Verandering van Tijdperk: wat betekent dat voor communicatie? Let’s Reinvent Organizations, Utrecht, 26 November 2015
twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Laatste Kantelperiode • Industriële revolutie • Modernisering samenleving • Machtswisseling
19de Eeuw
vs
21ste Eeuw
industriële revolutie
digitale revolutie
angst voor machines
angst voor robots
langdurige onrust
steeds meer onrust
sociale ongelijkheid
sociale ongelijkheid
Marx
Piketty
Verschillen
snelheid, omvang, impact, complexiteit is een paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw
Kantelperiode 1. samenleving wordt decentraal en bottom-up 2. economie wordt decentraal en circulair 3. nieuwe macht ontstaat
Samenleving 3.0
Overgang naar Samenleving 3.0 Opbouw van
Voorontwikkelingsfase
Doorontwikkelingsfase
Samenleving 3.0
Kantelperiode
Verticaal
Horizontaal
Centraal
Decentraal
Top-down
Bottom-up
We zitten hier
Tijd
Oude Samenleving
Nieuwe Samenleving
centraal
decentraal
top-down
bottom-up
grote organisaties
slimme, platte organisaties
systemen & structuren
mensen & initiatieven
vast & star
vloeibaar & flexibel
overheid regisseert
overheid faciliteert
Paradigma Wisseling oude paradigma
nieuwe paradigma
zelf organiseren
anderen laten organiseren
geld gedreven
waarde gedreven
zorgen voor
zorgen dat
ik
wij
regisseren
faciliteren
Kantelperiode = Chaos
Steenbergen
Inspraakavond over asielzoekers
Oorzaken Migratie armoede
oorlogen politieke instabiliteit economische motieven ecologische rampen klimaatverandering
Vluchtelingen 2015
60 miljoen mensen op de vlucht
2025
200 miljoen mensen op de vlucht
geopolitieke conflicten & klimaatverandering als katalysator
Bezorgde huisartsen spijkeren manifest op het ministerie
manifest van de Bezorgde Huisarts: het roer moet om! gesteund door 7.828 van 11.345 huisartsen in Nederland
Studenten bezetten het Maagdenhuis is Amsterdam
weg met het rendementsdenken in het onderwijs!
Boze Groningers Protesteren Tegen Gaswinning
Groningen als pinautomaat van de Randstad
Burgerinitiatief Ons Geld
wil het taboe doorbreken op geldschepping
Systeemwereld vs Leefwereld Systeemwaarden
Menswaarden
doelmatigheid
aandacht / tijd
efficiency
vertrouwen
controle, beheersing
ruimte
regelzucht
keuzevrijheid
kosten / baten
kwaliteit
Efficiency Samenleving rationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk
koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency alles moet worden gemeten en gecontroleerd gebaseerd op gestold wantrouwen
mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving
on(t)menselijke samenleving
Burger Initiatieven
Broodfondsen
Lokale energiemaatschappijen
Lokale zorg coöperaties
City Farming (Rotterdam)
Explosieve Groei van Coöperaties
disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in
Economie 3.0
Oude Economie vs Nieuwe Economie banken
financiële coöperaties
energiebedrijven
google, tesla, van de bron
taxibedrijven
Uber
hotelketens
Airbnb
boekenwinkels
Amazon
platenmaatschappij
Itunes
Disruptief Bedrijf Uber Uber geeft de klant keuzevrijheid transparantie
betere prijs en verspilt minder middelen
Uber verandert vervoersketen Uber rush
[supersnelle koeriersdienst]
Uber eats
[versproducten & maaltijden]
Uber essentials
[vervoer medicijnen]
Uber cargo
[vervoer bedrijfsleven]
Uber mover
[verhuizingen]
Uber Digitaal Platform
Uber verbindt chauffeurs aan passagiers
binnen 5 jaar is er een uber voor de bouw
Economische Kanteling - robotisering en automatisering - digitalisering van productieproces - ontbundeling & ontvlechting - circulaire & bio-economie
Winkelen in 2025 De supermarkt weet dat jij een liefhebber bent van vis Wanneer je voor het visschap staat voel je je mobiel trillen een op maat gemaakte aanbieding van verse tonijn De aanbieding gaat uiteraard gepaard met een suggestie voor een passende witte wijn. Ook een aantal receptsuggesties met tonijn komt voorbij op je beeldscherm
3D-Printer Verandert Bouwwereld van massaproductie naar productie door de massa voorraadbeheer, distributie, productie op locatie open source co-creatie ontwerpomgeving unieke nieuwe bouwproducten op maat
Nieuwe Maakindustrie nieuwe industriële revolutie digitale revolutie in de maakindustrie fundamentele verandering van:
hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt álles kan op een pc worden gemaakt! iedereen wordt producent
Economie 3.0 deeleconomie
digitale economie
circulaire economie maker-economie
robot-economie
bio- en groene economie
Consument 3.0 autonoom
pro-actief
prosument
fabricent
energieleverancier
ontwikkelaar
bouwer
ontwerper
hotelier
filmer
de disruptieve technologie helpt de disruptieve mensen om zich nog slimmer en beter te organiseren
Traditionele Sectoren in Transitie Energie
van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn
van zorgen voor naar zorgen dat
Bouw
van aanbod & product naar vraag & dienst
Zorg
van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs
van organisatie centraal naar leerling centraal
elk verdienmodel in elke sector van elk bedrijf staat onder druk
Bouw Bedrijf 3.0 verdient niet zozeer geld met bouwen
maar met het faciliteren van de klant decentrale energie telecommunicatie interieurinrichting
Energie Bedrijf 3.0 verdient niet zozeer geld met energie
maar met het faciliteren van de klant energiebesparing smart grids wijk/buurt niveau
Zorg Bedrijf 3.0 verdient niet zozeer geld met zorg
maar met het faciliteren van de klant van 100% naar 20% zorg helpen met netwerk ontwikkelen helpen met scholing & baan zoeken
Typologie van bedrijven
27-11-2015
3 van 5 bedrijven sneuvelen in kantelfase van transitie
Survival of the Fittest niet de grootste bedrijven overleven, ook niet de slimste bedrijven, maar
de meest wendbare bedrijven
Transitie Strategie Duale Strategie ontwikkel schaduwlijn binnen bedrijf experimenteer met nieuw verdienmodel zoek samenwerken nieuwe partners
Transitie Fasen binnen een Bedrijf Organisatie 3.0
Stabilisatie
Versnelling
uitvoering
DNA Kantelpunt
Voorontwikkeling
strategie / missie
bewustwording
tijd
Mythe van Start-ups
75% van start-ups redt het niet 90% van start-ups verdient geld niet terug
Transitie = Sociale Ongelijkheid
transitie leidt in eerste instantie tot meer ongelijkheid voorhoede heeft lusten, achterhoede heeft lasten
Transitie = Machtswissseling
regime is bestaande macht met gevestigde belangen niche is opkomende macht vanuit nieuwe belangen
Macht ‘ gemakkelijker te verwerven, lastiger uit te oefenen en eenvoudiger te verliezen ’ Moisés Naím
Nieuwe Macht opkomende middenklasse tornt aan traditionele instituties kennis, netwerken, sociale media
micromacht
disruptieve burger disruptieve technologie disruptieve macht
Hoe kunnen jullie veranderen?
Twee Mogelijkheden organisatie veranderen transitie binnen organisatie stimuleren
er uit stappen eigen transitiepad volgen en van buitenaf verandering stimuleren
Verander Strategie van ……
naar…..
wat voor type organisatie? structuur, cultuur, werkwijze hoe dit te realiseren?
Transitie Fasen binnen Organisatie Organisatie 3.0
Stabilisatie
Versnelling
uitvoering
DNA Kantelpunt
Voorontwikkeling
strategie / missie
bewustwording
tijd
Visie-Strategie-Actie kijk 5 jaar vooruit: streefbeeld(en) ontwikkel veranderstrategie start gerichte interventies
Weerstand mentale weerstand organisatorische weerstand juridische weerstand financiële weerstand
Geniet van alle soorten weerstand
Mentale Weerstand tegenstanders
[gedreven door angst]
‘ja, maar’ zeggers
[gedreven door onzekerheid]
remmers
[gedreven cognitieve dissonantie]
in
Marlous Martine transitie Marieke Chantal Melanie Ilse Elke Aziza Anneke Christien Herman Yvonne Natasha Monique Astrid
Als je echt wilt veranderen zoek je het niet in regels & procedures, dan leg je het buiten je zelf neer. Als je wilt veranderen, zoek dan de verandering in jezelf
Draagvlak breed draagvlak frustreert de vernieuwing smal & diep draagvlak is effectiever verbreed het draagvlak stap voor stap
start met mensen die willen en kunnen veranderen
Veranderaars mensen die willen én kunnen veranderen mensen die willen maar niet kunnen veranderen mensen die niet willen maar wel kunnen veranderen
mensen die én niet willen én niet kunnen veranderen
Kantelaars, Koplopers, Verbinders kantelaar:
systeembreker, verandert de organisatie
verbinder: maakt zich ondergeschikt, empathisch
koploper:
inhoudelijk gedreven, bindt minder snel
Energie / Flow verandering ontstaat vanuit positieve energie ga daar waar positieve energie zit vier tussentijdse successen
start met mensen die willen en kunnen veranderen
Verander Druk werk van buiten naar binnen creëer druk van buitenaf en van binnen uit schaak op drie schaakborden tegelijk
[omgeving; gemeente; individu]
Tijd & Ruimte creëer tijd en ruimte binnen organisatie 5 jaar minimaal voor cultuuromslag creëer experimenteerruimte binnen organisatie
start met 5 doorbraakprojecten / experimenten
Hollands Kroon heeft 80% van de regels afgeschaft vergunningen, wildplassen, hondenpoep, bedelen
burgers spreken elkaar aan op wangedrag alleen dingen verbieden die gevaarlijk zijn experiment van 2 jaar, daarna evaluatie
Schaduwlijn ontwikkel schaduwlijn binnen organisatie werk met friskijkers en dwarsdenkers
experimenteer met nieuwe werkwijzen zoek samenwerken nieuwe partners
Niet Alleen zoek samenwerking met gelijkgestemden werk in drietallen [kantelaar, verbinder, koploper]
organiseer je eigen rugdekking
Durf te Falen je komt alleen verder door te falen durf risico te nemen [radicaal vernieuwen] laat je niet ontmoedigen humor en zelfspot houden je overeind
wat kan er eigenlijk mis gaan?
Creëer ruimte binnen jezelf
Kairos & Chronos chronos chronologische tijd jaagt ons op
kairos kwaliteits tijd verrijkt ons
Reflectie & Reflexiviteit reflectie spiegel eigen aanpak en niet op basis van mening anderen
reflexiviteit waarom doe ik de dingen zoals ik ze altijd gedaan heb?
Persoonlijke Transitie Competent Individu
Stabilisatie
Versnelling
onbewust bekwaam
bewust bekwaam Kantelpunt
Voorontwikkeling
bewust onbekwaam
onbewust onbekwaam
tijd
Veranderen is best lastig maar kan ook leuk zijn!
Wat doe ik nu zelf?
Scientivist wetenschapper & activist
werk aan transitietheorie stimuleer actief de kanteling beweging, acties, interventies
Urgenda in 2008
nieuw soort NGO zelforganiserende cel verrassende en slimme interventies
Nederland Kantelt in 2014
nieuwe beweging zorg, onderwijs, kunst, financiën verrassende en slimme interventies
Beweging Zorgeloos zorg menselijker, goedkoper, minder verspillend 100 vernieuwingsnetwerken in de zorg verbinden van al die vernieuwingsnetwerken nieuwe, alternatieve zorgverzekeraar
opstand creëren in de zorg
Acties met Hoogleraren tegen kolencentrales tegen kernenergie voor duurzame economie
tegen schaliegas voor sluiten van alle kolencentrales
64 Hoogleraren pleiten voor sluiten van alle kolencentrales in Nederland
‘Framing’ het debat schaken op drie schaakborden
1. wetenschappelijk schaakbord 2. politiek schaakbord 3. bedrijven schaakbord
Havenbedrijf Rotterdam 3.0 overleeft niet op basis van massa & volume maar met:
waarden toevoegen aan goederen upcyclen van elektronisch afval circualire haveneconomie in straal van 100 km
Stimuleren van Nieuwe Combinaties 3D-Printer
maritieme industrie
app-ontwikkelaars
container transport
bioraffinage
biopolymeren in haven
maakindustrie 3.0
oude Stadshavens
elektron. afvalverwerking
oude Stadshavens
Wat kunnen jullie doen?
In tijden van transitie kunnen kleine groepjes mensen het verschil maken
Kantelaar, Verbinder, Koploper Koploper: inhoudelijk gedreven Verbinder: empatisch, ego niet voorop Kantelaar: organisatorisch gedreven, systeembreker
Breek Het Oude Systeem organiseer je slim verzamel kennis & expertise kom met inventieve oplossing durf fouten te maken
Bildung Academie
http://debildungacademie.nl/
Van de Bron disruptief energiebedrijf 100% groene stroom koppelt direct klant aan producent al bijna 50.000 klanten
Iedereen zei dat het onmogelijk was, totdat er iemand langs kwam die dat niet wist
Ode aan de Kantelaars “ Op degenen die het anders zien. Die niet gek zijn op regeltjes en geen respect hebben voor de stand van zaken. Je
kunt ze napraten, tegenspreken, ophemelen of omlaaghalen. Het enige wat je niet kunt is om ze heen. Want zij brengen verandering, brengen Nederland verder. En waar sommige mensen malloten zien, zien wij genieën. Omdat de mensen die gek genoeg zijn om te denken dat ze Nederland kunnen veranderen, degenen zijn die het doen ”
