vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) JAARVERSLAG 2006

vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) JAARVERSLAG 2006

COLOFON Tekst & redactie: Henk Cornelissen Diana van Oort Eindredactie:

Diana van Oort

Coverfoto:

Diana van Oort

Foto’s:

Gineke Annink Mustapha Charifi Hans Haubrich Elvira Jansen Christel Krebber Lidy Noorman Diana van Oort

Ontwerp:

ML Beniers, Amsterdam

Druk:

Stimio DD

Secretariaat LSA: Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht Tel. 030 - 231 75 11 [email protected] WWW.LSABEWONERS.NL WWW.KANWEL.NL Dit is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken © 2007 Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken, Utrecht

VOORWOORD

Prachtmensen Een jaar vliegt voorbij tegenwoordig. Er gebeurt zoveel dat je nooit ver vooruit kunt plannen, zeker als je met de politiek te maken hebt. Zo dachten we nog tot mei 2007 te hebben om het project Tweede Kamerleden adopteren een wijk te kunnen afronden met een leuke publicatie en dan geven ze er in oktober al de brui aan. In januari van 2006 hadden we voor onze Landelijke Bewonersdag in november de ministers Dekker en Pechtold uitgenodigd, maar in november waren ze al vertrokken en bijna weer vergeten. Bijna, want wij zijn nog niet vergeten dat mevrouw Dekker het LSA geholpen heeft om Kan wél! van de grond te trekken en dat is nu juist één van onze successen van het afgelopen jaar. In februari ging het van start in 11 wijken verspreid over het land en op 31 december waren er in die wijken al ruim 100 projecten en initiatieven door bewoners gerealiseerd! Dankzij een extra bijdrage van onze vaste subsidiegever, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties konden we ook een begin maken met een Kan wél! experiment speciaal gericht op jongeren en daar verwachten we veel van. Verder hebben we dankzij het ministerie van VROM, coaches in kunnen zetten in verschillende wijken. Op aanvraag van bewoners die iets nieuws wilden leren, zoals beter samenwerken met nieuwe Nederlanders in de wijk, of die met een probleem zaten, zijn coaches aan de slag gegaan. Soms is een beetje hulp van buiten nodig om een nieuwe stap te kunnen maken. Klapstuk voor ons aan het eind van het jaar was natuurlijk de Landelijke Bewonersdag die we in november in Eindhoven organiseerden en waar ruim 500 bewoners uit het hele land aan hebben meegedaan. Het was fantastisch alle bewoners op de markt te zien die aan elkaar hun buurten presenteerden en daarover informeel van gedachten wisselden. De aanwezigheid van minister Winsemius als wijkexpert en opsteller van het rapport Vertrouwen in de buurt, was voor ons een onverwachte bonus. Hij nam de tijd om zich uitgebreid te laten informeren over wat bewoners in deze wijken allemaal aan het doen zijn. Het tweede jaar als zelfstandige organisatie van actieve bewoners uit aandachtswijken is ons dus heel goed bevallen. In 2007 gaan we volop door. Met nieuwe Tweede Kamerleden die een wijk adopteren, met Kan wél!, ook voor jongeren, met bijeenkomsten voor bewoners, met coaches in de herstructurering en… met een nieuw kabinet dat ondermeer inzet op ‘prachtwijken’, zoals minister Wouter Bos dat noemt. Toch zit hier nog een addertje onder het gras. Het is namelijk veel moeilijker om de mensen die er wonen dusdanige kansen te bieden dat ze echt een stapje hoger op de maatschappelijke ladder komen, dan om mooie huizen te bouwen die ze toch niet kunnen betalen. Dat is wat tot nu toe teveel is gebeurd en waardoor alom geconstateerd wordt dat sommige problemen nog steeds niet minder worden. Prachtwijken zijn mooi, maar wij zetten in op prachtmensen die zonder voedselbank kunnen leven. Tot slot wil ik nog een prachtmens hartelijk bedanken, ons scheidend bestuurslid Cees van der Veur. Deze LSA bewoner die vanaf het begin voor onze organisatie veel heeft gedaan en veel heeft meegemaakt, gaat het rustiger aan doen. Hij gaat verdiend uitrusten en verhuizen naar een prachtwijk. Lorna Koenen, Bestuursvoorzitter LSA

VERENIGING LANDELIJK SAMENWERKINGSVERBAND AANDACHTSWIJKEN (LSA) JAARVERSLAG 2006

VOORWOORD................................................................................................................................3

ACTIVITEITEN UITWISSELING VAN KENNIS EN ERVARING LANDELIJKE BEWONERSDAG................................................................................................8 PRAKTIJKDAGEN ....................................................................................................................11 PROJECTEN KAN WÉL! ................................................................................................................................15 TWEEDE KAMERLEDEN ADOPTEREN EEN WIJK ................................................................17 PRAKTIJKDAGEN HERSTRUCTURERING.............................................................................18 VOORGENOMEN ACTIVITEITEN DIE IN 2006 NIET GEREALISEERD ZIJN......................19 BIJDRAGEN AAN BIJEENKOMSTEN MET DERDEN RIJKSAMBTENAREN OP WERKBEZOEK IN AANDACHTSWIJKEN .....................................21 BEWONERS OVER STEDELIJKE VERNIEUWING (REURBA2) .............................................21 PILOT SOCIALE HEROVERING .............................................................................................21 PRESENTATIES LSA OP CONGRESSEN VAN DERDEN .......................................................21 OVERIG ...................................................................................................................................21 COMMUNICATIE LSA BEWONERSBERICHTEN ................................................................................................22 LSA WEBSITE ..........................................................................................................................22 PUBLICATIES ..........................................................................................................................22

ORGANISATIE BESTUUR ................................................................................................................................25 BEWONERSPLATFORM .........................................................................................................25 PERSONEEL ............................................................................................................................25

BIJLAGEN LEDENLIJST BEWONERSPLATFORM EN LEDEN VAN DE VERENIGING .........................26 OVERZICHT KAMERLEDEN EN ADOPTIEWIJKEN ..............................................................27 DE STEDEN VAN HET GROTESTEDENBELEID ...................................................................28 WERKZAAMHEDEN LSA SECRETARIAAT.............................................................................28 ORGANISATIES EN INSTANTIES WAARMEE IS SAMENGEWERKT IN HET KADER VAN DIVERSE ACTIVITEITEN................................................................................................29 FINANCIËLE VERANTWOORDING.......................................................................................31

5

Afgerond project

IN FLEUREN EN KLEUREN ARNHEM, MALBURGEN

Initiatiefnemer Silvia Danen organiseert samen met vriendinnen Corrie Bal en Beb van Ring, op 9 juli 2006 een rommelmarkt en feest in de Goudwindestraat en de Graslaan. Silvia wil vooraf graag alle bewoners van de Goudwindestraat bloembakken aanbieden met bloeiende planten voor erkers en balkons. Ze wil heel graag de nieuwe bewoners van de Graslaan (13 atelierwoningen, nieuwbouw net opgeleverd) bij de buurt betrekken door ook hen bloembakken aan te bieden. Ze organiseren zaterdagmiddag 8 juli de bloembakkenmiddag op de hoek van de Goudwindestraat en de Graslaan. Vooraf kopen ze planten in bij een kweker, regelen zakken potgrond en bloembakken. Voor iedere woning zijn twee bloembakken en 10 plantjes beschikbaar. Bewoners moeten zelf hun bloembak komen vullen en naar huis brengen. Als al het werk gedaan is, borrelen de buurtbewoners nog even lekker na met elkaar op de stoep. De dames zorgen voor fris met iets lekkers erbij. Vooraf gaan de drie dames huis aan huis om de bewoners te vertellen over de bloembakkenmiddag en de feestdag op 9 juli. Ze krijgen een ‘afhaalbriefje’, dat ze in 6

moeten leveren als ze hun bloembakken komen vullen. Op woensdag 5 juli komt vroeg in de ochtend kweker Gerritsen uit het nabije Huissen de planten, bakken en potgrond leveren. Het zijn 9 veilingkarren vol! Samen met de gemobiliseerde hulptroepen wordt alles uitgepakt en in de tuin van Silvia en die van haar overbuurvrouw Corrie neergezet. Twee tuinen echt helemaal vol met planten! Dat ziet er waanzinnig kleurig uit. Op zaterdagmiddag 8 juli om 14 uur begint dan eindelijk het bloemenfestijn. Bewoners komen met hun afhaalbon twee bakken halen en vullen deze met planten naar keuze. Vrijwel iedereen doet mee. Voor bewoners die niet kunnen komen, worden de bakken gevuld en voor de deur gezet. Uiteindelijk blijken er nog veel planten over te zijn. Ook de kweker is enthousiast over het idee en heeft royaal geleverd. De bewoners kunnen dus nog extra planten meenemen voor in de voortuin. Een goed idee: van zoveel kleuren en geuren in een straat wordt iedereen vrolijk. Kan wél! in samenwerking met woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem

ACTIVITEITEN UITWISSELING VAN KENNIS EN ERVARING

Het LSA organiseert praktijkdagen voor bewoners die gericht zijn op uitwisseling van kennis en ervaring tussen actieve bewoners. Daarnaast worden bijeenkomsten georganiseerd waar workshopleiders hun expertise inzetten om bewoners handvatten te geven voor het oplossen van door hen ervaren knelpunten. Een verdere uitwerking daarvan is het aanbieden van coaches voor 20 uur aan bewonersorganisaties om een specifiek knelpunt aan te pakken (zie kopje Praktijkdagen Herstructurering). De onderwerpen en thema’s die aan bod komen, worden bepaald door het Bewonersplatform, waardoor ze aansluiten bij de interesses van bewoners en er altijd veel belangstelling voor deze dagen is. Praktijkdagen worden meestal gehouden op locatie in een wijk waar een duidelijke relatie gelegd kan worden met het gekozen thema. Het aandeel (uitvoerend) professionals onder de deelnemers ligt veelal rond de 20%. Doel van de praktijkdagen is van elkaar leren, nieuwe ideeën opdoen en contacten leggen tussen bewoners uit verschillende steden. Het afgelopen jaar zijn er twee grote bijeenkomsten georganiseerd: het symposium van Kan wél! op 12 oktober en de Landelijke LSA Bewonersdag op 18 november. Hierdoor is een van de reguliere praktijkdagen komen te vervallen.

Overzicht bijeenkomsten 17 februari Praktijkmiddag: Bewoners pak die ruimte! in Utrecht (110 deelnemers) (zie kopje Praktijkdagen Herstructurering) 23 juni Praktijkdag: Haal eens een coach in huis! in ’s Hertogenbosch (60 deelnemers) (zie kopje Praktijkdagen Herstructurering) 12 oktober Symposium Kan wél! In Vogelvlucht in ’s Hertogenbosch (300 deelnemers) (zie kopje Kan wél!) 18 november Landelijke LSA Bewonersdag: Dag van de Buurt, Evoluon Eindhoven (500 deelnemers)

7

LANDELIJKE LSA BEWONERSDAG

Dag van de Buurt 18 november, Evoluon Eindhoven Deze sfeervolle, gezellige landelijke bewonersdag met veel workshops en andere activiteiten trekt ruim 500 bezoekers. In het midden van het gebouw is ruimte voor zo’n dertig marktkraampjes waar bewoners hun buurten en projecten presenteren. Vooral in de pauzes is het hier een drukte van belang. Gastheer Prem Radhakishun praat de dag aan elkaar. Eén van de gasten is minister Pieter Winsemius van het ministerie van VROM. Als één van de auteurs van het WRR rapport Vertrouwen in de Buurt is hij goed bekend met de situatie in de aandachtswijken. Hij vertelt dat hij tijdens zijn vele bezoeken aan de wijken ziet dat overal mensen bezig zijn voor hun buurt. Er wor8

den alleen teveel problemen naar boven gehaald en te weinig leuke dingen. Hij vindt ook dat woningcorporaties moeten investeren in de buurt. Veel zijn er al goed op weg, maar anderen blijven achter. Er moeten afspraken gemaakt worden om samen een probleem op te lossen. Andere ‘bankzitters’ met een verhaal zijn onze voorzitter Lorna Koenen en bestuurslid Cees van der Veur en de Eindhovenaren Erik van Merriënboer (wethouder) en Marion van Beurden (bewoner Bennekel). Vervolgens is het tijd voor één van de workshops. Voor ieder wat wils, aangezien de onderwerpen net zo divers zijn als de bezoekers van deze dag: Jongerenteams, Utrecht: van Straat naar Toekomst; Wijken

voor Kunst, Klarendal Arnhem; Hand in Hand, Rotterdam Hillesluis; Jongerenfestival, Zaandam; Coachingsproject Helmond, Mag ik ook een coach?; NISA, Rotterdam Hillesluis; Enschede: een eigen huis, maak er werk van!; In Amersfoort werd naar bewoners geluisterd; Kan wél!; Gewoon Zelf Doen!; De moskee is hier welkom, Amersfoort; Rappen met Teddo Juice; Taekwondo en Dans. Aangezien er nieuwe verkiezingen komen, is ook het adoptieproject van het LSA afgesloten. Dit hebben we gedaan door het beste adoptiekamerlid 2002-2006 te kiezen. Uit de acht geselecteerde kandidaten ging de prijs uiteindelijk naar Bas Jan van Bochove, adoptiekamerlid van Schiedam.

De bank op het podium (een geschenk van de gemeente Arnhem) zal uiteindelijk als bestemming Schiedam krijgen. Ook verdedigen kandidaat kamerleden stellingen die door bewoners worden toegelicht en de zaal kan stemmen op de partij die het meest aanspreekt. Deelnemers zijn Martijn van Dam (PvdA), Mária van Veen (GroenLinks), Cynthia Ortega (ChristenUnie), Bas Jan van Bochove (CDA) en Jan Steen (EénNL). Martijn van Dam, Cynthia Ortega en Bas Jan van Bochove zitten inmiddels in de Tweede Kamer. Mária van Veen en Jan Steen hebben het niet gehaald. Er is gediscussieerd over 140 wijken in de dip, het probleem van de lege knip of met andere woorden 9

wie kan de nieuwe woningen van na de herstructurering nog betalen en tot slot wordt een imagoverbetering van multiculturele wijken aan de orde gesteld.

10

PRAKTIJKDAG

Bewoners pak die ruimte! 17 februari in Utrecht Hoe kun je als bewonersorganisatie meer ruimte en macht pakken als je wijk op de schop gaat? Uit alle workshops komt naar voren dat de invloed die bewonersorganisaties hebben in herstructureringstrajecten sterk verschillen. De ene organisatie heeft niets in te brengen terwijl een andere bewonersorganisatie een erkende gesprekspartner is en als volwaardige partij meedoet. De erkende gesprekspartners hebben ook vaak een budget en krijgen voldoende ondersteuning. Bij de organisaties die niets in te brengen hebben, ontbreekt vaak een structuur die zorgt dat de organisatie een officiële status heeft. Deze organisaties hebben vaak ook minder contact met hun achterban. Een ander opvallend punt is dat veel bewonersorganisaties invloed krijgen nadat er actie is gevoerd door een groot aantal bewoners tegen bijvoorbeeld de gemaakte sloopplannen. Verder geven een aantal deelnemers aan

dat de problematiek in de grote steden toch echt een stuk complexer is dan in de kleinere steden. Dit maakt het voor een bewonersorganisatie een stuk moeilijker om de vinger aan de zere pols te houden. Toch slagen deze organisaties, door hun vasthoudendheid, er wel in om steeds meer invloed te krijgen. Een gezamenlijke conclusie is dat de terugkeergarantie een wassen neus is. Vaak geven woningcorporaties aan dat bewoners kunnen terugkeren, terwijl later blijkt dat maar 40% sociale huurwoningen of zelfs minder wordt teruggebouwd. Vervolgens geven de bewonersorganisaties en workshopleiders elkaar tips over het sociaal plan, de terugkeergarantie, klankbordgroepen, over hoe je meer invloed kunt krijgen als bewonersorganisatie en over sociale cohesie: de samenwerking tussen autochtonen en nieuwe Nederlanders. 11

Een van de deelnemers uit Den Bosch wil graag een actie starten: ‘Integreren is leuk. Wij zijn bevoorrecht dat we in deze kansrijke wijken kunnen wonen. Er mogen dan wel eens problemen zijn, maar doorgaans zijn nieuwe Nederlanders gezellige mensen en brengen ze veel cultuur en lekker eten mee. Altijd maar weer die problemen naar voren schuiven is vervelend, niet goed voor onze wijken en het werkt vaak averechts op de integratie.’ Je hebt als bewonersgroep pas invloed in de herstructurering als je je tanden kunt laten zien. Invloed verwerf je het beste door huis aan huis met bewoners in contact te blijven, maar dit is wel een tijdrovende klus die door weinig schouders wordt gedragen. PRAKTIJKDAG

Haal eens een coach in huis! 23 juni in ’s Hertogenbosch Er zijn 12 coaches ingezet om bewonersorganisaties in het land te ondersteunen met vragen over herstructurering of de participatie van nieuwe Nederlanders. De bewonersorganisaties krijgen deze 20 uur gratis advies, dankzij een subsidie van het ministerie van VROM. Op deze praktijkmiddag worden de eerste ervaringen gedeeld en worden knelpunten besproken waarbij de ondersteuning van een coach wenselijk kan zijn.

Het blijkt dat als het gaat om schoon, heel en veilig in de wijk, de meeste bewoners(organisaties) erkend en gerespecteerd worden door gemeenten en corporaties. Maar als het gaat om de toekomst van de wijk, zoals bij herstructurering, dan is de invloed veel kleiner en moet er echt voor geknokt worden.

Pier Pennings van Laagland Advies stelt dat mensen zelf in actie moeten komen en zich niet moeten laten afschrikken door vooraf veronderstelde onmogelijkheden. Daarnaast gaf VACpunt Wonen een workshop over waar bewoners op moesten letten bij de plannen en tekeningen voor (nieuwbouw) projecten.

12

De vuistregel lijkt hoe kleiner de schaal, des te meer succes. Hét voorbeeld hiervan is Emmen, waarbij men de organisatie heeft opgebouwd vanaf straatniveau. Dus in elke straat een actieve contactpersoon die de communicatie verzorgt.

SYMPOSIUM KAN WÉL!

In Vogelvlucht 12 oktober, Talentfactory ’s Hertogenbosch Na zeven maanden Kan wél! is het tijd Vervolgens worden vijf Kan wéllers geïntervoor een presentatie in vogelvlucht. Bij viewd over hun projecten en ideeën worbinnenkomst in de Talentfactory staat den uitgewisseld. iedereen op de markt waar de Kan wéllers Voor projecten in het kader van Kan wél!, uit alle deelnemende steden een eigen zie elders in dit jaarverslag of op de kraam hebben ingericht waar zij hun prowebsite: www.kanwel.nl. jecten presenteren. Iedereen is trots op wat zij intussen hebben bereikt. De reacties van de bezoekers zijn enthousiast: ‘Dat project wil ik ook!’ Alle bezoekers kunnen daarnaast een stem uitbrengen op het project dat hen het meeste aanspreekt. Om het geheugen een beetje op te frissen hangen alle projecten op een heuse ‘Wall of Fame’. Uiteindelijk is het project ‘Gouden Leefregels’ uit Venray als meest aansprekende project uit de bus gekomen. 13

Project in uitvoering

HET STERRENSCHIP LEIDEN, DE KOOI, SLAAGHWIJK, NOORDERKWARTIER

Initiatiefnemer Govert Schouten, een zeilinstructeur uit Noorderkwartier, wil een oud, liefst houten zeilschip op de kop tikken (zoals een platbodem) en dit gaan restaureren met (werkloze) jongeren uit Leiden Noord. Doel van het project is de jongeren werkervaring te laten opdoen en een doel in hun bestaan te laten vinden. Hij kan zelfstandig zeilles geven en heeft daarnaast zowel een achtergrond in het cultureel werk als een opleiding als werktuigbouwkundige. Zijn jarenlange sleutelervaring, ervaring met lesgeven plus de nodige persoonlijke levenslessen, kan hij goed inzetten in dit project. De boot kan een ligplaats krijgen in de werf van de Merenwijk. Zelf zal hij de restauratiecursussen verzorgen. Ook wil hij oudere mensen met ervaring zoeken die deze ervaring kunnen overbrengen op de jongeren. De deelnemende groep jongeren is tussen de 16 en 30 jaar oud en kan, afhankelijk van de grootte van de boot, bestaan uit vijf tot tien deelnemers. In een half jaar tijd doen zij allerlei vaardigheden op. Zo ontdekken de jongeren welke interesses ze hebben en over welke vaardigheden ze beschikken. Hopelijk is er iets bij waar ze verder mee willen. De cursus wordt afgesloten met een feest waarbij de jongeren aan vrienden en familie kunnen laten zien wat ze hebben gedaan. Als er een keuken beschikbaar is, zal zijn broer, die kok is, kookles gaan geven op het schip. Hij runde het restaurant van Nighttown in Rotterdam. Ook aan de kooklessen kunnen vijf tot tien jongeren deelnemen. Ter ontspanning willen ze de jongeren leren zeilen. Doel is dat het schip op termijn een infor14

matiecentrum over opleidingen voor jongeren wordt. Er zijn al plannen gesmeed om van de restauratie een film te maken, samen met een goede vriend die filmmaker is. Uiteindelijk kan Het Sterrenschip commercieel de vaart in als groepsaccomodatie en voor teambuilding. De opgeleide jongeren die echt iets met de boot hebben, wil hij vasthouden en binnen zijn stichting inzetten op de langere termijn: om het schip te onderhouden, om de uitjes de organiseren, om te koken of om te serveren. Dit project vergt uiteraard de nodige voorbereiding, fondsenwerving en het zoeken naar een geschikte boot. Inmiddels is een stichting opgericht: Het Sterrenschip. Ook is een kleine zeilboot, de Thetis, gevonden en gekocht. Er kan alvast gestart worden met een groep van vijf jongeren. Govert Schouten is begonnen met de onderhoudswerkzaamheden, samen met 3 vrijwilligers. Daarvan komen er twee uit Leiden noord en één uit Leiderdorp. Daarnaast heeft hij een groot schip aangeboden gekregen. Dit schip wilde hij graag van Wormerveer naar Leiden halen, maar dat kost veel te veel (minimaal 6000,-). Daarom heeft hij besloten dit schip te slopen. Het kostbare teakhout slaat hij op bij een boer. Hij is nu bezig om bij twee fondsen geld aan te vragen. Hij wil namelijk een grote tent bouwen bij diezelfde boer en in die tent wil hij van het hout met nog veel meer vrijwilligers (jongeren) een vikingschip gaan bouwen. Een kennis die hij heeft leren kennen door dit project, maakt een gedetailleerde bouwtekening. Kan wél! in samenwerking met woningcorporaties Ons Doel, Portaal en De Sleutels Van Zijl en Vliet

PROJECTEN KAN WÉL!

Ingegeven door de verharding van het maatschappelijke klimaat komt het kabinet Balkenende eind 2004 met het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding (BIMB). Het LSA is een van de genodigde organisaties uit het maatschappelijk middenveld om samen met andere organisaties na te denken over wat er gedaan kan worden om de anonimiteit in aandachtswijken te doorbreken en sociale cohesie te bevorderen. Het initiatief Kan wél! dat het LSA naar voren brengt, slaat aan en Aedes biedt zich aan als samenwerkingspartner voor dit project. Dankzij de financiële hulp van een aantal andere partijen zoals VROM, woningcorporatie Het Oosten en de SEV kan het project verder ontwikkeld worden. De ervaring van het LSA met het Amerikaanse A(sset) B(ased) C(ommunity) D(evelopment) ligt ten grondslag aan dit project. Zeker bij dit thema is het problematiseren van het gebrek aan cohesie en professionele inzet om dit op te lossen niet de weg naar succes gebleken. Alleen bewoners van deze wijken zelf kunnen een onderlinge verstandhouding opbouwen die een wijk leefbaar en vertrouwd maakt. Van buiten af kan dat gestimuleerd worden door beleid en problemen even te vergeten en bewoners individueel uit te dagen zelf met initiatieven te komen die ze met wat geld en hulp (coaching) ook zelf uitvoeren. De naam van het project is een vrije vertaling van een Engels initiatief van The Scarmantrust (Can Do) en blijkt ook de spijker op de kop te slaan. Kan wél! is een project waarbij de ontwikkelingswerkers veel tijd besteden aan het coachen van mensen die bureaucratische regels en institutionele logica moeten doorbreken om hun originele en praktische ideeën uitvoerbaar te maken en onteigening (van hun project) te voorkomen. Uitvoering, coördinatie en resultaatmeting Bij de ontwikkeling van het project is er van uitgegaan dat de uitvoering zou plaatsvinden in een aantal van de bij het LSA aangesloten wijken, mede op initiatief van bewonersorganisaties. Dat bleek slechts beperkt haalbaar, uiteindelijk is in 4 bij het LSA aangesloten wijken een pilot gestart (Arnhem Malburgen, Emmen

Revisited, Leiden De Kooi/ Slaagwijk/ Noorderkwartier en Haarlem Slachthuisbuurt). De overige 7 zijn tot stand gekomen omdat de betrokken woningcorporaties rechtstreeks interesse toonden. In alle 11 wijken zijn de uitvoeringskosten gefinancierd door woningcorporaties, met uitzondering van Emmen waar Emmen Revisited projectpartner werd. Emmen Revisited is een lokale samenwerkingsconstructie waarin behalve corporaties en bewoners ook de gemeente participeert. Voor de uitvoering is een kleine projectorganisatie opgezet door het LSA met als belangrijkste onderscheiden functies coördinatie en communicatie. Hiervoor zijn twee tijdelijke medewerkers aangetrokken die tevens de functie van ontwikkelingswerker hebben in een van de wijken. Het management wordt door het LSA uitgevoerd. Vooraf is een vrij gedetailleerd registratiesysteem opgezet en is de methodiek voor zover mogelijk, omschreven aan de hand van informatie van de Scarmantrust over de uitvoering in Engeland. Projectpartner Aedes heeft tot taak het stimuleren van landelijke publiciteit over het project en voert het secretariaat voor de supportgroep waarin alle betrokken corporaties en landelijke financiers zitting hebben. De supportgroep heeft als belangrijkste taak het project als geheel te volgen, eventuele knelpunten te bespreken en de bespreking van het resultaat en een eventueel vervolg aan het eind van de projectperiode in 2007. Om goed inzicht te krijgen in wat deze manier van werken voor wijken en bewoners kan betekenen, is aan de afdeling Bestuurskunde van de Universiteit van Tilburg opdracht gegeven om een resultaatmeting uit te voeren die voor het eind van het project in 2007 klaar zal zijn. De centrale vraag die hierin aan de orde komt, is in hoeverre deze manier van werken in de beleving van bewoners kan bijdragen aan leefbaarheid en sociale cohesie. De resultaatmeting wordt gefinancierd en (mede) begeleid door de tweede projectpartner SEV. Uitvoering in wijken Voor de uitvoering in de 11 projectwijken zijn in het totaal 8 werkers aangetrokken 15

waarvan 3 de uitvoering in 2 wijken doen en de overige 5 elk 12 uur per week in een wijk werken. De werkers zijn aangetrokken op grond van specifieke kwaliteiten die ontleend zijn aan de Engelse functieomschrijvingen en kwalificatie-eisen. Bij de selectie van de werkers is een van Engelse local directors als adviseur direct betrokken geweest. Omdat ervoor gekozen was de aanpassing van de Engelse methodiek aan de Nederlandse situatie tijdens het werken uit te voeren, hebben de werkers vrij veel moeten registreren en rapporteren. Daarnaast vindt om de 6 weken centraal overleg in Utrecht plaats, onder leiding van de coördinator, waarbij knelpunten en dilemma's worden uitgewerkt en besproken om zodoende al lerend gezamenlijk tot een goed werkmodel te komen. Resultaten in 2006 Vrij snel na de start in februari bleek Kan wél! een succesformule in een aantal wijken, waar vrijwel direct initiatieven tot stand kwamen. In een aantal andere wijken duurde de aanloop wat langer. Dit had mede te maken met de omvang van de wijken, maar ook daar bleek de vooraf geuite zorg of dit mensen wel zou aanspreken overbodig. Met alle lokale financiers was vooraf overeengekomen dat minimaal 12 nieuwe initiatieven per wijk tot stand zouden komen in de projectperiode van 15 maanden. Ongeveer halverwege het project, dus na 7 maanden, is in elke wijk een tussenevaluatie gehouden, waarbij de betrokken corporaties het recht hadden het project te stoppen als niet de helft van dat aantal gehaald zou zijn. Alle corporaties besloten op grond van de resultaten om door te gaan. In het verslagjaar is door het LSA een praktijkdag gehouden over Kan wél! in samenwerking met Aedes, waarin alle initiatiefnemers uit de 11 wijken tot dan toe centraal stonden. De dag was gericht op bewoners van alle GSB wijken en de belangstelling hiervoor was groot (300 deelnemers, zie ook symposium Kan wél!). Eind december 2006 stond de teller op 116 initiatieven en projecten uitgevoerd of in uitvoering door bewoners van de 11 projectwijken. Met nog 4 maanden te gaan 16

om de target van 132 projecten te halen, lijkt dit aantal makkelijk haalbaar. Tweede traject Kan wél! In september van 2006 is begonnen met de voorbereiding van een tweede Kan wél! project aansluitend aan het eerste met als startdatum 1 mei 2007. De reden om nog een tweede traject te starten, is uiteraard gelegen in het succes van het lopende project, maar daarnaast is verdere ontwikkeling en verspreiding van deze activeringsmethode de belangrijkste motivatie voor dit voornemen. Omdat gebleken is dat deze manier van werken ook jongeren erg aanspreekt, is een Kan wél! pilot speciaal gericht op jongeren ontwikkeld. In minimaal 3 en maximaal 5 wijken wil het LSA deze werkwijze gebruiken om jongeren te activeren tot positieve acties in de wijk die de leefbaarheid bevorderen. Daarnaast is verbetering van de relatie van (meest allochtone) jongeren met volwassen bewoners in de betrokken wijken een van de doelen. Het tweede Kan wél! traject moet tevens een aantal producten opleveren die de landelijke verspreiding van deze methodiek zullen stimuleren, namelijk: methodiekomschrijving en methodisch handboek voor werkers; trainingsmodule voor werkers en een handboek voor bewoners.

TWEEDE KAMERLEDEN ADOPTEREN EEN WIJK

De adoptie van aandachtswijken door Tweede Kamerleden is nu al drie kabinetsperiodes lang een succesformule en dat is bijzonder. Alle geweeklaag over de kloof tussen burgers en politici ten spijt, lukt het in een groot aantal wijken om een relatie op te bouwen die vier jaar lang standhoudt. Hoe kan dat? Een mentaliteit van gewoon doèn, menselijk contact en afspraak is afspraak, zijn de voornaamste ingrediënten van een geslaagde adoptie, zo blijkt uit de reacties van zowel bewoners als kamerleden. Sinds de start van de wijkadopties in de negentiger jaren, zijn de doelen hetzelfde gebleven en nog steeds actueel: • Tweede Kamerleden volgen de uitvoering van overheidsbeleid in de praktijk; • Bewoners en kamerleden krijgen begrip voor elkaars werk; • Bewoners kunnen af en toe de hulp inroepen van iemand die beschikt over kennis, een netwerk en publiciteitswaarde. Bewoners die dag en nacht in touw zijn om van hun buurt iets moois te maken, zijn positief ingestelde mensen die blijven geloven in een betere toekomst voor de mensen in hun buurt. Kamerleden die open staan voor menselijk contact en maatschappelijke betrokkenheid niet alleen met de mond belijden, worden in deze wijken met open armen ontvangen. Politieke kleur speelt geen rol, eerlijkheid en echte belangstelling des te meer. Uiteindelijk moet het tussen de partijen klikken om er allebei voordeel van te hebben. Dat dit niet altijd lukt, is niet te voorkomen en geen ramp: beide zijn een ervaring rijker. Om het risico op mislukken zo klein mogelijk te maken, wordt door beide partijen een adoptiecontract ondertekend, waarin de spelregels zijn opgenomen. Spelregels Een wijkadoptie is niet vrijblijvend en vraagt van zowel bewoners als kamerleden behalve interesse in elkaars werk, een bepaalde tijdsinvestering. In principe wordt de adoptie aangegaan voor de hele regeringsperiode van vier jaar, tenzij het parlement eerder ontbonden wordt. De bewonersorganisatie en het kamerlid sluiten een adoptieovereenkomst waarin

afspraken worden vastgelegd, zoals over het minimum aantal bijeenkomsten met elkaar en een bezoek van de bewoners aan de Tweede Kamer. De rol van het LSA is beide partijen bij elkaar brengen, via bewoners het verloop van de adoptie volgen, het project onder de aandacht van de media brengen en bemiddelen bij eventuele geschillen. In 2006 is het adoptieproject gestopt op 22 november, toen de verkiezingen plaatsvonden. Het adoptieproject is in 2002 (deels in 2003) een derde ronde ingegaan. Aangezien er na de val van het eerste kabinet Balkenende weinig wijzigingen waren bij de Tweede Kamerleden die een wijk hebben geadopteerd, is besloten om gewoon verder te gaan en nieuwe Kamerleden uit te nodigen voor een adoptie. In totaal zijn 34 wijken geadopteerd in 23 steden, waarvan 31 door één kamerlid en in de overige 3 wijken is er sprake geweest van meerdere kamerleden. In totaal hebben 37 kamerleden deelgenomen aan de adoptie. Vier kamerleden zijn gestopt, omdat ze in de tussentijd elders zijn gaan werken (Hubert Bruls, Peter van Heemst, Evelien Tonkens en Jan Geluk). Ter afsluiting van het project is een evaluatie gehouden onder de bewonersorganisaties die bij de adoptie betrokken waren. Deze evaluatie leverde ook de informatie voor de jury die zich gebogen heeft over de vraag wie zich het beste adoptiekamerlid van de afgelopen periode mocht noemen. De jury bestond uit twee ex-tweede kamerleden uit het LSA bestuur (Pieter Jan Biesheuvel en Rob van Gijzel) en een van de leden van het Bewonersplatform uit een wijk die niet geadopteerd was (Mieke Verberne, Den Bosch Oost). Van de 38 verstuurde evaluatieformulieren, zijn er 23 teruggekomen. Over 4 andere adopties is mondeling informatie doorgegeven. In totaal zijn 18 adopties succesvol geweest, 2 waren matig, 4 adopties waren eenmalig, 2 zijn er niet van de grond gekomen en over 1 adoptie is geen informatie beschikbaar, omdat de contactpersoon is vertrokken. Over de overige 11 andere adopties is geen informatie beschikbaar, 17

omdat de contactpersonen ondanks herhaalde verzoeken geen gegevens hebben opgestuurd. Uit de 8 genomineerden voor de titel beste adoptiekamerlid 2002- 2006 is door de jury een winnaar aangewezen: Bas Jan van Bochove (CDA) die Schiedam geadopteerd had. Op de landelijke bewonersdag in het Evoluon in Eindhoven is de winnaar bekendgemaakt en werd de prijs, symbolisch, overhandigd. Deze bestond uit een bank die later als Bas Jan van Bochove bankje is geplaatst op een door de Schiedamse bewoners aangewezen plek. Over de adoptie verscheen ter gelegenheid van de bewonersdag een beknopte publicatie. In 2007 zal het project opnieuw van start gaan met nieuwe Tweede Kamerleden. PRAKTIJKDAGEN HERSTRUCTURERING

komt. Om dit te stimuleren, is vervolgens gekozen voor de formule om praktijkdagen te combineren met een coachingsaanbod. Bewonersorganisaties die aan de slag willen met een onderwerp dat op deze dagen aan bod komt, konden voor maximaal twintig uur ondersteuning krijgen van een coach. Het programma bestond uit drie praktijkdagen en een coachingsaanbod van maximaal twintig uur per bewonersorganisatie. In het totaal konden zestien bewonersgroepen hiervan gebruik maken. Het programma is gestart in de tweede helft van 2005 en liep door tot eind 2006. De financiering van dit programma komt voor het grootste deel van het ministerie van VROM en een deel van de drie praktijkdagen zijn bekostigd uit het reguliere BZK budget (zie kopje Praktijkdagen).

Meer Weten, Zeker Meedoen Begin 2005 is in overleg met het ministerie van VROM gewerkt aan een vervolg op de serie praktijkdagen die in 2004 zijn georganiseerd. Deze eerste serie praktijkdagen waren gericht op uitwisseling van kennis, informatie en ervaringen over de herstructurering voor bewoners van de 56 prioriteitswijken. Hoewel er vanuit bewoners voldoende belangstelling was voor deze praktijkdagen en de evaluaties uitwezen dat de geboden informatie relevant is voor de meeste bewonersorganisaties, bleef toch de vraag overeind of toepassing van het ‘geleerde’ in de praktijk er wel echt van

Overwegingen uit de evaluatie Eind 2006 is het project geëvalueerd met de direct betrokkenen. De inzet van een coach als ‘wegenwacht’ voor bewonersgroepen is zondermeer nuttig, omdat het de betrokken groep in vrijwel alle gevallen aanzet om iets te doen aan een situatie die als ongewenst wordt beschouwd. In vrijwel alle gevallen is de eerste winst die gemaakt werd het feit dat duidelijk werd wat het probleem is en welke mogelijkheden er zijn om dit te beïnvloeden. De vragen om toekenning voor een coach door bewonersgroepen waren vaak niet het

Overzicht aanvragen die in 2005 en doorlopend in 2006 zijn gehonoreerd Waar Coachingsvraag Den Bosch Eikendonk participatie nieuwe Nederlanders en meer invloed Den Bosch Boschveld participatie; betrekken achterban Dordrecht Krispijn participatie nieuwe Nederlanders Den Haag Morgenstond participatie nieuwe Nederlanders Deventer Rivierenwijk o.a. participatie nieuwe Nederlanders en invloed op besluitvorming Deventer Keizerslanden invloed op besluitvorming Eindhoven Woensel-West participatie nieuwe Nederlanders en sociaal plan renovatie Eindhoven Lakerlopen verstoorde verhoudingen tussen bewonersgroepen Eindhoven Lakerlopen participatie nieuwe Nederlanders Emmen Emmerhout onderhandelen over deelplan Helmond Binnenstad participatie nieuwe Nederlanders Hengelo Berflo Es participatie, betere profilering bewonersorganisatie Rotterdam IJsselmonde start jongerencentrum 18

VOORGENOMEN ACTIVITEITEN DIE IN 2006 NIET GEREALISEERD ZIJN

echte probleem of onderwerp waar men mee zat of aan wilde werken. Bij de vraag om hulp bij het betrekken van nieuwe Nederlanders bleek in een aantal gevallen bijvoorbeeld dat de communicatie met de achterban als geheel slecht was. Hulp om invloed bij de besluitvorming was een vraag die een aantal malen is gesteld, maar al snel bleek dat men eerder hulp nodig had om eigen doelen te formuleren of dat men geen idee had welke rol de bewonersgroep zou willen spelen. De drie meest voorkomende vragen voor ondersteuning: • Verbetering van de eigen positie en invloed op de besluitvorming over de toekomst van de wijk; • Meer en betere communicatie met allochtone bewoners; • Ondersteuning bij het oplossen van een conflict; zowel intern als extern. Het geven van kortstondige ondersteuning aan bewonersgroepen is een effectief middel om bewonergroepen, die ergens mee zitten of niet over (specifieke) kennis beschikken, op weg te helpen. Het is zeker geen wondermiddel waarmee in alle situaties binnen 20 uur oplossingen gevonden worden. Bewonersorganisaties zijn in de herstructurering de zwakste partij (als ze al partij zijn) en zijn voor het merendeel afhankelijk van de bereidheid van de andere partijen om naar ze te luisteren. Daarbij speelt mee dat er vaak een tekort is aan kwalitatief goede ondersteuning op lokaal niveau. Het LSA wil in 2007 praktijkdagen en de inzet van coaches voor bewonersorganisaties in de herstructurering voortzetten en heeft daarvoor opnieuw een plan ingediend bij VROM.

Vertrouwen in de buurt Naar aanleiding van het rapport Vertrouwen in de buurt van de WRR, had het LSA zich voorgenomen in 2006 een of meer praktijkdagen te organiseren en daarvoor samenwerking te zoeken met de VNG. De gedachte hierachter was dat de meeste aanbevelingen uit dit rapport gericht waren aan het lokaal bestuur en dat via de VNG gemeentebesturen betrokken zouden kunnen worden. Na een aantal verkennende gesprekken hierover besloot de VNG af te haken, omdat het niet paste binnen hun prioriteiten. Ook een voorstel aan de G27 om rond dit thema een uitwisseling tussen steden te organiseren met bewoners en bestuurders, kreeg geen bijval omdat men er geen meerwaarde in zag. Participatie-Charter Het voorgenomen experiment met de toepassing van het Particpatie-Charter in een aantal steden kon wegens gebrek aan financiering geen doorgang vinden.

Succescolle coaching in Haagse wijk Morgenstond

19

Project in uitvoering

LEKKER SPELEN EMMEN, EMMERHOUT

‘Kinderen moeten meer buiten spelen’ vindt initiatiefnemer Tamara Vernie. Daar gaan we wat aan doen. Leuke activiteiten bedenken en gewoon doen, zoals ze dat zelf vroeger ook deed. Veel kinderen zitten binnen, achter de computer of weten gewoon niet hoe leuk het is om buiten te spelen. Dat is niet goed voor hun sociale ontwikkeling en lichamelijke gezondheid. De bedoeling van Tamara is om zes maanden lang elke maand een leuke activiteit te organiseren. Dit gaat ze samen doen met Sandra Djordjevic. Dit gebeurt in de wijk Emmerhout, om precies te zijn in de Laan van de Bork en de Laan van de Kwekebos. De school in de buurt heeft ruimte vrij, waar bij slecht weer gebruik van gemaakt kan worden. De eerste activiteit op woensdag 12 april zal in het teken staan van de Pasen. Iedereen in de genoemde straat kan in de brievenbus meer informatie verwachten. De piratenspeurtocht is op 17 mei. Er is een route uitgezet die door twee groepen wordt gelopen. De ene groep gaat de ene kant op en de andere de andere kant, maar het eindpunt is hetzelfde. De kinderen komen pas aan het eindpunt (waar de schat ligt) als de schatkaart compleet is. 20

Op elk stukje schatkaart staat een aanwijzing naar de volgende locatie waar een opdracht gedaan moet worden voordat er gezocht mag worden naar het volgende stukje schatkaart. Pas met het laatste stukje schatkaart weten de kinderen waar de schat ligt. Na afloop is er een klein presentje voor iedereen die mee heeft gedaan. Er zijn snoepschatkistjes, piratensnoep, giftige (groene) limonade en knakworstjes met ketchup die lijken op afgehakte vingers. Er zijn inmiddels de volgende activiteiten georganiseerd: eieren uitblazen, piratenspeurtocht, levend ganzenbord, website bouwen, kerstkoekjes bakken, vlag veroveren, speurtocht veenpark, bosactiviteiten, spelletjesmiddag. Als laatste activiteit van dit project is samen met de kinderen een heuse website opgezet. Veel typen en vierkante oogjes, maar het resultaat mag er zijn. Kijk dus zeker even op www.projectlekkerspelen.nl De eerste zes activiteiten zijn zo’n succes geweest dat Tamara doorgaat met dit project. Vanuit Kan wél! zijn nog eens zes activiteiten gefinancierd en Tamara heeft structurele sponsoring gevonden bij de Brede School waar het project inmiddels onder gebracht is. Tamara kan doorgaan. Kan wél! in samenwerking met Emmen Revisited

BIJDRAGEN AAN BIJEENKOMSTEN VAN DERDEN RIJKSAMBTENAREN OP WERKBEZOEK IN AANDACHTSWIJKEN

Op verzoek van jonge ambtenaren die deelnamen aan een Studium Generale over toekomstig beleid voor achterstandswijken, is door het LSA een aantal werkbezoeken voorbereid in verschillende wijken. In Amsterdam Zuidoost, Rotterdam Hillesluis en Alkmaar Overdie hebben deze werkbezoeken plaatsgevonden. Helaas is het niet mogelijk gebleken na de werkbezoeken enige vorm van reactie te verkrijgen de bezoekers. BEWONERS OVER STEDELIJKE VERNIEUWING (REURBA2)

Op verzoek van het Europese samenwerkingsproject ReUrbA2 waarin ondermeer de provincie Zuid Holland participeert heeft een groepsintervieuw plaatsgevonden met leden van het bewonersplatform uit Emmen, Rotterdam, en Arnhem. Dit vond plaats in Rotterdam Hillesluis. Van het interview is een videoimpressie gemaakt die op de slotconferentie van ReUrbA2 op 16 november in Madurodam in Den Haag is vertoond als statement van Nederlandse bewoners over stedelijke vernieuwing.

PRESENTATIES LSA OP CONGRESSEN VAN DERDEN

• Aedes congres 16 november Apeldoorn; • • • • • •

presentatie Kan Wél! Tilburg de Combinatie; presentatie Kan wél! Primo Noord Holland; presentatie Kan wél! Congres 15 miljoen Nederlanders, Den Haag 2 november; presentatie Kan wél! VROM congres; stand LSA. OVERIG

22 september Gastcollege Universtiteit van Tilburg, afdeling bestuurskunde over beleidsbijeenkomsten. 1 december Tilburg panel beoordeling studentenpresentaties Universiteit van Tilburg, afdeling Bestuurskunde.

PILOT SOCIALE HEROVERING

Op verzoek van minister Pechtold heeft LSA-lid Joke Bakker uit Emmen deelgenomen in een commissie van wijzen die de voorstellen van 12 gemeenten in het kader van de extra impuls sociale herovering hebben beoordeeld. De andere commissie leden waren ex-minister Roger van Boxtel, ex-wethouder van Arnhem Chris de Ronde en de burgemeester van Delft, Bas Verkerk. Alle 12 aanvragen zijn door de betreffende gemeenten op 25 augustus tijdens een marathon zitting gepresenteerd aan de commissie. De commissie heeft vervolgens alle voorstellen ter goedkeuring aan minister Nicolaï voorgelegd. De 12 gemeenten konden direct daarna met de uitvoering van hun plannen beginnen. Begin van 2008 zal een slotconferentie worden georganiseerd door de gemeente Leeuwarden die daarvoor extra budget kreeg toegekend.

21

COMMUNICATIE LSA BEWONERSBERICHTEN

In 2006 zijn vier dikkere nummers van het blad uitgekomen. Er is meer aandacht besteed aan de ontwikkelingen in de wijken en de activiteiten van bewonersorganisaties. De werkwijze van de verschillende bewonersorganisaties en wat ze daarmee bereiken komt uitgebreid aan de orde. Daarnaast zijn een aantal portretten van bewoners en hun bijzondere activiteiten in het blad opgenomen. Ook de projecten en ontwikkelingen van Kan wél! hebben een vaste plaats gekregen. De verslagen van de LSA Praktijkdagen zijn korter geworden en inmiddels in zijn geheel op de LSA website te vinden. Het aantal abonnees is constant gebleven (ongeveer 1400). Het blad is voor bewonersorganisaties en andere betrokkenen kosteloos te bestellen via de website.

LSA WEBSITE

In 2006 is de website opnieuw opgezet om de gebruiksvriendelijkheid te vergroten en om de site meer up to date te maken en te houden. Daarnaast hebben de uitgebreide verslagen van studiedagen en aankondigingen op de website een meer prominente plaats gekregen. PUBLICATIES

In 2006 heeft het LSA twee nieuwe publicaties uitgebracht. Daarnaast zijn er van de twee voorafgaande publicaties nog exemplaren beschikbaar. Politici in de buurt. Tweede Kamerleden adopteren een wijk, 2002-2006 Door de val van het kabinet en de vervroegde verkiezingen was het helaas niet mogelijk om een uitgebreid verslag te maken van de afgelopen adoptieronde. Wel hebben we aandacht voor enkele goed verlopen adopties. Na een schriftelijke vragenlijst onder de betrokken bewonersorganisaties kwamen acht politici naar voren die door hun speciale inzet en betrokkenheid bij hun buurt, in aanmerking komen voor de titel ‘Beste adoptiekamerlid 20022006’. Hun visie op de adoptie en die van de betrokken bewoners vindt u terug in het boekje. Dit boekje is gratis op te vragen bij het LSA secretariaat. ‘Profileer je niet als kamerlid, maar als iemand die belangstelling heeft voor de situatie van bewoners. Profileer je in discussies ook niet als lid van een politieke partij en kom niet met partijpolitieke praatjes. Bewoners zitten daar niet op te wachten. Ga in op hun concrete problemen en wat je daar aan zou willen en kunnen doen, of niet, wees ook daar duidelijk in.’ Jan de Jong, bewoner, Utrecht Overvecht

‘Vooral adoptieouder van een wijk worden, zodat je met beide benen in de samenleving blijft staan. Zodat je ook met alle facetten van de samenleving geconfronteerd wordt, van werkgelegenheid tot werkloosheid, van rijkdom tot armoede, van integratie tot renovatie en de infrastructuur die van belang is voor wijken, steden en dorpen. Een kamerlid die geen adoptieouder is, mist gigantisch veel.’ Rikus Jager, adoptiekamerlid, Groningen Oosterparkwijk 22

Kan wél! Mensen in beweging Je wilt je inzetten voor je buurt. Wat moet er dan gebeuren en hoe pak je dat aan? In dit boekje staan praktische tips over hoe je kunt beginnen, hoe je andere mensen bij je ideeën kunt betrekken, wat mogelijke valkuilen zijn en wat de kwaliteiten van mensen en de hulpmiddelen zijn waarvan je gebruik kunt maken. Daarnaast worden enkele Nederlandse Kan wél! voorbeelden beschreven. Dit alles in heldere, korte en duidelijke taal. Kortom een echt boekje voor de doener. Het boekje is een vertaling van Getting Self-propelled van Tony Gibson dat hij heeft geschreven voor de Scarmantrust, de Engelse organisatie die Can Do uitvoert. Het is te bestellen bij het LSA voor 5,00 excl. verzendkosten.

Nieuwe Nederlanders: meedoen levert wat op! Praktische tips over hoe je beter met elkaar kunt samenwerken Een boekje met praktische tips, waarmee u zelf aan de slag kunt in uw eigen wijk. Het is vooral bedoeld voor autochtone en nieuwe Nederlanders uit herstructureringswijken, want zeker daar is het belang groot dat mensen meer met elkaar gaan samenwerken. U vindt in het boekje niet DE formule. Want uit de interviews met de bewoners en beroepskrachten van verschillende culturele afkomsten blijkt dat de eigen instelling en houding het belangrijkste is. Het communiceren van mens tot mens en interesse hebben in elkaar. Deze uitgave van het LSA is gerealiseerd dankzij een bijdrage van VROM en is te bestellen bij het LSA voor 7,50 incl. verzendkosten. Verkocht in 2006: 23 exemplaren.

Wijkontwikkeling op eigen kracht Hét boek over de ABCD aanpak is nog steeds voorradig. Leesbaar, duidelijk en vooral van groot praktisch nut voor bewoners en allen die hen willen steunen. Het is een bewerkte vertaling van Building Communities From The Inside Out. De auteurs John Kretzman en John McKnight deden jarenlang onderzoek in de aandachtswijken in de grote steden van de Verenigde Staten. Ze onderzochten met name de succesvolle voorbeelden van wijkontwikkeling en wijkvernieuwing die op initiatief van bewoners tot stand kwamen. Op grond daarvan ontwikkelden ze een strategie voor de wijkaanpak die in dit praktisch handboek in klare taal uiteengezet wordt. Het oorspronkelijke boek is vertaald en bewerkt door het LSA in samenwerking met Fontys Hogeschool Sociaal Werk Eindhoven. In het boek is een aantal voorbeelden opgenomen uit Nederlandse steden waar met Asset Based Community Development (ABCD) is gewerkt. Ook in Nederland leidt deze aanpak tot verrassende, vernieuwende en inspirerende resultaten. Bewoners zullen in hun eigen kracht en in hun wijk moeten geloven om te komen tot leefbare en krachtige wijken de ook in de toekomst levensvatbaar zijn. Er is simpelweg geen andere weg naar succes dan deze. Het boek is te bestellen bij het LSA voor 29,95 excl. verzendkosten. Verkocht in 2006: 49 exemplaren; nog 80 op voorraad.

23

Project in uitvoering

KOSTBAAR LEVEN BREDA, TUINZIGT

Bets Timmers is de beheerder van de speeltuin in Tuinzigt in Breda. Daarnaast werkt zij als vrijwilliger bij het buurtcentrum de Meidoorn. Bij de speeltuin is altijd aanloop, want Bets heeft altijd een kop koffie klaar en een vlotte babbel. De gesprekken kunnen over het weer gaan, maar ook over serieuze zaken als politiek of problemen in de wijk. Bets is vanaf de zomer gestart met het project Kostbaar Leven en heeft twee bijeenkomsten georganiseerd. De eerste had als doel om mensen voorlichting te geven over het incassosysteem bij de woningcorporatie WonenBreburg en de sociale dienst van de gemeente Breda. Hiervoor heeft zij het buurtcentrum de Meidoorn afgehuurd en bewoners uitgenodigd. Er waren ongeveer twintig mensen aanwezig. Bets vertelde dat een aantal mensen niet durfden te komen, maar dat ze wel specifieke vragen hadden. Er was een gesprek tussen de aanwezigen en de twee professionals. De bewoners konden alles vragen. Voor de professionals was het zichtbaar even wennen om ‘gewoon aan tafel’ met de bewoners in gesprek te gaan. De boodschap van de professionals was heel duidelijk: zit je in de problemen, bel dan! Dan valt er altijd over te praten. Want als de instanties niet weten wat er aan de hand is, of er kan geen betalingsregeling getroffen worden, dan moeten ze de formele procedures volgen. Bets vond het een hele geslaagde bijeenkomst en wil dit graag vaker organiseren. 24

De tweede bijeenkomst was rondom Kerst. Bets wilde voor de mensen met een inkomen onder het minimum een kerstpakket maken. Het ging daarbij met name om gezinnen met kinderen: ‘Want zwervers hebben niets aan een pak koffie, zonder koffiezetapparaat’. Ook had ze de gemeente uitgenodigd om voorlichting te geven over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Twee voorlichters hebben de hele middag op informele wijze met bewoners gepraat die een kerstpakket kwamen halen. Opvallend is dat iedereen in Breda een folder gehad heeft over de WMO, maar dat de meeste bewoners nog steeds onbekend zijn met deze wet, terwijl juist deze doelgroep waarschijnlijk gebruik gaat maken van de nieuwe wet. Bets Timmers heeft ook een tienerdochter, Christel Timmers, die zich maatschappelijk betrokken voelt. Op het moment dat zij in aanraking kwam met Kan wél! is zij allerlei projecten gaan bedenken om kinderen, jongeren en volwassenen van allerlei culturen met elkaar in aanraking te brengen. Christel organiseert maandelijks een nieuwe bijeenkomst met diverse thema’s. De kinderdisco is nu een regelmatig terugkerend thema, de kinderen zijn er dol op en ook de allochtone moeders laten hun kinderen achter. Ook heeft ze een informatieavond over verschillende religies georganiseerd en een goedbezochte ‘blingbling party’. Kan wél! in samenwerking met woningcorporatie WonenBreburg

ORGANISATIE BESTUUR

Het bestuur van het LSA bestaat uit zeven leden, vier daarvan zijn bewoners uit aandachtswijken, de overige drie bestuursleden zijn leden die vanwege hun kwaliteiten en netwerken zijn aangezocht. Om goede contacten tussen Bestuur en Bewonersplatform te onderhouden en bij vacatures over goed ingewerkte kandidaten te kunnen beschikken, is steeds een lid van het Bewonersplatform aanwezig op bestuursvergaderingen. Aan het eind van het verslagjaar heeft bestuurslid van het eerste uur, Cees van der Veur, aangegeven zijn lidmaatschap te zullen beëindigen per ingang van 1 januari 2007. Het bestuur is in 2006 vier maal bijeengekomen.

verslagjaar vertrok Jeannette Trompert uit Rotterdam Delfshaven, omdat ze voor de PvdA gekozen werd in de raad van de deelgemeente Delfshaven. Nieuwe leden traden toe uit Hengelo en Den Bosch Oost. PERSONEEL SECRETARIAAT

Het LSA beschikte in 2006 over 2,6 fte personeel in dienst voor onbepaalde tijd verdeeld over 4 personen; daarnaast over 4,4 fte personeel in tijdelijke dienst. Het merendeel van het personeel is in dienst van het WGI te Rotterdam en gedetacheerd bij het LSA. Daarnaast is er een detachering vanuit de SEV en de stichting welzijn Enschede en opereert een van de ontwikkelingswerkers vanuit een zelfstandig bureau (Kind aan Zet).

BEWONERSPLATFORM

Het Bewonersplatform is in het verslagjaar vier maal bij elkaar geweest in Utrecht. Het aantal deelnemers aan deze werkbijeenkomsten is het gehele jaar door constant gebleven op rond de veertig. De meeste bijeenkomsten zijn gesplitst in een plenair gedeelte en een werkgroepgedeelte, waar de geplande activiteiten verder werden uitgewerkt en voorbereid. In het Personeelsomvang per 1 januari 2007 Gineke Annink Mustapha Charifi Lex Casteelen Henk Cornelissen Elvira Jansen Diana van Oort Liesbeth Saaltink Thijs van Mierlo Pia Rauhala Christel Krebber Jikky Dincelek-Lettinga Lidy Noorman

ontwikkelingswerker (zelfstandig op uurbasis) financieel administratief medewerker (60%) medewerker communicatie en ontwikkelingswerker (75%) directeur (100%) medewerker coördinatie en ontwikkelingswerker (75%) staf medewerker communicatie 50% staf medewerker organisatie praktijk- en studiedagen 50% ontwikkelingswerker (66%) ontwikkelingswerker (66%) ontwikkelingswerker (66%) ontwikkelingswerker (33%) ontwikkelingswerker (33%) 25

BIJLAGEN LEDENLIJST BEWONERSPLATFORM EN LEDEN VAN DE VERENIGING

Alkmaar

Dhr. R. van de Burg Dhr. A. van Diepen Dhr. B. Hoes Mw. M. Zuurbier Almelo Mw. C. Aaldenberg Mw. C. van Drongelen Mw. M. Neurink Dhr. G. Zwoferink Amersfoort Mw. H. Deurloo Amsterdam Dhr. H. Haubrich Dhr. J. Jonker Mw. I. Zamzam Nawawi Arnhem Mw. C. Arnold Dhr. T. Lubbers Breda Dhr. R. Blokland Mw. A. Ceelie Den Bosch Dhr. J. van den Wildenberg Mw. M. Verberne Dhr. Jan Wijers Den Haag Dhr. A. Ebing Deventer Dhr. J. ten Bulte Dhr. J. van der Meer DordrechtMw. J. Koopman-Spruit Dhr. D. Vogelezang Eindhoven Mw. M. van Beurden Dhr. H. van Geffen Mw. A. Schouwenaars Emmen Mw. J. Bakker Dhr. C. Kamies Mw. M. Korving Enschede Dhr. E. Jonker Groningen Dhr. C. van der Veur Haarlem Dhr. C. Balk Dhr. P. Out Heerlen Dhr. H. Werst Helmond Mw. C. Hurkmans Dhr. F. van Kraaij Hengelo Dhr. G. Walgemoed Dhr. H. van de Wetering Leeuwarden Dhr. F. van den Berg Leiden Dhr. E. Walbeehm Lelystad Dhr. C. Kok Dhr. U. van Maastrigt Mw. N. ter Voort Dhr. A. Wennekes 26

Nijmegen Rotterdam

Schiedam Tilburg Utrecht Venlo Zwolle

Mw. T. Verdijk Dhr. T. Vermeer Dhr. C. Blake Dhr. J. van der Linden Mw. J. Ravestein Mw. Y. Saïdi Mw. G. Torun Ayhan Mw. D. Weeda-Zijlmans Mw. A. van de Bersselaar Mw. W. van Leeuwen Dhr. R. Beerens Dhr. T. van Ham Dhr. G. Hoogenberg Dhr. W. Hoogendoorn Mw. N. Konst Dhr. A. Sterk Mw. C. Gertges Mw. A. de Wijk

OVERZICHT KAMERLEDEN EN ADOPTIEWIJKEN

Kamerlid Gerdi Verbeet John Leerdam Eveline Tonkens (vertrokken) Wim van de Camp Stef Blok Arno Visser Jan Geluk (vertrokken) Myra Koomen Hannie Stuurman Mariëtte Hamer

Partij PvdA PvdA GroenLinks CDA VVD VVD VVD CDA PvdA PvdA

Adoptieplaats Amsterdam Amsterdam Amsterdam Den Haag Den Haag Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam

Staf Depla Gerda Verburg Boris van der Ham Frans Heemskerk Anja Timmer Marleen de Pater-van der Meer Jeroen Dijsselbloem Cisca Joldersma Aleid Wolfsen Jan de Vries Peter van Heemst (vertrokken) Martijn van Dam Mirjam Sterk Martijn van Dam Jan Mastwijk Annie Schreijer-Pierik Rikus Jager Niny van Oerle Frans Timmermans Ine Aasted-Madsen Piet Straub Pauline Smeets

PvdA CDA D66 PvdA PvdA CDA PvdA CDA PvdA CDA PvdA PvdA CDA PvdA CDA CDA CDA CDA PvdA CDA PvdA PvdA

Utrecht Utrecht Utrecht Alkmaar Almelo Arnhem Arnhem Breda Deventer Dordrecht Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Emmen Enschede Groningen Haarlem Heerlen Helmond Leeuwarden Maastricht

Bewonersorganisatie/wijk Indische Buurt Zuidoost Zuidoost Transvaal Schilderswijk Bospolder/ Tussendijken Het Nieuwe Westen Het Nieuwe Westen Hillesluis Schiemond/Delfshaven & Historisch Delfshaven Overvecht Kanaleneiland Hoograven Overdie Ossenkoppelerhoek Klarendal Malburgen Heuvel Keizerslanden Oud-Krispijn Woensel-West Woensel-West Bennekel Doornakkers Emmermeer Oost-Boswinkel Oosterparkwijk Meerwijk-Noord Vrieheide Binnenstad Oost Achter de Hoven Malberg

Joanneke Kruijsen Hubert Bruls (vertrokken) Bas Jan van Bochove Ger Koopmans Co Verdaas

PvdA CDA CDA CDA PvdA

Nijmegen Nijmegen Schiedam Venlo Zwolle

GSB-overleg GSB-overleg Schiedam Venlo-Noord Kamperpoort

27

DE STEDEN VAN HET GROTESTEDENBELEID

Het Grotestedenbeleid (GSB) is een gezamenlijk meerjaren project van het Rijk en 31 steden met als doel aandachtswijken te verbeteren en bewoners kansen te bieden om hoger op de maatschappelijke te komen. Naast de inzet van (extra) Rijksmiddelen gaat het vooral om vernieuwing, betere afspraken met elkaar en efficiënter werken van Rijk, gemeenten en alle andere berokken partijen. Meer beleidsruimte voor de betrokken gemeenten is daarbij een belangrijk uitgangspunt. De vier grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht krijgen het meeste geld. Vervolgens komen de G27; Almelo, Arnhem, Breda, Den Bosch, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Tilburg, Venlo, Zwolle, Alkmaar, Amersfoort, Emmen, Lelystad en Zaanstad. Vanaf 2006 maakt ook Sittard/Geleen deel uit van deze groep steden. De vier grote steden trekken gezamenlijk op in hun overleg met het Rijk als de G4. De 27 overige steden werken samen onder de naam G27.

28

WERKZAAMHEDEN LSA SECRETARIAAT

Het secretariaat bereid alle interne en externe bijeenkomsten, praktijkdagen en studiedagen voor. Interne bijeenkomsten: • 4 bijeenkomsten Bewonersplatform; • 4 bijeenkomsten bestuur; • 8 bijeenkomsten werkgroepen diverse activiteiten (bewonersdag 2006). Externe bijeenkomsten: zie overzicht activiteiten. Daarnaast: • voorbereiding en ontwikkeling activiteiten en projecten, in samenwerking met leden van het Bewonersplatform; • maken van verslagen en notities voor bovenstaande bijeenkomsten; • maken van notities, werkplan, evaluaties, artikelen en toespraken; • beleidsinformatie over landelijke ontwikkelingen GSB bewerken en leesbaar aanbieden aan bewoners in de steden; • contacten onderhouden met vele landelijke instellingen en organisaties; • werkbesprekingen met subsidiegevers; • samenwerken en contacten onderhouden met lokale instellingen, gemeenten en bewonersorganisaties; • conferenties, bijeenkomsten en werkgroepen van derden, waar het LSA een bijdrage aan leverde; • redactie LSA Bewonersberichten en website, uitnodigingen activiteiten; • financiële administratie en budgetbewaking.

ORGANISATIES EN INSTANTIES WAARMEE IS SAMENGEWERKT IN HET KADER VAN DIVERSE ACTIVITEITEN

• ABCD Institute of Chicago, Professor John McKnight • Amersfoort, wooncorporatie Alliantie, Toon Colpa medewerker wijkbeheer • Amersfoort, Moskee El Fath, Abdelkarim Elkarti • Arnhem, Wijken voor Kunst, Zefanja Hoogers en Jos Schouten • Ferda Arslan, coach • B&A advies, Aad de Booij, coach • Jeroen Biegstraaten, taekwondo • Lieneke Boven, opbouwwerker en freelancer • Arie van Diepen, lid bewonersorganisatie Alkmaar • Fontys Hogeschool, Johan Bodd • G27 • Gemeente Eindhoven • Gemeente Eindhoven, Erik van Merriënboer (wethouder) • Enschede, woningcorporatie De Woonplaats, Johan Oude Breuil coördinator participatie • Dr. Tony Gibson • Helmond, Coachingsproject, M’hamed Yahia, projectcoördinator Stichting Welzijn Helmond (SWH) • Hofman Allianties, Joop Hofman • Huurdershuis, Willem Richter, Guido Roelofs, Dik Gersen • Laagland Advies, Klaas Mulder, Pier Pennings, Saskia Ruijsink, Jan Dirk de Boer • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Ministerie van VROM • Prem Radhakishun • Rotterdam, Hand in Hand, Frans van Meggelen, Jan van der Linden • Rotterdam, NISA, Joke Steenbergen (CDA) en Gulbahar Torun-Ayan en Diana Weeda-Zijlmans • The Scarman Trust London, Matthew Pike (Can Do) • Tweede Kamerleden Bas Jan van Bochove, Wim van de Camp, Staf Depla, Rikus Jager, Joanneke Kruijsen, Mirjam Sterk, Hannie Stuurman, Aleid Wolfsen • Tweede Kamerleden (beoogd) Martijn van Dam, Mária van Veen, Cynthia Ortege, Jan Steen • Politie Utrecht, jongerenteams, Cock Smeulders in samenwerking met

• • • •

Ariene Bot (jongerenwerker) en Davey Dekker (politiebegeleider) en met als deelnemers: Rachid, Amal, Faisel, Kamal, Bilal Teddo Juice, rap Tychara Angels, dans VACpunt Wonen, Nelleke Nelis Zaanstad Jongerenraad, Sven van Nimwegen

Organisaties waarmee Kan wél! samenwerkt • Aedes (landelijk koepel van woningcorporaties) • The Scarman Trust, Londen, Matthew Pike, David Fallon • Ministerie Volksgezondheid Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) • Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) • Woningcorporatie Het Oosten, Amsterdam • Universiteit Tilburg, Mirjam Oude Vrielink, Ted van de Wijdeven • Emmen Revisited (samenwerkingsverband gemeente Emmen, woningcorporatie Wooncom en woningcorporatie Inter Pares), Emmen: Angelslo, Bargeres en Emmerhout • Volkshuisvesting Arnhem, Arnhem: Malburgen • Woningcorporaties Ons Doel, Portaal en De Sleutels Van Zijl en Vliet, Leiden: Leiden-Noord • Woningcorporatie Rochdale, Amsterdam: Slotermeer • Woningcorporatie WonenBreburg, Breda: Tuinzigt • Woningcorporatie WonenBreburg, Tilburg: Groeseind-Hoefstraat • Woningcorporatie Ymere, Almere: De Wierden en Bouwmeesterbuurt • Woningcorporatie ZVH, Zaandam: Poelenburg • Woningcorporatie Wonen Venray onderdeel van Wonen Limburg: Venray • Woningcorporatie Wonen Heerlen onderdeel van Wonen Limburg: Kerkrade

29

Project in uitvoering

WEERBAARHEID ALMERE, BOUWMEESTERBUURT

Willem Vellema heeft een cursus weerbaarheid opgezet voor zo’n tien jongens, zonder inschrijfgeld te innen en een lowbudget bijdrage voor de les te vragen. Willem Vellema: ‘Er waren hier in de buurt problemen met hangjongeren en met name de manier van communiceren naar elkaar en naar medebewoners. Ik wilde een cursus opzetten die de weerbaarheid van deze jongens verbetert.’ Willem heeft veel ervaring met weerbaarheidtrainingen. Hij besteedt daarbij altijd veel aandacht aan mentale weerbaarheid: oefeningen die inzicht geven in je eigen handelen. ‘Het idee is, dat deze jongeren meer zelfvertrouwen krijgen en zich daardoor minder snel agressief gedragen. Daar heeft de hele buurt baat bij.’ Weerbaar zijn betekent in verschillende situaties kunnen aangeven wat je wel en niet wilt, zonder je daarbij te forceren. Handelen zoals je wilt en zoals je voelt. Weerbaar zijn werkt preventief. Het voor30

komt machtsmisbruik of geweldservaringen en de kans is groter dat het geweld stopt wanneer er effectief gereageerd wordt. Ook bij het verwerken van geweldservaringen kan een fysiek/mentale weerbaarheids training een positieve bijdrage leveren. Fysiek mentale weerbaarheid is gericht op het vergroten van het gevoel van veiligheid, door mensen te leren effectiever te reageren in ongewenste situaties. Tijdens de cursus worden met name oefeningen uit de Oosterse gevechtsport toegepast en gewerkt met groepsgesprekken. Twee jongens uit de doelgroep hebben inmiddels een cursus weerbaarheidtraining in Amsterdam kunnen volgen. Nu kunnen ook zij zelf training gaan geven. Voor de trainingen heeft Willem Vellema een gymzaal afgehuurd. Inmiddels zijn de trainingen zo’n succes dat ze ook zonder steun van Kan wél! en Ymere door kunnen gaan. Kan wél! in samenwerking met woningcorporatie Ymere

FINANCIËLE VERANTWOORDING

Met ingang van 1 januari 2005 functioneert het LSA als zelfstandige vereniging. Het financieel overzicht geeft inzicht in de besteding van de inkomsten en de subsidies die door verschillende overheden en anderen aan het LSA zijn verstrekt. Bij de uitvoering van de financiële administratie en de opstelling van de jaarrekening is gebruik gemaakt van de diensten van Orbis uit Rotterdam. De accountantscontrole is uitgevoerd door Barneveld Schevers accountants te Breda. Financieel jaaroverzicht LSA 2006 Te besteden, subsidies, bijdragen en inkomsten Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (activiteiten GSB) 27 GSB gemeenten (G27) Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (pilot jongerencoaches) Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (project Meer Weten, Zeker Meedoen) Project Kan wél! Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Woningcorporatie het Oosten Aedes, vereniging van woningcorporaties Woningbouwcorporaties (11 corporaties) Restant ABCD projectontwikkeling

231.147 71.660 20.000 81.233 40.000 50.000 31.488 465.750 .834

•het project Kan wél! loopt door t/m 30 april 2007 •Nog te ontvangen:

Inkomsten activiteiten Inkomsten verkoop boeken (ABCD, Nieuwe Nederlanders en Participatie-Charter) Rente inkomsten

26.728

restant subsidie ministerie VROM

1.618 6.926

10.000, bijdrage Aedes 31.487,50 en

Bestemming pilot jongerencoachen (2007) Bestemming Kan wél! (2007)

17.691 272.919 _________ Totaal 736.774

Uitgaven, kosten en reserveringen Personeel LSA Activiteiten BZK Huisvesting-en organisatiekosten Project Meer Weten, Zeker Meedoen Pilot jongerencoaches Afschrijvingen Rentelasten en bankkosten Bijzondere lasten Bestemmingsreserve (aanschaf inventaris, hardware, software) Project Kan wél! Personeel Organisatiekosten Activiteitenkosten

165.633 117.796 69.959 67.944 2.309 8.050 .643 3.517 8.000

225.576 18.095 71.482 _________ Totaal 759.004 Totaal inkomsten 736.774 Totaal uitgaven 759.004 Nadelig resultaat 22.230 31

bijdragen woningbouwcorporaties

103.500

32