Geen woorden, maar daden

Een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Makelaars 6de jaargang - nr 4 - september 2012

Geen woorden, maar daden

Colofon

UITGEVER NVM, Postbus 2222, 3430 DC Nieuwegein, T. (030) 608 51 85 HOOFDREDACTIE Roeland Kimman (NVM), E. [email protected] BLADMANAGEMENT EN (EIND) REDACTIE PACT Public Affairs bv, Jeannette van Dongen T. 0611 390803, E. [email protected] REDACTIONELE BIJDRAGEN Anneke Bisschops, Jeannette van Dongen, Jolanda van Mannekes, Edwin Peters, Peter Westhof

IN DIT NUMMER

Voorwoord

NVMagazine is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en vastgoeddeskundigen NVM

D66-lijsttrekker Alexander Pechtold: ‘En nu vooruit’ VVD-fractievoorzitter Stef Blok: ‘Niet doorschuiven maar aanpakken’

VORMGEVING/DRUK & DISTRIBUTIE Koos in Vorm/MediaCenter Rotterdam

PvdA-lijsttrekker Diederik Samsom : ‘Nederland sterker en socialer’

FOTOGRAFIE EN ILLUSTRATIES 123RF, Nationale Beeldbank, Tessa Posthuma de Boer, Adriaan van Dam, Sicco van Grieken, Hollandse Hoogte, Suzanne van de Kerk, Ed Lonnee, PACT, Anne Paul Roukema, Bas Stoffelsen, Wouter de Wild

SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij: ‘Daad bij het woord’

3 Maurice de Hond over het verloop van de peilingen

12

4 50PLUS-lijsttrekker Henk Krol: ’50 PLUSPUNTEN’

14

Samenvatting standpunten 6 woningmarkt 11 prominente partijen

16

DPK-lijsttrekker Hero Brinkman: 8 ‘Keerpunt naar de toekomst’ 20 GroenLinks-lijsttrekker Jolande Sap: ‘Groene kansen 10 voor Nederland’

22

ABONNEMENTEN NVMagazine wordt toegezonden aan personen die beroepsmatig bij de vastgoedsector betrokken zijn. Adreswijzigingen kunnen worden gericht aan de uitgever. Verzoeken om een gratis abonnement zijn ter beoordeling van de uitgever. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever.

8 4

14 20

6 2

10 N V Ma g a zi ne

Bruggen bouwen

24

SP-lijsttrekker Emile Roemer: ‘Nieuw vertrouwen’

26

CU-lijsttrekker Arie Slob: ‘Voor de verandering’

28

Econoom Lans Bovenberg vergelijkt verkiezingsprogramma’s met WONEN 4.0

30

Parlementair verslaggever Wouke van Scherrenburg

32

VOORWOORD

CDA-lijsttrekker Sybrand van Haersma Buma: ‘Iedereen’

De afgelopen periode hebben marktpartijen (Woonbond, Aedes, Vereniging Eigen Huis en NVM) frequent overleg gevoerd om een uitweg te vinden voor de zieke woningmarkt. Dat heeft geresulteerd in een fors aantal aanbevelingen voor de koopen de huurmarkt waar we gezamenlijk trots op mogen zijn. Dat iedere partij daarbij haar deelbelangen opzij heeft gezet en het gezamenlijk belang heeft laten prevaleren, moge duidelijk zijn. Het woningmarktakkoord WONEN 4.0 kan op grote instemming en bijval rekenen van veel partijen uit het politieke en maatschappelijke middenveld in Nederland. In deze verkiezingsspecial van NVMagazine kunt u lezen dat WONEN 4.0 voor de meeste politieke partijen een bron van inspiratie is en de basis vormt voor besprekingen over hervormingen van de woningmarkt. Dat dit zo duidelijk wordt benoemd is verheugend, omdat hiermee de kans is verkleind dat het woondossier onder het mom van politieke uitruil wordt gemarginaliseerd. De basis is goed en er lijkt dus reden voor optimisme. Toch is de kans niet ondenkbaar dat er tijdens het formeren van het nieuwe kabinet alsnog een kink in de kabel komt.

22 26 24 28 Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 2012

Vanuit onze verantwoordelijkheid als marktpartij, één van de ondertekenaars van het WONEN 4.0-akkoord, vraag ik de politici om straks vooral de rol van bruggenbouwer op te pakken. Geen muren metselen, maar bruggen bouwen. De marktpartijen stapten onderweg naar WONEN 4.0 over hun eigen schaduw heen. Het zou het nieuw te vormen kabinet sieren als het straks ook over deelbelangen van afzonderlijke partijpunten heenstapt en het gezamenlijk belang voorop laat staan. Ger Hukker, NVM-voorzitter

3

ALEXANDER PECHTOLD

‘Makelaars en corporaties werken samen, nu de politiek nog’

Aflossen, dat is het devies van D66-lijsttrekker Alexander Pechtold aan (potentiële) huizenbezitters. De hypotheekschuld van 640 miljard euro in ons land moet volgens hem zo snel mogelijk worden verkleind. Aflossen van de hypotheek moet voortaan bij woningbezitters de norm worden. Hij is blij dat bij het begrotingsakkoord in april en in WONEN 4.0 verstorende ‘heilige huisjes’, zoals de hypotheekrenteaftrek, zijn doorbroken. Alexander Pechtold pleit al jarenlang voor hervormingen op zowel de koop- als de huurmarkt. Scheefwoners moeten kiezen voor het betalen van een hogere huur of verhuizen naar een duurdere woning. Ook nu het slecht gaat op de koopwoningmarkt, vindt hij dat die hervormingen moeten worden doorgevoerd. “Of dit wel het juiste moment is voor hervormingen? Dat hoor ik al zeven jaar. Mijn voorgangers hoorden dit vermoedelijk de zeven jaar daarvoor ook. Het draait niet om het moment, maar om vertrouwen”, zegt Pechtold.

D66-leider Alexander Pechtold pleit al jarenlang voor hervormingen op zowel de koop- als huurmarkt. Scheefwonen moet worden aangepakt. Ten aanzien van de koopwoningmarkt vindt hij dat “perverse prikkels” als de hypotheekrenteaftrek de doorstroming belemmeren en alleen maar de torenhoge hypotheekschuld verhogen. Pechtold is verheugd dat CDA en VVD bij het begrotingsakkoord dat in april gesloten werd bereid waren dit ‘taboe’ te doorbreken. Hij is ook enthousiast over het woonakkoord WONEN 4.0.

De D66-leider is verheugd dat bij het begrotingsakkoord in april VVD en CDA gedwongen konden worden om een heilig huisje als de hypotheekrenteaftrek aan te pakken. Volgens het akkoord van CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie kunnen starters per

aftrek als ze een annuïteitenhypotheek afsluiten. Bestaande gevallen worden wel ontzien. “Het vijfpartijenakkoord was voor mij niet ideaal”, zegt Pechtold. “Maar de doorbraak is er wel gekomen. VVD en CDA waren nergens toe bereid, maar we konden ze dwingen tot dit systeem. Dat is het belangrijkste. Dat de starter er het slechtste afkomt, realiseer ik me. Maar we wilden het CDA en de VVD uit die kramp krijgen en voorkomen dat dit weer een breekpunt zou worden. Ik ben heel blij dat we het taboe van de

1 januari 2013 alleen nog aanspraak maken op hypotheekrente-

hypotheekrenteaftrek doorbroken hebben.”

‘CDA en VVD hebben een puinhoop van de woningmarkt gemaakt’ 4

‘Perverse prikkels verhogen hypotheekschuld’

Perverse prikkel Pechtold omschrijft de huidige hypotheekrenteaftrek als “een perverse prikkel” die mensen niet stimuleert om hun

N V Ma ga zi ne

De Nederlandse hypotheekschuld van ruim 640 miljard euro is

Wat wil D66?

volgens Pechtold ruim meer dan we met elkaar per jaar verdienen.

In de koopsector: hypotheekschuld af te lossen. De aftrek leidt alleen tot vooruitschuiven. Pechtold: “In de koopmarkt willen wij dat aflossen de norm wordt. We hebben nu een schuld, die we dertig jaar voor ons uitschuiven. Die schuld van ruim 640 miljard euro is ruim meer dan we in dit land per jaar verdienen. Dat is onhoudbaar en slecht voor onze reële economie. Aflossen moet dus de norm worden. Niet alleen voor de starter, maar ook voor de huidige woningbezitter. Wij willen de overdrachtsbelasting voor de starter direct helemaal afschaffen en voor de huidige woningbezitter uiteindelijk ook. De hypotheekrenteaftrek moet stapsgewijs worden afgebouwd naar 30 procent voor iedereen. Deze maatregelen moeten tot rust en vertrouwen in de markt leiden.”

• Geleidelijke beperking van de hypotheekrenteaftrek naar 30 procent in 2035 • Annuïtaire aflossing van de hypotheek in dertig jaar per 1 januari 2013; voor bestaande gevallen overgangsregeling van vijf jaar • Afbouw van het eigenwoningforfait en afschaffen van de overdrachtsbelasting voor iedereen, te beginnen met starters • Eigen woning fiscaal als vermogen behandelen (box 3) op lange termijn

In de huursector: • Scheefwonen tegengaan door keuze voor een marktconforme huur of verhuizen • Woningcorporaties terug naar kerntaak: het bouwen en beheren van sociale huurwoningen

Pechtold benadrukt ook dat de opbrengsten van de afbouw van de hypotheekrenteaftrek weer terugstromen via een verlaging van de loonbelasting. “Het is dus geen lastenverzwaring.” Pechtold vindt dat CDA en VVD tijdens de afgelopen kabinetsperiode een puinhoop van de woningmarkt hebben

pensioenfondsen te verruimen niet meteen af. Banken zouden beperkte financieringsmogelijkheden hebben, omdat zij hun reserves moeten aanvullen. “Ik heb weinig medelijden met banken. Nu banken moeilijke tijden beleven en hun core business op orde moeten krijgen, moeten we alleen wel oppassen niet alles naar

gemaakt. “Ze hebben paniek gezaaid en bovendien niets gedaan. Na het tijdelijk verlagen van de overdrachtsbelasting was de paniek zo groot dat die maatregel zelfs geen effect had. Die verlaging kostte ons wel een miljar volledig de verantwoordelijkheid va

pensioenfondsen te verplaatsen. Dan verplaats je het probleem. De bankiers zullen aan hypotheekverstrekking geen gouden bergen meer verdienen en dat is maar goed ook.” D66-lijsttrekker Alexander Pechtold: “WONEN 4.0 heeft

WONEN 4.0

taboes doorbroken en dat gaat

Pechtold is wel heel blij met het w waren ook de enige partij die daar en PvdA vonden er direct iets fout a toen de vijf partijen zeiden dat ze e creativiteit vanuit de markt zelf om de taboes doorbroken en dat gaat d Ik ben heel verheugd dat makelaars Nu de politiek nog.”

voor consumentenvertrouwen zorgen.”

Ten aanzien van de financierbaarhe van Lex Hoogduin (voormalig direct Bank) om bij de hypotheekverstrekk

Alexander Alexander Pechtold (Delft, 1965 2006 lid van de Tweede Kamerf fractievoorzitter en politiek leid Pechtold is opgeleid als kunsthi andere bij een veilinghuis. Van wethouder in Leiden. Daarna wa tot 2005 voorzitter van D66. In d burgemeester van Wageningen van Thom de Graaf was Pechtol 3 juli 2006 in het kabinet-Balken Bestuurlijke Vernieuwing en Kon

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

5

‘Verstoorde huurmarkt aanpakken met reële huren’ De VVD vindt dat starters onder de 35 een

STEF BLOK

hypotheek met een looptijd van 35 jaar moeten kunnen afsluiten; dat is volgens fractievoorzitter Stef Blok in lijn met de discussie over de AOW en de pensioenleeftijd.

In de ogen van de VVD is het eerder de huurmarkt dan de hypotheekrenteaftrek die de Nederlandse woningmarkt in hoge mate verstoort, en daar wil de partij op ingrijpen. “De wooncorporaties kopen de bouwgrond gesubsidieerd van de gemeenten en daarbovenop krijgt de huurder ook nog subsidie in de vorm van woontoeslag. Ten derde is er de huurregulering, waardoor de huurmarkt onvoldoende inkomsten oplevert en er te weinig wordt gebouwd. Omdat mensen die gezien hun inkomen eigenlijk een reële prijs zouden kunnen betalen, als gevolg van het beleid toch in een gesubsidieerde huurwoning zitten, is er geen doorstroming. Wachtlijsten lopen, bijvoorbeeld in Amsterdam, op tot wel tien jaar”, zegt fractievoorzitter Blok. Zijn partij wil daarom naar marktconforme huren. Per jaar mogen de huren 3 procent bovenop inflatie stijgen. “Voor mensen met echt lage inkomens moet de huurtoeslag blijven bestaan, maar de honderdduizenden mensen die

Hypotheekrenteaftrek toekomstbestendig

Marktconforme huren en kleine woningcorporaties die zich toeleggen op woningen voor ‘mensen met een kleine beurs’: de VVD wil dat de Nederlandse huurmarkt ingrijpend op de schop gaat. Mensen die gezien hun inkomen een reële prijs zouden kunnen betalen, blijven als gevolg van het beleid toch in een gesubsidieerde huurwoning zitten. Daardoor is er geen doorstroming en lopen de wachtlijsten op tot wel tien jaar”, zegt VVD-fractievoorzitter Stef Blok.

‘Makelaars en financiers, steek de hoofden bij elkaar’ 6

De VVD wil de hypotheekrenteaftrek toekomstbestendig maken, door vanaf volgend jaar alleen aftrek toe te kennen bij annuïtaire aflossing. Bestaande hypotheken blijven buiten schot. Wel wil de partij de huurmarkt stevig aanpakken, en marktconforme huren invoeren. Daarmee wil de partij scheefwonen aanpakken, de doorstroming bevorderen en marktpartijen prikkelen om in nieuwbouw te investeren. Corporaties gaan als het aan de VVD ligt fors inkrimpen en de helft van hun woningvoorraad verkopen, met een kooprecht voor de huurders.

N V Ma ga zi ne

Stef Blok Stef Blok (Emmeloord, 1964) is sinds 1998 lid van de Tweede Kamer voor de VVD. In 2010 werd hij gekozen tot fractievoorzitter. Opleiding: Bedrijfskunde, Rijksuniversiteit Groningen. Loopbaan: Tussen 1989 en 1998 diverse functies bij ABN AMRO. Fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad van Nieuwkoop (1994-1998).

ondanks een goed inkomen toch in een sociale huurwoning wonen, moeten in ieder geval de reële prijs betalen. Daardoor wordt de afweging tussen huren en kopen ook opeens heel anders. Mensen die 750 euro per maand aan huur betalen, zullen kijken of ze voor datzelfde bedrag niet aan een woning kunnen komen die na 30 of 35 jaar hun eigendom is. Ook dat is goed voor de doorstroming.”

Mordicus tegen ingrijpen De liberalen geven starters op de koopwoningmarkt een duw in de rug en zijn mordicus tegen ingrijpen in bestaande hypotheken – in tegenstelling tot de andere ondertekenaars van het Lenteakkoord. “Dat komt neer op een belastingverhoging die wij politiek ongewenst vinden. Boven het een ingreep die mensen met hee inkomens fors in de portemonnee zul Dat compenseer je niet zomaar even belastingtarief”, zegt Blok. Als deelnemer aan het Lenteakkoor VVD wel ingestemd met een annuït van de renteaftrek voor nieuwe hyp “Daarmee wordt de aftrek weer wa voor bedoeld is: huizenbezit bevord hypotheekschuld aflossen. Wij real goed dat de starters de gevolgen o van de aflossing die fiscaal verplich Het zou een drempel kunnen opwer een groep die cruciaal is voor de do op de woningmarkt”, zegt fractievo Blok. Daarom kiest zijn partij ervoo overdrachtsbelasting bij de aankoo eerste huis op nul te zetten, en hou de eerste vijf jaar volledige renteaf “Daarnaast vinden wij het voor een per se noodzakelijk om de lening in af te lossen. Wij vinden dat starter 35 een hypotheek met een looptijd moeten kunnen afsluiten. Dat is in discussie over de AOW en de pens Het creëert voor de starter extra ru

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

een huis te kopen, omdat hij een wat hogere lening kan afsluiten.” Ook moet het voor starters mogelijk zijn om een hogere hypotheek af te sluiten door hun loopbaanperspectief mee te nemen.

Pensioenfondsen De pensioenfondsen kunnen volgens VVD’er Blok ook een rol spelen in de financiering van hypotheken. “Het is goed voor de economie als er ruimhartig hypotheken verstrekt kunnen worden, en banken zitten in zwaar weer. Nederland kent een goed trackrecord als het om hypotheken gaat.

Blok. “Wij willen dat de corporaties de komende vijf tot tien jaar de helft van hun woningvoorraad te koop aanbieden, met een kooprecht voor de zittende huurders. Als er marktconforme huren worden gevraagd, kunnen de woningen ook aan een pensioenfonds worden verkocht, als de huurder zijn huis niet wil kopen. Ook daarmee speel je extra financiering vrij voor de huurtoeslag, of om te investeren in de sociale huurwoningen, waar de corporaties ooit voor opgericht zijn. Wij willen dat ze teruggaan naar die kerntaak: zorgen voor goede, betaalbare woningen voor de kleine beurs.”

De ervaring leert dat Nederlandse hypotheken heel fatsoenlijke beleggingen zijn, ook voor pensioenfondsen.” Ook het Deense model van hypotheekobligaties zou volgens hem een optie kunnen zijn. “Volgens mij mag dat in Nederland worden ingevoerd. Ik zou zeggen: makelaars en financiers, steek de hoofden bij elkaar.”

In de koopsector:

Woningbouwcorporaties moeten in het scenario van de VVD fors inkrimpen. “Ze spelen een belangrijke rol in de verstoring van de huurmarkt en we hebben de afgelopen tijd kunnen zien dat ze ook organisatorisch op de schop moeten”, zegt

In de huursector:

Volgens Blok zullen mensen met heel gewone inkomens een ingreep in de hypotheekrenteaftrek fors in de portemonnee voelen.

Wat wil de VVD? • Bestaande hypotheekrenteaftrek behouden, aflossing schuld bevorderen • Vanaf 2013 rente nieuwe hypotheken alleen aftrekbaar bij annuïtaire aflossing • Startersoffensief

• Corporaties moeten in vijf à tien jaar helft huurwoningen te koop aanbieden • Huren naar markconform niveau (jaarlijks 3 procent stijging boven inflatie)

‘Rechtvaardig hervormen’ “In dit land wordt nauwelijks nog gekocht en verkocht en nauwelijks nog gebouwd en verbouwd.” Zo vat Diederik Samsom, fractievoorzitter en politiek leider van de PvdA, in één zin het juk samen waaronder de Nederlandse woningmarkt, met in haar kielzog de bouwsector, gebukt gaat. Door de hypotheekrenteaftrek de komende dertig jaar voor iedereen te hervormen, starters extra te steunen en nieuw- en verbouw te stimuleren, willen de sociaaldemocraten de woningmarkt en de bouwsector uit het slop trekken.

DIEDERIK SAMSOM

“Met het taboe op de hypotheekrenteaftrek en de verhuisboete voor huurders in schaarstegebieden heeft het kabinet-Rutte de woningmarkt volledig op slot gezet. Huiseigenaren maken zich zorgen omdat hun hypotheekschuld groter is dan de waarde van hun woning, bouwondernemers zien de grond onder hun voeten wegvallen”, zegt Samsom. “Wij zetten fors in op maatregelen die zowel de woningmarkt – koop en huur – lostrekken als de werkgelegenheid in de bouw aanjagen.”

Meer woningen Starters zijn voor de PvdA een speerpunt, omdat zij als eerste schakel bij uitstek in staat zijn om de markt in beweging te zetten. De partij wil dat er meer betaalbare huur- en koopwoningen worden gebouwd, en bij nieuwbouwprojecten moet minimaal 30 procent van de woningen beschikbaar zijn voor starters. De PvdA wil de overdrachtsbelasting voor starters per direct afschaffen en 25.000 startersleningen uitschrijven, zodat zij tegen een lagere rente een woning kunnen kopen. “Dat zet een keten van verhuizingen in gang. Als je doorrekent, kom je uit

8

op honderdduizend extra bewegingen, wat de woningmarkt een stevige impuls geeft”, zegt de leider van de PvdA, die ook het bouwen goedkoper wil maken door de btw op (ver)bouwen tijdelijk te verlagen van 19 naar 6 procent.

Geen tweedeling Uitvoering van het Lenteakkoord zou de woningmarkt volgens Samsom nog verder op slot zetten door de tweedeling die het maakt, omdat alleen starters getroffen worden. “Onze hervorming gaat verder en is rechtvaardig. Over dertig jaar kan iedereen nog steeds zijn rente aftrekken, maar tegen een uniform tarief van 30 procent, voor de waarde van een gemiddelde woning. Minstens zo belangrijk vind ik dat wij, voor het grootste deel van de aftrek, nieuwkomers en bestaande gevallen gelijk behandelen. Daardoor komt de markt als geheel los”, zegt Samsom, die niet voor volledige afschaffing van de hypotheekrenteaftrek is. “Het is een stimulans voor woningbezit die we graag behouden. Maar

Starter als schakel De PvdA wil de hypotheekrenteaftrek in dertig jaar afbouwen naar 30 procent voor iedereen. Het schuldbedrag wordt begrensd op de hoogte van de gemiddelde huizenprijs. Nieuwe hypotheken moeten worden afgelost. De PvdA ziet de starter als een belangrijke schakel om de markt van het slot te krijgen en wil daarin investeren, met startersleningen en afschaffing van de overdrachtsbelasting. Er moet meer gebouwd worden, deels voor starters. De sociaaldemocraten willen zo ook de werkgelegenheid in de bouw aanjagen.

NVMagazine

‘Hervorming van hypotheekrenteaftrek versterkt de positie van banken’

Diederik Samsom Diederik Samsom (Groningen, 1971) is sinds 2003 lid van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer. In maart 2012 werd hij gekozen als politiek leider van de partij. Opleiding: Technische Natuurkunde, Technische Universiteit Delft. Loopbaan: Projectleider, teamhoofd en campagneleider bij Greenpeace. Directeur Echte Energie.

de aftrek is ontaard in een subsidie op rijkdom, en heeft geleid tot een enorme schuldenlast. Daar maken we een einde aan.” Het tempo waarin wordt hervormd is volgens Samsom maatgevend. “In ons plan betaalt iemand met een belastbaar inkomen van 60.000 euro en een huis van drie ton in 2018 twee tientjes per maand extra. Dat is te overzien. Sneller of verder afbouwen zou ook voor mensen met middeninkomens een behoorlijke aanslag in de koopkracht betekenen en dat willen we voorkomen.”

Diederik Samsom, fractievoorzitter en politiek leider van de PvdA: “Wij zetten fors in op maatregelen die zowel de woningmarkt – koop

Gematigd huurbeleid De PvdA vindt dat in het kader van de hervorming van de woningmarkt ook het huurbeleid moet worden aangepast. Marktconforme huren – zoals bepleit in WONEN 4.0 en het zesstappenplan van de economen – zijn voor de sociaaldemocraten geen optie. De partij kiest voor een gematigd huurbeleid waarbij de huren met maximaal 2 procent boven inflatie mogen stijgen. Samsom: “Ik vind dat wij gedurfde stappen zetten. Naast de huurverhoging pakken we het scheefwonen aan, en we willen de verhuurdersheffing voor corporaties invoeren. Bij elkaar betekent het dat je geld genereert om de woningmarkt los te trekken, maar op een manier waarbij al te scherpe bochten worden vermeden. Je moet huurders bescherming bieden, in de klassieke zin, maar ook financieel. Daarom wil de PvdA geen marktconforme huren, ook niet in combinatie met een woontoeslag. De bezuinigingen die in slechte, of rechtse, tijden altijd weer op zulke toeslagen worden gepleegd, zijn voldoende reden om daar mee uit te kijken.”

Wat wil de PvdA? In de koopsector:

en huur – lostrekken als de werkgelegenheid in de bouw aanjagen.”

Hypotheekverstrekking De problematische financiering van hypotheken zal volgens Samsom verbeteren met de door de PvdA voorgestane hervorming van de renteaftrek. “We moeten meerdere problemen tegelijk oplossen. Banken die dreigen om te vallen en hypotheken die snel verstrekt moeten worden: het lijkt met elkaar in tegenspraak, maar onze partij heeft de balans gevonden. De hervorming van de hypotheekrenteaftrek vergroot de zekerheid van afbetaling van hypotheken. De risico’s van de hypotheekmarkt die nu heel snel oplopen, nemen dan af, wat de positie van de banken versterkt. Daardoor kun je eisen dat banken aan bepaalde kapitaalseisen voldoen, terwijl ze tegelijkertijd de uitgifte van hypotheken blijven verzorgen of, sterker nog, een tandje opvoeren”, zegt Samsom, die onlangs een tienpuntenplan voor beter bankieren uitbracht, waarin ook dit aan de orde komt. Uitvoering van het Lenteakkoord zou de woningmarkt volgens Samsom nog verder op slot zetten door de tweedeling die het maakt, omdat alleen starters getroffen worden.

• Hypotheekrenteaftrek in dertig jaar naar 30 procent • Aftrekbaarheid koppelen aan gemiddelde huizenprijs • Geen overdrachtsbelasting voor starters; 2 procent voor andere kopers • 25.000 startersleningen

In de huursector: • Meer betaalbare woningen bouwen • “Verhuisboete” (Donnerpunten) in schaarstegebieden afschaffen • Gematigd huurbeleid, stijging maximaal 2 procent boven inflatie • Extra huurverhoging voor hogere inkomens • Corporaties terug naar kerntaak

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

9

KEES VAN DER STAAIJ

Wat wil de SGP? De woningmarkt van het slot krijgen. Dat, en niets anders, moet de insteek van de hervorming van de woningmarkt zijn. Voor Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP in de Tweede Kamer, is het zo helder als glas. “De hervorming moet niet worden gebruikt om gaten in de begroting te dichten, en evenmin om een nivelleringsslag te slaan”, aldus Van der Staaij, die zegt dat WONEN 4.0 voor zijn partij ‘een grote bron van inspiratie’ is geweest.

van de koepelorganisaties van huurders, huizenbezitters, corporaties en makelaars, kiest de SGP voor een gelijktijdige aanpak van de koop- en de huurmarkt. Er zijn wel verschillen. Waar WONEN 4.0 in de koopsector kiest voor volledige afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, zetten de staatkundig gereformeerden in op geleidelijke verlaging van de aftrekbaarheid van 52 naar 30 procent. Beide varianten gaan uit van het gelijktijdig afschaffen van het eigenwoningforfait en de

overdrachtsbelasting, en verlaging van de inkomstenbelasting. “Elke euro gaat terug naar de woningmarkt. Het is ons te doen om het hervormen en openbreken van de woningmarkt, zonder te bezuinigen, want daardoor vervuil je de discussie. We streven als SGP naar een systeem waarbij er niet meer schuld wordt gemaakt dan nodig is, en waarbij zo min mogelijk geld in de rompslomp eromheen gaat zitten. Dat past ook in het vereenvoudigde fiscale stelsel waar wij naartoe willen”, zegt de SGP-voorman. De staatkundig gereformeerden willen in 2014 met de hervorming beginnen en daar tot 2035

In de koopsector: • Hypotheekrenteaftrek afbouwen tot 30 procent in 2035, in combinatie met verlaging inkomstenbelasting, afbouw overdrachtsbelasting en eigenwoningforfait • Extra steun voor starters • Eerder hypotheken voor mensen met tijdelijke contracten

In de huursector: • Marktconforme huren • Inkomens tot 43.000 euro 2 procent extra huurstijging, daarboven 5 procent huurstijging

de tijd voor nemen. Van der Staaij: “Doordat je het niet als bezuiniging inboekt, maar het geld via de inkomstenbelasting terugsluist, neem je een belangrijke vrees weg die bij de mensen leeft: kan ik mijn hypotheek straks nog wel opbrengen? Het is ook belangrijk om zekerheid

‘WONEN 4.0 voor de SGP een grote bron van inspiratie’ 10

N V Ma ga zi ne

Het is de SGP te doen om het hervormen en openbreken van de woningmarkt, zonder te bezuinigen, want daardoor vervuil je de discussie volgens Van der Staaij.

De SGP wil de woningmarkt integraal hervormen met herstel van deze markt – en het verminderen van de schuldenlast – als leidraad. De hervorming mag niet gebruikt worden om te bezuinigen of gaten in de begroting te dichten, en evenmin om inkomenspolitiek te bedrijven (nivellering). “Elke euro die de hervorming opbrengt, gaat bij ons terug naar de burger”, zegt politiek leider Kees van der Staaij, die het woonakkoord WONEN 4.0 ‘een belangrijke bron van inspiratie’ noemt. Als het aan de partij ligt, gaat de renteaftrek – in combinatie met onder andere lagere inkomstenbelasting – naar 30 procent. Tegelijkertijd wil de SGP de verstoring van de huurmarkt aanpakken met marktconforme huren.

juist nodig om de starter – een belangrijke schakel om de markt als geheel in beweging te krijgen – extra te steunen. De christelijke partij wil dat doen met starterspremies en langere looptijden van hypotheken (veertig jaar). Ook wil de SGP dat ouders hun kinderen belastingvrij kunnen helpen bij de aanschaf van een woning of aflossing van een hypotheek. “Daarnaast willen wij dat starters het werknemersdeel van hun pensioenen kunnen gebruiken voor de aflossing van hun hypotheekschuld. Ons idee is dat pensioenopbouw, aflossing en zorg aan elkaar worden gekoppeld. Door pensioenpremie te gebruiken voor aflossing, investeer je ook in je oude dag.” In de hervorming die de SGP voorstaat, worden starters en bestaande gevallen verder hetzelfde behandeld.

Marktconforme huren Niet alleen de koopsector moet op de schop, maar ook op de huurmarkt moet veel veranderen, vindt de SGP. “De huursector wordt verstoord door te veel kunstmatigheid en onnodige rompslomp. De doorstroming wordt daardoor belemmerd en er wordt onvoldoende in woningbouw geïnvesteerd”, aldus Van der Staaij, die zegt dat zijn partij zich ook op dit terrein heeft laten inspireren door WONEN 4.0.

“De SGP wil toe naar marktconforme huren, waarbij de maximale huur niet meer wordt bepaald door woningpunten, maar door de WOZwaarde. Om de verstoring van de huurmarkt aan te pakken, zul je een jaarlijkse huurverhoging moeten toestaan die verder gaat dan nu het geval is. Onze partij gaat uit van inflatie plus 2 procent voor inkomens tot 43.000 euro, en inflatie plus 5 procent voor inkomens boven 43.000. Dit laatste om het scheefwonen aan te pakken. Huurtoeslag blijft bestaan, maar alleen voor de mensen die het echt nodig hebben. Door de huurverhoging komt er ook geld vrij om te investeren in woningbouw.”

Kees van der Staaij Kees van der Staaij (Vlaardingen, 1968) zit sinds 1998 namens de SGP in de Tweede Kamer. Sinds 2010 is hij politiek leider en fractievoorzitter van de partij. Opleiding: Rechten, Rijksuniversiteit Leiden. Loopbaan: Stafjurist en daarna adjunct-chefjurist bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State.

en duidelijkheid voor de lange termijn te bieden. Het Lenteakkoord van de Kunduz-coalitie biedt die zekerheid niet: de discussie is er niet gezaghebbend mee beslist.” Door 2014 als ingangsdatum te kiezen, is er voldoende tijd om alles goed voor te bereiden, zegt Van der Staaij. “Kortom: wel gelijk duidelijkheid bieden, maar zorgvuldig invoeren.” Het liefst zou zijn partij de wijziging inpassen in een bredere herziening van het belastingstelsel. Daar is al een commissie mee bezig, die naar verwachting komend voorjaar met voorstellen komt. SGP-fractievoorzitter

Ei van Columbus

Kees van der Staaij:

Het onderscheid dat in het Lenteakkoord wordt gemaakt tussen bestaande huiseigenaren (geen verandering) en starters (verplicht annuïtair aflossen) doet de in zwaar weer verkerende

“Ons idee is dat

woningmarkt volgens Van der Staaij eerder kwaad dan goed. “We kregen niet het idee dat dit het ei van Columbus was en dat we op onze lauweren konden gaan rusten”, zegt de fractievoorzitter. Volgens zijn partij is het

gekoppeld. Door

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

pensioenopbouw, aflossing en zorg aan elkaar worden pensioenpremie te gebruiken voor aflossing, investeer je ook in je oude dag.”

11

MAURICE DE HOND

‘Het kan nog alle kanten op’ In de aanloop naar de verkiezingen op 12 september, spelen peilingen een belangrijke rol. Media en politici reageren op de uitslagen van peilingen en dat kan invloed hebben op het stemgedrag van de kiezer, al blijft het een totaal afwegingsproces, vertelt opiniepeiler Maurice de Hond. Daarnaast spelen thema’s in de campagne en de internationale situatie kort voor de verkiezingsdatum een belangrijke rol. Het kan volgens hem dan ook nog alle kanten op. Pensioenen, de AOW-leeftijd, zorgkosten, de woningmarkt. Deze thema’s spelen eigenlijk allemaal een rol in de komende verkiezingen, vertelt opiniepeiler en ondernemer Maurice de Hond. “Wat er voornamelijk speelt bij de mensen is ongerustheid over de economische toekomst. Er zijn heel veel mensen die zich zorgen maken over hun eigen positie, doordat men bang is dat de eigen inkomsten (sterk) achteruit zullen gaan in de nabije toekomst. Dat gaat op dit moment zelfs om meer dan 50 procent. Als je bang bent voor je eigen financiële toekomst, dan kan dat een hele belangrijke rol gaan spelen bij je uiteindelijke keuze bij de verkiezingen.”

nu toch wel dat een steeds groter deel van de mensen onderkent dat er iets mee gaat gebeuren en dat was in het verleden veel minder. Zo waren er bij de laatste verkiezingen nog partijen zoals het CDA en de VVD die zeiden: ‘Als wij in de regering komen, dan gebeurt er niets met de hypotheekrenteaftrek’. Nu zie je dat dat zo expliciet niet wordt gezegd. In ieder geval niet door de VVD of het CDA. Je merkt momenteel dat een grote meerderheid van de Nederlanders verwacht dat er een aantal dingen gaat gebeuren op het vlak van de hypotheken. Dat er bijvoorbeeld paal en perk gesteld gaat worden aan aflossingsvrije hypotheken. De kiezer houdt daar toch rekening mee.”

Verandering verwacht Kijkend naar de woningmarkt zal met name de hypotheekrenteaftrek een rol spelen bij de verkiezingen, aldus De Hond. “Maar je merkt

Complex van factoren Kiezen is een totaal afwegingsproces, aldus De Hond: “Vaak is het zo dat als je een bepaalde

‘Strijd tussen VVD en SP heel groot’ 12

opvatting hebt met betrekking tot bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek, daar ook bepaalde andere opvattingen aan gekoppeld zijn, omdat je dan tot een bepaalde groep in het electoraat behoort. Maar het kan zijn dat als vlak voor de verkiezingen Europa weer heel belangrijk zou worden – als er bijvoorbeeld rondom Griekenland of Spanje heel ingrijpende dingen gebeuren – dat dan Europa in het afwegingsproces op de verkiezingsdag zelf belangrijker is dan wanneer het rustig is rond Europa. Want dan spelen andere onderwerpen een belangrijke rol, bijvoorbeeld de woningmarkt. Het is kortom een complex van factoren.”

Politici reageren op peilingen In de aanloop naar de verkiezingen spelen peilingen een belangrijke rol; direct voor media en politici, indirect voor de kiezer. De uiteindelijke verkiezingsuitslag is volgens opiniepeiler Maurice de Hond echter moeilijk te voorspellen. Op wie de kiezer straks stemt, is namelijk een totaal afwegingsproces. Daarnaast spelen thema’s in de campagne en de internationale situatie kort voor de verkiezingsdatum een belangrijke rol. Het kan volgens hem dan ook nog alle kanten op.

N V Ma ga zi ne

De Hond vindt het verdere verloop van de peilingen tot de verkiezingen dit keer moeilijk te voorspellen.

Zorg is volgens De Hond een heel gevoelig onderwerp. Dit thema zou volgens hem wel eens een grotere rol kunnen gaan spelen dan de woningmarkt. “Juist omdat mensen bij de woningmarkt steeds meer het gevoel krijgen dat er sowieso dingen gaan gebeuren. En dat ook als partijen roepen dat ze niets zullen veranderen aan bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek, veel mensen zullen denken dat dat uiteindelijk toch wel gaat gebeuren. Zo kan de VVD best roepen dat ze niets gaan veranderen, maar iedereen weet dat als de VVD gaat regeren ze daarbij rekening moeten houden met de partijen waarmee ze dat gaan doen. Partijen die wel wat aan de hypotheekrenteaftrek willen veranderen.”

VVD en SP Het verdere verloop van de peilingen tot de verkiezingen is volgens de opiniepeiler moeilijk te voorspellen. Dit hangt volgens De Hond ook samen met het verloop van de campagnes en de internationale situatie. “Bij vorige verkiezingen zag je dat twee, drie weken voor de verkiezingen

Kiezen is volgens De Hond een totaal afwegingsproces.

wel ongeveer duidelijk was welke kant het op zou gaan, omdat dan de campagnelijnen uitgekristalliseerd waren. Zo zag je in 2006 vrij snel dat het CDA een goede aanpak had om de PvdA klein te houden. In 2010 zag je ook al vrij snel dat Cohen behoorlijke problemen kreeg en dat de VVD opkwam. Nu is dat nog niet duidelijk.”

Kijkend naar de woningmarkt zal met name de hypotheekrenteaftrek een rol spelen bij de verkiezingen, aldus opiniepeiler Maurice de Hond.

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

Wel is het volgens hem waarschijnlijk dat de strijd tussen de VVD en de SP heel groot gaat worden: “Dat kan steeds meer kiezers die kant op trekken. Maar voert een van die grote partijen een slechte campagne, waardoor er één duidelijk de grootste gaat worden en de andere wat wegzakt, dan kunnen partijen die op de derde plaats staan weer wat kiezers aantrekken. Dat is niet te voorzien. Pas in de laatste paar dagen naar de verkiezingen toe zal dat steeds duidelijker worden. En uiteraard het grote debat tussen Roemer en Rutte, ook dat zou best wel eens veel effect kunnen hebben.”

13

‘WONEN 4.0 als uitgangspunt nemen’ 50PLUS is voor een integrale aanpak van de woningmarkt, vertelt lijsttrekker Henk Krol. “Je moet ervoor zorgen dat er voor alle groepen op de woningmarkt – zowel eigenaren als huurders, starters en senioren – een goede woonsituatie is.” 50PLUS doet op 12 september voor het eerst mee met de Tweede Kamerverkiezingen.

als ze uitgewerkt zijn, hard aangepakt. Met name door het huidige kabinet wordt de rekenrente extreem laag gehouden, waardoor je in feite

Eigenlijk zouden we het WONEN 4.0-plan van Vereniging Eigen Huis, Woonbond, Aedes en NVM als uitgangspunt moeten nemen voor nieuw beleid, aldus Krol. “En dan het totale plan, en niet slechts enkele punten uit dit plan overnemen, zoals andere politieke partijen geneigd zijn te doen door selectief te gaan winkelen.” WONEN 4.0 heeft een aantal overeenkomsten met het verkiezingsprogramma van 50PLUS, vertelt Krol. “Zoals de mogelijkheid om senioren zo lang mogelijk met zorg in hun eigen woning te laten wonen. Maar ook op andere punten zoals de hypotheekrenteaftrek en oplossingen om huren betaalbaar te houden en het scheefwonen tegen te gaan.”

Pensioenen

HENK KROL

50PLUS maakt zich daarnaast sterk voo pen is in loon tijde leve geze Ned

geld tekortkomt en de pensioenen volgens deze foute systematiek onnodig gekort moeten worden tot wel 7 procent. Dit terwijl de rendementen veel hoger zijn. 50PLUS vindt dan ook dat het kabinet de rekenrente op 4 procent moet herstellen”, aldus Krol. Hoe pensioenfondsen hun geld investeren, vindt hij in eerste instantie zaak van de pensioenfondsen zelf. “Die moeten proberen een zo optimaal mogelijk rendement te

Wat wil 50PLUS? In de koopsector: • Bij nieuwe contracten worden leningen in dertig jaar afgelost. Starters krijgen desgewenst gedurende de eerste drie jaar aftrek • Overdrachtsbelasting wordt niet geheven over woningen tot 300.000 euro. Voor woningen tussen 300.000 en 600.000 euro geldt 2 procent, tussen 600.000 en 900.000 4 procent, en daarboven 6 procent

In de huursector: • Gelet op de koopkrachtontwikkeling de komende jaren, wil 50PLUS geen extra huurverhogingen

behalen.” Wel pleit hij voor meer controle, zodat onverantwoord beleggen wordt voorkomen.

Basis is gelegd Henk Krol (Tilburg, 1950) begon zijn carrière bij de VPRO-radio. Via de TROS werd hij in 1978 voorlichter van de Tweede Kamerfractie van de VVD. In december 1979 richtte hij de Gay Krant op. Krol verzorgde de pr rond de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor homo- en lesbienneparen en verwierf hiermee internationale bekendheid. In maart 2011 was Krol kandidaat voor 50PLUS bij de Provinciale Statenverkiezingen in Noord-Brabant en werd hij als Statenlid gekozen. Tijdens de komende Tweede Kamerverkiezingen is Krol lijsttrekker van 50PLUS.

Volgens 50PLUS-lijsttrekker Henk Krol heeft WONEN 4.0 een aantal overeenkomsten met het verkiezingsprogramma van 50PLUS.

50PLUS doet op 12 september voor het eerst mee met de Tweede Kamerverkiezingen. De partij denkt hierbij minimaal drie zetels te kunnen behalen. Krol: “We hebben vorig jaar natuurlijk al meegedaan met de Provinciale Statenverkiezingen en in acht provincies zetels verworven. De basis is dus gelegd.”

‘We maken ons sterk voor waardebehoud van uitgesteld loon, het pensioen’

Integrale aanpak woningmarkt 50PLUS doet op 12 september voor het eerst mee met de Tweede Kamerverkiezingen en hoopt minimaal drie zetels te behalen, vertelt lijsttrekker Henk Krol. Voor de woningmarkt pleit 50PLUS voor een integrale aanpak. “Eigenlijk zouden we het WONEN 4.0-plan van Vereniging Eigen Huis, Woonbond, Aedes en NVM als uitgangspunt moeten nemen voor nieuw beleid.”

N V Ma ga zi ne

OPEN HUIS : * 5 < 8 ;  !  Z ] ]  "     "  

facebook.com/NVMopenhuis

Kom vrijblijvend kijken: er is meer mogelijk dan u denkt! Op zaterdag 29 september is het weer NVM Open Huizen Dag! Een mooie kans om geheel vrijblijvend binnen te kijken bij vele, vaak aantrekkelijk geprijsde huizen. Juist nu kan het interessant zijn om de overstap naar een grotere of leukere woning te maken. Bent u starter of huurder die wil kopen? Ook dan is er vaak meer mogelijk dan u nu wellicht denkt. Als u een leuk huis heeft gezien op de NVM Open Huizen Dag, schakel dan een NVM-aankoopmakelaar in. Hij kan u nader informeren over huizen die u heeft bezocht, onderhandelingen voeren en u bij de aankoop ontzorgen. Kijk op nvm.nl voor meer informatie en op funda.nl voor de deelnemende huizen. Goed gevoel. NVM. Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

15

SAMENVATTING • ypot ee e tea t e t e jaa afbouwen tot maximaal 350.000 euro • Aftrek hypotheekrente maximaal 42 procent • Aanmoedigen aflossen van hypotheekschulden • De overdrachtsbelasting geleidelijk naar 2 procent • Tijdelijke startersaftrek • Woningcorporaties financieel steunen om snel meer goedkope huurwoningen te bouwen • Zeggenschap huurders over woningcorporaties versterken • Geen extra 5 procent huurverhoging voor inkomens boven de 43.000 euro • Huurprijsbescherming uitbreiden naar 850 euro • Huren mogen jaarlijks niet meer stijgen dan de inflatie

16

• ypot ee e tea t e 5 jaa afschaffen • Waarde eigen huis betrekken in vermogensbelasting met vrijstelling tot waarde gemiddeld huis • Eigenwoningforfait en overdrachtsbelasting geleidelijk afbouwen • Overdrachtsbelasting starters 0 procent • Tegemoetkoming huiseigenaren met restschuld • Huurverhoging voor mensen met een goed inkomen in een sociale huurwoning • Kraakverbod terugdraaien • Gemeenten maken prestatieafspraken met woningcorporaties

• ypot ee e tea t e a ee b j aflossing, overgangstermijn bestaande situaties vijf jaar • Aftrek tot 2035 geleidelijk terugbrengen tot maximaal 30 procent • Overdrachtsbelasting geleidelijk afschaffen, te beginnen bij starters • Keuze scheefwoners tussen meer huur betalen of verhuizen • Woningcorporaties gaan zich beperken tot hun kerntaak • Duurzame en energiezuinige nieuwbouw bevorderen • Verbouwen stimuleren

N V Ma g a z i ne

Plannen met de

• ypot ee e tea t e ge e de j te ug naar maximaal 30 procent • Maximum schuldbedrag afbouwen tot de gemiddelde huizenprijs • Aftrek alleen voor forfaitair annuïtaire hypotheken • Overdrachtsbelasting afschaffen voor starters, verder naar 2 procent • Startersleningen invoeren • Gematigd huurbeleid, stijging maximaal 2 procent boven inflatie • Extra huurverhoging voor hogere inkomens • Corporaties lenen via de overheid – schatkistbankieren • Grotere corporaties opsplitsen

17

• ypot ee e tea t e b j t onveranderd • Halveren btw op nieuwbouwwoningen • Halveren btw op onderhoud aan woningen • Eigenwoningforfait afschaffen • Overdrachtsbelasting afschaffen • NHG tot maximaal 50 procent kosten koper, tot maximaal 500.000 euro • Opgebouwd pensioengeld naar keuze inzetten voor financiering eigen woning • Huuraanpassing scheefhuurders met inkomensafhankelijke progressieve huurverhoging

•

eu e ypot e e de t g jaa aflossen • Volledige renteaftrek voor starters in de eerste drie jaar • Overdrachtsbelasting koppelen aan woningprijs - tot 300.000 euro 0 procent - tot 600.000 euro 2 procent - tot 900.000 euro 4 procent - > 900.000 euro 6 procent • Geen huurverhoging

N V Ma g a z i ne

e woningmarkt

• ypot ee e tea t e e o e volgens afspraken Lenteakkoord - nieuwe leningen verplicht annuïtair aflossen - overdrachtsbelasting 2 procent - hypotheek stapsgewijs afbouwen naar 100 procent koopprijs • Hypotheekrenteaftrek 35 procent voor iedereen • Fiscale aflossingsbonus en boetevrij aflossen van minimaal 20 procent per jaar • Aanvullend pakket voor starters: - bouwspaarregeling - minder strenge regels bij hypotheekverstrekking • Corporaties kunnen investeren in - combinaties van wonen en zorg - levensbestendige woningen - huurwoningen voor de middengroepen • Huurprijzen corporatiewoningen op basis van werkelijke huurwaarde

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

• ypot ee e tea t e be oude • Aflossen schuld bevorderen • Vanaf 2013 alleen annuïtaire nieuwe leningen aftrekbaar • Meer ruimte voor belastingvrije schenkingen bij aankoop woning • Geen overdrachtsbelasting bij de aankoop van een eerste huis • Looptijd hypotheek naar 35 jaar voor starters jonger dan 35 - eerste vijf jaar rentebedrag volledig aftrekbaar • Corporaties bieden helft huurwoningen in vijf à tien jaar te koop aan • Jaarlijkse huurverhoging met inflatie plus 3 procent • Afschaffing huurcommissie en puntensysteem • NHG vooral voor starters, met bijzondere aandacht voor zzp’ers

• ypot ee e tea t e a bou e tot 30 procent in 2035 in combinatie met - verlaging inkomstenbelasting - afbouw overdrachtsbelasting - afbouw eigenwoningforfait • Aflossing bevorderen • Startersleningen • Aflossing hypotheekschuld over langere periode • Ouders kunnen belastingvrij steunen bij aanschaf woning en aflossing hypotheek • Hypotheek voor mensen met tijdelijk arbeidscontract • Pensioenopbouw, aflossing hypotheken en zorg aan elkaar koppelen • Marktconforme huren • Inkomens tot 43.000 euro 2 procent extra huurstijging, daarboven 5 procent • Huurtoeslag voor huishoudens die het echt nodig hebben • Overheid draagt zorg voor betaalbare huurwoningen

18

• eu e ypot e e a u ta a osse • Maximale hypotheekschuld verlagen naar 500.000 euro • Hypotheekrenteaftrek in zeventien jaar verlagen naar 30 procent voor iedereen • Eigen woning naar belastingbox 3 • Belastingvrije schenkingen ten behoeve van starters • Hypotheekschuld aflossen met werknemersdeel pensioenpremie • Huurprijs sociale huurwoningen geleidelijk marktconform - 4,5 procent WOZ-waarde woning per jaar • Huurverhoging maximaal 2 procent boven inflatie • Huurtoeslag en inkomensgrens huurtoeslag verhogen en financieren door heffing bij corporaties • Extra huurinkomsten corporaties aanwenden voor nieuwbouw, onderhoud en verduurzaming woningvoorraad • Kopen huurwoning stimuleren; geen kooprecht • Vervallen Europese inkomensgrens voor sociale huurwoningen (34.000 euro)

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

• a d a g a de hypotheekrenteaftrek • Geen extra huurverhoging bovenop de inflatie: - geen 5 procent voor inkomens boven de 43.000 euro - geen 1 procent voor inkomens boven 33.000 euro • Handhaving van de huurtoeslag • Strakker toezicht op woningcorporaties

19

HERO BRINKMAN

‘Btw op nieuwbouwwoningen en onderhoud halveren’ Het Democratisch Politiek Keerpunt is in juni 2012 ontstaan uit een fusie tussen de Onafhankelijke Burgerpartij en Trots op Nederland. Volgens lijsttrekker Hero Brinkman heeft de woningmarkt vooral behoefte aan rust. “Wij kiezen bewust voor het in stand houden van de hypotheekrenteaftrek.” Hero Brinkman: “Wij kiezen niet voor instandhouding van de hypotheekrenteaftrek omdat die zo goed is, maar omdat elk ingrijpen de woningmarkt verlamt. De timing is fout. Voor veel mensen is het opgebouwde vermogen in hun huis een stuk pensioen, en onze pensioenfondsen zijn niet stabiel, vaak door risicovol te beleggen. Huizenbezitters kunnen nu niet verzilveren doordat huizenprijzen scherp dalen en onverkoopbaar zijn. Daarom vinden wij ook dat je je pensioenpremie als aflossing op je hypotheek moet kunnen aanwenden, met als visie dat de woning een appeltje voor de dorst voor de oude dag zou moeten zijn.”

Meer en goedkoper bouwen De motor van onze economie zijn de mkb’ers en zzp’ers, vertelt Brinkman. “Zij zijn binnen de woningmarkt en de bouw sterk vertegenwoordigd. We moeten er alles aan doen om die motor weer goed draaiende te krijgen, want die kan ons uiteindelijk uit de crisis trekken. Daartoe moet er meer en goedkoper gebouwd worden. Woningen, maar ook grote infrastructurele bouwprojecten als wegen en bruggen moet de overheid naar voren halen. Het DPK wil investeren en banen creëren.” Op de huurmarkt ziet Brinkman mogelijkheden voor starters bij de woningcorporaties: “Woningcorporaties zouden 10 procent van hun bestanden specifiek moeten reserveren voor starters, ouderen en gehandicapten. Starters kunnen wat ons betreft na drie jaar kopen als ze dat willen.” Scheefwonen is volgens Brinkman een ander belangrijk knelpunt, waar maatregelen noodzakelijk zijn. “Omdat ik er moeite mee heb om mensen die fijn wonen, maar

‘Hypotheekschuld aflossen met pensioengeld’ 20

N V Ma g a z i ne

Hero Brinkman, lijsttrekker DPK: “De timing voor verandering is fout, elk ingrijpen verlamt de woningmarkt.”

Hero Brinkman Hero Brinkman (Almelo,1964) is sinds 30 november 2006 Tweede Kamerlid. Op 19 juni werd hij lijsttrekker van het Democratisch Politiek Keerpunt, dat ontstond uit een fusie tussen de Onafhankelijke Burgerpartij en Trots op Nederland. Tot 20 maart 2012 was hij lid van de PVV-fractie. Daar hield hij zich onder meer bezig met binnenlandse zaken, Antilliaanse zaken, politie en defensie. Voor zijn politieke carrière werkte hij als politieambtenaar.

meer gaan verdienen uit hun huurwoning te zetten, stellen wij inkomensafhankelijke huurverhogingen voor.”

woningen en op onderhoud aan woningen halveren om deze belangrijke markt een impuls te geven. Aan de aankoop van een huis hangt een enorm consumptiepatroon, van tuinlampjes tot meubels, van verf tot een nieuwe flatscreen. Het bezuinigen op forensentaks en de btw-verhoging vertegenwoordigt een bedrag van 4 miljard euro. Als je aan de ene kant die 3 procent-norm wilt halen en aan de andere kant dit soort grote maatregelen wilt schrappen, zul je andere bezuinigingen moeten vinden. Dus stellen wij een vacaturestop voor ambtenaren voor en het tot nader order bevriezen van alle salarissen bij overheid en bedrijfsleven. Als we dan ook de bonussen waar mogelijk bevriezen, wordt Nederland vanzelf weer concurrerend op de wereldmarkt.”

Wat wil het DPK? In de koopsector

Onderhandelen met het CPB In de aanloop naar de verkiezingen voert Brinkmans partij onderhandelingen met het CPB over bezuinigingen die het DPK graag geschrapt ziet, zoals de forensentaks en de btw-verhoging. “Deze btw-verhoging zal honderdduizenden mensen werkloos maken en duizenden bedrijven failliet. Wij willen de btw op nieuwbouwBrinkman pleit voor meer en goedkoper bouwen om de economische motor weer goed draaiende te krijgen.

• Handhaven 30-jarige hypotheekrenteaftrek • Afschaffen overdrachtsbelasting en eigenwoningforfait • Restschuld bij verkoop woning blijft fiscaal aftrekbaar • Dubbele hypotheekrenteaftrek voor de duur van maximaal drie jaar • Btw op nieuwbouwwoningen en onderhoud aan woningen halveren • NHG tot 50 procent van de kosten koper, tot maximaal 500.000 euro • Pensioengelden in te zetten voor de financiering van de eigen woning

In de huursector • Scheefwonen aanpakken met inkomensafhankelijke progressieve huurverhoging

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

21

Door de hypotheekrenteaftrek

JOLANDE SAP

af te schaffen, zullen volgens GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap woningen betaalbaarder worden, wat voor een deel opweegt tegen het verlies van de renteaftrek.

‘Opbrengst renteaftrek benutten voor schone economie’ Nu met het Lenteakkoord het taboe op het H-woord is doorbroken, is wat GroenLinks betreft de tijd rijp om door te pakken. De partij gaat, als enige, de verkiezingen in met het plan om de hypotheekrenteaftrek op termijn volledig af te schaffen. “Een deel van de opbrengst willen we op korte termijn teruginvesteren om de woningmarkt open te breken en energiebesparing te bevorderen”, zegt GroenLinks-fractievoorzitter en -lijsttrekker Jolande Sap.

GroenLinks wil niet dat de opbrengsten van de hypotheekrenteaftrek en, op de huurmarkt, de extra huur die de partij scheefwoners wil laten betalen, volledig worden teruggesluisd naar de woningmarkt. “Met deze maatregelen speel je op termijn een enorm bedrag vrij om in andere belangrijke zaken te stoppen. Alleen al in de hypotheekrenteaftrek gaat elf tot twaalf miljard euro per jaar om. Onze partij wil investeren in een schone economie en een schone energievoorziening, maar bijvoorbeeld ook in meer handen aan bed en meer docenten voor de klas. Dat zijn voor ons prioriteiten.” Op de korte termijn is teruginvesteren in de woningmarkt volgens Sap wel noodzakelijk, om

de markt open te breken, de betaalbaarheid voor starters te verbeteren en stevig in te zetten op energiebesparing en duurzame energie. Zo wil haar partij de komende kabinetsperiode tweehonderd miljoen euro uittrekken om mensen met een grote restschuld tegemoet te komen. “Denk bijvoorbeeld aan een tegemoetkoming via de belasting. Dat is belangrijk – en fatsoenlijk, omdat het beleid verandert – om de mensen weer perspectief voor de toekomst te bieden, maar ook om de verkoop op gang te krijgen en de markt te helpen openbreken.”

Extra banen GroenLinks wil een half miljard euro uittrekken voor energiebesparing, door woningisolatie tot

maximaal tienduizend euro per jaar aftrekbaar te maken. Daarnaast wil de partij het zelf opwekken van energie (bijvoorbeeld met zonnepanelen) bevorderen. “Daarmee creëer je ook banen in de zwaar getroffen bouwsector en snijdt het mes aan twee kanten”, zegt Sap. Zij denkt niet dat de woningmarkt juist verder komt vast te zitten door nu de hypotheekrenteaftrek op de helling te zetten. Wel verwacht ze dat de huizenprijzen er nog wat verder door zullen dalen. “Dat is onvermijdelijk, maar die prijsdaling komt er in feite op neer dat de lucht eruit gaat. De hypotheekrenteaftrek heeft de huizen in Nederland onnodig duur gemaakt, en onbereikbaar voor starters. Door de aftrek af te schaffen, zullen woningen betaalbaarder worden, wat voor een deel al opweegt tegen het verlies van de renteaftrek. Daar komt nog bij dat we de belastingen op het huis – het eigenwoningforfait en de overdrachtsbelasting – afbouwen. En voor starters gaat de overdrachtsbelasting bij wijze van starterspremie meteen naar nul. Alles bij elkaar zal de markt voor starters toegankelijker worden, wat de doorstroming over het geheel zal bevorderen.”

‘GroenLinks pleit voor meer regie over je eigen pensioengeld’ 22

N V Ma g a z i ne

Jolande Sap Jolande Sap (Venlo, 1963) is sinds 2008 Tweede Kamerlid voor GroenLinks, in 2010 werd zij gekozen tot fractievoorzitter. Opleiding: Economische Wetenschappen (Universiteit van Tilburg). Loopbaan: Werkte voor de Emancipatieraad en later bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Tot 2008 was zij directeur van adviesbureau LEEFtijd.

Woonlasten gemiddeld inkomen Geleidelijkheid is volgens Sap heel belangrijk. “We trekken er 25 jaar voor uit, te beginnen in 2013 met hypotheken van één miljoen euro en hoger. En als je het rustig doorrekent, zie je dat het geleidelijk afschaffen van de hypotheekrenteaftrek in combinatie met onze andere maatregelen – zoals het afschaffen van de belastingen op het eigen huis, een lagere energierekening dankzij woningisolatie – erop neerkomt dat per saldo het wonen voor mensen met een gemiddeld inkomen en een gemiddeld huis niet duurder wordt. Dat vind ik een goed uitgangspunt, wat ik ook terugzie in het woonakkoord WONEN 4.0. Wat GroenLinks betreft, hoeft de overheid niet de woonlasten van de hoge inkomens te beschermen. Prima dat mensen in een duur huis wonen, maar dat mogen ze echt zelf betalen.”

economie – in het bijzonder de duurzame economie – stimuleren. De partij pleit ervoor dat mensen meer regie over hun eigen pensioengeld krijgen. “Nederland heeft 750 miljoen euro in de pensioenen weggezet, waarvan maar een klein deel in Nederland wordt belegd. Zeker zo problematisch is dat maar een half procent daarvan duurzaam wordt belegd. Als je ernaar vraagt, willen mensen helemaal niet dat hun geld naar vervuilende projecten gaat”, zegt Sap. Haar partij wil dat pensioenfondsen meerdere beleggingsprofielen aanbieden, zodat mensen kunnen kiezen waar hun geld in belegd wordt. “Dat kan een impuls geven aan schone energie en lokale energieopwekking. Investeren in bouwen en duurzaam bouwen zou uitstekend in dat rijtje passen.” Prima dat mensen in een duur huis wonen, maar dat mogen ze wat Jolande Sap betreft toch echt zelf betalen.

Wat wil GroenLinks? In de koopsector: • Hypotheekrenteaftrek komende 25 jaar afschaffen • Eigenwoningforfait en overdrachtsbelasting geleidelijk afschaffen • Overdrachtsbelasting starters direct naar 0 procent • Tegemoetkoming huiseigenaren met restschuld

In de huursector: • Huren voor scheefwoners stijgen met 2 procent boven inflatie per jaar • Kraakverbod terugdraaien • Inspraak en prestatieafspraken met woningcorporaties • Verhuurdersbelasting voor corporaties om lage inkomens te compenseren

Regie over pensioen GroenLinks zou graag zien dat pensioenfondsen meer in Nederland gaan beleggen en zo de

200 miljoen voor mensen met een restschuld GroenLinks wil de komende 25 jaar de hypotheekrenteaftrek volledig afschaffen, in combinatie met de belastingen op de eigen woning. Om de vastgelopen woningmarkt open te breken en op grote schaal energie te besparen door woningisolatie, wil de partij hier de komende kabinetsperiode in teruginvesteren. De overdrachtsbelasting voor starters gaat direct naar 0 procent en er komt 200 miljoen euro vrij om mensen met een restschuld te helpen. Voor woningisolatie trekt GroenLinks 500.000 euro uit.

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

23

SYBRAND BUMA

‘Schenkingsrecht voor ouders vergroten’ Herstel van het vertrouwen. Daar draait het in eerste instantie om bij de aanpak die het CDA voor de woningmarkt op het netvlies heeft, zegt fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma. Zijn partij staat nog vierkant achter de maatregelen in het Lenteakkoord, maar wel in combinatie met een aanvullend pakket voor starters. Ook wordt aangestuurd op afbouw van de hypotheekrenteaftrek. In het gedachtegoed van de christendemocraten is een gezonde woningmarkt een belangrijk uitgangspunt. “De woningmarkt is essentieel om de economie weer op gang te brengen. Willen we banen, dan moeten we het vertrouwen terugkrijgen. Dat begint in de woningmarkt. Willen we ons gezin een goede toekomst geven, dan begint dat met de woningmarkt. Bij de kernwaarden van het CDA – werk, gezin en samenleving – hoort een goede woning”, zegt Buma. “Onze maatregelen hebben tot doel het vertrouwen in de woningmarkt te herstellen. Ze leiden tot een woningmarkt met meer rust, beweging in zowel de koop- als de huursector, en minder schuld.” Met het Lenteakkoord wordt volgens het CDA al een aantal verkeerde prikkels uit de woningmarkt weggehaald, doordat nieuwe hypotheken afgelost moeten worden. “Dat betekent dat je aan het eind van de looptijd een huis hebt, in plaats van een schuld”, zegt Buma. “De blijvende verlaging van de overdrachtsbelasting naar 2 procent kost de overheid geld, maar

is belangrijk als stimulans, omdat het aanmerkelijk scheelt bij het kopen van een huis.”

Uniform belastingtarief Het CDA wil toe naar een sociale vlaktaks, een uniform belastingtarief van circa 35 procent met – vandaar de term sociaal – een solidariteitsheffing voor topinkomens. Iedereen krijgt dan ook hetzelfde aftrektarief (voor bijvoorbeeld de hypotheekrente). “Hiermee ontstaat een rechtvaardiger verdeling van het fiscale voordeel. En blijft er ook voor starters voldoende lucht om een woning te kunnen kopen”, meent Buma, die volledige afschaffing van de hypotheekrenteaftrek afwijst. “Mensen die een huurhuis hebben gekocht, hebben vaak veel meer oog voor hun woonomgeving, waardoor betere wijken ontstaan. Hypotheekrenteaftrek blijft een goed instrument om eigenwoningbezit te bevorderen, omdat het daardoor aantrekkelijk is om geld te lenen voor een eigen huis. De afgelopen tien jaar is dat een eigen leven gaan leiden, doordat mensen hun aftrek dertig jaar lang op het maximale niveau houden en zo min mogelijk aflossen. Daardoor is de Nederlandse private schuld razendsnel opgelopen. Dat moet anders: aflossen wordt de norm.”

Introductie van bouwsparen De verplichte afloshypotheek treft alleen de starters, die bovendien nog maximaal 100 procent van de koopprijs mogen financieren. Buma weerspreekt dat zij de dupe zijn, omdat de

‘Woningmarkt essentieel om economie weer op gang te brengen’ 24

N V Ma g a z i ne

Het CDA wil bouwsparen voor starters introduceren: wie spaart voor de aanschaf van een huis krijgt rente en een extra premie.

aanvullende maatregelen hun positie verbeteren. Het totaal aan maatregelen, zo zegt de partijleider, biedt starters juist wel ruimte voor het kopen van een huis. Zo wil het CDA voor starters bouwsparen introduceren. “Wie spaart voor de aanschaf van een huis krijgt het spaargeld met rente en een premie terug. Daarnaast willen we het schenkingsrecht voor ouders vergroten om hun kinderen te kunnen helpen bij de aanschaf van een huis. Bovendien houden starters de eerste jaren de maximale hypotheekrenteaftrek, die geleidelijk zal worden afgebouwd naar 35 procent als de sociale vlaktaks wordt ingevoerd. De starter wordt de eerste jaren in het nieuwe systeem dus wel degelijk gesteund. En de lening wordt weer waar zij voor bedoeld is: een huis kopen. Niet een zo gunstig mogelijk fiscale regeling voor de rest van je leven.”

Beleggen in Nederland Steeds vaker wordt bepleit dat pensioenfondsen meer in Nederland gaan beleggen, om de binnenlandse economie

Sybrand Buma Sybrand van Haersma Buma (Workum, 1965) is sinds 2002 lid van de CDA-fractie. Sinds 2010 is hij fractievoorzitter. In mei 2012 werd hij gekozen tot partijleider. Opleiding: Hij studeerde rechten in Groningen en deed in Cambridge de postacademische opleiding internationaal recht. Loopbaan: Stafjurist bij de afdeling Rechtspraak van de Raad van State. Diverse functies bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Gemeenteraadslid van Leidschendam/Voorburg.

Meer beweging en minder schuld Een goede woning is het fundament van de economie en van de kernwaarden van het CDA – werk, gezin en samenleving. Om het vertrouwen in de woningmarkt te herstellen – en tegelijk te komen tot meer beweging en minder schuld – kiest de partij voor een integrale aanpak van de koopen de huursector. Naast de afspraken uit het Lenteakkoord sturen de christendemocraten aan op verlaging van de renteaftrek (sociale vlaktaks). Extra ondersteuning voor starters is noodzakelijk met de introductie van bouwsparen en het verruimen van het schenkingsrecht. Pensioenfondsen moeten worden gestimuleerd om meer spaargeld in Nederland (zoals de woningmarkt) te beleggen.

te stimuleren. Nu gaat het meeste (spaar)geld naar het buitenland, terwijl Nederland kampt met een enorme hypotheekschuld en de bijbehorende financieringsproblemen. Het CDA wil dat overheid, banken en pensioen fondsen een akkoord sluiten. Als er meer geld in Nederland wordt belegd, komt er meer geld vrij voor, bijvoorbeeld, hypotheekverstrekkingen. Buma is hierover met de pensioenfondsen in gesprek. “Als je het bijvoorbeeld makkelijker maakt om in de huursector te beleggen, kunnen er meer huizen worden gebouwd in het middensegment. De sociale huurwoningen worden dan weer de echte taak van de woningbouwcorporaties, en in het segment erboven ontstaat meer vrijheid en ruimte om te investeren in woningbouw. Een vereiste is dat de pensioenfondsen zicht hebben op een zeker rendement. Ik realiseer me dat de overheid vaak een onzekere factor is, die maakt dat men niet belegt in Nederland.”

Bij kernwaarden van het CDA – werk, gezin en samenleving – hoort volgens fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma een goede woning.

Wat wil het CDA? In de koopsector: • Afspraken Lenteakkoord handhaven • Uniform aftrektarief van circa 35 procent na invoering van de vlaktaks • Bonus voor versneld aflossen • Pakket voor starters met bouwsparen en ruimer schenkingsrecht

In de huursector: • Investeren in combinaties van wonen en zorg en huurwoningen voor de middengroepen • Ruimte voor huurprijzen op basis van de huurwaarde

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

25

EMILE ROEMER

‘Meer betaalbare woningen voor het lagere en middensegment’

voor woningmarkt Een eigendomsneutraal beleid voor de woningmarkt, waarbij iedereen een fatsoenlijk huis kan vinden, en het niet uitmaakt of je koopt of huurt. Dat is de woningmarkt van de toekomst als de SP het voor het zeggen krijgt. “Er wordt op dit moment te veel geïnvesteerd en gesubsidieerd in de koopsector, terwijl in de huursector sprake is van onderinvestering. Dat willen wij aanpakken”, zegt Emile Roemer, fractievoorzitter van de SP. “Er gaat nu extreem veel belastinggeld naar de koopsector, naar mensen met relatief grote huizen en hoge inkomens. Wij willen een eind maken aan deze villasubsidie, door de hypotheekrenteaftrek te beperken tot hypotheken van maximaal 350.000 euro, en een maximum renteaftrek van 42 procent. Dat willen we doen in een tijdsbestek van tien jaar, waarbij ook de bestaande hypotheken worden aangepakt. Met deze maatregelen brengen we de woningmarkt meer in evenwicht”, zegt Roemer. Ook voor de huursector heeft zijn partij een scala aan maatregelen in petto, maar dan in omgekeerde zin: daar gaat juist meer geld naartoe. “In de huursector is sprake van onderinvestering. Dat leidt vooral aan de onderkant van de markt tot problemen”, zegt de voorman van de socialisten. De SP wil dat woningcorporaties snel meer betaalbare woningen gaan bouwen in het lagere en het middensegment. De partij wil daar, mede in het kader van de crisisbestrijding, een fors bedrag

Er wordt te veel geïnvesteerd en gesubsidieerd in de koopsector, terwijl in de huursector sprake is van onderinvestering, vindt de SP. De maatregelen in het verkiezingsprogramma van deze partij zijn gericht op een eigendomsneutraal beleid voor de woningmarkt, waarbij het niet uitmaakt of je koopt of huurt. De SP ziet de buurt als schaal voor de toekomst en vindt het belangrijk dat de overheid actief blijft bij het opwaarderen en tegengaan van verval van buurten. Corporaties moeten terughoudend worden in het verkopen van woningen. De partij staat open voor de mogelijkheid om pensioenfondsen te laten investeren in de Nederlandse hypotheekmarkt.

voor beschikbaar stellen. Roemer: “Door in het segment tot 650 euro te bouwen, krijgt de middengroep een alternatief om door te schuiven, waarmee er aan de onderkant ook weer veel woningen vrijkomen, waaronder portiek- en etageflats. Die zijn heel geschikt voor jongeren. Uit het woononderzoek van het CBS blijkt dat driekwart van de jongeren liever zou huren. Logisch, want in de eerste tien jaar van iemands wooncarrière verandert er meestal nogal wat: je wisselt een paar keer van baan, je gaat trouwen. Dat zijn steekhoudende argumenten om eerst te huren, maar op dit moment worden jongeren gedwongen – en verleid door financiële prikkels – om te kopen.”

‘Pensioenfondsen moeten meer investeren in Nederlandse woningmarkt’ 26

N V Ma g a z i ne

Als je een deel van pensioengelden zou investeren in de woningmarkt, snijdt het mes volgens Roemer aan twee kanten.

Wat wil de SP? In de koopsector:

Beheer spikkelwijken De SP ziet de buurt als schaal voor de toekomst. Roemer benadrukt hoe belangrijk het is dat de overheid actief blijft bij het opwaarderen en tegengaan van verval van buurten. “Als een buurt in een neerwaartse spiraal terechtkomt, heeft iedereen daar last van, uiteindelijk ook de overheid. Het is een van onze zorgpunten bij het op grote schaal verkopen van huurbezit in wijken waar veel huurwoningen staan. Wij willen dat woningcorporaties terughoudend worden met het verkopen van woningen. Het leidt tot “spikkelwijken” die op termijn problemen in het beheer gaan opleveren, tenzij daar bij de verkoop al goede afspraken over worden gemaakt”, zegt de SP-leider. Hij noemt Almere en Lelystad als voorbeeld. “In die steden zijn op vrij grote schaal corporatiewoningen verkocht. Daar zijn nu al stadsvernieuwingsproblemen waarbij corporaties in een aantal gevallen kopers gratis hebben laten meeliften met een groot renovatieproject, omdat ze anders nog duurder uit zouden zijn.” Volgens Roemer ligt in de spikkelwijken ook een mooie rol voor makelaars: zij kunnen daar bijdragen aan goede tussenvormen voor het beheer. “Corporaties hebben verstand van huurders, maar weten niet goed raad met kopers. Daar kan de makelaar een waardevolle aanvulling op leveren. Als je het beheer alleen door de corporaties laat doen, zul je zien dat de

• Hypotheekrenteaftrek in tien jaar terug naar leningen van maximaal 350.000 euro • Maximale aftrek 42 procent • Overdrachtsbelasting blijft 2 procent • Tijdelijke startersaftrek

In de huursector: • Huren stijgen jaarlijks niet meer dan inflatie • Geen extra 5 procent huurverhoging voor inkomens boven 43.000 euro

eigenwoningbezitters daar vaak sceptisch tegenover staan. Het is belangrijk om iedereen het gevoel te geven dat hij er uiteindelijk uitkrijgt wat hij erin gestopt heeft.”

Investeren in Nederlandse markt In de discussie over de woningmarkt gaan steeds meer stemmen op om de pensioenvoorziening te betrekken in de – nu problematische – financiering van hypotheken. Zo pleitte onder andere Lex Hoogduin, voormalig directeur van De Nederlandsche Bank, er eerder in NVMagazine voor dat pensioenfondsen ruimere mogelijkheden krijgen om binnen Nederland te investeren. In verduurzaming, maar bijvoorbeeld ook in de woningmarkt. “Wij staan er absoluut voor open om naar dat soort mogelijkheden te kijken”, antwoordt Roemer resoluut op de vraag hoe de SP daartegenover staat. “Mensen zetten relatief veel geld weg voor de pensioenvoorziening, dat geld zit vast. Het wordt voor 90 procent over de grens belegd. Dat is ook voor de Nederlandse economie niet goed. Als je een deel zou kunnen investeren in de Nederlandse woningmarkt, snijdt het mes aan twee kanten. Uiteraard moeten we letten op risicospreiding, maar als je kijkt naar de reële waardeontwikkeling van huizen in Nederland, dan is dat eigenlijk een buitengewoon stabiel systeem. Ook financiering door middel van obligaties, waarvan de looptijd gelijk is aan die van de hypotheken die ermee gefinancierd worden, lijkt me een stap vooruit ten opzichte van de huidige aanpak in Nederland.” Volgens SP-fractievoorzitter Emile Roemer ligt in spikkelwijken een mooie rol voor makelaars: corporaties hebben verstand van huurders, maar weten niet goed raad met kopers; daar kan de makelaar een waardevolle aanvulling op leveren.

Emile Roemer Emile Roemer (Boxmeer, 1962) is sinds 2006 lid van de SP-fractie in de Tweede Kamer. In 2010 volgde hij Agnes Kant op als fractievoorzitter en politiek leider van de SP. Opleiding: Pedagogische Academie. Loopbaan: Onderwijzer (1986 – 2002). Vanaf 1994 raadslid en daarna wethouder van de gemeente Boxmeer.

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

27

‘Loyaliteit aan starters en dertigers’

ARIE SLOB

Denk aan komende generaties In haar verkiezingsprogramma ‘Voor de

In haar verkiezingsprogramma ‘Voor de verandering’ pleit de ChristenUnie voor een aantal hervormingen met betrekking tot de woningmarkt. Die hadden volgens lijsttrekker Arie Slob al veel eerder moeten plaatsvinden. “Alleen hebben we die steeds vooruitgeschoven. Het is wel van belang dat we deze veranderingen op een verantwoorde, zorgvuldige wijze doorvoeren.”

“De ChristenUnie dringt eigenlijk al jaren lang aan op een hervorming van de woningmarkt. Met name partijen als de VVD, maar ook het CDA en de PVV hebben een gerichte hervorming naar de toekomst toe echter onmogelijk gemaakt”, aldus Arie Slob, lijsttrekker van de ChristenUnie. Toch zie je volgens hem dat de meeste partijen nu wel doorkrijgen dat er ook echt iets moet gaan gebeuren. De VVD is echter nog een van de weinige partijen die daaraan vasthoudt. “Als daar louter electorale redenen achter zitten, dan zou ik dat toch wel heel erg schraal vinden van een partij die steeds aangeeft dat we naar de toekomst toe ook het lef moeten hebben om ook eens rigoureuze keuzes te maken.”

In hoeverre de VVD dat na 12 september kan volhouden, is nog maar de vraag volgens Slob. “Ze zullen altijd concessies moeten doen aan partijen waar ze mee gaan regeren. Natuurlijk zijn er veel mensen die vasthouden aan wat ze nu hebben. Maar ook heel veel mensen beseffen dat de publieke middelen die we daar nu insteken zo toenemen, dat we dat naar de toekomst toe niet volhouden. En dat dit dus gevolgen gaat hebben voor nieuwe generaties die we toch ook gunnen dat ze straks een woning kunnen aanschaffen. Dus als je echt vooruitkijkt en ook in het belang denkt van generaties die gaan komen, dan ontkom je er niet aan om het lef te hebben in te grijpen en een aantal wijzigingen door te voeren die de woningmarkt op termijn weer gezonder kunnen maken.”

‘Banken moeten aflossing weer centraal stellen’ 28

verandering’ pleit de ChristenUnie voor een aantal hervormingen met betrekking tot de woningmarkt. Die hadden volgens lijsttrekker Arie Slob al veel eerder moeten plaatsvinden. “Als je echt vooruitkijkt en ook in het belang denkt van generaties die gaan komen, dan ontkom je er niet aan om het lef te hebben in te grijpen en een aantal wijzigingen door te voeren die de woningmarkt op termijn weer gezonder kunnen maken”, aldus Slob.

Gezien de dalende huizenprijzen in de afgelopen periode blijven steeds meer mensen met een restschuld zitten. De ChristenUnie stelt voor dat de banken die schuld meenemen in een nieuwe hypotheek. Slob: “Ik denk dan vooral aan dertigers die een x-aantal jaren geleden een huis hebben gekocht en die eigenlijk toch nog wel een volgende stap zouden willen maken, maar dan met die restschuld zitten. De overheid kan dat echter niet allemaal van bovenaf regelen. Banken dragen daarin ook een verantwoordelijkheid.” Volgens Slob zouden banken aflossing weer centraal moeten stellen: “Dat dragen wij ook uit in ons verkiezingsprogramma en ik denk dat dit ook belangrijk is voor banken. Dat ze op het moment dat ze hypotheken afsluiten met burgers, weten dat mensen verplicht worden om zo snel mogelijk met de aflossing van hun hypotheekschuld te beginnen, daar is ook de

N V Ma g a z i ne

regelgeving op ingesteld.” Daarnaast zou je Voor de woningcorporaties, die op het volgens Slob mensen ook kunnen vragen om wat moment in zware tijden verkeren, ziet Slob te sparen voor hun eerste woning. het massaal verkopen van huurwoningen niet als de oplossing voor de problemen. “Dat kan Andere oplossingen tot marktverstoring leiden. Ik vind wel dat je Het idee dat Lex Hoogduin, voormalig directeur duidelijkheid moet bieden aan de huurders; van De Nederlandsche Bank, onlangs opperde wat eventueel de mogelijkheden voor hen om pensioengelden meer in eigen land te laten zijn onder welke voorwaarden om, als ze dat neerslaan wat betreft investeringen, kan rekenen willen, het huis dat ze huren te kopen. Wat op steun van de ChristenUnie. “Ons congres ik zelf van belang vind, is dat de corporaties heeft dat ook uitgesproken toen ons programma zich weer eens goed concentreren op wat hun werd vastgesteld. Dat als werknemers oorspronkelijke doelstelling was. Dus laat het willen, ze het werknemersdeel van de corporaties ook vooral die sociale doelstelling pensioenpremie niet hoeven in te zetten voor die ze van oorsprong hebben, goed in de gaten pensioenopbouw, maar dat ook mogen gebruiken houden. En laat ze hun terrein, werkveld, voor aflossing van de hypotheekschuld.” niet veel groter maken dan van oorsprong de Daarnaast wil de partij meer ruimte bieden bedoeling was.” met betrekking tot starters. “We willen bevorderen dat ouders of andere familieleden Arie Slob, lijsttrekker ChristenUnie: “Als je echt vooruitkijkt en ook in het belang denkt van op het moment dat men gaat starten en er een komende generaties, dan ontkom je er niet aan om eigen woning wordt aangeschaft, wat meer in te grijpen in de woningmarkt.” belastingvrij kunnen schenken”, vertelt Slob.

Met name partijen als de VVD, maar ook het CDA en de PVV hebben volgens Slob een gerichte hervorming van de woningmarkt onmogelijk gemaakt.

ChristenUnie? In de koopsector: • Bij lenen hoort aflossen • Maximaal aftrekbare hypotheekschuld naar 500.000 euro • Eigen woning naar belastingbox 3 en op termijn maximaal 30 procent hypotheekrenteaftrek • Kansen voor starters • Restschulden wegwerken

In de huursector: • Huren geleidelijk marktconform • Huurtoeslag stijgt mee • Financiering hogere huurtoeslag • Een woning die bij je past • Stimuleren koop

Arie Slob Arie Slob (Nieuwerkerk aan den IJssel, 1961) is vanaf februari 2001 – met een korte onderbreking van mei t/m november 2002 – lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie-fractie. Sinds 28 april 2011 is hij fractievoorzitter. Dat was hij ook van maart 2007 tot en met juni 2010, toen de ChristenUnie deel uitmaakte van de regeringscoalitie. Hij is historicus en werkte als docent geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Vanaf 1993 tot en met 2001 was hij lid van de Gemeenteraad van Zwolle. Arie Slob was met André Rouvoet betrokken bij de formatie van het kabinet-Balkenende IV.

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

29

‘Het politieke midden geeft uitruil koop en huur meeste vorm’

Banken en pensioenfondsen

LANS BOVENBERG

De Nederlandse woningmarkt is een hot item in de strijd om de kiezer. De verkiezingsprogramma’s staan bol van de maatregelen waarmee de partijen de woningmarkt weer in beweging willen krijgen. Tijdens de kabinetsformatie zal moeten blijken hoever de partijen écht willen gaan om de woningmarkt vlot te trekken. “Zij willen hun kaarten niet nu al weggeven, wat logisch is, maar ik hoop dat de partijen nog een aantal sprongen gaan maken. Dat is absoluut nodig om de woningmarkt weer in beweging te krijgen”, zegt Lans Bovenberg, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Tilburg. De econoom zegt het te betreuren dat geen van de verkiezingsprogramma’s een duidelijke analyse van de problemen op de woningmarkt geeft. “Een gemiste kans. Hopelijk komt de kabinetsinformateur straks wel met een helder stuk waarin de problemen worden benoemd. In de huursector is dat het gebruiken van de huren als inkomenspolitiek en in de koopsector heeft de kredietcrisis ons geleerd dat de fiscus niet langer schuldfinanciering moet bevorderen. Verder moeten we hypotheken op een andere, minder risicovolle manier financieren, en daarbij ook de balansverlenging aanpakken. Aan de ene kant sparen we in Nederland heel veel via de pensioenen en aan de andere kant lenen we enorm veel via de hypotheken. Dat is een verouderd en onhoudbaar businessmodel”, zegt Bovenberg. Hij is een van de

Om de financiering van hypotheken te verbeteren en minder risicovol te maken, bepleit Bovenberg samenwerking tussen banken en pensioenfondsen. “Ik ben groot voorstander van het creëren van Nederlandse hypotheekobligaties, waarmee banken zich gemakkelijker kunnen financieren via de kapitaalmarkt, en dus ook via pensioenfondsen. Ik zou banken, pensioenfondsen en toezichthouders willen oproepen om deze markt te gaan ontwikkelen. Er zullen nog stappen voor gezet moeten worden, maar het is urgent. De huidige situatie is niet houdbaar. Je ziet het ook aan het verschil tussen de rente op staatsleningen en de hypotheekrente, die veel hoger is. Dat is slecht voor de Nederlandse economie. De Nederlandse financiële sector moet zich na de kredietcrisis heruitvinden om de woningmarkt optimaal te kunnen blijven bedienen.”

22 economen die afgelopen februari het zesstappenplan voor de hervorming van de woningmarkt lanceerden.

Uitruilen De verkiezingsprogramma’s bieden volgens de hoogleraar wel voldoende mogelijkheden om na de verkiezingen te kunnen uitruilen en te komen tot een integraal plan dat breed gedragen wordt door zowel linkse als rechtse partijen. “Dat is nu de belangrijkste opdracht voor de politiek. Mensen snakken naar duidelijkheid en zekerheid over de nieuwe regels op de woningmarkt. Belangrijk is dat links en rechts een deel van hun wensen ingewilligd zien, zodat er een houdbaar plan komt met een breed draagvlak waarvan niet afgeweken wordt als de politieke

‘Maak de hervorming inkomensneutraal en doe het geleidelijk’ 30

N V Ma g a z i ne

Bovenberg vindt dat de Nederlandse financiële sector zich na de kredietcrisis moet heruitvinden om de woningmarkt optimaal te kunnen bedienen.

bezuinigen, maar om de woningmarkt beter te laten functioneren. En de hervorming moet niet worden gebruikt om inkomensverschillen te verkleinen of te vergroten. Bovenberg: “Helaas zijn de meeste politieke partijen juist wel gericht op inkomenspolitiek, maar zo krijg je nooit een stabiele situatie met een breed draagvlak. Maak de hervorming inkomensneutraal. En doe het geleidelijk.” Aan deze principes voldoet zowel het zesstappenplan van de economen als WONEN 4.0, waarvan de NVM een van de initiatiefnemers is. “Het zesstappenplan is minder radicaal dan WONEN 4.0, dat de eigen woning helemaal buiten de fiscus houdt. WONEN 4.0 is een belangrijk plan, vanwege de principes, en ook omdat grote maatschappelijke organisaties zich eraan gebonden hebben. Een nadeel vind ik de lange invoeringstermijn van dertig jaar, maar ik zou geen bezwaar hebben als dit plan geïmplementeerd werd.”

verhoudingen veranderen”, benadrukt hij. “Wel hoop ik dat de partijen verder naar elkaar zullen opschuiven, want wat er nu ligt gaat niet ver genoeg. Ik zie het als een rouwproces. Partijen zullen hun standpunten – niets doen aan de hypotheekrente of niets doen aan de huren, om de hete aardappels aan de rechter- en de linkerzijde maar te benoemen – in het belang van de woningmarkt meer moeten loslaten. Je ziet gelukkig nu al een begin. Bij de VVD en, wat meer, bij het CDA is er enige beweging met betrekking tot de hypotheekrenteaftrek. Hetzelfde geldt voor het huurbeleid aan de linkerkant van het politieke spectrum, bijvoorbeeld bij de PvdA. Maar voldoende is het nog niet.” De partijen die de uitruilen het meest hebben vormgegeven en die zowel de koop- als de huursector durven aan te pakken, zitten Econoom Lans Bovenberg betreurt het dat de meeste politieke partijen gericht zijn “logischerwijs” meer in het politieke midden, zegt Bovenberg. “Op op inkomenspolitiek en pleit voor een geleidelijke inkomensneutrale hervorming, de flanken zie je bijvoorbeeld dat de PVV eigenlijk niets verandert, zoals in WONEN 4.0. en de SP wil vooral de koopsector aanpakken, maar is in de huursector wel erg voorzichtig. Verder naar het midden durven de partijen meer. D66, PvdA, SGP, ChristenUnie vallen mij op, maar ook GroenLinks en het CDA beginnen de uitruil te maken. Zij komen met meer uitgewerkte plannen die beide sectoren aanpakken.”

Gelijke behandeling Het is volgens de econoom van belang dat bij de hervorming van de woningmarkt recht wordt gedaan aan een aantal principes. Oude en nieuwe gevallen zouden gelijk behandeld moeten worden. “Dat doet het Lenteakkoord niet. Het akkoord is onrechtvaardig, en slecht voor de woningmarkt, omdat de groep die zeer zwaar getroffen wordt, juist de groep is die de woningmarkt op gang moet brengen: de starters. Daarnaast is het administratief nauwelijks uitvoerbaar”, zegt Bovenberg. Een ander principe is het verminderen van de fiscale prikkel voor de financiering van schuld, ofwel een lager aftrektarief. Daarin ziet de econoom meer dan in verplicht annuïtair aflossen. Verder moet de hervorming niet worden gebruikt om te

WONEN 4.0 belangrijk plan De verkiezingsprogramma’s bieden volgens econoom Lans Bovenberg voldoende mogelijkheden om na de verkiezingen te kunnen uitruilen en te komen tot een integraal plan dat breed gedragen wordt door zowel linkse als rechtse partijen. De partijen die zowel de koop- als de huursector durven aan te pakken, zitten volgens de hoogleraar “logischerwijs” meer in het politieke midden: D66, PvdA, SGP, ChristenUnie, maar ook GroenLinks en het CDA. Bovenberg betreurt het dat de meeste politieke partijen gericht zijn op inkomenspolitiek en pleit voor een geleidelijke inkomensneutrale hervorming. Het zesstappenplan van de economen en WONEN 4.0 voldoen aan dit principe, maar het maatschappelijk gedragen plan WONEN 4.0 vindt hij radicaler en zou wat hem betreft geïmplementeerd kunnen worden.

Nr 4 • J a a rg ang 6 • s eptember 201 2

31

WonenWerkenWelzijn

‘Poortje hangen tijdens een kabinetsformatie’ Wouke van Scherrenburg, debatleider en presentatietrainer, was vijftien jaar politiek verslaggever van het televisieprogramma Den Haag Vandaag: “Mijn favoriete plek is het Binnenhof zelf, de buitenruimte tussen de Senaat en de Tweede Kamer. Het is een prachtig, sfeervol plein. Zodra de zon schijnt, zitten alle bankjes vol en er hangen altijd toeristen rond die een bekende politicus hopen te spotten. Het leukste van mijn werk vond ik het ‘poortje hangen’, vooral bij kabinetsformaties. Uren met collega’s buiten rondhangen totdat de politici naar buiten kwamen. Al die toeschouwers d erbij stonden, maakten het wachten heel aangenaam, met hun spitse commentaren op de politiek. Topdagen waren het. Ook het wachten zelf. Je weet niet hoe lang het gaat duren, je weet niet wat eruit komt. Af en toe komt er iemand naar buiten die je een half woordje toesist, wat later toch niet zo blijkt te zijn. Het improvi en aantrekkelijke gesprekken zien te maken, terwijl je totaal niet weet wat er is gebeurd: ontzettend leuk.

32

Net als het verschrikkelijke dringen als de politici naar buiten kwamen. Met de schrijvende pers, de fotografen en de radio- en televisiejournalisten stond je te dringen om het beste plekje te hebben en er als eerste bij te zijn. Proberen een bijzonder shot te hebben dat niet al in de journaals voor onze uitzending was geweest. Na de eerste gesprekjes liet ik altijd één of twee hoofdrolspelers ontsnappen uit de grote kluwen en liepen we met draaiende camera’s mee. Je kon er prachtige shots maken, ook als het regende, met een zee van paraplu’s van mensen die het t spektakel van dichtbij mee te maken. ijd was met de formatie van Paars I. n heugen, had het CDA in de regering nderhandelingen liepen moeizaam, partijen besloten om niet met het t elkaar in zee te gaan, hing er een ptimisme. ‘Wauw, er gaat iets nieuws uren’. Je werd er gewoon vrolijk van. t is me altijd bijgebleven.”

N V Ma g a z i ne