Verandering van Tijdperk: kantelt Gooi en Vechtstreek mee? Bussum, 13 Februari 2015 twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Laatste Kantelperiode • Industriële revolutie • Modernisering samenleving • Machtswisseling
Europa bevindt zich nu weer in een kantelperiode
Kantelperiode 1. samenleving wordt decentraal en bottom-up 2. economie wordt decentraal en circulair 3. nieuwe macht ontstaat
Samenleving 3.0
Overgang naar Samenleving 3.0 Opbouw van
Voorontwikkelingsfase
Doorontwikkelingsfase
Samenleving 3.0
Kantelperiode
Verticaal
Horizontaal
Centraal
Decentraal
Top-down
Bottom-up
We zitten hier
Tijd
Chaos
Kantelperiode • traditionele grote bedrijven vallen om • overheid op zoek naar nieuwe rol
• brancheorganisaties verdwijnen • angst en wantrouwen bij burgers
Oude Samenleving
Nieuwe Samenleving
centraal
decentraal
top-down
bottom-up
grote organisaties
kleine netwerken
systemen & structuren
mensen & initiatieven
vast & star
vloeibaar & flexibel
overheid regisseert
overheid faciliteert
Traditionele Sectoren in Transitie Energie
van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn
van zorgen voor naar zorgen dat
Bouw
van aanbod & product naar vraag & dienst
Zorg
van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs
van organisatie centraal naar leerling centraal
Paradigma Wisseling oude paradigma
nieuwe paradigma
exploitatie
co-operatie
structuren
mensen
waarde ontlenen
waarde creëren
lineair
cyclisch
Burger Initiatieven
Broodfondsen
Lokale energiemaatschappijen
Lokale zorg coöperaties
Explosieve Groei van Coöperaties
in samenleving 3.0 staat mens centraal en niet de organisaties en instituties
Economie 3.0
Oude Economie vs Nieuwe Economie banken
financiële coöperaties
energiebedrijven
google, tesla, van de bron
taxibedrijven
Uber
hotelketens
Airbnb
boekenwinkels
Amazon
technologie democratiseert decentraal maken van geld, data, kennis, zorg, muziek, energie films, verzekering, boeken, reizen, educatie
Economische Kanteling 1. industriële productie digitaliseert internet of things, cloud technologie, robotisering
alles kan slim met elkaar communiceren combinaties van hoofd-, hand-, machine-, robotwerk zelforganiserende fabriek
Economische Kanteling 2. makersbeweging rond de 3D-printer wie dingen maakt en hoe we dingen maken verandert
digitalisering van het productieproces alles kan op een PC worden gemaakt unieke productie op lokale schaal
Economische Kanteling 3. decentrale, schone energie (opslag) slim combineren van energiestromen op lokale schaal
cascade van energieniveaus, van huis tot stad en regio accu van elektrische auto laat wasmachine draaien buurtbatterij in Etten-Leur
Economische Kanteling 4. circulaire economie & bio economie sluiten van kringlopen van grondstoffen en afval
productie op basis van groene grondstoffen van bezit van product naar gebruik van dienst
Economie 3.0 deeleconomie
digitale economie
circulaire economie maker-economie
robot-economie
bio- en groene economie
Decentralisatie
Decentralisatie Jeugdzorg, Ouderenzorg, Arbeidsvoorziening decentralisatie van rijk naar gemeenten bezuinigingen en efficiency operaties echte transitie = cultuuromslag
Transitie versus Transformatie in beleid transitie
= overheveling taken & financiën
transformatie = cultuuromslag
in wetenschap transitie
= verandering in cultuur & structuur
huidige decentralisatie leidt tot: dezelfde fouten, met minder mensen, met minder geld, op kleinere schaal
Probleem in Zorg mens in dienst van structuur
’silosering’ van zorg
in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang
120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang
“ 10 jaar jeugdzorg heeft mij niets gebracht. Ik zie steeds nieuwe mensen voor me en moet steeds weer mijn verhaal aan iemand anders vertellen. Ik zoek een vertrouwenspersoon, iemand die zich niet aan de regels en protocollen houdt maar dwars door het systeem loopt en die één van ons wordt ” jeugdzorg ‘cliënt’
Systeemwereld vs Leefwereld Systeemwaarden
Menswaarden
doelmatigheid
aandacht / tijd
efficiency
vertrouwen
controle, beheersing
ruimte
regelzucht
keuzevrijheid
kosten / baten
kwaliteit
Verbroken Verbindingen relatie tussen zorgverlener en zorgvrager vertrouwen, aandacht, passie, bezieling
is verworden tot
relatie tussen leverancier en cliënt kosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening
Systeemvernieuwing nodig in zorg
Changing The Game
nieuw spel nieuwe regels nieuwe spelers
Zorg 3.0
Zorg 3.0 mensgericht menslievend vanuit eigen kracht
in eigen omgeving samenredzaam
Nieuw Zorg Paradigma van zorgen voor naar zorgen dat mensen faciliteren in hun leven zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is
diensten aanbieden rondom: werk zoeken, opleidingen, netwerken
Zorg Bedrijf 3.0 verdient niet zozeer geld met zorg maar met het faciliteren van de klant
van 100% naar 20% zorg helpen met netwerk ontwikkelen helpen met scholing & baan zoeken
Hoe pakt de Overheid dit aan?
Aanpak Gemeenten het organiseren van de decentralisatie spoorboekjes, marsroutes, arrangementen transitiemanagers, transitieteams sociale wijkteams als panacee
95% van de tijd gaat op aan geld & organisatie
Wat laten Gemeenten liggen? cultuuromslag anders denken en anders werken
niet zorgen voor maar zorgen dat denken en handelen vanuit burgers
Wat zou de Overheid kunnen doen?
Faciliteren heldere & ambitieuze kaders stellen heldere spelregels opstellen schakelen tussen professionals en burgers
Praktisch selecteer scherp met wie je werkt ga alleen in zee met zorgorganisaties 3.0 stop met clubs die niet aan spelregels voldoen
Tijd en Ruimte nemen voor andere organisatie voor cultuuromslag werk vanuit visie en strategie zoeken, experimenteren en leren
Organisatie Gemeenten dienstverlening belastingen klachten loket archief contact gemeente
stadsbeheer parkeren afval stadswachten markten werkzaamheden
maatsch.ontwikkeling ggd sport & recreatie kunst & cultuur jeugd & onderwijs activering & welzijn
werk & inkomen toetsing & toezicht beheer inkomen bureau zelfstandigen matching service werkgevers
andere organisatie andere cultuur kost minstens 5 jaar
Regionale Opgave Gooi & Vechtstreek
Opschaling & Neerschaling opschaling naar Europa neerschaling naar regio’s Europa wordt Europa van regio’s
VISIONS (2000)
Identiteit als regio heb je identiteit nodig in Europa
identiteit is niet hetzelfde als imago
heeft Gooi & Vechtstreek een eigen identiteit?
Schaalsprong ruimtelijke schaalsprong op groter schaalniveau organiseren
mentale schaalsprong op groter schaalniveau denken
Schaalsprong op meerdere schaalniveaus schakelen economisch:
op bovenregionaal niveau
sociaal:
op regionaal niveau
gemeenschappen:
op lokaal niveau
energie en zorg snijden dwars door niveaus
‘Zekerheden’ regionalisering glocalisering decentralisatie
vergrijzing verduurzaming
Parkstad Limburg 7 gemeenten die Parkstad regio vormen in 2003 visie ‘Op Hete Kolen’ krimp als uitgangspunt
[80.000 mensen minder]
visie, strategie en innovatieruimte zijn sleutels
werk met koplopers en niet met peloton
Economische Opgave waar verdienen wij ons geld mee over 15 jaar? zorg? media? toerisme?
Sociale Opgave
hoe organiseren wij zorg en welzijn in regio? hoe faciliteren wij samenredzame burgers?
Fysieke Opgave
hoe verduurzamen wij de regio? energieneutraal maken van woningvoorraad
Bestuurlijke Organisatie Regio programma organisatie portefeuilles
portefeuillehouders
algemeen & dagelijks bestuur portefeuillehouders overleg
uitvoerende eenheden
bestuurlijke regievoering gemeenteraden
gemeentebestuurders
Inschatting op uitvoeringsniveau loopt het redelijk goed op tactisch niveau is meer samenwerking nodig op strategisch niveau is behoefte aan visie & strategie
wel cultuuromslag nodig op alle niveaus
wat betekent dat voor u?
Bestuurders strategisch denken en handelen vanuit de regio kantelagenda voor regio ontwikkelen probeer periodiek uit te stijgen boven waan van alle dag wees kritisch en reflexief en bewaak de eenvoud
Ambtenaren van buiten naar binnen kijken i.p.v. andersom veel buiten spelen in de regio verbinden, makelen en schakelen tussen schaalniveaus niet zelf organiseren maar zorgen dat anderen dat kunnen
Raadsleden sturen op hoofdlijnen bewaak het proces niet te strikt afrekenen op projectdoelen
verval niet in ‘command & control’ geef vertrouwen mee
Conclusie transitie in samenleving en economie vergt schaalsprong zowel een ruimtelijke als mentale schaalsprong vraagt om ander type bestuurder en ambtenaar visie, strategie, actie als leidraad voor regio
