Van garagehouder naar wegenwacht De opkomst van een nieuw type sociale professionals
BASISPRESENTATIE / LEZING n.a.v. Eropaf! De nieuwe start van het sociaal werk
Reis door de geschiedenis l n . k r e w l a a i c o s n o n a c . w w w
Ontwikkeling professionele mentaliteiten ▼
tot 1960/65
ER BOVENOP
tot 1980/85
ER NAAST
▄▄
tot 2000/05
ER VANDAAN
◄►
na 2005
EROPAF!
►◄
1900 – 1960
ER BOVENOP ▼
basispatroon sociale professionaliteit Relatie burgers – professionals
▼
- REGENTESK / HIERARCHISCH - PATERNALISTISCH / er bovenop - OP ZOEK NAAR METHODIEKEN
Jaren 60: de wereld op zijn kop WELVAARTSEXPLOSIE DOORBRAAK NIEUWE GENERATIE GRENSVERLEGGEND / Jeugdcultuur GEESTVERRUIMEND Lof der onaangepastheid (1961 + 1967) Normalisering van het abnormale Romantisering van de afwijking
Bond van WetsOvertreders (BWO) afdeling Nijmegen
1965 – 1985 ER NAAST ▄ ▄ Professionele mentaliteit burgers – professionals -
-
Horizontaal / gelijkheid / gelijkwaardigheid (je/jij-en) Anti-autoritair / anti-paternalistisch (JAC, Release) Solidariserend (alternatieve en poolitiserende hulpv.) Vermaatschappelijking / normalisering
De markt van welzijn en geluk (1980) Aanbod
bepaalt vraag
Professionals
scheppen hun
eigen werk
Gevolg: AARZELENDE PROFESSIONALITEIT
Post-Achterhuis-tijdperk
Taboes op: -
Afhankelijkheid Opdringerigheid Normativiteit Subjectiviteit
omgekeerde beweging Privé wereld = no-goarea Privacy = heilig De beweging wordt omgedraaid: - Vroeger: naar mensen toe - Moderne tijd: mensen naar de professionals toe
1985 – 2005 ER VANDAAN ◄► Mentaliteit burgers – professionals
HET INITIATIEF LIGT BIJ DE (GEMOTIVEERDE) KLANT VERZAKELIJKING / MANAGEMENT / ORGANISATIES BUREAUCRATISCH-BEDRIJFSMATIGE LOGICA DOMINANT VERKOKERING / SPECIALISMEN / DEELFUNCTIES GEMANKEERD PROFESSIONEEL ZELFBEWUSTZIJN
SYSTEEMWERELD DOMINANT STEEDS COMPLEXERE REGELS BURGERS ALS CONSUMENT / KLANT
van garagehouder naar wegenwacht
Het nieuwe sociaal werk 1.
2.
3. 4. 5. 6.
Hernemen essentie van sociale professionaliteit Aanwezigheid in leefwereld / frontlijnorganisaties Andere (antibureaucratische) professionaliteit Verbinden als sociale professie Ont-institutionaliseren Eigen kracht aanspreken
Klassiek Modern zachte waarden harde waarden Dialoog Toewijding Roeping Mededogen Hartstocht/passie Tijd nemen Ruimte voor intuïtie Kwaliteit Kleinschalig Zelfcontrole Autonoom Persoonsgericht
Consult Je werk doen Kunde Diagnose Professionele (beroeps) codes Tijd schrijven Standaardisering Kwantiteit Grootschalig Systeemcontrole Management-gestuurd Organisatiegericht
ouderwets / meegaan met de tijd
Buurtzorg Buurtzorg... ….zoekt naar oplossingen ….maakt zichtbaar wat ze levert ….werkt met de beste professionals ….werkt intensief samen met huisartsen ….werkt met kleine, autonome teams ….kent de netwerken in de buurt ….houdt de organisatiekosten laag klassieke wijkverpleging / presentiebenadering
Weg uit de systeemwereld Leefwereld als spreekkamer Achter de voordeur – stadsmariniers – stadscommando’s - huisbezoek – vroegtijdige interventie – jeugdveldwachter – straatcoaches –- wijkcoaches interventieteams - bemoeizorg – eigen kracht conferenties – gezinsmanagers – frontliniewerkers - sociale makelaars
Outreachende hulpverlening
ER OP AF ►◄
leefwereld als spreekkamer
Andere professionaliteit (meer mandaat, sturender, dwingender, persoonlijker)
Andere organisaties (het front is leidend, kantelen naar leefwereld)
Ander management (informatie, verantwoording, beloning, maatschappelijk rendement)
Andere kennisverzameling (levende kennis, namen en rugnummers, actiegericht)
Andere bestuurlijke sturing (frontliniesturing, duurzaam vertrouwen, profs als partners)
Tops: frontlijnsturing – ontsnappen aan controlefixatie – sturen op vertrouwen en eenvoud
Sociale huisarts / generalist Het Enschedese model
ONTKOKERING EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) – TWEEDE LIJN
Hoe ver gaat het?
Verbinden als professie
In elk gezin gaat het wel eens een periode niet zo goed. Meestal kun je zulke problemen zelf oplossen, maar soms kan een luisterend oor of een helpende hand bij praktische zaken een opluchting zijn. Vrijwilligers van Home-Start zijn zelf ervaren ouders en kunnen een steuntje in de rug bieden.
Vraagverlegenheid, aanbodverlegenheid, acceptatieverlegenheid
De burger als sociale (collega)professional gezond – ongezond succesrijk – succesarm kennisoverschot – kennistekort Veel tijd – weinig tijd Ervaren - onervaren Coaching, mentoren, stages, buddy’s, buurtbemiddeling – krachtbronnen en energiestromen op elkaar aansluiten
Ont-institutionaliseren Met Polen is Nederland het meest geïnstitutionaliseerde land van Europa. GGZ, AWBZ, reclassering, UWV, DWI, jeugdzorg. Professionals hebben in Nederland een extreem hoge ontfermingscultuur.
Professionaliteit en het trajectdenken
Ont-institutionaliseren
Bronnen: Lambert, 1992; Miller, Duncan en Hubble, 1997, Asay and Lambert, 1999.
.Professionaliteit en sociale ecologie
De burger als sociale professional Kunde en kennis delen
◄ open professionaliteit
verantwoordelijk burgerschap ►
Democratische professionaliteit = ontbijzonderen, veralgemeniseren, passioneren
Sociale professionaliteit van de toekomst (WMO/AWBZ) 1.
2.
3. 4. 5.
Frontprofessionals / wijkcoaches / sociale huisartsen (weg met de functiedifferentiatie) Burgers / netwerken inschakelen / geindividualiseerde solidariteit Systeembouwers Dienstbare open professionaliteit Eigen kracht oplossingen eerst
Vernieuwend welzijn is ook
een grote schoonmaak
Vernieuwend welzijn
Eenvoud Essentie Effectiviteit Eerlijkheid
Kleinschalig Buurtgericht Generalistische frontlijnteams Sterk mandaat Eigen kracht / verbinden AMW + opbouwwerk (Utrecht: sociale makelaars en individuele ondersteuning)
www.josvdlans.nl
www.canonsociaalwerk.eu www.eropaf.org
toegift
Tien hervormingsprincipes
Uit hoofdstuk 19 van Eropaf!
1. Gemeenten moeten veranderingsmacht grijpen
2. Organiseer een krachtige eerste lijn
3. Vervang institutionele zorg voor sociale zorg
4. Breng beroepsopleidingen bij de les maatschappelijke dienstverlening sociaal-juridische dienstverlening sociaal-pedagogische hulpverlening culturele maatschappelijke vorming toegepaste psychologie en/of pedagogiek Valt deze onderwijschaos nog te beargumenteren?
5. Het nieuwe sociaal werk = maatschappelijk werk + (samenlevings)opbouwwerk
6. Broodnodig: een toonaangevende beroepsorganisatie
7. Dwing professionals hun vak bij te houden
8. Laat professionaliteit rijpen
9. Eigen kracht eerst
10. Minder pretentie, meer ambitie – niet alles kan
