vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA)

vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) jaarverslag 2008

vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) JAARVERSLAG

2008

voorwoord Het was me het jaartje wel!

colofon

Colofon Tekst & redactie Henk Cornelissen Tekstbijdragen

Elvira Jansen Thijs van Mierlo Pleuni Koopman

Eindredactie

Pleuni Koopman

Foto’s

Pleuni Koopman Diana van Oort Jan-Reinier van der Vliet

Ontwerp

ML Beniers, Amsterdam

Druk

Stimio DD

Secretariaat LSA

Oudkerkhof 13B 3512 GH Utrecht Tel. 030-2317511 fax 030-2334406 [email protected] www.bewoners.nl www.lsabewoners.nl www.kanwel.nl www.kanweljongeren.nl

Dit is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken © 2009 Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken, Utrecht

Als je terugkijkt op 2008 kun je met recht zeggen dat op het terrein waar wij actief zijn het venijn in de staart zit. Voor het eerst hadden we een minister die binnen een jaar meer dan 40 wijken én de mensen die er wonen had leren kennen, maar voordat het tweede jaar om was, was ze alweer van het toneel verdwenen. Dat is onbegrijpelijk voor veel bewoners. Er is al genoeg over gezegd, dus we zullen er niet op blijven terugkomen. De opmerking van een van de bewoners tijdens het afscheid van Ella Vogelaar wordt ons motto voor de komende jaren: de geest is uit de fles; het gaat om de bewoners en dat zullen ze weten ook! Het jaar begon goed. In de eerste helft van 2008 kwam een eind aan het gedonder over het geld voor de wijkaanpak. De laatste charters werden in juli getekend en de woningcorporaties legden zich uiteindelijk neer bij het feit dat ze diep in de beurs moesten tasten om alle plannen te financieren. De minister kwam op voorstel van de Tweede Kamer met een fiks bedrag voor bewonersinitiatieven en ging ook nog mee met ons voorstel om dit via vouchers nu echt aan bewoners te geven. Uit onze Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie bleek dat langzamerhand, de kleinere steden voorop, het besef doordringt dat het beleid er is voor de mensen en niet andersom. In de grootste steden werd er slecht gescoord, gelukkig is er in elk geval in mijn stad (Amsterdam) daarna op dat gebied wel wat veranderd. In 2009 steken we de thermometer er opnieuw in om te kijken of bewoners tijdens de uitvoering van de wijkactieplannen iets in te brengen hebben. Wij blijven daarvoor vechten, en het gaat de goede kant op. Zo zijn er in 2008 vele miljoenen vrijgemaakt voor bewonersinitiatieven. In de gemeenten waar met het door ons ontwikkelde vouchersysteem gewerkt wordt, zijn er voor bewoners geen financiële of bureaucratische belemmeringen meer om eigen initiatieven en ideeën snel uit te voeren. Wij horen daar al enthousiaste verhalen over. De Landelijke Bewonersdag in Utrecht trok dit jaar zeer veel mensen, en de workshops waren druk bezet. De eerste vouchers werden op deze dag uitgereikt, en professionele organisaties van de Landelijke Alliantie Krachtwijken lieten zien wat ze bewoners te bieden hebben. Natuurlijk was de minister er en bleef ze lekker lang plakken. In 2008 zijn we ook begonnen met een serie kleinschalige regiobijeenkomsten, steeds in een van de 40 wijken, en dat is goed bevallen. Elke wijk is uniek en legt een ander accent, daarom is er veel van elkaar te leren. En het is een voordeel dat men voor deze regionale dagen niet ver hoeft te reizen. Het LSA is er voor alle bewoners van aandachtswijken. Samen met de vergadertijgers van bewonersorganisaties, vormen de mensen die de handen uit de mouwen steken de kracht van de wijk. Kan wél! is ons project voor mensen die zelf in actie willen komen, en sinds 2008 kan elke wijk op elk moment een Kan wél! project starten. Persoonlijk leed was er ook in 2008; actief LSA-lid en mijn maatje Idah ZamZam Nawawi overleed plotseling in de herfst; een doffe dreun. Minder droevig was het afscheid van Diana van Oort, een van onze langstdienende professionals van het secretariaat. Zij is allochtoon in Vietnam geworden. Al met al was het een jaar van de ups en downs en dan heb ik het nog niet eens gehad over de economische crisis, waardoor iedereen de broekriem zal moeten aanhalen, zo houden de politici ons voor. Strakke riemen genoeg in de aandachtswijken, het is nu juist de bedoeling dat de mensen het hier beter krijgen. Toch iets meer aan de mensen zelf overlaten? Lorna Koenen bestuursvoorzitter

vereniging landelijk samenwerkingsverband aandachtswijken (LSA) jaarverslag 2008

Voorwoord....................................................................................................................3

1 Activiteiten 1.1 Uitwisseling van kennis en ervaring........................................................... 7 1.1.1 Overzicht Bijeenkomsten in 2008............................................................. 8 1.1.2 Regionale praktijkdagen: Buurten in de regio................................ 9 1.1.3 Landelijke Bewonersdag: Werk in Uitvoering..................................10 1.1.4 Landelijke Praktijkdagen: Het eerste charter . .............................. 11 1.2 Projecten................................................................................................................. 12 1.2.1 Kan wél!........................................................................................................... 12 1.2.2 Tweede Kamerleden adopteren een wijk............................................14 1.2.3 Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie............................................... 15 1.2.4 Haal eens een coach in huis!..................................................................16 1.2.5 Vouchers voor bewoners........................................................................ 17 1.3 Bijdragen aan bijeenkomsten met derden.................................................18 1.4 Communicatie .......................................................................................................19 1.4.1 LSA Bewonersberichten............................................................................19 1.4.2 Internet..........................................................................................................19 1.4.3 Nieuwsflits....................................................................................................19 1.4.4 Publicaties.................................................................................................... 20

2 Organisatie

2.1 Bestuur.................................................................................................................... 21 2.2 Bewonersplatform............................................................................................ 21 2.3 Personeel...............................................................................................................22 2.4 Werkzaamheden LSA-secretariaat................................................................22 Ledenlijst Bewonersplatform.......................................................................24 Overzicht kamerleden en adoptiewijken..................................................25 De steden van het Grotestedenbeleid...................................................... 26 De steden en wijken van de 40 wijkenaanpak........................................... 26 Organisaties en personen die een bijdrage hebben geleverd aan activiteiten................................................................................27 Financiële verantwoording......................................................................... 29 5

inhoud

Bijlagen

1 activiteiten 1.1 Uitwisseling van kennis en ervaring

activitetien

activitetien

Het LSA is de enige landelijk organisatie die (studie)bijeenkomsten organiseert die toegespitst zijn op de rol van bewoners in de wijkaanpak. Als het gaat om beleid en theorie van stedelijke vernieuwing, zijn bewoners zich bewust van de kennisachterstand die ze hebben ten opzichte van de andere partijen waar mee samengewerkt wordt. De deskundigheid van bewoners in relatie tot het beleid is, naast de kennis die ze van hun wijken hebben, vooral dat ze kunnen aangeven welke beleidsvormen effectief zijn, welke niet en waarom dat zo is. Bewoners hebben daarom weinig aan het grote, op professionals gerichte conferentieaanbod dat er is op het gebied van stedelijke vernieuwing en achterstandsbeleid. Bovendien zijn de kosten meestal een belemmering. Om bewoners de mogelijkheid te geven om kennis en inzicht te verwerven op het gebied van stedelijke vernieuwing en achterstandsbeleid organiseert het LSA veel bijeenkomsten die wél aansluiten bij de behoeftes en wensen van onze doelgroep. Onze doelgroep is de actieve en geïnteresseerde wijkbewoner. Extra aandacht besteden we aan het betrekken van bewoners die lid zijn van een bewonersorganisatie die participeert in de ontwikkeling en uitvoering van wijkgericht achterstandsbeleid. Het LSA heeft vele jaren ervaring met het organiseren van bijeenkomsten voor deze doelgroep. Het doel van deze bijeenkomsten is niet altijd dezelfde; er zijn informatieve bijeenkomsten gericht op het uitwisselen van kennis en ervaring. Daarnaast zijn er discussiebijeenkomsten gericht op een specifiek onderwerp en meer trainingsgerichte bijeenkomsten waarbij het gaat om het aanleren van vaardigheden of het zicht krijgen op het eigen functioneren als organisatie. Veel van deze praktijkdagen worden georganiseerd op locatie, in een wijk waar een relatie ligt met het onderwerp en doel van de bijeenkomst. De bezoekersaantallen wisselen naar gelang doel, onderwerp en plaats, maar 30 is de ondergrens en 200 is ongeveer de bovengrens. Uitzondering hierop vormen de landelijke bewonersdagen waar de ondergrens op 300 deelnemers ligt. De deelnemers bestaan voor ongeveer tweederde uit bewoners die in hun eigen wijk actief zijn, en ongeveer een derde uit professionals die in wijken werken (welzijnswerk, ambtenaren, politie). Bewoners worden bij de 40 wijken-aanpak uitdrukkelijk gevraagd te participeren in zowel beleidsontwikkeling als uitvoering in verschillende rollen. Daarom hebben wij in 2008 het ‘studie’-aanbod vergroot om bewoners de kans te geven meer kennis en inzicht te verwerven.

6

7

Regionale praktijkdagen 2008 4 december Arnhemse Arnhemse Broek Wijken voor veiligheid 18 april Alkmaar Schermereiland Afspraak is afspraak in Schermereiland 30 mei Rotterdam Hillesluis Hillesluis mag het zeggen! 27 juni Eindhoven de Bennekel Waar ligt de grens? 26 september Enschede Velve-Lindenhof Wegwijs in wijkbudgetten 3 oktober Dordrecht Wielwijk Wielwijk samen sterk 10 oktober Maastricht Wittevrouwenveld Iedereen doet toch mee?! 23 mei Emmen Revisted wijken In Emmen weten ze wat ze willen 17 november Den Haag Morgenstond Wijken voor veiligheid 29 november Amsterdam Zuidoost Tijdens de sloop… 12 december Utrecht Vouchers voor bewoners Verslagen van deze dagen zijn te vinden op www.lsabewoners.nl Landelijke bewonersdag 1 november Utrecht Werk in Uitvoering Landelijke Praktijkdag 25 april Deventer Rivierenwijk Deventer - De eerste en nu nog de beste Platformbijeenkomsten 9 februari Utrecht Vergadering 29 maart Utrecht Jaarvergadering 15 april Den Haag Overleg met minister Vogelaar 7 juni Utrecht Vergadering 27 september Utrecht Vergadering 13 december Utrecht Vergadering

1.1.2 Regionale praktijkdagen: Buurten in de regio Veel uitwisseling, nieuwe contacten en leerzame dagen. Dat zijn de uitkomsten van de elf regionale praktijkdagen die het LSA in 2008 organiseerde. Onder de titel ‘Buurten in de regio’ kwamen bewoners uit de vier regio’s bijeen om ervaringen, problemen en successen uit te wisselen. Georganiseerde bewoners hebben meestal een overvolle agenda. Vaak is er weinig tijd om ervaringen te delen met andere bewoners, terwijl iedereen dit wel belangrijk en nuttig vindt. Vandaar dat het LSA is gestart met bijeenkomsten in de eigen regio. De verschillen met de landelijke dagen zijn; een korter programma, kortere reistijd en onderwerpen op maat. Tal van onderwerpen passeerden de revue: van wijkveiligheid, samenwerking en bewonersbudgetten tot participatie van nieuwe Nederlanders, herstructurering en vouchers. Wat heeft het opgeleverd? Vol enthousiasme hebben bewonersorganisaties deze dagen (mede) georganiseerd en bezocht. Deelnemers hebben aangegeven dat ze veel ideeën en inspirerende voorbeelden hebben opgedaan. Positieve voorbeelden en succesvolle projecten uit de wijken zijn gepresenteerd en kritisch bekeken door de deelnemers. Veel bewoners hebben dit meegenomen naar de eigen wijk om met vernieuwde energie aan de slag te gaan. Ook zijn er veel contacten gelegd. Niet alle bewoners zijn al even actief in hun wijken of kennen alle wegen om voor hun wijken goede resultaten te behalen. Daarnaast loopt men wel eens vast in de eigen aanpak. Op de regiodagen zijn vele contactgegevens uitgewisseld en geregeld gaan bewoners bij elkaar in de wijk op bezoek. Van alle regionale bijeenkomsten zijn verslagen gemaakt. Deze verslagen zijn toegezonden aan de deelnemers en op de website www.lsabewoners.nl gepubliceerd.

activitetien

Verschuivingen De regionale praktijkdagen in de regio’s Zuid en Zuidwest zijn het best bezocht. In de regio Noordoost is het animo voor de regionale praktijkdagen kleiner. Een mogelijke oorzaak hiervan is dat het 8

Noordoosten van Nederland een minder verstedelijkt gebied is, waardoor minder potentiële actieve bewoners de praktijkdagen kunnen bezoeken en de reistijden ten opzichte van andere regio’s voor de deelnemers langer zijn. In het activiteitenplan over 2008 stonden twaalf regionale praktijkdagen vermeld, drie per regio. Doordat er in de regio Noordoost minder belangstelling was, heeft daar één regionale praktijkdag minder plaatsgevonden. De derde praktijkdag in de regio Noord­ west is op verzoek van vele bewoners­ organisaties ingezet om een bijeen­komst rondom het vouchers-experiment te organiseren. Er bleek landelijk veel behoefte aan een duidelijke uitleg over dit experiment. Daarom zijn naast de vier vouchersteden uit de regio, ook de andere vouchersteden uitgenodigd voor deze bijeen­komst. Deelnemers Deelnemers kwamen uit aandachtswijken uit de gehele G31, waarvan een aanzienlijk deel uit krachtwijken. Enkele professionals vergezelden bewoners tijdens de bijeenkomsten. Gemiddeld telden de regiodagen 40-45 deelnemers (met 30 als ondergrens en 65 als bovengrens). Op de elf bijeenkomsten waren ruim 300 unieke deel­ nemers.

9

activitetien

1.1.1. Overzicht bijeenkomsten

1.1.3 Landelijke Bewonersdag: Werk in Uitvoering

1.1.4 Landelijke Praktijkdagen: De eerste en nu nog de beste

Vlammende betogen en inspirerende bewonerspresentaties. Op 1 november 2008 is de Landelijke Bewonersdag: Werk in Uitvoering gehouden. Bijna 1.000 mensen uit het hele land kwamen naar de Jaarbeurs in Utrecht. De dag werd georganiseerd door het LSA samen met het ministerie van Vrom/WWI, De Woonbond en Aedes.

Deventer is de stad waar het eerste krachtwijkcharter tussen de gemeente en minister Ella Vogelaar is getekend. Daarom organiseerde het LSA op 25 april een landelijke praktijkdag in Deventer.

Het is hoog tijd dat alle grote plannen uitgevoerd gaan worden, is de algehele stemming. Lorna Koenen, de voorzitter van het LSA, verwoordt het als volgt: “Ik ben ongeduldig. Nu moet het gebeuren. Op papier gaat het binnenkort allemaal beter met de krachtwijken en de mensen die er wonen, maar papier is geduldig”. En vanaf dat moment is de toon gezet, het is tijd voor actie! Bewoners vinden het hoog tijd om aan de uitvoering van de wijkactieplannen te beginnen. Al snel na de speech van Koenen, reikt toenmalig minister Ella Vogelaar de eerste vouchers uit. “Geld geeft macht, dus met deze vouchers krijgen de bewoners meer macht in hun eigen buurt”, zegt ze terwijl ze de vouchers overhandigt aan drie bewoners. Tot 2011 is er 95 miljoen euro beschikbaar gesteld voor bewonersinitiatieven in de 31 grote steden. In dertien gemeenten gaat men meedoen met het vouchersysteem zoals dat door het LSA is ontwikkeld. In deze gemeenten kunnen bewoners met tegoedbonnen activiteiten inkopen om hun wijk leefbaarder en leuker te maken.

Op deze Landelijke Bewonersdag is er veel aandacht voor het experimentele vouchersysteem. Het is een geslaagde dag. Bewoners hebben veel kennis uitgewisseld, tientallen organisaties hebben hun diensten en producten tentoongesteld op de markt, er waren interessante workshops, er is gedebatteerd en er zijn veel nieuwe contacten gelegd.

Op landelijke praktijkdagen zijn bewoners en mensen die zich beroepshalve met wijkverbetering bezighouden uit heel Nederland welkom om kennis en ervaringen uit te wisselen. Op deze dag in Deventer waren alle betrokken partners aanwezig: Theo van Enckevort en Rinie Teuben van woningcorporatie Rentree, wethouder Ina Adema van de gemeente Deventer en bewoners Harry Brinkerink en Jolien Holmer van de Kopgroep. Met droge streekhumor vertellen zij onder leiding van dagvoorzitter Willem Kwekkeboom over het succes van hun samenwerking en hoe de bewoners meedenken en meebeslissen over de plannen. Het was een echte praktijkdag; de hele dag in de wijk. De dag begon met een presentatie van het wijkactieplan en een discussie met de belangrijkste partijen (gemeente, corporatie en bewoners).

In de middag gaven bewoners een rond­ leiding en lieten ze zien welke kansen er liggen voor de bewoners van de Rivierenbuurt. De wandelingen eindigden op vijf verschil­lende locaties in de wijk waar workshops gehouden werden over de belangrijkste onderdelen van het wijk­actie­ plan. In de workshops legden bewoners en profes­sionals uit wat zij doen in de wijk en konden de deelnemers met hen in gesprek gaan over hun eigen ervaringen, successen en problemen. En tot slot werd er geborreld in activiteitencentrum De Venen. Tijdens de dag zijn er evaluatieformulieren uitgedeeld waarin bewoners de dag konden waarderen. Er zijn 51 formulieren ingevuld, alle programmadelen zijn beoordeeld. Het gemiddelde cijfer voor de dag is een 7,4. Het LSA had het voornemen om drie landelijke praktijkdagen te houden. Er is echter in overleg met het ministerie van VROM besloten om één grootschalige landelijke praktijkdag te houden en meer aandacht, manuren en geld in de Landelijke Bewonersdag te steken.

De workshops

Workshop 2: Samenwerking Gespreksleider is Bas Jan van Bochove, Tweede Kamerlid voor het CDA Hoe werken gemeente, woningcorporaties en bewoners samen bij de wijkactieplannen in de krachtwijken in Utrecht?

activitetien

activitetien

Workshop 1: Iedereen doet mee Gespreksleider is Elly Blanksma, Tweede Kamerlid voor het CDA Enthousiaste bewoners presenteerden grote en kleine initiatieven uit het hele land.

Workshop 3: Met vouchers vertrouwen in de buurt Gespreksleider is Staf Depla, Tweede Kamerlid voor de PVDA Het nieuwe vouchersysteem van verschillende kanten belicht. 10

11

1.2 Projecten

Het doel van Kan wél! is om positieve activiteiten te initiëren die de leefbaarheid van de wijk verbeteren. Individuen nemen zelf het initiatief om een project of activiteit op te zetten en uit te voeren en krijgen daarbij (desgewenst) ondersteuning van een coach. Voor het derde jaar op rij heeft het project Kan wél! een belangrijke rol kunnen spelen voor bewoners die graag een project willen starten in hun eigen wijk.

activitetien

Kan wél! 1+2: afgerond Sinds de start van dit project in 2006 zijn twee projecten uitgevoerd van elk vijftien maanden, het laatste project startte in 2007 en eindigde op 31 augustus 2008. Naast deze projecten is ook in 2007 een experiment gestart dat specifiek gericht is op jongeren: Kan wél! Jong. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk­ relaties stelde hiervoor een bijdrage ter beschikking van 75.000 euro. Ook dit experiment is in 2008 afgesloten met een aparte inhoudelijke en financiele verantwoording (zie www.bewoners.nl). Kan wél!: nu maatwerk In het verslagjaar heeft het LSA in overleg met samenwerkingspartner Aedes besloten na afloop van het 2e Kan wél! project de methode verder te ontwikkelen en ‘op maat’ aan te bieden, dus afgestemd op de lokale situatie en met elke gewenste looptijd, met een minimum van zes maanden. Dankzij een donatie van het Fonds Werken aan Wonen van Aedes ter hoogte van 140.000 euro kon geïnvesteerd worden in verbetering van het product Kan wél! 12

Hiervoor is onder meer de website geheel vernieuwd en aangepast, zijn er nieuwe prmaterialen ontwikkeld en kon een training ontwikkeld worden voor buurtcoaches en anderen die zich deze op empowerment gerichte methodiek eigen willen maken. Resultaten De resultaten van Kan wél! 2 in de periode 2007-2008 zijn: - Er zijn 283 projecten in 23 wijken voltooid. - Na afsluiting van het project in augustus van het verslagjaar is het project gecontinueerd tot eind 2008 in Tilburg, Breda en Assendelft. - De projecten in Alkmaar, Almere, Haarlem, Spijkenisse, Gouda en Arnhem zijn tot in 2009 of verder gecontinueerd. - Op 31 december 2008 zijn er 481 projecten, waarvan 65 van Kan wél! Jong. Internet In 2008 is er bij Kan wél! een flinke sprong gemaakt op internetgebied. De sites van het project, www.kanwel.nl en www.kanweljongeren.nl, zijn vernieuwd. Nu zijn er veel meer functies voor de bezoekers van deze sites. Alle mensen die aan een Kan wél!-project meedoen hebben samen met de buurtcoach een eigen plek binnen de site waar ze over hun project kunnen bloggen en waar ze foto’s neer kunnen zetten. Zo ontstaan er steeds meer mini-onlinecommunity’s rond projecten en is het voor buurtbewoners ook makkelijker om de projecten te volgen. Vanaf 1 september worden de sites bijgehouden door een webmaster. De websites van het project Kan wél!, www.kanwel.nl en www.kanweljongeren.nl worden zeer druk bezocht. www. kanwel.nl heeft gemiddeld 2500 unieke hits per maand en www.kanweljongeren.nl gemiddeld 250 unieke hits per maand. Kan wél! Jong Het doel van Kan wél! Jong is gelijk aan het doel van het reguliere project: het initiëren van positieve activiteiten die de leefbaarheid van de wijk verbeteren, alleen is dit project gericht op jongeren. Jongeren nemen het initiatief om een project of activiteit op te zetten en uit te voeren en krijgen

daarbij (desgewenst) ondersteuning van een jongerencoach. In vijftien maanden – tussen 1 juni 2007 en 31 augustus 2008 – zijn vijftig projecten gehaald in vier projectKan wél!-bijeenkomsten 12 juni 2008 Hilversum 18 juni 2008 Alkmaar 19 juni 2008 Dordrecht 24 juni 2008 Eindhoven 26 juni 2008 Enschede

gebieden. Het gaat hierbij om zeventien projecten in Enschede, zeventien projecten in Emmen, acht projecten in Arnhem en acht projecten in Almere. activitetien

1.2.1 Kan wél! Kan wél! is een project dat zich richt op de activering van bewoners in hun wijk. Bij het project Kan wél! staan de kracht en de capaciteiten van bewoners centraal. Uit het project blijkt dat bewoners zelf in staat zijn om de leefbaarheid in hun wijk te organiseren. De methode is gebaseerd op Asset Based Community Development, een uit Amerika stammende strategie voor wijkontwikkeling op eigen kracht. (ABCD) Met name de toepassing daarvan in Engeland (CanDo) heeft model gestaan voor deze aanpak.

Landelijke Supportgroep Regionale voorlichtingsbijeenkomst Regionale voorlichtingsbijeenkomst Regionale voorlichtingsbijeenkomst Regionale voorlichtingsbijeenkomst 13

1.2.3 Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie

De adoptie van aandachtswijken door Tweede Kamerleden is al vier kabinets­ periodes lang een succesformule en dat is bijzonder. Alle geweeklaag over de kloof tussen burgers en politici ten spijt, lukt het in een groot aantal wijken om een relatie op te bouwen die vier jaar lang standhoudt. Hoe kan dat? Een mentaliteit van gewoon doen, menselijk contact en afspraak is afspraak, zijn de voornaamste ingrediënten van een geslaagde adoptie, zo blijkt uit de reacties van zowel bewoners als Kamerleden. Sinds de start van de wijkadopties in de negentiger jaren, zijn de doelen hetzelfde gebleven en nog steeds actueel: • Tweede Kamerleden volgen de uitvoering van overheidsbeleid in de praktijk; • Bewoners en Kamerleden krijgen begrip voor elkaars werk; • Bewoners kunnen af en toe de hulp inroepen van iemand die beschikt over kennis, een netwerk en publiciteitswaarde. Bewoners die dag en nacht in touw zijn om van hun buurt iets moois te maken, zijn positief ingestelde mensen die blijven geloven in een betere toekomst voor de mensen in hun buurt. Kamerleden die open staan voor menselijk contact en maatschappelijke betrokkenheid niet alleen met de mond belijden, worden in deze wijken met open armen ontvangen. Politieke kleur speelt geen rol, eerlijkheid en echte belangstelling des te meer. Uiteindelijk moet het tussen de partijen klikken om er allebei voordeel van te hebben. Dat dit niet altijd lukt, is niet te voorkomen en geen ramp: beide zijn een ervaring rijker. Om het risico op mislukken zo klein mogelijk te maken, wordt door beide partijen een adoptiecontract ondertekend, waarin de spelregels zijn opgenomen.

In het overheidsproject ‘Van Aandachts­ wijk naar Krachtwijk’ is het de bedoeling, en van essentieel belang, dat bewoners volop participeren. De plannen moeten van onderaf komen en bewoners moeten hun handtekening zetten onder de wijk­ actieplannen. Om inzicht te krijgen in hoeverre bewoners daadwerkelijk hebben kunnen participeren in de opzetten van een wijkactieplan heeft het LSA de Tilburgse school voor Politiek en Bestuur van de Universiteit van Tilburg opdracht gegeven een onderzoek te doen naar de mate waarin en de wijze waarop gemeenten bewoners hebben laten participeren in de krachtwijken.

Spelregels Een wijkadoptie is niet vrijblijvend en vraagt van zowel bewoners als Kamerleden behalve interesse in elkaars werk, een bepaalde tijdsinvestering. In principe wordt de adoptie aangegaan voor de hele regeringsperiode van vier jaar, tenzij het parlement eerder ontbonden wordt. De bewonersorganisatie en het Kamerlid sluiten een adoptieovereenkomst waarin 14

afspraken worden vastgelegd, zoals over het minimum aantal bijeenkomsten met elkaar en een bezoek van de bewoners aan de Tweede Kamer. De rol van het LSA is beide partijen bij elkaar brengen, via bewoners het verloop van de adoptie volgen, het project onder de aandacht van de media brengen en bemiddelen bij eventuele geschillen. Op dit moment zijn er 37 wijkadopties, verdeeld over 23 steden (waarvan twee niet GSB-steden). In totaal nemen 32 Kamerleden deel aan het adoptieproject, vier Kamerleden hebben twee wijken geadopteerd. Voor 2008 stelde het LSA zich ten doel om de helft van de 40 krachtwijken aan een Kamerlid te hebben verbonden. Op dit moment hebben 32 krachtwijken een adoptie-Kamerlid.

Het onderzoek is door het LSA omgezet in een kwaliteitskaartenwaaier waarop duidelijk te zien is welke gemeenten een voldoende scoren en welke een onvoldoende. Op 21 oktober 2008 is de Kwaliteits­

kaartenwaaier Bewonersparticipatie aan de toenmalige minister en de pers ge­ presenteerd in perscentrum Nieuwspoort. Naar aanleiding van het onderzoek dat in 2008 is gehouden, concludeert het LSA dat: 1 het in ongeveer een derde van de wijken heel goed is gegaan, een grote pluim voor Dordrecht: Wielwijk-Crabbehof, Heerlen: Meezenbroek, Leeuwarden: Heechterp-Schieringen, Nijmegen: Hatert en Zaanstad: Poelenburg. 2 in ongeveer een derde van de wijken alleen het bestaande bewonerskader is betrokken en dus niet de hele wijk. 3 in ongeveer een derde van de wijken bewoners niet of zeer beperkt zijn betrokken. Het LSA had het voornemen om in 2008 twee onderzoeken te laten uitvoeren. Een scan over de periode van planvorming voor de wijkactieplannen en een scan over de uitvoering van de wijkactieplannen. De periode van planvorming voor het wijkactieplan is echter uitgelopen: volgens de planning zou het laatste charter getekend zijn in december 2007. In werkelijkheid werden de laatste charters in juli 2008 getekend. Daarom heeft het LSA in 2008 één onderzoek laten doen. Het LSA laat in het najaar van 2009 een tweede onderzoek doen, naar de mate waarin en de wijze waarop gemeenten bewoners hebben laten participeren in de uitvoering van de wijk­actieplannen. De Kwaliteitskaartenwaaier Bewoners­ participatie heeft veel aandacht gekregen in landelijke en regionale media. 15

activitetien

activitetien

1.2.2 Tweede Kamerleden adopteren een wijk

1.2.4 Haal eens een coach in huis! voor bewonersgroepen uit de 56 herstructureringswijken van VROM en de 40 krachtwijken. Een coach wordt door het LSA ingezet als er lokaal geen ondersteuning mogelijk is of als deze ondersteuning (op dit specifieke terrein) onvoldoende deskundig is. Gestreefd wordt naar een afronding van het coachtraject door financiering van onafhankelijke ondersteuning voor de bewonersgroep door andere partijen. In een aantal gevallen is dit ook gere­a­li­seerd.

De coachingsaanvragen die in 2008 zijn gehonoreerd HBV Groenoord in Schiedam Het betrekken van meer (allochtone) wijkbewoners bij het werk en de activiteiten in de wijk; Stichting Woensel West in Eindhoven Ondersteuning bij het opzetten van een regiegroep vouchers; Buurtbeheergroep Transvaal in Amsterdam Ondersteuning bij het betrekken van meer allochtone wijk­bewoners bij het werk en de activiteiten in de wijk; Stichting MSP in Heerlen Een bezinning op de eigen organisatie, taken, rollen en verantwoordelijkheden; Bewoners Belangengroep Overvecht in Utrecht Ondersteuning bij het realiseren van een Wijk, Werk en Leerplaats; Wijkplatform Wittevrouwenveld in Maastricht Ondersteuning bij het betrekken van allochtone wijkbewoners in en verantwoordelijk maken voor een optimaal woon- en leefklimaat; Wijkplatform Doornakkers in Eindhoven Ondersteuning bij het opbouwen van een sterke positie in de wijk en bij de gemeente; Bewonersorganisatie Bloemhof in Rotterdam Ondersteuning bij onderhandelingen met deelgemeente en welzijnsorganisatie voor bewonersondersteuning; Wonen en Leven Nieuwland in Schiedam Ondersteuning bij positionering van de organisatie; Wijpanel Heechterp Schieringen in Leeuwarden Ondersteuning bij het maken van afspraken met de gemeente m.b.t. het inzetten van bewonersbudgetten.

activitetien

In totaal zijn de tien afgesproken coachingstrajecten ingezet, negen daarvan vonden plaats in de krachtwijken, één in een her­structureringswijk. Enkele coachinzetten worden begin 2009 afgerond. De coaches die in 2008 zijn ingezet Organisatie Naam Bureau SAMEN Jeannot Kant Denker in Actie! Jaap Huibers Propolis Wim Top SESAM Academie Sylvie van Venrooy Stade Advies Ingrid Horstik Gea Sinclair Mustapha Charifi 16

Stad Den Haag Deventer Huizen Amsterdam Utrecht Den Haag Tiel

In 2008 stelde minister Vogelaar op aandringen van de Tweede Kamer 20 miljoen euro beschikbaar voor bewonersinitiatieven. Omdat in veel gemeenten al bewonersbudgetten bestaan, hadden de meeste bewonersgroepen hier al enige ervaring mee. Die waren niet altijd positief, vaak waren er toch allerlei barrières waardoor alleen goed geïnformeerde en georganiseerde bewoners de weg naar dit soort budget­ten wist te vinden. Zo waren vaak de organisatiegraad die verlangd werd (stichting of vereniging), de administratieve voorwaarden (werkplan en begroting) en de lange tijd voordat beslissingen werden genomen (door B&W) belemmeringen voor bewoners met een idee. Ook de toetsing aan bestaand beleid was soms een struikelblok. Daarom is door het LSA het initiatief genomen om een eenvoudig systeem te ontwerpen dat minder belemmeringen heeft. Daarbij werden de ervaringen gebruikt die zijn opgedaan met het project Kan wél en de ervaringen die steden hebben opgedaan bij het uitvoeren van experimenten met andere vormen van bewonersbudgetten. De kern van het voorstel draait om twee punten. Het eerste is dat een door het college gemandateerde groep bewoners uit de wijk de beslissingsbevoegdheid krijgt over de toekenning van geld voor projecten. Het tweede kernpunt is dat geld wordt toegekend door middel van vouchers, waardebonnen. Hierdoor hoeven bewoners geen geldbedragen te beheren en verantwoorden, de gemeente fungeert als kasbeheerder en doet de uitbetalingen aan derden die voor het initiatief diensten of producten leveren. Met dit systeem is dus niet alleen het be-

staand beleid de toetsteen of een project al dan niet doorgaat, maar de interpretatie van een groep bewoners van de (minimale) criteria. Natuurlijk zijn wel de normale wettelijke regels van toepassing en daar waar het gaat om projecten waar andere bewoners mee te maken krijgen, gelden lokale regels zoals schriftelijke instemming van omwonenden. De minister en de Tweede Kamer zijn met dit voorstel akkoord gegaan, en vervolgens is door het ministerie van WWI, een aantal gemeenten en het LSA gewerkt aan een modelverordening Vouchers. Het LSA had het toepassen van de modelverordening graag als voorwaarde gezien voor het verkrijgen van middelen voor bewonersinitiatieven, maar dat ondervond weerstand vanuit gemeenten die liever een eigen systeem wilden toepassen. Daarom is in de verordening opgenomen dat gemeenten een eigen systeem mogen hanteren mits de betrokken bewoners hiermee instemmen. De gemeenten waren vrij om te beslissen aan welke wijken de budgetten werden toegekend en wat de verdeling per wijk zou zijn. Door de minister werd kort voor de zomer besloten het budget van 10 miljoen (de andere 10 miljoen waren al aan de 40 krachtwijken toegekend) aan alle 31 GSB gemeenten op deze wijze toe te kennen. Uiteindelijk hebben 14 van de 31 gemeenten aangegeven met de verordening vouchers te gaan werken. De minister heeft de Tweede Kamer ook toegezegd dat in 2009 onderzocht zal worden of het voucherssyteem werkt en waarom. Op de Landelijke Bewonersdag in november zijn de eerste vouchers door minister Vogelaar uitgereikt aan bewoners uit drie steden. 17

activitetien

Vaak hebben bewoners specifieke vragen waarbij ze ondersteuning kunnen gebruiken. Het LSA biedt bewonersorganisaties de mogelijkheid om zonder kosten een coach in huis te halen. Ervaringen van zowel bewonersorganisaties als het ondersteunende opbouwwerk leren dat de verfrissende blik van een deskundige buitenstaander uitstekend kan werken. De deelnemende bewoners­ organisaties hebben na de inzet van een coach nieuwe inzichten en nieuwe energie gekregen. De coaches zijn beschikbaar

1.2.5 Vouchers voor bewoners

1.3 Bijdragen aan bijeenkomsten en producten van derden

1.4 Communicatie

Het LSA wordt vaak gevraagd een inhoudelijke bijdrage op het gebied van bewoners­ participatie te geven aan bijeenkomsten en producten van derden.

1.4.1 LSA Bewonersberichten In 2008 zijn vier nummers van het blad LSA Bewonersberichten uitgekomen. In 2006 is begonnen met een serie reportages over de bij het LSA aangesloten wijken waarin centraal staat wat de bewoners van deze wijken doen om de leefbaarheid te verbeteren. In 2008 zijn in deze serie vier wijken in beeld gekomen die deel uitmaken van de 40 krachtwijken. De werkwijze van de verschillende bewonersorganisaties en wat ze daarmee bereiken komt uitgebreid aan de orde. Daarnaast zijn een aantal portretten van bewoners en hun bijzondere activiteiten in het blad opgenomen. Het aantal abonnees is constant gebleven (ongeveer 1400). Daarnaast zijn de nummers te downloaden op onze website. Een abonnement op het blad is voor bewonersorganisaties en andere betrokkenen kosteloos te bestellen via de website.

activitetien

1.4.2 Internet Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van de internetsite www.lsabewoners.nl: de aanmeldingen voor studiedagen worden veelal via de website gedaan, de verslagen van de regiodagen zijn op de site te vinden, publicaties kunnen via de site worden 18

besteld en er is een begin gemaakt met de informatiepagina’s over het vouchersysteem. De website wordt ook steeds meer bezocht met als hoogtepunt de maand november, met 2008 hits. Omdat de site steeds meer functionaliteit biedt en een archief-functie in gaat nemen, is er in 2009 een update van de site gepland. Verder is er in 2008 een portal gekomen: www.bewoners.nl, achter deze ‘voordeur’ staan de drie sites www.lsabewoners.nl, www.kanwel.nl en www.kanweljongeren.nl. 1.4.3 Nieuwsbrief Het LSA geeft sinds januari 2008 de LSA Nieuwsflits uit. Deze digitale nieuwsbrief is 16 keer uitgekomen in 2008. De LSA Nieuwsflits bericht over LSA activiteiten, landelijke ontwikkelingen in de wijkaanpak en nieuws uit de wijken. Deze nieuwsbrief is bedoeld om het LSA Bewonersplatform en andere geïnteresseerden op de hoogte te houden. Omdat deze nieuwsbrief digitaal is, kunnen we met deze nieuwsgeving veel actueler zijn dan in ons kwartaalblad. De nieuwsbrief heeft nu ruim 400 lezers en dit aantal groeit voortdurend. De berichten zijn kort en krachtig, en bevatten veel doorlinks naar het web. 19

activitetien

22 januari 2008 Kracht in de wijken: gluren bij de buren, Ministerie VROM Den Haag 22 januari 2008 Wijkplatform Hatert, voorlichting over het LSA Nijmegen 16 april 2008 Rondetafelgesprek Tweede Kamer commissie WWI over de wijkaanpak Den Haag 24 april 2008 Conferentie Laagland Advies, Masterclass Bewonersparticipatie Utrecht 24 april en 21 mei 2008 Overleg projectbureau Wijkaanpak met vertegenwoordigers van bewonersorganisaties Amsterdam 13 mei 2008 Adviescommissie Tijd voor keuzes (woningmarkt) WWI stadhuis Utrecht 22 mei 2008 Presentatie ABCD/Kan wél! Kaatsheuvel 22 mei 2008 Presentatie wijksymposium NIROV Gouda 26 mei 2008 Interview De vrijblijvendheid voorbij, Publicatie kenniscentrum Kei 2 juni 2008 Leefbaarheidsdag Wonen Limburg Venray, Kerkrade en Heerlen 5 juni 2008 Presentatie Kan wél! Aedes Congres Papendal 23 juni 2008 Inspiratiediner, jubileum W. van Leeuwen Aedes 24 juni 2008 Workshop bewonersparticipatie, gemeente Utrecht Utrecht 13 augustus 2008 Interview Aedes magazine 8 september 2008 Presentatie Facta congres Leefbaarheid in de buurt Amersfoort 15 oktober 2008 Presentatie symposium Greenwish Rotterdam 20 november 2008 Manifestatie Buurtalliantie Rotterdam 20 november 2008 Workshop Welzijnsinstelling MJD Groningen 22 november 2008 Betere buurtprijs Ymere Almere 28 november 2008 Workshop conferentie SEV Rotterdam

activitetien

Nieuwe Nederlanders: meedoen levert wat op! Praktische tips over hoe je beter met elkaar kunt samenwerken Een boekje met praktische tips, waarmee u zelf aan de slag kunt in uw eigen wijk. Het is vooral bedoeld voor autochtone en nieuwe Nederlanders uit herstructureringswijken, want zeker daar is het belang groot dat mensen meer met elkaar gaan samenwerken. U vindt in het boekje niet de formule. Want uit de interviews met de bewoners en beroepskrachten van verschillende culturele afkomsten blijkt dat de eigen instelling en houding het belangrijkste is. Het communiceren van mens tot mens en interesse hebben in elkaar. Deze uitgave van het LSA is gerealiseerd dankzij een bijdrage van VROM en is kosteloos te bestellen bij het LSA.

In 2008 heeft het bestuur zich vooral toegelegd op de continuering van het project Kan wél! met personeelsinzet in wijken, naast de LSA-activiteiten gericht op bewonersorganisaties. Ook de ontwikkeling van de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie was een initiatief van het bestuur.

Wijkontwikkeling op eigen kracht Wijkontwikkeling op eigen kracht is hét boek over de ABCD-aanpak. 20

Lorna Koenen, voorzitter

2.2 Bewonersplatform Het bewonersplatform is het hart van onze vereniging. Het bestaat uit 68 actieve bewoners, allemaal afkomstig uit de 31 steden die betrokken zijn bij het grotestedenbeleid. De leden zijn actief in hun eigen wijk en ze kennen de plaatselijke situatie goed. Het platform is in het verslagjaar zes maal bij elkaar geweest in Utrecht. Het aantal deelnemers aan deze werkbijeenkomsten is het gehele jaar door constant gebleven op rond de veertig. De meeste bijeenkomsten zijn gesplitst in een plenair gedeelte en een werkgroepgedeelte, waar de geplande activiteiten verder werden uitgewerkt en voorbereid. Aan vele krachtwijken is een promotiebezoek afgelegd, of is er een praktijkdag georganiseerd. Ook in het kader van de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie zijn contacten gelegd met actieve bewoners in de Krachtwijken. Dus 43 van de leden zijn afkomstig uit krachtwijken. In totaal zijn 27 van de 40 krachtwijken in ons platform vertegenwoordigd.

Jamaa Himi, secretaris

2.1 Bestuur Het bestuur van het LSA bestaat uit zeven leden, vier daarvan zijn bewoners uit aandachtswijken, de overige drie bestuursleden zijn leden die vanwege hun kwaliteiten en netwerken zijn aangezocht. Op dit moment zijn er twee bestuursvacatures. Eén vacature is in 2007 ontstaan met het vertrek van Cees van der Veur. De andere vacature is in 2008 ontstaan met het vertrek van Rob van Gijzel, hij werd in april van dat jaar burgemeester van Eindhoven en deze functie bleek niet te combineren met het lidmaatschap van het LSA bestuur. Het LSA is actief op zoek naar kandidaten om de twee openstaande vacatures in te vullen. Om goede contacten tussen het bestuur en het Bewonersplatform te onderhouden en bij vacatures over goed ingewerkte kandidaten te kunnen beschikken, is steeds een lid van het Bewonersplatform aanwezig op bestuursvergaderingen (Marion van Beurden, Eindhoven). Het bestuur is in 2008 vier maal bijeengekomen.

André van Vught, penningmeester

Politici in de buurt. Tweede Kamerleden adopteren een wijk, 2002-2006 Een evaluatie van en achtergrondinformatie over het adoptie-project van het LSA. Dit boekje is kosteloos op te vragen bij het LSA secretariaat.

2 Organisatie

Pieter Jan Biesheuvel, lid

Kan wél! Mensen in beweging Je wilt je inzetten voor je buurt. Wat moet er dan gebeuren en hoe pak je dat aan? In dit boekje staan praktische tips over hoe je kunt beginnen, hoe je andere mensen bij je ideeën kunt betrekken, wat mogelijke valkuilen zijn en wat de kwaliteiten van mensen en de hulpmiddelen zijn waarvan je gebruik kunt maken. Daarnaast worden enkele Nederlandse Kan wél! voorbeelden beschreven. Dit alles in heldere, korte en duidelijke taal. Kortom een echt boekje voor de doener. Het boekje is een vertaling van Getting Self-propelled van Tony Gibson dat hij heeft geschreven voor de Scarmantrust, de Engelse organisatie die Can Do uitvoert. Het is te bestellen bij het LSA voor € 5,00 excl. verzendkosten.

Het is leesbaar, duidelijk van groot praktisch nut voor bewoners en allen die hen willen steunen. Het is een bewerkte vertaling van Building Communities From The Inside Out. De auteurs John Kretzman en John McKnight deden jarenlang onderzoek in de aandachtswijken in de grote steden van de Verenigde Staten. Ze onderzochten met name de succesvolle voorbeelden van wijkontwikkeling en wijkvernieuwing die op initiatief van bewoners tot stand kwamen. Op grond daarvan ontwikkelden ze een strategie voor de wijkaanpak die in dit praktisch handboek in klare taal uiteengezet wordt. Het oorspronkelijke boek is vertaald en bewerkt door het LSA in samenwerking met Fontys Hogeschool Sociaal Werk Eindhoven. Het boek is kosteloos digitaal te bestellen bij het LSA

Jaap Geerlof, lid

1.4.4 Publicaties Kwaliteitskaart bewonersparticipatie Zoals reeds beschreven onder projecten heeft het LSA het onderzoek dat het heeft laten doen naar de mate waarin en de wijze waarop gemeenten bewoners hebben laten participeren in de krachtwijken, omgezet in een overzichtelijke kaartenwaaier. Deze waaier is bij het LSA te bestellen voor € 5,00 excl. verzendkosten.

21

2.3 Personeel

2.4 Werkzaamheden LSA-secretariaat

Het personeel van het LSA bestaat uit het LSA-secretariaat, de Kan wél!-backofficemedewerkers en de Kan wél!-buurt­ coaches. Bij het LSA werkte in 2008 4 fte op het LSA-secretariaat. Op 25 februari is er een nieuwe secretariaatsmedewerker aangenomen: Linda van den Hoven. Communicatiemedewerker Diana van Oort is in september van het verslagjaar vertrokken, Pleuni Koopman heeft haar plaats in het team ingenomen. Bij het project Kan wél! zijn per oktober de 2 backoffice-medewerkers onder vast contract gekomen. Eén van deze medewerkers is van 3 maart tot en met 3 juli 2008 met zwangerschapsverlof geweest, in die tijd is ze vervangen door T. Huntjes. Omdat het

tweede Kan wél!-project is afgerond in september 2008 zijn er minder buurt­ coaches nodig geweest. Daardoor is het aantal fte van Kan wél! in totaal gedaald van 8,7 naar 5,9.

Organisatie bijeenkomsten: 4 bijeenkomsten Bewonersplatform; 4 bijeenkomsten bestuur; 13 regionale en landelijke bijeenkomsten; 6 bijeenkomsten werkgroepen.

Al het personeel is in dienst van het WGI te Rotterdam en gedetacheerd bij het LSA.

Daarnaast: • voorbereiding, ontwikkeling en uitvoering activiteiten en projecten, in samenwerking met leden van het Bewonersplatform; • maken van verslagen en notities voor bovenstaande bijeenkomsten; • maken van notities, werkplan, evaluaties, artikelen, folders en toespraken; • beleidsinformatie over landelijke ontwikkelingen GSB en de 40 wijkenaanpak bewerken en leesbaar aanbieden aan bewoners in de steden; • informatievoorziening over vouchersysteem; • contacten onderhouden met vele landelijke instellingen en organisaties; • werkbesprekingen met subsidiegevers; • initiëren onderzoek naar bewonersparticipatie; • onderzoek naar bewonersparticipatie omzetten in een kaartenwaaier; • samenwerken en contacten onderhouden met lokale instellingen, gemeenten en bewonersorganisaties; • bijdrages leveren aan conferenties, bijeenkomsten en werkgroepen van derden; • projectmanagement; • redactie LSA Bewonersberichten en website, • financiële administratie en budgetbewaking.

Personeelsomvang per 1 januari 2009 (9,9 fte) LSA secretariaat M. Charifi H. Cornelissen L. van den Hoven P. Koopman T. van Mierlo

financieel/administratief medewerker (70%) directeur (105%) organisatiemedewerker (78%) stafmedewerker communicatie (50%) stafmedewerker (100%)

Kan wél! L. Casteelen E. Jansen

medewerker Kan wél! projectbureau (100%) projectleider Kan wél! (100%)

organisatie

Kan wél! Buurtcoaches S. Bayraktar buurtcoach (33%) Y. Kost buurtcoach (67%) G. de Lange buurtcoach (33%) E. Maessen buurtcoach (33%) S. Saaltink buurtcoach (33%) E. de Vries buurtcoach (60%) S. van der Werff jongerencoach (75%) J. Wesemann buurtcoach (55%) Uit dienst in 2008: V. Ayaz A. Azar M. Bencheikh M. Berends/Vermaak N. Hartog C. Krebber D. van Oort H. van Praag G. Sinclair G. Yoldas 22

buurtcoach buurtcoach buurtcoach/jongerencoach jongerencoach buurtcoach buurtcoach stafmedewerker communicatie buurtcoach buurtcoach buurtcoach 23

bijlagen

Ledenlijst Bewonersplatform Plaats Wijk Naam Alkmaar Overdie Arie van Diepen Alkmaar Overdie Marieke Zuurbier Alkmaar Schermereiland Els Ploeger Alkmaar Schermereiland Tineke Vedder Amersfoort Kruiskamp Toos Mollet Amersfoort Kruiskamp Elly van Westerlaak Amsterdam Noord/Vogelbuurt Anja Snabel Amsterdam Noord/Vogelbuurt Annie Janbroers Amsterdam Transvaal Gerda Codrington Amsterdam Transvaal M’hamed El Yakoubi Amsterdam Indische buurt Hans Haubrich Amsterdam Zuidoost Jaap Jonker Arnhem Malburgen Cisca Arnold Arnhem Arnhemse Broek Ria Bouwen Arnhem Arnhemse Broek Christa Hartemink Arnhem Klarendal Toon Lubbers Breda Heuvel Rob Blokland Den Haag Transvaal Alex Ebing Den Haag Transvaal Kenneth Jamaloodin Den Bosch Hambaken Ruud Sikking Den Haag Morgenstond Margua Helfrich Den Haag Morgenstond Anneke du Chatinier Den Haag Schilderswijk Karl Noeller Deventer Rivierenwijk Harry Brinkerink Deventer Keizerslanden Jan ten Bulte Dordrecht Oud-Krispijn Daan Vogelezang Dordrecht Oud-Krispijn Jenny Koopman-Spruit Dordrecht Wielwijk Henny Kranenburg Dordrecht Wielwijk Wil Braat Eindhoven Woensel-West Albertien Schoots Eindhoven Doornakkers Riet Dolmans Eindhoven Doornakkers Cor de Wit Eindhoven Bennekel Marion van Beurden Emmen Emmerhout Meta Korving Emmen Emmerhout Joke Bakker Enschede Velve-Lindenhof Jozef Swaters Enschede Oost Boswinkel Maurits Acket Haarlem Slachthuisbuurt Janie Stevenhaagen Haarlem Slachthuisbuurt Piet Out Haarlem Slachthuisbuurt Herman Wijkhuisen Heerlen Meezenbroek Toine Mol Heerlen Meezenbroek Harry de Loo Helmond Binnenstad Oost Carolien Hurkmans Hengelo Berflo Es Geert Walgemoed Leeuwarden Heechterp-Schieringen Fridus van den Berg Leiden Leiden Noord Ed Walbeehm Lelystad Atolwijk Arthur Wennekes Lelystad Atolwijk Jan Abels Maastricht Wittevrouwenveld Ria Kromjong-Haesen Nijmegen Neerbosch Oost Thea Verdijk 24

Nijmegen Nijmegen Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Schiedam Schiedam Tegelen-Venlo Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Zaandam Zwolle

Dukenburg Lindenholt Dukenburg Lindenholt Hillesluis Hillesluis Nieuwe Westen Bloemhof Bloemhof Zuidwijk Nieuwland Nieuwland Venlo Noord Ondiep Kanaleneiland Kanaleneiland Kanaleneiland Poelenburg Holtenbroek

Raquib Jaheruddin Theo Vermeer Diana Weeda-Zijlmans Jan van der Linden Jacqueline Ravestein Priscilla Beikes Kantikoemarie Kisoensingh Marianne Wolfs Willy van Leeuwen Ada van den Bersselaar Aad Sterk Paula Meijer Ger Hoogenberg Wim Hoogendoorn Hassan Bardai Violeta Meta Cor Loos

Overzicht kamerleden en adoptiewijken Stad Wijk Naam Alkmaar Overdie Samira Bouchibti Amsterdam Zuidoost John Leerdam Amsterdam Transvaalbuurt Boris van der Ham Arnhem Arnhemse Broek Jan Mastwijk Arnhem Klarendal Alexander Pechtold Arnhem Malburgen Jeroen Dijsselbloem Breda Heuvel Cisca Joldersma Capelle aan den IJssel Schollevaar Cyntia Ortega-Martijn Den Haag Morgenstond Pierre Heijnen Den Haag Schilderswijk Stef Blok Den Haag Transvaal Wim v.d. Camp Deventer Wijk 3 Eddy van Hijum Deventer Wijk 4 Ton Heerts Dordrecht Wielwijk Hans Spekman Dordrecht Oud-Krispijn Jan de Vries Eindhoven Genderdal Elly Blanksma Eindhoven de Bennekel Mirjam Sterk Eindhoven Doornakkers/Woensel West Martijn van Dam Emmen Emmen Revisited Agnes Wolbert Groningen Oosterpark Rikus Jager Haarlem Slachthuisbuurt Bas Jan van Bochove Heerlen Meezenbroek Pauline Smeets Helmond Binnenstad Ruud van Heugten Leeuwarden Heechterp/Schieringen Lutz Jacobi Leiden Noord Diederik Samson Nijmegen GSB Jeroen Dijsselbloem Rotterdam Bloemhof Cyntia Ortega-Martijn Rotterdam Hillesluis Paulus Jansen Rotterdam Nieuwe Westen Brigitte van der Burg Schiedam SOBO Mariëtte Hamer Tiel Vogelbuurt Jan Jacob van Dijk Utrecht Zuidwest Hans Spekman Utrecht Overvecht Staf Depla Utrecht Hoograven Boris van der Ham Zwolle Noord Esmé Wiegman Zwolle Kamperpoort Han ten Broeke

Partij PvdA PvdA D66 CDA D66 PvdA CDA CU PvdA VVD CDA CDA PvdA PvdA CDA CDA CDA PvdA PvdA CDA CDA PvdA CDA PvdA PvdA PvdA CU SP VVD PvdA CDA PvdA PvdA D66 CU VVD

bijlagen

Bijlagen

25

Organisaties en personen die een bijdrage hebben geleverd aan activiteiten

Het Grotestedenbeleid (GSB) is een gezamenlijk meerjaren project van het Rijk en 31 steden met als doel aandachtswijken te verbeteren en bewoners kansen te bieden om hoger op de maatschappelijke ladder te komen. Naast de inzet van (extra) Rijksmiddelen gaat het vooral om vernieuwing, betere afspraken met elkaar en efficiënter werken van Rijk, gemeenten en alle andere betrokken partijen. Meer beleidsruimte voor de betrokken gemeenten is daarbij een belangrijk uitgangspunt. De vier grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht krijgen het meeste geld. Vervolgens komen de G27; Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Emmen, Den Bosch, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Tilburg, Venlo, Zaanstad en Zwolle. Vanaf 2006 maakt ook Sittard/Geleen deel uit van deze groep steden. De vier grote steden trekken gezamenlijk op in hun overleg met het Rijk als de G4. De 27 overige steden werken samen onder de naam G27.

1 Alkmaar Overdie 2 Amersfoort De Kruiskamp 3 Amsterdam Amsterdam Noord 4 Nieuw West 5 Bos en Lommer 6 Amsterdam Oost 7 Bijlmer 8 Arnhem Klarendal 9 Presikhaaf 10 Het Arnhemse Broek 11 Malburgen/ Immerloo 12 Deventer Rivierenwijk 13 Dordrecht Wielwijk/ Crabbehof 14 Eindhoven Woensel West 15 Doornakkers 16 Bennekel 17 Enschede Velve-Lindenhof 18 Groningen Korrewegwijk 19 De Hoogte 20 Heerlen Meezenbroek 21 Leeuwarden Heechterp/ Schieringen 22 Maastricht Maastricht Noordoost 23 Nijmegen Hatert 24 Rotterdam Rotterdam West 25 Rotterdam Noord 26 Bergpolder 27 Overschie 28 Oud Zuid 29 Vreewijk 30 Zuidelijke Tuinsteden 31 Schiedam Nieuwland 32 s-Gravenhage Stationsbuurt 33 Schilderswijk 34 Den Haag Zuidwest 35 Transvaal 36 Utrecht Kanaleneiland 37 Ondiep 38 Overvecht 39 Zuilen Oost 40 Zaanstad Poelenburg

Organisatie Naam Functie M. Aoulad Hadj Debatleider Nico Dijkshoorn Dichter Willem Kwekkeboom Dagvoorzitter Aedes Hannah Smet Projectleider Aedes Wim Reedijk Projectleider Aedes Willem van Leeuwen Voorzitter Alifa Gerard Kirchjunger Opbouwwerker Bewonersorganisatie Hillesluis Bewonersorganisatie Lessepstraat Cees Zorn Voorzitter Bewonersvereniging Kikkenstein Henk van der Belt Bijlmer Bewoners Raad Bureau SAMEN Jeannot Kant Adviseur Buurtcamping Slotermeer Arnold Paalvast Initiatiefnemer Buurtplatform Bennekel Belang Buurtplatform Wittevrouwenveld Cambio Buurtbeheer Nico Beukema De Leeuw van Putten De Woonplaats Denker in Actie! Jaap Huibers Directeur Dordtse Welzijns Organisatie Driss Tabghi Opbouwwerker Eigen Haard Elan Wonen Emmen Revisited Entertainment Atelier Karin Bruers Dagvoorzitter Fietsersbond Forum Gemeente Alkmaar Margit de Jong Wijkcoördinator Gemeente Arnhem Jan Jans Prog. Manager Gemeente Arnhem Bart van Eethen Wethouder Gemeente Arnhem Chris Zeevenhoven Wijkmanager Gemeente Den Haag Ruby de Boer Escamp Gemeente Deventer Ina Adema Wethouder Gemeente Dordrecht Max Suart Projectleider Gemeente Emmen Mariet Thalens Wethouder Gemeente Emmen Wobbe Katoen Emmen Revisited Gemeente Emmen Cees van der Grift Emmen Revisited Gemeente Enschede Wim Kuut Buurt in Actie Gemeente Schiedam Maarten Groene Wethouder Gemeente Utrecht Willy Verbakel Wijkmanager Gemeente Zaanstad Greenwish Het Schip, middelbare school Huren van Buren Iminet Interstede Joop Hofman Allianties/Rode Wouw Joop Hofman Juridisch Loket Kennemer Wonen Martin van Hoof Directeur Kids van Amsterdam Oost Nathalie Oldenstam Initiatiefnemer Kinderboerderij Odillia Kindertuin de Teyl Kopgroep Harry Brinkerink Kunstenaars&Co Laurentius Wonen Mi Akoma di Color Ruben Koswal Mijnproject Jo Papenborg Initiatiefnemer Mijnproject Ger Spapens Initiatiefnemer Ministerie VROM Elly van Kooten Prog.directeur Wijken Ministerie VROM Thomas Hessels Sr Beleidsmedewerker Ministerie VROM A. Afshar Mehdikhan Programmamedewerker Ministerie VROM Ella Vogelaar toenmalig minister WWI Ministerie VROM Richard Gielen Persvoorlichter Ministerie VROM Sandra Bos Sr Beleidsadviseur Mitros Karin Verdooren Directeur Movisie Fenny Gerrits Sr projectleider Mozaïek Wonen NUSO OBS de Snippeling Leen Krebbers Locatie coördinator OBS de Snippeling Hermien Hafkamp Locatie coördinator

26

Stad Tiel Amsterdam Amsterdam Hilversum Hilversum Hilversum Enschede Rotterdam Utrecht Amsterdam Amsterdam Den Haag Amsterdam Eindhoven Maastricht Deventer Spijkenisse Enschede Deventer Dordrecht Zaandam Haarlem Emmen Tilburg Utrecht Utrecht Alkmaar Arnhem Arnhem Arnhem Den Haag Deventer Dordrecht Emmen Emmen Emmen Enschede Schiedam Utrecht Zaandam Utrecht Enschede Assendelft Leiden Dordrecht Deventer Utrecht Alkmaar Amsterdam Rotterdam Rotterdam Deventer Amsterdam Breda Amsterdam Kerkrade Kerkrade Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Utrecht Utrecht Gouda Utrecht Deventer Deventer

27

bijlagen

De steden en wijken van de 40 wijkenaanpak

bijlagen

De steden van het Grotestedenbeleid

28

Arnhem Arnhem Utrecht Arnhem Zaandam Enschede Arnhem Haarlem Dordrecht Huizen Deventer Deventer Deventer Den Haag Arnhem Amsterdam Tiel Dordrecht Apeldoorn Apeldoorn Rotterdam Breda Tilburg Utrecht Utrecht Zoetermeer Alkmaar Amsterdam Londen Maastricht Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Utrecht Hilversum Amsterdam Heerlen Arnhem Arnhem Amsterdam Dordrecht Rotterdam Den Haag Amsterdam Emmen Zwolle Arnhem Den Haag Hengelo Alkmaar Enschede Den Haag Emmen Emmen Bergen op Zoom Deventer Deventer Breda en Tilburg Kerkrade Venray Zaandam Dordrecht Amsterdam Amsterdam Amsterdam Spijkenisse Deventer Deventer Almere Amsterdam

Financiële verantwoording Het LSA is een zelfstandige vereniging. Het financieel overzicht geeft inzicht in de besteding van de inkomsten en de subsidies die aan het LSA zijn verstrekt. Bij de uitvoering van de financiële administratie en de opstelling van de jaarrekening is gebruik gemaakt van de diensten van Orbis uit Rotterdam. De accountantscontrole is uitgevoerd door GIBO Barneveld Schevers Accountants en Adviseurs te Zeist.

Financieel jaaroverzicht LSA 2008 Inkomsten, subsidies en bijdragen Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu: activiteiten GSB E 231.147 Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu: activiteiten 40 wijken E 200.000 27 GSB gemeenten (G27) E 70.000 Bijdragen partners bewonersdag 2008 E 21.374 Overige (verkoop boeken en deelnemersbijdragen praktijkdagen) E 1.853 Doorbelastingen aan projecten (Kan wel!) E 34.349 Rentebaten E 13.591 Totaal E 572.314 Uitgaven, kosten en reserveringen Personeel LSA Huisvestings- en organisatiekosten Activiteiten GSB Activiteiten 40 wijken Afschrijvingen Rentelasten en bankkosten

E 197.585 E 82.088 E 84.135 E 200.758 E 4.466 E 1.956 Totaal E 570.988

Resultaat LSA activiteiten

E 1.326

Inkomsten project Kan wél! (Kan wél! II en Kan wél III) Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu E 15.000 Aedes, Fonds Werken aan Wonen, investering Kan wél! E 140.000 Opdrachtgevers Kan wel! (woningbouwcorporaties en gemeenten) E 973.204 Totaal E 1,128.204 Uitgaven Project Kan wel! (Kan wél! II en Kan wél! III) Personeel Kan wél! E 529.348 Organisatiekosten E 154.100 Activiteitenkosten E 323.839 Uitgaven t.l.v. investering Aedes, Fonds Werken aan Wonen E 38.761 Reservering investering Aedes, Fonds Werken aan Wonen E 101.239 Totaal E 1,147.287 Resultaat Kan wél! Resultaat LSA: GSB en 40 wijken-activiteiten Resultaat LSA: Kan wél! Resultaat Vereniging LSA 2008

- E 19.083

E

1.326

- E 19.083 - E 17.757 29

bijlagen

bijlagen

Omnia Wonen Openbaar Belang Oranje Fonds Panna-veld de Laar Jordy Askander Initiatiefnemer Parteon Permacultuur Haarlebrink Rick van Rein Initiatiefnemer Portaal Pré Wonen Progrez Propolis Wim Top Directeur Raster Groep Tamara Maulany Projectmanager Raster Groep Molly Dost Jongerenwerk Raster Groep Berna van de Graaf Opbouwwerker Richard Krajicek Foundation Rijnstad Ids Breeuwsma Opbouwwerker Rochdale Marion Middelbeek Vestigingsdirecteur SCW Tiel Sentro di Mama Jacqueline Merkies Projectleider SESAM Academie Gezinus Kappe Regiocoördinator SESAM Academie Ted Zwierzina Regiocoördinator SEV Singelveste Social Sofa Stade Advies Cyriel Thomas Adviseur Stade Advies Ingrid Horstik Adviseur Stichting WEW Stichting Woonwaard Straatvoetbal Bond Nederland The Novas Scarman Group Trajekt Jan Segerink Opbouwwerker Tweede Kamer Elly Blanksma Lid voor het CDA Tweede Kamer Bas-Jan van Bochove Lid voor het CDA Tweede Kamer Staf Depla Lid voor de PvdA Tweede Kamer Paulus Jansen Lid voor de SP Tweede Kamer Hans Spekman Lid voor de PvdA Tweede Kamer Jan de Vries Lid voor het CDA Tweede Kamer Agnes Wolbert Lid voor de PvdA United Smile Van der Brug Communicatie Inge van den Brug directeur VanHarte Resto Vereniging MSP Vivare Volkshuisvesting Arnhem Vrij Spel BV Ien van Duijnhoven Zangeres Vrijwilligersoverleg Wielwijk Vrouwenhuis NISA Werkgroep de Binnentuinen Wijkalliantie Wijkbelangen Emmerhout Joke Bakker Wijkorganisatie Holtenbroek N.U. Cor Loos Wijkplatform Arnhemse Broek Wijkplatform Morgenstond Wijkraad Berflo Es Roy Roemaat Wijkraad Schermereiland Wijkraad Velve-Lindenhof Wijkveiligheidswinkel Vrederust Wijkvereniging Angelslo Cees Kamies Wijkvereniging Bargeres Atte Bakker Wonen West Brabant Woningcorporatie Rentree Theo van Enckevort Wijkmanager Woningcorporatie Rentree Rinie Teuber Directeur Woningcorporatie Wonen Breburg Woningcorporatie Wonen Heuvelsteden Woningcorporatie Wonen Venray Woningcorporatie ZVH Woonactief Jan Ottevanger Adviseur Woonbond Marijke van Iersel Woonbond Ronald Paping Directeur Woonbond Hans Roseboom Woonbron Xpoint Jurgen Bierdrager Xpoint Carlijn te Boekhorst Ymere Wonen Zinaplatform

Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht Tel. 030 - 231 75 11 [email protected] www.lsabewoners.nl www.kanwel.nl