Verandering van tijdperk: hoe orde te scheppen in chaos? Zwolle, 26 November 2015
twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Laatste Kantelperiode • Industriële revolutie • Modernisering samenleving • Machtswisseling
19de Eeuw
vs
21ste Eeuw
industriële revolutie
digitale revolutie
angst voor machines
angst voor robots
langdurige onrust
steeds meer onrust
sociale ongelijkheid
sociale ongelijkheid
Marx
Piketty
Verschillen
snelheid, omvang, impact, complexiteit is een paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw
Kantelperiode 1. samenleving wordt decentraal en bottom-up 2. economie wordt decentraal en circulair 3. nieuwe macht ontstaat
Samenleving 3.0
Overgang naar Samenleving 3.0 Opbouw van
Voorontwikkelingsfase
Doorontwikkelingsfase
Samenleving 3.0
Kantelperiode
Verticaal
Horizontaal
Centraal
Decentraal
Top-down
Bottom-up
We zitten hier
Tijd
Kantelperiode • traditionele grote bedrijven vallen om • overheid op zoek naar nieuwe rol • brancheorganisaties verdwijnen • angst en wantrouwen bij burgers
Chaos
Bezorgde huisartsen spijkeren manifest op het ministerie
manifest van de Bezorgde Huisarts: het roer moet om! gesteund door 7.900 van 11.345 huisartsen in Nederland
Thuiszorg bezet Stadhuis Borculo
Thuiszorgmedewerkers zijn boos op gemeente
Studenten bezetten het Maagdenhuis is Amsterdam
weg met het rendementsdenken in het onderwijs!
Boze Groningers Protesteren Tegen Gaswinning
Groningen als pinautomaat van de Randstad
Burgerinitiatief Ons Geld
wil het taboe doorbreken op geldschepping
Systeemwereld vs Leefwereld Systeemwaarden
Menswaarden
doelmatigheid
aandacht / tijd
efficiency
vertrouwen
controle, beheersing
ruimte
regelzucht
keuzevrijheid
kosten / baten
kwaliteit
Efficiency Samenleving rationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency
alles moet worden gemeten en gecontroleerd gebaseerd op gestold wantrouwen mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving
on(t)menselijke samenleving
Burger Initiatieven
Broodfondsen
Lokale energiemaatschappijen
Lokale zorg coöperaties
Explosieve Groei van Coöperaties
disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in
Economie 3.0
Oude Economie vs Nieuwe Economie banken
financiële coöperaties
energiebedrijven
google, tesla, van de bron
taxibedrijven
Uber
hotelketens
Airbnb
boekenwinkels
Amazon
platenmaatschappij
Itunes
Disruptief Bedrijf Uber Uber geeft de klant keuzevrijheid
transparantie betere prijs en verspilt minder middelen
Uber verandert vervoersketen Uber rush
[supersnelle koeriersdienst]
Uber eats
[versproducten & maaltijden]
Uber essentials
[vervoer medicijnen]
Uber cargo
[vervoer bedrijfsleven]
Uber mover
[verhuizingen]
Uber Platform
Uber verbindt chauffeurs aan passagiers
Economische Kanteling - robotisering en automatisering - digitalisering van productieproces - ontbundeling & ontvlechting - circulaire & bio-economie
de disruptieve technologie helpt mensen om zich slimmer en beter te organiseren
Alle Sectoren in Transitie Energie
van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn
van zorgen voor naar zorgen dat
Bouw
van aanbod & product naar vraag & dienst
Zorg
van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs
van organisatie centraal naar leerling centraal
Transitie in het Sociale Domein
Decentralisatie Jeugdzorg, Ouderenzorg decentralisatie van rijk naar gemeenten bezuinigingen en efficiency operaties echte transitie = cultuuromslag
Werk & Inkomen
nog geen sprake van decentralisatie
gaan we nog op de oude voet verder
huidige decentralisatie leidt tot: dezelfde fouten, met minder mensen, met minder geld, op kleinere schaal
“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie en protocollen en procedures. Ik kom daardoor te weinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ” thuiszorgconsulent
Probleem in JeugdZorg mens in dienst van structuur ’silosering’ van zorg
in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang
120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang
Probleem in JeugdZorg mens in dienst van structuur ‘silosering’ van zorg van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’
“ 10 jaar jeugdzorg heeft mij niets gebracht. Ik zie steeds nieuwe mensen voor me en moet steeds weer mijn verhaal aan iemand anders vertellen. Ik zoek een vertrouwenspersoon, iemand die zich niet aan de regels en protocollen houdt maar dwars door het systeem loopt en die één van ons wordt ” jeugdzorg ‘cliënt’
Zorg Systeem is gebaseerd op: angst wantrouwen controle beheersing
Verbroken Verbindingen relatie tussen zorgverlener en zorgvrager vertrouwen, aandacht, passie, bezieling
is verworden tot relatie tussen leverancier en cliënt kosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening
Systeemvernieuwing nodig in zorg
Transitie cultuuromslag ‘van zorgen voor naar zorgen dat’
structuurverandering platte, horizontale netwerkorganisaties
werkwijze persoonsgericht ontwikkelingsplan
Zorg 3.0 mensgericht menslievend vanuit eigen kracht in eigen omgeving
samenredzaam
Nieuw Zorg Paradigma van zorgen voor naar zorgen dat mensen faciliteren in hun leven zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is diensten aanbieden rondom:
werk zoeken, opleidingen, netwerken
Zorg Bedrijf 3.0 verdient niet zozeer geld met zorg
maar met het faciliteren van de klant van 100% naar 20% zorg
helpen met netwerk ontwikkelen helpen met scholing & baan zoeken
Competenties voor Zorg 3.0 kunnen denken vanuit mensen
kunnen verbinden kunnen met groepen & vrijwilligers omgaan activeren, coachen en dienen
Nieuwe Solidariteit groep van ca. 1 miljoen mensen is kwetsbaar hebben de best mogelijke intensieve zorg nodig nieuwe vormen van solidariteit zijn nodig
Hoe pakt de Overheid dit aan?
Aanpak Gemeenten het organiseren van de decentralisatie spoorboekjes, marsroutes, arrangementen transitiemanagers, transitieteams sociale wijkteams als panacee
Sociale Wijkteams interessant experiment alleen als er echt anders wordt gewerkt praktijk leert dat men toch weer zorgt voor omdenken en omdoen kost tijd en ruimte
Sociale Wijkteams zijn geen panacee maar wel een interessant experiment
95% van de tijd gaat op aan geld & organisatie
nieuw speelveld nieuwe spelregels zelfde spelers, zelfde spel
gemeentes willen alles dicht timmeren en zorgkantoor spelen
Wat laten Gemeenten liggen? cultuuromslag anders denken en anders werken niet zorgen voor maar zorgen dat denken en handelen vanuit burgers
Wat zouden Gemeenten kunnen doen?
nieuw spel spelen met nieuwe spelers en nieuwe spelregels
Faciliteren heldere & ambitieuze kaders stellen
heldere spelregels opstellen schakelen tussen professionals en burgers
Praktisch selecteer scherp met wie je werkt ga alleen in zee met zorgorganisaties 3.0 stop met clubs die niet aan spelregels voldoen
Gemeente Putten afscheid genomen van alle zorgaanbieders gaat alleen in zee met Buurtzorg
Organisatie Gemeenten dienstverlening belastingen klachten loket archief contact gemeente
stadsbeheer parkeren afval stadswachten markten werkzaamheden
maatsch.ontwikkeling ggd sport & recreatie kunst & cultuur jeugd & onderwijs activering & welzijn
werk & inkomen toetsing & toezicht beheer inkomen bureau zelfstandigen matching service werkgevers
Wat kunt U nu anders doen morgen?
Even Niets Doen
Verander Strategie van ……
naar…..
wat voor type organisatie? structuur, cultuur, werkwijze hoe dit te realiseren?
Transitie Fasen binnen Gemeente Gemeente 3.0
Stabilisatie Versnelling
uitvoering
DNA Kantelpunt Voorontwikkeling
strategie / missie
bewustwording
tijd
Visie-Strategie-Actie kijk 5 jaar vooruit: streefbeeld(en) ontwikkel veranderstrategie start gerichte interventies
Weerstand mentale weerstand organisatorische weerstand juridische weerstand financiële weerstand
Geniet van alle soorten weerstand
Mentale Weerstand tegenstanders
[gedreven door angst]
‘ja, maar’ zeggers
[gedreven door onzekerheid]
remmers
[gedreven cognitieve dissonantie]
in
Marlous Martine transitie Marieke Chantal Melanie Ilse Elke Aziza Anneke Christien Herman Yvonne Natasha Monique Astrid
Als je echt wilt veranderen zoek je het niet in regels & procedures, dan leg je het buiten je zelf neer. Als je wilt veranderen, zoek dan de verandering in jezelf
Draagvlak breed draagvlak frustreert de vernieuwing smal & diep draagvlak is effectiever verbreed het draagvlak stap voor stap start met mensen die willen en kunnen veranderen
Veranderaars mensen die willen én kunnen veranderen mensen die willen maar niet kunnen veranderen mensen die niet willen maar wel kunnen veranderen mensen die én niet willen én niet kunnen veranderen
Kantelaars, Koplopers, Verbinders kantelaar:
systeembreker, verandert de organisatie
verbinder: maakt zich ondergeschikt, empathisch koploper:
inhoudelijk gedreven, bindt minder snel
Energie verandering ontstaat vanuit positieve energie ga daar waar positieve energie zit vier tussentijdse successen start met mensen die willen en kunnen veranderen
Verander Druk werk van buiten naar binnen creëer druk van buitenaf en van binnen uit schaak op drie schaakborden tegelijk [omgeving; gemeente; individu]
Tijd & Ruimte creëer tijd en ruimte binnen organisatie 5 jaar minimaal voor cultuuromslag creëer experimenteerruimte binnen organisatie start met 5 doorbraakprojecten / experimenten
Hollands Kroon heeft 80% van de regels afgeschaft vergunningen, wildplassen, hondenpoep, bedelen
burgers spreken elkaar aan op wangedrag alleen dingen verbieden die gevaarlijk zijn
experiment van 2 jaar, daarna evaluatie
Schaduwlijn ontwikkel schaduwlijn binnen organisatie werk met friskijkers en dwarsdenkers experimenteer met nieuwe werkwijzen zoek samenwerken nieuwe partners
Creëer ruimte binnen jezelf
Kairos & Chronos chronos chronologische tijd jaagt ons op
kairos kwaliteits tijd verrijkt ons
Persoonlijke Transitie Competent Individu
Stabilisatie Versnelling
onbewust bekwaam
bewust bekwaam Kantelpunt Voorontwikkeling
bewust onbekwaam
onbewust onbekwaam
tijd
Reflectie & Reflexiviteit reflectie spiegel eigen aanpak en niet op basis van mening anderen
reflexiviteit waarom doe ik de dingen zoals ik ze altijd gedaan heb?
Veranderen is best lastig maar kan ook leuk zijn!
