05#11#15%
Preven+e%van%demen+e% Is%dat%mogelijk?% Pr%Frans%Verhey! University!of!Maastricht/!MUMC! Alzheimer!Centre!Limburg! %
Vragen% • • • • •
Wat%is%uw%beeld%van%‘Alzheimer’?% Wat%kun%je%zelf%doen?% Wat%kan%de%dokter%doen?% Wat%kunnen%andere%professionals%doen?% Hoe%ziet%de%toekomst%eruit?%
Alois Alzheimer 1864-1915
1%
05#11#15%
Korte geschiedenis • 1906 Lezing van Alois Alzheimer • 1910 Kraepelin: ‘ziekte van Alzheimer’ (naast
seniele dementie) • 1976 Robert Butler NIA: Ziekte van Alzheimer
ook bij 65+, zelfde pathologie • >1976 Enorme toename belangstelling en
mn. biomedisch onderzoek • > 2010 Nuancering
Een hersenziekte
2%
05#11#15%
Forma+on%of%amyloid%plaque%
Nature%neuroscience%May%2015%
“Indeed,!for!a!disease!with!the! prevalence!and!complexity!of!AD,! the!real!surprise!would!be!if!there! were!in!fact!a!single,!linear!pathway! that!led!from!healthy!brain!aging!to! AD.”!
Nature%neuroscience%May%2015%
3%
05#11#15%
Ziekte%of%veroudering%?% • Geen%principieel%verschil% • Natuurlijk%een%ziekte% – Vanwege%func+everlies%en%lijden% – Hulp%nodig%
• Maar%ook%veroudering% – Bijna%iedereen%wordt%dement%op%(heel)%hoge% leeTijd% – Niet:%wie%krijgt%het?%Maar:%wanneer'en'hoe%
• Hoe%vroeger%het%begin,%hoe%meer%een%ziekte% 31-10-15 10
De Alzheimer Paradox • Zv%A%des+jds%bedoeld%om%aandacht%te%vragen,% op%de%kaart%te%zeWen% • Belangrijke%en%goede%beslissing% • Maar%daarmee%ook%beeld%van%onbehandelbare% hersenziekte% • Tegenstrijdig%met%idee%van%demen+e% vriendelijke%maatschappij%
Beeldvorming ‘Dementia’ op Google afbeeldingen
4%
05#11#15%
Alterna+eve%visie% Geen%ziekte%zoals%griep%of%Ebola% HeeT%verschillende%(ws%vele)%oorzaken% Complexere%verklaringsmodellen%nodig% Verouderingsperspec+ef%met%toegenomen% kwetsbaarheid% • Diffuus%klinisch%syndroom%met%geleidelijke% opstapeling%van%meervoudige%pathologie%% • Biopsychosociaal%model% • • • •
Alzheimer als multi-factor proces E=mc2
Psycho%
Sociaal%
Bio%
Apo-E
Leefstijl, bewegen, educatie, voeding Hoge bloeddruk Overgewicht Vasculaire risicofactoren Alcohol Hersenschudding Suikerziekte Etc…. Dementie
Diagnose
Normaal Normaal
5%
05#11#15%
Afname van mensen met dementie
in ± de laatste 20 jaar
Larson EB et al. N Engl J Med 2013%
Rela+e%tussen%pathologie%en%cogni+e%bij%AD%hangt% samen%met%de%omvang%van%sociale%netwerk%
Bennet et al, Lancet 2006
6 verschillende gezichten van Alzheimer
6%
05#11#15%
INnova've,*Midlife* INterven'on*for*Demen'a* Deterrence*
Doelen%van%IN#MINDD% % • ‘Toegepaste!epidemiologie’% – Iden+ficeren%van%veranderbare%risicofactoren% – Deze%vertalen%in%een%persoonlijk%risico%profiel% – Persoonlijk%advies%voor%bevordering% hersengezondheid% – Bevorderen%van%gezondheidsgedrag%via%social% media% – Uitvoeren%van%een%uitvoerbaarheidsstudie%bij% huisartsen%in%de%dagelijkse%prak+jk%
7%
05#11#15%
Doel%van%In#Mindd%WP1% • Iden+ficeren%van%veranderbare%risicofactoren% % – Systema+sche%literatuur%overzicht% • KwanGtaGeve!literatuurstudie!
– Expert%opinion% • Delphi!consensus!studie! • QualitaGeve!ranking!
ZOEKTOCHT%NAAR%RISICO%FACTOREN% Delphi%study%
Systema+c%review%
! 3500%abstracts% ! 365%ar+kelen% ! XX%risk%factors%
Uiteindelijke* lijst*
8%
05#11#15%
Staying cognitive healthy: dementia prevention ingredients
PART 2: Delphi consensus
Delphi method
9%
05#11#15%
DE%RISICO%FACTOREN% '
Delphi'Round'1
Consistency'review
Delphi'Round'2
RR'(meta:analyses)
Depressie
4
90%
1
1.85
Diabetes
2
89%
2
1k47
Cogni'eve*ac'viteiten
5
100%
3
0.38
Lichamelijke*ac'viteiten
3
71%
4
1.39
(Midlife)*hoge*bloeddruk
1
76%
5
1.61
Gezond/Mediterr.*dieet
10
60%
6
0.60
(Midlife)*obesitas
6
50%
7
1.60
Roken
11
77%
8
1.59
beetje/*ma'g*alcohol*
7
33%
9
0.74
Hoog*cholesterol
8
80%
10
1.54
Coronaire*vaataandoening
#
80%
11
1.36
Nierfunc'e*problemen
#
100%
#
1.39
MODEL%VALIDATION% In*2*bevolkingsonderzoeken,*>50years* Maastricht*Aging*Study*(MAAS)* % #%N%=%955% #%11/12%LIBRA%factoren%beschikbaar% #%Max%16%jaar%gevolgd% #%Nieuwe%gevallen%demen+e%(n=62),% cogni+eve%achteruitgang%(n=143)
%
DESCRIPA% % #%N%=%8143% # Verzameling%van%%8%Europese% studies% # 9/12%LIBRA%factoren%beschikbaar% # Max%16%jaar%gevolgd% # Nieuwe%gevallen%demen+e%n=993)%
MAAS% Ieder%punt%op%de%LIBRA%score,%19%%meer%risico%op%demen+e% HR%=%1.19,%95%CI%=%1.08#1.32,%p%=%.001% LIBRA%score%ter+les%
10%
05#11#15%
DESCRIPA%
55#70%years:%N%=%2996,%demen+a%=%184%(6%)% ≥70%years: %%%N%=%5147,%demen+a%%=%809%(16%)%
DESCRIPA%
55#70%years:%N%=%2996,%demen+a%=%184%(6%)% ≥70%years: %%%N%=%5147,%demen+a%%=%809%(16%)%
De%volgende%stap% % Het%ontwerpen%van%een% risicoprofiler% WP2%
11%
05#11#15%
LIBRA%SCORE% LIfestyle%for%BRAin%:%maat%voor%hersengezondheid% • Focus%op%waar%je%iets%aan%kunt%veranderen% • Chronische%factoren%die%medische%monitoring%vragen%
Manageable%
Multi-factor Dementie Risk Model
Persoonlijke LIfestyle for BRAin health Score and Profile 36
12%
05#11#15%
Oranje%=%Ruimte%voor%verbetering% Rood%=%Houd%dit%goed%in%de%gaten% Blauw*=%Houd%dit%vol%
13%
05#11#15%
Onderzoek%naar%toepasbaarheid% • Ieder%land%150%mensen%tussen%40#60%jaar% – Uit%huisartsprak+jk% – Met%tenminste%één%risicofactor% – Eerste%ervaringen%redelijk%posi+ef%
• Wel:%te%lange%lijst% • Enige%skepsis%
14%
05#11#15%
Vragen% • • • •
Voor%wie%werkt%Braincoach%het%best?%% Voor%wie%niet?% Zou%U%het%nuqg/%wenselijk%vinden?% Zou%U%anders%gaan%leven%hierdoor?%
In#MINDD%team%Maastricht%University%
15%
