“Veerkracht” geen cijfers, maar mensen!
1
Inhoudsopgave Inleiding en algemene samenvatting ...................................................................................................... 6 1. Werk, sociale voorzieningen, zorg en welzijn ..................................................................................... 8 § 1.1 Duurzame economie en werk................................................................................................... 11 §1.1.1. Midden- en kleinbedrijf (MKB) .......................................................................................... 11 §1.1.2. Innovatieve bedrijven ........................................................................................................ 12 §1.1.3. Steun voor coöperatief ondernemen ................................................................................ 12 §1.1.4. Duurzame bedrijventerreinen ........................................................................................... 12 §1.1.5. Veelzijdige werkgelegenheid ............................................................................................. 12 §1.1.6. Meer diensten van boeren ................................................................................................ 13 §1.1.7. Gelijke kansen op de arbeidsmarkt ................................................................................... 13 §1.2. Wonen in een duurzame gemeente ......................................................................................... 13 §1.2.1. Iedereen een passende woning ........................................................................................ 13 §1.2.3. Voldoende kamers voor jongeren ..................................................................................... 14 §1.2.4. Huurders worden goed beschermd................................................................................... 15 §1.2.5. Leegstand .......................................................................................................................... 15 §1.3. Kansen voor de jeugd ............................................................................................................... 15 §1.3.1. Een kindvriendelijke openbare ruimte .............................................................................. 15 §1.3.2. Jeugd betrekken en verantwoordelijkheid geven. ............................................................ 16 §1.3.3. Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken................................................... 16 §1.4. Onderwijs ................................................................................................................................. 18 §1.4.1. Goed onderwijs in een goed schoolgebouw ..................................................................... 18 §1.4.2. Achterstanden aanpakken................................................................................................. 18 §1.4.3. Passend onderwijs voor iedereen ..................................................................................... 19 §1.4.4. Kinderen leren omgaan met verschillen ........................................................................... 19 §1.4.5. Sociale veiligheid op school ............................................................................................... 20 §1.4.6. Een leven lang leren .......................................................................................................... 20 §1.5.
Sport .................................................................................................................................. 20
§1.5.1. Goede sportvoorzieningen ................................................................................................ 20 §1.5.2. Meer mensen in beweging ................................................................................................ 21 §1.6.
Inkomen en uitkering ........................................................................................................ 21
§1.6.1. We zoeken cliënten actief op ............................................................................................ 21 §1.6.2. Iedereen doet mee aan de samenleving ........................................................................... 22 2
§1.6.3. We bannen armoede uit ................................................................................................... 23 §1.7.
Participatie en werkgelegenheid ....................................................................................... 23
§1.7.1. We stemmen de dienstverlening af op de cliënt .............................................................. 23 §1.7.2. De gemeente creëert een passend aanbod ...................................................................... 23 §1.8. Zorg en welzijn.......................................................................................................................... 24 §1.8.1. Zorg die past ...................................................................................................................... 24 §1.8.2. Zelfstandig functioneren mogelijk maken ......................................................................... 25 §1.8.3. Zorg dichtbij ....................................................................................................................... 26 §1.8.4. Zorg voor en met elkaar (solidariteit)................................................................................ 27 2. De Groene Gemeente; Natuur, duurzaamheid en schone energie .................................................. 28 § 2.1.
Schone en gezonde leefomgeving ..................................................................................... 29
§2.1.1. Schone lucht, water en bodem ......................................................................................... 29 §2.1.2. Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval ............................................................ 30 §2.1.3. §2.2.
Restafval wordt hergebruikt.......................................................................................... 31 Verkeer en vervoer ............................................................................................................ 31
§2.2.1.
Voorrang voor de fiets................................................................................................... 31
§2.2.2.
Aantrekkelijk openbaar vervoer .................................................................................... 33
§2.2.3.
De auto als het moet ..................................................................................................... 33
§2.3 Natuur en groen ........................................................................................................................ 34 §2.3.1.
Groen in de gemeente ................................................................................................... 34
§2.3.2.
Schoon en veilig water .................................................................................................. 35
§2.3.3.
Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving ............................................................ 36
§2.4 Klimaat en energie..................................................................................................................... 36 §2.4.1.
Duurzaam wonen en bouwen ....................................................................................... 36
§2.4.2.
Energiezuinige bedrijven ............................................................................................... 37
§2.4.3. Duurzame maatregelen vanuit de gemeente ................................................................... 37 §2.5 Dierenwelzijn ............................................................................................................................. 38 3.
De open gemeente ........................................................................................................................ 40 §3.1
Diversiteit: allemaal anders ................................................................................................... 41
§3.1.1. Discriminatie voorkomen en bestrijden ............................................................................ 41 §3.1.2. Werken aan verdraagzaamheid; ruimte voor minderheden ............................................ 41 §3.2
Kunst en cultuur .................................................................................................................... 41
§3.2.1. Werken aan een bruisende, creatieve gemeente ............................................................. 41 §3.2.2. Ruimte voor kunstenaars .................................................................................................. 42 §3.2.3. Meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie ............................................................... 42 3
§3.2.4. Behoud en promotie van cultureel erfgoed ...................................................................... 43 §3.2.5. Investeren in de lokale omroep......................................................................................... 43 §3.3
Openbare orde en veiligheid ................................................................................................. 43
§3.3.1. We zetten in op preventie ................................................................................................. 43 §3.3.2. Zo nodig repressie ............................................................................................................. 44 §3.4
De gemeente voor haar inwoners ......................................................................................... 45
§3.4.1. Vertrouwen in bewoners................................................................................................... 45 §3.4.2. Klantvriendelijke dienstverlening ...................................................................................... 45 §3.4.3. Een transparant en integer bestuur .................................................................................. 46 §3.5
Internationaal; denk mondiaal, handel lokaal....................................................................... 46
§3.6
De gemeentelijke organisatie ................................................................................................ 48
§3.6.1. Bedrijfsvoering en organisatie........................................................................................... 48 §3.6.2. Gemeentelijke samenwerking: de menselijke maat staat voorop .................................... 49 4.
Actuele Lokale Onderwerpen ........................................................................................................ 50 Knooppunt Beverwijkerstraatweg................................................................................................. 50 Het stationsgebied ........................................................................................................................ 50 Dorpshart Castricum ..................................................................................................................... 50 Uitbreiding van Winkelcentrum Geesterduin ............................................................................... 50 Zwembad “de Witte Brug” ............................................................................................................ 51 De Zandzoom Limmen ................................................................................................................... 51 Leegstand Postkantoor .................................................................................................................. 51 Het Buitengebied ........................................................................................................................... 51 De Zanderij .................................................................................................................................... 52 Windmolens .................................................................................................................................. 52 Strand en Duinen ........................................................................................................................... 52 Ontwikkeling van Toerisme in Akersloot ....................................................................................... 53 Vlieghinder .................................................................................................................................... 53 Spoorwegovergang naar Heemskerk ............................................................................................ 53 Hondenlosloopgebied in park Noord-End ..................................................................................... 53 Het pont bij de Woude .................................................................................................................. 53
5. Het Financiële Hoofdstuk .................................................................................................................. 54 §5.1
Inleiding: naar een duurzame samenleving .......................................................................... 54
§5.1.1. Basisuitgangspunten voor ombuigingen ........................................................................... 54 §5.1.2.Randvoorwaarden bij gemeentelijk financieel beleid ........................................................ 55 §5.2
Inkomsten van de gemeente ................................................................................................. 56 4
§5.3
Uitgaven van de gemeente; Specifieke aandachtspunten per beleidsterrein ...................... 57
§5.3.1. Ontzien van kwetsbare inwoners ...................................................................................... 57 §5.3.2 Sociale wijkteams ............................................................................................................... 57 §5.3.3. Onderwijs .......................................................................................................................... 57 §5.3.4. WMO ................................................................................................................................. 58 §5.3.4. Persoonsgebonden budget ............................................................................................... 58 §5.3.5. Wie het milieu spaart, bespaart ........................................................................................ 58 §5.3.6. Natuurlijk groenbeheer ..................................................................................................... 58 §5.3.7. Voorzieningen combineren ............................................................................................... 58 §5.3.8. Bestuur .............................................................................................................................. 59 §5.3.9. Samenwerking tussen gemeenten .................................................................................... 59 §5.3.10. Veiligheid ......................................................................................................................... 59 §5.3.11. Bewonersparticipatie ...................................................................................................... 59 §5.4
Slim samenwerken in een netwerk ....................................................................................... 59
§5.4.1. Keten economie – werk - onderwijs .................................................................................. 60 §5.4.2. Keten wonen – welzijn – zorg............................................................................................ 60 §5.4.3. Combinatie energiebesparing – werkgelegenheid............................................................ 60 §5.4.4. Combinatie duurzame inrichting, gezondheidsbevordering en participatie..................... 60 §5.4.4. Nieuwe functie voor bestaande gebouwen ...................................................................... 61
5
Inleiding en algemene samenvatting Dit verkiezingsprogramma heet “Veerkracht” omdat GroenLinks Castricum iets tegenover de benaming “Heerlijkheid Castricum” wil zetten; veel te gezapig en zelfgenoegzaam. Leuk voor het te ontwikkelen toerisme in de gemeente, maar er is meer te doen dan dat. We zien kansen voor het ontwikkelen van een samenhangend natuur- en cultuur- en toerismebeleid. Maar vooral zien we ook vanuit onze gemeente kansen om in deze tijd de transitie te maken naar een duurzamere en socialere samenleving. Met op de achtergrond wereldwijde problemen met het klimaat en de financiële crisis is er veel werk aan de winkel. We willen van onze gemeente een plek maken die klaar is voor een duurzame en sociale toekomst. Waar mensen individueel en in groepen veerkrachtig kunnen reageren op wat er op ze af komt en minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen en financiële middelen van het rijk of de gevestigde instellingen. Dat betekent niet dat we naar binnen gekeerd alleen maar naar onze eigen belangen en in onze gemeente gaan kijken, maar wel dat we in staat zullen zijn klappen op te vangen die van buitenaf komen. Want het is voor GroenLinks duidelijk dat het een illusie is te denken dat alles weer kan worden zoals voor 2008, toen de financiële crisis begon. En dat moeten we ook helemaal niet willen. De financiële systemen drijven op gebakken lucht. Het rijk heeft er grote hoeveelheden belastinggeld ingestopt, maar op de lange termijn is het systeem van schulden en rente op schulden niet eeuwig houdbaar. Om de gevolgen van het afbouwen van dat systeem op te vangen is veerkracht nodig. Ook in onze gemeente voelen we de gevolgen van de crisis. Veel mensen zijn hun baan kwijt of dreigen deze te verliezen, huizen staan “onder water”, jongeren komen moeilijk aan werk, ondernemers kunnen moeilijk of geen kredieten krijgen. De inkomenskloof is sinds het neo-liberale gedachtengoed overheerst steeds groter geworden. Steeds grotere groepen mensen worden armer en wereldwijd stroomt het geld in steeds grotere stromen van arm naar rijk. Zo ook in Nederland. GroenLinks ziet deze problemen tegelijkertijd als kansen. Nog meer consumeren vinden wij geen oplossing. Wij willen een andere economie. We moeten de kans grijpen om de economie duurzaam en sociaal te maken. Op lokaal niveau zijn er steeds meer mensen die deze kansen ook zien. Of het nu om duurzame energie, duurzame landbouw, een lokaal geldsysteem, of het opzetten van een zelfhulporganisatie in de buurt gaat, dit zijn initiatieven die GroenLinks graag ondersteunt. We willen graag dat deze initiatieven breed gedragen worden vanuit een visie op actief burgerschap. Sociaal gezien gaat er de komende periode veel gebeuren. Landelijke regelingen worden door de decentralisaties gemeentelijke taken, waardoor de gemeente keuzes moet maken. GroenLinks gaat daarbij uit van het recht om deel te nemen aan de samenleving, en volgt niet de huidige trend tot “verplichte” participatie als verkapte bezuinigingsmaatregel. Wij zullen altijd oog houden voor de mogelijkheden van mensen en daarbij de zwakkeren in de samenleving niet laten vallen. In het volgende hoofdstuk over zorg kunt u lezen hoe wij de decentralisatie van de zorg en de uitkeringen verantwoord willen aanpakken. U kunt van ons verwachten dat we kunst en cultuur in onze gemeente zullen stimuleren, zowel voor de uitvoerders als de genieters ervan. Onze gemeente telt veel culturele verenigingen en clubs. Cultuur verbindt mensen en zullen wat GroenLinks betreft een belangrijke rol spelen in de participatiemaatschappij. We zijn dan ook helemaal niet blij met de afgelopen bezuinigingen op 6
cultuur in Castricum. We willen ons sterk maken voor een podium in de gemeente, nu de Clinghe wordt afgebroken. Het zaaltje dat nu is voorzien in het nieuwe Geesterhage is niet voldoende, bijvoorbeeld om jongeren de kans te geven met muziekoptredens of toneelverenigingen voorstellingen te laten maken met grotere decorstukken. Ook de lokale onderwerpen als het open houden van het buitengebied, de winkelleegstand en een duurzame vervanging van het zwembad vragen om GroenLinks oplossingen. In dit programma kunt u lezen welke standpunten GroenLinks inneemt in de belangrijke onderwerpen waar we in Castricum mee te maken hebben. Dat helpt u bij de keuze die u op 19 maart 2014 gaat maken in het stemhokje. Daarnaast bepaalt dit programma de inzet bij eventuele collegeonderhandelingen en is het de leidraad voor de fractie in de komende vier jaar. Dit verkiezingsprogramma “Veerkracht” heeft vijf hoofdstukken. Hoofdstuk 1 gaat over Werk, Sociale Voorzieningen, Zorg en Welzijn, hoofdstuk 2 over de Groene Gemeente, hoofdstuk 3 gaat over het gemeentelijk bestuur. In hoofdstuk 4 kunt u lezen welke standpunten en oplossingen GroenLinks heeft ten aanzien van de actuele lokale onderwerpen. Tot slot staat in hoofdstuk 5 de visie van GroenLinks op de financiën.
7
1. Werk, sociale voorzieningen, zorg en welzijn Iedereen wil zijn of haar leven naar eigen inzicht kunnen inrichten. Dromen waarmaken. GroenLinks staat voor een lokale overheid die daarvoor de voorwaarden schept. Met meer kansen op werk, een fatsoenlijk inkomen, een betaalbare woning, uitstekend onderwijs en goede zorg. We willen die kansen eerlijk delen. Elk kind verdient een goede start, in een gezonde omgeving en met onderwijs dat achterstanden wegwerkt en talenten ontwikkelt. GroenLinks wil investeren in jeugd: ze de ruimte geven, met voldoende avontuurlijke speel- en sportvoorzieningen. Jongeren uitdagen om zich in te zetten voor anderen en ze verantwoordelijkheid geven. We willen dat geen jongere voortijdig afhaakt: iedereen die leerplichtig is, zit op school of volgt een leerwerktraject. Het beroepsonderwijs sluit goed aan op het bedrijfsleven. GroenLinks wil onderwijs dat niet alleen de nadruk legt op cognitieve vaardigheden, maar kinderen ook maatschappelijk weerbaar maakt en waarin ruimte is voor zelfontplooiing. Kinderen die extra zorg nodig hebben, vanwege een handicap of psychische problemen zullen die ook na de decentralisaties gewoon krijgen. Ouderen hebben ook te maken met grote veranderingen. GroenLinks wil hen helpen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen wonen en ondersteunt initiatieven die dat mogelijk maken, zoals samenwonen en –zorgen in kleine groepen en samenwerking tussen professionele wijkgerichte thuiszorg, familie, buurtbewoners en vrijwilligers. Samenwerking wordt in overleg opgezet, en is voor familie, buurtbewoners en vrijwilligers natuurlijk nooit verplicht. De hulpvrager houdt de regie. De werkloosheid baart ons grote zorgen. Voor een belangrijk deel komt het doordat de werkgelegenheid voor de forensen, die voor een belangrijk deel in omringende steden werken, op de tocht staat. Ook de lokale economie krijgt klappen. In de bouwsector, de horeca en de non-food detailhandel wordt minder besteed. In het dorpshart staan winkels leeg, en gebouwen zoals het postkantoor worden niet verkocht. Passief afwachten in de hoop dat economisch herstel als vanzelf ook de situatie in Castricum weer zal verbeteren is voor GroenLinks geen optie. Wij willen een omslag maken naar een duurzame economie met veerkrachtige en innovatieve bedrijven. De gemeente koos in de afgelopen raadsperiode voor meer toerisme als economische ontwikkelingsmogelijkheid. Een logische keus gezien onze mooie natuurlijke omgeving. Wat GroenLinks betreft zal dit wel een duurzaam en ecologisch verantwoord toerisme zijn. Maar we hoeven ons niet te beperken tot het toerisme. Andere sectoren kunnen ook verder geholpen worden door duurzaam te innoveren. Het midden- en kleinbedrijf is belangrijk voor de werkgelegenheid en draagt bij aan de leefbaarheid van onze gemeente. Daarom hebben we oog voor de belangen van het MKB. In de bouwsector wordt de crisis stevig gevoeld. Er staan gebouwen leeg. Tegelijk is er een grote vraag naar betaalbare woonruimte en aangepaste woningen. Samen met de woningbouwcoöperaties willen we in onze gemeente blijven zoeken naar mogelijkheden voor betaalbare nieuwbouw en waar nodig renovatie van de bestaande bouw. We willen daarbij voorkomen dat de huren onnodig omhoog gaan. Als wordt ingezet op energiebesparing en toepassing van duurzame energie, dan levert dat veel nieuw werk op. En bovendien een lagere energierekening voor bewoners en bedrijven op de langere termijn. De omschakeling naar een duurzame economie is dé uitdaging voor alle ondernemers en bedrijven. GroenLinks wil deze overgang faciliteren: groene en innovatieve koplopers alle kansen bieden. 8
Mensen met wie het voor kortere of langere tijd niet goed gaat, die pech hebben of verkeerde keuzes hebben gemaakt, laten we niet vallen. En ook als je langer of zelfs blijvend bent aangewezen op hulp van de overheid, moet je de regie over je eigen leven kunnen houden. We willen dat niemand in armoede leeft. We ondersteunen mensen bij het vinden van betaald werk of een andere maatschappelijke activiteit. Zo stimuleren we dat iedereen kan deelnemen aan de samenleving. Van de Sociale Dienst verwachten we een ‘uitrukmentaliteit’. Als mensen zich bij het loket melden omdat het water hen aan de lippen staat, wordt geen afspraak over zes weken gemaakt. Nee, die worden meteen geholpen. Ook als de Sociale Dienst in de komende periode wordt samengevoegd in een Intergemeentelijke Sociale Dienst, de ISD. Alle gemeenten in Nederland zijn bezig vorm te geven aan de decentralisatie van zorg en sociale voorzieningen. GroenLinks ziet dit als een kans om de zorg te verbeteren; om het minder bureaucratisch te maken en meer van de mensen zelf. Onze gemeente staat nog aan het begin van het ontwikkelen van een integrale visie over hoe men met werkeloosheid, schuldenproblematiek, psychosociale problemen, (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid, behoefte aan thuishulp, jongeren- en ouderenwerk in de wijken wil omgaan. Het huidige college stuurt aan op sociale wijkteams. Het is bij het opstellen van dit verkiezingsprogramma nog niet duidelijk of ze er deze periode al daadwerkelijk komen, of dat de beslissing daarover door het volgende college genomen gaat worden. De invoering van de veranderingen zal hoe dan ook helaas gepaard gaan met bezuinigingen en het verlies van bestaande rechten. De gemeente krijgt veel minder geld voor de taken dan er voorheen aan werd uitgegeven, en de posities van de bestaande instellingen zijn ook niet meer zeker. Hiermee is onvermijdelijk dat er een overgangsperiode zal ontstaan waarin pijnlijke keuzes moeten worden gemaakt en de gemeente scherp zal worden aangesproken op heldere uitgangspunten en menselijke uitvoering. De zeer grote veranderingen zullen niet zonder problemen in een keer lukken. De gemeente en de sociale wijkteams zullen “lerende organisaties” zijn, die vooral veel van de burgers moeten leren. GroenLinks zal in deze moeilijke tijden steeds ijveren voor behoud van ondersteuning voor de meest kwetsbare groepen. Daar waar bezuinigingen onvermijdelijk zijn, moeten die gevonden worden door minder uitgaven aan voorzieningen die buiten het sociale domein vallen, zoals wegen- en groenonderhoud. GroenLinks wil dat er integrale sociale wijkteams komen, die gaan werken met vragen en behoeften van de mensen uit de wijk zelf. Ook de samenstelling van de teams hangt af van de behoeften in de betreffende wijk. Alle wijkteammedewerkers worden getraind in de verschillende expertises die nu nog op eilandjes zitten. GroenLinks wil voorkomen dat er nieuwe verkokering van deze specialisaties optreed. Daarom moet er geen regisseur komen die boven het team staat. De teamleden moeten door samen te werken van elkaar leren. De wijkteams moeten bestaan uit mensen die niet alleen vanuit hun begrensde professionele blik naar een probleem kijken, maar samen met de hulpvrager een integraal plan maken om tot oplossingen te komen. De hulpvrager moet daarbij de regie over zijn/haar eigen leven houden. Deze zal ook om zich heen moeten kijken in het eigen netwerk of er mogelijkheden zijn de problemen op te lossen. Waar dit niet aanwezig is, of de omgeving niet wil helpen, maken de wijkteams er juist extra een punt van deze mensen te helpen. Het liefst met als uitkomst dat ze zich gaandeweg beter ingebed weten in de wijk en de samenleving als geheel. Dat vraagt ook iets van de hulpvragers zelf. De sociale wijkteams worden onderdeel van de eerstelijns zorg. Het wijkteam wordt een onderdeel van een groter netwerk waarbij doorverwijzing naar andere, zwaardere vormen van zorg soepel 9
moet gaan als dat nodig is. Huisartsen blijven hierin natuurlijk ook een belangrijke functie houden, en maken onderdeel uit van het netwerk. Natuurlijk blijft de huisarts een onafhankelijk onderdeel van de laagdrempelige zorg. Voor mensen uit de wijk met een of meerdere hulpvragen is er in het wijkteam één aanspreekpunt, één persoon die met hen de oplossingen bedenkt en bespreekt. Deze “hoofdaannemer” legt de hulpvraag en de ideeën van de hulpvrager vervolgens voor aan de andere wijkteamleden, en komen ze samen tot een plan dat met de hulpvrager wordt besproken. Hierdoor hoeven hulpvragers maar een keer hun verhaal te doen aan een persoon, en kunnen verschillende problemen in onderlinge samenhang worden aangepakt. De privacy van de hulpvragers mag hierbij nooit uit het oog verloren worden. De gegevens die met de andere teamleden worden gedeeld kunnen bijvoorbeeld geanonimiseerd worden, en waar nodig wordt om toestemming van de hulpvrager gevraagd om de identiteit met de anderen te delen. Er zijn al bemoedigende voorbeelden in Nederland die laten zien dat deze werkwijze preventief werkt en escalatie van problemen voorkomt. Mensen voelen zich gezien en erkend doordat de hulp veel dichterbij is en de verschillende problemen niet in institutioneel bepaalde hokjes en bureaucratie blijven hangen. De inwoners worden zo het uitgangspunt voor de oplossing van problemen, niet de instellingen met hun regels en bureaucratie. GroenLinks kiest voor de invulling van de toekomstige sociale wijkteams voor bestuurlijk aanbesteden. Zo houdt de gemeente meer grip op de financiën. De gemeente stelt niet alleen de te leveren diensten vast in de voorwaarden, maar ook de vaste prijs die voor de gemeente haalbaar is. De inschrijvers kunnen dan aangeven wat ze voor die prijs kunnen leveren, zodat de gemeente een goede keus kan maken voor kwaliteit. Aanbestedingen worden alleen gedaan als dat wettelijk vereist is en als lokale werkgelegenheid en jarenlange expertise daarmee niet in het geding komt. GroenLinks wil dat er zorgvuldig gekeken wordt naar de huidige lokaal opererende instellingen, professionals en bedrijven, hun lokale netwerken en expertise en of ze een goede rol kunnen gaan spelen in de sociale wijkteams. Een van de eisen moet zijn dat ze ook een lerende organisatie of professional willen zijn. GroenLinks gaat er van uit dat ieder mens iets kan en wil, en dat mensen zich verantwoordelijk voelen voor elkaar. Het is goed als mensen elkaar ondersteunen en hun zorg en welzijn onderling regelen; dat de zelfredzame, solidaire samenleving versterkt wordt. Samenredzaamheid in wijken en buurten, waarbij ook ‘zorgvragers’ en ouderen een actieve bijdrage kunnen blijven leveren aan de samenleving. Organisaties als de Buurtzorg, de Speeltuinverenging, Transition Towns Castricum, Letsa, Mywheels, Het Oude Theehuis of het nieuwe initiatief van een inwoner om een skatepark van de grond te krijgen. zijn voorbeelden die hiermee bezig zijn en die steeds meer bekendheid krijgen. Maar deze vraag om zelfredzaamheid van de burgers vraagt ook om een lokale overheid die investeert om het inwoners mogelijk te maken maatschappelijk initiatieven te ontplooien. Bijvoorbeeld door het instellen van een initiatievenadviseur die veel weet van het opzetten van organisaties, en de (on)mogelijkheden in de gemeente als het over bestemmingsplannen gaat. Met al deze maatregelen wil GroenLinks de gemeente Castricum en haar inwoners veerkracht geven.
10
§ 1.1 Duurzame economie en werk
§1.1.1. Midden- en kleinbedrijf (MKB)
We bieden het midden- en kleinbedrijf meer ruimte om zich te vestigen in woonbuurten. Hiervoor is het nodig dat de woonbestemming soepeler kan worden omgezet in specifieke soorten bedrijfsbestemmingen. Het moet dan wel gaan om stille, schone bedrijven zoals kantoor of zorgbehandelingen aan huis. Internethandel in grotere volumes is hiervoor niet geschikt vanwege het vrachtverkeer dat daarvoor nodig is.
Het ondernemersloket gaat voortaan ook adviezen geven over duurzaam ondernemen. Eventueel wordt het ondernemersloket ook de plaats waar inwoners met andere dan commerciële initiatieven terecht kunnen voor advies (initiatievenadviseur).
De gemeente werkt samen met ondernemers aan prettige en veilige winkelgebieden. Regelmatige contacten tussen gemeente en bedrijfsleven: voor afstemming, ondersteuning, en veilige winkelgebieden. Bijvoorbeeld over bevoorrading, winkeltijden, aanpak criminaliteit, verbetering van leefbaarheid en imago.
Ondernemers (en natuurlijk ook bewoners) worden tijdig geïnformeerd over geplande wegwerkzaamheden en oplossingen om de toegankelijkheid te garanderen. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat het strand tijdens de bouw op het Dijk en Duin terrein minder goed bereikbaar is. Hier zouden de strandhoreca last van kunnen krijgen.
Er is discussie over de uitbreiding van Winkelcentrum Geesterduin en de ontwikkelingen in het dorpshart van Castricum. GroenLinks steunt vooralsnog de uitbreidingsplannen van Geesterduin omdat dit sociale woningbouw oplevert, en omdat het college van B&W heeft verzekerd dat het nieuwe winkeloppervlak een goede bestemming zal krijgen. Er zijn ketens die graag in Geesterduin willen en niet in het dorpshart. Als blijkt dat deze voorwaarden niet gehaald zullen worden, herziet GroenLinks deze steun.
GroenLinks pakt de leegstand in het dorpshart van Castricum aan en maakt zich sterk voor de ontwikkeling van het gebied. Samen met vastgoedeigenaren en ondernemers wordt een oplossing gezocht: via inrichting en presentatie, actieve werving van kandidaten voor leegstaande panden, stimuleringsregelingen en een verbeterplan voor de openbare ruimte. Een voorbeeld is het ontwikkelen van een meer uitnodigend stationsgebied en een focus op toerisme, met bijvoorbeeld het Hildehuis dat nu wordt gebouwd.
Er komen gunstige regelingen voor startende buurtwinkels, en buurtwinkels die verloren dreigen te gaan in de kernen Limmen en Akersloot. De belangrijkste drempels voor startende ondernemers zijn de hoge huren, de lonen van werknemers en de risico’s die ze zelf lopen (het is erg duur voor hen om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en te sparen voor een pensioen). De gemeente kan helpen met het beschikbaar stellen van leegstaande (gemeentelijke) panden en collectieve voorzieningen, zoals het helpen organiseren van een broodfonds.
De sociale dienst zal ruimhartig zijn voor zelfstandigen die tijdelijk geen inkomsten genereren te ondersteunen, vanzelfsprekend gebaseerd op een gedegen ondernemersplan en perspectief voor de toekomst. 11
§1.1.2. Innovatieve bedrijven
We geven voorrang aan duurzame, innovatieve en creatieve ondernemers. Bij het inkoopbeleid en bij aanbesteding geeft de gemeente voortaan voorrang aan ondernemers die hieraan voldoen. Bovendien kijken we naar hun sociale beleid ten aanzien van hun werkgevers. Verder gaat de gemeente een prijs uitloven voor “de duurzaamste ondernemer van het jaar”.
De gemeente stimuleert initiatieven rond de opwekking van duurzame energie en het vermijden van CO2-uitstoot. Aardwarmte, warmtekrachtkoppeling, zon- en windenergie en biomassa uit reststromen.
Het postkantoor aan de C.F. Smeetslaan staat al een ruim aantal jaren grotendeels leeg. Gezien de huidige markt ziet het er voorlopig niet naar uit dat het kans maakt om verkocht te worden. Het gebied is door de gemeente aangewezen als mogelijke bouwlocatie, maar het kan heel lang gaan duren voordat dit gerealiseerd wordt. Wij willen dat het gebouw zo snel mogelijk weer gebruikt wordt. Zo kunnen er bijvoorbeeld startende kleine bedrijfjes een plek krijgen, voor wie het nu moeilijk is om aan een betaalbare locatie te komen. Hierbij gaat het om ruimte voor bijvoorbeeld een ambachtelijke meubelmaker, een eetcafé, fietsenmaker of fietsverhuur, een grafisch ontwerpbureau, financiële of administratieve dienstverlening. Of het kan een vrijplaats worden voor creatieve geesten die ideeën willen uitproberen, die niet direct te labelen zijn. Zo maken we de weg vrij voor innovatieve ideeën. GroenLinks wil dit soort activiteiten bundelen en een plaats geven. Daarom zullen we initiatieven aanmoedigen en ondersteunen door met TNT post te onderhandelen over (tijdelijk) gebruik van het gebouw. Eventueel gaan we op zoek naar vergelijkbare gebouwen waar dit te realiseren is.
§1.1.3. Steun voor coöperatief ondernemen
Duurzame projecten die worden opgezet door ondernemers of inwoners, zullen worden ondersteund. Inwoners en bedrijven die een innovatief, duurzaam project willen starten, ondersteunen we bij het zoeken naar alternatieve financiering. Bijvoorbeeld doordat de gemeente een platform voor ‘Crowdfunding ondernemen’ opricht en onderhoudt.
Bewoners die samen een coöperatie oprichten kunnen voortaan gebruik maken van de faciliteiten van het ondernemersloket.
§1.1.4. Duurzame bedrijventerreinen
Bedrijfsterreinen worden duurzaam gemaakt of ingericht. Als panden op bedrijventerreinen worden gerenoveerd, wordt in samenwerking met de eigenaar gekeken naar de mogelijkheden om ze duurzamer te maken.
Bij de (door)ontwikkeling van bedrijventerreinen proberen we gesloten grondstoffenkringlopen en CO2-neutraliteit te realiseren. Door ondernemersnetwerken te adviseren over de mogelijkheden voor dit soort synergie-aanpak kunnen ondernemers kosten besparen en duurzamer gaan werken. Dit hoeft overigens niet beperkt te blijven tot ondernemers op bedrijventerreinen, hoewel het door de clustering daar vaak wel gemakkelijker te realiseren is. Vaak zal een regionale benadering ook zinvol zijn.
§1.1.5. Veelzijdige werkgelegenheid
De gemeente heeft ingezet op de ontwikkeling van toerisme voor de ontwikkeling van de economie en de werkgelegenheid. Er wordt daarbij vooral gekeken naar de kust. Ook 12
Akersloot aan het Alkmaardermeer biedt volgens ons mooie ontwikkelingskansen voor toerisme.
Bij het aantrekken van bedrijven leggen we de nadruk op milieuvriendelijke innovatieve groeisectoren die tegelijk de werkgelegenheid versterken. Zo willen we de diversiteit van de lokale economie versterken.
§1.1.6. Meer diensten van boeren
We willen een multifunctionele landbouw stimuleren: boeren houden de mogelijkheid om meer diensten aan te bieden. In onze gemeente zijn veel kleine boerencampings en een aantal zorgboerderijen. Andere mogelijkheden zijn bijvoorbeeld productverkoop aan de boerderij, natuureducatie, aanbieden van vergaderruimte. Landbouw is nog steeds de grootste gebruiker van de open ruimte en speelt dus een belangrijke rol in de instandhouding en het beheer van het landschap. Om zijn rol als beheerder van de open ruimte in verstedelijkte gebieden te kunnen blijven vervullen, dient de landbouw, ook voor jonge ondernemers, voldoende overlevingskansen te hebben. Om in te spelen op actuele en toekomstige maatschappelijke uitdagingen (bijvoorbeeld lokale voetafdruk, klimaatverandering) en op specifieke wensen van stedelingen (bijvoorbeeld recreatie) wordt er ingezet op de transitie naar een meer multifunctionele landbouw.
De gemeente promoot streekproducten; ze gebruikt consequent duurzame producten bij activiteiten en evenementen.
§1.1.7. Gelijke kansen op de arbeidsmarkt
De gemeentelijke organisatie wordt een voorbeeldwerkgever op het punt van diversiteit.
Met het bedrijfsleven maken we afspraken over het in dienst nemen van jongeren, ouderen, laaggeschoolden en personen met een handicap. Uiteraard geeft de gemeente daarbij zelf het goede voorbeeld: ze streeft ernaar in 2018 5% werknemers met een arbeidsbeperking in dienst te hebben.
Bij opdrachten en aanbestedingen eist de gemeente een sociale bijdrage in de vorm van stageplekken, leerwerktrajecten of begeleiding van maatschappelijk kwetsbare groepen. Bij de aanbestedingseisen komt ook te staan dat er een behoorlijk personeelsbeleid is. Het betreffende bedrijf dreigt niet met massaontslag om loonsverlaging af te dwingen en ontduikt het betalen van loonbedragen niet via payroll- en pseudo-zzp constructies.
De gemeente zoekt alternatieven voor inwoners die op de reguliere arbeidsmarkt uit de boot vallen: ze maakt werk van de ontwikkeling van buurtdiensten – de sociale economie.
§1.2. Wonen in een duurzame gemeente §1.2.1. Iedereen een passende woning
De gemeente stimuleert de bouw van sociale huur- en koopwoningen, o.a. door het actief inzetten van het gemeentelijke fonds voor sociale woningbouw.
13
We willen een gemeente met gemengde wijken. Daarom bouwen we duurdere woningen in armere wijken en goedkope woningen in duurdere wijken. Ook menging van mensen in verschillende levensfase wordt daarbij nagestreefd.
Bij het toewijzen van huurwoningen zorgen wij goed voor de" outsiders" op de woningmarkt: starters, mensen met een laag inkomen en mensen met een beperking.
De gemeente steunt starters op de woningmarkt. De starterlening blijft daarom bestaan.
Woningen worden zodanig aangepast dat mensen er (zo lang mogelijk) zelfstandig in kunnen blijven wonen. Met corporaties maakt de gemeente afspraken over het aanpassen van woningen. Ook eigenaars/bewoners krijgen een palet aan maatregelen aangeboden, waaruit zij kunnen kiezen naar gelang de eigen wensen. Het gaat hierbij om prettig blijven wonen zonder grootschalige ingrepen. Oudere mensen die wel graag willen verhuizen naar een kleinere woning, maar daar erg tegenop zien kunnen geholpen worden door een verhuisbedrijf (evt. full-service) in te zetten. Dit bevordert de doorstroom van de woningvoorraad en komen er meer woningen vrij voor gezinnen. Dit gaat uiteraard wel alleen geheel op vrijwillige basis, zonder druk.
Mensen die de maatschappelijke opvang verlaten, krijgen daarna snel een huurwoning. Met woningcorporaties en zorginstellingen maakt de gemeente goede afspraken over de mogelijkheden voor uitstromers (dak- en thuislozen, ex-verslaafden, ex-gedetineerden, expsychiatrische patiënten) om een huurwoning te betrekken.
De gemeente stimuleert mensen om zelf ( of gezamenlijk) liefst duurzame woningen te bouwen met het aanpassen van het gronduitgiftebeleid en het ruimtelijke ordeningsbeleid (flexibele bestemmingsplannen).
Dit bouwen-van-onderop leidt tot minder eenheidsworst in de bouw, kan de bijna stilgevallen (nieuw)bouw iets op gang houden en versterkt het buurtgevoel §1.2.2. Woningcorporaties blijven bouwen en maken woningen energiezuinig
Met de woningcorporaties willen we afspreken dat zij ondanks de rijksbezuinigingen blijven zorgen voor genoeg betaalbare woningen. De komende jaren moeten de woningcorporaties flink bezuinigingen door een extra rijksbelasting. De bezuinigingskeuzes die de corporaties maken, worden vooraf besproken met de gemeente.
Met woningcorporaties worden jaarlijks afspraken gemaakt over de bouw en renovatie van sociale woningen. Hierbij is het streven om de woningen voor het jaar 2020 naar een gemiddeld energielabel B te krijgen.
Met de woningcorporaties worden goede afspraken gemaakt over: woningbouwaanpassingen teneinde mensen zo lang mogelijk ( zelfstandig) te kunnen laten wonen.
§1.2.3. Voldoende kamers voor jongeren
We peilen regelmatig of er voldoende kwalitatief goede en betaalbare kamers zijn voor studenten en werkende jongeren. Hierover maken we afspraken met de woningcorporatie(s).
14
Als iemand een eengezinswoning of een ander pand wil verhuren aan kamerbewoners, mag dat alleen als de verhuurder zorgt voor goed onderhoud, fietsenstallingen en geluid reducerende maatregelen. Onttrekkingsvergunningen worden natuurlijk pas afgegeven als de woonruimte voldoet aan alle eisen van brandveiligheid. Ook zal bij andere panden dan de eengezinswoning uiteraard gekeken moeten worden naar het bestemmingsplan. Kamerverhuur in woonwijken kan leiden tot leefbaarheidproblemen. Betrokkenheid van de gemeente bij de wijze waarop kamerverhuur vorm krijgt, kan problemen voorkomen.
§1.2.4. Huurders worden goed beschermd
De gemeente ondersteunt huurders die te hoge huren moeten betalen, door de inzet van ‘huurteams’ die dit voor huurders kan uitzoeken en ook hoe ze dit aan kunnen pakken.
§1.2.5. Leegstand
De gemeente werkt waar nodig actief mee aan de herbestemming van leegstaande winkels, kantoren, scholen en andere gebouwen. Dit ter voorkoming van verpaupering en de negatieve uitstraling naar de omgeving.
De gemeente gaat in overleg met verhuurders van leegstaande winkelpanden over tijdelijk lagere huren voor startende winkeliers in het dorpshart. De opstartfase van een winkel is een moeilijke periode. Na twee jaar zou de winkel zelfstandig moeten kunnen draaien, en kan de huur weer marktconform worden. Ook kan gedacht worden aan andere soorten verlichting van lasten voor startende winkeliers.
§1.3. Kansen voor de jeugd §1.3.1. Een kindvriendelijke openbare ruimte
Voldoende speelplekken voor kinderen en jongeren van àlle leeftijden. In elke wijk een (trap)veldje.
Initiatieven van inwoners om zelf een speelplek te organiseren steunen we. Zo wordt er op dit moment geijverd voor een skatepark. Het bestaande gebiedje bij sporthal “De Bloemen” voldoet niet aan de vraag van jongeren in Castricum naar meer ruimte en uitdagendere objecten. Het nieuwe skatepark moet komen op een plek waar sociale controle mogelijk is, maar waar buurtbewoners geen overlast zullen ervaren.
De gemeente gaat basisscholen ondersteunen met het herinrichten van hun schoolpleinen tot avontuurlijke speelplekken, die ook door de buurtkinderen gebruikt mogen worden. Dit geldt alleen voor schoolpleinen die vanaf de straat zichtbaar zijn. Kinderen beslissen mee over de inrichting.
De bestaande speelplekken, die nu met toestellen zijn uitgerust, worden natuurlijker. GroenLinks vind dat de trent van de afgelopen jaren naar volledige risico-uitsluiting te ver is doorgeschoten. Een keer een splinter of een blauwe plek oplopen hoort bij het opgroeien. Kinderen leren wat ze wel en niet kunnen met hun lichaam door letterlijk “vallen en opstaan”, daar is niks mis mee. Door ze de kans te geven te klimmen, graven, met modder te 15
spelen en hutten in de struiken te “bouwen” kunnen ze hun eigen avonturen beleven. Veel “echter” dan op de pc, laptop op smartphone. §1.3.2. Jeugd betrekken en verantwoordelijkheid geven.
Kinderen en jongeren in Castricum, Limmen, Akersloot en de Woude doen ertoe voor GroenLinks. Zij hebben de toekomst en zijn de toekomstige inwoners van onze gemeente. We nemen hun wensen daarom serieus. We betrekken kinderen en jongeren actief bij alles wat voor hen wordt georganiseerd. GroenLinks wil met jongeren in gesprek, hen stimuleren en uitdagen en inspelen op hun behoeftes. We praten niet over jongeren, maar mèt jongeren als het gaat over de inrichting van speel-, sport- en ontmoetingsplekken/ruimte, het jongerenwerk, de bestrijding van jongerenoverlast en de decentralisatie van de jeugdzorg.
Er moet meer aanbod komen voor verschillende leeftijdsgroepen. De gemeente gaat een fotoproject organiseren voor kinderen van verschillende leeftijdsgroepen. De kinderen maken foto’s van mooie en mindere plekken in hun eigen buurt en schrijven erbij wat er zo goed of niet goed aan is. Bij het onderhoud en herinrichten van de buurten worden deze aanbevelingen vervolgens meewogen en als het maar even kan uitgevoerd. De gemeente koppelt haar visie op de ideeën van de kinderen ook terug en legt uit wat er wel en niet kan, en waarom.
Voor jongeren vanaf ongeveer 15 jaar is onze gemeente een saaie plek. Ze worden vaak vooral als een probleem gezien, vooral als ze buiten in groepjes bij elkaar staan. GroenLinks wil eraan bijdragen dat deze beeldvorming verandert, door de jongeren zelf te stimuleren positieve activiteiten voor de eigen leeftijdsgroep te organiseren. We willen dat hier ook een budget voor komt.
Om dit mogelijk te maken zijn er meer uren nodig voor het jongerenwerk. De jongerenwerker is een onmisbare schakel bij het realiseren van bovenstaande doelen.
De Bakkerij wordt door de gemeente gesteund waar nodig, en verder zoveel mogelijk met rust gelaten. Wel worden ze gestimuleerd om meer wervend te zijn om nieuwe jongeren binnen te halen.
§1.3.3. Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken
Bij de volgende programmapunten geldt: de vraag centraal stellen en niet het aanbod, maatwerk leveren; zorg in de buurt en dichtbij mensen in de vorm van sociale wijkteams; persoonlijk contact; verstevigen van het eigen netwerk; stabiliseren van de thuissituatie; veel betere samenwerking en afstemming tussen overheid, welzijn, kinderopvang en scholen; beperken van bureaucratie; door vroegtijdige signalering zwaardere (dure) zorg voorkomen; een beperkt aantal betrokken professionals per gezin.
We willen dat jongeren zorgeloos kunnen opgroeien in hun eigen omgeving. GroenLinks zet daarom in op het voorkomen van problemen op latere leeftijd. De gemeente helpt jongeren en kinderen als ze problemen hebben. De sociale wijkteams, met een rol voor jongerenwerk gaan hierin een belangrijke rol spelen.
We zetten nieuwe communicatiemiddelen in om te zorgen dat jongeren en opvoeders eerder/ gemakkelijker/ vanzelfsprekender bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) 16
terechtkomen voor vragen over opgroeien en opvoeding. Nu is dit centrum nog te onbekend bij veel mensen. Het CJG wordt ook uitgenodigd mee te denken over de sociale wijkteams.
Alcoholmisbruik onder jongeren is een groot probleem. GroenLinks zet zich in om dit tegen te gaan. De afgelopen raadsperiode heeft GroenLinks zich hier ook flink voor ingezet. Samen met politie en instellingen die met jongeren te maken hebben (onderwijs, welzijn, sport) wordt een plan gemaakt om alcoholmisbruik onder jongeren tegen te gaan. Schoolfeesten worden alcoholvrij. In sportkantines wordt beperkt alcohol geschonken op vastgestelde tijden rond wedstrijden. Illegale commerciële feesten worden harder aangepakt. De gemeente zal een regierol op zich moeten nemen om verantwoord alcoholgebruik te bevorderen.
Problemen met hangjongeren lossen we samen mèt jongeren en omwonenden op. Ook hiervoor willen we meer uren voor het jongerenwerk, om in samenwerking met de buurtregisseur afspraken te maken en te bemiddelen. De huidige buurtregisseur is aangesteld voor de hele gemeente. Wij vinden dat te weinig. De rol van de jongeren zelf moet hierin ook actiever worden. Dit is een groeiproces waar een jongerenwerker goed werk kan doen, bijvoorbeeld met het samen opzetten van een project waarin jongeren zich inzetten voor een goed doel in de buurt om de beeldvorming over jongeren tegenwicht te geven.
Als de gemeente vanaf 2015 verantwoordelijk is voor de jeugdzorg, krijgt iedere jongere de hulp die nodig is – en ook tijdig specialistische hulp. Er komt een ‘uitrukmentaliteit’ bij de gemeente: we wachten geen weken (of maanden) voordat er iets gebeurt. Ook al is de zorg straks regionaal geregeld, de gemeente wordt straks als verantwoordelijke aangesproken op wachtlijsten of ongelukken als gevolg van langs elkaar heen werkende instanties (zie de incidenten uit het verleden). Terecht, want de gemeente heeft die regionale organisatie zo geregeld. Dat betekent wel dat de doorzettingsmacht, net zo lang doorgaan tot er oplossingen zijn, goed moet worden geregeld. Er moet een centraal punt zijn, of een persoon in de gemeente die de bevoegdheid heeft om snel maatregelen te nemen.
Er komt een centraal punt waar mensen met een jongere in een crisissituatie zich kunnen melden buiten normale werktijden van de huisartsen. De huisartsenpost in Beverwijk is dan te ver weg.
Ook in de jeugdzorg staat de persoonlijke benadering voorop (maatwerk) en de hulp wordt zoveel mogelijk op wijk- of gemeentelijk niveau georganiseerd. De betrokken professionals krijgen meer handelingsvrijheid en bureaucratie wordt tegengegaan.
Kinderen/jongeren in een probleemsituatie en ook hun ouders hebben zelf een stem in de aanpak van de jeugdzorg. Gesprekken en afspraken richten zich gauw op ouders, maar het is belangrijk dat kinderen/jongeren die in een probleemsituatie zitten zich ook zelf gehoord en gezien voelen: zij zijn deskundig en kunnen aangeven wat anders kan. Wat kinderen/jongeren een hulpverlener in vertrouwen vertellen mag alleen met toestemming van dit kind/jongere aan de ouders/verzorgers worden doorverteld.
Kinderen/jongeren in een probleemsituatie en ook hun ouders hebben zelf een stem in de aanpak van de jeugdzorg.
17
We voorkomen dat er wachtlijsten voor jeugdzorg ontstaan, ook in de overgangsperiode van de decentralisatie.
Ook de tweedelijnszorg moet voor hen die dat nodig hebben goed bereikbaar blijven ondanks de doelstelling vanuit het rijk om meer in de eerste lijn op te vangen. Er moet regelmatig geëvalueerd worden of er geen mensen buiten de boot vallen door deze maatregelen.
Jonge cliënten en hun ouders/verzorgers moeten zoveel mogelijk zelf kunnen bepalen door wie zij geholpen worden. Ook de vrijgevestigde hulpverleners in de gemeente komen daarbij in aanmerking.
§1.4. Onderwijs §1.4.1. Goed onderwijs in een goed schoolgebouw
Goed onderwijs is beter mogelijk in schoolgebouwen die passen bij de eisen van deze tijd: schoon, veilig, comfortabel en groen. Het binnenklimaat en de ventilatie zijn belangrijk voor de leerprestaties. De gemeente vergoedt de aanpassingen die nodig zijn om het binnenmilieu van een school aan de wettelijke normen te laten voldoen. Nieuwe schoolgebouwen moeten voldoen aan hoge eisen van duurzaamheid.
Als de leerlingenaantallen van de basisscholen blijft krimpen, zullen scholen gebouwen en voorzieningen meer met elkaar moeten gaan delen. Samen met het onderwijs maakt de gemeente een meerjarig huisvestingsplan.
Bij nieuwe schoolgebouwen komt altijd ruimte voor betaalbare buitenschoolse opvang. Dit past bij de ontwikkeling naar kindcentra en hiermee stimuleren we arbeidsparticipatie van ouders, vooral vrouwen.
Schoolpleinen worden groen ingericht. Groen/natuurlijk ingerichte schoolpleinen stimuleren de natuurbeleving en werken rustgevend op leerlingen in tegenstelling tot het traditioneel grijs betegelde schoolplein.
Scholen krijgen ook een plaats in de onderhandelingen over de sociale wijkteams.
Scholen worden ontmoetingsplaatsen in de wijk waar ook na schooltijd van alles te doen is volgens het principe van de brede school.
§1.4.2. Achterstanden aanpakken
We zorgen ervoor dat alle kinderen met (een risico op een) taalachterstand in het Nederlands in 2015 deelnemen aan de voorschoolse educatie.
Iedere jongere zit op school of volgt een leerwerktraject: geen enkele leerplichtige jongere zit thuis. Bij problemen wordt bekeken met de jongere wat de oorzaak is. Schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten worden actief aangepakt. Ook wordt altijd onderzocht of er iets aan de hand is in de privé situatie of op school (bv. pesten of niet meekomen). Een goede samenwerking tussen Bureau Halt, instellingen voor voortgezet onderwijs en jeugdhulpverlening is hierbij een voorwaarde. 18
De gemeente stimuleert dat het aanbod van het beroepsonderwijs goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven en stimuleert een zo breed mogelijk aanbod aan stageplekken in de gemeente.
Allochtone kinderen hebben onze bijzondere aandacht: zij krijgen evenveel kansen als autochtone kinderen. We betrekken de ouders (vaders èn moeders) bij de schoolcarrière van hun kind. Scholen dienen er alert op te zijn dat ze allochtone leerlingen geen te laag advies voor het voortgezet onderwijs geven.
In de toekomstige sociale wijkteams letten de deelnemers in die teams goed op de signalen in de wijk, die er op duiden dat een wijk achteruit gaat. Is er bijvoorbeeld een groeiende groep vroegtijdige schoolverlaters dan gaat het wijkteam onderzoeken hoe dat komt.
§1.4.3. Passend onderwijs voor iedereen
Elke school wordt een kindcentrum waar onderwijs, ondersteuning en vrije tijd samenkomen. Dit is meer dan een brede school. Naast een plek waar onderwijs wordt gegeven, is er ook kinderopvang, wordt er samengewerkt met welzijns- en zorginstellingen, culturele en sportverenigingen, binnen en buiten reguliere schooltijden. Zo ontstaat een plek waar kinderen de hele dag terecht kunnen. Daarbij gaat men uit van een pedagogische aanpak voor 0-12-jarigen. Door op deze manier samenwerking te organiseren wordt ook de kinderopvang integraal en doelmatig aangepakt. Voorbeelden van deze aanpak zijn er al: http://www.vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/nieuws/ambities-kopgroep-kindcentra-in-2012 We gaan voor onze gemeente onderzoeken in welke vorm dit hier het best uitgevoerd kan worden.
Voor hoog getalenteerde leerlingen komen er meer mogelijkheden die aansluiten op hun eigen ontwikkeling. De gemeente stimuleert dat scholen extra aandacht hebben voor deze leerlingen. Uit onderzoek blijkt dat een groot deel in gemengde groepen relatief slecht presteert en eerder uitvalt.
§1.4.4. Kinderen leren omgaan met verschillen
Op alle scholen wordt voorlichting gegeven over seksuele diversiteit, pesten, mensenrechten, racisme en discriminatie.
Scholen worden gestimuleerd tot uitwisselingsprojecten voor de bovenbouwers op de middelbare scholen met middelbare scholen in stedelijke achterstandswijken, bijvoorbeeld Schalkwijk in Haarlem, Zaandam-zuid of Amsterdam-West. Wellicht volgens een soort “puberruil xl”-formule. Jongeren groeien in onze gemeente over het algemeen gelukkig heel beschermd op, maar weten vaak weinig van mensen die het moeilijker hebben. Jongeren in achterstandswijken hebben vaak geen idee van hoe het leven van de middenklasse eruit ziet. Het doel van de projecten is om beide groepen een beter zicht op de Nederlandse maatschappij te geven.
19
§1.4.5. Sociale veiligheid op school
De gemeente propageert de uitgangspunten van de ‘vreedzame school’: kinderen leren conflicten vreedzaam op te lossen.
We nemen pesten serieus. Pesten wordt niet getolereerd. Op alle scholen in wordt pesten actief en consequent bestreden. In het geval van pesten zorgen docenten samen met ouders ervoor dat de groep (docenten, ouders en medeleerlingen) het opneemt voor het gepeste kind en dat de pester op zijn pestgedrag wordt aangesproken. Ook wordt gekeken naar problemen van de pester: vaak is hier meer aan de hand. Gepeste kinderen worden weerbaarder gemaakt. De gemeente maakt hierover afspraken met de schoolbesturen. Er wordt gekeken of er een geschikt anti-pest programma ingevoerd kan worden, zoals bijvoorbeeld het Finse KiVa. Zie ook: “Wat werkt tegen pesten?” http://www.nji.nl/nl/Watwerkt_Pesten.pdf
§1.4.6. Een leven lang leren
Ook volwassenen krijgen (een tweede) kans om taal en andere achterstanden weg te werken. Via educatie beogen we (taal)achterstanden weg te werken, sociale zelfredzaamheid en participatie te bevorderen, en doorstroming naar vervolgonderwijs en beroep/arbeidsmarkt mogelijk te maken. Goede aansluiting van volwassenenonderwijs op beroepsonderwijs is hierbij noodzakelijk. Ook zijn er raakvlakken met vroegtijdig schoolverlaten.
We bestrijden laaggeletterdheid zowel bij kinderen als bij volwassenen. Laaggeletterdheid is een groot maatschappelijk probleem. Ongeveer anderhalf miljoen Nederlanders kunnen niet goed genoeg lezen en schrijven. Hierover worden afspraken met de bibliotheek gemaakt.
Om de positie op de arbeidsmarkt te verbeteren krijgen mensen in de bijstand de kans zich bij/ of om te scholen.
§1.5. Sport §1.5.1. Goede sportvoorzieningen
Sport is belangrijk voor iedereen. De gemeente zorg voor goede en betaalbare sportvelden, zwembaden en sporthallen.
Zwembad ``De Witte Brug` moet blijven. We vinden dat het rapport adviesbureau “Drijver en Partners” op zijn minst onvolledig is. Bovendien twijfelen we aan de conclusie dat het renoveren van het huidige zwembad niet rendabel zou zijn. We willen dan ook een onderzoek dat kijkt of het mogelijk is het huidige zwembad te renoveren en daarbij in ogenschouw te nemen: het gebruik van duurzame materialen, een chloorvrij zwembad en het veranderen van de energievoorziening in een duurzame. Op de langere termijn is een duurzaam zwembad goedkoper omdat er minder energiekosten zijn. o
Zwembaden zijn grote energieslurpers en CO2-uitstoters. We willen weten of het mogelijk is om een zwembad te bouwen dat gebruik maakt van de warmte van een 20
data center, die immers gekoeld moeten worden. Dit data center kan dan weer gevoed worden door zonnecollectoren. o
Als een dergelijke renovatie van het huidige zwembad niet mogelijk blijkt, willen we weten of het met een nieuw te bouwen zwembad wel kan, en wat de kosten/baten analyse dan laat zien op de langere termijn.
Er komen meer sport- en spelmogelijkheden in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld een nieuw skatepark. Zie §1.3.1. blz. 11
Bij aanleg en renovatie van woonwijken wordt vanaf het begin rekening gehouden met sporten speelvoorzieningen.
§1.5.2. Meer mensen in beweging
We stimuleren iedereen om te gaan sporten en sporten moet voor iedereen mogelijk zijn.
De samenwerking tussen sportverenigingen onderling en met bijvoorbeeld het onderwijs, de naschoolse opvang, fitnesscentra en zorginstellingen wordt gestimuleerd. Meer scholen gaan sport aanbieden als naschoolse activiteit. We willen sport zo vanzelfsprekend mogelijk maken in het dagelijks leven. Sportverenigingen zijn bij voorkeur geen eilandjes voor eigen leden maar leggen de verbinding met andere (sport)verenigingen, het onderwijs et cetera. Betere samenwerking, ook qua accommodaties, kan kostenbesparend zijn.
De deelname van allochtone jongeren – vooral meisjes! - aan sportverenigingen wordt extra gestimuleerd. Dit is een groep die in verhouding weinig aan sport doet. De sportdeelname wordt gestimuleerd door hierover afspraken met sportverenigingen te maken.
Voor senioren komt er een gevarieerd aanbod aan sport- en bewegingsactiviteiten, afgestemd op de behoeften binnen deze groep. Met ouderenorganisaties, welzijnsinstellingen en sportverenigingen wordt gezocht naar een passend en toegankelijk aanbod.
Er komen meer sportmogelijkheden voor mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking. We gaan hierover in gesprek met organisaties voor gehandicapten sport, zoals de Johan Cruijff Foundation.
Sportverenigingen krijgen zo nodig financiële steun om te kunnen zorgen voor een breed, toegankelijk en betaalbaar aanbod van sporten.
We hebben oog voor uitzonderlijk talent en bijzondere prestaties. Er komt een jaarlijkse gemeentelijke (top)sportprijs.
§1.6. Inkomen en uitkering §1.6.1. We zoeken cliënten actief op
In de op te richten wijkteams moeten een “onderdeel Sociale Dienst” krijgen, welke vorm deze ook krijgt. (Wsch. gaat onze Sociale Dienst binnenkort op in de ISD (Intergemeentelijke Sociale Dienst).
21
De Sociale Dienst, en over niet al te lange tijd de ISD, moet uitkeringsgerechtigden actief adviseren en attent maken op voorzieningen. Dit wil niet zeggen dat de gemeente alles gaat regelen voor mensen; de gemeente is faciliterend en ondersteunt op wijkniveau bij de opbouw van netwerken. Mensen worden indien nodig geholpen bij het aanvragen van allerlei voorzieningen, toelages en regelingen. Er is een website met toegankelijke actuele informatie over landelijke en gemeentelijke regelingen voor inkomensondersteuning. www.regelhulp.nl Op de gemeentesite moet deze duidelijker worden aangegeven. Het woord regelhulp is te vaag.
Het niet-gebruik van minimaregelingen wordt tegengegaan. Er komt gerichte communicatie naar doelgroepen en maatschappelijke instellingen die signalen kunnen afgeven, buurtgerichte activiteiten en thuisgesprekken. Bij maatschappelijke instellingen kan worden gedacht aan: leerkrachten, thuiszorg, huisartsen, de Voedselbank. Nietuitkeringsgerechtigden met een laag inkomen worden nu nog vaak niet bereikt.
Minimaregelingen kunnen met een enkelvoudige procedure worden aangevraagd en zo mogelijk automatisch verstrekt: één aanvraagformulier voor alle regelingen, dus een snelloket. Bij minimaregelingen gaat het om: kwijtschelding gemeentelijke belastingen, langdurigheidstoeslag en bijzondere bijstand. De bijstandsuitkering is een vangnetuitkering. Het adagium moet zijn: ruimhartig aan de poort en nauwgezet in het vervolgproces. Nu is het vaak andersom, waardoor veel mensen in de financiële problemen komen.
Een huishouden met meerdere problemen krijgt één verantwoordelijke hulpverlener. Deze helpt het leven weer op orde te brengen en regelt de samenwerking met bijvoorbeeld het maatschappelijk werk, de woningcorporatie en de welzijnsinstelling.
Cliënten van de Sociale Dienst verdienen de beste ondersteuning. Op plekken van essentiële dienstverlening moeten de beste mensen zitten. Daarom willen we investeren in de professionaliteit van medewerkers. De dienstverlening, de organisatie en de structuur moeten aangepast zijn aan de (veranderende) doelgroep. Dit betekent bijvoorbeeld brieven en beslissingen versturen die begrijpelijk zijn voor iedereen. Ook is kennis nodig van de codes bij de verschillende migrantengroepen. Hier kan de cliëntenraad een adviserende en monitorende rol bij spelen voor de gemeente.
Bij het beoordelen van een aanvraag voor een uitkering moet ruimte zijn voor maatwerk. Het weigeren van een bijstandsuitkering heeft bijvoorbeeld veelal ongewenste gevolgen. Medewerkers van de Sociale Dienst beoordelen aanvragen voor een uitkering niet alleen op basis van de wettelijke richtlijnen, maar krijgen de ruimte om rekening te houden met de specifieke situatie van de cliënt.
§1.6.2. Iedereen doet mee aan de samenleving
GroenLinks wil armoede voorkomen. We kiezen voor ruimhartige inkomensondersteuning, zodat mensen met een minimumuitkering of werkende armen zich niet uitgesloten hoeven te voelen en hun kinderen aan sport- en culturele activiteiten kunnen meedoen. De minimaregeling wordt aangevuld met voorzieningen om kinderen en jongeren uit bijstandsgezinnen mee te laten doen met verenigingen voor sport en cultuur. En ook arme gezinnen kunnen een beroep doen op deze regeling voor hun kinderen. 22
§1.6.3. We bannen armoede uit
In onze gemeente worden mensen met schulden altijd geholpen, maar we proberen schulden ook te voorkomen. GroenLinks kiest voor een actieve aanpak van de schuldenproblematiek via goede preventie, schuldsanering en nazorg. Dit betekent dat de gemeente een stevige afdeling voor schuldhulpverlening intact houdt. Schulden moeten worden voorkomen, vooral achterstallige woonlasten: huur, energie. Bij elke uitkeringsaanvraag en elk schuldhulpverleningstraject wordt een budgetadvies gegeven. Jaarlijks voert de gemeente bovendien een preventiecampagne.
In onze gemeente mogen mensen niet de dupe worden van teveel bezuinigen boven op elkaar (stapeling). Waar nodig compenseert de gemeente de onevenredige gevolgen van de bezuinigingen, bijvoorbeeld als mensen getroffen worden door stapeling van verschillende bezuinigingen. De vele bezuinigingen en kortingen van het Rijk treffen veel mensen die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van een uitkering hard door de stapelingseffecten. De gemeente maakt door middel van een minima-effectrapportage inzichtelijk wat hiervan de gevolgen zijn.
§1.7. Participatie en werkgelegenheid §1.7.1. We stemmen de dienstverlening af op de cliënt
Cliënten krijgen één aanspreekpunt bij de toekomstige wijkteams die gelinkt zijn aan de toekomstige sociale dienst (of later de ISD): een eigen coach die zorgt voor ‘dienstverlening op maat’.
§1.7.2. De gemeente creëert een passend aanbod
Voor mensen die (nog) geen kans op betaald werk maken, zoekt de gemeente via de WNK (Werkvoorzieningsschap Noord-Kennemerland) naar alternatieven: scholing, participatiebanen, seniorenbanen, leerwerkplekken, stageplaatsen of vrijwilligerswerk. Het streven is dat iedereen zoveel mogelijk bij een reguliere werkgever een plaats kan vinden. Dit bevordert ook de sociale integratie en het gevoel van eigenwaarde.
Met iedere werkzoekende bespreken we een op maat gemaakt leerwerktraject (combinatie van opleiding en werkervaring). Maak met werkgevers en onderwijsinstellingen afspraken over leerwerktrajecten. Tijdelijk kunnen werkzoekenden met behoud van uitkering in een leerwerktraject zitten. Na succesvolle afronding verplicht de werkgever zich de werkzoekende een bepaalde periode in dienst te nemen.
De gemeente helpt actief werkzoekenden die een eigen bedrijf willen starten. De gemeente wijst werkzoekenden op de mogelijkheid om voor zichzelf te beginnen We helpen ze met het maken van een ondernemingsplan. Als dit levensvatbaar is, krijgt men voldoende tijd om met behoud van uitkering een eigen onderneming te starten. De gemeente zoekt samenwerking met zzp-collectieven en de Kamer van Koophandel.
Elke cliënt moet op korte termijn aan de slag kunnen met werk of een opleidingstraject. De gemeente heeft zelf stageplekken/leer-werk plekken voor moeilijk bemiddelbare mensen in een uitkering en maakt afspraken met woningcorporaties, zorginstellingen en andere 23
werkgevers over stageplaatsen en proefplaatsingen (eventueel met tijdelijke bijbetaling, begeleiding).
Mensen die (nog) niet toe zijn aan re-integratie op de arbeidsmarkt, krijgen werk te doen in buurten, onderwijs, zorg, welzijn, sport en openbare ruimte. Tegen minimumloon, met normale secundaire arbeidsvoorwaarden zoals pensioenopbouw. Deze banen sluiten aan bij de ambities en mogelijkheden van werkzoekenden. Hierbij kan mogelijk gebruik worden gemaakt van de nieuwe Participatiewet. Op de lange termijn voorkomt het blijven activeren van mensen met grotere afstand tot de arbeidsmarkt dat ze definitief onbemiddelbaar zijn geworden als de arbeidsmarkt weer aantrekt.
In aanvulling op het bovenstaande punt: we zijn tegen de tegenprestatie voor een uitkering, zoals de regering dat ziet: zelfs vernederend en zinloos werk wordt hier niet geschuwd. Ook een tegenprestatie die tot verdringing op de arbeidsmarkt leidt vinden wij niet goed: dat mensen bij de (lokale) overheid worden ontslagen en vervolgens als ze in een uitkering zitten, verplicht tegen de veel lagere uitkering hetzelfde werk moeten doen.
Bij aanbestedingen van de gemeente wordt als eis opgenomen dat een minimaal aantal werkzoekenden uit de regio in dienst wordt genomen (bijvoorbeeld 5%).
Mensen met een lichamelijke beperking moeten in principe overal aan het werk kunnen. Zij hebben het recht om zelfstandig en in eigen regie te kunnen werken. Vervoer mag eveneens geen probleem meer zijn.
Bijstandsgerechtigden mogen vrijwilligerswerk doen. Vaak wordt vrijwilligerswerk niet toegestaan, omdat het re-integratie in de weg zou kunnen staan. We stimuleren dat mensen met een uitkering zich actief voor anderen inzetten, bijvoorbeeld door hulp bij klusjes in huis en tuin, begeleiding bij artsbezoek en sociale activiteiten. Ook stimuleren we dat mensen proberen geld op deze wijze te verdienen; ze mogen daarom een gedeelte van deze verdiensten houden.
Beschutte sociale werkplaatsen zijn voor sommigen de enige veilige manier van werken. Voor hen blijft die mogelijkheid bestaan.
§1.8. Zorg en welzijn §1.8.1. Zorg die past
Mensen met een beperking, een chronisch of een psychosociaal probleem ontvangen die zorg (ondersteuning) die passend is om aan de samenleving te kunnen blijven meedoen of thuis te kunnen blijven wonen - zorg heeft een doel! De benadering van de gemeente is oplossingsgericht en niet zorggericht. Standaardoplossingen bestaan niet meer en er wordt niet automatisch doorverwezen naar verdere specialisatie. Centraal staat: mensen doen dat zelf wat ze zelf kunnen. Het gaat om het bevorderen van zelfredzaamheid - en als het systeem meewerkt, kunnen mensen heel veel zelf. Maar het wordt geregeld voor mensen die het niet zelf kunnen. We laten mensen - met een verwijzing naar hun ‘eigen verantwoordelijkheid’ – niet aan hun lot over. De huisbezoeken worden uitgevoerd door getrainde en goed opgeleide personen. Zij hebben het mandaat om indicaties te stellen voor veel voorkomende, eenvoudige voorzieningen. 24
Ook zijn zij het vaste aanspreekpunt die de inzet en betrokkenheid van eventuele andere hulpverleners organiseren. Eén keer per jaar wordt bij iedereen van boven de zeventig/tachtig jaar een regulier huisbezoek afgelegd. Het is belangrijk dat er een goed signaleringsnetwerk is: maak met sociale dienst, artsen, zorgverleners, welzijnswerkers, onderwijzers, buurtcomités, vrijwilligers e.a. afspraken over melding van zorgsituaties aan de gemeente (WMO-loket), waarna een huisbezoek kan volgen.
Mensen met een 'WMO-indicatie' die dat willen, kunnen zorg zelf organiseren met een persoonsgebonden budget (PGB). Voor wie het aanbod van bestaande instellingen onvoldoende aansluit bij de behoeften, stellen we een persoonsgebonden budget (PGB) beschikbaar, waarmee zowel zorg, wonen als werk, naar eigen inzicht kan worden geregeld. Omdat bij het verstrekken van de PGB al heel veel voorwaarden zijn gesteld, hoeft de belanghebbende zich over de besteding van het PGB achteraf niet te verantwoorden. Dit voorkomt veel bureaucratie en kosten! Veel gemeenten beperken zich daarom tot regelmatige steekproeven om fraude tegen te gaan.
Een rechtvaardige, (financiële) eigen bijdrage. Een eigen bijdrage maakt de inwoners bewust van de waarde van de zorg en van de kosten. De gemeente vraagt, waar wettelijk toegestaan, een passende (inkomensafhankelijke) financiële eigen bijdrage voor (individuele) zorg en voor het aanpassen van een woning. Een eigen bijdrage hoeft niet altijd financieel te zijn, maar kan ook in natura een dienst die de omgeving ten goede komt. Wij gaan uit van de eigen kracht van mensen: ‘Waar ben jij goed in en kun je ons daarin helpen?’ Dit is voor GroenLinks altijd een open vraag, niet iets wat is af te dwingen. Wel willen we mensen prikkelen, uitdagen en stimuleren, zodat inwoners zelf willen participeren en bijdragen aan onze gemeente.
§1.8.2. Zelfstandig functioneren mogelijk maken
Ouderen en mensen met een beperking kunnen zelfstandig blijven wonen als zij dat willen en als de situatie dat toelaat. We willen het (langer) thuis blijven wonen van ouderen en het zelfstandig wonen van mensen met een beperking stimuleren. We maken met alle betrokkenen een bewuste afweging tussen de voor- en nadelen van het aanpassen van de woning of het verhuizen naar een passend huis of verzorgingstehuis. Hierbij kijken we zowel naar de kosten van verschillende mogelijkheden als naar het zich thuis kunnen voelen in een nieuwe omgeving. Op de woningmarkt moet hiervoor een diversiteit aan geschikte woonruimtes beschikbaar komen. Mogelijkheden hiervoor worden bij nieuwbouw- en herstructureringsprojecten ten volle benut. Voorbeelden: aanleunwoningen, nultredenwoningen, kangoeroewoningen, beschermd-wonen-projecten, begeleid zelfstandig wonen en woningtypen waarbij mantelzorgers in de buurt kunnen zijn en kunnen wonen. Als het verhuizen naar een geschiktere woning een grote drempel is, helpt de gemeente door het inzetten van een (evt. full service) verhuisbedrijf. Dit verbetert ook de doorstroming van de woningvoorraad.
25
Woonvormen waarbij ouderen groepsgewijs zelf zorg organiseren wordt, indien gewenst, door de gemeente ondersteund. Men kan voor advies en contact met relevante organisaties bij de gemeente terecht.
Nieuwe woningen voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking worden dicht bij de voorzieningen gebouwd.
Iedereen met een rolstoel of rollator kan in de gemeente overal goed komen.
De gemeente wordt rolstoel-proof’. Hiervoor wordt regelmatig met rolstoel- en rollatorgebruikers geëvalueerd of er in de gemeente nog ontoegankelijke plaatsen zijn. Daarvoor zullen dan waar mogelijk oplossingen worden gezocht.
Er zijn goede individuele vervoersmogelijkheden: toegankelijk openbaar vervoer en OVtaxivervoer dat op tijd is en de klant adequaat bejegent. Dat hoeft niet te betekenen dat men altijd een reiskostenvoorziening krijgt. Als het OV goed rolstoeltoegankelijk is, is dat ook goed.
We willen mensen (met een beperking) stimuleren ‘zinvol’ bezig te zijn met werk, vrijwilligerswerk of dagbesteding. Dat draagt bij aan hun zelfstandig functioneren.
§1.8.3. Zorg dichtbij
We willen de inzet voor “zorg dichterbij de burger” niet overlaten aan de marktwerking alleen. Van “eigen regie bij de klant” hebben alle partijen hun mond vol, maar als het er op aankom, leveren ze ons over aan marktpartijen. Het doel van de decentralisaties is regie over de zorg bij de burger te leggen. Het gevaar dreigt dat niet de initiatiefrijke burger (die zijn nou eenmaal zeldzaam als het om collectieve zaken gaat) maar de commerciële zorgbedrijven erop springen. De gemeente moet dus zorgvuldig aanbesteden. In ieder geval bestuurlijk aanbesteden, waarin ze de kwaliteit en het bedrag vastlegt. Dan mogen deze bedrijven daar op inschrijven, en kunnen ze er ook op worden afgerekend.
Informatie over zorg moet voor inwoners gemakkelijk te krijgen zijn. Lichte hulp en ook zwaardere vormen van ondersteuning zijn dichtbij (op wijkniveau) voorhanden. GroenLinks vindt dat basiszorg voor burgers altijd dicht in de buurt moet worden aangeboden (de menselijke maat), ongeacht of de zorg binnen de gemeente zelf of via bovengemeentelijke instellingen wordt georganiseerd.
Geen verschraling van de thuiszorg. De komende jaren wordt flink bezuinigd op de thuiszorg. Door aanbestedingen en keuze voor de laagste inschrijving dreigt een verdere inhoudelijke verschraling van het werk. Thuiszorg mag niet vervangen worden door schoonmakers: de signaalfunctie moet blijven. Er zijn goede alternatieven met kleinschalige teams op buurtniveau waar al ervaring mee wordt opgedaan. Zie http://www.buurtzorgnederland.com/
We ondersteunen initiatieven om een hospice binnen onze gemeente op te zetten. Mensen kunnen dan in de allerlaatste levensfase nog in hun eigen dorp worden verzorgd. De verzorgingshuizen zijn op dit moment met een opzet hiervoor bezig.
26
§1.8.4. Zorg voor en met elkaar (solidariteit)
GroenLinks stimuleert in de gemeente manieren voor mensen om elkaar te helpen en te ontmoeten. Bijvoorbeeld via ‘ontmoetingsplekken’ en andere buurtvoorzieningen. De gemeente stimuleert het betrekken en het doorverwijzen naar vrijwilligers. Samenwerking tussen ondernemers, zorg- en welzijnsinstellingen en vrijwilligerswerk wordt gestimuleerd. Professionals en vrijwilligers met elkaar samen in de zorgteams, bij zorgcirkels of via zelfhulpgroepen. De professionals en de vrijwilligers vullen elkaar aan. De professionals zijn verantwoordelijk voor het zorgtraject. De vrijwilligers, bijvoorbeeld via zelfhulpgroepen, geven handvatten bij het herstel.
De door het kabinet afgeschafte maatschappelijke stages (MAS) worden in onze gemeente voortgezet. De maatschappelijke stages door leerlingen van het voortgezet onderwijs blijken een bron voor nieuwe vrijwilligers: de betrokken burgers van de toekomst. In samenwerking met onderwijs, vrijwilligerscentrale, en instellingen worden deze stages gecontinueerd.
Bewoners en cliëntenorganisaties worden actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid rond zorg, welzijn en wonen: we zetten ze aan het stuur, geven ze meer de regie.
Initiatieven van buurtbewoners om een verschillende vormen van buurthulp op te zetten wordt ondersteund met advies en waar nodig met aanpassingen in de regelgeving.
Niet commerciële feesten van persoonlijke aard met maximaal 50 mensen moeten mogelijk worden bij bestaande verenigingen. Niet iedereen kan het zich veroorloven een trouwdag, buurtfeest of andere heugelijke zaken te vieren in de commerciële horeca.
Mantelzorgers zitten regelmatig in de knel tussen hun werk en hun zorgtaak. De gemeente geeft als werkgever het goede voorbeeld door het gesprek met hen aan te gaan, om te zien hoe de tijdsdruk waar nodig beter verdeeld kan worden.
27
2. De Groene Gemeente; Natuur, duurzaamheid en schone energie De groene gemeente is gezond, prettig om in te wonen en energiebewust. In groen kun je bewegen of juist ontspannen, sociale contacten opdoen, onderhouden of juist tot rust komen. Groen levert een belangrijke bijdrage aan een goed woon- en vestigingsklimaat voor bewoners en bedrijven. Door meer groen ben je beter bestand tegen (en beperk je) de klimaatverandering. Groen heeft een enorme waarde, die niet in geld is uit te drukken. In deze tijden van bezuinigingen en financiële krapte durft GroenLinks daarom te kiezen voor echte kwaliteit: 'groene kwaliteit'.
GroenLinks kiest voor Groene Kwaliteit: duurzame energie op zoveel mogelijk plaatsen in de gemeente een schone en gezonde leefomgeving duurzaam verkeer, met voorrang voor voetgangers, fietsers en OV een centrale rol voor de groene ruimte in en rond de gemeente een serieuze aanpak van energieverspilling en milieuvervuiling
Aandacht voor een groene, schone, zuinige en extra aandacht voor natuur en sociale leefomgeving versterkt de gemeente. Want biodiversiteit. levenskwaliteit, een gezonde economie en vertrouwen in een goede toekomst kunnen niet zonder elkaar. Daarom kiest GroenLinks voor een aanpak waarbij groene ruimte, werkgelegenheid, sociale voorzieningen, huisvesting en water elkaar versterken. Compacte bebouwing
Zo willen we de groene ruimte in en om de bebouwde kom behouden en waar mogelijk uitbreiden. Beschikbare ruimte binnen de bebouwde kom kan bovendien veel slimmer benut worden. Bijvoorbeeld door leegstaande panden creatief te gebruiken en gebouwen voor verschillende functies in te zetten zoals bij de Brede School. Binnen de compacte bebouwing kun je je gemakkelijk te voet en per fiets verplaatsen. Bebouwde kom en buitengebied willen we beter verbinden door het aanleggen van mooie fiets- maar ook vaarroutes. Zo kunnen we op de fiets, te voet of in de boot meer gaan genieten van het landschap en het groen ook echt beleven. Schone gemeente De groene gemeente van onze dromen is vanzelfsprekend ook een schone gemeente, met schone lucht, schoon water, schone grond. Wie iets vervuilt, ruimt het zelf op (‘de vervuiler betaalt’). En we doen er alles aan om de gemeente, de straten en de pleinen, de parken en plantsoentjes, ook schoon te houden. De economische opgaven waar we voor staan, zijn alleen in samenhang aan te pakken en te realiseren. Daarbij staat voor GroenLinks respect voor andere belangen dan alleen het eigen belang voorop. Kwetsbare belangen van mens en dier, cultuur en natuur kunnen rekenen op extra ondersteuning. Duurzame initiatieven Door durf te tonen en te improviseren kunnen we nieuwe, spannende plekken in de gemeente laten ontstaan, waar meer kan en mag, en waar in de praktijk geëxperimenteerd kan worden met goede 28
ideeën. Door nieuwe vormen van lokale samenwerking te zoeken (denk aan lokale energiecoöperaties zoals CALorie) kunnen nieuwe financieringsbronnen worden gevonden. GroenLinks wil dat de gemeente net als een aantal andere gemeenten, liefst met een derde partner een revolverend fonds opzetten om mensen geld te lenen voor de aanschaf van zonnepanelen en het isoleren van hun woning. Door inwoners meer te betrekken bij hun eigen leefomgeving en de 'duurzame-wij-doen-het-zelvers' met elkaar te verbinden, kan letterlijk maar vooral figuurlijk winst worden behaald. Het gaat immers om de kwaliteit van leven, om de kwaliteit van ons leefklimaat, kortom: om Groene Kwaliteit.
§ 2.1. Schone en gezonde leefomgeving §2.1.1. Schone lucht, water en bodem
We willen geen schaliegaswinning in onze gemeente en worden een ‘Schaliegasvrije gemeente’. Bij de winning van schaliegas wordt fracking toegepast, waarbij grote hoeveelheden chemicaliën in de bodem worden gebracht, die ook in het grondwater terechtkomen. GroenLinks is hier hoe dan ook tegen, maar in de duinen bij Castricum wordt drinkwater gewonnen, en we willen daar zeker geen chemicaliën in. Ook vinden we dat er totaal de andere kant op moet worden gedacht als het gaat om de energievoorziening. We moeten juist af van onze afhankelijkheid van fossiele energie en alle aandacht richten op duurzame innovaties.
De gemeente streeft ernaar om overal een gescheiden rioleringsstelsel voor afvalwater en hemelwater te realiseren. Het hemelwater wordt direct naar het oppervlaktewater afgevoerd. De waterzuivering wordt daardoor ontlast.
Geen nieuwe woningen, scholen en verpleeghuizen binnen 300 meter van de snelweg. Verkeer is een belangrijke veroorzaker van fijnstof. Bij alle verkeersmaatregelen wordt de invloed op de lokale luchtkwaliteit (zwaar) meegewogen. Hoewel er wettelijke luchtkwaliteitsnormen zijn waaraan voldaan moet worden is er bij niet overschrijden van de normen geen sprake van ‘gezonde lucht’. Fijnstof kent geen drempelwaarden en dus levert verdere terugdringing altijd gezondheidswinst op.
Bij de verstrekking van vergunningen voor veehouderijen worden hoge eisen gesteld aan de uitstoot van fijnstof en ammoniak. En er wordt streng toegezien op het gebruik van aanwezige luchtwassers.
De gemeente bestrijdt het onkruid op verhardingen en groen op de meest milieuvriendelijke manier. Onkruidbestrijding gebeurt met zo min mogelijk schadelijke chemicaliën maar in ieder geval zonder kankerverwekkende gifstoffen als Roundup en Casoron. De gemeente stimuleert ook inwoners en bedrijven, met name in de landbouw, om onkruid op milieuvriendelijke te bestrijden.
GroenLinks wil de mogelijkheid onderzoeken om het mineraal olivijn te gebruiken in onze gemeente voor het afvangen van CO2. Olivijn is op elk continent in grote hoeveelheden aanwezig. Het is een mantelgesteente dat bij de vorming van bij de meeste bergketens en bij vulkaanuitbarstingen omhoog is gekomen en aan de oppervlakte te vinden is. Olivijn verbindt zich met CO2 en verweert dan tot bicarbonaat, wat een natuurlijk proces is. Dit bicarbonaat 29
verdwijnt als waterige oplossing uiteindelijk naar zee, waar het de verzuring neutraliseert. Het is mogelijk het te vermengen met aarde en met zand, dus in de plantsoenen of op het strand. §2.1.2. Minder geluidsoverlast, lichthinder en zwerfafval
Geluidsoverlast door vliegtuigen wordt zoveel mogelijk tegengegaan door een actieve opstelling in en bij de verantwoordelijke organen: de provincie en het rijk.
Geluidsoverlast door verkeer wordt tegengegaan door de goede keuze van bestrating, snelheidsbeperking in combinatie met een goede controle daarop. Secundaire wegen worden zoveel mogelijk vrachtwagenvrij gemaakt.
Vuurwerk wordt verboden voor particulieren. Er gebeuren teveel ongelukken door waaghalzerij met vuurwerk. Dit moet stoppen. Bovendien zijn dieren al jaren de dupe van het afsteken van vuurwerk. Alleen een algeheel vuurwerkverbod is te handhaven. Er komt een gemeentelijk vuurwerk dat door professionals wordt afgestoken.
Er moet een oplossing komen voor het geluidsoverlast van de strandpaviljoens. Op dit moment botsen twee soorten belangen van bezoekers van het strand. Deze belangen kunnen zelfs binnen een en dezelfde persoon leven. Het ene moment zoek je rust op het strand en het andere moment verheug je je op een daverend feest. Op het moment dat je rustig met een vriend/in een glaasje wil drinken en bijkletsen of van de rust en een mooie zonsondergang wilt genieten kan bij het paviljoen ernaast zo’n feest uitbreken. Een week later ben je misschien zelf te gast op zo’n feest. De geluidsoverlast is ook schadelijk voor de vogels die leven in de duinen achter de paviljoens. GroenLinks wil samen met de strandondernemers, bezoekers en de andere politieke partijen onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om dit probleem in gezamenlijkheid op te lossen, zodat zoveel mogelijk mensen plezier kunnen beleven aan het strand op hun eigen manier. Zonering zou een oplossing kunnen zijn. Liggen de afspraken eenmaal vast, dan moet daarop ook streng gehandhaafd worden.
Donkere nachten zijn goed voor het welzijn van de mens en de natuur. De gemeente reduceert het aantal lantaarnpalen en dimt de openbare verlichting ’s nachts. Hierbij wordt uiteraard wel op de sociale- en verkeersveiligheid gelet.
De gemeente stimuleert de medeverantwoordelijkheid van de inwoners voor het schoonhouden van de gemeente en zorgt voor voldoende afvalbakken. Glasafvalbakken worden zodanig geïsoleerd en beperkt in gebruikstijden dat zij geen overlast veroorzaken.
De gemeente houdt de openbare ruimte hondenpoepvrij door het plaatsten van afvalbakken en het verstrekken van poepzakjes.
30
§2.1.3. Restafval wordt hergebruikt
De gemeente streeft ernaar de hoeveelheid restafval te beperken en al het nog resterende afval te recyclen.
De gemeente stimuleert het hergebruik van oude spullen in samenwerking met Muttathara en de Schulpstet. Het moet mogelijk worden om als inwoner bruikbaar materiaal van de Schulpstet te hergebruiken, evt. tegen een kleine vergoeding.
De gemeente stimuleert het zelf composteren door het goedkoop of gratis verstrekken van compostvaten.
§2.2. Verkeer en vervoer GroenLinks geeft voorrang aan kwetsbare verkeersdeelnemers. Voetgangers en fietsers moeten kunnen rekenen op veilige en overzichtelijke verkeerssituaties. Te vaak is de prioriteit bij autoverkeer gelegd en gemaakt dat er onveilige situaties voor andere weggebruikers blijven bestaan. In de dorpsstraat zijn de automobilisten nog lang niet allemaal overtuigd dat de fietser daar de hoofdgebruiker van de weg is, en zij te gast. Een slalom tussen de fietsers zorgt niet voor veiligheid en moet bestreden worden. §2.2.1. Voorrang voor de fiets
De afgelopen raadsperiode heeft GroenLinks met succes geijverd voor een hoog onderhoudsniveau voor alle fietspaden in de gemeente.
Onze gemeente stimuleert het gebruik van de fiets. Ook voor kortere afstanden. Want wat blijkt? Fietsen is met uitzondering van de laagste en hoogste leeftijdsgroepen niet het standaardvervoermiddel voor de korte afstand. De stijging van het fietsgebruik zit in de recreatieve sfeer. Zowel ten behoeve van het milieu als de gezondheid en de veiligheid op straat is het dus zaak het fietsgebruik te stimuleren, op de eerste plaats bij de jeugd. Hierdoor pak je meerdere voordelen: het milieu wordt minder belast, het bespaart geld voor brandstof en je gaat er overgewicht en gezondheidsrisico’s mee tegen.
De openbare ruimte in de gemeentekernen wordt in principe ingericht voor voetgangers en fietsers. Auto’s zijn te gast.
De verkeerslichten, en m.n. die bij de splitsing Zeeweg/Rijksstraatweg worden fiets- en voetgangervriendelijk afgesteld, met secondentikkers die de wachttijden aangeven en met regensensoren waardoor voetgangers en fietsers niet zo lang in de regen hoeven te staan.
Bij het strooien in de winter krijgen de fietspaden prioriteit, net als de buslijnen.
De gemeente ziet erop toe dat er overal in de gemeente voldoende gratis stallingsmogelijkheden voor de fiets zijn. Op korte termijn wordt er aan het strand een fietsenstalling met voldoende capaciteit gerealiseerd.
Ouders en kinderen worden gestimuleerd “op voeten en fietsen” naar school te gaan. Tijdens haal- en brengtijden zijn de straten voor of rond het schoolgebouw autoluw. 31
Het verkeer wordt voor kinderen en senioren extra veilig gemaakt. Op verschillende punten in de gemeente kan hier verbetering in worden aangebracht. Bijvoorbeeld bij de hoek Burgemeester Mooijstraat en de Dorpsstraat.
32
§2.2.2. Aantrekkelijk openbaar vervoer
De gemeente gaat zich meer verantwoordelijk opstellen voor goed openbaar vervoer. Zij peilt daartoe regelmatig de mening van de inwoners van de verschillende kernen. De gemeente dringt bij problemen aan bij de vervoersbedrijven op oplossingen.
Het organiseren van buurt- of belbussen met vrijwilligers wordt door GroenLinks toegejuicht. Eventuele hindernissen moeten door de gemeente worden weggenomen.
Het openbaar vervoer op de openbare weg en taxi’s worden wat de gemeente betreft elektrisch, hybride of gaan rijden op aardgas.
We maken ons sterk voor Wi-Fi in de bus. Daarmee wordt het aantrekkelijker om de bus te nemen naar werk of school.
Bij het woningbouwproject op Dijk en Duin wordt gezorgd dat voor de oplevering van het eerste huis het openbaar vervoer geregeld is. Dit is goed te realiseren in combinatie met een permanente buslijn naar het strand. Daar is ook behoefte aan, maar die is nu niet het hele jaar rendabel. Onderzocht moet worden op welke tijden deze bus zal moeten gaan rijden om rendabel te worden.
§2.2.3. De auto als het moet
De gemeente moet in gesprek met Heiloo en Alkmaar om de oplevering van de aansluiting op de A9 op kortere termijn te realiseren dan nu gepland is. We zitten nu in een kip- en ei situatie voor de bouw van de woningen in het Zandzoomproject in Limmen. De financiering van de aansluiting op de A9 is in de huidige situatie afhankelijk gemaakt van de verkoop van deze woningen. Maar de verkoop zal beter gaan als de aansluiting er al is. Dat zal ook gelden voor de verkoop van woningen van Zandzoom Heiloo. Daarom pleiten we hier voor voorfinanciering net zoals bij andere grote projecten. Castricum betaalt in de huidige verdeling overigens maar 13% van de kosten, de rest wordt door Alkmaar en Heiloo opgebracht. Dat bepaalt uiteraard wel de onderhandelingspositie van Castricum. Als alles meezit, is de aansluiting A9 nu op zijn vroegst in 2018 gereed. De aansluiting op de A9 verbetert de bereikbaarheid, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid van Castricum en Heiloo. De aansluiting is van belang voor de realisatie van de Zandzoom Limmen. Een nieuwe aansluiting zorgt ervoor dat minder auto’s de Kennemerstraatweg en Rijksweg, die dwars door Heiloo en Limmen lopen, gaan gebruiken. http://www.heiloo.nl/plannen-enprojecten/aansluiting-a9_42001/
Secundaire wegen worden zoveel mogelijk “vrachtautoluw” gemaakt en daar waar mogelijk wordt voor vrachtverkeer eenrichtingverkeer ingesteld.
De landwegen, met name in het ontwikkelgebied Zandzoom in Limmen, worden tenminste met aan een zijde een trottoir uitgevoerd.
Bij het strand willen we op korte termijn de mogelijkheid tot kort parkeren realiseren, tegen een redelijk tarief.
33
De gemeente stimuleert het gebruik van milieuvriendelijke auto’s. Over vier jaar beschikt de gemeente over voldoende elektrische auto-oplaadpunten.
Het sluipverkeer door de woonwijken en over secundaire wegen wordt ontmoedigd door fysieke maatregelen en snelheidsbeperking.
Het hele gemeentelijke wagenpark gaat bij vervanging over op elektrisch rijden.
Het gemeentelijke wagenpark wordt ’s avonds en in het weekend beschikbaar gesteld, bijvoorbeeld via mywheels, waar ook al een aantal inwoners in en om de gemeente aan meedoen, of via een eigen systeem.
Bij nieuwbouw wordt de parkeerruimte zoveel mogelijk op eigen terrein gerealiseerd.
Parkeerplaatsen nemen zeer veel ruimte in, die veelal ten koste gaat van speelruimte voor kinderen. Daarom willen we het aantal parkeerplaatsen verminderen, en komen er experimenten om wijkgedeeltes met smalle straten autovrij te maken, zodat er plekken ontstaan waar kinderen kunnen spelen. Parkeerplaatsen voor mensen met een loopbeperking blijven uiteraard gewoon bestaan.
Wijkbewoners mogen beslissen om hun straat meerdere malen per jaar autovrij te maken, bijvoorbeeld voor buitenspeeldagen, buurtfeesten, rommelmarkten etc.
§2.3 Natuur en groen §2.3.1. Groen in de gemeente
GroenLinks wil dat de gemeente Castricum een groene gemeente blijft en werkt op basis van het groenbeleidsplan en een groenuitvoeringsplan.
Bestaand groen blijft groen. Het al bestaande groen wordt goed verzorgd en blijft behouden. Er komt groen voor iedereen in de buurt. Omwonenden krijgen meer inspraak bij de aanleg van openbaar groen.
Buurtbewoners die hun straat/buurt willen vergroenen of zelf met het gemeentegroen iets willen in hun buurt komen in aanmerking voor ondersteuning. Zo moet het mogelijk worden om zelfbeheercontracten of groenonderhoud in medebeheer af te spreken tussen inwoners en de gemeente. Voorwaarde is wel dat er voldoende draagvlak voor is in de buurt.
Om dieren in de natuur ruimte te geven, wil GroenLinks dat de groene gebieden zoveel mogelijk op elkaar worden aangesloten. Het bouwen aan de Ecologische HoofdStructuur (EHS) moet wat GroenLinks betreft zoveel mogelijk doorgaan, en de afspraken van Natura 2000 nageleefd, ook al is er flink op bezuinigd. Locaties voor nieuwe groengebieden vormen bij voorkeur een brug tussen andere groengebieden. Dieren kunnen zo eenvoudig van het ene groengebied naar het andere gaan. Dat zorgt ervoor dat de populaties gezond blijven en stukken groen opnieuw bewoond kunnen worden. Binnen de groengebieden wordt gestreefd naar zoveel mogelijk natuurlijke biodiversiteit. De gemeente trekt samen op met buurgemeenten, regio en provincie voor het maken van natuurplannen, verbindingszones en het verwerven van middelen daarvoor. 34
De gemeente houdt bij het ontwikkelen van gebieden van meet af aan rekening met de aanwezige natuurwaarden. Bij het ontwikkelen van het toerisme in de gemeente zal steeds moeten worden gekeken wat de belasting is voor de natuur, bijvoorbeeld geluidsoverlast van de horeca op het strand. Er zal steeds zoveel mogelijk een oplossing worden gezocht die voor alle partijen bevredigend zijn.
Door de aanleg van fietspaden, kanoroutes, beter openbaar vervoer en kleinschalige recreatie bij de boer worden de groene gebieden beter toegankelijk. Dit biedt ook mogelijkheden voor kleinschalig en duurzaam toerisme.
Bij het beheer van gemeentelijk groen staan biodiversiteit en bescherming van dieren en hun leefgebied voorop. De gemeente ontwikkelt een eigen gedragscode Flora en Fauna.
§2.3.2. Schoon en veilig water
Er komt meer ruimte voor water om wateroverlast te beperken en hittestress te voorkomen. Een klimaatbestendige gemeente is veilig voor overstromingen, heeft voldoende capaciteit om regenwater vast te houden en zal niet opwarmen tijdens een hittegolf.
Regenwater wordt waar mogelijk niet via het riool afgevoerd, maar vastgehouden in de bodem of afgevoerd naar vijvers of kanalen.
De komende jaren wordt de riolering vernieuwd. Daarbij wordt het hemelwater gescheiden van het afvalwater ingezameld. Scheiding voorkomt overbelasting van het rioolstelsel. De gemeente kan in samenwerking met het waterschap een gezamenlijk investeringsplan maken om het rioolbeheer klimaatbestendig en kosteneffectief te maken. Aanpassing van riolering vergt wel jarenlange investeringen. Een gemeente die hier niet tijdig werk van maakt, komt voor enorme uitgaven te staan. Gefaseerde aanpak riolering gelijktijdig laten plaatsvinden met renovatie van straten scheelt een hoop kosten (de straat hoeft maar één keer open).
We realiseren alternatieve, tijdelijke waterbergingslocaties (parkeergarages, sportvelden, vijvers in parken) om de wateroverlast bij extreem hevige regenbuien te kanaliseren.
De gemeente stimuleert mogelijkheden om water als energiebron in te zetten en grondstoffen uit afvalwaterstromen terug te winnen. Bijvoorbeeld rioolslib omzetten in biogas om woningen te verwarmen of warmte/koude koppeling.
Door het aanleggen van meer aanlegsteigers, het creëren van meer zwemplekken in open water en picknickplaatsen langs het water kunnen we meer gaan genieten van het water. Het Alkmaardermeer bij Akersloot kan hierin verder ontwikkeld worden.
De gemeente gaat inwoners stimuleren bewust met water om te gaan. We start een regentonnenactie. Met in regentonnen opgevangen regenwater kun je prima je tuin bewateren.
Om water te besparen stimuleert de gemeente het gebruik van 'grijs water', hemelwater en waterloze toiletten. Deze methoden kunnen ook door de gemeente worden geadviseerd voor duurzame bouwadviezen.
35
§2.3.3. Een gezonde en aantrekkelijke woonomgeving
Natuur in en om de gemeente wordt zoveel mogelijk beschermd. Bouwen doen we zoveel mogelijk tussen de bestaande bebouwing. Geen extra aanslagen op het open buitengebied in de vorm van extra bouwmogelijkheden.
Alle nieuwe bouwprojecten worden slim ingericht en benutten de kansen voor 'groene combinaties'. Bijvoorbeeld door de wijkontsluiting primair te richten op de fiets en het openbaar vervoer, zodat dit sneller is dan met de auto.
Bebouwde kom en buitengebied willen we beter met elkaar verbinden door het aanleggen van mooie fiets- en vaarroutes. Bevordert recreatie in de directe omgeving i.p.v. eerst verre reis naar natuurgebied maken voor een wandeling/fietstocht.
We gaan een actief leegstandsbeleid voeren: zo hoeft er minder nieuws te worden gebouwd en blijft groen behouden. Bovendien ga je het verloederingseffect tegen dat bij leegstand kan ontstaan. Leegstand langer dan een jaar kan door gemeenten worden beboet met een leegstandsheffing. Bij langdurige leegstand kan een gemeente een kantoor of bedrijfspand tegen de marktwaarde vorderen om te renoveren of te slopen. Overbodige regels die ombouw belemmeren worden aangepakt. Maar liever pakken we het op een positieve manier aan: door te onderhandelen met eigenaren. Compensatiebeloningen zijn ook mogelijk.
Door alle bezuinigingen komen de publieke voorzieningen in de gemeente steeds meer onder druk te staan, zoals bijvoorbeeld het zwembad en de bibliotheek. Als deze zouden verdwijnen, wordt het wonen hier steeds minder aantrekkelijk. GroenLinks wil deze voorzieningen daarom in stand houden. Verder willen we de mogelijkheden met het openbaar vervoer verbeteren.
§2.4 Klimaat en energie §2.4.1. Duurzaam wonen en bouwen
De gemeente stimuleert het energie zuinig maken van koopwoningen. Zij maakt daarvoor een warmtekaart waarop is te zien in welke buurt de woningen slecht geïsoleerd zijn, en geeft de bewoners verbeteradviezen en hoe deze te financieren. Bijvoorbeeld: Isoleren met de hele straat is goedkoper dan individueel. Warmtekaart: http://agentschapnl.kaartenbalie.nl/gisviewer/viewer.do?code=311bc9828c8015a87e9d3dd8fd1 79ed8
De gemeente bespreekt de mogelijkheden met de woningcorporatie(s) om de huurwoningen energiezuinig te maken. Dat zal resulteren in een hogere huur, maar de lagere energiekosten moeten dit verschil op zijn minst gelijktrekken voor de huurders.
We zijn blij met de lokale energiecorporatie CALorie en zullen dergelijke initiatieven blijven verwelkomen. Ook zullen we regelgeving en vergunningen die deze en andere soortgelijke initiatieven helpen steunen. Lokale initiatieven kunnen veel bijdragen aan energiebesparing, en het attent maken op alternatieve vormen van energie. Zo is CALorie al bezig met mensen 36
adviseren over woningisolatie, en neemt ze initiatieven om meer zonnepanelen te organiseren voor bewoners in de gemeente. Juist als inwoners zelf verantwoording hebben, zullen ze zuinig omgaan met energie. Daarnaast zorgen deze initiatieven voor samenhang in de wijken en betrokken inwoners.
Alle nieuwe gebouwen en woningen worden duurzaam gebouwd en we maken gebruik van innovatief aanbesteden. Wat wordt gebouwd is energiezuinig, van hoge kwaliteit en levensloopbestendig. Zo wordt er bijvoorbeeld rekening gehouden met de optimale benutting van de zonnestand.
Het liefst willen we hogere eisen aan de energieprestaties stellen van nieuwe gebouwen dan landelijk verplicht is. Dit gaat in overleg met de ontwikkelaars. Het voordeel is dat toekomstige kopers goed letten op woonlasten, dus inclusief de stijgende energiekosten. Dan is een energieneutrale woning een geweldig voordeel.
Energiezuinige en schone nieuwbouwprojecten krijgen korting op de grondprijs. Dit wordt budgetneutraal gemaakt door traditionele projecten meer te laten betalen.
Er komen groene daken of zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen en de gemeente bevordert de aanleg van groene daken of het leggen van zonnepanelen bij andere organisaties en particulieren. Bijvoorbeeld op scholen. Alleen basisschool de Sokkerwei heeft op dit moment een groen dak in onze gemeente.
§2.4.2. Energiezuinige bedrijven
De gemeente zet zich in om bedrijven en organisaties aan elkaar te koppelen om samen energie te besparen. Door energiegebruik en productie beter af te stemmen en aan elkaar te koppelen, kan veel bespaard worden. De gemeente kan hier als makelaar een belangrijke rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan wijkverwarming, het koppelen van de koelinstallatie van supermarkten aan warmteopslag onder de grond voor de wijk of kantoorgebouwen die een installatie delen met een woonwijk. Een actueel voorbeeld is de mogelijkheid een data center te koppelen aan het nieuwe (of te verbouwen) zwembad “De Witte Brug”. Deze centers produceren veel warmte die het zwemwater kunnen verwarmen en de servers afkoelen.
We bevorderen eigen initiatieven op het gebied van energiebesparing. Ondernemers die energie willen besparen worden ondersteund met kennis en bij de vergunningverlening.
De gemeente geeft bij haar ondernemersloket adviezen over energiebesparing voor ondernemers. We gaan samen met winkeliers en horecaondernemers besparen: deuren dicht bij koud weer, efficiënter koelen, LED-verlichting toepassen, terrasverwarming ter discussie stellen.
§2.4.3. Duurzame maatregelen vanuit de gemeente
Alle gebouwen van de gemeente worden zo snel mogelijk zeer energiezuinig gemaakt. Indien mogelijk energieneutraal of energieleverend. We sturen aan op een klimaatneutrale gemeente. 37
In onze gemeentelijke gebouwen gaan we duurzame energie gebruiken. De gemeente koopt uitsluitend groene elektriciteit in, waar mogelijk van Nederlandse bodem.
Voor het klimaatbeleid van de gemeente moeten we nauw samenwerken met andere gemeenten in de regio. Het Duurzaam Energieloket Regio Alkmaar is gestopt, maar dit moet nieuw leven worden ingeblazen.
We vinden dat de gemeente in ieder geval ook lid moet blijven van de Vereniging Klimaatverbond Nederland, want we willen niet zelf opnieuw het wiel uitvinden, maar resultaat boeken.
We onderzoeken of de straatverlichting in het bouwproject op de Zandzoom met zonoplaadbare lantaarns zou kunnen.
De gemeente neemt het initiatief om te kijken of en waar het plaatsen van windmolens mogelijk is. Vanzelfsprekend worden omwonenden van meet af aan bij deze initiatieven betrokken.
De gemeente ondersteunt, via o.a. het Noord-Hollands landschap, de agrariërs die zich willen inzetten voor natuurbescherming, landschapsbeheer en dierenwelzijn.
Er komt meer natuuronderwijs voor kinderen.
§2.5 Dierenwelzijn
De zorg voor dierenwelzijn wordt een van de voorwaarden van de gemeente in haar inkoopen aanbestedingsbeleid. De gemeente geeft het goede voorbeeld door alleen biologische en dierproefvrije producten te kopen. In de catering van de gehele gemeentelijke organisatie wordt een ruim assortiment aan vegetarische producten verkocht.
De gemeente gaat het weiden van landbouwhuisdieren in de open lucht stimuleren.
Gemeente zorgt voor voldoende goede en schone losloopgebieden voor honden. Eigenaren van honden krijgen duidelijke informatie over de plaatsen waar honden vrij mogen rondlopen, en wat de gedragsregels zijn. De eigenaar moet te allen tijde de baas over de hond zijn.
Gemeente moedigt hondenbezitters aan een gedragscursus te volgen met hun hond.
Mensen die door financiële omstandigheden niet meer in staat zijn om voor het huisdier te zorgen dat zij al hadden voordat deze situatie begon, mogen een beroep doen op de regeling bijzondere bijstand als dit nodig is. Steeds meer mensen kunnen vanwege hun financiële situatie niet meer voor hun huisdieren zorgen. De gemeente creëert een vangnetregeling waarop mensen een beroep kunnen doen bij bijvoorbeeld onverwachte dierenartskosten of de afstandskosten voor het asiel. Deze regeling geld voor maximaal twee huisdieren. Deze maatregel is ook in het belang van het dier, dat zo in zijn vertrouwde omgeving kan blijven.
38
In het rampenplan komen ook scenario’s voor dieren, zowel huisdieren, boerderijdieren als wilde dieren. Het redden van mensenlevens gaat uiteraard voor, maar waar het kan moeten ook dieren zoveel mogelijk gered en ondergebracht worden.
Bij het beheer van het gemeentelijke groen moet biodiversiteit, bescherming van dieren en hun leefgebieden voorop staan. De gemeente ontwikkelt een eigen Gedragscode Flora en Fauna. Er zal bijvoorbeeld een maai- en kapverbod worden ingesteld tussen 15 maart en 15 juli om broedende vogels en andere dieren met jong hun rust te geven. Zowel in die periode als daarbuiten gelden de bepalingen van de Flora en Faunawet, deze biedt echter in veel gevallen niet voldoende bescherming.
De gemeente gaat de plaatsing van bijenkorven stimuleren. Bijenvolken zorgen voor bestuiving, bevorderen de biodiversiteit en monitoren milieueffecten.
De gemeente zal het gebruik van gewas- en insectenbestrijdingsmiddelen beperken en ontmoedigen, zowel door boeren en volkstuinierders als mensen met een tuin. Het terugdringen van het gebruik van insecticiden, en vooral neonicotinoïden, is van belang van herstel van de bijenstand. Dat laatste is ook nodig om bestuiving van veel economische gewassen te garanderen.
De bestrijding van in de vrije natuur levende dieren die overlast zoals bruine en zwarte (huis)rat, de huismuis, konijnen, duiven en ganzen) zal op een diervriendelijke manier uitgevoerd worden.
Sommige dieren moeten worden bestreden omdat ze overlast veroorzaken. Als schadelijk aangemerkte dieren zullen alleen in uiterste noodzaak worden bestreden, met methoden die bij het dier het minste leed veroorzaken. Wij zullen zo nodig actief preventiebeleid voeren.
De gemeente stelt grenzen aan de maximale maat van stallen en werkt niet mee aan megastallen. Megastallen zijn slecht voor het welzijn van dieren, de kwaliteit van het milieu, de concurrentiepositie van kleinschaliger boeren en de grote stallen maken ons platteland lelijk en industrieel.
Gemeente laat alleen circussen toe die zonder wilde dieren werken.
Vuurwerk heeft een grote impact op het welzijn van dieren. Onze gemeente verbiedt daarom het afsteken van vuurwerk voor particulieren. Zie ook §3.1.2.
Dierenwelzijn wordt onder de aandacht gebracht van kinderen. Hierover maken we afspraken met scholen, organisaties en particulieren over bezoek aan dierenweides, kinder/wijkboerderijen en educatie over dierenwelzijn.
39
3.
De open gemeente
GroenLinks staat voor jouw vrijheid. In een open samenleving kun je zijn wie je bent en zeggen wat je vindt. Je voelt je er thuis. Dit recht op verschil bestaat alleen als de democratie goed functioneert, grenzen worden bewaakt en rechten beschermd. Zoals de gelijkheid van man en vrouw, mensen met verschillende culturele achtergronden en seksuele geaardheid en de vrijheid van meningsuiting. Dat krijgen we niet cadeau: het vergt permanent onderhoud en open debat. Daarom pakken we discriminatie aan in onze gemeente en zetten we ons in voor meer verdraagzaamheid. Een open gemeente is er voor haar inwoners. De betrokkenheid bij de ‘publieke zaak’ vergt meer dan eens in de vier jaar stemmen. Inwoners moeten tijdig kunnen meepraten over beslissingen over hun woonomgeving en dan ook daadwerkelijk invloed hebben: ‘beginspaak’. Er wordt echt geluisterd, niet alleen omdat het moet, maar omdat het betere oplossingen kan opleveren. En omdat het draagvlak dan groter is. Samen met bewoners zoeken we naar de meest geschikte en gemakkelijkste vorm. Daarbij moet altijd helder zijn wie waarvoor verantwoordelijk is. De gemeente wordt steeds meer een faciliterende gemeente in plaats van een ‘alles zelf bedenkende gemeente’. Inwoners die iets constructiefs willen organiseren op duurzaam gebied of in het sociale domein voor de zwakkeren in de samenleving vinden in GroenLinks een natuurlijke bondgenoot. De gemeente denkt mee, maakt gebruik van de kennis die aanwezig is in de gemeente en zorgt dat regelgeving en bureaucratie niet meer in de weg staan van duurzame initiatieven. Een open gemeente is gebaat bij een levendige culturele sector. Kunst stelt vragen bij wat we dachten zeker te weten, ze verbeeldt werelden die er niet zijn. Kunst verrijkt ons leven en geeft glans aan het bestaan. Kunst en cultuur dragen bij aan een gemeente waar iedereen graag woont en bedrijven zich graag vestigen. We willen kunstenaars de ruimte geven en we willen meer aandacht voor cultuuronderwijs. We zijn trots op ons culturele erfgoed en daar zorgen we goed voor. Juist in deze tijd van crisis is het belangrijk om creativiteit alle ruimte te laten. De gemeente kan alleen een open gemeente zijn als het er veilig is. De veiligheid op straat en de leefbaarheid van de buurt is gebaat bij daadkrachtig optreden tegen criminaliteit. Het is ontoelaatbaar dat inwoners zich onveilig voelen in hun eigen omgeving, worden weggepest of mishandeld. Straffen kan dus hard nodig zijn, maar voor GroenLinks is dat nooit het hele verhaal. Beter is het voorkómen van criminaliteit; daar willen we veel meer aandacht voor. Wat GroenLinks betreft zijn we daar ook met zijn allen verantwoordelijk voor. Bewoners kunnen helpen een veilige sfeer te maken en te behouden; samen met politie en toezichthouders die weten wat er speelt en ingrijpen waar het misgaat. De inwoners van Castricum, Limmen, Akersloot en de Woude horen tevreden te zijn over de gemeentelijke dienstverlening. We zetten in op gemak door meer digitaal te doen, maar mensen kunnen altijd terecht bij het loket. Daar worden ze op een persoonlijke manier benaderd en geholpen bij het oplossen van hun vragen. De gemeente staat de komende jaren voor zware opgaven: meer taken uitvoeren, met minder geld. Om te kunnen blijven zorgen voor een goede dienstverlening aan de bewoners, zal samenwerking met andere gemeenten nodig zijn. Onze inwoners moeten daar vooral de vruchten van plukken. We willen alles zo dicht mogelijk bij bewoners organiseren: voor GroenLinks staat de menselijke maat voorop.
40
§3.1
Diversiteit: allemaal anders
§3.1.1. Discriminatie voorkomen en bestrijden
We zijn voor iedereen een gastvrije gemeente. Hier geldt artikel 1 van de Grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, is niet toegestaan.
Discriminerende graffiti wordt meteen verwijderd.
Tegen discriminatie wordt hard opgetreden.
§3.1.2. Werken aan verdraagzaamheid; ruimte voor minderheden
Het is onaanvaardbaar wanneer mensen uit hun buurt worden weggepest. Het uitgangspunt is dat de dader verhuist en het slachtoffer blijft: niet omgekeerd.
De gemeente ondersteunt de emancipatie van vrouwen en homo’s binnen culturele en religieuze groepen.
Zorginstellingen en bejaardentehuizen moeten homovriendelijk zijn. De gemeente stimuleert dat ze het keurmerk ‘De Roze Loper’ halen.
Minderheden die zichzelf organiseren worden door de gemeente ondersteund.
§3.2
Kunst en cultuur
§3.2.1. Werken aan een bruisende, creatieve gemeente
Laat de crisis onze kunst niet verschralen! We willen het lokale potentieel van kunstenaars en creatieve inwoners optimaal benutten om onze gemeente bruisender en levendiger te maken: met een divers aanbod van hoge kwaliteit voor iedereen. In een tijd van teruglopende financiën zijn inventieve manieren nodig om met beperkte middelen zoveel mogelijk creativiteit te stimuleren. Het accent komt meer te liggen op faciliteren en maatwerk. Dat hoeft niet altijd veel geld te kosten: denk aan het verlenen van een vergunning, een opstartsubsidie of een goedkope oefenruimte
Het cultuurplatform dat in 2013 zou zijn opgericht, is te weinig zichtbaar. Er moet een goede organisatievorm komen voor dit platform en een structureel overleg met de gemeente. De deelnemers in het platform moeten bekend en aanspreekbaar zijn voor anderen die actief zijn op het gebied van cultuur in onze gemeente. Dit platform stemt het lokale cultuuraanbod goed op elkaar af, en promoot het actief. Verder komt het op voor de belangen van alle lokale kunstenaars in het bovengenoemde structurele overleg met de gemeente.
41
Nieuwe culturele experimenten verdienen ondersteuning. Amateurkunstorganisaties dragen bij aan de diversiteit van het culturele aanbod. Gemeentelijke subsidie is niet nodig om ze in stand te houden: dat kunnen ze meestal prima zelf, bijvoorbeeld via crowdfunding.
GroenLinks zal initiatieven om een podium te behouden voor de gemeente ondersteunen nu de Clinghe waarschijnlijk gesloopt wordt. In het plan Geesterhage is voorzien in een zaal op de eerste verdieping met een klein podium. Er is geen lift waar grote decorstukken in kunnen. Dit vinden we onvoldoende, met zo’n groot aantal inwoners die via verenigingen en clubs en muziekbands een bandjes producties moeten kunnen laten zien.
Er wordt een gemeentelijke cultuurprijs ingesteld. Als waardering voor een vernieuwend initiatief of bijzondere prestatie, bijvoorbeeld op het gebied van de amateurkunst of een geslaagd samenwerkingsproject.
§3.2.2. Ruimte voor kunstenaars
Leegstaande panden worden beschikbaar gesteld als atelier- of repetitieruimte. Kunstenaars kunnen exposeren in lege winkeletalages, zoals nu ook door Streetscape wordt gedaan in de Burg. Mooijstraat. . Een voorbeeld van een leegstaand gebouw is het oude postkantoor.
§3.2.3. Meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie
Scholen worden gestimuleerd om jongeren enthousiast te maken voor kunst en cultuur. Kinderen kunnen bijvoorbeeld deelnemen aan een 'kunstmenu', waarbij ze kennismaken met allerlei kunstdisciplines en kunstenaars in de klas komen. Ze worden zo geconfronteerd met creativiteit en leren dat je op heel veel verschillende manieren naar de wereld kunt kijken en deze heel verschillend kunt ervaren: www.cultuurplein.nl Het onderwijs kan hierbij gebruik maken van de diensten van de Kunstuitleen of provinciale steunfuncties - zie ook landelijk kenniscentrum cultuureducatie en amateurkunst: http://www.lkca.nl/
Cultuur is voor iedereen: er komt een fonds dat kinderen uit armere gezinnen, die minder verdienen dan 110% van het minimumloon, in staat stelt om bijvoorbeeld dans-, theater- of muziekles te nemen.
De openbare bibliotheek behoort tot de meest succesvolle culturele instellingen van ons land. Ze gaat zich ontwikkelen tot een ontmoetingsplaats op het terrein van kunst en cultuur. Om kennis en cultuur voor iedereen toegankelijk te maken, is extra aandacht voor bepaalde groepen nodig. De bibliotheek levert door middel van activiteiten op het gebied van leesbevordering, informatie en culturele educatie een bijdrage aan de cultuurparticipatie van de bevolking. Ze fungeert tevens als vraagbaak, adviescentrum en in kleinere gemeenten steeds meer als ontmoetingsplaats op het terrein van kunst en cultuur (door culturele activiteiten, leessessies van auteurs, kunstuitleen e.d.). Tegelijk zien we een aantal zorgwekkende trends: er wordt minder gelezen, taalachterstanden en laaggeletterdheid nemen toe, onder bepaalde groepen daalt het bibliotheekgebruik. Om die neergaande trend te keren maakt de gemeente met de bibliotheek afspraken over taal- en leesbevordering, mediawijsheid, digitalisering, 42
bereikbaarheid, samenwerking met kunstuitleen. Vooral de minder kansrijke groepen verdienen daarbij extra aandacht.
Kwalitatief goede amateurkunst zorgt ervoor dat amateurs ook geïnteresseerd raken in het professionele aanbod van kunst en cultuur en dat talentvolle amateurs kunnen uitgroeien tot professionele kunstenaars. De gemeente kan de professionalisering stimuleren door middelen beschikbaar te stellen voor coaching, workshops en trainingen met professionals.
§3.2.4. Behoud en promotie van cultureel erfgoed
Waardevolle gebouwen, interieurs en landschapselementen worden beschermd.
Het werk van de werkgroep oud Castricum wordt erg gewaardeerd. De gemeente blijft dit initiatief steunen. Ook zal de gemeente gebruik maken van de kennis van de werkgroep bij het in kaart brengen van voor toeristen interessante plekken, en betrekken bij het vormgeven van de presentatiemogelijkheden hiervan.
§3.2.5. Investeren in de lokale omroep
§3.3
GroenLinks gaat voor een sterke lokale omroep (tv en radio) en faciliteert deze waar mogelijk. De lokale omroep, vooral de televisiezender moet meer bekendheid krijgen en meer gaan leven onder de lokale bevolking. De huidige kijkdichtheid moet worden onderzocht, en de verwachtingen van de inwoners.
Openbare orde en veiligheid
§3.3.1. We zetten in op preventie
Voor elke wijk komt een wijkveiligheidsplan. Samen met bewoners, politie, instellingen, bedrijven en gemeente worden onveilige punten gesignaleerd en oplossingen gezocht.
De buurtregisseur doet goed werk in het bemiddelen als er in de buurt problemen zijn. Zijn werkterrein strekt zich uit over de hele gemeente, en dat vinden wij wat veel voor een persoon. Daarom willen we meer uren voor het jongerenwerk, zodat dat deel van de taak beter verdeeld kan worden.
Samen met de bewoners houdt de gemeente de buurt schoon en de gemeente doet mee aan de actie ‘Nederland schoon’. Door zwerfvuil verloedert de wijk; het draagt bij aan gevoelens van onveiligheid. Er is aangetoond dat mensen zich in een vervuilde omgeving minder goed gedragen dan in een schone.
Inbraakpreventie is belangrijk: alle woningen gaan voldoen aan het politiekeurmerk Veilig Wonen. Alle nieuwbouw hoort hieraan te voldoen. Bij bestaande bouw wordt dit gestimuleerd met gerichte acties.
Met horecaondernemers maakt de gemeente afspraken over veilig uitgaan. Met de belangen van buurtbewoners wordt rekening gehouden.
Brandpreventie kan levens redden. Het gebruik van brandmelders wordt gestimuleerd. Alle horecagelegenheden worden jaarlijks gecontroleerd op brandveiligheid. 43
Op aanrijtijden van de hulpdiensten wordt actief toegezien. Tijdwinst kan levens redden. Bij de inrichting van wegen moet daarom rekening gehouden worden met de snelle en optimale bereikbaarheid voor hulpdiensten.
§3.3.2. Zo nodig repressie
De inwoners moeten er op kunnen vertrouwen dat zij zo min mogelijk ongewenst door de overheid in hun privacy worden geschonden. Elke nieuwe gemeentelijke (veiligheids)maatregel kan bijvoorbeeld worden onderworpen aan een privacyscan om onwenselijke gevolgen in kaart te brengen en te voorkomen.
Huiselijk geweld komt voor tegen vrouwen, mannen, kinderen en ouderen en moet worden aangepakt. Onderzoek wijst uit dat er jaarlijks in Nederland een miljoen slachtoffers zijn te betreuren. In 2011 waren er 52 doden. Van alle zaken komt slechts 20% bij de politie terecht. Slachtoffers zwijgen vaak uit angst, schaamte en de omgeving weet vaak ook lange tijd van niets. Huiselijk geweld tegen ouderen is de laatste tijd steeds meer in het nieuws, na lang in een taboesfeer te hebben gezeten. Ook hier moet aandacht voor zijn, en niet worden weggewoven. De gemeente stimuleert hulpverleners, docenten en huisartsen om signalen te melden. Het Steunpunt Huiselijk Geweld wordt hier actief bij betrokken.
Om alcoholmisbruik onder jongeren tegen te gaan, wordt samen met opvoeders een actieplan opgesteld. Er wordt streng toegezien op handhaving van de leeftijdsgrens voor verkoop van alcohol (en andere drugs) aan minderjarigen. Heel veel vandalisme kan rechtstreeks in verband worden gebracht met overmatig alcoholgebruik. Daarom is preventie belangrijk, maar ook handhaving.
Handel in (soft)drugs komt helaas ook in onze gemeente voor. Vooral onder bepaalde groepen jongeren. De politie moet hier strenger tegen optreden.
Straffen voor overtredingen van de APV moeten binnen redelijke perken blijven. Er wordt niet harder gestraft als iemand een overtreding van een plaatselijke verordening heeft begaan omdat hij/zij op dat moment onder invloed was van drugs. GroenLinks is beslist geen voorstander van drugsgebruik, maar rechtsongelijkheid kan niet, vinden wij. Normale burgerrechten dienen te worden gerespecteerd.
De politie moet meer optreden bij misdrijven, zoals straatroof. Op dit moment komen ze niet altijd als er een melding gedaan wordt. De gemeente moet dit actief onderzoeken en oplossen.
Het verbod op bedelen moet verdwijnen omdat we dat beschouwen als een cosmetische ingreep om schrijnende armoede onzichtbaar te maken. We willen dat de armoede wordt opgelost.
Het dumpen van afval wordt beboet. Niemand is voor verloedering van de woonomgeving of de natuur. Tegen het veroorzaken van zwerfaval wordt daarom handhavend opgetreden. Het beboeten van overtreders (bijvoorbeeld van jongeren die verpakkingen op straat gooien, of mensen die zaken in de natuur dumpen) kan zeer preventief werken.
44
§3.4
De gemeente voor haar inwoners
§3.4.1. Vertrouwen in bewoners
Vrijwilligerswerk moet goed worden ondersteund. De gemeente betaalt via de organisaties waar vrijwilligers actief zijn, mee aan cursussen om ze te helpen bij hun taken. Veel inwoners zijn actief als vrijwilliger. Zonder vrijwilligers zou onze samenleving niet draaien. Tegelijk wordt er steeds meer verwacht van het eigen initiatief van mensen: meer mantelzorg, meer vrijwilligerswerk. Het is cruciaal dat die mensen dan ook een plek hebben waar ze terechtkunnen voor hulp en vragen; dat ze worden ondersteund om overbelasting tegen te gaan; en dat we het werk aantrekkelijk houden zodat de drempel om het te doen laag blijft.
Inwoners kunnen tijdig meepraten over belangrijke beslissingen in de gemeente en hebben dan ook daadwerkelijk invloed: beginspaak. Inwoners worden - in een zo vroeg mogelijk stadium - betrokken bij grote en klein(er)e veranderingen in hun woonomgeving en altijd op de hoogte gesteld van nieuwe ontwikkelingen. Dit gebeurt per brievenpost, online en via huis-aan-huis-krant, al naar gelang de grootte en zwaarte van de verandering. Van het jaarlijkse groenonderhoud in hun buurt tot het beginnen van een bouwproject.
Meepraten en invloed uitoefenen begint in de wijken. Om zo veel mogelijk mensen erbij te betrekken gaan we met verschillende manieren van inspraak experimenteren. Het initiëren van inspraakrondes met een belangenclub wordt in onze gemeente al gedaan, met wisselend succes. Tegenwoordig is er meer mogelijk: inwoners digitaal om input vragen of ze door middel van een app op de hoogte stellen van veranderingen die op handen zijn. Door met verschillende vormen te experimenteren en te zien wat werkt, bouwen we aan lokaal participatiebeleid.
§3.4.2. Klantvriendelijke dienstverlening
Medewerkers aan het loket zijn klantvriendelijk en denken mee.
We vragen onze inwoners tips voor een betere dienstverlening. De tevredenheid over de dienstverlening van de gemeente wordt regelmatig gemeten en met de uitkomsten worden snel verbeteringen doorgevoerd.
Inwoners horen tevreden te zijn over de diensten die andere instellingen voor de gemeente leveren, zoals de thuiszorg.
De gemeente komt ook buiten: de medewerkers weten wat er leeft. De gemeentelijke organisatie moet weten wat er speelt in de gemeente. Ambtenaren gaan daarom zelf vaker ‘de straat op’ om erachter te komen waar problemen spelen en om oplossingen met inwoners te bespreken.
Iedereen heeft gemakkelijk toegang tot gemeentelijke informatie. De informatie op de gemeentelijke website is gemakkelijk te vinden - ook voor mensen met een beperking; dit wordt regelmatig getest door een inwonerpanel. Ook voor mensen die geen internet hebben, is informatie van de gemeente gemakkelijk te verkrijgen in het gemeentehuis, wijkposten en via lokale media.
45
De dienstverlening aan ondernemers komt op een hoger plan. De gemeentelijke dienstverlening aan ondernemers wordt verbeterd, bijvoorbeeld door een apart eBedrijvenloket. Daar is ook veel informatie vanuit de gemeente te krijgen over bijvoorbeeld Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzaamheid. Voorbeeld ondernemersloket: www.ondernemendalkmaar.nl Dit zou ook een regionaal loket kunnen worden.
De gemeentelijke websites zijn goed beschermd tegen virussen en cyberaanvallen, zodat de informatie van inwoners privé is en blijft. Inzage in persoonsgegevens van burgers wordt alleen verstrekt na toestemming van betrokkene.
Nieuwe inwoners worden door de gemeente welkom geheten en ontvangen een welkomstpakket met aandacht voor duurzaam wonen en leven.
§3.4.3. Een transparant en integer bestuur
De gemeente gaat zich in de verantwoording van het beleid meer richten op de inwoners. Ook zij hebben recht om te weten of gemeenschapsgeld goed besteed wordt.
Er komt een openbaar subsidieregister, zodat iedereen kan zien wie subsidie van de gemeente ontvangt.
Het vertrouwen in de democratie gaat de gemeente aan het hart. Raad, college en ambtelijke organisatie laten in ieder geval één keer in een raadsperiode de integriteit doorlichten.
§3.5
Internationaal; denk mondiaal, handel lokaal
De gemeente gaat al haar producten, diensten en werk duurzaam, diervriendelijk en fairtrade inkopen. In 2018 is dit 100%. Ook bij aanbestedingen wordt zoveel mogelijk naar deze zaken gekeken.
Europese fondsen worden benut voor gemeentelijk en regionaal beleid. Europa heeft veel subsidiemogelijkheden voor gemeentes, maar lang niet alle gemeentes zijn daarvan op de hoogte. Daarom moet nagegaan worden of deze kunnen worden aangevraagd voor de financiering van gemeentelijk/regionaal beleid. http://www.vng.nl/files/vng/publicaties/2012/20110928_europese_subsidiewijzer.pdf
Onze gemeente is een millenniumgemeente. Millennium Gemeente is een campagne van de VNG die beoogt op lokale wijze bij te dragen aan de ontwikkelingsdoelen van de VN. De millenniumdoelstellingen zouden in 2015 gehaald moeten zijn. Helaas gaat dat niet lukken, dus krijgt het project ook na 2015 een vervolg, alleen onder welke naam is nog niet bekend. We blijven hieraan meedoen.
Vluchtelingen en uitgewezen asielzoekers in nood krijgen van de gemeente ondersteuning en (tijdelijke) opvang. De gemeente helpt bij opvang aan asielzoekers en het bieden van zinvolle activiteiten. Aan vluchtelingen zonder verblijfsstatus wordt noodopvang geboden. 46
Het geweld in oorlogsgebieden en de onderdrukking door dictatoriale regimes leidt in de gehele wereld tot grote vluchtelingenstromen. De getroffen mensen hebben recht op hulp en opvang. GroenLinks is van mening dat, ondanks het feit dat het sinds kort geen gemeentelijke taak meer is, ook gemeentes binnen hun mogelijkheden moeten bijdragen aan een humanitaire opvang en zorg. De gemeente werkt daartoe mee met het zoeken en realiseren van opvang voor asielzoekers en stimuleert activiteiten die ertoe leiden dat de bewoners zich in hun omgeving gewaardeerd voelen en dat ze hun dagen zinvol kunnen besteden. Binnen het welzijnswerk moeten aparte potjes voor vluchtelingenwerk bestaan, en het vrijwilligersnetwerk dat zich met vluchtelingen bezig houdt, wordt onderhouden en ondersteund.
De gemeente meldt zich aan als “Shelter City” om tijdelijk onderdak te bieden aan mensenrechtenverdedigers die bedreigd worden en onder grote druk staan. Shelter City Den Haag is een programma dat voortkomt uit een raadsinitiatief van de gemeenteraad Den Haag en dat wordt uitgevoerd door Justitia et Pax. Shelter City is in het najaar van 2012 van start gegaan. Shelter City ondersteunt mensenrechtenverdedigers die bedreigd worden en onder grote druk staan. Als er een mensenrechtenverdediger bedreigd wordt, kan deze voor een periode van drie maanden in Nederland een veilig onderkomen vinden om op adem te komen, trainingen te volgen en zijn/haar netwerk te verbreden in Den Haag en Brussel. Na drie maanden zullen de mensenrechtenverdedigers met nieuwe energie, nieuwe kennis en een breder netwerk hun waardevolle werk in hun eigen land voortzetten. Zie: www.sheltercity.org/index.php/nl
De gemeente sluit zich aan bij “Mayors for Peace” om de noodzaak tot verdere nucleaire ontwapening op de internationale agenda te houden. Mayors for Peace is in 1982 opgericht door de burgemeesters van Hiroshima en Nagasaki vanuit het besef dat een duurzame samenleving een illusie is zolang de mensheid bedreigd wordt door de aanwezigheid van duizenden kernwapens met hun onvoorstelbare vernietigingskracht. Burgemeesters hebben de taak om de burgers binnen hun gemeente te beschermen, ook ten behoeve van toekomstige generaties. Mayors for Peace baseert zich daarbij op ethische en internationaal juridische gronden die uitstijgen boven politieke en militaire overwegingen. Steden mogen geen doelwit vormen van massavernietigingswapens. Een lidmaatschap van Mayors for Peace verplicht niet tot financiële steun of tijdsinvestering. Doel is het geluid van Mayors for Peace te versterken, een krachtige stem te geven aan de publieke opinie. Inmiddels zijn wereldwijd al meer dan 5.500 burgemeesters toegetreden, waaronder 100 Nederlandse burgemeesters. Onder hen alle burgemeesters van de vier grote steden en acht burgemeesters van de tien grootste steden. Zie: internationaal: www.mayorsforpeace.org/english/index.html in Nederland: www.nvmp.org/burgemeesters_voor_vrede.htm
De gemeente stimuleert de aandacht voor en discussie over actuele internationale ontwikkelingen in het onderwijs en bij het buurt- en jongerenwerk. De wereld is sterk geglobaliseerd en jongeren van nu zullen steeds meer te maken krijgen met wereldproblematiek. Het is van groot belang dat jongeren zich rond internationale ontwikkelingen niet opsluiten in een eigen informatie-omgeving met een eigen “ware” kijk op de gebeurtenissen. Ze moeten gestimuleerd en ondersteund worden in het kritisch volgen 47
van het nieuws en het aangaan van de onderlinge discussie hierover. Daarin wordt geluisterd naar verschillende meningen. Dit bevordert een genuanceerdere denkwijze en helpt een extreme polarisatie tussen verschillende culturele bevolkingsgroepen over internationaal politieke vraagstukken te voorkomen. Als het bijvoorbeeld over het Midden-Oosten en Israël gaat, wil dit nog wel eens voorkomen. Voor dit doel zijn verschillende materialen voorhanden, bijvoorbeeld bij het Centrum voor Mondiaal Onderwijs aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zie: www.cmo.nl
§3.6
De gemeentelijke organisatie
§3.6.1. Bedrijfsvoering en organisatie
De gemeente doet mee aan Het Nieuwe Werken. De plaats en wijze van huisvesting van de gemeentelijke organisatie is niet zo belangrijk. Bepalend is veel meer de kwaliteit van de dienstverlening. Door digitalisering van de dienstverlening en invoering van het nieuwe werken wordt de fysieke afstand naar de plaats van handeling minder van belang. Ze maken ook allerlei besparingen mogelijk.
De inhuur van externe adviseurs wordt beperkt. In de zoektocht naar kostenbesparingen, minimaliseren we de inhuur van dure externe bureaus: we kijken eerst naar de kennis en de kwaliteit die we al in huis hebben.
In het belang van de inwoners zorgt de gemeente voor tevreden en betrokken ambtenaren. Er komt een jaarlijks tevredenheids-onderzoek onder de medewerkers van de gemeentelijke organisatie. Tips hieruit worden omgezet in actie. Waar de eigen medewerkers meer tevreden zijn over de organisatie, zal de dienstverlening aan inwoners ook verbeteren.
De gemeenteraad krijgt voldoende ondersteuning om al zijn taken naar behoren te kunnen uitoefenen: zowel de koers van het beleid als de controle op de uitvoering daarvan. Om het nieuwe takenpakket dat vanuit Den Haag naar de gemeente wordt overgeheveld, goed aan te kunnen wat betreft kaderstelling en controle, dient ook de gemeenteraad voldoende budget en ondersteuning door de gemeentelijke organisatie te krijgen. Dat is niet vanzelfsprekend: er ligt een initiatiefwet om de omvang van de raad te verkleinen, terwijl de gemeente veel meer taken krijgt (soms verdubbelt de gemeentelijke begroting door de decentralisaties).
GroenLinks is voor bestuurlijk aanbesteden. Zo houdt de gemeente meer grip op de financiën. De gemeente stelt niet alleen de te leveren diensten vast in de voorwaarden, maar ook de vaste prijs die voor de gemeente haalbaar is. De inschrijvers kunnen dan aangeven wat ze voor die prijs kunnen leveren, zodat de gemeente een goede keus kan maken voor kwaliteit. Aanbestedingen worden alleen gedaan als dat wettelijk vereist is en als lokale werkgelegenheid en jarenlange expertise daarmee niet in het geding komt. Nu worden opdrachten meestal toegekend aan de goedkoopste leverancier. GroenLinks wil dat niet alleen op financiële gronden maar juist op kwaliteit, betrouwbaarheid van de offerte en realisme van het geplande tijdspad wordt geselecteerd.
48
§3.6.2. Gemeentelijke samenwerking: de menselijke maat staat voorop
Inwoners kunnen altijd snel en gemakkelijk terecht bij hun gemeente, hoe groot of klein deze ook is. Los van de schaal en het takenpakket van gemeenten moet de uitvoering dicht bij inwoners worden georganiseerd. Het gaat om de menselijke maat. Er zal dus altijd een loket in de gemeente blijven, ook voor zaken die regionaal geregeld zijn. De medewerker aan het loket denkt mee met de inwoner, verwijst naar de juiste instantie en reikt indien nodig de juiste formulieren en papieren informatie aan.
Meer taken voor de gemeente noodzaken tot samenwerking met de regiogemeenten. Er komt de komende periode veel op de gemeentes af. Hoe groot of klein een gemeente ook is, elke gemeente moet (wettelijk) dezelfde taken kunnen uitvoeren. Maar niet elke gemeente kan alles zelf. Waar dat efficiënter is, wordt op bepaalde terreinen samenwerking met andere gemeentes worden gezocht.
Ook bij samenwerking tussen gemeenten, blijft de gemeenteraad verantwoordelijk voor de resultaten; zij is hier op aanspreekbaar! Dit betekent dat de gemeente moet zorgen dat de samenwerkingsorganisaties geen eigen leven gaan leiden, en dat de gemeente zelf het eigen beleid voor de eigen gemeente laat uitvoeren.
49
4.
Actuele Lokale Onderwerpen
Knooppunt Beverwijkerstraatweg Er zijn de afgelopen raadsperiode vele varianten van mogelijke oplossingen voor een nauwelijks bestaand probleem voorbijgekomen. We hebben ze nauwkeurig bekeken, en we vinden dat er aan al deze varianten teveel nadelen kleven om ermee te kunnen instemmen. Of er moest natuur- en cultuurlandschap voor opgeofferd worden, of de dorpsstraat zou zwaar onder druk komen te staan doordat ze als hoofdroute moet gaan dienen, of het oversteken van fietsers op de Mient, wat nu soms al moeilijk is, zou nog lastiger worden. GroenLinks is van mening dat er niets hoeft te worden gedaan aan de langere wachttijden voor het spoor. Wel moet er in het belang van de omwonenden gekeken worden naar de uitlaatgassen die de wachtende auto’s uitstoten. Een “zet uw motor uit tijdens het wachten”-verkeersbord zou al kunnen helpen. Het stationsgebied Het gebied rond het station is aan een opknapbeurt toe. Omdat Prorail toch al plannen heeft om de ondertunneling van het station te gaan renoveren is dit een mooi moment om hier plannen bij te maken. Een wat bredere tunnel, met een fietspad, een mooie aansluiting vanaf het Archeologisch Informatiecentrum Huis van Hilde naar de Dorpsstraat, en een aantrekkelijk stationsgebied sluit goed aan bij de toeristische ambities van de gemeente. Op den duur zullen deze kosten zich terugverdienen door meer toerisme. Dorpshart Castricum Het liefst maken we een integraal plan met zowel Geesterduin als het dorpshart over het winkelbestand en het tegengaan van leegstand. Op dit moment is dat moeilijk omdat de beide groepen winkeliers verschillend denken over de uitbreiding van Geesterduin. Met het verbeteren van het stationsgebied denken we wel (een deel van) de leegstand van winkels in het dorpshart tegen te gaan, door dat het nieuwe klanten aan zal trekken. Verder zal naar clustering rond het Bakkerspleintje en de Dorpsstraat gekeken moeten worden als oplossing. Voor klanten is een groot gebied met winkels op grote loopafstand van elkaar niet aantrekkelijk voor het beoogde “funshoppen”. Dat zou immers het kenmerk van de winkels in het dorpshart moeten zijn. Uitbreiding van Winkelcentrum Geesterduin GroenLinks is in de afgelopen raadsperiode vooralsnog akkoord gegaan met de uitbreiding van Winkelcentrum Geesterduin. Omdat dit sociale woningbouw oplevert, en omdat het college van B&W heeft verzekerd dat het nieuwe winkeloppervlak een bestemming zal krijgen voor ketens die daar wel in willen en niet in het dorpshart. Als blijkt dat deze voorwaarden niet gehaald zullen worden, herziet GroenLinks deze steun.
50
Zwembad “de Witte Brug” GroenLinks wil graag het zwembad voor Castricum behouden. De huidige kosten zijn hoog, en het gebouw is verouderd. In opdracht van de gemeente zijn al verschillende onderzoeken gedaan, zowel naar de mogelijkheid het huidige gebouw te renoveren, als naar het bouwen van een nieuw zwembad in samenwerking met de gemeente Heiloo en Bergen. Dit laatste gaat niet door, omdat beide gemeenten ervan afzien. We vinden dat de onderzoeken tot nu toe niet goed zijn gedaan. Men heeft nooit gekeken naar een duurzame variant van het renoveren dan wel bouwen. Energie is een grote kostenpost voor een zwembad. Op de langere termijn is het energieneutraal maken van het zwembad dus een belangrijke kostenbesparing. Door de juiste bouwmaterialen te gebruiken wordt het zwembad nog duurzamer. Er zijn verschillende mogelijkheden die allemaal onderzocht moeten worden; zonne-energie, aardwarmte, een slimme combinatie met een data center dat koeling zoekt. En waarschijnlijk nog wel meer. We willen graag dat duurzaamheidsdeskundigen hiernaar gaan kijken. We denken hier echt lange-termijn. Eerst zal het wat kosten, maar later zijn we blij dat we geen energiekosten meer hebben, dat er geen CO2 uitstoot is en dat we niet afhankelijk zijn van steeds duurdere fossiele energie. De Zandzoom Limmen Voor het bouwproject de Zandzoom hebben we geijverd voor een trottoir langs de wegen, maar daarvoor was geen steun. We zijn aan het onderzoeken hoe veilig de toe- en uitgang van de verschillende woonclusters is. De verkoop van de woningen in het project zou volgens de bestaande plannen het deel dat onze gemeente meebetaalt aan de aanleg van de aansluiting van de A9 bij Heiloo moeten financieren. Op dit moment is de woningmarkt moeilijk en hebben we een kip-ei situatie. We denken dat de aansluiting A9 beter kan worden voorgefinancierd, om de huizen op de Zandzoom aantrekkelijker te maken. GroenLinks is een voorstander van de aansluiting op de A9, omdat het de drukte, de geluidshinder en fijnstof-uitstoot op de Kennemerstraatweg in Limmen (en Heiloo) zal verminderen. Leegstand Postkantoor Het postkantoor staat al jaren leeg. Het is voor een erg groot bedrag te koop, en in deze tijden ziet het er voorlopig niet naar uit dat het verkocht gaat worden. Wij zouden graag met TNT-post willen praten over tijdelijk gebruik van het pand voor mensen die kleine bedrijven willen starten, buurtinitiatieven willen ontplooien of creatievelingen die een vrijplaats nodig hebben om hun kunsten te ontwikkelen. Als je innovatie wilt, moet je ruimte voor experimenten geven. Het Buitengebied GroenLinks wil dat het buitengebied zoveel mogelijk open blijft. Zowel voor het te genieten landschappelijk schoon, als voor de weidevogels die afhankelijk zijn van dit gebied. De afgelopen raadsperiode hebben we regelmatig gevochten om de oprukkende bebouwing zoveel mogelijk tegen te gaan. We hebben consequent tegen de “rood voor groen-regeling” gestemd omdat dit de deur openzette voor nog meer bebouwing elders. 51
De Zanderij Dit unieke gebied willen we ook zoveel mogelijk laten zoals het is. Dit betekent echter niet dat er niets kan. Over kleine veranderingen die geen afbreuk doen aan het landschap moet gepraat kunnen worden, maar we zijn tegen meer woningbouw op de zanderij. En het uitzicht op het bos vanaf het dorp en het station moet in ieder geval behouden blijven. Windmolens GroenLinks is het niet eens met de stellingname van de provincie dat er op land geen windmolens (meer) mogen worden gebouwd. Om de doelstelling te halen een volledig duurzame energievoorziening te hebben in onze gemeente zullen we ook windenergie nodig hebben. Lokale initiatieven moeten wel met alle betrokkenen besproken worden om draagvlak te krijgen. Als dat er is kan een initiatief doorgaan. Strand en Duinen Op het strand spelen vele tegenstrijdige belangen. De bezoekers hebben diverse verlangens, de horeca probeert het hoofd boven water te houden, en de huurders van de strandhuisjes willen gewoon van hun huisje in deze omgeving genieten. De een bezoekt het strand voor de rust en de natuurbeleving, de ander voor de reuring. Over de hele kustlijn van Noord-Holland bezien, was het strand bij Castricum de plek waar je het meest van de natuurwaarde van het strand kon genieten. Het ligt dan ook verder van de bebouwing af dan bij de andere kustplaatsen. Deze zuivere natuurwaarde is door de toename van het aantal paviljoens, de jaarrond exploitatie en de strandhuisjes grotendeels verdwenen. De gemeente zette de afgelopen raadsperiode in op toerisme voor economische groei, en meer exploitatie van het strand is daar een logisch gevolg van. GroenLinks wil echter dat er een grens getrokken wordt. Tot hier en liefs nog een beetje terug. We zijn voorstander van een strand waar zowel mensen die rust en natuur zoeken, als mensen die van reuring houden terecht kunnen. Maar de basisregel is wel dat de natuurwaarden door iedereen worden gerespecteerd, en daarom zal die reuring binnen duidelijke grenzen moeten blijven. Af en toe een feestje moet kunnen, maar binnen speciale geluids- en lichtnormen die speciaal zullen worden vastgesteld voor dit gebied. Er moet een overleg komen waarin alle strandbelanghebbenden zich vertegenwoordigd weten. Nu praat men langs elkaar heen en is er veel wantrouwen. In samenspraak zullen we het eens moeten worden over een haalbaar plan waar iedereen mee verder kan. Er moet betere voorlichting komen over de zeer speciale natuurwaarde van de Kennemerduinen en het bijbehorende strand. We hebben ernstige twijfels of een jaarrondexploitatie van zoveel paviljoens als er nu zijn, haalbaar en wenselijk is. Het zou beter zijn dit terug te brengen naar twee paviljoens in de wintertijd. We willen geen nieuwe strandhuisjes erbij. Er zijn er nu al teveel vinden wij. De bestaande strandhuisjes die buiten de afspraken om aan de noordkant zijn gebouwd moeten verdwijnen via een uitsterf-systeem; er komen geen nieuwe huurders in een leegkomend huisje en het huisje wordt verwijderd. 52
Ontwikkeling van Toerisme in Akersloot In de plannen voor het ontwikkelen van onze “Heerlijkheden” als toeristische plaats is nog weinig aandacht geweest voor Akersloot en het Alkmaardermeer. We willen dat er een inventarisatie komt van ideeën en wensen van Akersloters, inwoners en ondernemers op dit gebied. We zien bijvoorbeeld goede mogelijkheden om ecologisch verantwoord toerisme te ontwikkelen. Vlieghinder De gemeente moet zich veel actiever opstellen tegenover de geluidshinder van de polderbaan. Spoorwegovergang naar Heemskerk GroenLinks wil dat de gemeente in gesprek gaat met Prorail om deze overgang open te houden voor fietsers. Daarvoor moet het wel een veiliger overgang worden dan het nu is. Wellicht is een fietstunnel een goede oplossing, of een volledige spoorboomafsluiting. Het pad dat er nu ligt zou er ongebruikt bij liggen zonder de overgang, terwijl het een belangrijke route is voor mensen die op de fiets naar hun werk gaan en voor scholieren. Verder zou het kapitaalvernietiging zijn als de route die speciaal is aangelegd niet meer kan worden gebruikt.
Hondenlosloopgebied in park Noord-End Er moet met de belangen van alle gebruikers van het park Noord-End rekening worden gehouden. Daarom vind GroenLinks dat de honden in de buurt van scholen en speelplaatsen aangelijnd dienen te worden.
Het pont bij de Woude GroenLinks wil het pont bij de Woude laten zoals het is, zolang dit financieel voor alle partijen houdbaar is. De gemeente krijgt er vanuit het rijk extra taken bij, en daarbij een bezuinigingstaak. Als er mensen in de nieuwe opzet geen voorzieningen dreigen te krijgen die ze wel nodig hebben, zoals in de jeugdzorg dreigt, geven we voorrang aan het oplossen van die problemen.
53
5. Het Financiële Hoofdstuk §5.1
Inleiding: naar een duurzame samenleving
Onze gemeente heeft de afgelopen jaren al flink bezuinigd. Maar de tekorten zijn nog niet weggewerkt. Ook GroenLinks vindt deze gemeenteschuld te hoog. We weten dat er bovendien in kader van de zogeheten decentralisaties nog extra bezuinigingen van het Rijk op de ons afkomen. Daarnaast hebben de rijksbegroting voor het komende jaar en het Zorgakkoord gevolgen voor de gemeenten, zowel financieel als beleidsinhoudelijk. Hoe het ook zij, de beperkte financiële ruimte zal de komende jaren in alle gemeenten centraal staan. Hoe wil GroenLinks hiermee om gaan? §5.1.1. Basisuitgangspunten voor ombuigingen GroenLinks wil een overgang naar een duurzame samenleving bewerkstelligen – duurzaam in sociaal en ecologische opzicht. Bezuinigingen moeten bijdragen aan die transitie. Onze inzet bij ombuigingen is om burgers, en in het bijzonder de kwetsbare mensen in de samenleving, een sterkere positie te geven. Werken aan een duurzame samenleving wil niet zeggen dat er niet op groen en duurzaamheid mag worden bespaard: als middelen efficiënter kunnen worden ingezet, ontstaat er ruimte voor andere investeringen in duurzaamheid: dat levert extra werk en geld op. GroenLinks staat overigens in algemene zin een cultuur van soberheid voor: verantwoord omgaan met gemeenschapsgeld. Transitie GroenLinks kiest bij bezuinigingen primair voor echte veranderingen, dat wil zeggen: ombuigingen in de richting van een duurzame samenleving (manier 4 in het schema hiernaast, een bewerking van Vier Hiemstra en de Vries, 2013). manieren Korte termijn Lange termijn Veel gemeenten hebben de afgelopen jaren van gekozen voor de kaasschaafmethode en bezuinigen lastenverzwaringen (de nummers 1 en 2 in het 1. Kaasschaaf 2. Structurele schema; in mindere mate ook nummer 3). Financieel externe financiële partijen maatregelen Structurele maatregelen 3. Kaasschaaf 4. Structurele De structurele langetermijnmaatregelen die Organisatie gemeentelijke organisatorische GroenLinks voorstaat, omvatten op de eerste plaats organisatie maatregelen het efficiënter inrichten van gemeentelijke http://www.hiemstraendevries.nl/innovatief-bezuinigen processen. Dit is onder meer het optimaliseren van de bedrijfsvoering van de gemeente zelf (het zogenoemde ‘lean’ oftewel “dun” maken van die processen). Uit onderzoek blijkt klip en klaar dat gemeenten die inzetten op permanente verbetering van de bedrijfsvoering structureel veel kunnen besparen met behoud (zelfs verbetering) van de kwaliteit van de dienstverlening. Hierbij moet vanuit de optiek van GroenLinks wel zorg en aandacht zijn voor de sociale gevolgen voor gemeentelijke medewerkers. Structurele langetermijnmaatregelen houden vooral ook in dat de gemeente samenwerkingsverbanden aangaat met andere publieke partners (andere overheden) en private
54
partijen (burgerinitiatieven, woningcorporaties, instellingen en bedrijven). Wij willen de menselijke maat terugbrengen in de samenleving, burgerinitiatieven de ruimte geven en zo ook besparen. Bij het aangaan van samenwerkingsverbanden moet wel de democratische controle goed worden geregeld; de gemeenteraad komt immers meer op afstand te staan. Het principe blijft dat over de besteding van publiek geld ook publieke verantwoording plaatsvindt tegenover gekozen volksvertegenwoordigers. In het geval van privatiseren of uitbesteden van – veelal uitvoerende – taken van de gemeente bestaat bovendien het gevaar dat de gemeente verder af komt te staan van de dagelijkse praktijk en leefomgeving van haar inwoners: ze raakt 'de ogen en oren in de stad' kwijt. GroenLinks wil dat de medewerkers van de gemeente juist veel contact hebben met de bewoners en hen betrekken bij (het voorbereiden en uitvoeren van) besluiten. §5.1.2.Randvoorwaarden bij gemeentelijk financieel beleid Sluitende meerjarenbegroting De begroting van de gemeente moet (wettelijk verplicht) in meerjarenperspectief sluitend zijn; ze hoeft dus niet per jaar geheel te kloppen. De wet spreekt van ‘evenwicht’; hiervan kan worden afgeweken indien aannemelijk kan worden gemaakt dat het evenwicht in de eerstvolgende jaren zal worden hersteld. Binnen het uitgangspunt 'sluitend over meerdere jaren' is het mogelijk investeringen te doen die in een bepaald jaar weliswaar tot een begrotingstekort leiden, maar die daarna leiden tot structurele besparingen. Een voorbeeld hiervan is het investeren in een energie- en CO2neutraal zwembad als vervanging van de huidige “Witte Brug”. Op de langere termijn is de gemeente hiermee goedkoper uit omdat de energie kosten voor het verwarmen een van de grootste kostenposten van het zwembad is. Voorzieningen en reserves Bij een goede financiële huishouding hoort ook het treffen van voldoende reserves/voorzieningen voor toekomstige uitgaven, bijvoorbeeld voor vervanging en onderhoud. Goed risicomanagement vraagt om het aanhouden van redelijke marges, maar het is niet nodig een dekking van 100 procent te hebben. Incidentele meevallers Incidentele meevallers - bijvoorbeeld als gevolg van de verkoop van een energiebedrijf - kunnen worden gebruikt als algemeen dekkingsmiddel (rente-inkomsten), maar ook voor duurzame investeringen of een combinatie van beide. Treasurybeleid In het treasurybeleid van de gemeente wordt zorg gedragen voor veilige marges: de gemeente mag niet 'gokken' met gemeenschapsgeld. Ze is hierbij gebonden aan de regels van de Wet Fido (Wet Financiering decentrale overheden) en de Ufdo (Uitvoeringsregeling financiering decentrale overheden). http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/provincies/provinciale-financien/financielefunctie/financiering-decentrale-overheden-fido Schatkistbankieren Het huidige VVD/PvdA-kabinet wil dat gemeenten, provincies, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen in 2013 verplicht gaan 'schatkistbankieren'. Dit houdt in dat geld dat de gemeente tijdelijk over heeft, verplicht bij de Rijksoverheid moeten worden gestald. Hier krijgen de decentrale overheden een rentevergoeding voor. Dit beperkt de mogelijkheden om als gemeente 55
duurzaam te beleggen (duurzaam in de zin van ecologische en sociaal verantwoord beleggen via bepaalde banken/fondsen). Tot een bepaald Vier manieren drempelbedrag hoeven gemeente overigens niet te van Korte termijn Lange termijn gaan schatkistbankieren. Het wetsvoorstel moet nog bezuinigen worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. 1. Kaasschaaf 2. Structurele externe financiële http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schatkist Financieel partijen maatregelen bankieren Organisatie
§5.2
Inkomsten van de gemeente
3. Kaasschaaf 4. Structurele gemeentelijke organisatorische organisatie maatregelen
Na de uitkering uit het gemeentefonds zijn gemeentelijke belastingen de belangrijkste inkomstenbron van de gemeente. Ook hier geldt voor GroenLinks het uitgangspunt dat de ‘zwaarte schouders de zwaarste lasten moeten dragen’. De gemeente mag weliswaar geen inkomenspolitiek bedrijven, maar via een kwijtscheldingsregeling voor minima kunnen mensen met lage inkomens worden ontzien. Extra inkomsten voor de gemeente langs deze weg betekenen per definitie een lastenverzwaring voor burgers en bedrijven. In een tijd waarin het Rijk al flinke lastenverzwaringen heeft doorgevoerd, moet je daar op lokaal niveau dus mee oppassen. Als GroenLinks vooral wil inzetten op structurele veranderingen, dan is het ook om tactische redenen niet verstandig om de verhoging van de inkomsten van de gemeente voorop te zetten. Kostendekkende tarieven en belastingen Aan de andere kant is er niets op tegen om gemeentelijke tarieven – zo nodig gefaseerd – kostendekkend te maken als dat nog niet het geval is. Onlangs zijn de leges in onze gemeente kostendekkend gemaakt. GroenLinks wil er wel voor waken dat als sommige van deze tarieven te hoog blijken te zijn voor minder draagkrachtigen, daar een aanpassing voor mogelijk wordt. Ook ijvert GroenLinks er op dit moment voor om de stevige verhoging van de leges voor de aanvraag van een invalideverkeerskaart en –plaats en voor het eenmalig huren van een marktstal omlaag te krijgen. Riool- en afvalstoffenheffing GroenLinks is voorstander van een actief afvalinzamelingsbeleid: gescheiden inzamelen en daarmee gepaard gaande verlaging van de hoeveelheid restafval leiden tot kostenreductie en dus belastingverlaging. Gelijktijdige inzet op het gebied van handhaving versterkt het beleid (handhavingsinspanningen vormen overigens wel een kostenfactor). Toeristenbelasting en Reclamebelasting In onze gemeente wil GroenLinks de opbrengst van de toeristenbelasting toevoegen aan de algemene middelen. De gemeenteraad kan het dan vervolgens inzetten waar het nodig is, en niet per definitie voor toeristische voorzieningen. Hondenbelasting Het bezit van een hond brengt flink wat kosten voor de gemeenschap met zich mee. Met een hondenbelasting worden die als het ware in rekening gebracht bij de hondenbezitter. De opbrengsten van de belasting worden ingezet voor voorzieningen waar hondeneigenaren zelf direct profijt van hebben, zoals hondenlosloopgebieden en een beter dierenwelzijnsbeleid. 56
OZB De onroerendezaakbelasting is de enige belasting die naar haar aard 'progressief' is. Wie geen eigen huis heeft, betaalt geen OZB. De hoogte van de heffing wordt gebaseerd op de WOZ-waarde van de eigen woning (WOZ = wet Waardering Onroerende Zaken): dus hoe hoger die waarde, hoe hoger de OZB-aanslag. Veel gemeenten hebben de afgelopen jaren hun inkomsten verhoogd via een stijging van de OZBtarieven. In de ogen van GroenLinks zou dit een laatste redmiddel moeten zijn bij het sluitend maken van de meerjarenbegroting. Als de gemeente de OZB meer dan trendmatig wil verhogen, dan zal voor de belastingplichtigen ook helder moeten worden gemaakt waar de meeropbrengst aan besteed gaat worden.
§5.3
Uitgaven van de gemeente; Specifieke aandachtspunten per beleidsterrein
Bij hoofdstuk 1 De sociale gemeente: §5.3.1. Ontzien van kwetsbare inwoners Op de al krappe middelen in het sociale domein kan zeker na de transities niet verder worden bezuinigd, ook al zijn er goede ervaringen met het uitgaan van de zorgvraag van de cliënt: in gemeenten waar men zo werkt, leidt dit tot minder uitgaven. Zo nodig moet er maar extra worden bespaard op andere beleidsterreinen om de rijksbezuinigingen in het sociaal domein te compenseren.
§5.3.2 Sociale wijkteams Naar alle waarschijnlijkheid gaat de gemeente werken met sociale wijkteams die de uitvoering van de taken op het gebied van zorg, welzijn en sociale voorzieningen mogelijk maken. Deze zullen wat ons betreft gefinancierd worden uit de huidige middelen (dus niet de nieuwe die we van het rijk krijgen) die de gemeente voor deze beleidsterreinen heeft, en de middelen die de meewerkende partnerorganisaties zullen inbrengen.
§5.3.3. Onderwijs Door scholen van verschillende gezindte te clusteren wordt het delen van voorzieningen mogelijk en kunnen ook lokalen bij krimp of uitbreiding gemakkelijker van gebruiker wisselen. Leerlingenvervoer naar ‘levensbeschouwelijke’ scholen en speciaal onderwijs leiden tot hoge kosten voor de gemeente. De gemeente kan de kosten beperken door een afstandscriterium te hanteren, een eigen bijdrage te heffen en/of de kosten voor vervoer naar levensbeschouwelijke scholen helemaal niet meer te vergoeden (argument: vrije keuze van de ouders). Maatwerk kan hier veel geld opleveren.
57
§5.3.4. WMO Vraaggericht en oplossingsgericht werken levert besparingen op. De ervaring leert dat mensen soms al geholpen zijn met een gesprek of een eenvoudige oplossing; er hoeft niet altijd meteen dure ondersteuning te worden ingezet. Het vragen van een eigen bijdrage (waar wettelijk toegestaan en rekening houdend met iemands financiële omstandigheden) maakt mensen kostenbewust. §5.3.4. Persoonsgebonden budget Het gebruik van verstrekte pgb’s kunnen beter met regelmatige steekproeven worden gecontroleerd. Dat is gemiddeld goedkoper dan steeds vele individuele gevallen te controleren.
Bij hoofdstuk 2 De groene gemeente: §5.3.5. Wie het milieu spaart, bespaart Energiebesparende maatregelen bij gemeentelijke gebouwen (isolatie, maar denk bijvoorbeeld ook aan zonnepanelen op busstations e.d.) vergen in eerste instantie extra investeringsuitgaven, maar stimuleren de bouw en de aanverwante sector, en besparen dus enerzijds uitkeringen en op termijn ook structureel de energiekosten. Een aantal andere voorbeelden van dit principe: - De openbare verlichting waar dat kan (niet ongewenst is) een deel van de tijd uitzetten of dimmen; nog beter is de openbare verlichting te verduurzamen door gebruik van LED (ook hier gaat de kost voor de baat uit); - Het papiergebruik verminderen door conventionele maatregelen (selectiever en dubbelzijdig printen etc.) of door (meer) digitaal te werken; - Gescheiden afvalinzameling beperkt de kosten en leidt tot lagere tarieven. > Voorbeeld: Energierotatiefonds (voorstel GroenLinks Rotterdam)
§5.3.6. Natuurlijk groenbeheer Bloemrijke bermen in plaats van gazons zijn goedkoper en wel zo mooi. Natuurlijk (openbaar) groenbeheer is geen 'niets doen beheer'; er is wel degelijk sprake van beheer. Wel worden er kostenbesparingen mogelijk door: beperkt maaien, langzaam groeiende heesters, natuurlijke oevers en zelfbeheer door burgerinitiatieven.
§5.3.7. Voorzieningen combineren In algemene zin zijn er veel voordelen te behalen bij samenvoeging van (maatschappelijke) voorzieningen: beperking van het ruimtegebruik, vermindering leegstand/optimale bezetting, eenmalige bouwkosten. Bij het delen van (dure) voorzieningen kan gedacht worden aan een sportzaal in combinatie met een gymzaal voor scholen, maar ook aan de combinatie van wijkgebouw-gymzaal-podiumtentoonstellingsruimten-oefenruimten-kerkgebouwvergaderruimten-kinderopvang.
58
Bij hoofdstuk 3 De open gemeente: §5.3.8. Bestuur GroenLinks vindt dat in tijden van krapte het bestuur zelf het goede voorbeeld moet geven. Dit geldt bijvoorbeeld voor fractieondersteuning en declaratiegedrag. Als iets in het raadshuis met een goede presentatie kan worden uitgelegd, hoeven er geen “verhelderende” reisjes voor gemaakt te worden op kosten van de gemeente. §5.3.9. Samenwerking tussen gemeenten Forse besparingen zijn mogelijk als gemeenten meer samenwerken. Bijvoorbeeld door centrale inning van gemeentelijke belastingen, afstemming van voorzieningen in een regio (zie hierboven). De taken die het Rijk overdraagt aan gemeenten (decentralisaties) noodzaken in ieder geval tot meer samenwerking met regiogemeenten. Het oogmerk moet zijn dat samenwerking leidt tot minder bestuurders, minder ambtenaren, minder overleg en tot schaalvoordelen. Daarbij moet een oplossing gevonden worden voor het vraagstuk van de democratische legitimatie. GroenLinks stelt daar in het huidige aanloopproces dan ook regelmatig kritische vragen over. §5.3.10. Veiligheid Een kritische blik op de financiën van dit beleidsterrein kan geen kwaad. Denk aan een kostenbatenanalyse bij aanrijtijden van hulpdiensten, camerabewaking, brandweermaterieel (ieder dorp naast een eigen blusvoertuig ook nog een ladderwagen, een bluswagen en een duikploeg?). Niet elke kostbare uitbreiding leidt tot verbeteringen die de investering de moeite waard maken. Het valt alleen niet mee om het sentiment te trotseren dat veiligheid voor alles gaat: niet elk risico is nu eenmaal uit te bannen. GroenLinks kiest overigens voor preventie boven repressie (en bij repressie: voor in de praktijk bewezen oplossingen). Voorkomen is niet alleen beter dan genezen, het is vaak ook goedkoper. §5.3.11. Bewonersparticipatie GroenLinks is voorstander van meer actieve betrokkenheid van bewoners (zelfbeheer of medebeheer) bij het schoon houden van de gemeente, bij het groenonderhoud, bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid rond zorg, welzijn en wonen en bij buurttoezicht in kader van wijkveiligheid. De doelstelling daarvan is niet gericht op besparingen – het gaat om het principe. Zelf- of medebeheer levert ook lang niet in alle gevallen een substantiële besparing op: niet zelden gaat er veel ambtelijke capaciteit in de organisatie en begeleiding zitten.
§5.4
Slim samenwerken in een netwerk
Andere manieren van organiseren kunnen tot enorme besparingen leiden, al kan de besparing voor de één gepaard gaan met een kostenverhoging bij de ander. Het gaat er bij samenwerking in een keten of netwerk dus om dat de voordelen voor de samenleving als geheel (het algemeen belang) 59
vooropstaan en dat de lasten en baten evenredig over de samenwerkende partijen worden verdeeld (of gecompenseerd). Het gaat hier overigens echt om langetermijndenken: pas op de langere duur worden de revenuen van dit type structurele veranderingen zichtbaar. Dat is echter geen reden om er van af te zien: juist dit type veranderingen zijn duurzame verbeteringen. §5.4.1. Keten economie – werk - onderwijs Voorbeeld: een betere afstemming tussen de vraag op de lokale/regionale arbeidsmarkt en het aanbod. Als werkgevers, onderwijs en gemeentelijke overheid op dit vlak slim samenwerken, dan ontstaan er voor alle partijen voordelen: - Voor de gemeente: het aantal uitkeringen neemt af; de OZB-inkomsten van bedrijven nemen toe; de kwijtschelding van lokale heffingen neemt af; er wordt minder beroep gedaan op het welzijnsbudget en het re-integratiebudget; - Voor bedrijven: de wervingskosten van nieuw personeel nemen af; - Voor het onderwijs: het aantal scholieren neemt toe; de uitval van leerlingen/studenten neemt af. > Voorbeeld: arbeidsmarktbeleid Drechtsteden §5.4.2. Keten wonen – welzijn – zorg Voorbeeld: mensen wonen langer in gezondheid in hun eigen woning. Als zorgaanbieders, woningcorporaties, vrijwilligersorganisaties (bijvoorbeeld ook de ouderenbond), welzijnsinstellingen, sociale werkvoorziening en gemeente slim samenwerken, dan kan de kwaliteit van leven van mensen toenemen terwijl de zorgkosten afnemen. Voordelen: minder kosten voor zorg (bijvoorbeeld eerste lijn in plaats van specialistische hulp) en welzijn; minder uitkeringen (door inzet van Wwb’ers) en een afname van het aantal hulpverleners per huishouden. Voorbeeld: www.roosregelt.nl in Maastricht §5.4.3. Combinatie energiebesparing – werkgelegenheid Energiebesparende maatregelen vergen flinke investeringen (zonnepanelen op schooldaken, vervangen openbare verlichting door LED e.d.) maar stimuleren de bouw en de aanverwante sectoren, waardoor de gemeente minder kwijt is aan uitkeringen en op termijn ook structureel bespaart op de energiekosten.
§5.4.4. Combinatie duurzame inrichting, gezondheidsbevordering en participatie Voorbeeld: een aantrekkelijk en multifunctioneel sportpark bevordert de deelname aan verschillende sporten en is goed voor de gezondheid van de inwoners. Met een duurzame inrichting en onderhoud van die ruimte door mede- en zelfbeheer door leden van de sportverenigingen kunnen terugverdieneffecten worden bereikt. Voorbeeld: kwaliteitssportparken Maastricht 60
§5.4.4. Nieuwe functie voor bestaande gebouwen In dit verband kan worden gedacht aan hergebruik van leegstaande kantoren en vrijkomende gebouwen (ziekenhuizen, zorgcentra, scholen) voor wonen en andere functies. Dit vereist vaak samenwerking en financiële afspraken tussen particuliere ontwikkelaars/vastgoedeigenaren en de gemeente. Hergebruik is vanuit duurzaamheidsoogpunt meestal beter dan sloop en nieuwbouw. Transitie voorkomt ruimtelijke en sociale verloedering door leegstand. Voor meer voorbeelden van 'innovatief bezuinigen': http://www.hiemstraendevries.nl/innovatief-bezuinigen
61
