DE OPLEIDING TOT ZIEKENHUISAPOTHEKER IN HET MUMC+

Opleidingsplan Ziekenhuisapotheker i.o. van het MUMC+ te Maastricht Laatst opgeslagen door ICT

- Pagina 1 van 10 -

DE OPLEIDING TOT ZIEKENHUISAPOTHEKER IN HET MUMC+ Revisie 20-06-2011 Prof.Dr.C.Neef Versie 4

,

I:\AFDELING\STAF\Opleiding ZAPIO\Visitatie opleiding 2012\Opleidingsplan zapio azm revis20062011.doc


- Pagina 2 van 10 -

1.

Algemeen

1.1

Deze verklaring bevat specifieke bepalingen voor de ziekenhuisapotheker in opleiding werkzaam op de afdeling Klinische Farmacie & Toxicologie van het MUMC+ te Maastricht.

1.2

Deze verklaring sluit aan op de "Instructie betreffende assistent-geneeskundigen", vastgesteld door de Raad van Bestuur het MUMC+.

1.3

De ziekenhuisapotheker in opleiding heeft als apotheker een eigen professionele verantwoordelijkheid naar de wet. Daarnaast houdt deze zich bij de uitoefening van de functie aan de gegeven kaders zoals die vermeld staan in het Kwaliteits Handboek Klinische Farmacie & Toxicologie van het MUMC+.

2.

Werkverdeling

2.1. 2.1.1

Werkverdeling in de normale openingstijden De ziekenhuisapotheker in opleiding wordt, na een per individu vastgestelde inwerkperiode op basis van een rooster, onder verantwoordelijkheid van de geregistreerde ziekenhuisapothekers ingezet bij de taken van de Apotheek/Klinische Farmacie. 2.1.2. Coördinatie en afstemming vinden periodiek plaats door de opleider. 2.1.3. In beginsel kunnen alle taken worden uitgevoerd die van een geregistreerd ziekenhuisapotheker worden verwacht. 2.1.3.1 Hierop wordt uitgezonderd die activiteiten die rechtspositionele consequenties voor medewerkers van de afdeling Klinische Farmacie & Toxicologie zouden kunnen hebben. Tevens valt hieronder de uitvoering van activiteiten vanuit de regeling Euthanasie. 2.2

Werkverdeling buiten de normale openingstijden

2.2.1.

De ziekenhuisapotheker in opleiding verricht tijdens de diensten dezelfde handelingen zelfstandig als gebruikelijk in het dagprogramma.



- Pagina 3 van 10 -

1 Achtergrond Ten behoeve van zowel de eigen organisatie als voor de apotheker in opleiding tot ziekenhuisapotheker (ZAPlO) is een plan beschikbaar dat de elementen en de structuur beschrijft van de opleiding tot ziekenhuisapotheker. Dit plan is goedgekeurd op 25 augustus 2003 in het ziekenhuisapothekersoverleg met als ingangsdatum 1 juli 2003. Er is uitgegaan van de formele leerdoelen van eindrapport project ELOZ (eindtermen-leerdoelenopleidingsprogramma-ziekenhuisapotheker) van de NVZA, maart 2003. Actualisering en revisie heeft plaatsgevonden in april 2007, december 2008, februari 2010 en juni 2011.

2 Inleiding Dit document omschrijft de opleiding tot ziekenhuisapotheker bij de afdeling Klinische Farmacie & Toxicologie (KF&T) in het MUMC+ te Maastricht. De opleiding tot ziekenhuisapotheker is formeel geregeld vanuit de beroepsgroep ziekenhuisapothekers en deze beroepsgroep beschikt over eisen die aan de opleiding worden gesteld. De KF&T sluit zich aan bij deze eisen. De wijze waarop de opleiding wordt geborgd is lokaal afhankelijk en dit document geeft invulling aan dit proces. Hierbij gaat het om enerzijds structurele aspecten van de opleiding en de wijze waarop de opleiding binnen de organisatie is geborgd. Anderzijds wordt de inhoudelijke kant van de opleiding vastgelegd. In dit document worden onder A de structurele aspecten beschreven. Onder B komen de opleidingsonderdelen aan de orde.

A. Structurele aspecten 1. De opleidingsplaatsen a) aantal plaatsen de afdeling KF&T van het MUMC+ heeft de bevoegdheid voor 3 opleidingsplaatsen. b) duur van de opleiding de duur van de opleiding bedraagt 4 jaar. c) Opleidingsschema De opleiding wordt in 4 perioden ingedeeld. Het eerste jaar is een oriëntatiejaar op de gehele opleiding. Vervolgens wordt de opleiding gevolgd volgens de fasen verbreden, verdiepen en toepasbaar maken. Hierbij komt de kandidaat bij de secties Laboratorium, Klinisch Farmaceutisch Ondersteuning (KFO), Aseptische Bereidingen (VTGM), en Distributie en Opslag (D&O). Het blok Productie en Receptuur wordt in Nijmegen bij het UMC St Radboud gevolgd. In het eerste jaar is er tevens een Klinische Oriëntatieperiode. Dit onderdeel wordt na een positieve eerste jaars beoordeling in de volgende fasen van de opleiding structureel ingebed. 2.

Algemene uitgangspunten 2.1 Aanmelding van de kandidaat door de opleider bij de Registratiecommissie per datum aanname waarbij zonodig van de vrijstellingsregeling gebruikt gemaakt kan worden. 2.2 Start opleiding 2.3 Verwachte duur van de opleiding 4 jaar 2.4 Start van de opleiding vindt plaats bij een van de secties of met een klinische e oriëntatie, afhankelijk van de afspraken die zijn gemaakt. De ZAPIO is, in het 2 jaar verantwoordelijk voor specifieke deeltaken en volgende jaren vervanger van de betreffende taakapotheker. 2.5 In het eerste jaar komen de volgende onderdelen aan de orde komen: Afdeling Algemene introductie Laboratorium Aseptische Bereidingen (VTGM) KFO Produktie D&O

Tijdsperiode 2 maanden 2 maanden 2 maanden 2 maanden 1 maand Maastricht, 1 maand Nijmegen 2 maand



- Pagina 4 van 10 Horizontale Oriëntatie

2.6 2.7 2.8 2.9

2 maanden

In dit opleidingsprogramma wordt gewerkt met de nieuwe structuur waarbij in het eerste jaar een oriëntatie op de ziekenhuisfarmacie in de volle breedte plaatsvindt. Er wordt gestreefd om de verplichte cursus Toxicologie in een vroege fase plaats te laten vinden gezien de bereikbaarheidsdiensten. De verplichte cursussen voor de opleiding worden gevolgd. Ziekenhuiscommissie activiteiten worden in de klinische oriëntatie uitgevoerd en verder gedurende de gehele opleiding ingebed. Het opleidingsplan wordt voor een kandidaat specifiek aangepast. Dit plan wordt periodiek binnen het stafoverleg geëvalueerd en aangepast aan de feitelijke situatie (zie hieronder).

3.

De opleiding a) De opleider Er is een verantwoordelijke opleider. Deze is erkend door de SRC. De stafleden hebben in het primaire traject ook een rol. In gezamenlijkheid dragen zij zorg voor de opleiding. Het initiatief tot overleg en de bewaking van de voortgang en de coördinatie van alle aspecten van de opleiding ligt in de hand van de opleider. b) Wie zijn er meer bij betrokken? Alle geregistreerde ziekenhuisapothekers met activiteiten en (deel) verantwoordelijkheden in het primaire proces dragen bij aan de opleiding. Met het primaire proces worden de werkzaamheden van de ziekenhuisapotheker bedoeld met betrekking tot de dagelijkse routine In de oriëntatiefase vindt afstemming en begeleiding plaats door bespreking in het ZAP (overleg ziekenhuisapothekers). c) Waar vindt de afstemming plaats Van belang is hierbij dat een goede afstemming plaatsvindt tussen alle betrokkenen om een goede opleiding te garanderen. Deze afstemming wordt geregeld via het ziekenhuis-apothekersoverleg dat tweewekelijks plaatsvindt. d) Hoe frequent Ieder kwartaal wordt de voortgang van de kandidaat besproken aan de hand van het formulier kwartaalevaluatie/beoordeling opleiding ziekenhuisapotheker waarop de aandachtspunten staan aangegeven. (zie verder onder 5).

4.

Het programma a) Basisdocument Ten behoeve van de aanvraag tot opleiding van een kandidaat bij de registratiecommissie is vastgelegd dat een basis opleidingsprogramma voorhanden is. In dit basisprogramma is vastgelegd hoe het programma van de opleiding er uit ziet aan de hand van de eisen die gesteld zijn voor de opleiding. Hierbij zijn verplichte cursussen zoveel als mogelijk al ingepland, wordt rekening gehouden met de verplichte lesstof en is ruimte voor (geaccrediteerde) overige cursussen. b) Voortgangsbewaking, realisatie, terugkoppeling en afstemming In het ziekenhuisapothekersoverleg wordt de voortgang bewaakt en worden afspraken gemaakt om aanpassingen te organiseren. In dit overleg wordt niet alleen de voortgang van het programma bewaakt maar ook aspecten als geschiktheid, specifieke aandachtspunten en leermomenten. Voor de terugkoppeling naar de kandidaat zie onder 5b en 5c. Hiertoe wordt ieder kwartaal, op initiatief van de opleider, het door de kandidaat geactualiseerde opleidingsprogramma aangeleverd ten behoeve van dit overleg.

5.

Het overleg met de kandidaat a) regulier overleg De dagelijkse begeleiding vindt plaats via de geregistreerde ziekenhuisapothekers met deelverantwoordelijkheden in het primaire proces. In het reguliere overleg worden de punten besproken die nodig zijn om de taken van de kandidaat mogelijk



- Pagina 5 van 10 te maken. Dit overleg vindt 1 x per maand plaats met de opleider, afwisselend individueel, en gezamenlijk. De waarnemend opleider en directe begeleider van dat moment kunnen hierbij aanwezig zijn. b)

voortgangsgesprekken Het voortgangsgesprek vindt plaats met de opleider en die ziekenhuisapotheker die het meest in deze periode aan de kandidaat heeft leiding gegeven. Deze gesprekken vinden elke maand en aan het einde van iedere module plaats. De inhoud wordt mede gebaseerd op de onderwerpen die in het ziekenhuisapothekersoverleg naar voren zijn gekomen. Van dit overleg wordt een verslag gemaakt door de kandidaat. Dit verslag wordt, na accordering door de opleider in het dossier van de kandidaat bewaard. Aan het einde van het eerste jaar is er ook het evaluatie-geschiktheid-gesprek, waarvan de continuering van de opleiding afhangt.

c)

jaargesprek Eenmaal per jaar vindt een jaargesprek plaats tussen kandidaat, en afdelingshoofd met als doel de verwachtingen van de kandidaat en de wensen van de instelling met elkaar te laten sporen. Van dit gesprek wordt een verslag gemaakt door de kandidaat. Dit verslag wordt na accordering door het afdelingshoofd in het dossier van de kandidaat bewaard. Aan het einde van het eerste jaar is er ook het evaluatie-geschiktheid-gesprek, waarvan de continuering van de opleiding afhangt.

d)

eindgesprek Aan het eind van de opleiding wordt deze afgesloten met een eindgesprek. Van dit gesprek wordt een verslag gemaakt ten behoeve van insturen naar de Registratiecommissie. Voorzien van alle handtekeningen wordt dit verslag opgestuurd. Hierbij is tevens toegevoegd de rapportage van de CWZO met betrekking tot het afgerond zijn van het onderzoekstraject.

B. De uitwerking van het opleidingsprogramma zoals dat in het MUMC+ wordt gehanteerd. 1.

Het eerste jaar

1.

Het doel van het eerste jaar voor de kandidaat Inzicht te krijgen van de verschillende facetten van de ziekenhuisfarmacie. Voor de instelling Inzicht te krijgen in de geschiktheid van de kandidaat, op basis waarvan de formele beslissing om de opleiding te continueren wordt gemaakt.

2.

Randvoorwaarde Tijdens de oriëntatiefase moeten alle facetten van de ziekenhuisfarmacie aan de orde komen. Daartoe zaI het eerste jaar opgesplitst worden in 6 modules die bestaan uit het aanbieden van de primaire activiteiten en verantwoordelijkheden van de afdeling. Van de kandidaat wordt verwacht dat deze de primaire dagelijkse activiteiten zelfstandig weet uit te voeren na een korte leerperiode. Het opleidingsprogramma dient een combinatie te zijn van vakinhoudelijkheid (kennis), de manier dit uit te dragen (vaardigheden) en de wijze waarop (attitude). De kennis, vaardigheden en attituden zijn te beschouwen als onderwijsinhoud; het overdragen ervan als de onderwijsvorm. Beide aspecten dienen in een opleidingsprogramma aan de orde te komen. Hierbij wordt aangesloten bij het eindrapport project ELOZ II (2007) en de leerdoelen voor het eerste jaar opleiding tot ziekenhuisapotheker (SRC januari 2002).

3.

Mogelijk uitwerking (afhankelijk van de kandidaat en de wensen van de afdeling)



- Pagina 6 van 10 Premodule Module 1 Module 2 Module 3 Module 4 Module 5 Module 6

Introductie Laboratorium Aseptische Bereidingen (VTGM) Klinisch Farmaceutische Ondersteuning (KFO) Productie en receptuur Distributie & Opslag (D&O) Horizontale Oriëntatie

Kennisverwerving In de modules 1 tot en met 5 komen onderwerpen aan de orde ten behoeve van het primaire proces. Per module wordt een project van een beperkte omvang uitgevoerd. In module 6 komen onderwerpen aan de orde als Onderzoek, Onderwijs geven, Trials, METC, Antibiotica Commissie, Formularium Commissie, Kwaliteit en management. Deze onderwerpen krijgen een invulling per tijdseenheid. Gescheiden wordt de verplichte lesstof, en verplichte cursussen ingepland. Een overzicht van de aanwezigheid en de activiteiten is in een schema vastgelegd. Vaardigheden en attitude Bij de leerdoelen is aangegeven dat de kandidaat zich de volgende kennis en vaardigheden eigen maakt. Het gaat om presentatie techniek, time management, projectmanagement en het begrip evidence based medicine. Daarnaast is het van belang dat aandacht is voor sociale vaardigheden en attitude. Het gaat hierbij om communicatieve vaardigheden die worden ontwikkeld middels het schrijven van instructies, en het houden van referaten. Aandacht is er voor initiatieven, prioriteiten, zelfstandigheid, samenwerking, constructiviteit en reflectie. Tevens is het van belang dat aandacht is voor klinische betrokkenheid als partner in de zorg waarbij kennis en professionele houding zodanig worden ontwikkeld, dat de traditionele ziekenhuisfarmacie en de patiëntgerichte activiteiten geïntegreerd wordt. Lokatie De kennis en vaardigheden met betrekking tot de module Productie en Receptuur worden verworven in de ziekenhuisapotheek van het UMC St Radboud te Nijmegen. Hiertoe is een overeenkomst gesloten. Het programma zoals dat in Nijmegen voor de opleiding tot ziekenhuisapotheker is vastgesteld wordt ook door de kandidaat uit Maastricht gevolgd. Diensten Na een periode van 6 maanden (dus na module 3) kan de kandidaat ingepland worden voor de dienst van dagapotheker en voor de feitelijke dienst buiten de kantooruren.

2.

De volgende jaren De drie volgende jaren worden gekenmerkt met de fasen verbreden, verdiepen en toepasbaar maken. Tevens moet hier het onderzoek met de duur van 6 maanden worden uitgevoerd. Dit deel wordt separaat uitgewerkt. In dit licht worden de volgende uitgangspunten gehanteerd, waarbij met horizontale oriëntatie wordt bedoeld alle aspecten van kliniek, kwaliteit, automatisering en management. Deze horizontale oriëntatie (HO) wordt na het eerste jaar geïntegreerd in de opleiding in een weekconstructie aangeduid met 4+1. Hiermee wordt aangegeven dat gemiddeld een dag in de week wordt vrijgemaakt voor deze activiteiten.

1 maand 4 maanden (4+1)

20 dagen 64 sectiedagen + 16 HO dagen



- Pagina 7 van 10 -

Jaar 2

3

4

Invulling Verbreding 3x4 maanden in de 4+1 dagconstructies: Laboratorium KFO Aseptisch, Produktie en Receptuur HO: CSA en radiofarmacie Verdieping 3x4 maanden in de 4+1 dagconstructies: Laboratorium KFO Aseptisch, Produktie en Receptuur Onderzoek (Start al in 1e jaar) Toepasbaar maken (Volle verantwoordelijkheid inclusief personeelsbeleid (coaching)) 1 x 6 maanden bij een van de secties of subspecialisatie in de 4 + 1 dagconstructie Totaal

Tijdsperiode 12 maanden

12 maanden

6 maanden 6 maanden

36 maanden

Volgorde en keuzes De volgorde tussen de secties staat niet bij voorbaat vast en is afhankelijk van de planning met betrekking tot de andere kandidaten in opleiding en andere praktische voorwaarden. De keuze voor de sectie met betrekking tot toepasbaar maken is flexibel en is afhankelijk van de planning met betrekking tot de andere kandidaten in opleiding en andere praktische voorwaarden. Het Onderzoek De inhoud van het onderzoek past binnen de onderzoekslijnen van de afdeling. De concrete invulling wordt voorbereid en uitgewerkt door de betrokken functionarissen. Een eerste voorlopig voorstel moet voor het eind van het eerste opleidingsjaar zijn geformuleerd. De periode voor het onderzoek is gesteld op 6 maanden, in deeltijd uitgevoerd gedurende de opleiding.



- Pagina 8 van 10 -

Specifieke invulling van de modules Premodule: Introductie Kennismaking met de verschillende afdelingen om een goed beeld te krijgen van de dagelijkse werkzaamheden en ervaring op te doen door mee te lopen en kijken met assistentes en apothekers. Korte stages worden gelopen op de afdelingen: Laboratorium Aseptisch Bereidingen: voedingen Klinisch Farmaceutische Ondersteuning Distributie en Opslag Aseptische Bereidingen: cytostatica Productie en Receptuur (Nijmegen) Module 1: Laboratorium Toxicologische analyses Kennis van de procedures met betrekking tot de toxicologische analyse, de interpretatie van spiegels en de dosisadvisering op basis daarvan aan de arts. Hierbij wordt tevens gerekend kennis van het klinisch beeld, de aanpak, de analysemethode, de interpretatie en behandeling van veel voorkomende intoxicaties. KKGT-casus zullen geoefend worden en intoxicaties uit de praktijk zullen gevolgd worden. Het is de bedoeling dat de intoxicatie in de kliniek gevolgd wordt. Klinisch farmaceutische analyse: Therapeutic Drug Monitoring Kennis van de procedures met betrekking tot de farmaceutische analyse, de interpretatie van spiegels en het geven van doseeradviezen op basis daarvan aan de arts. Hierbij wordt tevens gerekend kennis van de analysemethode. Met behulp van MWPharm dienen doseeradviezen gegeven te worden. Farmaceutische analyse: grondstofonderzoek en analyse van bereidingen Beoordeling van ongecompliceerde farmaceutische analyses en accordering van grondstoffen, verpakkingsmaterialen en bereide producten. Kennis van procedures, technieken, interpretatie en vrijgifte. Kwaliteitszaken Algemene kwaliteitszaken, handboek etc. Project

Module 2: Aseptische bereidingen (VTGM): Voedingen en cytostatica In de praktijk een aantal soorten bereidingstechnieken te hebben gezien. Minimaal dient men en cytostatica infuus, -spuit en -cassette en een aantal voedingen gezien te hebben. Aanschrijven van cytostatica en controleren van cytostaticabereidingen. Aanschrijven van voedingen en nakijken voedingen. Bereidingsprotocollen maken. VTGM. Deelname aan het voedingsteam. Project met betrekking tot veiligheidsmaatregelen bij cytostatica-bereidingen: crashkaart, contaminatie cytostatica-verpakkingen, veegproeven.

Module 3: Klinisch Farmaceutische Ondersteuning Invulling klinisch-farmaceutische activiteiten, afgestemd op routine en de actualiteit. Medicatiebewaking uitvoeren. Vragen uit de kliniek beantwoorden. Oriëntatie op de afdelingen. Bezoek aan de operatiekamer, Intensive Care en dialyse. Les geven aan apothekersassistenten over therapeutisch onderwerp.



- Pagina 9 van 10 Meewerken aan implementatie lopende projecten. Voorlichting geven. Kennis nemen van transmurale activiteiten (opname en ontslag) en de transmurale apotheek TASM.

Module 4: Productie en Receptuur (uit te voeren in Nijmegen) Voorraadproduktie: Het kunnen beoordelen en goedkeuren van een voorraadbereidingsprotocol met daarbij horende procedure. In de praktijk een aantal soorten bereidingstechnieken te hebben gezien. Minimaal dient men voor de steriele bereidingen een ampullen-, injectieflacon- en (zak)infuusbereiding; voor de niet-steriele bereidingen een capsule-, crème- en zetpilbereiding en een aseptische voorraadbereiding gezien te hebben. Opstellen, beoordelen en autoriseren van een (moeder)bereidingsvoorschrift met het programma PROAZ II (of vergelijkbaar programma) met daaraan gekoppeld de wijze van verspreiden van de nieuwe versies, inname van oude versies en de archivering daarvan. Opstellen, beoordelen en autoriseren van een (moeder)bereidingsvoorschrift met bijvoorbeeld het programma PROAZ Etiket. Op de hoogte zijn van en het kunnen uitvoeren van de acties die nodig zijn bij de aanvraag en verdere verwerking van een aanvraag voor een nieuw voorraadproduct Het oplossen van de "dagelijkse" productieproblemen. Bereiding van radiofarmaca.

Ad hoc-bereidingen: Het kunnen beoordelen en goedkeuren van een ad hoc bereidingprotocol met daarbij horende procedure. In de praktijk een aantal soorten bereidingstechnieken te hebben gezien. Minimaal dient men een cytostatica infuus, -spuit en -cassette en een aantal voedingen gezien te hebben. Opstellen, beoordelen en autoriseren van een (moeder)bereidingsvoorschrift conform de MUMC+-procedures (Qualy Flow) of UMCN procedures met daaraan gekoppeld de wijze van verspreiden van de nieuwe versies, inname van oude versies en de archivering daarvan. Met aandacht voor de aanvragen vanuit experimentele waarbij veelal afwijkende afspraken gelden. Op de hoogte zijn van en het kunnen uitvoeren van de acties die nodig zijn bij de aanvraag en verdere verwerking van een aanvraag voor een nieuw ad hoc product. Het oplossen van de “dagelijkse" ad hoc problemen. Project: Produktdossier opstellen. Validatie autoclaven.

Module 5: Distributie en Opslag. Beoordelen formulieren nieuwe artikelen en artikelwijzigingen. Afleverprotocollen: • Afdelingen • Bloedprodukten • Dure geneesmiddelen • Bijzondere bereidingen • Cytostatica • TPV • Trialmedicatie • Leveringen aan derden • Leveringen aan poliklinische patiënten • Leveringen aan openbare apotheken • Afhandelen aanvragen niet-geregistreerde geneesmiddelen, E en F Aanspreekpunt t.b.v. logistiek: artikelen UDH (tijdelijk of voor altijd), alternatieven zoeken, overleggen met klanten etc. Beoordelen en afhandelen klachten.



- Pagina 10 van 10 -

Module 6: De Horizontale Oriëntatie Deze periode beslaat 2 maanden en heeft als doel een eerste oriëntatie van activiteiten die een relatie hebben met sectie- en afdelingsoverstijgende onderwerpen. Voor deze onderdelen worden separate blokteksten geschreven. Kwaliteitszaken Afdeling E2: Controle doseringen en bereidingsrecepten. In praktijk een aantal bereidingen te hebben gezien. Oriëntatie met betrekking tot onderzoek. Trials Bijwonen overlegvormen: METC, Antibioticacommissie, Geneesmiddelencommissie, Infectiecommissie. Management Onderwijs geven aan apothekersassistenten Bezoek aan onder andere de volgende afdelingen: Interne geneeskunde, neurologie, anesthesie, intensive care. Deelname klinisch overleg op maandag, woensdag, donderdag, vrijdag. Uitzoeken Klinisch-farmacologische vraagstellingen in overleg met / onder begeleiding van de MUMC+-klinisch farmacologen. Oriëntatie ziekenhuisapotheken in de regio.


DE OPLEIDING TOT ZIEKENHUISAPOTHEKER IN HET MUMC+

Recommend Documents