Vereenzaming en Depressie bij Ouderen Verborgen verdriet ? Prof Frans Verhey Mental Health Neurosciences Alzheimer Centrum Limburg
1902
1902 mevrouw Magnee 90 jaar!
Aantal 100‐jarigen in Nederland
After seventy years, all is sad and sorrow Robert Burton 1661
Succesvol ouder worden • Ouderen zelf definieren ‘gezond oud worden’ eerder in termen als ona$ankelijk func.oneren, dan aan‐, afwezigheid ziektes • Kernbegrippen – AcceptaUe – AdaptaUe – Autonomie
uj s m b udf
dFj p
uj s m b udf
dFj p
Gevolgen voor de ggz Ouderen
Ontwikkelingen in de ouderenpsychiatrie • Forse toename GGZ in Nederland – Van 128.000 in 2005 – Naar 172.000 in 2020
Epidemiologie depressie PARADOX • Depressie minder vaak bij ouderen dan bij jong volwassenen MAAR • Hoog bejaarden 2x zovaak depressieve klachten met duidelijk invloed op kwaliteit van leven • Chronisch: >50% nog steeds na 1 jaar
Hoe vaak komen depressieve klachten voor bij ouderen ? • Gemiddelde huisartsprakUjk – 345 van de 2300 paUënten 65+ – daarvan 34 depressief – Daarvan 7‐8 ernsUg
• Pat. bij opname AZ: 10‐14% • In verpleeghuis: 12‐14%
Depressie bij ouderen • Lichamelijke factoren • Psychologische factoren • Sociale factoren
Depressie bij Ouderen • Vaak bij vasculaire of neurologische aandoeningen – 25% van pat. met myocard infarct – 25‐30% bij CVA, Parkinson, Alzheimer
Vasculaire depressie
Depressie door medicaUe • Lichamelijke medicaUe – Hoge bloeddruk – PijnsUllers – Parkinson
• MedicaUe tegen psychisch klachten – Valium, seresta, benzo s
• Genotmiddelen – Alcohol
Psychosociale aspecten • Risicofactoren – Lage socio‐economische status – Slechte gezondheid – Sociale isolaUe – Mantelzorger – Na verlies – NeuroUcisme
SituaUe in Zuid‐Limburg GGD gezondheidsmonitor 55 +
u pm bz bu
p nm
fiS Z
%
G U K k
GLU
, ’ ‘
, LU
, LG
fi S
kk!K,
Kk!U,
Uk7
Gegevens 55+ gezondheidsmonitor GGD, 2008
b wFuj f h F u pm bz bu
p nm
fi‘
fiS
G
K
Z9GZ ,
‘
, 9S‘
K9,
k9’ Z
K9Gfi
’ 9‘ ’
S
kk!K,
Kk!U,
Uk7
Gegevens 55+ gezondheidsmonitor GGD, 2008
Ou ddm b pmas pm D Ouj p s b j b jf u bm b fm m s f uz
ukk7
Gegevens 55+ gezondheidsmonitor GGD, 2008
Percentage ouderen in ZL (zeer) ernsUg eenzaam
Gegevens 55+ gezondheidsmonitor GGD, 2008
u boz j f u b m b ‐l uR ubdv z bl s
Gegevens GGD Ouderenmonitor 2008
Ou ddm b
bl
s a m
U
K
k
,
K9, k
’
‘
fi
‘ 9, K
S
Niet eenzaam
Eenzaam
En wat nu?
Behandeling • Met pillen • (voorlopig) zonder medciaUe – Opsporen – Uit de eenzaamheid halen – Juist daar zoeken waar risico hoog is
Specifieke semngen, specifieke mogelijkheden • • • •
Ouderen in maatschappij Huisarts Ziekenhuis Verzorgings‐ / Verpleeghuis
Ouderen in maatschappij • • • • •
VoorlichUng Zelnewustwording Sociale acUviteiten Sociale inclusie LeefsUjl
Bij de huisarts • Onvoldoende herkend – door indirecte presentaUe
• Onvoldoende behandeld – Moeite emoUonele problemen te bespreken – Tijdsdruk – SUgma
• Winst te behalen – SystemaUsche detecUe – SystemaUsche aanpak
OpUes eerste lijn • Stepped care model • Start met minimale interventies – Detectie (bv GDS 5 met protocol) – Extra aandacht – Leefstijladviezen
• Bij onvoldoende effect, bv > 3 maanden – Ondersteunende gesprekken – medicatie – Bij onvoldoende effect 2 antidepressiva consultatie / doorverwijzing naar de GGZ
Ziekenhuis • Prognose lichamelijke aandoening meestal slechter bij depressie • Behandeling bij somaUsche aandoeningen even effecUef • Ook hier winst te behalen door systemaUsche screening
Verpleeghuis – Aandacht voor welbevinden – Omgangs/ bejegeningsadvies voor het zorgteam, – Voorlichting aan het zorgteam (klinische lessen) • informatie over depressie, prognose, behandeling en begeleiding en het belang van therapietrouw.
– Psycho-sociale interventies, optimaliseren omgevingsfactoren, activiteiten en dagstructuur
Besluit • Depressie bij ouderen – Verborgen verdriet – AcUeve benadering van maatschappij en zorg aangewezen – CombinaUe met lichamelijke aandoeningen vereist gerichte maar geïntegreerde aanpak – Specifieke mogelijkheden voor verschillende semngs
