Verantwoordelijke uitgever: Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat BRUSSEL

De energiemarkt in 2009

De energiemarkt in 2009

2

Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be tel. 02 277 51 11 Vanuit het buitenland: tel. + 32 2 277 51 11 Verantwoordelijke uitgever:

Regis Massant Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL

Wettelijk depot: D/2011/2295/41 S4-11-0151/1585-11

"De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België."

Inhoud Lijst met afkortingen.................................................................................................................................................................................................. 5 Lijst van tabellen.............................................................................................................................................................................................................. 6 Lijst van grafieken.......................................................................................................................................................................................................... 7 1.

Energie in de wereld.................................................................................................................................................................................... 9 1.1. De wereldreserves aan fossiele energie........................................................................................................... 9 1.1.1. Aardolie................................................................................................................................................................................. 9 1.1.2. Aardgas..............................................................................................................................................................................10 1.1.3. Vaste brandstoffen..............................................................................................................................................10 1.2. Het mondiale primaire energieverbruik.........................................................................................................11

2.

Macro-economische en energiecontext........................................................................................................................16 2.1. Macro-economische context..........................................................................................................................................16 2.2. Mondiale energiecontext en internationale energiekoersen.............................................16

3.

Algemeen overzicht van de energiemarkt in België.....................................................................................20 3.1. Energieafhankelijkheid..........................................................................................................................................................23 3.2. Primaire energie-intensiteit...........................................................................................................................................23 3.3. De uitstoot van koolstofdioxide (referentiemethode)....................................................................25

4.

Het finale energieverbruik................................................................................................................................................................26 4.1. Het finale energieverbuik per sector..................................................................................................................26 4.2. Het finale verbruik per energiedrager..............................................................................................................28

5.

De elektriciteitsmarkt.............................................................................................................................................................................31 5.1. Brutoproductie van elektriciteit.................................................................................................................................31 5.2. Finaal verbruik van elektriciteit.................................................................................................................................33 5.3. Elektriciteitsuitwisselingen..............................................................................................................................................34 5.4. De brutoelektriciteitsproductie vanuit hernieuwbare energie en recuperatieproducten.....................................................................................................................................................35

3

6.

De aardgasmarkt..........................................................................................................................................................................................36 6.1. Aardgasverbruik per sector. ...........................................................................................................................................36 6.2. Aardgasbevoorrading...............................................................................................................................................................38

7.

De markt van de vaste brandstoffen...................................................................................................................................39

8.

De aardoliemarkt..........................................................................................................................................................................................41 8.1. Recente ontwikkeling...............................................................................................................................................................41 8.2. Het verbruik van aardolieproducten....................................................................................................................43 8.3. De aardoliebevoorrading.....................................................................................................................................................44 8.4. Raffinage-industrie in België........................................................................................................................................45

9.

Evolutie van de verbruiksprijzen van de belangrijkste energieproducten. ....................46 9.1. Prijzen van de motorbrandstoffen..........................................................................................................................46

4

9.2. Elektriciteitsprijzen.....................................................................................................................................................................47 9.3. Aardgasprijzen...................................................................................................................................................................................52 Statistische bijlage 1979-2009...................................................................................................................................................................59


Lijst met afkortingen IEA

Internationaal Energie Agentschap

bvw

bovenverbrandingswaarde

cif

cost, insurance and freight

CIS

Commonwealth of independent states (voormalige Sovjetunie)

EU

Europese Unie

EU27

Europese Unie, 27 leden

EUR

Euro

FEBIAC

Belgische Automobielautomobiel- en tweewielerfederatie

FOD Economie

Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

GJ

Gigajoule

GWh

Gigawattuur

IATA

International Air Transport Association

INR

Instituut voor de nationale rekeningen

ktoe

kiloton olie-equivalent

kWh

kilowattuur

mtoe

miljoen ton olie-equivalent

MWh

megawattuur

ovw

onderverbrandingswaarde

ratio R/P

ratio reserve/productie

TFE

Totaal finaal energieverbruik

toe

ton olie-equivalent

tste

ton steenkolenequivalent

USD

United States Dollar

WTI

West Texas Intermediate

5

Lijst van tabellen

6

Tabel 1.

Primair energieverbruik......................................................................................................................................12

Tabel 2.

Marktaandelen van de energiebronnen.........................................................................................15

Tabel 3.

Economische groei in volume......................................................................................................................16

Tabel 4.

Evolutie van de prijs van ruwe aardolie..........................................................................................17

Tabel 5.

Zichtbaar bruto verbruik van primaire energie...................................................................21

Tabel 6.

Marktaandeel van de energiebronnen.............................................................................................21

Tabel 7.

Evolutie van het primaire energieverbruik. ...............................................................................22

Tabel 8.

Groeipercentage en aandeel van de economische sectoren in het TFE.................................................................................................................................................................................27

Tabel 9.

Groeipercentage en aandeel van de brandstoffen in het TFE..........................29

Tabel 10.

Structuur van de brutoproductie van elektriciteit............................................................32

Tabel 11.

Saldo van de elektriciteitsuitwisselingen 2000-2009. .................................................34

Tabel 12.

Toestand op de aardgasmarkt. ...................................................................................................................37

Tabel 13.

Leveringen van vaste brandstoffen per sector, 2000-2009..................................39

Tabel 14.

Structuur van de leveringen van de belangrijkste motorbrandstoffen......................................................................................................................................................43

Tabel 15.

Raffinagecapaciteiten in België 1973-2009...............................................................................45

Tabel 16.

Evolutie van de gemiddelde maximumprijzen voor brandstofprijzen en huisbrandolie,.......................................................................................46

Tabel 17.

Elektriciteitsprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België...........48

Tabel 18.

Elektriciteitsprijzen voor de industriële verbruikers in België.......................49

Tabel 19.

Aardgasprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België........................53

Tabel 20.

Aardgasprijzen voor de industriële verbruikers in België....................................54


Lijst van grafieken Grafiek 1. Bewezen aardoliereserves................................................................................................................................................. 9 Grafiek 2. Bewezen aardgasreserves..............................................................................................................................................10 Grafiek 3. Bewezen reserves vaste brandstoffen............................................................................................................11 Grafiek 4. Mondiaal primair energieverbruik 2000.......................................................................................................13 Grafiek 5. Mondiaal primair energieverbruik 2009.......................................................................................................14 Grafiek 6. "Spot"-prijzen van ruwe aardolie 1990-2009.........................................................................................18 Grafiek 7. Brentkoers en impact van de pariteit euro in USD.........................................................................19 Grafiek 8: Marktaandeel van de energiebronnen in 2009....................................................................................22 Grafiek 9: Graad van energieafhankelijkheid........................................................................................................................23 Grafiek 10: Primaire energie-intensiteit (1980=100)...................................................................................................24 Grafiek 11. Finaal energieverbruik per economische sector in 2009..................................................27 Grafiek 12. Totaal finaal verbruik per sector tussen 2000-2009.................................................................28 Grafiek 13. Finaal energieverbruik per energiedrager in 2009....................................................................29 Grafiek 14. Totaal finaal verbruik per energiedrager voor de periode 2000-2009.............30 Grafiek 15. Structuur van de brutoproductie van elektriciteit in 2009................................................32 Grafiek 16. Structuur van de brutoproductie van elektriciteit, 2000-2009....................................33 Grafiek 17. Finaal elektriciteitsverbruik per sector 2000-2009. ..................................................................34 Grafiek 18. Bijdrage van de hernieuwbare energie en deze gewonnen uit recuperatie.... 35 Grafiek 19. Aardgasverbruik per sector, 1990-2009. ...................................................................................................37 Grafiek 20. Steenkoolverbruik per sector..................................................................................................................................40 Grafiek 21. Verbruik van olieproducten per sector........................................................................................................42 Grafiek 22. Evolutie van de leveringen van de belangrijkste aardolieproducten..................44 Grafiek 23. Gemiddelde maximumprijzen van brandstoffen (volgens programma-akkoord).............................................................................................................................................................................................................................47

7

Grafiek 24. Vergelijking van de elektriciteitsprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België en in enkele EU-landen...........................................................................................................................................48 Grafiek 25. Vergelijking van de elektriciteitsprijzen voor de industriële verbruikers in België en in enkele landen van EU. ......................................................................................................................................50 Grafiek 26. Aandeel van de taksen in de elektriciteitsprijs voor huishoudelijk verbruik 51 Grafiek 27. Aandeel van de taksen in de elektriciteitsprijs voor industrieel gebruik (IC schijf Semester 2 2009)........................................................................................................................................................................52 Grafiek 28. Vergelijking van de aardgasprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België en in enkele landen van de EU..............................................................................................................................54 Grafiek 29. Vergelijking van de aardgasprijzen voor de industriële verbruikers in België en enkele landen van de EU...........................................................................................................................................................55

8

Grafiek 30. Aandeel van de taksen in de prijs van aardgas voor huishoudelijk gebruik (Schijf D2).................................................................................................................................................................................................................56 Grafiek 31. Aandeel van de taksen in de prijs van het aardgas voor industrieel gebruik (Schijf I3)....................................................................................................................................................................................................................57


1. Energie in de wereld 1.1. De wereldreserves aan fossiele energie 1.1.1. Aardolie Einde 2009 worden de totale bewezen aardoliereserves geschat op 1.333,1 miljard vaten (181,7 miljard ton). In productiejaren uitgedrukt betekent dit (ratio R/P) 45,7 jaar indien de productie wordt aangehouden op het huidige niveau. Grafiek 1 geeft een beeld weer van de mondiale verdeling van de mondiale reserves waarvan 56,6 % zich in het Midden-Oosten bevinden, 10,3 % in Europa en Eurazië, 9,6 % in Afrika, 14,9 % in Midden- en Zuid-Amerika, 5,5 in Noord-Amerika en 3,2 % in Azië/Stille Oceaan. De stijging van het niveau van de oliereserves van Midden- en ZuidAmerika moet worden genoteerd (van 9 % in 2007 naar 14,9 % in 2009). De OPEC-landen alleen al beschikken over 77,2 % van alle wereldreserves en de OESO-landen slechts over 6,8 %. Rusland alleen al beschikt over 74,2 miljard vaten, dit is 5,6 % van het wereldtotaal. Grafiek 1. Bewezen aardoliereserves (in miljard vaten) 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

800 700 600 500 400 300 200 100 0 NoordAmerika

Midden- en Zuid-Amerika

Bron: BP statistical review 2010.

Europe en Eurazië

MiddenOosten

Afrika

Azië- en Stille Oceaan

9

1.1.2. Aardgas Einde 2009, bedroegen de totale bewezen aardgasreserves 187.490 miljard m3 (109 m3). In productiejaren (ratio R/P) stemt dit overeen met 62,8 jaar voor zover het huidige productieniveau wordt aangehouden. Rusland beschikt over 43.380 miljard m3, Iran over 29.610 miljard m3 en Katar over 25.370 miljard m3 . De mondiale verdeling van deze reserves wordt aangegeven in grafiek 2: 40,6 % van die reserves bevinden zich in het Midden-Oosten, 33,7 % in Europa en Eurazië, 7,9 % in Afrika, 8,7 % in Azië/Stille Oceaan, 4,9 % in Noord-Amerika en 4,3 % in Middenen Zuid-Amerika. De OPEC-landen beschikken over ongeveer 51 % van de bewezen mondiale aardgasreserves. Grafiek 2. Bewezen aardgasreserves (in miljard kubieke meter) 2003 2008

80.000

10

2004 2009

2005

2006

2007

70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 NoordAmerika

Midden- en Zuid-Amerika

Europe en Eurazië

MiddenOosten

Afrika

Azië- en Stille Oceaan


1.1.3. Vaste brandstoffen Einde 2009 worden de bewezen reserves aan vaste brandstoffen geschat op 826 miljard ton. In productiejaren (ratio R/P) vertegenwoordigt die hoeveelheid 119 jaar tegen het huidige productieniveau.


Grafiek 3 illustreert de geografische verdeling van deze reserves waarvan 33 % zich bevinden in Europa/Eurazië, 31,4 % in Azië/Stille Oceaan, 29,8 % in Noord-Amerika, 4 % in Afrika/Midden-Oosten en 1,8 % in Centraal- en Zuid-Amerika. De OESO-landen beschikken over 42,6 % van al deze bronnen. Grafiek 3. Bewezen reserves vaste brandstoffen (in miljard ton) 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

400 350 300 250 200 150 100

11

50 0 Noord-Amerika

Midden - en ZuidAmerika

Europa en Eurazië

Afrika MiddenOosten

Azië/ Stille Oceaan


1.2. Het mondiale primaire energieverbruik In 2009 onderging het mondiale verbruik van primaire energie een terugval met 1 %, terwijl het een stijging kende met 1,4 % in 2008. Deze daling is het gevolg van de slechte internationale conjunctuur veroorzaakt door de financiële crisis.

Tabel 1. Primair energieverbruik (in miljoen toe)

Amerika

2005

2006

2007

2008

2009

3158,1

3290,8

3285,2

3370,7

3342,2

3185,1

% % v/h ∆09/08 totaal 2009 -4,7

26,3

waarvan USA

2302,7

2341,0

2324,6

2357,4

2317,6

2201,4

-5,0

18,2

Totaal Europa

1889,4

2000,1

2013,6

2001,4

1997,1

1848,4

-7,4

15,3

waarvan EU27

1726,8

1815,8

1823,9

1803,7

1799,7

1661,0

-7,7

13,7

897,7

963,2

1000,3

1006,9

1029,7

934,9

-9,2

7,7

CIS

12

2000

Midden-Oosten

386,7

505,5

539,3

564,4

606,9

605,1

-0,3

5,0

Afrika

493,8

588,8

606,2

613,5

641,1

645,4

0,7

5,3

Azië

2913,8

3792,7

3973,4

4156,3

4265,8

4425,5

3,7

36,6

waarvan China

1114,8

1745,0

1890,3

1994,0

2073,2

2234,4

7,8

18,5

waarvan Japan

527,2

530,3

527,1

520,8

513,8

459,4

-10,6

3,8

waarvan India

454,9

538,5

561,3

597,2

616,2

654,6

6,2

5,4

Australazië

131,2

143,3

145,8

149,3

151,8

149,1

-1,8

1,2

Overige (bunkeren)

144,7

168,3

165,6

189,5

182,8

304,7

66,7

2,5

10.015,5 11.452,8 11.729,6 12.052,0 12.217,4 12.098,2

-1,0

100,0

Totaal

Bron: Enerdata-Global Energy market.

Deze ontwikkeling uit zich in: • de aanhoudende stijging met +3,7 % van het energieverbruik in Azië, met voor China alleen al een stijging met +7,8 % per jaar, met +6,2 % voor India, met +0,7 % voor Afrika, ; • een duidelijke van het energieverbruik op het Amerikaanse continent (-4,7 %); • een versnelde daling van het verbruik in Europa (-7,4 %) en in de Europese Unie (UE27: -7,7 %) • een sterke daling van het verbruik in Japan (-1,3 %) en de Verenigde Staten (-5 %). Over de periode 2000-2009, bleef het primaire mondiale energieverbruik tamelijk stabiel (gemiddeld +0,1 % per jaar). De vraag in Azië stijgt aanzienlijk met +4,8 %/gemiddeld per jaar, China met +8 %/ per jaar en India met +4,1 %/jaar.


Het Midden-Oosten beleeft een gemiddelde stijging met 5,1 %/jaar over dezelfde periode, Afrika met 3 % per jaar en Australazië met 1,4 % per jaar. De stijging van het verbruik in het gehele Amerikaanse continent, bedraagt gemiddeld 0,1 %/jaar is hoger dan deze in de Verenigde Staten, waar men een gemiddelde daling merkt van het energieverbruik met 0,5 %/jaar tussen 2000 en 2009. Voor de Europese Unie (EU27), bedraagt deze daling 0,4 % per jaar. De grafieken 4 en 5 illustreren het aandeel van de verschillende geografische zones in het mondiale energieverbruik in 2000 en in 2009. Grafiek 4. Mondiaal primair energieverbruik 2000 Amerika

Europa 27

Rusland

Midden-Oosten

Afrika

China

Japan

India

Stille-Oceaan

Andere landen

11%

1%

32%

5%

13

5%

11%

5% 4%


17% 9%

Grafiek 5. Mondiaal primair energieverbruik 2009 Amerika

Europa 27

Rusland

Midden-Oosten

Afrika

China

Japan

India

Stille-Oceaan

Andere landen

5%

1%

27%

13%

4%

14%

18%

14

5%

5%

8%


Deze evolutie wordt gekenmerkt door het belang van de zone Azië, waarvan het aandeel stijgt van 29,1 % in 2000 naar 36,6 % in 2009, voornamelijk onder de impuls van China, waarvan het aandeel in het mondiale verbruik 18,5 % bedroeg in 2009 (tegen 11,1 % in 2000). Het aandeel van de Europese Unie loopt terug, van 17,2 tot 13,7 %, net zoals het aandeel van de Verenigde Staten, dat daalt van 23 % in 2000 naar 18,2 % in 2009. Ook het Japanse aandeel vertoont een aanzienlijke teruggang over deze periode (van 5,3 naar 3,8 %). Het aandeel van het Midden-Oosten stijgt, van 3,9 % in 2000 naar 5 % in 2009. In termen van marktaandeel blijft aardolie de meest verbruikte energiedrager op wereldvlak met 33 %, gevolgd door steenkolen met (27,4 %) en aardgas met (20,8 %). Kernenergie met inbegrip van de primaire elektriciteit vertegenwoordigt 8,6 % van de wereldmarkt en biomassa 10 %. Tabel 2 geeft de evolutie weer van de marktaandelen van deze marktaandelen voor 2008 en 2009.


Tabel 2. Marktaandelen van de energiebronnen (in %)

2008

2009

Mtoe

%

Mtoe

%

Aardolie

4.077,5

33,4

3.993,3

33,0

Aardgas

2.592,4

21,2

2.522,1

20,8

Steenkool

3.286,7

26,9

3.312,5

27,4

Kernenergie

1.048,1

8,6

1.039,0

8,6

Biomassa

1.188,5

9,7

1.203,9

10,0

24,2

0,2

26,7

0,2

12.217,4

100,0

12.098,2

100,0

Warmte Totaal


De vraag naar steenkool kent een lichte stijging met 0,8 % op wereldvlak, bevestigd door de lichte progressie van zijn aandeel in het primair mondiaal verbruik, dat stijgt van 26,9 % in 2008 naar 27,4 % in 2009. Deze evolutie is hoofdzakelijk verklaarbaar door de Chinese vraag die constant blijft in 2009 (+9,4 %). India neemt eveneens deel aan deze stijgende beweging van de vaste brandstoffen (+9,8 %), in tegenstelling tot de Europese Unie en de Verenigde Staten, waar het verbruik van vaste brandstoffen respectievelijk met 10,2 % en 10,7 % terugloopt. Het verbruik van aardolie vermindert met 2,1 % op wereldvlak in 2009. Deze daling van de olievraag resulteert hoofdzakelijk uit de aanzienlijke teruggang van de vraag in de Verenigde Staten (-7,3 in 2009) en het Amerikaanse continent in het algemeen (-6,2 %). De olievraag blijft nochtans tamelijk aanhoudend in China (+6,4 %) en in mindere mate in India (+1 %). De daling van het aardgasaandeel met 2,7 % in 2009, wordt grotendeels verklaard door de zwakte van internationale conjunctuur. Op wereldvlak registreert kernenergie met inbegrip van primaire elektriciteit, een lichte globale daling met 0,9 %. Het verbruik van biomassa echter stijgt met 1,3 % in 2009.

15

2. Macro-economische en energiecontext 2.1. Macro-economische context Het jaarlijkse bbp-verloop in de OESO kende in 2009 een terugval zonder voorgaande met min 3,3 % tegen +0,5 % in 2008. Voor de Europese Unie en de eurozone wijzigde het bbp, beïnvloed door een sterk teruglopende binnenlandse vraag, respectievelijk met -4,2 % in 2009 tegen 0,9 % in 2008 en -4,1 % in 2009 tegen 0,7 % in 2008. Voor België sluit de bbp-groei aan op deze tendens en volgens de huidige gegevens bereikt deze groei -3,1 % in 2009, tegen +1,4 % in 2008 (zie in dit verband de evaluaties van het Federaal Planbureau en de economische begroting van 2010 van het INR).

16

Ondanks de beduidende daling van de aardolieprijzen op de internationale markten, heeft de wereld- crisis een diepgaande invloed gehad op de slechte resultaten van de wereldeconomie (-3 % in 2009 tegen +3,1 % in 2008) en veroorzaakte in de loop van het jaar 2009, een sterke teruggang van de economische activiteit in het algemeen. Het recente bbp-verloop wordt weergegeven in tabel 3. Tabel 3. Economische groei in volume (in %)

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

OESO

+1,8

+2,0

+3,6

+2,7

+3,2

+2,7

+1,4

-3,3

Europese Unie (2)

+1,1

+0,7

+2,4

+1,7

+3,0

+2,9

+0,9

-4,2

Eurozone (2)

+0,9

+0,5

+2,0

+1,4

+2,8

+2,6

+0,7

-4,1

België (1)

+0,7

+1,3

+2,6

+1,4

+2,8

+2,7

+1,0

-3,1

(1) FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie. (2) Eurostat.

2.2. Mondiale energiecontext en internationale energiekoersen In 2009 is de prijs van de ruwe aardolie zeer sterk gedaald (-36,4 %), en bereikte een niveau dat in de nabijheid kwam van de prijs in 2006. Na de sterke schommelingen in 2008, werd 2009 opnieuw gekenmerkt door een uiterste veranderlijkheid van de prijzen van ruwe aardolie, die van 39 USD/bbl in februari stegen naar 79 USD/bbl in ok-


tober en december. Na een eerste semester, waarin men een stijging van de prijzen waarnam, neigden de koersen tot stabilisering in een bandbreedte van 60-80 USD/bl. Het jaargemiddelde bedroeg 61,67 USD/bbl voor de Brent. De evolutie van de internationale quoteringen van de aardolieproducten kan worden verklaard door de gezamenlijke actie van verscheidene factoren: • ingevolge een zeer verminderde mondiale vraag naar aardolie (-2,1 %), zijn de koersen van de ruwe aardolie in vergelijking met 2008, hevig gedaald in 2009 (-36,4 %). Deze evolutie van de koersen kan inzonderheid worden verklaard door de instorting van de wereldgroei. De beslissing van de OPEC (december 2008) om haar productie te verminderen in een verhouding die een aanpassing van het aanbod begunstigde, heeft het mogelijk gemaakt om de koersdalingen van de ruwe aardolie te stabiliseren, ja zelfs tot stilstand te brengen; • het behoud van de groei van de economie in Azië en inzonderheid in China (+10,3 %) en India (+7,4 %) heeft de daling van de vraag naar aardolie in de OESO-landen gedeeltelijk gecompenseerd; • het niveau van de aardoliestocks in OESO-landen blijft aanzienlijk in 2009 (+4,6 %); • de daling van de mondiale productie verzekert het behoud van overtollige productiecapaciteit, die het mogelijk maken om het hoofd te bieden aan sterke schommelingen van de vraag en om een stabiliserend effect te produceren op de prijzen op korte en middellange termijn; • de vastheid van de Europese munt in verhouding tot de dollar heeft ertoe bijgedragen om de gevolgen van de instabiliteit van de markten te verminderen en dit ondanks een lichte stijging van de dollar in 2009; • de conjunctuur van het gas op mondiaal niveau onderging ook een algemene daling van de spot prijzen (NPB UK: -55,1 %, Henry Hub US: -56,0 %). Dit geldt ook voor de conjunctuur van de prijzen op lange termijn (-31,5 % voor de Europese contracten op lange termijn). Tabel 4. Evolutie van de prijs van ruwe aardolie Jaargemiddelden

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Brent op datum (in USD/vat)

24,95

28,90

38,28

54,52

65,14

72,45

96,99

61,67

OPEC-korf (in USD/vat)

24,36

28,10

36,05

50,64

61,08

69,08

94,45

61,06

USD in euro

1,062

0,886

0,805

Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

0,804

0,796

0,730

0,680

0,718

17

Grafiek 6. "Spot"-prijzen van ruwe aardolie 1990-2009

(in USD/barrel)

100 Brent op datum

Dubai op datum

WTI

OPEC-korf

80

dollar/baril

60

40

20

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

18

1990

0

Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie.

Sinds 2003 stelt men vast dat de prijsstijgingen van de ruwe olie en de aardolieproducten voor de Europese verbruikers werden getemperd om reden van de regelmatige waardestijging van de euro in vergelijking met de dollar (USD). In 2009 echter onderging de Europese munt een aanzienlijke waardevermindering in verhouding tot de dollar (1,393 tegen 1,471 in 2008, of -5,3 %) en ondanks deze evolutie, is de gemiddelde prijs van de Brent, uitgedrukt in euro gedaald met 32,9 % in vergelijking met 2008. De Brent uitgedrukt in dollar was gemiddeld 36,4 % minder waard in 2009 dan in 2008. Grafiek 7 geeft het niveau van het prijsverschil weer tussen de dollar en de euro tijdens de 2000-2009.


Grafiek 7. Brentkoers en impact van de pariteit euro in USD brent USD/vat

brent euro/vat

pariteit euro/USD

120

96,99

1,60

100

0,922

20

0,895

1,30

44,26

61,67

65,93

72,45

1,40

1,371

52,89

54,41

1,256

1,393

30,82

38,28

28,90

25,61

26,50

24,95

27,30

24,44

30,94

28,52

1,129

43,75

60

1,244

65,14

1,242

51,85

80

40

1,50 1,471

1,20 1,10 1,00

0,942

0,90 0,80

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005


2006

2007

2008

2009

19

3. Algemeen overzicht van de energiemarkt in België Het verbruik van primaire energie registreerde een daling met 2,9 % in 2009. Het klimaat was veel milder in 2009 dan in 2008 (daling van de graaddagen) en het heeft hierdoor geleid tot een ronduit lager niveau van primair energieverbruik dan het jaar voordien. Ook de terugval van de economische activiteit heeft tot die evolutie bijgedragen. De voornaamste tendensen die zich op het gebied van de energieproducten aftekenen zijn: • een daling van het verbruik van de vaste vloeistoffen (-30,9 %) vooral te verklaren door de terugvraag van de vraag in de staalnijverheid; • een lichte terugval van het aardolieverbruik (-1,1 %);

20

• een stijging van de vraag naar aardgas (+1,8 %); • een grotere inbreng van kernenergie (+3,6 %); • een forse stijging van hernieuwbare en recuperatiebrandstoffen in het primaire verbruik (+ 15,3 %); Het aantal graaddagen (15/15) dat de klimaatstrengheid van het jaar kenmerkt, daalde in 2009 met 4,9 % (-4,8 % voor de graaddagen 18/18). Door de zachte temperaturen daalden de leveringen van aardolieproducten in de residentiële sector met 16 % in 2009 terwijl de leveringen van aardgas in 2009 vrijwel stabiel bleven (+0,4 %). Uitgedrukt in termen van marktaandeel op de primaire balans bedraagt het aandeel van aardgas (OVW) in 2009, 26,1 tegenover 24,9 % in 2008. Het aandeel van aardolie stijgt van 41,7 % in 2008 naar 42,4 % in 2009 en dat van de vaste brandstoffen daalt van 7,9 % naar 5,6 % in 2009. Het aandeel van kernenergie stijgt van 19,9 % in 2008 naar 21,2 % in 2009. Het aandeel van hernieuwbare en recuperatiebrandstoffen neemt toe van 3,9 % in 2008 naar 4,7 % in 2009.


Tabel 5: Zichtbaar bruto verbruik van primaire energie Benaming Vaste brandstoffen

2008 in 1000 toe

2009 in 1000 toe

Variatie in % 09/08

4.713

3.257

-30,9

Aardolie

24.882

24.615

-1,1

Aardgas (1)

14.879

15.153

+1,8

Kernenergie (1)

11.873

12.304

+3,6

Andere (Elektriciteit) (2)

+1.027

-21

_

2.347

2.706

+15,3

59.721

58.014

-2,9

Hernieuwbare energie en uit afval gewonnen energie (3) Totaal

(1) OVW voor aardgas en 33 % voor het primaire rendement van de kerncentrales. (2) Het teken (-) wijst op een exportsaldo, het teken (+) op een importsaldo. (3) Gegevens verkregen bij de elektriciteitsproducenten en via de jaarlijkse vragenlijst van het IAE/ Eurostat over de hernieuwbare energieën, inclusief de industriële afvalstoffen (met uitzondering van de hoeveelheid nafta die reeds was hernomen in de aardoliebalans) en de niet-hernieuwbare stedelijke afvalstoffen. Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

Tabel 6: Marktaandeel van de energiebronnen (in %)

in % Vaste brandstoffen

2008

2009

7,9

5,6

Aardolie

41,7

42,4

Aardgas

24,9

26,1

Kernenergie

19,9

21,2

Andere

1,7

-

Hernieuwbare energie en uit afval gewonnen energie

3,9

4,7


21

Grafiek 8: Marktaandeel van de energiebronnen in 2009 Hernieuwbare en recuperatiebrandstof 5%

Andere (primaire elektriciteit) 0%

Vaste brandstoffen 6%

Kernenergie 21%

Aardolie 42%

Aardgas 26%


22

Tabel 7 bevat voor de periode 1973-2009, een overzicht van het primaire energieverbruik per energievorm van het land. Tabel 7: Evolutie van het primaire energieverbruik (In ktoe ovw)

Ktoe (ovw)

1973

1980

Vaste brandstoffen

11.777

11.339

8.382

5.165

4.612

4.713

3.257

Aardolie

27.268

23.019

24.510

23.782

23.073

24.882

24.615

Aardgas

7.162

8.935

13.405

15.044

14.969

14.879

15.153

20

3.270

12.548

12.154

12.566

11.873

12.304

-50

-203

+413

+960

+682

+1.027

-21

-

-

969

2.293

2.917

2.347

2.706

46.177

46.360

60.227

59.398

58.819

59.721

58.014

Kernenergie Overige (Primaire elektriciteit) Hernieuwbare energie en uit afval gewonnen energie Totaal

2000

2006

2007

2008

2009


Bij het bestuderen van tabel 7 noteert men de sterke neerwaartse trend van de vaste brandstoffen (-10 % per jaar gemiddeld) over de beschouwde periode (2000-2009), de regelmatige stijging van het aardgas (+1,4 % per jaar), de lichte daling van de kernenergie (-0,2 % per jaar), de matige stijging van de aardolie (0,3 % per jaar), de toenemende


inbreng van hernieuwbare brandstoffen en deze gewonnen uit recuperatiestoffen op de primaire balans (+12,1 % per jaar gemiddeld over de periode 2000-2009).

3.1. Energieafhankelijkheid De globale relatieve graad van energieafhankelijkheid die wordt bepaald als de verhouding tussen de netto-invoer en het bruto binnenlandse verbruik van primaire energie (met uitzondering van de maritieme bunkers), steeg van 93 % in 1973 naar 85,5 % in 2009. De graad van afhankelijkheid van aardolie en olieproducten bedroeg 66,4 % in 1973. Hij kwam onder de 50 % in 1999 en 2000 en heeft sindsdien opnieuw deze grens overschreden om in 2009 54,9 % te bereiken. Grafiek 9: Graad van energieafhankelijkheid (in % van het bruto binnenlands energieverbruik) Globale afhankelijkheidsgraad

Afhankelijkheidsgraad van aardolie

23

100

90

80

70

60

50

40

30 1973

1979

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


3.2. Primaire energie-intensiteit Uit grafiek 10 blijkt dat de economische evolutiegraad aanzienlijk achteruitging in 2009 tot -3,1 % tegenover +1 % in 2008 en deze van het primaire energieverbruik lijdt eveneens aanzienlijk volumeverlies (-2,9 % in 2009).

De primaire energie-intensiteit, berekend als zijnde de verhouding tussen het verbruik van primaire energie en het bbp uitgedrukt in volume (prijs 1990) wijst op een tendensbreuk die wordt waargenomen sinds 1998. De energie-intensiteit meet de hoeveelheid energie die de economie verbruikt om een productie-eenheid te produceren. Grafiek 10: Primaire energie-intensiteit (1980=100) (1980=100) Index bbp

Index primair verbruik

Index energie-intensiteit

180

160

140

120

100

80

60

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1990

1985

40

1980

24


Na een sterke daling tussen 1980 en 1985 onderging de energie-intensiteit een voortdurende stijging tot in 1998 alvorens gestaag te dalen tot in 2002; in 2003 kende de energie-intensiteit een lichte stijging en daalde opnieuw in 2006 en 2007. In 2009 is de energie-intensiteit quasi identiek aan die van 2008. Tijdens de beschouwde periode (1980-2007) is er steeds minder samenhang tussen de economische groei en het primaire energieverbruik. De uiteenlopende evolutie van de economische activiteit en het energieverbruik wordt vaak geciteerd als een van de doelstellingen van duurzame ontwikkeling.


3.3. De uitstoot van koolstofdioxide (referentiemethode) In bijlage van dit verslag vindt u tabel 26 met het totaal van de CO2E uitstoot die te wijten is aan de verbranding van energie. De berekening van deze uitstoot is gebaseerd op de zogenaamde referentiemethode, die werd opgesteld door het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) in het kader van de Verenigde Naties (Kaderovereenkomst van de Verenigde Naties over klimaatverandering). Deze methodologie legt het berekenen op van het zichtbare verbruik van alle brandstoffen die in het land wordt gebruikt. Hiervoor is het dus noodzakelijk om te beschikken over de volgende gegevens betreffende elke brandstof: • de hoeveelheden geproduceerde primaire brandstoffen (met uitzondering van de productie van secundaire brandstoffen); • de hoeveelheden ingevoerde primaire en secondaire brandstoffen; • de hoeveelheden uitgevoerde primaire en secondaire brandstoffen; • de hoeveelheden brandstoffen die worden gebruikt voor de internationale maritieme bunkers en de internationale luchtvaart; • de netto schommelingen van brandstofstocks. Deze methodologie verdeelt de berekening van de uitstoot van koolstofdioxiden in zes opeenvolgende fases: • Fase 1: raming van het zichtbare verbruik van brandstoffen, uitgedrukt in eenheden van oorsprong; • Fase 2: omzetting in een gemeenschappelijke energie-eenheid; • Fase 3: vermenigvuldiging met de factoren van uitstoot om het koolstofgehalte te berekenen; • Fase 4: berekening van de opgeslagen koolstof; • Fase 5: correctie om rekening te houden met de onvolledige verbranding; • Fase 6: omzetting van de geoxideerde koolstof in uitstoot van CO2. In 2009 heeft de energiesector in België iets meer dan 104 miljoen ton CO2 uitgestoten. Dat is een vermindering in vergelijking met 2008 (-3,8 %) en met 1990 (-4,4 %). Die daling is hoofdzakelijk het gevolg van het verminderde verbruik van de vaste brandstoffen.

25

4. Het finale energieverbruik 4.1. Het finale energieverbuik per sector Het finale energieverbruik dat het zichtbare bruto-energieverbruik van primaire energie vertegenwoordigt, na aftrek van de verwerkingsactiviteiten en de energieverliezen, registreerde een globale daling met 7,8 % en 2009. Op het niveau van de economische sectoren registreert het totale finale verbruik een belangrijke terugloop met 18,8 % tussen 2008 en 2009, terwijl dat de evolutie die werd waargenomen sinds 2000 wijst op een daling met gemiddeld 3,9 % per jaar. Buiten de staalnijverheid, daalt het verbruik van de industrie met 8,3 % in 2009. De staalnijverheid alleen al registreert een zeer duidelijke daling met 47,5 % in 2009, terwijl dat de tendens die werd waargenomen sinds 2000, een gemiddelde vermindering met 11,2 %/jaar aangeeft.

26

De transportsector registreert een lichte stijging met 0,6 % in 2009. De tendens in deze sector bedraagt + 1,3 % jaar gemiddelde stijging voor de periode 2000-2009. De residentiële sector in zijn geheel beschouwd, ziet zijn finaal verbruik beduidend dalen met 3 % in 2009. Het verbruik van de residentiële sector registreert een daling met 4,6 % in 2009 ingevolge de vermindering van het aantal graaddagen en dat van de tertiaire sector (handel en diensten) volgt dezelfde trend, maar minder uitgesproken (-1,9 %). De niet-energetische toepassingen die een indicator zijn van de activiteit van de petrochemische industrie (nafta, aardgas) daalden met 12,4 % en 2009. Over de periode 2000-2009, is de enige sector waarvan het finale verbruik daalde de staalnijverheid, met 65,6 %. De industriële sector in zijn geheel beschouwd, registreerde een daling met 18,8 % over dezelfde periode. Het finale verbruik van de industriële sector buiten de staalnijverheid daalde eveneens met 10,5 % tijdens deze periode. Over het geheel van de periode 2000-2009, daalt het verbruik van de residentiële sector (en gelijkgestelden) met 3,9 %, terwijl dat de non-energetische sector stijgt met 5,4 %. Het finale verbruik van de handel stijgt met 16,6 % over deze periode.


Tabel 8. Groeipercentage en aandeel van de economische sectoren in het TFE Groei in % 2000-2009 Staalnijverheid

-65,6

Aandelen in %

Gemiddelde jaarlijkse groei in %

2000

2009

2000-2009

11,2

4,1

-11,2

Overige industrieën

-10,5

20,5

19,5

-1,2

Transport

+12,1

21,5

26,1

+1,3

Huishoudelijk en gelijkgestelden

-3,9

32,3

32,9

-0,4

Niet-energetische toepassingen

+5,4

14,5

16,3

+5,9

Totaal

-5,9

100,0

100,0

-0,7


Grafiek 11. Finaal energieverbruik per economische sector in 2009

Niet-energetisch 16,5%

Transport 26,1%


Industrie 23,9%

Huishoudelijk 33,5%

27

Grafiek 12. Totaal finaal verbruik per sector tussen 2000-2009 ktoe Industrie

Huishoudelijk

Transport

Niet-energetisch

50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000

28

5.000 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


4.2. Het finale verbruik per energiedrager Met een marktaandeel in het totaal finaal verbruik van 51,7 % blijft aardolie in 2009, de overheersende energie op de voet gevolgd door aardgas met 25,1 %, elektriciteit met 16,1 %, vaste brandstoffen 2,9 %, hernieuwbare brandstoffen 2,8 % en warmte 1,4 %. In de industriële sector wordt aardolie met 8,1 % duidelijk voorbijgestreefd door aardgas dat zijn marktaandeel behoudt met 42,9 % in 2009. Elektriciteit vertegenwoordigt 28,4 %, de vaste brandstoffen 9,3 %, hernieuwbare brandstoffen 6,6 % en warmte 4,7 %. Wat de residentiële sector en gelijkgestelde sectoren betreffen, blijft aardgas in 2009 in termen van marktaandelen de meest gebruikte brandstof met een marktaandeel van 38,3 %, gevolgd door aardolie met 30,3 %, elektriciteit 26,7 %, hernieuwbare brandstoffen 2 %, vaste brandstoffen 2 % en warmte 0,8 %.


Over de periode 2000-2009, registreren de vaste brandstoffen een daling met gemiddeld 11,3 %/jaar, terwijl de hernieuwbare brandstoffen aanzienlijk toenemen met een gemiddelde jaarlijkse groei van 14,8 %. Voor de overige energievectoren, is de tendens relatief stabiel over deze periode. Tabel 9. Groeipercentage en aandeel van de brandstoffen in het TFE Groei in %



2000-2009

2000

2009

2000-2009

Elektriciteit

-0,4

15,0

16,1

-0,0

Gas

-3,5

24,1

25,1

-0,4

Vaste brandstoffen

-66,0

7,8

2,9

-11,3

-6,5

51,2

51,7

-0,7

+245,5

0,8

2,8

+14,8

+16,9

1,1

1,4

+1,8

-7,4

100,0

100,0

-0,8

Aardolie Hernieuwbare energiebronnen Warmte Totaal


Grafiek 13. Finaal energieverbruik per energiedrager in 2009 Elektriciteit

Aardgas

Vaste brandstoffen

Warmte 1,4%

Aardolie

Hernieuwbare brandstoffen 2,8%

Aardolie 51,7%


Warmte

Hernieuwbare brandstoffen

Elektriciteit 16,1%

Aardgas 25,1% Vaste brandstoffen 2,9%

29

Grafiek 14. Totaal finaal verbruik per energiedrager voor de periode 2000-2009 (In ktoe) Elektriciteit

Aardgas

Vaste brandstoffen

Aardolie

Warmte

Hernieuwbare brandstoffen

50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000

30

5.000 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


Aardolie waarvan het aandeel overheersend blijft in het totale finale verbruik van het land, dekt hoofdzakelijk de behoeften van de transportsector, de residentiële sector en de niet-energetische toepassingen (feedstocks). Elektriciteit en aardgas spelen echter een hoofdrol in de industrie en de residentiële sector, terwijl het gebruik van de vaste brandstoffen hoofdzakelijk beperkt blijft tot de staalnijverheid. In 2009 overtreft het finale verbruik van de hernieuwbare brandstoffen dat van de vaste brandstoffen in de residentiële sector.


5. De elektriciteitsmarkt De sectorale elektriciteitsbalans bevindt zich in bijlage bij deze brochure (bijlagen A18 en A19).

5.1. Brutoproductie van elektriciteit Ondanks de eerder beduidende teruggang van de economische activiteit in 2009, bedroeg de totale elektriciteitsproductie 91.224 GWh (84.930 GWh in 2008), hetzij een stijging met 7,4 %. Deze stijging van de brutoproductie werd gedeeltelijk opgeslorpt door de buitenlandse vraag. Deze brutoproductie werd voor 51,8 % verzekerd door de kerncentrales in 2009. De klassieke warmtecentrales leverden 39,2 % van de geproduceerde elektriciteit met de vaste brandstoffen voor 5,7 %, de gasachtige brandstoffen (waarvan aardgas 32,1 %) 33,2 %, vloeibare fuel 0,3 %, hetzij in het totaal 35.737 GWh in 2009 tegen 32.289 GWh in 2008), wat 10,7 % meer is dan in 2008. Het aandeel van de vloeibare brandstoffen in de bruto-elektriciteitsproductie vertoont al jarenlang een neerwaartse tendens. Dit aandeel steeg immers van 38,3 % in 1968 naar 52,7 % in 1971, maar vertegenwoordigt nog slechts 0,3 % in 2009. Het productiesaldo ten belope van 9 %, werd verzekerd door de pompcentrales (1,6 %), hydraulische energie (0,4 %), windmolens (1,1 %), recuperatiedampen (0,1 %), zonneenergie (0,2 %), vaste biomassa (3,3 %), stedelijk afval (1,4 %), industrieel afval (0,5 %) en gassen uit biomassa en afval (0,5 %). De piek werd bereikt op 8 januari 2009, met een vermogen van 13.933 MW.

31

Grafiek 15. Structuur van de brutoproductie van elektriciteit in 2009 Vloeibare brandstoffen 0,3%

Gassen 33,2%

Vaste brandstoffen 5,7%

Kernenergie 51,8%

Hernieuwbare en Hydraulische energie, recuperatie-brandstof wind en 5,8% pompcentrales 3,3%


32

Tabel 10. Structuur van de brutoproductie van elektriciteit Jaar Brutoproductie Kernenergie Vaste brandstoffen

2007

2008

2009

GWh

%

GWh

%

GWh

%

48.227

54,3

45.568

53,7

47.222

51,8

6.473

7,3

5.547

6,5

5.168

5,7

27.238

30,7

26.335

31,0

30.290

33,2

Vloeibare brandstoffen

813

0,9

406

0,5

280

0,3

Stedelijk afval

805

0,9

1.029

1,2

1.292

1,4

Industrieel afval

534

0,6

405

0,5

484

0,5

Vaste biomassa

2.014

2,3

2.625

3,1

3.018

3,3

291

0,3

334

0,4

469

0,5

Gasachtige brandstoffen(1)

Gas uit biomassa en afval Hydraulische energie Pompcentrales Windenergie Zonne-energie Recuperatie waterdamp Totaal

389

0,4

410

0,5

328

0,4

1.294

1,5

1.347

1,6

1.429

1,6

491

0,6

637

0,8

996

1,1

6

0,0

41

0,0

166

0,2

246

0,3

246

0,3

82

0,1

88.821

100

met inbegrip van de aflgeleide gassen. Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

(1)

84.930

100

91.224

100


Grafiek 16. Structuur van de brutoproductie van elektriciteit, 2000-2009 (In GWh) Kernenergie

Hydraulische energie, wind en pompcentrales

Hernieuwbare- en recuperatiebrandstof

Vaste brandstoffen

Gassen

Vloeibare brandstoffen

100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000

33

10000 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


5.2. Finaal verbruik van elektriciteit Het finale energieverbruik van elektriciteit daalt met 6,6 % in 2009. Deze terugloop van de finale vraag naar elektriciteit vloeit voort uit de context van sterke economische teruggang, gekenmerkt door een daling van het industriële verbruik (-16,3 %). Op industrieel niveau daalt het verbruik van de staalnijverheid met 18,1 % in vergelijking met 2008, dat van de chemische nijverheid met 29 %, van de niet-ijzerhoudende mineralen met 39,8 %, van de papiersector met 10,8 %, van de textielsector met 18,6 % en van de niet-metaalhoudende mineralen met 20 %. De sectoren van de voedings- en de bouwnijverheid registreren echter een stijging van hun elektriciteitsverbruik in 2009. De transportsector kent een groei met 2,2 % in 2009. Het finale verbruik in de residentiële sector en gelijkgestelden registreert een stijging met 2,1 % in 2009, die merkbaar is op het niveau van de handel (+3,1 %) en de residentiële sector (+1,1 %). Het finale verbruik van de landbouw daalt met 4,3 % in 2009.

Grafiek 17. Finaal elektriciteitsverbruik per sector 2000-2009 (In GWh) Industrie

Transport

Huishoudelijk gebruik

Andere

90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000

34

10000 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


5.3. Elektriciteitsuitwisselingen Het totale volume van de elektriciteitsuitwisselingen met het buitenland bedraagt 20.808 GWh in 2009 tegen 23.719 GWh in 2008, dit is een globale daling met 12,3 %. In 2009 stijgt de uitvoer met 72,6 % in verhouding tot 2008, terwijl dat de invoer terugloopt met 44,7 %. Hierdoor wordt een exportsaldo bewerkstelligd. De graad van openstelling van het land in verhouding tot de ter beschikking gestelde energie bedraagt 24,8 % in 2009 tegen 26,3 % in 2008. De elektrische energie die ter beschikking van het Belgische net is gesteld, bedraagt 83.803 GWh (tegen 90.208 GWh in 2008), en onderging een daling met 7,1 % in 2009. Tabel 11. Saldo van de elektriciteitsuitwisselingen 2000-2009 GWh

2000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Import

11.645

14.664

14.567

14.328

18.853

15.816

17.158

9.486

Export

7.319

8.254

6.789

8.024

8.696

9.037

6.561

11.322

Saldo

4.326

6.410

7.778

6.304

10.157

6.779

10.597

-1.836



5.4. De brutoelektriciteitsproductie vanuit hernieuwbare energie en recuperatieproducten Indien men de diverse vormen van hernieuwbare energie samenvoegt (biogas, waterkracht - met uitzondering van pompen - , windkracht, biomassa, zonne-energie, recuperatiedamp) en de recuperatieproducten (huishoudelijk en industrieel afval), bedraagt de stijging van hun aandeel in de brutoproductie van elektriciteit 6.835 GWh (hetzij 7,5 % van de totale brutoproductie), dit is 19,3 % in vergelijking met 2008. In 2009 vertegenwoordigt de wkk 13.161 GWh, hetzij 14,4 % van de totale brutoproductie van elektriciteit. Zij onderging een stijging met 12,1 % in verhouding tot 2008. In grafiek 18 wordt de evolutie van deze aandelen over de periode 2005-2009 voorgesteld. Grafiek 18. Bijdrage van de hernieuwbare energie en deze gewonnen uit recuperatie (in GWh) 3500

3000

2500

35 2005

2006

2007

2008

2009

2000

1500

1000

500

0 Hydraulisch

Wind

Zon, stoomrecuperatie

Vaste biomassa


Biogas

Industrieel afval

Stedelijk afval

6. De aardgasmarkt de sectorale balansen van aardgas en de afgeleide gassen vindt u in bijlage bij deze brochure (bijlagen A13, A14 et A16).

6.1. Aardgasverbruik per sector Het binnenlandse aardgasverbruik, dat het globale aardgasverbruik vertegenwoordigt dat ter beschikking van het land wordt gesteld, vertegenwoordigt een stijging met 1,8 % in 2009. Het totale finale aardgasverbruik dat in dit geval ook het niet-energetisch verbruik omvat (zie tabel 12), registreert eveneens een stijging met 1 % in 2009. Deze evolutie van het finale verbruik is het gevolg van een intenser gebruik van de elektriciteitscentrales (+17,7 %) en van een stijging van de vraag in de residentiële sectoren en gelijkgestelden (+2,1 %).

36

De groei van de gasvraag in de elektrische sectoren bedraagt gemiddeld +5,2 %/jaar over de periode 2005-2009. De niet-energetische sector waar gas als grondstof wordt gebruikt, ondergaat een daling met 4,6 % om reden van de teruggang van de economische activiteit in 2009. De daling van het industriële gasverbruik werd nog meer geaccentueerd met een zeer sterke teruggang met 14,3 %. Op sectoraal niveau daalt het aardgasverbruik in de staalnijverheid met 29,1 % in 2009, dat van de scheikunde met 3,3 %, dat van niet-metaalhoudende mineralen met 42,6 %, van de textiel met 19,8 %, machinebouw met 24,6 % en transportmateriaal met 9,9 %. Daarentegen stijgt het verbruik van de papiernijverheid met 14 %, de voedingsnijverheid met 14,7 % en de non-ferrometalen met 2,2 %. De bouwsector registreert eveneens een niet verwaarloosbare vooruitgang van zijn gasverbruik in 2009. Het finale verbruik van de residentiële sector kent een stijging met 2,1 %, als gevolg van de stijging in de sectoren van de handel (+1,6 %) en het gematigder residentiële verbruik (+0,4 %) verkregen in een context van de sterke stijging van graaddagen 2009. De prijzen CIF in de EU ondergaan een aanzienlijke daling met 26,3 % in 2009.


In het Verenigd Koninkrijk, situeert de aardgasprijs zich op een veel lager niveau dan in 2008 met een globale daling van 55,1 % (NBP index=National balancing Point) waargenomen in 2009. Deze prijzen registreerden eveneens een sterke daling op de “hubs” van het Noord-Amerikaanse continent (-56,0 % in de USA en -57,7 % in Canada). Tabel 12. Toestand op de aardgasmarkt (In GWh)

In GWh (bvw)

2005

2006

2007

2008

2009

Var09/08 (%)

Totaal finaal verbruik

187.745

193.244

194.682

193.365

195.262

+1,0

Industrie (inbegrepen energiesector)

52.555

61.700

65.209

60.447

51.825

-14,3

Huishoudelijk en gelijkgesteld (transport inbegrepen)

71.267

68.395

62.153

66.720

68.106

+2,1

Niet-energetisch gebruik

11.444

11.052

11.793

11.523

10.990

-4,6

Elektrische centrales (1)

52.479

52.097

55.526

54.675

64.341

+17,7

(1) met inbegrip van de zelfproducenten. Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie.

37

Grafiek 19. Aardgasverbruik per sector, 1990-2009 (Index 1990=100) Industrie

Huishoudelijk en gelijkgesteld

Elektriciteitsproductie

360 320 280 240 200 160 120 80


2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

40

Uit grafiek 19 blijkt dat de industriële en huishoudelijke/gelijkgestelde sectoren een matige groei beleven in de periode 1990-2009, die de neiging heeft om zich te stabiliseren en zelfs om te dalen in 2009 voor de huishoudelijke sector, te verklaren door de betrekkelijk duidelijke teruggang van de industriële activiteit. Gedurende dezelfde periode kent het verbruik van aardgas voor de productie van elektriciteit een forse groei, die echter onregelmatiger is dan deze van de andere gebruikerssectoren wegens de bestaande keuzemogelijkheden op het vlak van de brandstoffen.

6.2. Aardgasbevoorrading De groei van het binnenlandse verbruik heeft een impact op de invoer van aardgas, waarvan het globaal niveau een lichte stijging registreert in 2009, in vergelijking met 2008 (+0,9 %). Voor de bevoorrading in aardgas van ons land wordt een beroep gedaan op drie grote leveranciers: Nederland met 35 %, Noorwegen met 35 % en Katar met 17,1 %. De langetermijncontracten zijn van het type "Take or Pay".

38

Via Duitsland bevoorraadt Rusland eveneens onze markt met een marktaandeel dat 2,8 % vertegenwoordigt van onze totale invoer, tegenover 4,9 % in 2008. Onze bevoorrading wordt bovendien gedekt met aankopen op korte termijn voor een aandeel dat in en 2009, 10,2 % van onze totale invoer bedroeg. Onze bevoorrading die nog hoofdzakelijk steunt op contracten op lange termijn, is nu al aangevuld met contracten op korte termijn. Dit zal zorgen voor een soepeler beheer van de gasstromen in functie van de schommelingen van de vraag Op dit niveau constateert men een fenomeen van groeiende ontkoppeling tussen de prijzen van de gascontracten op lange termijn (gebonden met olieprijzen) en de spotprijzen, die dalend zijn ingevolge de teruggang van de industriële activiteit in 2009. Een nauwkeurige geografische verdeling van onze gasinvoer is terug te vinden in bijlage bij deze brochure (bijlage A24).


7. De markt van de vaste brandstoffen De gedetailleerde sectorale balans van de vaste brandstoffen is als bijlage toegevoegd bij deze brochure (bijlagen A7 en A8). In 2009 kende de invoer van vaste brandstoffen een tamelijk aanzienlijke daling met 39,8 %. De uitvoer van vaste brandstoffen bevindt zich eveneens op een lichtjes lager niveau in vergelijking met 2008 (-2,4 %). Deze teruglopende invoer vertaalt zich in een sterke afneming van het binnenlandse verbruik van vaste brandstoffen op de Belgische markt (-30,9 % in vergelijking met 2008). Deze evolutie van het binnenlandse verbruik resulteert hoofdzakelijk uit de zeer sterke vermindering van de vraag op het niveau van de metaalnijverheid (- 62,1 % en 2009). De productie van gietijzer daalt sterk van 6.977.105 ton in 2008 naar 3.086.986 ton in 2009, hetzij een daling met 55,8 %, door toedoen van de economische crisis. De overige industriële leveringen dalen globaal met 20,4 % in 2009 onder de impuls van sterke dalingen in de sector van de niet-metaalhoudende mineralen (-26,1 %) en deze van de non-ferrometalen (-9,9 %). De leveringen van vaste brandstoffen registreren echter een stijging in de sectoren van de voeding (+73,9 %) en van de papiernijverheid (+11,5 %). Deze stijgingen slagen er echter niet in om de dalende trend van de industriële sector te keren. In 2009 daalt de vraag in de cokessector met 25,2 %, deze van de elektrische centrales met 10,9 % In de huishoudelijke sector, die slechts een klein gedeelte van de totale toepassingen van vaste brandstoffen vertegenwoordigt, stijgen de leveringen echter met 40,9 % in 2009. In crisistijd vertegenwoordigt steenkool een niet te verwaarlozen aanvullende energie voor de gezinnen met de laagste inkomens. Tabel 13. Leveringen van vaste brandstoffen per sector, 2000-2009 (in duizend ton)

2000

2004

2005

2006

2007

2008

2009

5.326

3.967

3.450

3.426

3.055

3.453

1.309

Industrie

775

566

534

638

654

658

524

Huishoudelijk verbruik

312

225

214

211

190

270

380

Elektriciteitsproductie

4.309

3.348

3.045

2.610

2.192

1.953

1.741

Cokesfabrieken

3.855

3.647

3.374

3.664

3.427

2.737

2.047

Staalnijverheid


39

Het verbruik van vaste brandstoffen neemt voortdurend af sinds 2000. De staalnijverheid die het hard te verduren kreeg door de crisis, verminderde haar verbruik met 75,4 % tussen 2000 en 2009, terwijl dat van de cokesfabrieken daalde met 46,9 %. Over dezelfde periode daalde het verbruiksniveau van de industrie (zonder de staalnijverheid) met 32,4 % en dat van de elektriciteitscentrales met 59,6 %. Grafiek 20. Steenkoolverbruik per sector (in duizend ton) 5.500 Staal Cokesfabrieken Huishoudelijk gebruik

5.000 4.500

Elektriciteitsproductie Industries

4.000 3.500 3.000

40

2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2000

2004

2005

2006

2007

2008

2009


België importeert de totaliteit van zijn steenkoolverbruik. De voornaamste leveranciers voor steenkool zijn Zuid-Afrika (39,5 %), de Verenigde Staten (33,7 %), Australië (7,8 %) en Rusland (4,3 %). De meeste intracommunautaire uitwisselingen gebeuren met Duitsland, Polen en Frankrijk. Een gedetailleerde verdeling van onze invoer van vaste brandstoffen is als bijlage bij deze brochure gevoegd (bijlage A26).


8. De aardoliemarkt Vanaf 2008 besloot het IEA om de internationale bunkering voor de luchtvaart te behandelen zoals de maritieme bunkering. Bijgevolg wordt deze internationale luchtvaartbunkering (carbureactoren JP1) niet meer bij de transportsector van het land gerekend door het IEA, maar ze wordt, op dezelfde wijze als de internationale maritieme bunkering afgetrokken van de bevoorrading . Aangezien Eurostat tot op heden deze benadering van het IEA niet heeft goedgekeurd, wordt de analyse van de aardoliemarkt in dit jaarverslag, met inachtneming van de carbureactoren, als binnenlands verbruik uitgevoerd. De aardoliegegevens voor 2008 en 2009 werden op een ruimere basis verkregen dan in het verleden. De nieuwe benadering betreffende aardolie bestaat in het verzamelen van de gegevens bij alle olieoperatoren waarvan de activiteit voorziet in de productie, het transport, de distributie, de aankoop als tussenpersoon, de levering en de verkoop van aardolieproducten van een hoeveelheid die groter is dan 25.000 ton per jaar. De sectorale balans is als bijlage gevoegd bij deze brochure (bijlage A10 en A11).

8.1. Recente ontwikkeling Het totale binnenlandse verbruik van aardolieproducten daalt lichtjes met 0,9 % in 2009 (tegen +9,7 % in 2008). De invoer van aardolieproducten daalt met 10,7 % en de uitvoer met 12,0 % in 2009. De maritieme bunkering ondergaat een sterke terugval met 26,8 % in 2009. Het totale finale verbruik van de olieproducten daalt met 7,2 % in vergelijking met 2008. Zo ook dalen de niet-energetische toepassingen, die het belang van de levering van oliegrondstoffen aan de petrochemie weergeven, in aanzienlijke mate met 13,6 %. Ondanks de crisis stijgt het finale verbruik van de industriële sector met 7,9 % in 2009. Toch vertegenwoordigt het slechts een marginaal aandeel van het totale finale verbruik van aardolieproducten (4,2 %).

41

De residentiële sector in zijn geheel beschouwd ziet zijn finaal verbruik dalen met 14,7 % in 2009. Het huishoudelijke verbruik vertoont een sterke daling in verhouding tot 2008 (-16 %) om reden van het mildere klimaat in 2009 (daling van het aantal graaddagen). Deze ontwikkeling situeert zich bovendien in de context van een sterke daling van prijzen van de stookolie. Het verbruik van de handel vermindert eveneens met 15,3 % in 2009. Het verbruik van de transportsector registreert een lichte teruggang met 0,6 % in vergelijking met 2008 om reden van de teruggang in het luchttransport (-7,2 %), in het wegvervoer (-0,1 %) en het spoorvervoer (-12,2 %). Daarentegen stijgt het verbruik van de binnenscheepvaart met 44,3 % in 2009. Het aandeel van het verbruik dat toe te schrijven is aan “niet-substitueerbaar” verbruik (transport en niet-energetisch gebruik) vertegenwoordigt 66,7 % (tegen 70,3 % in 2008) van het binnenlandse aardolieverbruik en 76,8 % (tegen 75,7 % in 2008) van totaal finaal verbruik.

42

Grafiek 21. Verbruik van olieproducten per sector (In %) Industrie

Huishoudelijk en andere

Transport

Niet-energetisch gebruik

4% 19%

29%

48%


8.2. Het verbruik van aardolieproducten De totale leveringen van aardolieproducten op de Belgische markt dalen met 1,7 % in 2009. De motorbrandstoffen (autobenzine en wegdiesel) registreren een zeer lichte teruggang met 0,2 % in 2009. De leveringen van autobenzine lopen terug met 1,6 %, terwijl dat de diesel voor het wegverkeer zeer licht stijgt met 0,2 % in 2009. De leveringen van huisbrandolie (inclusief de “overige toepassingen”) vertonen een beduidende daling met 14,3 %, inzonderheid om reden van de mildere temperaturen in 2009 (-4,8 % graaddagen 18/18 en -4,9 % graaddagen 15/15). De leveringen van zware fuel dalen met 1,8 % in 2009. Nafta registreert eveneens een sterke daling met 14,3 % in 2009. De leveringen van petroleumgassen (propaan, butaan en lpg) bevinden zich eveneens in een sterke neerwaartse trend in 2009 (-2,4 %). De leveringen van lpg voor het wegverkeer stijgen daarentegen met 2,2 % in 2009. Volgens Febiac groeit het autopark van de particulieren aan met +1,4 % in 2009 (tegen +1,6 % in 2008). Het dieselwagenpark groeit met 1,4 % in 2009 (tegen +1,4 % in 2008) terwijl dat van de benzinevoertuigen daalt met 3 %. Het aandeel van de benzinevoertuigen vertegenwoordigt nog slechts 40 % van het wagenpark in 2009, dat van de dieselvoertuigen bedraagt 58,9 % en dat van voertuigen op lpg 0,7 %. Tabel 14. Structuur van de leveringen van de belangrijkste motorbrandstoffen (in duizend ton)

2005

2006

2007

2008

2009

Autobenzine

1.762

1.465

1.394

1.459

1.435

-1,6

Dieselbrandstof

6.195

6.314

6.462

7.161

7.172

+0,2

Vliegtuigbrandstof

1.249

1.149

988

1.356

1.258

-7,2

76

74

63

61

63

+3,3

9.282

9.002

8.907

10.037

9.928

-1,1

LPG Totaal


∆ 2009/2008 (en %)

43

En 2009 vertegenwoordigt diesel 82,7 % van de totale leveringen van de motorbrandstoffen wegverkeer, tegen 82,5 % in 2007. Het aandeel van de autobenzine bedraagt 16,6 % in 2009 tegen 16,8 % in 2008, terwijl lpg nog slechts 0,7 % van deze leveringen vertegenwoordigt in 2009 (tegen 0,7 % en 2008). Grafiek 22. Evolutie van de leveringen van de belangrijkste aardolieproducten (in duizend ton) 8000 2005

7000

2006

2007

2008

2009

6000 5000 4000 3000 2000 1000

Andere

Carbureactoren

Lpg

Nafta

Zware fuel

Stookolie

Diesel (transport)

0

Benzine

44


8.3. De aardoliebevoorrading De bevoorrading in ruwe olie en halfafgewerkte producten gebeurt voor 24,9 % door het Nabije en het Midden-Oosten (waarvan 13,5 % door Saoedi-Arabië), 35,6 % door Rusland (tegen 39,7 % in 2008) en 3,8 % door het Amerikaanse continent (Venezuela 2,5 %). Afrika intervenieert voor 6,4 % in deze invoer van ruwe aardolie en West-Europa, met Noorwegen voor 27,9 %.


De OPEC-landen vertegenwoordigen 31,9 % (30,2 % in 2008) van onze totale invoer van ruwe aardolie in 2009, tegen 86,1 % in 1979. Het detail van de geografische verdeling van onze invoer van ruwe aardolie is bijgevoegd als bijlage bij deze brochure (bijlage A21).

8.4. Raffinage-industrie in België Tabel 15. Raffinagecapaciteiten in België 1973-2009 (in duizend ton/jaar)

1973

1979

2000

2006

2007

2008

2009

Totaal gebruik

37.248

33.978

38.172

36.535

38.423

38.261

35.045

- van ruwe aardolie

37.007

33.020

33.941

31.445

32.963

33.725

31.324

- van intermediaire producten

241

958

4.231

5.090

5.460

4.536

3.721

Distillatiecapaciteit

43.084

55.514

38.460

36.898

38.951

40.883

40.987

Crackingcapaciteit

3.220

4.080

6.870

8.150

8.063

8.767

8.783

Reformingcapaciteit

3.790

5.500

5.268

4.283

4.616

4.718

4.764

Gemiddelde gebruiksgraad van ruwe aardolie (in %)

85,89

59,48

88,25

85,22

84,63

82,49

76,42


Het onderzoek van tabel 15 leidt tot de volgende vaststellingen: • De totale distillatiecapaciteit stijgt zeer lichtjes in 2009 (+0,3 %). • De gebruiksgraad van de raffinagecapaciteiten van ruwe aardolie steeg van 59,48 % in 1979 naar 76,42 % in 2009, ingevolge de stijging van de distillatiecapaciteiten. Deze gebruiksgraad bedraagt 85 % indien de tussenproducten worden meegerekend • De crackingcapaciteit is bijna verdubbeld tussen 1979 in 2009; • De hoeveelheid ruwe aardolie die werd behandeld in de Belgische raffinaderijen verminderde met 7,1 % in 2009

45

9. Evolutie van de verbruiksprijzen van de belangrijkste energieproducten 9.1. Prijzen van de motorbrandstoffen De gemiddelde prijzen van de motorbrandstoffen wegverkeer en van de huisbrandolie evolueerden als volgt in 2009: Tabel 16: Evolutie van de gemiddelde maximumprijzen voor brandstofprijzen en huisbrandolie, (in euro/l)

2004

2005

2006

2007

2008

2009

∆2009/ 2008 in %

0,8749

1,0406

1,0790

1,0941

1,2523

1,0225

-18,4

0,3669

0,3767

0,5155

0,5768

0,5820

0,7602

0,4968

-34,6

Super loodvrij 95 10 ppm 1,0682

1,1270

1,2747

1,3535

1,3847

1,4561

1,3159

-9,6

Super loodvrij 98 10 ppm

1,1553

1,3096

1,3766

1,4020

1,4775

1,3372

-9,5

0,3852

0,4355

0,4891

0,5146

0,5693

0,4623

-18,8

Aardolieproducten

2000

Diesel 10 ppm Huisbrandolie 1000 ppm

46

LPG wegverkeer

0,3932


Over het algemeen werd het jaar 2009 gekenmerkt door een algemene en belangrijke daling van de aardolieproducten. Deze daling resulteert uit de val van de koersen van de prijzen van ruwe aardolie op de internationale markten (-36,4 % voor de gemiddelde prijzen van de Brent in 2009 tegen +33,9 % in 2008). Zo komt het dat de prijzen van motorbrandstoffen in tamelijk belangrijke proporties dalen in 2009 Voor gasolie daalt de gemiddelde prijs van de dieselolie "10ppm’’ met een laag zwavelgehalte, met 18,4 % in 2009. De prijs van de superbenzine 95 "10 ppm" daalt met 9,6 %, die van loodvrije superbenzine 98 "10 ppm" met 9,5 %. In 2009 daalt de prijs van lpg met gemiddeld 18,8 % De gemiddelde prijs van huisbrandolie "1000 ppm" ondergaat een recorddaling met 34,6 % in 2009 (tegen +30,6 % in 2008).


In de industrie daalde de gemiddelde jaarprijs van de zware olie (1 % zwavel) (excl. btw), met 25,8 % in 2009. Grafiek 23 illustreert de evolutie van de maximum gemiddelde prijzen van de motorbrandstoffen die worden gebruikt op de Belgische markt. Grafiek 23. Gemiddelde maximumprijzen van brandstoffen (volgens programma-akkoord) (in euro/l) 1,6

Diesel(transport)10 ppm Super zonder lood 98 10ppm

Super zonder lood 95 10ppm Lpg transport

1,4 1,2 1 0,8

47

0,6 0,4 0,2 0 2000

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


9.2. Elektriciteitsprijzen Als gevolg van de nieuwe methodologie die werd ingesteld op Europees niveau in 2008, worden de prijzen gecollecteerd op basis van de verbruiksschijf, die een onder- en een bovenlimiet weergeeft van jaarlijks verbruik en niet meer op basis van typeverbruikers. De prijzen voor elke verbruiksschijf vertegenwoordigen gewogen gemiddelden in functie van de marktaandelen van de verschillende leveranciers, die actief zijn op de Belgische elektriciteitsmarkt. De elektriciteitsprijzen worden tweemaal per jaar ingezameld, in het begin van elk semester (januari en juli). Zij hebben betrekking op de gemiddelde prijzen die werden betaald door de eindverbruikers tijdens de voorbije zes maanden. Zij worden uitgedrukt in cent per kWh.

Tabel 17: Elektriciteitsprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België

(in cent /kWh, alle taksen incl.)

Verbruiksschijf DA (<1000kWh)

Sem2 2007

Sem1 2008

Sem2 2008

Sem1 2009

Sem2 2009

24,43

27,85

28,10

26,28

26,73

DB (1000 tot <2500 kWh)

18,67

21,72

23,35

21,56

20,88

DC (2500 tot <5000 kWh

16,83

19,72

20,81

19,16

18,82

DD (5000 tot <15000 kWh)

16,21

17,68

18,67

17,02

16,77

DE (>=tot 15000 kWh )

15,62

15,92

16,70

14,59

14,54


De prijs voor een gemiddeld gezin wordt weergegeven per verbruiksschijf Dc (2500 tot < 5000 kWh/jaar).

48

De prijzen die in België worden toegepast voor een dergelijk gezin (DC) daalden gemiddeld met 1,8 % tussen het eerste semester en het tweede van 2009. Over een periode van een jaar, hetzij tussen het tweede semester van 2008 en het tweede semester van 2009, bedraagt deze vermindering 9,6 % voor dezelfde categorie. Voor de andere categorieën is de tendens eveneens dalend over dezelfde periode. Grafiek 24. Vergelijking van de elektriciteitsprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België en in enkele EU-landen (in cent /kWh, alle taksen incl.) 2007S02

2008S01

2008S02

2009S01

2009S02

25

20

15

10

5

0 België

Duitsland

Frankrijk

Nederland

Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie en Eurostat.

Verenigd Koninkrijk

GH Luxemburg


Uit grafiek 24, die de prijs voor de verbruiksschijf weergeeft (DC), blijkt dat de elektriciteitsprijzen voor het huishoudelijke verbruik van alle onderzochte categorieën typeverbruikers, het laagst zijn in Frankrijk. In vergelijking liggen deze prijzen het hoogst in Duitsland. België hanteert lagere prijzen dan Duitsland, maar hogere dan deze in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en het GH Luxemburg. Deze prijzen zijn echter gelijk aan de prijzen van het GH Luxemburg in de loop van het tweede semester 2009. Tabel 18: Elektriciteitsprijzen voor de industriële verbruikers in België

(in cent /kWh/ excl. btw)

Verbruiksschijf

Sem2 2007

Sem1 2008

Sem 2 2008

Sem1 2009

Sem2 2009

IA (<20MWh)

14,36

16,78

17,23

15,45

15,23

IB (20 tot <500 MWh)

11,85

14,11

14,80

13,26

13,01

IC (500 tot <2000 MWh

9,49

10,69

10,96

11,11

11,05

ID (2000 tot <20000 MWh)

8,41

9,34

9,83

10,09

9,84

IE (20000 tot 70000 MWh)

7,29

8,06

8,11

9,27

8,81

IF (70000 tot <=150000 MWh)

6,15

7,25

7,42

8,49

7,57


Tussen het eerste en het tweede semester zijn de prijzen die worden toegepast in de industrie gedaald voor het geheel van de verbruiksschijven. De bijzonderste daling werd vastgesteld in de schijf (IF), waar de gemiddelde prijs een aanzienlijke daling met 10,8 % onderging in deze periode. Deze teruggang is echter veel minder uitgesproken voor de andere schijven. Vanaf het tweede semester van 2008 tot het tweede semester van 2009, stelt men een daling vast van de prijzen van de industrie voor de verbruikscategorieën IA en IB (-11,6 en -12,1 %). Voor de volgende hogere schijven IC, ID, IE en IF registreren de prijzen echter een stijging respectievelijk met 0,8 %, 0,1 %, 8,6 % en 2,0 %.

49

Grafiek 25. Vergelijking van de elektriciteitsprijzen voor de industriële verbruikers in België en in enkele landen van EU

(in euro/kWh, excl. btw) 2007S02

2008S01

2008S02

2009S01

2009S02

14 12 10 8 6 4

50

2 0 België

Duitsland

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk

Nederland

GH Luxemburg


De prijs van de industriële verbruiksschijf die wordt hernomen in grafiek 25, wordt voorgesteld door het niveau IC (500 tot <2000 MWh/jaar). Deze grafiek duidt aan dat de elektriciteitsprijzen voor industrieel gebruik voor deze verbruiksschijf het laagst zijn in Frankrijk en in mindere mate in het Verenigd Koninkrijk (inzonderheid in het tweede semester van 2009). Deze prijzen zijn echter het hoogst in het GH Luxemburg, Duitsland, België en Nederland.


Grafiek 26. Aandeel van de taksen in de elektriciteitsprijs voor huishoudelijk verbruik (Dc schijf – Semester 2 2009), (in %) 4,8

Verenigd Koninkrijk

24,9

Nederland

12,2

GH Luxemburg

24,7

Frankrijk

25,3

België

40,8

Duitsland

0

5

10

15

20

25

30

35

40

51 45


Uit grafiek 26 blijkt dat het aandeel van de taksen in de prijzen voor elektriciteit van de categorie Dc het hoogst is in Duitsland (40,8 %) en het laagst in het Verenigd Koninkrijk (4,8 %). Dit aandeel bedraagt 24,9 % in Nederland, 24,7 %, in Frankrijk 24,7 % en in België 25,3 %. In het GH Luxemburg vertegenwoordigt het 12,2 % van de totale prijs.

Grafiek 27. Aandeel van de taksen in de elektriciteitsprijs voor industrieel gebruik (IC schijf Semester 2 2009) (in %) Verenigd Koninkrijk

3,9

16,2

Nederland

3,5

GH Luxemburg

8,7

Frankrijk

België

52

7,7

Duitsland

15,5

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18


Volgens grafiek 27, is het aandeel van de niet-recupereerbare taksen het hoogst in Nederland (16,2 %) en in Duitsland (15,5 %). Dit aandeel vertegenwoordigt echter slechts 3,9 % in het Verenigd Koninkrijk en 3,5 % in het GH Luxemburg. Het aandeel van de taksen is bijna gelijk qua niveau in Frankrijk (8,7 %) en in België (7,7 %).

9.3. Aardgasprijzen Net zoals voor elektriciteit worden de aardgasprijzen tweemaal per jaar verzameld, in het begin van elk semester (op 1 januari en op 1 juli). Zij slaan op de gemiddelde prijzen die worden betaald door de eindverbruikers tijdens de voorgaande zes maanden.


Tabel 19: Aardgasprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België Verbruiksschijf

Sem2 2007

Sem1 2008

Sem2 2008

Sem1 2009

Sem2 2009

D1 (<20 GJ)

7,73

8,59

10,12

8,79

7,89

D2 (20 à 200 GJ)

5,00

5,82

7,28

6,05

5,16

D3 (>200 GJ)

4,49

5,48

6,84

5,63

4,69


De nieuwe methodologie die werd geïntroduceerd in 2008 stelt de prijzen voor op basis van de verbruiksschijf met een boven- en onderlimiet van jaarlijks verbruik. De prijzen voor elke verbruiksschijf vertegenwoordigen gewogen gemiddelden in functie van de marktaandelen van de verschillende leveranciers die actief zijn op de Belgische aardgasmarkt. De prijs die moet in aanmerking worden genomen voor een gemiddeld gezin wordt weergegeven door D2. Hij stemt overeen met een huishouden dat uitgerust is met keukenfornuis, warm water en centrale verwarming op aardgas. De vergelijking tussen de gegevens van het eerste semester 2009 en deze van het tweede semester 2009 wijst op een daling van de aardgasprijs met 14,7 % voor deze verbruiksschijf. Over een jaar beschouwd, hetzij tussen semester 2 van 2008 en semester 2 van 2009, daalt de prijs voor deze verbruikscategorie echter nog gevoeliger met 29,1 %.

53

Grafiek 28. Vergelijking van de aardgasprijzen voor de huishoudelijke verbruikers in België en in enkele landen van de EU (in euro/GJ, incl. alle taksen) 2008S01

2008S02

2009S01

2009S02

25

20

15

10

5

54 0 GH Luxemburg

België

Duitsland

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk

Nederland


In het tweede semester van 2009 situeren zich de huishoudelijke prijzen voor aardgas op lagere niveaus in het Verenigd Koninkrijk en in het GH Luxemburg voor de verbruiksschijf D2 (20 tot <200 GJ/jaar). De prijzen zijn het hoogst in Nederland, Duitsland en Frankrijk. België beschikt over een gemiddelde prijs in vergelijking met deze landen. Tabel 20: Aardgasprijzen voor de industriële verbruikers in België (in cent/kWh, excl. btw)

Verbruiksschijf

Sem2 2007

Sem1 2008

Sem2 2008

Sem1 2009

Sem2 2009

I1 (<1000 GJ)

3,99

4,67

5,83

4,61

4,00

I2 (1000 à 10000 GJ)

3,50

3,93

4,63

3,99

3,55

I3 (10000 à 100000GJ)

2,82

3,29

3,88

3,25

3,06

I4 (100000 à 1000000 GJ)

2,59

3,14

3,56

3,17

3,15

I5 (1000000 à <=4000000 GJ)

2,58

3,19

3,39

2,54

2,62



De daling van de prijzen voor de industriële verbruikers is algemeen, echter met uitzondering van de categorie I5, waarvan de gemiddelde prijs stijgt met 3,1 % in het tweede semester van 2009. Voor de overige categorieën wordt de dalende trend van de prijzen bevestigd voor dezelfde periode. Voor de verbruiksschijf I3 is de trend dalend en beloopt 5,8 % in dit semester. Over een jaar beschouwd daalt de gemiddelde prijs van de schijf I3 met 21,1 %. Deze daling is echter nog scherper voor de verbruiksschijf I5 (-22,7 %). Grafiek 29. Vergelijking van de aardgasprijzen voor de industriële verbruikers in België en enkele landen van de EU

(in euro/GJ, excl. btw) 2008S01

2008S02

2009S01

2009S02

14 12 10

55

8 6 4 2 0 België

Duitsland

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk

Nederland

GH Luxemburg


In het tweede semester van 2009 zijn de aardgasprijzen voor industriële verbruikers van de verbruiksschijf I3 (10.000 tot < 100.000 GJ/jaar) het hoogst in Duitsland, in het GH Luxemburg en in Nederland In het Verenigd Koninkrijk worden de laagste prijzen gehanteerd van de buurlanden. Frankrijk en België bekleden een betrekkelijke middenpositie ten opzichte van deze landen.

Grafiek 30. Aandeel van de taksen in de prijs van aardgas voor huishoudelijk gebruik (Schijf D2)

(in %)

GH Luxemburg

14,7

Duitsland

26,1

België

20,1

Frankrijk

14,5

Nederland

56

42,7

Verenigd Koninkrijk

4,7

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


Volgens deze grafiek, is het aandeel van de taksen in de aardgasprijs van de categorie het hoogste in Nederland (42,7 %) en het laagste in het Verenigd Koninkrijk (4,7 %). Dit aandeel bedraagt 26,1 % in Duitsland, 20,1 % in België en 14,5 % in Frankrijk. In het GH Luxemburg vertegenwoordigt het 14,7 % van de totale prijs.


Grafiek 31. Aandeel van de taksen in de prijs van het aardgas voor industrieel gebruik (Schijf I3)

(in %) Verenigd Koninkrijk

14,7

5,0

Nederland

26,1

15,6

GH Luxemburg

20,1

0,7

Frankrijk

14,5

3,4

België

42,7

5,1 4,7

Duitsland 0

5

11,7 10

15

20

25

30

35

40

45


Op industrieel niveau en volgens grafiek 31, is het aandeel van de niet-recupereerbare taksen in de aardgasprijs, voor de schijf van industrieel verbruik I3 het hoogst in Nederland (15,6 %) en in Duitsland (11,7 %). Dit aandeel dat slechts 0,7 % bedraagt in het GH Luxemburg is het laagste van de waargenomen groep landen. In Frankrijk en in België vertegenwoordigt dit aandeel van niet-recupereerbare taksen respectievelijk 3,4 % en 5,1 % van de aardgasprijs voor deze verbruikscategorie. Manuscript beëindigd in maart 2011

57

58


59

STATISTISCHE BIJLAGE 5 7

% :

Fr

2-

+ 9 3*

kWh 1 8

TJ

6 4

ENERGIE 1

9

7

9

2

0

0

9

60

8.382 6.539 5.165 4.612 4.713 3.257

Aardolie en aardolieproducten 24.510 40,7 23.057 40,5 23.782 40,0 23.073 39,2 24.882 41,7 24.615 42,4

(1): Ton olie-equivalent (ovw) (2): Het (-) teken staat voor uitvoersaldo, het (+) teken voor een invoersaldo

13,9 11,5 8,7 7,8 7,9 5,6

Vaste brandstoffen


2000 2002 2006 2007 2008 2009

TOTAAL in ktoe (1) 60.227 57.001 59.398 58.818 59.721 58.014 13.405 13.414 15.044 14.969 14.879 15.153

22,3 23,5 25,3 25,4 24,9 26,1

Aardgas Hernieuwbare Brandstoffen 969 1,6 963 1,7 2.293 3,9 2.917 5,0 2.346 3,9 2.706 4,7

MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL

TABEL 1: VERBRUIK VAN DE PRIMAIRE ENERGIE

12.548 12.340 12.154 12.566 11.873 12.304

20,8 21,6 20,5 21,4 19,9 21,2

Kernenergie 413 688 960 682 1.028 -21

Overige (2)

0,7 1,2 1,6 1,2 1,7 0,0


61

1: 2: 3: 4: 5: 6:

13,9

vaste brandstoffen aardolie en aardolieproducten aardgas hernieuwbare brandstoffen kernenergie overige

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

40,7

2000

1,6

22,3 20,8

0,7

5,6

42,4

2009

26,1

4,7

21,2

GRAFIEK 1 A: MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL

62 0,0

6

5

4

3

2

1

aardgas 22,3%

hernieuwbare brandstoffen 1,6%

kernenergie 20,8%

overige 0,7%

2000

vaste brandstoffen 13,9%

aardolieproducten 40,7% aardgas 26,1%

hernieuwbare kernenergie brandstoffen 21,2% 4,7%

vaste overigebrandstoffen 0,0% 5,6%

2009

GRAFIEK 1 B: MARKTAANDEEL IN % VAN HET TOTAAL

aardolieproducten 42,4%


63

C 8 9 10 11 12 13 D 14 15 16 17 18 19

INVOER ELEKTRICITEIT AARDGAS VASTE BRANDSTOFFEN RUWE AARDOLIE PETROLEUMPRODUCTEN Hernieuwb.brandstoffen en recuperatie

UITVOER ELEKTRICITEIT AARDGAS VASTE BRANDSTOFFEN RUWE AARDOLIE PETROLEUMPRODUCTEN Hernieuwb.brandstoffen en recuperatie


VOORRAADWIJZIGING GAS VASTE BRANDSTOFFEN PETROLEUM BINNENLANDSE MARKT (berekend) F 20 21 22 G

E

B 1 2 4 5 6 7

PRIMAIRE PRODUCTIE KERNENERGIE WATERKRACHT GEOTHERMIE, ZON, WIND, enz... AARDGAS Hernieuwb.brandstoffen en recuperatie VASTE BRANDSTOFFEN

BUNKERS

A

MIDDELEN

OMSCHRIJVING/JAAR

1.437 82 -22 1.377 48.161

2.460

17.128 685 407 890 0 15.146

61.955 579 9.799 7.620 34.237 9.720

4.211

7.231 2.972 20 0 28

69.186

1979

-583 -89 -540 46 60.226

4.893

25.718 629 620 1.185 3.455 19.829

76.608 1.001 13.934 8.836 37.442 15.291 104

13.646 12.548 39 1 2 865 191

90.254

2000

864 -46 657 253 59.418

4.971

24.498 577 663 1.444 2.261 19.553

76.630 1.360 13.833 9.704 35.495 16.137 101

13.121 12.077 38 3 0 888 115

89.751

2001

TABEL 2: GLOBALE BALANS

64 103 28 -175 250 59.393

8.378

26.341 748 691 891 2.768 21.243

-1.303 -29 -188 -1.086 58.817

9.368

27.070 777 621 1.112 3.476 21.084

78.876 1.360 15.561 5.535 36.607 19.308 505

2.412 0

1.860 15 80.100 1.621 15.762 5.865 35.165 21.254 433

15.076 12.566 33 65

93.952

2007

14.115 12.154 31 55

94.215

2006

787 61 320 406 59.720

9.674

26.043 564 461 940 3.166 20.744 168

82.242 1.475 15.400 5.973 36.633 22.238 522

1.993 0

13.982 11.873 35 81

96.224

-877 -150 -581 -146 58.014

7.086

24.130 973 533 918 3.450 18.256

73.716 816 15.536 3.594 33.352 19.909 509

2.196

14.637 12.304 28 109

88.353

2009

Eenheid: ktoe(ovw) 2008


EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER- EN STAALNIJVERHEID OVERIGE INDUSTRIEEN VERVOER HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD NIET-ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL

EIGEN VERBR.+VERL.(OMZETT./TRANSP.) STEENKOOLMIJNEN ELEKTRICITEITSCENTRALES COKES- EN GASFABRIEKEN ANDERE PETROLEUMRAFFINADERIJEN

BINNENLANDSE MARKT(berekend)

OMSCHRIJVING/JAAR

I 26 27 28 29 30 31 J

H 21 22 23 24 25

G

1.710 44.562 14.111 4.986 9.125 9.598 14.373 6.480 67

1.657 37.434 13.978 6.154 7.824 5.928 14.538 2.990 -235

15.597 14 13.184 330

60.226

2000

10.962 120 8.078 1.107

48.161

1979

3.169 41.872 12.526 3.076 9.450 9.510 12.988 6.848 58

2.928 43.127 12.765 3.344 9.421 9.627 14.145 6.590 44

1.900 44.575 13.835 4.876 8.959 9.407 15.017 6.316 113

12.724 570

16.887 0 13.115 603

16.222

14.730 41 12.259 530

58.817

2007

59.393

2006

59.418

2001

TABEL 2: GLOBALE BALANS

44.897 12.175 3.267 8.908 10.694 14.230 7.798 -395

12.480 307 4 2.427

15.218

59.720

2008

41.279 9.882 1.714 8.168 10.760 13.808 6.829 78

12.751 332 1 3.573

16.657

58.014

2009

Eenheid: ktoe


65

48.161

0 1979

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2000

60.226

2001

59.418

2006

59.393

2007

58.817

2008

59.720

BINNENLANDSE MARKT

GRAFIEK 2 A: GLOBALE BALANS

66 2009

58.014

Eenheid: ktoe


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT ANDERE INVOER UITVOER BUNKERS VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) A B C D E F G

2000 273 0 12.621 1.693 -772 11.973

1979 6.008 8 10.886 1.272 -32 15.662

22 0 8.379 1.273

-250 7.378

939 11.026

2006

2001 164 0 13.863 2.062 0 0 7.908 1.588 0 -268 6.588

2007

TABEL 3: SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN

457 6.733

0 0 8.533 1.344 -830 4.653

5.134 1.311

2009

Eenheid: ktstke(ovw)

2008


67

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIE SECTOR COKESFABRIEKEN PRODUCENT / VERDELER ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN COKESFABRIEKEN EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN MACHINES VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD DIENSTEN HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET-GESPECIFIEERD STATISTISCH VERSCHIL G H 1 2 3 I 4 5 J 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 K 11 11 6.374 6.018 5.462 2 31 352 23 72 49 1 28 355 341

13 13 6.318 6.008 5.326 2 32 458 15 62 44 5 64 310 310 626

0 9

15 253

2001 11.026 4.388 689 3.699

2000 11.973 5.016 751 4.265

1979 15.662 5.944 1.992 3.726 226 14 9 5 9.695 7.817 6.820 62 43 757 28 14 0 1 92 1.878 2 1.876 3.814 3.627 3.055 102 25 281 20 40 45 59 187 0 187 0 0 -238

79 208 0 208 0 0 -177

2007 6.588 3.012 820 2.192 0

4.177 3.969 3.426 9 23 343 33 26 30

2006 7.378 3.378 769 2.539 70

TABEL 3: SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN

68 1 48

264

4.303 4.038 3.454 37 34 372 13 46 42 5 35 265

12 259

377

2.180 1.791 1.309 19 31 289 3 80 47 4 9 389

2009 4.653 2.214 473 1.741

Eenheid: ktstke

2008 6.733 2.382 428 1.954


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT ANDERE INVOER UITVOER BUNKERS VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) A B C D E F G 12.689 1.730 -793 12.127

-71 17.647

2000 375

1979 7.600 8 11.244 1.276 -251 7.465

13.923 2.084 940 11.117

2006 29 0 8.462 1.277

2001 218 0 0 7.995 1.589 0 -267 6.673

2007

TABEL 3 B: SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN

0 0 8.612 1.345 0 457 6.810 -830 4.701

0 5.183 1.312

2009

Eenheid: ton(ovw)

2008


69

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIE SECTOR COKESFABRIEKEN PRODUCENT/VERDELER ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN COKESFABRIEKEN EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN MACHINES VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD DIENSTEN HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET-GESPECIFIEERD STATISTISCH VERSCHIL G H 1 2 3 I 4 5 J 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 K

2001 11.117 4.413 690 3.723 11 11 6.451 6.094 5.462 2 31 430 23 72 49 1 24 357 342 15 253

2000 12.127 5.059 750 4.309 13 13 6.443 6.101 5.326 2 32 578 16 61 44 5 37 342 312 30 625

1 92 1.888 2 1.886 -28

1979 17.647 7.176 1.992 4.819 365 14 9 5 10.485 8.597 6.820 62 43 1.537 28 14

211 0 0 -187

79 211

4.274 4.063 3.426 11 23 435 33 26 30

2006 7.465 3.378 769 2.539 70 0 3.900 3.710 3.055 127 25 339 20 40 45 0 59 190 0 190 0 0 -239

2007 6.673 3.012 820 2.192 0 0

TABEL 3 B: SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN

70 Eenheid: ton

1 48

270

4.381 4.110 3.454 38 34 443 13 46 42 5 35 271

0

2008 6.810 2.381 428 1.953

12 264

380

2.223 1.831 1.309 20 31 327 4 80 47 4 9 392

2009 4.701 2.214 473 1.741

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

1979

15.662

2000

11.973

2001

11.026

2006

7.378

2007

6.588

BINNENLANDS BESCHIKBAAR

2008

6.733

2009

4.653

Eenheid: ktstke

GRAFIEK 3: SECTORALE BALANS / VASTE BRANDSTOFFEN


71


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT INVOER UITVOER MARITIEME BUNKERS VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) A B C D E F

1979 33.829 9.720 15.146 2.460 969 24.974

2000 34.038 15.292 19.829 4.893 98 24.510

2001 33.363 16.137 19.553 4.971 383 24.593

2006 32.345 21.254 21.243 8.378 197 23.781

2007 33.124 19.308 21.085 9.368 -1.093 23.072

TABEL 4: SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN

72 2008 33.407 22.238 20.744 9.674 346 24.881

2009 29.994 19.909 18.256 7.086 -54 24.615

Eenheid: ktoe(ovw)

F G 1 2 3 4 H 5 6 7 8 I 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 J 2.383 140

1.032 5.847 152 144 481 5.070 8.274 2.074 5.539 661

271 22 315 79

19.584 3.080 339 511 74 437

1979 24.974 5.172 2 1.453 3.540 177 78 53 25 174

5.757 -21

159 44 116 12 443 9.474 60 137 1.528 7.749 5.950 1.329 3.557 1.064

23

14 21.999 1.547 197 252 5 296

17

31

1.587 93

2000 24.510 1.680

20 85 30 68 3 389 9.366 36 190 1.018 8.122 4.196 948 2.629 619

26 25 1 21.289 1.179 18 150 33 296 25 99 28 84 2 444 9.489 44 204 1.183 8.058 4.889 1.099 3.162 628 5.732 -301

74 32 42 21.976 1.661 36 313 30 252 39 0 165 48 139 16 623 9.281 56 128 1.157 7.940 6.023 1.336 3.760 927 5.573 -54

5.933 -271

13 20.545 1.050 27 128 28 272

22

35

2.588 175

2.435 332

1.772 264

2007 23.072 2.763

2006 23.781 2.767

2001 24.593 2.036

TABEL 4: SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIESECTOR GASFABRIEKEN RAFFINADERIJEN PRODUCENT/VERDELER ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN COKESFABRIEKEN ELEKTRICITEITSCENTRALES NIET-GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE NIJVERHEID VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD TRANSPORT SPOORWEG BINNENSCHEEPVAART LUCHTVAART WEGVERVOER HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET-GESPECIFIEERD NIET-ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL 1 11 4 22.972 713 14 67 9 274 3 15 5 43 24 52 1 206 10.449 40 114 1.396 8.899 4.906 1.123 3.280 503 0 6.904 -122

16

1.958 57

1 1 0 21.338 798 11 149 0 269 4 17 0 51 15 63 1 218 10.377 35 165 1.296 8.881 4.187 952 2.756 433 46 5.976 3

3.213 36 23 2

Eenheid: ktoe(ovw) 2008 2009 24.881 24.615 2.015 3.272


73


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT INVOER UITVOER MARITIEME BUNKERS VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) A B C D E F

1979 33.829 9.678 14.929 2.507 979 25.092

2000 34.039 15.225 19.655 5.010 102 24.497

2001 33.363 16.002 19.369 5.087 362 24.547

2006 32.345 21.150 21.059 8.606 212 23.618

2007 33.124 19.214 20.910 9.632 -1.083 22.879

TABEL 4 B: SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN

74 2008 33.407 22.044 20.579 9.956 335 24.581

2009 29.994 19.693 18.115 7.288 -66 24.350

Eenheid: kt(ovw)

F G 1 2 3 4 H 5 6 7 8 I 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 J 5.828 -18

1.048 5.633 149 141 466 4.877 8.121 2.035 5.428 658 2.462 146

23

14 22.662 1.774 252 249 5 349

20

34

1.722 97

2000 24.497 1.819

163 45 114 12 562 9.205 59 137 1.483 7.526 5.855 1.303 3.482 1.070

272 22 318 81

1979 25.092 5.513 2 1.660 3.668 183 82 53 29 179 0 19.351 3.135 347 524 75 448

2006 23.618 2.644

2.303 341 24 23 1 21.249 1.221 18 154 36 334 25 102 28 85 3 436 9.246 43 201 1.149 7.853 4.797 1.077 3.096 624 5.985 -299

2001 24.547 2.153

1.881 272 79 39 40 22.370 1.729 36 311 31 299 39 169 50 139 15 640 9.020 55 128 1.123 7.714 5.925 1.310 3.685 930 5.696 -55

TABEL 4 B: SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIESECTOR GASFABRIEKEN RAFFINADERIJEN PRODUCENT/VERDELER ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN COKESFABRIEKEN ELEKTRICITEITSCENTRALES NIET-GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE NIJVERHEID VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD TRANSPORT SPOORWEG BINNENSCHEEPVAART LUCHTVAART WEGVERVOER HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET-GESPECIFIEERD NIET-ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL 6.158 -266

88 31 69 3 371 9.128 35 186 988 7.919 4.120 928 2.573 619

20

13 20.484 1.078 28 131 30 307

20

33

2.448 180

2007 22.879 2.628

1 11 4 22.819 745 14 69 9 297 3 15 5 44 25 52 1 211 10.188 39 112 1.356 8.681 4.803 1.097 3.210 496 0 7.083 -115

1.802 59 0 16

52 15 64 1 220 10.124 34 162 1.258 8.670 4.099 928 2.697 427 47 6.123 64

297 3 16

21.167 821 11 142

1 1

3.057 37 23 2

Eenheid: kt(ovw) 2008 2009 24.581 24.350 1.861 3.117


75

22.000

22.500

23.000

23.500

24.000

24.500

25.000

1979

24.974

2000

24.510

2001

24.593

2006

23.781

2007

23.072


2008

24.881

2009

24.615

Eenheid: ktoe

GRAFIEK 4: SECTORALE BALANS / PETROLEUMPRODUCTEN

76


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT INVOER UITVOER VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) A B C D E

1979 1.321 454.606 18.885 3.818 433.224 96 646.460 28.775 -4.124 621.905

2000 0 641.753 30.760 -2.130 613.123

2001 0 731.250 32.038 1.290 697.922

2006

TABEL 5: SECTORALE BALANS / AARDGAS

0 721.919 28.796 -1.350 694.473

2007

2009 720.785 24.739 -6.954 703.000

714.467 21.382 2.815 690.270

Eenheid: TJ(bvw)

2008


77

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIE SECTOR PRODUCENT/VERDELER VAN ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN RAFFINADERIJEN VERBRUIK BIJ TRANSPORT / DISTRIBUTIE NIET-GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE INDUSTRIE VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG HOUTNIJVERHEID BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD TRANSPORT HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL LANDBOUW HUISHOUDELIJK VERBRUIK NIET-ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL E F 1 2 G 3 4 5 6 H 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 I 85 2.425

85 1.790 472.940 214.368 38.085 80.225 4.989 20.386 5.076 2.711 8.554 4.974 2.991 46.377 225.060 71.888 153.172 33.512 -528

335.668 150.765 43.569 32.980 7.195 42.835 2.683 3.416 4.676 2.994 44 2.264 8.109 156.747 42.293 114.454 28.156 -2.674

168.496 34.476 -1.336

245.146 76.650

2.736 48.319

7.069 4.115

476.827 197.205 32.806 71.615 4.479 19.601 4.735 1.730

2001 613.123 135.122 131.919 3.203 2.510

2000 621.905 147.618 141.371 6.247 1.875

1979 433.224 87.362 72.080 15.282 12.868 398 6.620 5.850 2.394 0 773 465.171 218.951 34.302 92.840 5.976 19.568 5.929 3.813 777 24.619 6.504 999 2.062 7.571 13.991 0 246.221 78.625 6.788 160.808 39.788 2.246

2006 697.922 187.550 182.032 5.518 3.167

TABEL 5: SECTORALE BALANS / AARDGAS

78 240.193 78.876 7.840 153.477 41.483 -5.845

477 454.703 214.510 29.241 94.999 4.364 23.440 4.746 4.062 351 21.496 6.038 546 6.362 5.599 13.266

2.649 449.738 225.986 30.632 96.453 6.367 18.935 5.994 5.197 249 23.127 10.837 262 3.589 11.592 12.752 223.752 63.518 7.704 152.530 42.455 -6.382

2.624

245.183 80.159 10.915 154.109 39.564 55

431.068 185.885 20.728 91.834 4.460 13.455 4.275 3.063 491 24.654 6.883 438 9.146 4.493 1.965

684

2009 703.000 231.629 220.196 11.433 684

Eenheid: TJ(bvw)

2008 690.270 196.828 181.680 15.148 3.101

6.118

2007 694.473 199.895 192.995 6.900 8.767


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDS PRODUCT INVOER UITVOER VOORRAADWIJZIGINGEN BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIE SECTOR PRODUCENTVERDELER VAN ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER KOOLMIJNEN RAFFINADERIJEN VERBRUIK BIJ TRANSPORT / DISTRIBUTIE NIET-GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE INDUSTRIE VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG HOUTNIJVERHEID BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD TRANSPORT HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL LANDBOUW HUISHOUDELIJK VERBRUIK NIET-ENERGETISCH VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL A B C D E F 1 2 G 3 4 5 6 H 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 I

27 179.572 7.993 -1.146 172.751 41.005 39.270 1.735 521 0 24 497 0 131.372 59.547 10.579 22.285 1.386 5.663 1.410 753

2.376 1.382 0 831 12.883 62.517 19.969 42.548 9.309 -147

1.299 832 12 629 2.253 43.541 11.748 31.793 7.821 -743

2000

1979 367 126.279 5.246 1.061 120.340 24.267 20.022 4.245 3.574 111 1.839 1.625 0 93.241 41.879 12.103 9.161 1.999 11.899 745 949

46.804 9.577 -371

68.096 21.292

760 13.422

1.964 1.143 0

0 178.265 8.544 -592 170.312 37.534 36.644 890 697 0 24 674 0 132.452 54.779 9.113 19.893 1.244 5.445 1.315 481

2001 0 203.125 8.899 358 193.868 52.097 50.564 1.533 880 0 665 0 215 140.266 60.819 9.528 25.789 1.660 5.435 1.647 1.059 216 6.838 1.807 278 573 2.103 3.886 0 68.395 21.840 1.886 44.669 11.052 625

2006

TABEL 5B: SECTORALE BALANS / AARDGAS

133 137.827 59.584 8.122 26.389 1.212 6.511 1.318 1.128 97 5.971 1.677 152 1.767 1.555 3.685

736 136.721 62.774 8.509 26.793 1.769 5.260 1.665 1.444 69 6.424 3.010 72 997 3.220 3.542

66.720 21.910 2.178 42.632 11.523 -1.622

729

1.700

62.154 17.644 2.140 42.370 11.793 -1.775

0 198.463 5.939 782 191.742 54.675 50.467 4.208 862

68.107 22.267 3.032 42.808 10.990 15

130.732 51.635 5.758 25.509 1.239 3.737 1.188 851 136 6.848 1.912 122 2.541 1.248 546

190

0 200.218 6.872 -1.932 195.278 64.341 61.165 3.176 190

2009

Eenheid: GWh(bvw)

2008

0 200.533 7.999 -375 192.909 55.527 53.610 1.917 2.436

2007


79

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

1979

433.224

2000

621.905

2001

613.123

2006

697.922

2007

694.473


2008

690.270

GRAFIEK 5: SECTORALE BALANS / AARDGAS

80 2009

Eenheid: TJ

703.000


OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDSE PRODUCTIE VOORRAADWIJZIGING BINNENLANDS BESCHIKBAAR (berekend) TRANSFORMATIESECTOR PRODUCENT/VERDELER ELEKTRICITEIT CENTRALES VOOR AUTOPRODUCTIE VERBRUIK DOOR ENERGIEVOORTBRENGER COKESFABRIEKEN VERLIES BIJ TRANSPORT/DISTRIBUTIE NIET-GESPECIFIEERD EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL HUISHOUDELIJK VERBRUIK STATISTISCH VERSCHIL A 1 B C 2 3 D 4 5 6 E 7 8 9 10 11 12 F 62.652 27.480 24.131 3.349 10.682 10.682

111.692 34.369 21.792 12.577 26.142 23.318 8 2.816 51.719 51.673 50.212 1.461 46 7 39 -538 0

24.490 24.490 24.490

2000 62.652

1979 111.692

0

0

0 0

18.357 18.357 18.357

19.911 19.911 19.911

24.502 24.502 24.502

0

51.663 24.972 13.089 11.883 8.334 8.334

56.257 27.536 20.616 6.920 8.810 8.810

58.260 23.153 21.199 1.954 10.605 10.605

2007 51.663

2006 56.257

2001 58.260

TABEL 6: SECTORALE BALANS / AFGELEID GAS

0

0

18.863 18.863 18.863

49.416 23.849 12.126 11.723 6.704 6.704

0

0

10.369 10.369 10.369

24.694 10.088 9.007 1.081 4.237 4.237

2009 24.693

Eenheid: TJ(bvw)

2008 49.416


81

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

1979

111.692

2000

62.652

2001

58.260

2006

56.257

2007

51.663 49.416

2008


2009

24.694

Eenheid: TJ

GRAFIEK 6: SECTORALE BALANS / AFGELEID GAS

82


FOSSIELE BRANDSTOFFEN INVOER UITVOER BINNENLANDSE MARKT (berekend)

Hernieuwbare brandstof en recuperatie

MIDDELEN PRIMAIRE PRODUCTIE KERNENERGIE WATERKRACHT POMPCENTRALES GEOTHERMIE, ZON, WIND,enz...

OMSCHRIJVING / JAAR A B 1 2 3 4 5 6 C D E 40.264 6.736 7.965 51.017

1979 58.982 52.246 11.407 234 341

2000 95.539 83.894 48.157 459 1.240 15 1.219 32.804 11.645 7.319 88.220

2001 95.510 79.692 46.349 439 1.203 34 1.458 30.209 15.818 6.712 88.798

2006 104.387 85.534 46.645 359 1.269 620 3.027 33.614 18.853 8.695 95.692

TABEL 7: SECTORALE BALANS / ELEKTRICITEIT

2007 104.636 88.820 48.227 389 1.294 743 3.643 34.524 15.816 9.037 95.599

2009 100.709 91.223 47.222 328 1.429 1.244 5.263 35.737 9.486 11.322 89.387

Eenheid: GWh

2008 102.088 84.930 45.568 410 1.347 924 4.392 32.289 17.158 6.561 95.527


83

OMSCHRIJVING / JAAR BINNENLANDSE MARKT (berekend) ENERGIESECTOR STEENKOOLMIJN STEENKOOLAGGLOMERATEN COKES- EN GASFABRIEK PETRLEUMRAFFINADERIJ ANDERE ELEKTRICITEITSCENTRALE EIGENVERBRUIK VERLIES BIJ VERVOER/DISTRIBUTIE VERBRUIK OMZETTING IN POMPCENTRALE EINDVERBRUIK INDUSTRIE IJZER EN STAAL CHEMIE NON-FERROMETALEN NIET-METAALHOUDENDE MINERALEN TRANSPORTMATERIAAL MACHINES EXTRACTIEVE NIJVERHEID VOEDING, DRANKEN EN TABAK DRUKKERIJEN EN PAPIERDEEG HOUTNIJVERHEID BOUW TEXTIEL EN LEDER NIET-GESPECIFIEERD TRANSPORT HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD HANDEL/DIENSTEN HUISHOUDELIJK VERBRUIK LANDBOUW NIET-GESPECIFIEERD STATISTISCH VERSCHIL E F 7 8 9 10 11 G 12 13 14 H 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 I 1

1

88 1.404 129 9.053 3.734 3.682 1.637 77.542 39.868 6.876 13.480 2.045 2.518 1.139 2.092 378 3.953 2.525 643 294 2.009 1.916 1.443 36.231 12.236 23.738 257

172 712 5.764 2.598 2.699 467 43.761 25.007 5.184 8.491 1.798 1.841 681 1.708 270 1.720 1.266 327 115 1.167 439 950 17.804 5.116 12.688

2000 88.220 1.624 3

1979 51.017 1.491 607

1

91 1.461 119 8.982 3.607 3.755 1.620 78.141 39.223 6.662 13.189 1.980 2.497 1.032 2.094 383 4.041 2.465 689 323 1.993 1.875 1.467 37.451 12.791 24.396 264

2001 88.798 1.674 3

16

1 78 2.943 164 9.501 3.725 4.064 1.712 82.896 40.133 6.488 13.176 2.298 2.370 1.199 2.149 723 4.574 2.848 1.549 788 1.686 285 1.675 41.088 18.146 21.856 1.086

1 70 3.006 372 9.509 3.640 4.179 1.690 82.606 40.211 6.193 11.766 2.468 2.411 1.180 2.176 875 4.427 2.739 1.894 825 1.714 1.543 1.608 40.787 17.148 22.722 917 128

2007 95.599 3.186

2006 95.692 3.449

TABEL 7: SECTORALE BALANS / ELEKTRICITEIT

84 1 75 2.789 271 9.580 3.546 4.262 1.772 82.686 39.019 6.346 12.222 2.207 2.449 1.097 2.188 757 4.448 2.671 1.382 872 1.537 843 1.723 41.944 20.830 19.982 1.074 58 125

2008 95.527 3.136

Eenheid: GWh

2.372 34 9.650 3.701 4.066 1.883 77.254 32.676 5.198 8.678 1.328 1.958 1.017 1.762 629 4.650 2.383 779 1.278 1.251 1.765 1.762 42.816 21.476 20.210 1.028 102 76

1

2009 89.387 2.407

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

1979

51.017

2000

88.220

2001

88.798

2006

95.692

2007

95.599


2008

95.527

2009

89.387

Eenheid: GWh

GRAFIEK 7: SECTORALE BALANS / ELEKTRICITEIT


85

902 193 776

West-Europa

Noorwegen

*Intermediaire producten inbegrepen


Andere

1,0

308

Oost-Europa 2,4

0,6

2,8

13,0 9,6 1,5 0,9

2,0 1,8 0,2

4.198 3.118 477 295

656 586 70

88,2 81,6 51,0 8,3 7,5 3,7 3,9 7,2

100,0

%

Afrika Nigeria Libië Algerije Angola Andere (-Egypte)

Amerika Venezuela Andere Amerikaanse landen

28.546 26.416 16.492 2.685 2.427 1.203 1.263 2.346

Totaal OPEC Nabije- en Midden-Oosten Saudi-Arabië Iran Irak Qatar Koeweit Andere (+Egypte)

1979

32.365

kt

Algemeen Totaal

kt = kiloton

2006

3.040

5.631

13.830

217

22

757 518

1.112 955 157

51 30

12.261 10.796 5.649 4.934 132

35.166

kt

8,6

16,0

39,3

0,6

2,2 1,5 0,0 0,1

3,2 2,7 0,4

31,9 30,7 16,1 14,0 0,4 0,0 0,1 0,1

100,0

%

2007*

3.410

4.334

16.414

873

1.553 316 350 14

1.599 913 686

26

10.863 9.296 4.703 4.117 450

36.606

kt

9,3

11,8

44,8

2,4

4,2 0,9 1,0 0,0

4,4 2,5 1,9

34,9 25,4 12,8 11,2 1,2 0,0 0,0 0,1

100,0

%

2008

4.344

4.981

14.547

1.380

2.343 909 3 51

1.149 833 316

15

11.050 9.269 4.404 4.179 671

36.633

kt

11,9

13,6

39,7

3,8

6,4 2,5 0,0 0,1

3,1 2,3 0,9

30,2 25,3 12,0 11,4 1,8 0,0 0,0 0,0

100,0

%

TABEL 8: GEOGRAFISCHE VERDELING V/D INVOER VAN RUWE AARDOLIE

86 2009

210

5.555

3.731

12.164

2.142 436 98 134 995 479

1.259 824 435

10.654 8.290 4.495 2.960 712 0 0 123

33.351

kt

0,6

16,7

11,2

36,5

6,4 1,3 0,3 0,4 3,0 1,4

3,8 2,5 1,3

31,9 24,9 13,5 8,9 2,1 0,0 0,0 0,4

100,0

%

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

Nabije- en MiddenOosten

26.416

Amerika

656

Afrika

902 193

Oost-Europa West-Europa

4.198

1979

Noorwegen

776 0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000


8.290

Amerika

1.259

2.142

Afrika

2009

3.731

West-Europa

12.164

Oost-Europa

GRAFIEK 8 A: RUWE AARDOLIE - INVOER 1979 / 2009

Noorwegen

5.555

Andere

210

eenheid : kt


87

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0


Amerika

2,0

Afrika

13,0 2,8 0,6

2,4

OostEuropa

WestEuropa

Noorwegen

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

80,0

81,6

40,0

90,0

1979


24,9

3,8

36,5

6,4

Afrika

2009

GRAFIEK 8 B: RUWE AARDOLIE - INVOER 1979 / 2009

88 WestEuropa

11,2

16,7

Andere

0,6

eenheid : %

83,4 16,6

100,0

105.295 20.984

126.279

%

100,0

1979

126.279

GWh


GWh (bvw) Nabije- en Midden-Oosten Verenigde Arabische Emiraten Qatar Amerika Trinidad & Tobago Azië Maleisië Afrika Algerije Nigeria Europa Rusland Nederland Noorwegen Duitsland Verenigd Koninkrijk Andere Algemeen Totaal

2006

6.239 7.928 194.226

4.707 1.705 1.705 834 834 34.729 32.955 1.774 144.323 7.832 70.606 59.646

GWh 4.707

3,2 4,1 100,0

% 2,4 0,0 2,4 0,9 0,9 0,4 0,4 17,9 17,0 0,9 74,3 4,0 36,4 30,7

2007

10.220 3.935 192.536

159.181 8.758 76.260 63.943

4.262 4.262

24.306 852 852 0

GWh 24.306

5,3 2,0 100,0

% 12,6 0,0 12,6 0,4 0,4 0,0 0,0 2,2 2,2 0,0 82,7 4,5 39,6 33,2

2008

6.164 5.045 192.523

161.857 9.388 75.350 70.955

0

0

25.621 0

GWh 25.621

3,2 2,6 100,0

% 13,3 0,0 13,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 84,1 4,9 39,1 36,9

TABEL 9: GEOGRAFISCHE VERDELING V/D INVOER VAN AARDGAS

2009

150.693 5.427 67.678 67.688 1.856 8.044 9.617 193.347

0

0

33.037 0

GWh 33.037

% 17,1 0,0 17,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 77,9 2,8 35,0 35,0 1,0 4,2 5,0 100,0


89

2

Nederland

Algerije


0

5

10

15

20

25

26,8

Duitsland

30

33,3

Noorwegen

33,3

4,6

andere

0

5

10

15

20

25

30

35

3

Rusland

40 36,8

36,8

2009

5,0

Andere

35

In %

4,4

GB

Nederland

2000

Noorwegen

GRAFIEK 9: GEOGRAFISCHE VERDELING VAN DE INVOER VAN AARDGAS

18

Qatar

90


kt = KILOTON US RUSLAND FED (EX GOS) POLEN ZUID-AFRIKA AUSTRALIE CANADA COLOMBIE CHINA VIETNAM EU (vanaf 2004 Polen inbegr.) ANDERE NIET EU Algemeen Totaal 5.236 197 11.245

kt 2.541 364 689 1.887 275 56

1979 22,6 3,2 6,1 16,8 2,4 0,5

46,6 1,8 100,0

%

kt 1.835 786 0 2.261 2.137 351 4 27 19 493 144 8.057

2006 22,8 9,8 0,0 28,1 26,5 4,4 0,0 0,3 0,2 6,1 1,8 100,0

%

kt 1.728 1.009 0 1.642 2.320 186 28 15 17 193 277 7.415

2007 23,3 13,6 0,0 22,1 31,3 2,5 0,4 0,2 0,2 2,6 3,7 100,0

%

kt 1.853 550 0 1.941 2.252 60 209 40 9 301 219 7.434

2008 24,9 7,4 0,0 26,1 30,3 0,8 2,8 0,5 0,1 4,0 2,9 100,0

%

TABEL 10: GEOGRAFISCHE VERDELING V/D INVOER VAN STEENKOOL

1.900 376 140 114 1 0 362 90 4.807

Eenheid: kt 2009 kt 1.618 206 33,7 4,3 0,0 39,5 7,8 2,9 2,4 0,0 0,0 7,5 1,9 100,0

%


91

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

US

2.541

364

POLEN

689

1979

275

AUSTRALIE

1.887

56 EU (vanaf 2004 Polen inbegr.)

5.236

197

Eenheid: kt

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

US

1.618

206

POLEN

376

AUSTRALIE

1.900

114

COLOMBIE

140

2009

1

0 VIETNAM

GRAFIEK 10: GEOGRAFISCHE VERDELING V/D INVOER VAN STEENKOOL

92 90

ANDERE NIET EU

362

2002

0,306 0,753 1,061 1,009 179,62

(1) voor 2009 =2000 ppm Extra zware fuel btw niet inbegrepen en volgens contractprogramma.


Gasolie verwarming (1000ppm)(1) euro/l euro/l Gasolie vervoer (10ppm) Loodvrije Super benzine (98) (10ppm) euro/l Loodvrije Super benzine (95) (10ppm) euro/l Extra zware fuel (1) euro/t

Prijs btw/energie bijdrage inbegrepen

OMSCHRIJVING / JAAR 2005

0,516 1,041 1,310 1,275 243,91

2006

0,577 1,079 1,377 1,354 279,15

2007

0,582 1,094 1,402 1,385 295,10

2008

0,760 1,252 1,478 1,456 407,47

TABEL 11: DE GEMIDDELDE VERBRUIKERSPRIJZEN VAN PETROLEUMPRODUCTEN

2009

0,497 1,023 1,337 1,316 302,32


93

2008

2009

450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00

Eenheid: euro/l

2002

179,620

2005

243,915

2006

279,150

2007

295,100

EXTRA ZWARE FUEL

2008

407,470

2009

302,316

1,200

1,250

1,300

1,350

1,400

1,450

1,500

Eenheid: euro/l

0,000

2007

0,200

0,000

2006

0,400

0,800

1,000

1,200

0,100

2005

0,497

1,400

1,600

0,600

2002

0,582

0,200

0,306

0,516

0,577

0,760

0,300

0,400

0,500

0,600

0,700

0,800

GASOLIE VERWARMING(1000ppm)

2005

2006

1,354

2007

1,385

2008

1,456

1,310

2006

1,377

2007

1,402

2008

1,478

1,316

1,337

2009

2009

LOODVRIJE SUPERBENZINE(98)(10ppm)

2005

2002

1,009

1,275

LOODVRIJE SUPERBENZINE (95)(10ppm)

GRAFIEK 11 A: DE GEMIDDELDE VERBRUIKERSPRIJZEN VAN PETROLEUMPRODUCTEN

94

Eenheid: euro/l

0,000

0,200

0,400

0,600

0,800

1,000

1,200

1,400

2002

0,753

2005

1,041

2006

1,079

2007

1,094

GASOLIE VERVOER (10ppm)

2008

1,252

2009

1,023

GRAFIEK 11 B: DE GEMIDDELDE VERBRUIKERSPRIJZEN VAN PETROLEUMPRODUCTEN


95

20 500 2.000 20.000 70.000

Laagst

<20

13,81 11,62 9,87 9,02 8,41 7,09

Prijzen exclusief belastingen en heffingen

15,23 12,79 10,79 9,88 9,09 7,66

Prijzen exclusief btw en andere aftrekbare belastingen

Prijzen in eurocent / kWh

1.000 2.500 5.000

DA DB DC DD DE ≥15.000

<1000

Bron: Eurostat & FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

Laagst

<2.500 <5.000 <15.000

Hoogst

Jaarlijks elektriciteitssverbruik in kWh

Verbruikscategorie

Huishoudelijke eindverbruikers

21,34 15,76 13,90 12,10 9,82


22,97 17,26 15,40 13,59 11,28



TABEL 13: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (2e sem 2009)

<500 <2.000 <20.000 <70.000 <=150.000

Hoogst

Jaarlijks elektriciteitssverbruik in MWh


IA IB IC ID IE IF

Verbruikscategorie

Industriële eindverbruikers

TABEL 12: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (2e sem 2009)

96 27,80 20,88 18,64 16,45 13,65

Prijzen inclusief alle belastingen

18,43 15,47 13,05 11,95 11,01 9,25


20 500 2.000 20.000 70.000

Laagst

<20


15,97 12,93 10,57 9,41 8,05 7,16


14,36 11,59 9,43 8,37 7,16 6,42


1.000 2.500 5.000

DA DB DC DD DE ≥15.000

<1000


Laagst

<2.500 <5.000 <15.000

Hoogst

Jaarlijks elektriciteitssverbruik in kWh

Verbruikscategorie


22,41 16,53 14,49 12,61 10,25

24,21 18,23 16,19 14,31 11,96

Prijzen exclusief Prijzen exclusief btw en belastingen en heffingen andere aftrekbare belastingen


TABEL 15: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (1e sem 2010)

<500 <2.000 <20.000 <70.000 <=150.000

Hoogst

Jaarlijks elektriciteitssverbruik in MWh


IA IB IC ID IE IF

Verbruikscategorie


TABEL 14: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (1e sem 2010)

29,30 22,07 19,59 17,32 14,47


19,33 15,62 12,74 11,36 9,71 8,67



97

IB

IC

ID

IE

IF

Eenheid: eurocent/kWh




DA

DB

DC

DD

DE




GRAFIEK 13: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (2e sem 2009)

IA


0

10

20

30

40

50

60

70

80

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


GRAFIEK 12: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (2e sem 2009)

98

IB

IC

ID

IE

IF





DA

DB

DC

DD

DE




GRAFIEK 15: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (1e sem 2010)

IA


0

10

20

30

40

50

60

70

80

0

10

20

30

40

50

60


GRAFIEK 14: DE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (1e sem 2010)


99

Hoogst

<1000 1000 <10000 10000 <100000 100000 <1000000 1000000 <=4000000

Laagst

Jaarlijks verbruik (GJ/jaar)

4,00 3,55 3,06 3,15 2,62

Prijs exclusief btw en andere aftrekbare belastingen

Prijs in eurocent/kWh

Laagst

<20 20 <200 >200

Hoogst


6,38 4,12 3,73

Prijs exclusief belastingen en heffingen


D1 D2 D3

Verbruikscategorie


6,52 4,26 3,88

7,89 5,16 4,69

Prijs exclusief btw en andere aftrekbare Prijs inclusief belastingen alle belastingen


4,83 4,28 3,65 3,65 3,09

Prijs inclusief alle belastingen

TABEL 17: DE AARDGASPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (2e sem 2009)

3,85 3,44 2,90 2,79 2,33



I1 I2 I3 I4 I5

Verbruikscategorie


TABEL 16: DE AARDGASPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (2e sem 2009)

100

Laagst

Hoogst


3,98 3,49 2,75 2,31 2,08

4,11 3,62 2,85 2,37 2,13

Prijs exclusief btw en Prijs exclusief belastingen en andere aftrekbare heffingen belastingen


Laagst

<20 20 <200 >200

Hoogst



D1 D2 D3

Verbruikscategorie


6,45 4,23 3,83

6,59 4,38 3,99

Prijs exclusief btw en Prijs exclusief belastingen en andere aftrekbare heffingen belastingen


TABEL 19: DE AARDGASPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (1e sem 2010)

I1 <1000 I2 1000 <10000 I3 10000 <100000 I4 100000 <1000000 I5 1000000 <=4000000 Bron: Eurostat & FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

Verbruikscategorie


TABEL 18: DE AARDGASPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (1e sem 2010)

7,97 5,29 4,83


4,97 4,38 3,45 2,87 2,58



101

I2

I3

I4

I5

D1

D2

D3









GRAFIEK 17: DE AARDGASPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (2e sem 2009)

I1


0

5

10

15

20

25

0

2

4

6

8

10

12

14

GRAFIEK 16: DE AARDGASPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (2e sem 2009)

102

I2

I3

I4

I5


D1

D2

D3

GRAFIEK 19: DE AARDGASPRIJZEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK (1e sem 2010)

I1


0

5

10

15

20

25

0

2

4

6

8

10

12

14


GRAFIEK 18: DE AARDGASPRIJZEN VOOR INDUSTRIEEL GEBRUIK (1e sem 2010)








103

16,52 18,90 26,26 22,88 19,43 10,93 16,31 12,49 20,45 18,82 18,75 19,09 15,51 12,93 16,24 14,37

Dc: voor huishoudelijke sector (alle taksen inbegrepen) Ic: voor industriële sector (btw en andere recupereerbare taksen niet inbegrepen)

10,39 10,95 8,93 11,33 11,91 9,42 11,37 6,79 14,03 11,58 11,20 0,00 9,19 6,86 6,78 10,65

INDUSTRIEEL

ELEKTRICITEIT (euro/100kWh) HUISHOUDELIJK


EU 15 EU 27 BELGIE DENEMARKEN DUITSLAND IERLAND GRIEKENLAND SPANJE FRANKRIJK ITALIE LUXEMBURG NEDERLAND OOSTENRIJK PORTUGAL FINLAND ZWEDEN VERENIGD KONINKRIJK

OMSCHRIJVING 2009

TABEL 20: TOTALE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR DE HUISHOUDELIJKEEN INDUSTRIELE SECTOR

104

10,95

18,90

I TA L IE

Dc: voor huishoudelijke sector (alle taksen inbegrepen) Ic: voor industriële sector (btw en andere recupereerbare taksen niet inbegrepen)


0

5

10

15

EU

15

27

EU

20

BEL GI E

25

LAN D I ER

LAN D GRI EKE N

NJE SPA

N

EM A R KE

D EN

TSL AND

DUI

BU R G LUX EM

IJK N KR FRA

RLA ND N ED E

RIJK TEN OOS

TUG AL PO R

30

FIN

HUISHOUDELIJK INDUSTRIEEL

Eenheid: euro/100kWh

D EN EN I G VER

ZW E

JK NKR I DK ONI

LAN D

GRAFIEK 20: TOTALE ELEKTRICITEITSPRIJZEN VOOR DE HUISHOUDELIJKE- EN INDUSTRIELE SECTOR


105

9,12 8,77 14,50 10,80 8,31 8,13 9,41 9,31 10,62 10,52 0,00 8,52 8,25 11,79 7,09

15,44 15,58 26,16 17,18 16,59 15,93 15,75 17,94 13,25 20,92 17,63 16,65 0,00 25,82 11,84

INDUSTRIEEL

AARDGAS (euro/GJ) HUISHOUDELIJK

D2: voor huishoudelijke sector (alle taksen inbegrepen) I3: voor industriële sector (btw en andere recupereerbare taksen niet inbegrepen)


EU 15 EU 27 BELGIE DENEMARKEN DUITSLAND IERLAND GRIEKENLAND SPANJE FRANKRIJK ITALIE LUXEMBURG NEDERLAND OOSTENRIJK PORTUGAL FINLAND ZWEDEN VERENIGD KONINKRIJK

OMSCHRIJVING 2009

TABEL 21: TOTALE AARDGASPRIJZEN VOOR DE HUISHOUDELIJKEEN INDUSTRIELE SECTOR

106

8,77

15,58

FR A NKR IJ K

SPA N JE

LU X EMB URG

ITAL IE

D2: voor huishoudelijke sector (alle taksen inbegrepen) I3: voor industriële sector (btw en andere recupereerbare taksen niet inbegrepen)


0

5

10

5

EU 1

15

7

EU 2

20

BEL G IE

25

N

RKE

DEN EMA

AND IERL

AND NED ERL

D SLAN DUIT

RIJK TEN OOS

AND FINL

30

PO R TUG

Eenheid: euro/GJ

VER E

DEN ZWE

IJ K NINK R NIGD KO

AL

GRAFIEK 21: TOTALE AARDGASPRIJZEN VOOR DE HUISHOUDELIJKE- EN INDUSTRIELE SECTOR

INDUSTRIEEL

HUISHOUDELIJK


107

TJ

Natural Gas (Dry)

-6.275,83

-1,00 -67,07

-301,53 -459,90 0,00 -1,00

20,20 15,05 1,96 -37,24 9,77 0,00

-4,56 -87,97 8,32

-41,11 59,99 1,14

-101,71

Stock change

Apparent

0,00 0,00 0,00

634.426,37

1.957,88 2.719,95 0,00 173,05 0,00 0,00 11,22 -161,36

0,00

31.326,11 0,00 0,00 -2.329,12 -1.781,94 44,87 0,00 -1.151,39 -4.147,48 231,09 0,00 2.991,25 -514,30 8,36 64,52 -1.331,92 -503,30

consumption

(1)

29,31 29,31

29,31 29,31 24,83 21,56

44,00 37,70 42,30 31,40 41,87 30,00

42,70 40,60 45,95

43,95 43,12 43,12

41,87

(TJ/Unit)

factor

Conversion

NCV NCV NCV

NCV

NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV

NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV NCV

(1)

Apparent

57.385,46 79.721,73 0,00 3.730,96 0,00 0,00 328,86 -4.729,46 136.437,55 634.426,37 1.742.026,37 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00

1.311.624,23 0,00 0,00 -102.364,82 -76.837,25 1.934,79 0,00 -49.164,35 -168.387,69 10.618,59 0,00 131.615,00 -19.389,11 353,63 2.025,93 -55.767,49 -15.099,00 971.162,44

(TJ)

consumption (t C/TJ)

factor

15,30

25,80 29,50

25,80 25,80 26,20 27,60

20,00 22,00 20,00 27,50 20,00 20,00

20,20 21,10 17,20

18,90 19,50 19,50

20,00

Carbon emission

If Anthracite is not separately available, include with Other Bituminous Coal.

22.325,96

13,05 409,21

9,77

353,60 6.924,71

0,00 1.255,22 0,00

bunkers

International

To convert quantities expressed in natural units to energy units, use net calorific values (NCV). If gross calorific values (GCV) are used in this table, please indicate this by replacing "NCV" with "GCV" in this column.

650.476,50

23,27 180,78

10,08 880,15 0,00 0,00

218,16 589,33 335,55 1,00 3.449,75 509,06

8.130,93 3.216,63 786,76

2.713,33 1.538,28 22,04

0,00

Exports

(2)

Solid Biomass Liquid Biomass Gas Biomass

kt kt

1.666,43 3.140,20 0,00 172,05

3.229,61 90,08 355,64 28,28 2.127,60 5,76

kt kt kt kt kt kt

kt kt kt kt

7.328,58 5.905,89 1.026,17

kt kt kt

Anthracite Coking Coal Other Bit. Coal Sub-bit. Coal Lignite Oil Shale Peat BKB & Patent Fuel Coke Oven/Gas Coke

(2)

343,10 1.071,55 68,05

31.224,40

Imports

(1)

Secondary Fuels Solid Fuel Totals Gaseous Fossil Total Biomass total

Primary

Fuels

Solid

Fossil

Liquid Fossil Totals

Secondary Fuels

Production

kt kt kt

kt

Crude Oil Orimulsion Natural Gas Liquids Gasoline Jet Kerosene Other Kerosene Shale Oil Gas / Diesel Oil Residual Fuel Oil LPG Ethane Naphtha Bitumen Lubricants Petroleum Coke Refinery Feedstocks Other Oil

Liquid Fossil

Primary Fuels

Unit

FUEL TYPES

TABLE 1.A(b) SECTORAL BACKGROUND DATA FOR ENERGY CO2 from Fuel Combustion Activities - Reference Approach (IPCC Worksheet 1-1) (Sheet 1 of 1)

108 1.480,54 2.056,82 0,00 102,97 0,00 0,00 8,48 -139,52 3.509,31 9.706,72 32.540,96 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00

26.232,48 0,00 0,00 -1.934,70 -1.498,33 37,73 0,00 -993,12 -3.552,98 182,64 0,00 2.632,30 -426,56 7,07 55,71 -1.115,35 -301,98 19.324,93

(Gg C)

content

Carbon

0,00 189,74 3.796,75 0,00

0,00

3.607,01

0,00 0,00 198,93 0,00 2.729,87 641,68 36,53

(Gg C)

stored

Carbon

1.480,54 2.056,82 0,00 102,97 0,00 0,00 8,48 -139,52 3.509,31 9.516,98 28.744,21 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00

26.232,48 0,00 0,00 -1.934,70 -1.498,33 37,73 0,00 -993,12 -3.552,98 -16,29 0,00 -97,57 -1.068,24 -29,46 55,71 -1.115,35 -301,98 15.717,92

(Gg C)

emissions

Net carbon

0,995

0,98 0,98

0,98 0,98 0,98 0,98

0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99

0,99 0,99 0,99

0,99 0,99 0,99

0,99

oxidized

carbon

Fraction of

5.320,09 7.390,84 0,00 370,02 0,00 0,00 30,49 -501,34 12.610,10 34.721,13 104.387,27 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00

95.223,92 0,00 0,00 -7.022,94 -5.438,92 136,95 0,00 -3.605,03 -12.897,32 -59,13 0,00 -354,18 -3.877,71 -106,93 202,24 -4.048,72 -1.096,19 57.056,04

(Gg CO2)

emissions

Actual CO2


2008 3267 8907 10693 14229 7798 44894

2009 1714 8168 10758 13808 6829 41277

IJzer en staal Andere industrieën Vervoer Huishoudelijk / gelijkgesteld Niet-energetisch verbruik TOTAAL

209 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 578 27 14 11 3075 338 1022 700 787 593 624 654 332 371 466 9450 9366 10449 10376 96 231 9510 273 4195 4907 4186 231 250 276 75 102 106 12988 5933 6904 5976 6848 1189 20543 22974 21336 824 970 1161 407 473 572 41871

2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 558 546 447 1073 1054 678 1417 1653 2893 2809 2363 4211 3993 3560 399 410 144 148 151 3533 3607 3682 4823 5178 5285 131 185 915 894 853 7128 7110 6643 11022 11119 10376 1947 2248

IJzer en staal Andere industrieën Vervoer Huishoudelijk / gelijkgesteld Niet-energetisch verbruik TOTAAL

ENERGIEDRAGER

Eenh.: ktoe(ovw) ELEKTRICITEIT GAS VASTE BRANDSTOF PETROLEUM HERNIEUW.BRAND WARMTE TOTAAL 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 591 573 588 1378 1263 1312 2803 2988 1953 197 36 50 17 17 16 4986 4877 3919 2837 2800 2760 3800 3544 3898 458 390 303 1439 1625 1418 183 197 214 409 403 395 9126 8959 8988 124 126 125 0 9474 9281 9535 9598 9407 9660 3115 3220 3272 4851 5284 5084 237 249 290 5952 6023 4700 154 178 154 64 63 62 14373 15017 13562 722 743 691 5757 5573 5583 6479 6316 6274 6667 6719 6745 10751 10834 10985 3498 3627 2546 22819 22538 21286 337 375 368 490 483 473 44562 44576 42403

TABEL 22: FINAAL ENERGIEVERBRUIK


109

2000

44562

2001

44576

2002

42403


39000

40000

41000

42000

43000

44000

45000

2007

41871

2008

44894

GRAFIEK 22A: FINAAL ENERGIEVERBRUIK

110 2009

41277

Eenheid:

ktoe


PETROLEUM 51%

HERNIEUWBARE WARMTE BRANDST. 1% 1%

2000

VASTE BRANDSTOF 8%

ELEKTRICITEIT 15%

GAS 24%

PETROLEUM 52%

WARMTE 1%

GRAFIEK 22 B: FINAAL ENERGIEVERBRUIK

HERNIEUWBARE BRANDST. 3%

2009

VASTE BRANDSTOF 3%

ELEKTRICITEIT 16%

GAS 25%


111

170 215 89 180 33 347 212 59 28 171 161 3372

2008 546 1051

190 211 94 188 65 382 230 119 75 132 73 3356

176 217 98 180 32 340 217 55 25 173 165 3428

2007 558 1133

198 204 103 185 62 393 245 133 68 145 24 3451

114 168 87 151 54 400 205 67 110 108 152 2809

2009 447 746

172 216 83 174 30 336 215 50 28 165 158 3348 59 1042 4809

64 1000 5176

137 408 129 112 5 498 234 6 77 250 275 5283

94 505 102 88 8 463 130 12 137 121 286 5048

2008 1054 2048

152 89

184 107

2007 1073 2079

97 424 102 37

108 439 109 58

96 290 92 66 11 531 148 9 197 97 42 4236

2009 678 1979

56 1219 5211

185 109

97 388 94 51

56 33 3 6 915

32 30 6 4 19 2063

28 31

41 1816

2

9

14

22 202

2009 578 13

0 30 2255

24 260

2008 1653 26

1 19 3378

37 30

21

18 165

17 197

2007 1417 71

3 26 3260

50 34

16

11 43 31

22 247

22 320

68 3 389 1050

85 30

20

28 272

52 1 206 713

9 274 3 15 5 43 24

2008 14 67

139 16 623 1661

115 12 534 1636 2007 27 128

165 48

39

30 252

159 44

23

5 296

63 1 218 798

51 15

269 4 17

2009 11 149

150 19 470 1467

159 58

28

35 343

593

13 264 106

1

624

7 283 98

225

11

13 196

2008

197

7 133 57

2007

183

5 134 44

653

18 307 103

2

111 94

18

2009

213

7 149 57

ELEKTRICITEIT GAS VASTE BRANDSTOF PETROLEUM HERNIEUW.BRAND 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 591 573 588 1378 1263 1312 2803 2988 1953 197 36 50 1159 1134 1133 1729 1544 1700 1 1 1 251 313 155


Ijzer en staal Chemie Petrochemie Non ferro metalen Niet metaalhoud. mineraal Transportmateriaal Machines Extractieve nijverheid Voeding,dranken en tabak Drukkerijen / papierdeeg Houtnijverheid Bouw Textiel en leder Niet-gespecifieerd TOTAAL

Ijzer en staal Chemie Petrochemie Non ferro metalen Niet metaalhoud. mineraal Transportmateriaal Machines Extractieve nijverheid Voeding,dranken en tabak Drukkerijen / papierdeeg Houtnijverheid Bouw Textiel en leder Niet-gespecifieerd TOTAAL

ENERGIEDRAGER

TABEL 23: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: INDUSTRIE

112 1 13 332

41 40 1

236

2007

15 371

30 43

283

2008

3 14 467

30 50

370

2009

2007 2008 3075 3267 3660 3486 0 0 380 317 1277 1475 232 199 332 300 67 78 1058 957 844 740 246 229 213 270 399 258 742 599 12525 12175

2009 1714 3275 0 343 1023 183 238 65 1086 758 179 370 212 432 9878

Eenh.: ktoe(ovw) WARMTE TOTAAL 2000 2001 2002 2000 2001 2002 17 17 16 4986 4877 3919 137 135 132 3277 3127 3121 0 0 0 311 319 322 1272 1138 1112 207 191 177 272 272 274 32 33 30 731 721 724 533 516 561 99 116 107 140 167 178 252 247 240 272 268 264 1997 2113 2141 426 420 412 14109 13837 12906

2000

3260

2000

2001

3378

2001

3373

2007

2008

3356

2002

2255

2007

1816

2008

2063

VASTE BRANDSTOF

2002

3451

ELEKTRICITEIT

3348 2809

2009

915

2009


0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

3428

Eenheid: ktoe

1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2000

1636

2000

5176

2001

1610

2001

4809

2007

5283

2002

1467

2007

1050

PETROLEUM

2002

5211

GAS

GRAFIEK 23 A: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: INDUSTRIE

2008

713

2008

5048

2009

798

2009

4236


113

HERNIEUWBARE WARMTE BRANDST. 1% 3%


VASTE BRANDSTOF 23%

PETROLEUM 12%

2000

GAS 37%

ELEKTRICITEIT 24% VASTE BRANDSTOF 9%

WARMTE PETROLEUM 5% 8%

GAS 43%

2009

HERNIEUWBARE BRANDST. 7%

GRAFIEK 23 B: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: INDUSTRIE

114 ELEKTRICITEIT 28%

2008 1791 1718 92 5 3606

2007 1560 1879 93

3532

3221

3115

2009 1847 1738 88 9 3682

3273

ELEKTRICITEIT 2000 2001 2002 1052 1100 1020 2041 2098 2229 22 23 24


Handel en diensten Huishoudelijk verbruik Landbouw Niet-gespecifieerd TOTAAL

Handel en diensten Huishoudelijk verbruik Landbouw Niet-gespecifieerd TOTAAL

ENERGIEDRAGER

4823

2007 1369 3288 166

4852

2000 1550 3302

5177

2008 1700 3308 169

GAS 2001 1652 3632 0 0 5284

5285

2009 1728 3322 235

5084

2002 1618 3466

131

131 185

185

2008

10 248

20 237 2007

238

217

9 273

264

2009

67 290

223

VASTE BRANDSTOF 2000 2001 2002

2008 1123 3280 503 4906

2007 948 2629 619 4196

2009 952 2756 433 46 4187

PETROLEUM 2000 2001 2002 1331 1336 1143 3559 3760 3295 1062 927 589 -326 5952 6023 4701

231

2007 7 209 15

154

251

2008 7 225 19

178

275

2009 9 231 35

153

HERNIEUW.BRAND 2000 2001 2002 2 7 5 152 171 148

2007 49 14 12 1 76

34 64

102

2008 71 14 17

33 63

107

2009 69 13 25

33 62

WARMTE 2000 2001 2002 14 14 14 16 16 15

TABEL 24: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD

2007 3933 8150 905 1 12989

2008 4692 8730 800 5 14227

2009 4605 8324 816 64 13809

Eenh.: ktoe(ovw) TOTAAL 2000 2001 2002 3949 4109 3800 9287 9915 9228 1084 950 761 54 43 -226 14374 15017 13563


115

2000

237

2000

3221

248

2002

3273

2007

2002

290

2007

131

2008

185

VASTE BRANDSTOF

2001

2001

3115

3532

2009

273

2008

3606

3682

2009


0

50

100

150

200

250

300

3700 3600 3500 3400 3300 3200 3100 3000 2900 2800

ELEKTRICITEIT

Eenheid: ktoe

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

4500

4600

4700

4800

4900

5000

5100

5200

5300

2000

5952

2000

4852

2001

6023

2001

5284

2007

4823

2002

4701

2007

4196

PETROLEUM

2002

5084

GAS

2008

4906

2008

5177

2009

4187

2009

5285

GRAFIEK 24 A: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD

116

WARMTE 0%


VASTE BRANDSTOF 2%

PETROLEUM 41%

HERNIEUW. BRANDSTOF 1%

2000

GAS 34%

ELEKTRICITEIT 22%

VASTE BRANDSTOF 2%

PETROLEUM 30%

WARMTE 2%

GAS 38%

HERNIEUW. BRANDSTOF 2%

2009

GRAFIEK 24 B: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: HUISHOUDELIJK EN GELIJKGESTELD

ELEKTRICITEIT 27%


117

126

125

GAS 2001 2002

2007 2008 2009 2007 2008 2009 144 148 151 0 0 0 0 0 0 0 0 144 148 151 0 0

124

ELEKTRICITEIT 2000 2001 2002 2000 124 126 125


Spoorweg Binnenscheepvaart Luchtvaart Wegvervoer TOTAAL

Spoorweg Binnenscheepvaart Luchtvaart Wegvervoer TOTAAL

ENERGIEDRAGER

2009

231 231

2008

96 96

PETROLEUM HERNIEUW.BRAND 2000 2001 2002 60 56 32 137 128 212 1527 1157 1254 7750 7940 8037 9474 9281 9535

2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 0 0 36 40 35 0 0 190 114 165 0 0 1018 1396 1295 0 0 8122 8899 8881 0 0 0 9366 10449 10376

VASTE BRANDSTOF 2000 2001 2002

TABEL 25: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: TRANSPORTSECTOR

118 2007

2008

Eenh.: ktoe TOTAAL 2000 2001 2002 184 182 157 137 128 212 1527 1157 1254 7750 7940 8037 9598 9407 9660 2007 2008 2009 180 188 186 190 114 165 1018 1396 1295 8122 8995 9112 0 9510 10693 10758

2009

WARMTE 2000 2001 2002

2000

124

2001

126

2002

125

2007

144

2008

148 151

2009


0

20

40

60

80

100

120

140

160

ELEKTRICITEIT

8600

8800

9000

9200

9400

9600

9800

10000

10200

10400

10600

Eenheid: ktoe

2000

9474

2001

9281

2002

9535

2007

9366

PETROLEUM

GRAFIEK 25 A: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: TRANSPORT

2008

10449

2009

10376


119

Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie 1: ELEKTRICITEIT 2: GAS 3: VASTE BRANDSTOFFEN 4: PETROLEUM

4 99%

4 99%

1 1%

1 1% 2 3 0% 0%

2009

2000

2 0%

GRAFIEK 25 B: FINAAL ENERGIEVERBRUIK: TRANSPORTSECTOR

120 3 0%

7

tstke 7x4,1868

10x4,1868

3,6

1

4,1868

GJ

Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie k (kilo) = 103 Opmerkingen M (Mega) = 106 G (Giga) = 109 T (Tera) = 10 12 P (Peta) = 1015

10

1 4,1868 3,6 4,1868

1

Gcal

toe

MWh

GJ

Gcal

Naar Van

10x4,1868 3,6 7x4,1868 3,6 7 10

1

1 10 1 10x4,1868 3,6 10x4,1868

4,1868 3,6 1 3,6 1

toe

MWh

OMZETTINGSTABEL EENHEDEN

1

1 7 1 7x4,1868 3,6 7x4,1868 10 7

tstke


121

122

© micky2paris75 - Fotolia.com

Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnummer: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

Verantwoordelijke uitgever: Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat BRUSSEL

Recommend Documents