleegkundige interventies
-
Beschrijf de reactie van de patiënt/ familie op de verpleegkundige interventies
-
Vat kort samen in hoeverre de gestelde doelen zijn verwezenlijkt
-
Vat indien van toepassing de ontslagplannen samen3
McCloskey J. C., Bulechek G. M. (2000). Verpleegkundige Interventies. Maarssen: Elsevier
Gezondheidszorg.
5
Literatuurstudie Verantwoording zoekstrategie Nadat ik de interventie heb uitgekozen ben ik als eerste gaan kijken in de richtlijnen van het CBO en de GGZ richtlijnen:
CBO richtlijnen: Hierin zijn voorwaarden beschreven voor een adequate verpleegkundige verslaglegging. De bronnen die vermeld zijn voor dit verslag dateren van 1988. Verder zijn er weinig betrouwbare bronnen vermeld. Echt bruikbaar is het verslag daarom niet. Ik heb er wel ideeën van kunnen op doen.
GGZ richtlijnen: Hierin heb ik geen relevante informatie gevonden over de verpleegkundige overdracht.
Geselecteerde artikelen Van de zeven artikelen die ik tijdens het zoeken heb geselecteerd, dienen er, conform opdracht, drie artikelen met een zo hoog mogelijke bewijslast te worden beoordeeld. Op basis van bovenstaande criteria heb ik de volgende 3 artikelen geselecteerd:
Nurse-to-nurse caring begins with shift-to-shift report. In dit artikel zijn in totaal 31 artikelen opgenomen met een hoge bewijslast. Hierdoor ben ik van mening dat dit artikel betrouwbaar is. Ook het feit dat er gekeken wordt naar verschillende overdracht mogelijkheden maakt dit artikel interessant.
Samenvatting Artikel 1: Nurse-to-nurse caring begins with shift-to-shift report. In dit artikel wordt omschreven hoe cruciaal een overdracht kan zijn. Het kan voordelig maar ook nadelig zijn voor het zorg proces. Een vergelijking onder verschillende artikelen heeft geleid tot aanbevelingen voor veranderingen in het concept en betekenis van de overdracht.
Tweede kopje: Hierin wordt beschreven wat er mist of juist te veel is in de huidige overdracht. Zo wordt er gezegd dat vooral de overdrachten bij palliatieve en kritische zorg hoog gerelateerd zijn aan de emoties, ideeën en opvattingen van de verpleegkundige. Het gevolg hiervan is dat de overdracht langer
6
duurt dan eigenlijk nodig is en dat de beslissingen die volgen een onstabiele basis hebben. Elke verpleegkundige interpreteert de zorg naar eigen emoties, ideeën en opvattingen.
Derde kopje: Ekman en Segesten vinden dat de overdracht de verpleegkundige op professioneel gebied niet ondersteund. Op de afdelingen die bij het onderzoek betrokken waren, was te zien dat de verpleegkundige tijdens de overdracht verzadigd raakten in een medische paradigma. Dit belemmerde effectief de voortgang van de verpleging als een zorgzame professionele discipline in zijn eigen recht. Lally beweerd echter dat er wel vaker vaste rituelen zijn in het verpleegkundig proces.
Vierde kopje: Lally; voegt eraan toe dat objectieve beschrijvingen van het gedrag van de patiënt effectiever zijn en minder kans geven de zorg voor de patiënt negatief te beïnvloeden. Door het rapporteren en overdragen is er een duidelijke mogelijkheid om overzicht te hebben over de planning en ontwikkeling van zorg.
Vijfde kopje: Voor het artikel zijn internationale bronnen gebruikt. O.a. uit Portugal, Finland en Engeland. Hierin is gebleken dat er behoefte is aan meer objectiviteit en een tijd reducerende overdracht.
Zesde kopje: onder het teamwerk van de verleende zorg is onderscheid te maken in twee groepen. De leidinggevende groep en de psychosociale groep. Overdrachten kunnen erg verschillen maar daarom wel professioneel zijn. Om dit te beperken en meer op één lijn te krijgen is het aan te raden een elektronische overdracht aan te maken. De twee groepen kunnen dan van elkaar teruglezen wat er is geobserveerd.
Conclusie: overdragen kan op een effectieve en objectieve manier. Er zal gekeken moeten worden naar de inhoud maar ook naar de manier van overdragen. Het kan bevorderend werken door bijvoorbeeld elektronisch te gaan overdragen. Dit zou tijdbesparend zijn en meerdere verslagen van verschillende disciplines kunnen bekeken worden.
Consequenties voor verpleegkundigen: Op de afdeling lopen de mondelinge overdrachten soms zeer uiteen. Vaak gaat het dan niet eens meer over de patiënt. Collega’s zijn hier van bewust en keren dan weer gauw terug naar het doel van overdragen. Wat betreft het schriftelijk overdragen, verschilt hier ook het een en ander per collega. Er is een presentatie gegeven over het gebruik van de SOAP manier met als doel dat iedereen op dezelfde manier zal rapporteren.
7
Artikel 2: Improving nursing shift-to-shift report In dit artikel wordt er gezocht naar verbetering van de verpleegkundige overdracht. De één vind het namelijk belangrijk dat hetgeen geobserveerd is overgebracht wordt, en moet dus iemand om zich heen hebben om het op over te dragen. Een ander neemt er genoegen mee het voor zichzelf te rapporteren en vind dat de overdracht daarmee voldoende is.
Tweede kopje: De manier van overdragen wordt opnieuw bekeken. Er wordt voorgesteld om het rapport opnieuw te laten ontwikkelen en daarbij de regionale beginselen, normen en richtlijnen te betrekken. Dit artikel bespreekt de definitieve herindeling van het verpleegkundige overdracht.
Derde kopje: Door middel van een literatuur onderzoek naar de overdracht is gebleken dat het gaat om een routine taak waarbij er soms een gebrek is aan structuur. Miller heeft drie aanbevelingen gedaan om dit te verbeteren. Namelijk; een uitgeprinte rapportage, een overzicht met richtlijnen over de manier van rapporteren en tot slot om de zoveel tijd uitleg van de richtlijnen.
Vierde kopje: Een effectieve verslag was het gevolg van het gebruik van een tape recorder. Tijdens een overdracht was er geen sprake van storingen. Inkomende telefoontjes werden bijvoorbeeld tijdelijk overgenomen door een ander team. De definitieve herindeling kader bestond uit een definitie, principes, en richtlijnen voor het verpleegkundig verslag.
Vijfde kopje: Hierin wordt de definitie beschreven van de overdracht. Overdracht is een belangrijke uitwisseling van informatie over de te waarborgen en te handhaven continuïteit en de kwaliteit van veilige zorg voor de patiënt
Zesde kopje: Hier worden principes voorgesteld voor een effectieve overdracht. o
Wettelijke eisen, organisatie verklaringen
o
Vertrouwelijkheid, tijdigheid, continuïteit, en verificatie van het verslag
o
Veiligheid betreft de patiënt
o
Ontwikkeling van de collegiale relaties van de patiëntenzorg teamleden
Conclusie: De her-configuratie werd ontworpen voor de verpleegkundige verslaglegging, maar op andere gebieden kan het ook nuttig zijn.
8
Consequenties voor verpleegkundigen: Op de afdeling wordt gebruik gemaakt van de SOAP manier. Na uitleg in de presentatie over het gebruik hiervan is gebleken dat collega’s misschien toch behoefte hebben aan een andere manier van schriftelijk overdragen.
Artikel 3: A dramaturgical analysis of shift report patterns with cost implications: a case study Ondanks alle veranderingen in de gezondheidszorg, blijft de verandering van overdracht een cruciaal proces in de verpleegkunde. Terwijl de verandering van de stijl varieert speelt het een grote rol in de veiligheid en continuïteit van zorg. Analyse van de videobanden tonen aan dat er degelijk verandering en verschuiving plaatsvindt van de overdracht. Door dit terug te koppelen is er sprake van beheer van de overdracht dat een positief effect heeft op de patiënt en het personeel. De analyse werd omgevormd naar de praktijk door verpleegkundige rollen spellen te laten doen. De rollen werden verdeeld op basis van hun persoonlijkheid, verwachtingen van hun rol, en de rol patronen binnen de groep. Aanbevelingen die voortvloeien uit de analyse toonde de gelegenheid om het personeel te beoordelen op de duidelijke rollen, de uitdaging en gedragspatronen om zo ook de collegialiteit te bevorderen.
De studie benadering maakt gebruik van de overdracht. In verslagen wordt regelmatig informatie gedeeld over de huidige zorg voor de patiënt.
Conclusie: Verandering in de manier van overdracht kan nodig zijn. Wanneer verpleegkundigen in een sleur raken kan er belangrijke informatie verloren raken. Door het lange gebruik van één methode, zonder daarbij regelmatig een opfrissing over te hebben, kan het zijn dat informatie op een verkeerde manier verwerkt wordt of op een verkeerde manier geïnterpreteerd.
Consequenties voor verpleegkundigen: Op de afdeling wordt gebruik gemaakt van de SOAP methode. Hierbij is gebleken dat deze door verschillende collega’s verschillend gebruikt wordt. Collega’s hebben het ieder op een eigen manier geleerd. De presentatie was een soort van opfrissing gelegenheid waarbij de SOAP werd uitgelegd zoals het tegenwoordig wordt gebruikt. Toch blijft iedereen vasthouden aan zijn of haar eigen manier wat er toe leidt om op de lange termijn toch te gaan kijken naar een andere rapporteer methode.
9
Praktijkstudie Op het moment wordt er voor de schriftelijke overdracht gebruikt gemaakt van de SOAP methode. Het SOAP houdt in: S: Subjectief:
De informatie afkomstig van de cliënt zelf -wat zegt deze zelf over zijn eigen belevingen (of wat zegt de familie).
O: Observatie: De directe observatie van de situatie door de medewerker - het gedrag van de cliënt zoals dat door de medewerker wordt waargenomen. A: Analyse:
De conclusie getrokken uit de subjectieve (S) en objectieve gegevens (O) die de medewerker heeft verzameld - wat denkt de medewerker dat er aan de hand is.
P: Plan:
Het plan dat uitgevoerd moet worden -wat de medewerker vervolgens gaat doen. En ook, wat is de reactie van de cliënt hierop en hoe moet er verder gehandeld worden.
In de rapportages is terug te zien dat de SOAP methode niet frequent gebruikt wordt terwijl dit van groot belang kan zijn. Ook heeft ieder zo zijn eigen visie op het invullen van de verschillende onderdelen. Zo wordt er bij de S het feitelijke omschreven. Dit kan in tegenstrijd zijn met het subjectieve. De O staat voor observatie, waarbij velen hebben geleerd dat het om het objectieve gaat. Door bepaalde redenen wordt de SOAP methode helemaal niet toegepast. Dit kan zijn vanwege tijdgebrek of doordat een gebeurtenis niet duidelijk omschreven kan worden aan de hand van deze methode.
Op de afdeling wordt ook regelmatig mondeling overgedragen. Hieronder is aangegeven welke overdracht er plaatsvinden en hoe vaak. Hier een overzicht van het aantal overdrachten: 7:30
Mondelinge overdracht
9:00
Ochtendrapport / patiëntenbespreking
9:30
Terugkoppelen naar collega’s
14:00
Overdracht
15:00
Overdracht, schriftelijk en mondeling
16:00/16:30
Tips, in overleg met de arts(en)
22:00
Overdracht, schriftelijk en mondeling
23:00
Overdracht, schriftelijk en mondeling 10
Conclusie In dit gedeelte zal ik weergeven wat mijn conclusie is uit de literatuur en praktijkstudie. Uit de conclusie zal ik aanbevelingen doen voor de afdeling.
In de zoektocht naar artikelen over verpleegkundig overdracht blijkt dat er veel onderzoek naar dit onderwerp gedaan is. Wat mij hierbij het meeste is opgevallen is dat weinig artikelen gericht zijn op verpleegkundige interventies. Ook bij het beoordelen van de artikelen komt vaak de termen dienst naar dienst verslag terug. Er wordt niet zozeer onderscheid gemaakt tussen het schriftelijke en mondelinge deel van overdragen.
Bij het analyseren van de mondelinge overdracht momenten is gebleken dat dit er veel zijn. Door het mondeling overdragen kan informatie vervormd raken of onbewust vergeten worden bij het overdragen. Toch zou er, na vele discussies, geen moment uitgesloten kunnen worden.
De verandering zou daarom moeten plaatsvinden in het schriftelijke overdracht. Wanneer de overdracht vastgelegd word, is het van groot belang dat hier alles in vermeld staat en meningen van verpleegkundigen niet naar voren komen.
Verandering van methode is niet haalbaar aangezien er onduidelijkheden zijn in het gebruik van de SAOP methode. Wanneer deze opgelost zijn en er toch blijkt dat het niet volledig werkt kan er gekeken worden naar een andere methode.
11
Aanbevelingen Aanbevelingen wat betreft het overdragen en het gebruik van de SOAP rapportage. Overdragen: 1. Gebruik maken van een afgesloten ruimte tijdens het overdragen om onderbrekingen en afleidingen te voorkomen. 2. Ruimte waarin wordt overgedragen moet geordend en vertrouwd zijn. 3. Enkel alleen de hoogtepunten van de dag bespreken. (Geen citaten van patiënten, geen persoonlijke verhalen naar voren brengen).
SOAP: 1. Regelmatig een voorbeeld in de groep bespreken. 2. Duidelijkheid over de invulling van de SOAP door middel van een poster en/of flyer(s)
12
Literatuur Boeken McCloskey J. C., Bulechek G. M. (2000). Verpleegkundige Interventies. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
Internet Schijndel, P. van (2011). Rapporteren. Geraadpleegd op 10 februari 2011. http://www.btsg.nl/infobulletin/rapporteren.html Landelijk expertisecentrum verpleging en verzorging (2009). Richtlijn Verpleegkundige en verzorgende verslaglegging. Geraadpleegd op 10 februari 2011. http://www.levv.nl/nl/themas/richtlijnen/richtlijnen-in-ontwikkeling/verslaglegging/ Artikelen Cinahl: Benson, E. Rippin-Sisler, C. Jabusch, K. Keast, S (2007). Improving nursing shift-to-shift report. J Nurse Care Qual, Vol.22, No. 1, pp. 80-84. Dean, P.J (2009). Nurse-to-Nurse Caring Begins with Shift-to-Shift Report. International journal for human caring, Vol. 13, No. 2, pp. 22-26 Guise, J-M. Lowe, N.K (2006). Do you speak SBAR? JOGNN editorial, vol. 35, nr 3 Hays, M.M (2006). A dramaturgical analysis of shift report patters with cost implications: A case study. Nursing economics, Vol. 24, No. 5, pp. 253-262 Lamond, D (2000). The information content of the nurse change of shift report: a comparative study. Journal of Advanced Nursing, 31(4), pp. 794-804. Yonge, O (2008). Shift report: a ritual play on a residential adolescent psychiatric unit. Journal of psychiatric and mental health nursing, 15, pp. 45-51.
Scholar.google.nl: Verwey, R., Vreeke, E., Duijvendijk, L. van, Zondervan R (2010). e-Overdracht in de Care. Een inventarisatie. Nictiz.
13
Bijlage 1: Artikelen
14
Bijlage 2: Beoordelingsformulier presentatie
15
Bijlage 3: Beoordelingsformulier stageopdrachten Naam stagiaire: Monica Greba Stage: 3 Afdeling: Paaz Waterlandziekenhuis Naam werkbegeleider: Fenny v/d Baan en Feiko Mantel Datum: Korte omschrijving van de stageopdracht:
Feedback op de voorbereiding + planning van de stageopdracht:
Feedback op de uitvoering van de stageopdracht:
Feedback op de beroepshouding bij het uitvoeren van de stageopdracht:
Beoordeling stageopdracht:
Voldoende/ onvoldoende
Verantwoording:
Datum: Handtekening stagiaire:
Handtekening werkbegeleider:
…………………………………..
……………………………………………..
16
